ENM317-SistemYaklaşımı-H06

- Durumsallık (Koşul Bağımlılık) Yaklaşımı

-Bir organizasyonun yapısını etkileyen iç ve dış faktörler -Çeşitli Yönetim ve Organizasyon Koşulları -Organizasyon Yapısı ile Durumsallık Yaklaşımı Arasındaki İlişki -Organizasyon ve Teknoloji -Woodward Araştırması

-Aston Grubu Araştırması -Tavistock Enstitüsü Çalışmaları -James Thomson’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması -Charles Perrow’un Araştırması -Organizasyon ve Çevre -Burns ve Stalker Çalışması

-Lawrence ve Lorsch Araştırması

Durumsallık (Koşul Bağımlılık) Yaklaşımı

 Durumsallık yaklaşımı, yönetimde her duruma uyan

evrensel ilkeler olduğu görüşünü reddetmektedir.  Her durumun kendine özgü bir yönetim tarzı olduğunu savunmaktadır.  Bu teori, içinde bulunulan durumun özelliklerini anlamaya ve bu duruma uyan bir davranış tarzı geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Durumsallık (Koşul Bağımlılık) Yaklaşımı

 Bu yaklaşım, 1960’ların ortasında, yönetsel problemlere

geleneksel ve sistem teorisi kavramlarını uygulamakta başarısız olmuş yöneticiler için geliştirilmiştir.  Yönetimde her zaman geçerli olabilecek en iyi yol olmadığını savunmuştur.  Joan Woodward, Paul Lawrence, Jay Lorsch ve diğerleri.

Davranışsal yaklaşım Yöneticiler diğerlerini nasıl etkiler?

•İnformal grup •Personel arasındaki birlik •Personelin sosyal gereksinimleri Geleneksel yaklaşım Yöneticiler ne yapar?

•Plan •Örgütleme •Liderlik •Denetim

Sistem yaklaşımı Parçalar birlikte uyum içinde nasıl çalışır?

•Girdi •Süreç •Çıktı Durumsallık yaklaşımı Yöneticilerin problem çözümüne bakış açıları •Dış çevre •Teknoloji bireyler

 Girdi: Her sistemin bir girdisi vardır. Üretim işletmeleri için

bu girdi hammaddedir. Çıktı kalitesi için girdinin kalitesi son derece önemlidir.  Süreç: Bütün analizlerin yapıldığı, girdilerin işlendiği bir

yoğrulma aşamasıdır.

Sürecin içinde örgütün kültürü (genel olarak yapılan işlerdeki tarz) ve iklimi (örgütün havası) vardır. Süreç doğru çalışmadığı zaman örgütsel bozukluklar başlar

 Çıktı: Çıktılar işletmenin hayatını devam ettiren ana

noktalardır. Süreç sonunda + veya –çıktı olarak iki türlü çıktı alınabilir. Çıktı + ise girdi pozitiftir ve süreç de olumlu işlemiştir. Ancak çıktı – ise sorun büyüktür + (pozitif) girdi + (pozitif) girdi - (negatif) girdi - (negatif) girdi

+ (pozitif) süreç - (negatif) süreç - (negatif) süreç + (pozitif) süreç

+ çıktı - çıktı - çıktı + çıktı

Bir Organizasyonun Yapısını Etkileyen İç ve Dış Faktörler

Dışsal faktörler Müşteriler

Pazar koşulları

Rekabet

Devlet müdahalesi

Sosyal/kültürel koşullar

Organizasyon yapısı

İçsel faktörler

Misyon vizyon

Yapılacak iş

Personelin niteliği

Kullanılan teknoloji

Amaçlar

Çeşitli Yönetim ve Organizasyon Koşulları

DIŞ ÇEVRE

Katılımcı Sistem Yaklaşımı

Klasik Yaklaşım

Durumsallık Yaklaşımı Ağırlık işin fiziksel yönü üzerinde

Teknoloji

Ağırlık insan davranışı üzerinde Ağırlık

Sosyal Davranış üzerinde

Çevre koşulları

Organizasyon Yapısı İle Durumsallık Yaklaşımı Arasındaki İlişki

 Organizasyon yapısı ile durumsallık yaklaşımı arasındaki

ilişkilere geniş bir çerçeveden bakmak gerekirse, ilk yapılması gereken bir organizasyon yapısını karakterize eden unsurları ve süreçleri belirlemek olacaktır.

Organizasyon Yapısı İle Durumsallık Yaklaşımı Arasındaki İlişki  Bir formal organizasyonu karakterize eden başlıca

unsurlar:  Yönetim kademeleri sayısı (basık ve sivri yapılar)  Organizasyonu oluşturan alt sistemlerin sayısı (bölümler)  Her pozisyonun otoritesi (komuta, kurmay, fonksiyonel)  İşbölümü ve uzmanlaşma derecesi  Formalleşme derecesi (neyin, nasıl, ne zaman, nerede ve kim tarafından hangi amaçla yapılacağının önceden belirlenerek belirli yöntem ve usullere bağlanması)

Organizasyon Yapısı ile Durumsallık Yaklaşımı Arasındaki İlişki

 Bir formal organizasyonu karakterize eden başlıca

unsurlar:  Merkezleşme    

derecesi (Karar verme yetkisinin organizasyon kademeleri arasında dağılımı) Yönetim yoğunluğu (Yönetici/yönetim oranları) Organizasyon büyüklüğü Karar verme yetisinin kullanılma tarzı – Komiteler vs. İletişim kanalları ve şekli

Organizasyon Yapısı ile Durumsallık Yaklaşımı Arasındaki İlişki  Bu faktörlere ek olarak bir organizasyonu karakterize

eden organizasyon içi süreçler de vardır:  Liderlik  Performans değerleme  İletişim  Karar süreci  Bilgi akış sistemi  Motivasyon  Çatışmayı çözme  Değişim süreçleri

Organizasyon Yapısı ile Durumsallık Yaklaşımı Arasındaki İlişki

 Organizasyon yapı ve işleyişine durumsallık yaklaşımı

açısından bakıldığında sorun,  İçinde bulunulan durum ve koşulların bu unsur ve süreçleri nasıl etkileyeceğidir.  Durumsallık yaklaşımını diğerlerinden ayıran en önemli farklılık budur.  Bugüne kadar durum ve koşullarla ilgili olarak iki faktör üzerinde durulmuştur.  Teknoloji ve çevre faktörleridir.

Organizasyon ve Teknoloji

 Organizasyonların

kullandığı üretim teknolojisinin organizasyon yapısı üzerindeki etkileri bu bölümde ele alınacaktır.  Bir organizasyonun en önemli yanı, başarmayı amaçladığı iş ve bu işi yapmak için kullandığı teknolojidir.  Teknoloji, organizasyonda her şeyi etkilemektedir.

Organizasyon ve Teknoloji  Ne tür işlerin yapılacağı, bunları yapacakların sahip

olması gereken nitelikler, personelin yaptığı işten tatmin olması, üretim miktar ve kalitesi, kişisel olarak ve grup halinde çalışma, iletişim ilişkileri gibi konular kullanılan teknolojiden etkilenecektir.  Genel olarak ifade etmek gerekirse teknoloji bir organizasyonda,  Kişileri, grupları, örgütsel ilişkileri ve yönetim süreç ve tekniklerini etkileyecektir.

Organizasyon ve Teknoloji

 Yönetim

ve organizasyon alanında bilimsel metot kullanılarak yapılan alan araştırmaları:  Woodward çalışması  Aston Grubu çalışması  Tavistock Enstitüsü çalışmaları  James Thomson’ın temel teknolojiler sınıflaması  Charles Perrow’un rutin-rutin olmayan iş sınıflamaları

Woodward Araştırması

 Organizasyon yapısını, kullandıkları teknolojiye uygun

olarak tasarlayan işletmelerin çoğunlukla başarılı olacağını savunmuştur.  100 imalat işletmesinden elde edilen bilgiler:  Tarihsel geçmişi ve amaçları  Üretim süreçleri ve yöntemleri  Organizasyonda kullanılan formlar ve rutin işlemler  Ortak başarının değerlemesine ilişkin bilgi

Woodward Araştırması

 İşletmelerin

yapı, yönetim ve örgütsel faaliyet ve etkinlikleri ile örgütsel başarıları arasındaki farklılıklar araştırılmıştır.  Örgütsel başarının değerlemesinde kullanılan göstergeler;  Kâr incelemesi  Gelişme programlarına yapılan yatırımlar  Personel ve tesis genişlemesi  Üst yönetim ücretleri  İşletme ve personel devir hızları  İşletmenin ünü

Woodward Araştırması

 Bu göstergelere göre işletmeler; ortalamanın üstü,

ortalama ve ortalamanın altında olmak üzere üç grupta toplanmıştır.  Bu işletmeler en azdan en çok teknolojik karmaşıklığa kadar üç farklı üretim sistemlerine bölünmüştür.  Birim üretim: Sipariş üzerine üretim  Kitle üretim: Çıktının büyük partiler halinde üretimidir.  Süreç üretimi: Kitle üretiminin biraz daha gelişmişidir. Çıktı standarttır. Büyük rafineriler, kimyevi maddeler üretimi

Woodward Araştırması

 Birim üretim teknolojisi ve süreç üretim teknolojisi

kullanan işletmelerde organizasyon yapısının organik veya sistem-4 türü bir görünüm arz etmektedir.  Kitle üretim teknolojisi kullanan işletmelerde ise mekanik ve klasik-hiyerarşik bir görünüm arz etmektedir.

Aston Grubu Araştırması

 İngiltere Birmingham’da Aston grubu olarak bilinen Derek

Pugh başkanlığında Aston Üniversitesi’nden bir tarafından yapılmıştır.

grup

 Organizasyon yapıları ile ilgili üç ana değişken üzerinde

durmuştur:

Aston Grubu Araştırması Faaliyetlerin yapılandırılması  Personelin davranışı ve yapacağı işlerin önceden belirlenmesi, formal ve yazılı iş yapma yöntem rutininin geliştirilmesi, standartların geliştirilmesi, iş bölümü, yönetim kademeleri Otorite yoğunlaşması  Karar verme yetkisinin nasıl ve hangi kademelerde kullanıldığı İş akışının kontrolü  İş akışının informal yöntemlere mi bağlandığı yoksa bu kontrolün yöneticilerin kararlarına mı bırakıldığı

Aston Grubu Araştırması

gruba göre organizasyon yapıları, organizasyonun amaçları, kaynakları, kullandığı teknoloji, çevre ile ilişkisi ve sahiplik durumu gibi unsurlar tarafından etkilenmektedir.  Bu grup teknolojiyi, iş akışının entegrasyonu şeklinde tanımlamıştır.  Grup, organizasyon içindeki her alt sistemde mevcut olan birim teknoloji ile ilgilenmiştir.  Bu

Aston Grubu Araştırması

kullandığı teknoloji (iş akışı); ne kadar otomasyona yönelmişse, iş akışının sırası ve yönü ne kadar sabit olarak belirlenmişse birimlerin o kadar mekanik, uzmanlaşmış bir organizasyon yapısına sahip oldukları, standart usul ve yöntemlerin ayrıntılı bir şekilde kullanıldığı görülmüştür.

 Birimlerin

Aston Grubu Araştırması  Aston Grubunun üzerinde durduğu bir başka önemli

faktör, organizasyon büyüklüğü ile organizasyon yapısı arasındaki ilişkidir:  Aston grubu, organizasyon büyüdükçe organizasyonda uzmanlaşma ve formalleşmenin arttığını belirlemiştir.  Büyüklük, organizasyondaki personel sayısı olarak belirlenmiştir.  Organizasyon büyüdükçe model teknoloji önemini kaybedecek ve birim teknoloji önemli olmaya başlayacaktır.

Tavistock Enstitüsü Çalışmaları

 İngiltere’de 1950’lerde E.L. Trist ve K.W. Bamforth

tarafından yapılan araştırmadır.  Kullanılan teknoloji ile organizasyonun çeşitli yönleri

arasındaki ilişkileri içeren ve sosyo-teknik sistem olarak ele alınan organizasyonlar bu araştırmacılara konu olmuştur.

James Thomson’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması

 Temel teknoloji, bir organizasyonun girdilerini çıktılara

dönüştürmek ve çevresine iletmek üzere kullandığı süreçlerdir.  Thomson’ın teknoloji sınıflamasının ağırlık noktası, teknolojinin öngördüğü karşılıklı bağımlılık ve faaliyetlerin koordinasyonu ile kontrolüdür.  Organizasyonların kullandığı teknolojiyi üç temel grupta sınıflamıştır:

James Thomson’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması Çözümleyici teknoloji  Yapılan faaliyetlerin belirli grup veya kişileri birbirine bağlamasıdır. Standartlaşma önemlidir. Örn: Telekom, telefon eden ile edileni birbirine bağlamaktadır.

Bağlı teknoloji  Yapılan faaliyetlerin birbirine bağlı olmasıdır. Örn: B faaliyeti yapılmadan önce A faaliyeti yapılmalıdır.

Yoğun teknoloji  Bir işi başarmak için yapılacak olan faaliyetlerin hepsinin karşılıklı olarak birbirine bağlı olmasıdır. Örn: Acil servise kabul edilen bir hastanın tedavisi içim hastane birimlerinin birbirleri ile ilişkisi

James Thomson’ın Temel Teknolojiler Sınıflaması Teknoloji türü

Hakim olan faaliyetler arası karşılıklı bağlılık

İletişim ve karar vermeye etkisi

Örnek

Gerekli organizasyo n çapraşıklığı

Gerekli koordinasyon türü

Az

Az

Standartlaşma

Banka

Orta

Orta

Plan

Montaj hattı

Çok

Çok

Karşılıklı ayarlama

Hastane

Bütünleyici Çözümleyici X

Y

Z

Sıralı Bağlı X

Yoğun

Y

Çok yönlü Y X

Z

Charles Perrow’un Araştırması

 Perrow, rutin ve rutin olmayan işler üzerinde durmuştur.  Rutin işleri yapmak için tam olarak bilinen tekniklerin

mevcut olduğu, bu tekniklerin aynı tür girdilere uygulandığı, metot ve teknikler konusunda belirsizliğin az olduğu durumlardır.  Rutin olmayan işler ise pek az bilinen teknik ve metodun bulunduğu, bunların başarılı olup olmayacağının belirsiz olduğu, girdilerin standart olmadığı durumlardır.

Organizasyon ve Çevre

diğer koşul, organizasyonların içinde faaliyette bulundukları çevredir.  Durumsallık yaklaşımı, çevre koşulları niteliklerinin organizasyon yapı ve işleyişi üzerindeki etkisini araştırmaktadır.  Durumsallık yaklaşımı, organizasyonları birer açık sistem olarak ele almıştır.  Burns ve Stalker çalışması  Lawrence Lorsch çalışması  Bir

Burns ve Stalker Çalışması

 20 işletmede yapılan araştırmayı kapsamaktadır.  İşletmelerin organizasyon yapıları ve yönetim süreçleri

dış çevre koşulları tarafından nasıl etkilenmektedir?  Çevreyi teknoloji ve pazardaki değişme hızı boyutuna göre incelemişlerdir.  Buradaki değişme hızı, yeni buluşların ortaya çıkması, teknolojik yenilikler, yeni ve değişik mal talebindeki artış gibi konuları içermektedir.

Burns ve Stalker Çalışması

 İşletmelerdeki

organizasyon yapılarını mekanik ve organik olarak sınıflandırmıştır.  Mekanik sistem, çevre koşullarının durgun ve dengeli, değişim hızının çok az olduğu katı bir yapıyı ifade eder.  Bürokratik yapıya benzemektedir.  Organik sistem, çevre koşullarının sürekli ve hızlı olarak değiştiği, daha esnek bir yapıyı ifade eder.

Burns ve Stalker Çalışması

Mekanik Yapılar

Bürokrasi

Organik Yapılar

Yönetim süreci yapısı

Emir-Komuta organizasyonu

Merkezkaç organizasyon

Matriks organizasyon

Lawrence ve Lorsch Araştırması

 Değişik çevre koşulları altında hangi tür organizasyon

yapıları daha etkindir?  İşletmelerde

yapılan araştırmalar “farklılaşma”, “koordinasyon” ve belirsizlik” kavramlarını kullanmışlardır.

sonucunda “çevre ve

Lawrence ve Lorsch Çalışması  Farklılaşma, organizasyondaki birimler arasındaki formal yapı

farklılıkları ile bu birimlerde çalışanların zihni ve duygusal eğilimlerini ifade etmektedir.  Farklılaşma dört boyuta göre ölçülmüştür:  Organizasyon yapısının formalliği: Önceden belirlenmiş ilke, yöntem ve ilişkilere verilen önem  Amaç eğilimi: Pazar amaçlarına ya da üretim amaçlarına ağırlık verme  Zaman eğilimi: Uzun veya kısa vadeli amaçlar, geri besleme süresi  Kişiler arası ilişkilerdeki eğilim: Başkaları ile iş yapıp başarmak amacı ile veya iyi geçinmek amacı ile ilişki kurma.

Lawrence ve Lorsch Çalışması

(bütünleşme), organizasyon birimleri arasındaki yardımlaşmanın durum ve kalitesi ile bunun nasıl sağlandığı konularını içerir.  Koordinasyon,  Emir-komuta hiyerarşisi  İlke, yöntem ve standartlar sistemi  Dar kontrol alanı  Geçmişi örnek alma gibi araçlar yardımıyla sağlanabilir.  Koordinasyon

Lawrence ve Lorsch Çalışması  Çevre ise esas itibariyle belirsizlik boyutuna göre

değerlendirilmiştir.  Bir organizasyonun veya organizasyon içindeki birimlerin ilişkili olduğu çevrenin üç boyut itibariyle farklı olabileceği varsayılmıştır:  Koşullardaki zaman içinde değişme hızı  Belirli bir zamandaki koşullar hakkında bilgi elde etmedeki belirsizlik derecesi  Çeşitli kararların sonuçları hakkında geri besleme elde etmekle geçen süre.

Lawrence ve Lorsch Çalışması

 Bir organizasyon biriminin iç yapısı, ilgili çevre koşullarının

durumuna bağlı olarak şekil alacaktır.  Dinamik, değişken ve belirsiz bir ortamda organizasyon birimlerinin farklılaşmış ve bütünleşmiş olması uygundur.  Durgun ve belirgin bir ortamda organizasyon birimlerinde fazla bir farklılaştırma gerektirmeyecektir.

Mutlu bir hafta geรงirmeniz dileฤ iyle..

Sorular?