Rehberlik Servisi Bilgi Bülteni Şubat 2015
“IŞIK”LI ANNE BABA REHBERİ
ADI SANAL, KENDİSİ GERÇEK…
SİBER ZORBALIK
1
Sevgili Velilerimiz, İnternet kullanımının gitgide yaygınlaştığı, iletişimin büyük ölçüde cep telefonları ve bilgisayarlar üzerinden yapıldığı bu dönemde, teknolojinin nimetlerinden yararlanırken bir yandan da biricik çocuklarımızı zararlarından korumamız çok önemlidir. Sanal zorbalık ya da elektronik zorbalık olarak da adlandırılan Siber zorbalık, bir ya da birden fazla kişinin, bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak, bir birey ya da gruba yönelik teknik ya da ilişkisel tarzda, sürekliliği olan kasıtlı zarar verme davranışlarıdır. En yaygın olarak kurbanın, elektronik iletişim araçları yoluyla tehdit edilmesi ya da kurbana yönelik kötü sözler içeren mesajlar gönderilmesi görülmektedir. Kimi zaman da mağdur hakkında internet ortamında dedikodu yaparak ya da mağduru rahatsız edecek özel resim ve bilgiler yayma yoluyla gerçekleştirilmektedir. Bunlara ek olarak isimsiz çağrılar, virüslü e-postalar ve bir kişi ya da bir grubu karalama amaçlı mesaj ya da e-postaların gönderilmesi de diğer siber zorbalık davranışları arasında yer almaktadır.
Son yıllarda elektronik ve bilgisayara dayalı iletişimin ve bilgi paylaşımının artması bireyin sosyal iletişimini, öğrenme yöntemlerini
2
ve eğlence biçimini oldukça değiştirmiştir. Gençlerin büyük bir kısmı bu tür elektronik iletişim araçlarını sosyal yaşamlarında çok önemli araçlar olarak görmektedirler (Kowalski, Limber ve Agasten, 2008). İnternetin birçok olumlu yönü olmasına karşın son yıllarda dikkatler sanal ortamda karşılaşılan bazı riskler ve giderek internette daha çok zaman geçirme gibi potansiyel bağımlılıklar üzerinde yoğunlaşmaktadır (Mitchell, Finkelhor, Wolak, 2003; Shariff, 2009). Daha önceleri, daha çok okul temelli bir problem olarak görülen akran zorbalığı, bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile yeni bir biçime dönüşmüştür. Ergenlik döneminde olan öğrencilerin evlerinde yaygın olarak bulunan internetin kontrolsüz kullanımı sonucunda, siber zorbalık ergenlere okul saatleri dışında kalan zamanlarda zarar verebilen bir taciz olgusu haline gelebilmektedir. (Mason, 2008; Thomas, 2006).
NEDEN SİBER ZORBALIK Bilişim ve iletişim teknolojilerine kolay ulaşma ve zorbaların kimliklerini kolayca gizleyebilmesi, böylelikle zorba kişinin davranışlarının sorumluluğunu almaması, Sanal ortamda tehditkâr ve aşağılayıcı materyalleri çoğu kişiye çabuk bir biçimde iletmenin mümkün olması (Lenhart, 2007), Kişinin saldırganca davranmaktan haz alması, arkadaşları arasında saygınlık kazanma çabası (Kowalski, 2008),
3
Gerçek hayatta davranışa dökemediği saldırgan davranışları sanal ortamda gerçekleştirme (Kowalski, 2008), Yakalanma riskinin geleneksel zorbalıktakinden daha az olması ve mağdurla yüz yüze iletişim kurmanın ortadan kalkması (Kowalski, 2008), Az gelişmiş sosyal beceriler, düşük benlik saygısı, yüksek sosyal kaygı, Yetersiz ebeveyn-çocuk etkileşimi, İnternet kullanımında yetersiz gözetim.
SİBER ZORBALIĞIN ETKİLERİ NELERDİR? Siber zorbalık, hem zorbalar hem de mağdurlar üzerinde ciddi sorunlara yol açmaktadır. Kurban konumundaki öğrencilerin, bu durumla baş etmeleri oldukça zordur. Kurban konumundaki öğrenciler, zorba kişi ya da kişilerle ilişkilerini kesseler ve ortamdan
4
uzaklaşsalar bile, kendilerine yönelik saldırılar, cep telefonu, sosyal ağlar ya da diğer internet ortamlarında sürdürülmeye devam edebilmektedir. (Kildow, 2008) Siber zorbalığa maruz kalan bireylerin, ya akranları tarafından dışlandığı ya da utandıkları için akranlarıyla iletişimlerinin zarar gördüğü gözlemlenmiştir. Kurban konumunda olan bireylerde; Yoğun yalnızlık duygusu Benlik saygısının zedelenmesi ve değersizlik duygusu geliştirilmesi Depresyon belirtileri, kendine zarar verme girişimi Okul başarısının ve bağlılığının düşmesi gibi bir çok olumsuz durum oluşmaktadır. Siber zorbalık; okul performansı, akran ilişkileri, fiziksel ve ruhsal sağlık gibi birçok alanı etkileyen bir faktördür. Yalnızca kurban üzerinde değil aynı zamanda zorba üzerinde de birçok alanda olumsuz etkiye neden olmaktadır. Kurbanlar siber zorbalık sürecinde sosyal ilişkilerden izole olup yalnızlaşırken, zorbalar ise kendileri gibi şiddete yönelimli akranlarıyla geniş bir arkadaşlık ağı kurmaktadırlar( Hinduja ve Patchin 2008). Bu durum da öğrencilerin, suça karışma, alkol ve madde bağımlılığı geliştirme, akademik problemler yaşama riskini arttırmaktadır. Bu durumdan sadece kurban ve zorba değil bu olaya tanık olan diğer bireyler de olumsuz etkiler göstermektedir.
ANNE BABAYA ÖNERİLER Birçok genç internet kullanıcısı, yetişkin bilgisi ve denetiminden uzak olarak internet dünyasında yer almaktadır. Fakat internet
5
kullanımında yetişkin gözlemi riskli davranışları önemli derecede azaltmaktadır. Yüz yüze iletişimde geçerli olan kuralların, cep telefonu ve internet üzerinden gerçekleştirilen iletişimlerde de geçerli olduğunu hatırlatın. Çocuklarınıza empati kurmayı öğretin ve zalimle komik arasındaki sınırı anlamaları konusunda yardımcı olun. Çocukların girebileceği siteleri belirleyin, zaman zaman ziyaret ettikleri sitelere bakın. Siber zorbalıkla karşılaştıklarında yapabilecekleri hakkında konuşun. Çocuğunuzla fotoğraf paylaşımında özenli olmasını ve internete konan bir bilginin hiçbir zaman silinmediğini hatırlatın Teknolojinin yanlış kullanımı sonucunda yaşanabileceklerle ilgili bilgilendirin İletişime açık olun ve paylaşımda bulunduğunda dinlemeye özen gösterin
6
SANAL ZORBALIK, GERÇEK HAYATLARI ETKİLER… Kaynakça: Arıcak, O.T.(2011).Siber Zorbalık:Gençlerimizi Bekleyen Yeni Tehlike.Kariyer Penceresi Dilmaç, B. (2009). Sanal zorbalığı yordayan psikolojik ihtiyaçlar: Lisans öğrencileri için bir ön çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dr.Psikolojik Danışman Semra Aksaray ;SİBER ZORBALIK; Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü DergisiEmel Baştürk, İdil Sayımer, Jale Balaban Salı, Bircan Ergün Başak, Okulda Siber Zorbalığın Nedenleri, Türleri ve Medya Okur Yazarlığı Eğitiminin Önleyici Çalışmalardaki Yeri
Selin Simrooğlu-Busra Dağıstan FMV Özel Ispartakule Işık Okulları Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi
7
8