Sorumluluk ilkokul bülteni mart

Rehberlik Bilgi Bülteni Şubat-Mart 2015

“IŞIK”LI ANNE BABA REHBERİ

Büyüdükçe artarım, aslında çok yararlıyım. Mutluluğa anahtarım, SORUMLULUK benim adım!

Sevgili Velilerimiz,

1

Yaşadığımız birçok sorunun çözümü olan, hem bireye hem de tüm çevreye büyük yararlar sağlayan, olmazsa olmazımız bir değerdir sorumluluk.

Sorumluluk, bireyin uyum sağlaması, üzerine düşen görevleri yerine getirmesi, kendine ait bir olayın başkaları üzerindeki sonuçlarını üstlenmesi, başkalarının haklarına saygı göstermesi ve kendi davranışının sonuçlarına sahip çıkabilmesi, olarak tanımlanmaktadır.

Sorumluluk bilinci aşamalı olarak gelişen ve öğrenilen bir beceridir.

Hayattaki tüm beceriler gibi sorumluluk sahibi olmak için de pratik yapmak gerekir. Bu duygunun kazandırılmasında aile içi iletişim, aile içindeki çocuğa olan tavır, uygulanan disiplin anlayışının (kararlılık ve tutarlılık) rolü büyüktür. Sorumlu çocuklar, kendi kararlarını verebilen, karar alırken ellerindeki kaynakları kullanabilen, değer yargılarını gözeten, bağımsız davranabilen, kendine güvenli, başkalarının haklarını çiğnemeden kendi gereksinimlerini karşılayabilen çocuklardır. Çocuğumuza sorumluluk kazandırırken, sabırlı olmak, koruyucu ebeveyn tarzından uzak durmak ve yanlış mesaj vermekten kaçınmak çok önemlidir. Hemen halletme adına ya da korumak adına, işleri çocuk adına yapmak, çocuğa “sen yetersizsin” mesajı verir. Her ihtiyacı anne-baba tarafından karşılanan, sürekli neyi nerede ve nasıl yapacağı kendisine hatırlatılan, yanlış yaptığında azarlanan çocuklar, bilinçli olmayarak daha işin başında sorumluluk almak istemezler, kaçınırlar ya da huysuzluk yaparak işleri yapmayı reddederler. Çocuklarımıza sorumluluk verirken, verdiğimiz sorumlulukların, çocuğumuzun; yaş, cinsiyet ve gelişim düzeyine uygun olmasına özellikle dikkat etmemiz gerekir. Çocuğun gelişim düzeyine uygun olmayan sorumluluklar, istenmeyen duyguların pekişmesine neden olabilir. Çocuğun yerine getiremeyeceği sorumluluklar vermek kadar, çocuğun çok kolay yapacağı ve bulunduğu gelişim düzeyine oranla çok kolay olan sorumluluklar vermek de gelişimini olumsuz etkileyebilir.

SORUMLU BİREYLER YETİŞTİRMEK…

2

Sorumluluk becerisini geliştirmek, çocuğun hayatından olan tüm kişilerin ortak bilinçli ve sürekli çabasıyla gerçekleşir.

- İyi bir model oluşturun: Çocuklar en çok anne babalarından öğrenirler. İstikrar ve güven görmek isterler. Çocuklarımıza verdiğimiz sözleri tutmaya ayrı bir özen göstermemiz gerekir. Çocuklar nutuklarımızdan değil davranışlarımızdan öğrenirler.

- Yol gösterin: Yaşına uygun sorumluluklarla işe başlayın. Nasıl yapılması gerektiği konusunda çocuğunuza rehberlik yapın.

Denemesi, uygulayarak öğrenmesi için ona fırsat verin.

- Çocuğunuza öz bakımı öğretin: Şimdi alacakları küçük sorumluluklar, daha sonra alacakları büyük sorumluluklar için zemin hazırlar. Siz daha hızlı yapabilecekken, bırakın yaşına uygun sorumlulukları o alsın.

- Yavaş yavaş özgür bırakın! : Eğer problemleri çocuğunuz için çözmeyi sürdürürseniz, onun sorumluluk sahibi bir yetişkin olmasını zorlaştırmış olursunuz. Bunun yerine, çocuğunuzun sorumluluk alması ve problemlerini kendisi çözmesi için ona fırsat verin. Bu yetişkinlik için büyük bir hazırlıktır ve çocuğunuza kendi ayakları üzerinde durmasında yardımcı olur.

Sorumluluğun kazanılmasında en önemli etkenlerden biri de çocuğun yaptığı işin sonuçlarına katlanmasıdır. Koruyucu ebeveyn yaklaşımı süreci olumsuz yönde etkiler. Yaptığı davranışların sonuçlarına katlanması için olanak verin. Aşırı korumacı bir tutum sergileyerek çocuğun seçim yapmasını engelleyen ailelerin hayal kırıklığı yaşaması kaçınılmaz bir durumdur. Aile tarafından sorumluluk verilmeyen çocuk, kendi üzerine düşen görevleri hep başkasının yapmasını bekleyecektir.

3

Aşırı disiplin ve otoriter bir ailede yetişen çocuk için de durum çok farklı değildir. Çünkü çocukta tek başına karar verme yetisi gelişmemiştir. Çocuk pasif, içe kapanık ve sorumluluktan yoksun bir şekilde büyütülmüştür.

Sorumluluk bilinci, özgüvenli, kendiyle barışık, saygılı, mutlu bireyler olma yolunda atılan en büyük adımlardan biridir.

Ortaokul dönemindeki çocuklar, ödev programını tek başına yürütmek, kendi başına ulaşım araçlarına binmek, kendine uygun hobileri bulmak gibi sorumluluklar alabilir. Aldıkları her sorumlukta onları destekleyerek, gerekli yerlerde yol göstererek ve geribildirim vererek onları yeni sorumluluklar alma konusunda cesaretlendirebiliriz.  Sabırlı olun: Sorumluluk pratik yapmayı gerektiren bir beceridir. Çocuklar hatalarından öğrenir ve bu şekilde kavramları içselleştirir. Yeterince zaman vermeden, sık sık ceza, uyarı ve bağırma gibi yöntemler kullanılarak çocuklara kısa zamanda isteklerimizi yaptırma yöntemi, çocukların uzun vadeli karakter özellikleri kazanmalarında işlevsel olmamaktadır. Çocuklarınıza keşfetmeleri için zaman verin.  Onları saygıyla dinleyin.  Kuralları belirlerken ya da bir sorun çözerken, çocuğunuzun fikirlerine ilgi gösterin.  Çocuğunuzun kendi hakkında ne düşündüğünü önemseyin.

4

Yaptığı işi eksiksiz ve kusursuz yapmasını beklemeyin. Çocuklarımızın bizler kadar sorumlu olmasını bekleyemeyiz. Onların henüz bu becerileri öğrenme sürecinde olduğunu unutmamamız gerekir.

- Takdir edin: Övgülerinizle, motivasyonlarını içselleştirmelerini sağlayın.

Olayların olumlu yanlarını vurgulayın ve memnuniyetinizi dile getirin.

Küçük yaşlardan itibaren, çocuklarımıza sorumluluk kazandırırken, bireysel sorumluluktan sosyal sorumluluğa bütün alanları kaplayan bir sorumluluk bilinci vermek önemlidir. Çocuklarımıza, oynadığı oyuncağı işi bittiğinde yerine koymasını öğretirken aynı zamanda, ağaç dikmek, yerlere çöp atmamak gibi sosyal sorumluluk bilinci de kazandırılmalıdır. Çocuklarımıza sorumluluk becerisini öğretirken, onlara duyduğumuz koşulsuz sevginin ve kabulün onlar tarafından hissedilmesi çok önemlidir.

6-7 Yaş:           

Oyuncaklarını toplamak, Tek başına giyinip soyunmak, El-yüz temizliği yapmak, Bitkileri sulamak, Sofrayı Kurmada, kaldırmada yardımcı olmak Evdeki hayvanların beslemek, Çantasını hazırlamak, Kendi giysisini seçmek, Yatağını toplamak, Yardımla kıyafetlerini katlamak, Dişlerini fırçalamak.

5

8 Yaş:    

Ödevlerinin sorumluluğunu almak, Hatırlatmaya gereksinim duymadan öz bakımını gerçekleştirmek, Odasını temiz tutmak, Yemek yapımına yardımcı olmak.

9-10 Yaş:      

Zamanı iyi kullanmak, Bulaşıkları yıkamak, bulaşık makinesini yerleştirmek, Kendi programını takip etmek, Evde bir yetişkinle birlikte kardeşine bakmak, Ev dışındaki yakın yerlere gidip gelmek, Basit yemekler hazırlamak.

6

Kaynakça:

Psikolojik Danışman Rukiye Karaköse, 2010 “Ailede Sorumluluk Eğitimi”-Timaş Yayınları, İstanbul Jesper Juul, 2008 “Çocuk Yetiştirme Rehberi”-Alfa Yayınları, İstanbul Dr. Thomas Gordon, Çocukta İç Disiplin mi? Dış Disiplin mi? – Sistem Yayıncılık Dr.George Orvin, 1997 “Ergenlik Çağındaki Çocuğunuzu Anlamanın Yolları”-HYB Yayınları, Ankara

Selin Simrooğlu-Büşra Dağıstan FMV Özel Ispartakule Işık Okulları Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi

7

8