Ci l tI
Türk Göğüs Cerrahisi Derneği
1. Cilt
GÖĞÜS
CERRAHİSİ Editörler
Prof. Dr. İlker Ökten Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Prof. Dr. Hasan Şevket Kavukçu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Yardımcı Editörler
Doç. Dr. Akif Turna
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Atilla Eroğlu
Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Erzurum
Prof. Dr. Ayten Kayı Cangır Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
İSTANBUL TIP KİTABEVİ
©İstanbul Medikal Yayıncılık BİLİMSEL ESERLER dizisi GÖĞÜS CERRAHİSİ Editörler: İlker Ökten, Hasan Şevket Kavukçu Editör Yardımcıları: Akif Turna, Atilla Eroğlu, Ayten Kayı Cangır 2. Baskı 2013 ISBN - 978-605-4499-64-9 Yasalar uyarınca, bu yapıtın yayın hakları istanbul medikal sağlık ve yayıncılık hiz. tic. ltd. şti.’ye aittir. Yazılı izin alınmadan ve kaynak olarak gösterilmeden, elektronik, mekanik ve diğer yöntemlerle kısmen veya tamamen kopya edilemez; fotokopi, teksir, baskı ve diğer yollarla çoğaltılamaz.
www.istanbultip.com.tr 2013 İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık Hiz. Tic. Ltd. Şti. 34104, Çapa-İstanbul-Türkiye www.istanbultip.com.tr e-mail: info@istanbultip.com.tr Adres: Şehremin Mah. Börekçi Veli Sok. No: 4/A Çapa-İST. Tel: 0212.584 20 58 (pbx) 0212.587 94 43 Faks: 0212.587 94 45 UYARI
Medikal bilgiler sürekli değişmekte ve yenilenmektedir. Standart güvenlik uygulamaları dikkate alınmalı, yeni araştırmalar ve klinik tecrübeler ışığında tedavilerde ve ilaç uygulamalarındaki değişikliklerin gerekli olabileceği bilinmelidir. Okuyuculara ilaçlar hakkında üretici firma tarafından sağlanan her ilaca ait en son ürün bilgilerini, dozaj ve uygulama ekillerini ve kontrendikasyonları kontrol etmeleri tavsiye edilir. Her hasta için en iyi tedavi şeklini ve en doğru ilaçları ve dozlarını belirlemek uygulamayı yapan hekimin sorumluluğundadır. Yayıncı ve editörler bu yayından dolayı meydana gelebilecek hastaya ve ekipmanlara ait herhangi bir zarar veya hasardan sorumlu değildir.
Yayına hazırlayan Yayıncı sertifika no İmy adına grafikerler Editörler Editör Yardımcıları Kapak Baskı ve cilt
İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık Hiz. Tic. Ltd. Şti. 12643 Mesut Arslan, Tuğçe Yıldırım İlker Ökten, Hasan Şevket Kavukçu Akif Turna, Atilla Eroğlu, Ayten Kayı Cangır İmy Tasarım Promat Basım Yayın San. ve Tic. A.Ş Sanayi Mah. 1673 Sok. No. 34 Esenyurt-İstanbul Tel: 0212 622 63 63
ÖNSÖZ
Bu kitap Türk Göğüs Cerrahisi Derneği’nin alanında temel danışma kitabını yenilemek ve geliştirmek için 2 yıl önce başlattığı çalışmanın ürünüdür. Türk Göğüs Cerrahisi Ailesi’nin 161 üyesinin katkısı ile oluşturulmuştur. Tüm bölüm yazarlarına değerli katkıları için teşekkür ederiz. Bölümler oluşturulurken göğüs cerrahisinin güncel teorik bilgi ve pratik alanlardaki gereksinimleri dikkate alınmıştır. Bu kitabın bu alanda yazılan İngilizce kitapların benzeri olmasından sakınılmıştır. Bu nedenle bölümler, dünyadaki güncel, geçerli ve gerekli bilgiler yanı sıra ülkemizde alanlarında deneyimleri ve bilimsel birikimleri olan yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Böylece Türkiye’ye özgü bakış ile özgün bir eser oluşturulmasına çaba harcanmıştır. Türk Göğüs Cerrahisi Derneği’mizin bu kitabında olabildiğince Türkçe terimler kulla-
nılmaya çalışılmıştır. Ancak bazen Türkçe karşılığı olmayan ya da yaygın kullanılmayan sözcüklerin yabancı dilden geldiği biçimi parentez içinde verilmiştir. Bu kelimlerin gelecek baskılarda çok daha az olması ümidini taşımaktayız. Tüm çabalarımıza karşın kitabımızda rastladığınız hataları olabilir. Bu hataları, gelecek baskıda düzeltilmesi için lütfen, ‘goguscerrahisikitabi@gmail.com adresine iletiniz. Kitabın Türk Göğüs Cerrahisi Camiamıza yararlı olması dileklerimizle... Çocuklarımız: Alp Turna, Zeynep Nur Eroğlu, Ahmet Enes Eroğlu, Mustafa Eroğlu ve Elfin Cansın Cangır’a sevgilerimizle... Doç. Dr. Akif Turna, Prof. Dr. Atilla Eroğlu, Prof. Dr. Ayten Kayı Cangır
Türk Göğüs Cerrahisi Derneği Yönetim Kurulu 2009-2012
Yönetim Kurulu Başkanı
Prof. Dr. Hasan Şevket Kavukçu Genel Sekreter
Doç. Dr. Akif Turna Mali Sekreter
Op. Dr. Ertan Aydın Üyeler Prof. Dr. Bülent Arman
Prof. Dr. Bülent Tunçözgür Prof. Dr. Alpaslan Çakan Prof. Dr. Koray Dural
Prof. Dr. Atilla Eroğlu
Doç. Dr. Muzaffer Metin
YAZARLAR
Adnan Sayar Doç. Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
A. İrfan Taştepe Prof.Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
A. Levent Karasulu Doç. Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği, İstanbul
Ahmet Acıduman Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, Ankara
Ahmet Başoğlu Prof. Dr. Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Samsun
Abdullah Büyükçelik Doç. Dr. Acıbadem Kayseri Hastanesi Tıbbi Onkoloji Kliniği, Kayseri
Abdullah Erdoğan Doç. Dr. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Antalya
Ahmet Demirkaya Op. Dr. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Adem Güngör Prof. Dr. Özel Ankara Güven Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü, Ankara
Ahmet Gökhan Türkçapar Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara
Abid Demircan Prof. Dr. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Antalya
Ahmet Demirkazık Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı / Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı, İstanbul
Adnan Narcı Doç. Dr. Şifa Üniversitesi Bornova Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı, İzmir
Ahmet Sami Bayram Doç. Dr. Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Bursa
v
Yazarlar Akın Eraslan Balcı Prof. Dr. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Elazığ
Arife Ayten Zeybek Yrd. Doç. Dr. Muğla Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Muğla
Akif Turna Doç. Dr. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Atadan Tunacı Prof. Dr. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyodiagnostik Anabilim Dalı, İstanbul
Akın Kuzucu Doç. Dr. Malatya İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Malatya
Aslı Gül Akgül Yrd. Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Kocaeli
Ali Fırat Esmer Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı, Ankara
Atila Türkyılmaz Doç. Dr. Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Trabzon
Ali Kılıçgün Yrd. Doç. Dr. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Bolu
Atilla Eroğlu Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Erzurum
Ali Özdülger Prof. Dr. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Mersin
Atilla Gürses Doç. Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
Alpaslan Çakan Prof. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İzmir
Atilla Halil Elhan Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı, Ankara
Alpay Örki Doç. Dr. Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Aydın Nadir Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Sivas
Alpay Sarper Prof. Dr. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Antalya
Aydın Şanlı Doç. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İzmir
Altemur Karamustafaoğlu Doç. Dr. Trakya Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Edirne
Aykut Eliçora Op. Dr. Alman Bahçaşehir Medical Center, İstanbul
Arif Osman Tokat Doç. Dr. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Ayşe Gül Çevik Yrd. Doç. Dr. Ergönül Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İzmir
vi
Yazarlar Ayşe Hiçsönmez Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Araştırma ve Uygulama Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı,Ankara
Cemal Özçelik Prof. Dr. Çukurova Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Adana Cihan Genco Çetinkanat Op. Dr. Astra Zeneca, İstanbul
Ayten Kayı Cangır Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Cumhur Sivrikoz Doç. Dr. Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Eskişehir
Başak Ceyda Meço Uzm. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbni Sina Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Ankara
Cüneyt Köksoy Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara
Bedrettin Yıldızeli Doç. Dr. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Çağlar Uzun Uzm. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Ankara
Berna Arda Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, Ankara
Çetin Atasoy Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Ankara
Bilge Aktaş Dr. Marmara Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, İstanbul
Dalokay Kılıç Doç. Dr. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs ve Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Bülent Tunçözgür Prof. Dr. Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Gaziantep
Derya Öztuna Yrd. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı, Ankara
Cabir Yüksel Yrd. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Egemen Doner Yrd. Doç. Dr. Anadolu Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Eskişehir
Celal Tekinbaş Doç. Dr. Ahi Evren Eğitim Göğüs Kalp ve Damar Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Trabzon
Ekber Şahin Doç. Dr. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Sivas
Celalettin Kocatürk Doç. Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
Ekrem Şentürk Yrd. Doç. Dr. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Aydın
vii
Yazarlar Emine Kamiloğlu Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, İstanbul Erdal Okur Doç. Dr. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Figen Türk Yrd. Doç. Dr. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Denizli
Filiz Koşar Doç. Dr. Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği
Erdoğan Çetinkaya Prof. Dr. Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Karabük
Gökhan Yuncu Doç. Dr. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı Göğüs Cerrahisi Bölümü, Denizli
Erkman Gülhan Op. Dr. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Güven Sadi Sunam Prof. Dr. Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Konya
Erkan Dikmen Doç. Dr. Özel Ankara Güven Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Ersin Arslan Op.Dr. Dr. Ersin Arslan Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü, Gaziantep
Ertan Aydın Op. Dr. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Fahri Oğuzkaya Prof. Dr. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Kayseri
Fatih Meteroğlu Yrd. Doç. Dr. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Diyarbakır Feridun Işık Doç. Dr. Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Gaziantep
Figen Başaran Demirkazık Prof. Dr. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Ankara
Gülseren Aras Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı, Ankara
Hasan Çaylak Yrd. Doç. Dr. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara Hasan F. Batırel Prof. Dr. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi, İstanbul
Hasan Şevket Kavukçu Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara Hasan Türüt Doç. Dr. Rize Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Rize
Hija Yazıcıoğlu Uzm. Dr. Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği, Ankara Hüseyin Melek Op. Dr. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Bursa
viii
Yazarlar Işınsu Kuzu Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı, Ankara
Koray Dural Prof. Dr. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Kırıkkale
İbrahim Aşık Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Algoloji Anabilim Dalı, Ankara
Kubilay Çınar Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Gastroenteroloji Bilim Dalı, Ankara
Korkut Bostancı Yrd. Doç. Dr. Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
İ. Cüneyt Kurul Doç. Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
İbrahim Dikmen Uzm. Dr. Acıbadem Beylikdüzü Hastanesi Cerrahi Tıp Merkezi, İstanbul
Levent Dalar Doç. Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, İstanbul
İbrahim Tekdemir Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı, Ankara
Leyla Hasdıraz Doç. Dr. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dalı, Kayseri
İlker Ökten Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
M. Reha Çelik Yrd. Doç. Dr. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Malatya
İrfan Yalçınkaya Doç. Dr. Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
Maruf Şanlı Doç. Dr. Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Gaziantep
Kamil Kaynak Prof. Dr. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Mehmet Ali Bedirhan Doç. Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
Kerim Sönmezoğlu Prof. Dr. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Ana Bilim Dalı, İstanbul
Mehmet Bilgin Prof. Dr. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Kayseri
Kerim Tülüce Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakultesi Göğüs Cerrahisi Ana Bilim Dalı, Ankara
Mehmet Hakan Özalper Dr. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi, İstanbul
Koray Aydoğdu Op. Dr. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Mehmet Oğuzhan Özyurtkan Doç. Dr. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Elazığ
ix
Yazarlar Nil Molinas Mandel Prof. Dr. Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümü, İstanbul
Melih Kaptanoğlu Prof. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Sivas
Meltem Nalça Andrieu Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı, Ankara
Nilgün Gürses Prof. Dr. Bezmi Alem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, İstanbul
Mertol Gökçe Yrd. Doç. Dr. Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Zonguldak
Nurettin Karaoğlanoğlu Prof. Dr. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Araştırma ve Eğitim Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Murat Özkan Op. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Okan Solak Doç. Dr. Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Afyonkarahisar
Murat Kara Doç. Dr. Silivri Devlet Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Bölümü, İstanbul
Oğuz Köksel Doç. Dr. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Mersin
Mustafa Gültekin Op. Dr. Konya Beyhekim Devlet Hastanesi Göğüs Cerrahi Kliniği, Konya
Olgun Kadir Arıbaş Prof. Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Mustafa Yüksel Prof. Dr. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Onur Genç Prof. Dr. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Muzaffer Metin Doç. Dr. İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
Orhan Arseven Prof. Dr. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, İstanbul
Ömer Soysal Prof. Dr. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Nahit Çakar Prof. Dr. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Anabilim Dalı Yoğun Bakım Bilim Dalı, İstanbul
P. Fulden Yumuk Prof. Dr. Marmara Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji Anabilim Dalı, İstanbul
Nail Çağlar Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara
Refik Ülkü Doç. Dr. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Diyarbakır
Necati Çıtak Op. Dr. Kars Devlet Hastanesi, Kars
x
Yazarlar Reha Çelik Yrd. Doç. Dr. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Malatya
Selda Şen Doç. Dr. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Aydın
S. Bülent Arman Prof. Dr. Özel Medicana Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Bölümü, İstanbul
Serdar Evman Op. Dr. Ümraniye Egitim Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü, İstanbul
Rıza Doğan Prof. Dr. Hacettepe Üniversitesi Hacettepe Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Semih Halezeroğlu Prof. Dr. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Sacide Demiralp Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Ankara
Serhan Tanju Doç. Dr. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Sadi Kaya Op. Dr. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Araştırma ve Eğitim Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Serkan Enön Yrd. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara Sibel Perçinel Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı,Ankara
Salih Topçu Prof. Dr. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Kocaeli
Sina Ercan Prof. Dr. Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Sami Ceran Prof. Dr. Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Konya
Sinan Gürsoy Prof. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Sivas
Sancak Tanzer Prof. Dr. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Hastanesi Radyoloji Bölümü, Ankara Sedat Demircan Prof. Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Soner Gürsoy Doç. Dr. Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İzmir
Sedat Ziyade Op. Dr. Bezmialem Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Ş. Tuba Liman Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Kocaeli
Sedat Gürkök Prof. Dr. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Ankara
Suat Fitöz Prof. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Ankara
xi
Yazarlar Şevval Eren Prof. Dr. Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Ülkü Yazıcı Op. Dr. Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Şule Karadayı Yrd. Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Sivas
Volkan Baysungur Doç. Dr. Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
Şeyda Örs Kaya Doç. Dr. Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, İzmir
Ünal Sakıncı Prof. Dr. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara
Şükrü Dilege Prof. Dr. Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü, İstanbul
Volkan Karaçam Op. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Cerrahi Tıp Bilimleri Bölümü Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İzmir
Tamer Okay Op. Dr. Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul
Yener Aydın Yrd. Doç. Dr. Atatürk Üniversitesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Erzurum
Timuçin Alar Yrd. Doç. Dr. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Çanakkale
Yener Yörük Prof. Dr. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, Edirne
Turgut Işıtmangil Prof. Dr. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
Yusuf Bayrak Op. Dr. Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü, İstanbul
Tülin Şen Uzm. Dr. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı, Ankara
Zeki Günlüoğlu Doç. Dr. Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul
xii
İÇİNDEKİLER
1. CİLT 1.
DÜNYADA GÖĞÜS CERRAHİSİNİN GELİŞİMİ ...................................................................... 1
2.
TIP TARİHİMİZDEN “CERRAHNAMELER” IŞIĞINDA ÜLKEMİZDE GÖĞÜS CERRAHİSİ ......................................................................................................................... 9
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Serdar Evman
Ahmet Acıduman, Berna Arda
TÜRKİYE’DE GÖĞÜS CERRAHİSİ’NİN YAKINÇAĞ TARİHÇESİ .................................... 31 Şeyda Örs Kaya
BİYOİSTATİSTİK VE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ ............................................................... 41 Derya Öztuna, Atilla Halil Elhan
TORAKS ANATOMİSİ ................................................................................................................... 59 Ali Fırat Esmer, Tülin Şen, İbrahim Tekdemir
GÖĞÜS CERRAHİSİNDE PET VE PET/BT UYGULAMALARI ............................................ 71
Kerim Sönmezoğlu
SOLUNUM SİSTEMİ MEKANİĞİ ............................................................................................... 89
Nahit Çakar, İbrahim Dikmen
TORAKSIN KONVANSİYONEL RADYOLOJİK OLARAK İNCELENMESİ ................... 101
Atadan Tunacı
TORAKSIN BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ İLE İNCELENMESİ ....................................... 105
Çağlar Uzun, Çetin Atasoy
10. TORAKSIN MANYETİK REZONANS İNCELEMESİ............................................................ 147 Figen Başaran Demirkazık
xiii
İçindekiler 11. TORAKSIN RADYONÜKLİD YÖNTEMLER İLE DEĞERLENDİRİLMESİ ..................... 167 Gülseren Aras
12. ÖZOFAGUS: ENDOSKOPİK TANI VE TEDAVİ .................................................................... 189 Kubilay Çınar
13. TORAKSIN ULTRASONOGRAFİK İNCELENMESİ............................................................. 201 Suat Fitöz
14. İNVAZİF TANISAL YÖNTEMLER ............................................................................................. 215 Erkan Dikmen
15. TANISAL VİDEO YARDIMLI TORAKS CERRAHİSİ (VATS)............................................. 223 Şeyda Örs Kaya
16. ENDOBRONŞİYAL ULTRASONOGRAFİ................................................................................ 239 Erdoğan Çetinkaya, Emine Kamiloğlu
17. VİDEO YARDIMLI MEDİASTİNOSKOPİK LENFADENEKTOMİ (VAMLA) VE TRANSSERVİKAL GENİŞLETİLMİŞ MEDİASTİNAL LENFADENEKTOMİ (TEMLA) 251 Akif Turna
18. PREOPERATİF HAZIRLIK VE RİSK DEĞERLENDİRMESİ................................................ 257 Filiz Koşar
19. PREOPERATİF KARDİYAK DEĞERLENDİRME ................................................................... 269 Nail Çağlar
20. GÖĞÜS CERRAHİSİNDE ANESTEZİ UYGULAMASI VE ÖZEL DURUMLAR............. 293 Sacide Demiralp, Başak Ceyda Meço
21. GÖĞÜS CERRAHİSİ HASTASINDA MEKANİK VENTİLASYON ................................... 313 Selda Şen
22. AKUT AKCİĞER HASARI VE AKUT SOLUNUM SIKINTISI SENDROMU .................. 331 Hija Yazıcıoğlu
23. GÖĞÜS CERRAHİSİ HASTALARINDA PULMONER REHABİLİTASYON................... 339 Nilgün Gürses
24. GÖĞÜS CERRAHİSİNDE AMELİYAT SONRASI AĞRI YÖNETİMİ................................ 351 İbrahim Aşık
25. LOBEKTOMİ ................................................................................................................................... 369 Aydın Şanlı, Volkan Karaçam
26. PNÖMONEKTOMİ........................................................................................................................ 389 Mehmet Bilgin
27. SEGMENTEKTOMİ VE SINIRLI PULMONER REZEKSİYONLAR................................... 397 Akın Kuzucu, M. Reha Çelik
28. ‘SLEEVE’ REZEKSİYONLAR ....................................................................................................... 405 Adem Güngör, Arif Osman Tokat
29. VİDEOTORAKOSKOPİK AKCİĞER REZEKSİYONLARI................................................... 417 Erdal Okur
xiv
İçindekiler 30. MEDİASTİNAL LENF NODU DİSEKSİYONU ....................................................................... 427 Bülent Tunçözgür, Ersin Arslan
31. AMELİYAT SONRASI GÖRÜLEN KOMPLİKASYONLAR ................................................. 435 Ali Kılıçgün, Mertol Gökçe
32. BRONKOPLEVRAL FİSTÜLLERİN TEDAVİSİNDE CERRAHİ ......................................... 455 Ünal Sakıncı
33. AKCİĞER METASTAZLARINDA CERRAHİ TEDAVİ ......................................................... 463 Serhan Tanju
34. BÜL, BLEB VE HAVA KİSTİ CERRAHİLERİ ........................................................................... 471 Akın Eraslan Balcı
35. AKCİĞERİN HACİM AZALTICI CERRAHİSİ........................................................................ 515 Akif Turna
36. EKSTRAPLEVRAL PNÖMONEKTOMİ.................................................................................... 531 Hasan Fevzi Batırel
37. AKCİĞER VE PLEVRA TÜBERKÜLOZUNDA CERRAHİ YAKLAŞIMLAR .................... 543 Mertol Gökçe, Semih Halezeroğlu
38. AKCİĞER NAKLİ ........................................................................................................................... 551 Reha Çelik
39. PULMONER TROMBOENDARTEREKTOMİ ......................................................................... 587 Bedrettin Yıldızeli
40. LOKAL İLERİ EVRE T4 KÜÇÜK HÜCRE DIŞI AKCİĞER KANSERİNDE ANTERİOR CERRAHİ YAKLAŞIM............................................................................................ 601 Mehmet Hakan Özalper, Bedrettin Yıldızeli
41. SUPERİOR SULKUS TÜMÖRLERİNE YAKLAŞIM ................................................................... 613 A. İrfan Taştepe, İ. Cüneyt Kurul
42. SUPERİOR SULKUS TÜMÖRLERİNDE POSTERİOR YAKLAŞIM................................... 619 Yusuf Bayrak, Şükrü Dilege
43. VENA KAVA SUPERİOR REZEKSİYONU VE REKONSTRÜKSİYONU.......................... 627 Cüneyt Köksoy
44. PEKTUS DEFORMİTESİ CERRAHİSİNDE AÇIK YÖNTEMLER ....................................... 635 Sedat Gürkök, Onur Genç
45. PEKTUS EKSKAVATUM CERRAHİSİNDE MİNİMAL İNVAZİF DÜZELTME AMELİYATI.............................................................................................................. 651 Ahmet Demirkaya, Kamil Kaynak
46. PEKTUS KARİNATUM DEFORMİTESİNDE MİNİMAL İNVAZİF YAKLAŞIM............ 657 Korkut Bostancı, Mustafa Yüksel
47. TORAKSIN ÇIKIŞ SENDROMU ................................................................................................ 663 Figen Türk, Gökhan Yuncu
xv
İçindekiler 48. TORAKOSKOPİK SEMPATEKTOMİ........................................................................................ 683 Turgut Işıtmangil
49. GÖĞÜS DUVARI DEFEKTLERİNİN ONARIMINDA REKONSTRÜKSİYON TEKNİKLERİ ................................................................................................................................... 705 Dalokay Kılıç
50. TORAKOPLASTİ............................................................................................................................ 717 Soner Gürsoy
51. TRAKEOSTOMİ ............................................................................................................................. 729 Yener Yörük, Altemur Karamustafaoğlu
52. TRAKEA CERRAHİSİ PRENSİPLERİ, REZEKSİYON-REKONSTRÜKSİYON TEKNİKLERİ ................................................................................................................................... 737 Adem Göngör, Cihan Genco Çetinkanat
53. EDİNSEL TRAKEOÖZOFAGEAL FİSTÜL VE CERRAHİ TEDAVİSİ ............................... 747 Feridun Işık
54. SUBGLOTTİK STENOZ VE CERRAHİ TEDAVİSİ................................................................ 757 Sina Ercan
55. KARİNA REZEKSİYONLARI ...................................................................................................... 777 Necati Çıtak, Adnan Sayar
56. MEDİASTEN HASTALIKLARINDA İNVAZİF TANI YÖNTEMLERİ ............................... 795 Mustafa Gültekin, Olgun Kadir Arıbaş
57. TİMEKTOMİ ................................................................................................................................... 809 Alpay Sarper
58. PENETRAN TORAKS YARALANMALARI ............................................................................. 819 Şevval Eren, Fatih Meteroğlu
59. KÜNT TORAKS TRAVMALARI................................................................................................. 837 Cemal Özçelik, Timuçin Alar
60. YABANCI CİSİM ASPİRASYONU ............................................................................................. 859 Şule Karadayı, Melih Kaptanoğlu
61. DİYAFRAGMA YARALANMALARI ......................................................................................... 865 Serkan Enön
62. SOLUNUM YARALANMALARI VE BAROTRAVMA........................................................... 873 Sedat Gürkök
63. MASİF HEMOPTİZİDE CERRAHİ TEDAVİ ........................................................................... 885 Muzaffer Metin, Necati Çitak
64. MASİF HEMOPTİZİDE BRONŞİAL ARTER EMBOLİZASYONU ..................................... 897 Sancak Tanzer
65. AKCİĞERLERİN DOĞUMSAL MALFORMASYONLARI ................................................... 903 Adnan Narcı, Okan Solak
xvi
İçindekiler
2. CİLT 66. AKCİĞERİN KONJENİTAL VASKÜLER ANOMALİLERİ................................................... 919 Rıza Doğan
67. PULMONER TROMBOEMBOLİZM .......................................................................................... 955 Orhan Arseven
68. AKCİĞERİN BAKTERİ VE MANTAR İLE İNFEKSİYONLARI İLE AKCİĞER APNESİ ......................................................................................................................... 971 Aslı Gül Akgül, Salih Topçu, Şerife Tuba Liman, Aykut Eliçora
69. AKCİĞERİN HİDATİK KİST HASTALIĞININ CERRAHİ TEDAVİSİ ............................ 987 Ülkü Yazıcı, Nurettin Karaoğlanoğlu
70. BRONŞEKTAZİ............................................................................................................................... 997 Serkan Enön, Hasan Şevket Kavukçu
71. SOLİTER PULMONER NODÜL................................................................................................ 1007 Alpaslan Çakan
72. AKCİĞERİN BENİGN TÜMÖRLERİ....................................................................................... 1015 Arife Ayten Zeybek, Abid Demircan
73. AKCİĞER KANSERİ EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ..................................... 1029 Oğuz Köksel
74. AKCİĞER KARSİNOMLARININ PATOLOJİSİ ................................................................... 1045 Sibel Perçinel
75. AKCİĞER KANSERLERİNDE TANI VE EVRELEME.......................................................... 1073 Ayten Kayı Cangır
76. KÜÇÜK HÜCRE DIŞI AKCİĞER KANSERİNİN CERRAHİ TEDAVİSİ......................... 1093 Ayşe Gül Çevik Ergönül
77. KÜÇÜK HÜCRELİ DIŞI AKCİĞER KANSERİNDE NEO-ADJUVAN VE ADJUVAN TEDAVİ........................................................................................................................... 1103 Bilge Aktaş, P. Fulden Yumuk, Nil Molinas Mandel
78. AKCİĞER KANSERİNDE RADYOTERAPİ ........................................................................... 1117 Meltem Nalça Andrieu, Ayşe Hiçsönmez
79. TEDAVİ EDİCİ BRONKOSKOPİ ve ENDOLÜMİNAL TEDAVİLER .............................. 1145 A. Levent Karasulu, Levent Dalar
80. KÜÇÜK HÜCRELİ AKCİĞER KANSERLERİNDE CERRAHİ TEDAVİ .......................... 1183 Arif Osman Tokat
81. SENKRON VE METAKRON TÜMÖRLERDE CERRAHİ ................................................... 1189 Celalettin Kocatürk
82. SOLİTER METASTAZLI AKCİĞER KANSERLİ HASTALARDA CERRAHİ TEDAVİ....................................................................................................................... 1195 Mehmet Ali Bedirhan
xvii
İçindekiler 83. KÜÇÜK HÜCRELİ DIŞI AKCİĞER KANSERLERİNDE TIBBİ TEDAVİ ........................ 1199 Abdullah Büyükçelik, Ahmet Demirkazık
84. KARSİNOİD TÜMÖRLER ......................................................................................................... 1215 Erkman Gülhan
85. ÖZOFAGUS ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ......................................................................... 1231 Hasan Türüt
86. ÖZOFAGUS HASTALIKLARINDA TANI METODLARI ................................................... 1241 Atila Türkyılmaz, Atilla Eroğlu
87. ÖZOFAGUS TÜMÖRLERİNİN PATOLOJİSİ........................................................................ 1253 Işınsu Kuzu
88. ÖZOFAGUS REZEKSİYON VE REKONSTRÜKSİYON TEKNİKLERİ ........................... 1287 Murat Özkan, İlker Ökten
89. MİNİMAL İNVAZİF ÖZOFAGUS CERRAHİSİ .................................................................... 1305 Hasan F. Batırel
90. ÖZOFAGUS YARALANMALARI ............................................................................................. 1321 Atilla Eroğlu, Yener Aydın
91. ÖZOFAGUSUN KOROZİV MADDE YANIKLARI VE STRİKTÜRLER .......................... 1343 Cabir Yüksel
92. KONJENİTAL ÖZOFAGUS ANOMALİLERİ......................................................................... 1351 Ekrem Şentürk
93. ÖZOFAGUSUN MOTİLİTE BOZUKLUKLARİ .................................................................... 1357 Ahmet Başoğlu
94. GASTROÖZOFAJİYAL REFLÜ HASTALIĞI VE TEDAVİSİ.............................................. 1373 Ahmet Gökhan Türkçapar, İlker Ökten
95. BARRETT ÖZOFAGUSU ............................................................................................................ 1383 Abdullah Erdoğan
96. ÖZOFAGUSUN BENİGN TÜMÖR, KİST VE STRİKTÜRLERİ......................................... 1393 İrfan Yalçınkaya
97. ÖZOFAGUS KANSERİNDE CERRAHİ TEDAVİ ................................................................. 1409 Murat Özkan, İlker Ökten
98. ÖZOFAGUS KANSERİNDE MULTİMODAL TEDAVİ ...................................................... 1425 Murat Özkan
99. ÖZOFAGUS KANSERİ TEDAVİSİNDE PALYATİF YÖNTEMLER.................................. 1431 Atilla Eroğlu, Yener Aydın
100. GÖĞÜS DUVARI İNFEKSİYONLARI......................................................................................1449 Ali Özdülger
101. GÖĞÜS DUVARI TÜMÖRLERİ ............................................................................................... 1455 Fahri Oğuzkaya, Leyla Hasdıraz
xviii
İçindekiler 102. DİYAFRAGMA PARALİZİSİ VE PLİKASYON ..................................................................... 1463 Sedat Demircan
103. DİYAFRAGMA UYARIMI .......................................................................................................... 1467 Alpaslan Çakan
104. KONJENİTAL POSTEROLATERAL DİYAFRAGMA HERNİLERİ ................................... 1475 Leyla Hasdıraz
105. MORGAGNI HERNİSİ ............................................................................................................... 1481 Egemen Doner
106. PRİMER DİYAFRAGMA TÜMÖRLERİ .................................................................................. 1487 Hasan Çaylak
107. PNÖMOTORAKS......................................................................................................................... 1493 Volkan Baysungur
108. PLEVRAL AMPİYEM................................................................................................................... 1519 Zeki Günlüoğlu, Atilla Gürses
109. FİBROTORAKS VE DEKORTİKASYON................................................................................ 1537 Koray Aydoğdu, Sadi Kaya
110. İNTRAPLEVRAL FİBRİNOLİTİK TEDAVİ ........................................................................... 1543 Sami Ceran
111. DUKTUS TORASİKUS ANATOMİSİ VE ŞİLOTORAKS................................................... 1551 Celal Tekinbaş
112. PLEVRANIN NADİR GÖRÜLEN TÜMÖRLERİ ................................................................... 1563 İ. Cüneyt Kurul, Kerim Tülüce
113. MALİGN PLEVRAL MEZOTELYOMADA TANI VE EVRELEME.................................... 1573 Ayten Kayı Cangır
114. MALİGN PLEVRAL MEZOTELYOMADA CERRAHİ TEDAVİ SEÇENEKLERİ .......... 1581 S. Bülent Arman, Alpay Örki
115. BENİGN PLEVRA SIVILARI ..................................................................................................... 1585 Ömer Soysal, Sedat Ziyade
116. MALİGN PLEVRA SIVILARI .................................................................................................... 1603 Ömer Soysal, Sedat Ziyade
117. TRAKEA TÜMÖRLERİ ............................................................................................................... 1609 Ertan Aydın, Nurettin Karaoğlanoğlu
118. MEDİASTEN ANATOMİSİ VE MEDİASTENİN CERRAHİ HASTALIKLARINDA TANI ...................................................................................................... 1623 Koray Dural, Özgür Karakurt, Gültekin Gülbahar
119. MEDİASTENİN AKUT VE KRONİK İNFEKSİYONLARI .................................................. 1633 Ş. Tuba Liman, Salih Topçu
120. VENA KAVA SUPERİOR SENDROMU.................................................................................. 1647 Zeki Günlüoğlu
xix
İçindekiler 121. MYASTENİA GRAVİS ................................................................................................................ 1659 Aydın Nadir, Sinan Gürsoy
122. TİMUSUN TÜMÖRLERİ ............................................................................................................ 1675 Ahmet Sami Bayram, Hüseyin Melek
123. MEDİASTİNAL KİTLELERDE VİDEOTORAKOSKOPİ UYGULAMALARI ................ 1687 Alper Toker
124. MEDİASTİNAL LENF NODU HASTALIKLARI VE TEDAVİSİ ....................................... 1695 Murat Kara
125. MEDİASTENİN NÖROJENİK TÜMÖRLERİ......................................................................... 1709 Refik Ülkü
126. MEDİASTİNAL MEZENKİMAL TÜMÖRLER ...................................................................... 1717 Maruf Şanlı
127. MEDİASTİNAL ENDOKRİN TÜMÖRLER............................................................................ 1737 Ekber Şahin
128. PARAVERTEBRAL SULKUS’A YERLEŞMİŞ KUM SAATİ TÜMÖRLER ....................... 1745 Mehmet Oğuzhan Özyurtkan
129. MEDİASTİNAL PARAGANGLİOMA VE FEOKROMASİTOMA .................................... 1755 Tamer Okay
130. MEDİASTİNAL PARATİROİD ADENOMLARI VE KARSİNOMLARI.......................... 1765 Celalettin Kocatürk
131. MEDİASTİNAL GERM HÜCRELİ TÜMÖRLER................................................................... 1781 Cumhur Sivrikoz
132. MEDİASTİNAL KİSTLER .......................................................................................................... 1789 Güven Sadi Sunam, Sami Ceran
133. EŞ ZAMANLI KALP-AKCİĞER AMELİYATLARI ................................................................ 1797 Tamer Okay
134. VASKÜLER RİNG’LER.................................................................................................................1807 Rıza Doğan
İNDEKS........................................................................................................................................... 1829
xx
1
Serdar Evman
DÜNYADA GÖĞÜS CERRAHİSİNİN GELİŞİMİ
Toraks kelimesi, ilk defa kullanıldığı kelime kökü olarak Latince “thorax” ile Yunanca “thorakos” kelimesinden türemiştir ve göğüs kafesi anlamına gelmektedir. MÖ 8.yüzyılda yaşamış olan Homeros’un meşhur eseri İlyada’da askerlerin göğüs kısmındaki deri veya metal koruma zırhına da toraks denmektedir. Anatomik olarak da tanımı ilk defa Galen tarafından ikinci yüzyılda yapılmıştır. Ancak göğüs cerrahisi ile ilgili tıbbi girişimler çok daha eski dönemlerden itibaren gerçekleştirilmiştir. En eski manipülasyon örneği, MÖ 17. yüzyıla ait olduğu ve firavun veziri olan İmhotep tarafından eski Mısır’da yazıldığı düşünülen Edwin Smith papirüsünde belirtilen klavikula fraktürü tedavisidir (Şekil 1). Yazılı kaynaklarda rastlanmış olan ilk göğüs cerrahisi girişimi ise MÖ 4. yüzyılda, bir bilim dalı haline getirdiği için günümüz modern tıbbının kurucusu ve babası sayılan Hipokrat’ın, bir bı-
çak yardımı ile açık drenaj sağlayarak ampiyemi tedavi edişidir (1). Tıp bilimi için büyük ilerlemeler kaydeden Galen ise (130-200) ilk defa kalp, akciğer ve toraksın solunum için önemine değinmiş, trakeaya “solunum arteri” adını vermiş ve plevranın varlığını tanımlamıştır (2). Hipokrat döneminden sonra da muhakkak birçok kişi tıp sanatı ile uğraşmış ve gelişmesi yönünde kıymetli eserler vermişlerdir; ancak arada geçen çok uzun bir dönemle ilgili bugün elimize ulaşmış yazılı bir kanıt bulunmamaktadır (Şekil 2).
Şekil 1. Edwin Smith Papirüsü
Şekil 2. Hipokrat
1
Bölüm 1 Dünyada ilk kurulan hastane hakkında çeşitli iddalar bulunmaktadır. Bazı araştırmacılara göre MÖ 230 yılında Kral Ashoka tarafından Hindistan’da kurulduğu belirtilen ilk hastane ve klinik sistemli merkez (3), diğer araştırmacıların iddalarına göre sadece birer barakadan ibaretti ve hastane olarak kabul edilmemeli idi. Onların savlarına göre, Sanskritçe yazılmış dünyanın en eski tıp ansiklopedisinde belirtilen ve Sri Lanka’da bulunan Mihintale Hastanesi, dünyada kurulmuş ilk hastane (MÖ. 4.yüzyıl) olma özelliğini taşımaktadır (4). Amerika kıtasında ise ancak Kristof Kolomb’un keşfi sonrasında 1494’de ilk defa bir hastanenin kurulduğu bilinmektedir (5). Dini yaklaşımlar ve kilise baskısı, orta çağ Avrupası’nda herhangi bir sanat veya bilim dalında fazla bir ilerleme olmamasına sebep olmuştur. Duraklama, hatta gerileme dönemine giren bilim dünyasına o dönem ışık tutan en önemli isimler İslam bilim adamları ve hekimleri olmuştur. Avrupa’da ilk tıp fakültesi olan Solerno Okulu 1050 yılında kurulurken Abbasi Halifesi Harun Reşit MS 8.yüzyılın sonlarında Bağdat’da bir hastane ve kütüphane inşa ettirtmiş, batı dillerinden birçok bilim eserini kütüphaneye kazandırarak tıp biliminin ilerlemesinde önemli katkılarda bulunmuştur (6). 865-925 yılları arasında yaşamış olan Razi ise tüberküloz, ampiyem, pnömoni ve özofagus kanserinin belirti ve semptomları ile ilgilenip toraks içi lezyonlarda tedavi amaçlı cerrahi uygulamıştır (7). Devam eden dönemlerde 936 Fas doğumlu Abul-Kasım’ın kaleme aldığı ‘Kitab el Tasnif’ adlı tıp ansiklopedisinde cerrahi girişim ve aletlere de değinilmiştir. İlk guatr ameliyatını yapan cerrah olarak da bilinen Abul-Kasım’ın, sternum ile kosta fraktürlerinin, ampiyemin, toraksa nafiz yaralanma ve yabancı cisim aspirasyonlarının tedavisi ile ilgili bilgilere de yer verdiği bu çok önemli eseri daha sonraları birçok dile çevrilmiş ve batı okullarında ders kitabı olarak kullanılmıştır (6,8). Onun ardından 980 yılında İran’da doğan Türk asıllı İbn-i Sina, dünya tıp ve cerrahi camiası için çok önemli olan 14 ciltlik El-Kanun fi’t-Tıp adlı ansiklopedisinin yazımını 1025 yılında tamamlamıştır. Kanıta dayalı tıp, randomize yapılan çalışmalar ile kanserin erken cerrahisi ve komplet rezeksiyon gibi kavramlara da değinen eser, 1819.yüzyıla kadar en önemli kaynak kitap olarak dünya çapında kabul görmüş ve geçerliliğini korumuştur (9). 1213 Şam doğumlu İbni-i Nefis ise
deneysel tıbbı ve postmortem diseksiyonu savunarak çalışmalar yapmış, göğüs ve kalp-damar cerrahisi gelişiminde çığır açacak olan pulmoner ve koroner dolaşımlar ile kardiyopulmoner anatomiyi tanımlamıştır (9,10). Tarihte bilinen ilk Türk cerrahi kitabı ‘Cerrahiyyet’ül Haniyye 1465 yılında Şerafettin Sabuncuoğlu tarafından yazılmıştır. Ampiyem ve plevral efüzyon drenajı, toraks travmalarının ve kosta fraktürlerinin tedavisi, koterizasyon teknikleri ve trakeostomi açma yöntemlerine yönelik birçok renkli illüstrasyon da içeren kaynak çeşitli cerrahi insizyon, teknik ve kendi tasarımı olan aletlere ait çizimler de barındırmaktadır (10,11). Aynı yüzyıl sonlarına doğru, özellikle kalp damar cerrahisini ilgilendiren ve önemli bilimsel katkılarda bulunan, Arapça ve Farsça’dan ziyade Türkçe ağırlıklı kelimeler kullanılarak yazılmış 2 adet daha tıp eseri mevcuttur. Bunlardan yazarı bilinmeyen “Cerrâhnâme”, arter ve kardiyak yaralanmaları anlatmaktadır. Cerrah İbrahim’in yazdığı “Alâ’im-i Cerrâhîn” eserinde ise dolaşım anatomisi ve fizyolojisi, ateşli silah yaralanması ve veneseksiyon gerektiren tedaviler ile dünya literatüründe ilk defa ksenogreft kraniyoplastiden bahsedilmiştir (12). Bu konu bir sonraki bölümde ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Doğuda bu yoğun gelişmeler olurken Avrupa’da Rönesans ve reformlar dönemi ile bir aydınlanma çağı başlamış, tıp alanı da bu olumlu gelişmelerden payını almıştır. Leonardo da Vinci (1452-1519), pozitif bilimler, sanat ve mucitlik kadar insan anatomisine de ilgi duymuş, bronşiyal damarları disseke eden ve bunlara çizimlerinde yer veren ilk kişi olmuştur (2). Kanıta dayalı – sistematik - cerrahinin başlangıcı ise, 1514-1564 yılları arasında yaşamış olan Andreas Vesalius’un en büyük eseri ‘De Humani Corporis Fabrica’nın yayınlanmasından sonra olmuştur (Şekil 3). Kilisenin, ölüler üzerinde anatomi deneyleri ve incelemeleri yasaklamasına rağmen yayınladığı bu diseksiyon atlası özellikle göğüs kafesi anatomisini çok iyi aydınlatmış, çoğu günümüzde bile geçerli sayılabilecek illüstrasyonları ile birçok cerraha yol gösterici olmuştur (1,6). Ayrıca hayvanlar üzerinde yaptığı çalışmalar ile tarihte ilk endotrakeal entübasyonu kullanan cerrah olarak ta ün yapmıştır (2). Dünyada cerrahi tekniklerin gelişmesinde en büyük yararı şüphesiz yaşanılmış savaşlar sağla-
2
Dünyada Göğüs Cerrahisinin Gelişimi rübe kazanmış ve erken ampütasyonun hayat kurtarıcı olduğunu belirtmiştir (1,6). Savaşlar gibi salgın hastalık dönemleri de göğüs cerrahisi tekniklerinin geliştirilmesinde hızlandırıcı etkilerden olmuştur. 1676 yılında Willis tarafından yazılmış ‘Opera Omnia’ eserinde, göğüs duvarından açık drenaj sağlanarak başarılı şekilde tedavi edilmiş tüberküloz kavitesinden bahsedilmektedir (2). 1882’de İtalyan Forlanini, tüberküloz kavitesinin kollabe olmasını sağlayıp tedavi etmek amacıyla ile kez terapötik pnömotoraks yöntemini uygulamıştır (6). 1891 yılında ise Theodore Tuffier, sağ akciğer apeksini rezeke ederek bir tüberküloz hastasını tedavi ettiğini bildirmiş, bu sayede, tarihteki ilk başarılı parsiyel akciğer rezeksiyonunu yapan cerrah olmuştur (1,2,13). Kavitenin kalıcı olarak kollabe şekilde kalmasını sağlamak amacıyla günümüzde bile halen kullanılmakta olan torakoplasti ise, 2. ve 3.kosta rezeksiyonu ile ilk defa Edouard De Carenville tarafından uygulanmış, 1911’de Paul Frederich (1865-1916) tarafından 2.-10. kostalar parsiyel olacak rezeke edilerek teknik revize edilmiştir. Bugünkü stardard ekstraplevral posterolateral torakoplasti yöntemi ise literatüre 1937’de Alexander tarafından kazandırılmıştır (6). 1945’de streptomisinin kullanıma girmesi ile tüberküloz hastaları ve uygulanan cerrahi girişim sayısında dramatik bir azalma gözlenmiştir. Göğüs hastalıklarının tanı ve tedavisinde öncülük yapmış kişilerden en önde geleni, steteskopu icat eden René Laennec’dir. 1781-1826 yılları arasında yaşamış ve genç yaşta tüberkülozdan hayatını yitirmiş olan Laennec, tüberküloz, bronşiektazi ve akciğer kanseri gibi birçok hastalıktaki oskültasyon bulgularını yayınlamış ve solunum hastalıkları konusunda bir çığır açmıştır (6,13) (Şekil 4). En büyük postoperative mortalite ve morbidite sebebi olarak görülen plevralar arası negatif basıncı ameliyat sonrasında tekrar sağlayamamak korkusu, cerrahların özellikle göğüs kafesinden uzak durmalarına sebep olmuştur. Gotthard Bülau, ampiyem tedavisi için ilk defa kapalı su altı drenajı sistemini 1875’te kullanmaya başlamış ve tekniği 1891 yılında yayınlanmıştır. Bu sayede hem antibiyotik öncesi dönemde çok önemli bir tedavi metodu geliştirmiş, hem de halen günümüzde kullanılmakta olan en yaygın göğüs cerrahisi işleminin temelini atmıştır (14,15). Ampiyem için cerrahi dekortikasyon fikri ise ilk defa 1893 yılında
Şekil 3. Vesalius'un “De Humani Corporis Fabrica” eserinden bir çizim
mıştır. Hem yeni cerrahi tekniklerin ortaya çıkmasında, hem tecrübe kazanılmasında, hem de anatomi öğrenilmesi açısından savaş yaralıları üzerinde yapılan cerrahi girişimler, bu yönde çalışan bilim adamları için büyük eğitim fırsatı yaratmışlardır. Zamanının en iyi cerrahlarından, modern cerrahinin kurucusu olarak anılan ve Vesalius ile aynı dönemlerde yaşamış olan Ambroise Paré (1510-1590), arter yaralanmalarında bağlama yapılmasını ve ateşli silah yaralanmalarında kaynar yağ ile koterizasyon tekniğini geliştirmiştir. Napolyon’un cerrahı Dominique Jean Larrey (1766-1842) ve savaştıkları İngiliz kraliyet ordusunun cerrahı James Guthrie (1785-1856), Waterloo savaşının iki ayrı tarafında aynı dönemde çalışmışlar, ateşli silah yaralanmaları konusunda geniş tec-
3
Bölüm 1
Şekil 4. Robert A.Thom’um Laennec çizimi
ortaya atılmış Amerika’da Fowler, Avrupa’da ise Edmond Deloreme tarafından başarıyla uygulanmıştır (10). Johann von Mikulicz (1850-1905) ilk defa pozitif basınçlı ventilasyon ve anestezi fikrini ortaya atmış, bu konuda çalışma yapmasını istediği asistanı Ferdinand Sauerbruch (1875-1951) ise bu fikri “negatif basınç odası” ve “pozitif basınç maskesi” ile 1904’te hayata geçirmiş ve bu tekniği kullanarak yüzlerce tüberküloz hastasında torakoplasti uygulamıştır. Aynı mantık kullanılarak Meltzer ve Auer tarafından 1909 senesinde “intratrakeal pozitif basınçlı ventilasyon” anestezi tekniği geliştirilmiştir. Bu sayede toraks açıldığında oluşan açık pnömotoraks ve komplikasyonları ortadan kaldırılarak ameliyat edilme imkanı sağlanmış, göğüs cerrahisi ile uğraşan cerrahlara büyük bir konfor yaratılmıştır (2,13). 1. ve 2. dünya savaşları dönemleri de bütün cerrahi branşlarda olduğu gibi göğüs cerrahisi branşında hızlı gelişmelerin olduğu bir period olmuştur. İlk total özofajektomi, 1913 yılında Franz Torek tarafından yapılmıştır. Bu girişim hem cerrahi yönden, hem de sunulduğu bir kongre sonrasında artık göğüs cerrahlarının kendilerine ait bir derneğinin olması fikrinin ortaya çıkmasına ve 1917’de “American Association for Thoracic Surgery” (AATS)’nin doğuşuna sebep olması yönünden önem taşımaktadır (13). Akciğer rezeksiyonu, cerrahların belki de göğüs kafesi içinde yapmayı başarabildikleri en geç cerrahi girişim olmuştur. İlk anatomik akciğer rezeksiyonu girişimi 1883 yılında Kroenlein tarafından uygulanmıştır. Nüks osteosarkom sebebi ile
Şekil 5. İlk tek aşamalı pnömonektomiyi başarı ile gerçekleştiren cerrah Dr. Evarts Ambrose Graham (Becker Tıp Kütüphanesi arşivinden).
yaptığı bildirilmiş sol alt lobun iki-aşamalı rezeksiyonu, tarihteki ilk lobektomi olarak bilinmektedir. Hasta cerrahiden sağ olarak çıkmış, ancak erken postoperatif dönemde pnömoni sebebi ile kaybedilmiştir (2,6). 1910 senesinde Kummel tarafından pnömonektomi denenmiş, ancak pedikülü klempleyip klempleri de toraks içinde bırakarak yaptığı pnömonektomi vakası postoperatif 6.günde yaşamını yitirmiştir (2). Kabul edilebilir mortalite oranı olan ilk lobektomi serisi, 1914-1922 yılları arasında %50 mortalite ile 31 hasta üstünde tek seanslı cerrahi uygulayan ve zamanına göre çok başarılı sayılan Amerikalı Howard Lilienthal’a aittir. Ardından 1931’de Rudolf Nissen bir bronşiektazi hastasında ilk başarılı iki-aşamalı pnömonektomiyi gerçekleştirmiştir. İlk aşamada hilusu lastik bantlar ve birkaç ipek iplik ile bağlamış, takiben yaklaşık 2 hafta sonra ikinci aşamada nekroz olup kendiliğinden düşmüş akciğeri toraks kavitesinden çıkartmıştır. Evarts A.Graham ise, lobar bifurkasyona çok yakın akciğer karsinomu olan bir hastasında malignite tedavisi amacıyla ilk tek-aşamalı pnömonektomiyi 1933 yılında torakoplasti ile birlikte başarılı bir şekilde uygulamıştır. Hastası-
4
Dünyada Göğüs Cerrahisinin Gelişimi na 30 sene yaşam kazandırmış, ancak ironik şekilde kendisi de 74 yaşında akciğer kanserinden vefat etmiştir (2,6,13,16) (Şekil 5). Bronş ile ilgili rezeksiyonlar ise ilk defa Griffith tarafından 1947 yılında, post travmatik bir ana bronş striktürü tedavisi için uygulanmıştır. Aynı sene içinde Clement Price Thomas, bronş adenomu tanısı ile bir hastasına, tarihteki ilk “sleeve” lobektomiyi başarıyla uygulamıştır. 1950-60’lı yıllarda göğüs cerrahisi ile ilgilenenlerin en popüler konusu haline gelen “sleeve” rezeksiyonlar, ilerleyen senelerde birçok cerrah tarafından da yaygın şekilde kullanılmaya başlamıştır. Trakea ve bronş cerahisinin gelişmesinde döneme öncülük etmiş en önemli isimler Hermes C Grillo, Robert J.Jensik ve F.Griff Pearson olarak gösterilmektedir (16,17). Göğüs kafesinin kesilmeden, minimal invazif girişim prensiplerine dayalı “incelenme” girişimleri 20. yüzyılın başına kadar uzanmaktadır. 1902 senesinde George Kelling’in, bir sistoskop kullanarak köpekler üzerinde laparoskopik inceleme yapması, tarihteki ilk cerrahi endoskopi girişimi olarak kabul edilmektedir. 1910’da İsveç’de bir sanatoryumda çalışan dahiliye profösörü Hans Christian Jacobeus, lokal anestezi eşliğinde, tüberküloz hastalarında plevral yapışıklıkların giderilmesi ve kollaps tedavisi sırasında torakoskopik girişim uygulamıştır (18-19). Cova tarafından “torakoskopik olarak tanı koyulabilecek intratorasik lezyonlar atlası” yayınlanmasından sonra bu tekniğin kullanımı yaygınlık kazanmış, Sattler, Swierenga ve Brandt tarafından 1000 hastalık çok geniş torakoskopik cerrahi serisi yayınlanmıştır (19). Sınırlı endikasyonlar için kullanılmakta olan torakoskopun günümüzdeki haline gelmesi ise özellikle 1990’lı yıllardaki hızlı teknolojik gelişmeler sonucunda olmuştur. Soğuk ışık kaynağı, esnek fiber optik ışık kabloları ve kaliteli görüntü işlemcilerinin ve daha ergonomik endoskopik cerrahi aletlerin geliştirilmesi ile ortaya çıkan video yardımlı torakoskopik cerrahi (VATS), giderek daha yaygın olarak ve daha geniş bir endikasyon yelpazesi için göğüs cerrahları tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Landreneau 1992 yılında 30 derece optik kullanımının faydalarından bahsetmiş (20), aynı sene Lewis ve Roviaro tarafında da ilk VATS akciğer rezeksiyonları yayınlanmıştır (18). Günümüzde ise VATS sleeve lobektomi, hatta pnömonektomiler yapılmaktadır (18,21,22).
Bir zamanlar sadece bilim kurgu film ve kitaplarda yer alan ve güzel bir hayal olan akciğer nakli, günümüzde göğüs cerrahisinin ulaşabildiği son nokta olarak görülmektedir. Bu hayalin gerçekleşebilmesindeki en büyük adımlar, 1910 yılında Alexis Carrel’in uç-uca damar anastomozunu başarıp 1914’de Tuffier ile beraber yayınladıkları deneysel kalp kapak ameliyatı yöntemleri ile atılmıştır (13). 1946 yılında Vladimir Demikhov ilk başarılı kalp ve akciğer nakillerini köpek üzerinde gerçekleştirmiştir (6). Ardından 1951’de Metras akciğer nakli yapıp 29 gün hayatta tutmayı başardığı ve 1953’de Neptune köpekler üzerinde yaptığı ilk ‘en bloc’ kalp akciğer nakli deneylerini bildirmiştir (2). 1963’de insan üzerinde ilk akciğer nakli denemesi Dr. James Hardy tarafından yapılmış, pnömoni ve böbrek yetmezliği sebebiyle 18 gün sonra kaybedilmiştir. Takip eden 20 yıl içinde de toplam elli civarında akciğer nakli daha yapılmış, ancak onların da çoğu immün baskılama amaçlı yüksek doz steroid kullanımı sonucu anastomoz ayrışması sebebi ile kısa sürede yaşamlarını kaybetmiştir. Farmakolojik gelişmeler ile birlikte siklosporinin kullanıma girmesi bu konuda cerrahlara yeni bir şans tanımış ve 1983’de Cooper ilk başarılı akciğer naklini gerçekleştirebilmiştir. Patterson ise 1985 yılında amfizemli bir hastada ilk çift-akciğer naklini başararak tarihe adını yazdırmıştır (6,23,24). Bir başka insan hayalinin sınırlarını zorlayan yenilik sayılabilecek robotik cerrahi, 1990 yılında bilgisayar-yardımlı sistemlerin ve cerrahi robotların kullanımı Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylandıktan sonra hızlı bir gelişim süreci ile başlamıştır. Bugün yaygın kullanımda olan tek cerrahi robot da Vinci (Intuitive Surgical Inc., Sunnyvale, CA) 1999’da ilk defa kullanıma sunulmuş, ilk göğüs cerrahisi ameliyat serisi de 2002’de Franca Melfi tarafından bildirilmiştir (25). Yaklaşık 3500 yıllık bir geçmişi olduğunu gördüğümüz göğüs cerrahisi, bugün bizler için çok basit görünebilecek bir kırık tedavisi veya plevral efüzyon drenajından, bir ekran karşısına oturup gerçekleştirilen akciğer rezeksiyonları ve akciğer nakli yapılabilecek kadar ilerlemiştir (Tablo 1). Bu inanılmaz gelişmelerin hayata geçirilmesinde emeği geçen, hastaların yaşam kalitesini ve süresini uzatmaya çalışan, gecesi gündüzü ile insanlığın yararına çalışan ve ömürlerini bu yola adayan nice bilim insanını saygı ile anıyoruz.
5
Bölüm 1 Tablo 1. Tarihteki önemli göğüs cerrahisi gelişmeleri MÖ 17.yy MÖ 4.yy 2.yy 9.yy 1025 13.yy 1465 15.yy 16.yy
İmhotep Hipokrat Galen Razi İbn-i Sina İbni-i Nefis Sabuncuoğlu da Vinci Vesalius
16.yy 1724 1753 1816 1875 1882 1885 1891
Paré Boerhaave Auenbrugger Laënnec Bülau Forlanini De Carenville Tuffier
1893 1902 1904
Fowler ve Delorme Kelling Sauerbruch
1909 1910 1910 1913 1914 1931 1932 1935 1937 1939 1939 1943 1946 1947 1947 1951 1953 1959 1963 1963 1980
Meltzer ve Auer Kummel Jacobeus Torek Lilienthal Nissen Graham Eloesser Alexander Belsey ve Churchill Monaldi Waksman Alison Griffith Thomas Metras Neptune Carlens Clagett ve Geraci Hardy Deslauriers
1983 1985 1992 2002
Cooper Patterson Lewis ve Roviaro Melfi
Klavikula fraktürü tedavisi Ampiyem tedavisi için drenaj “Toraks” anatomik tanımı Ampiyem drenajı için tel koterizasyonu “El-Kanun fi’t-Tıp” adlı tıp ansiklopedisi Postmortem çalışmalar ile koroner ve pulmoner dolaşım anatomisi “Cerrahiyyet’ül Haniyye” adlı ilk Türk cerrahi kitabı Bronşiyal damar disseksiyonu ve anatomi çizimleri “De Humani Corporis Fabrica” adlı anatomi atlası ve hayvanlar üzerinde ilk endotrakeal entübasyon Ateşli silah yaralanmalarında yağ ile koterizasyon Spontan pnömotoraks tanımı Torasik perküsyon tanımı Steteskopun icadı İlk kapalı su altı drenaj sistemi Kaviter tüberkülozda iatrojenik pnömotoraks ile kollaps tedavisi 2 kot rezeksiyonu ile ilk torakoplasti Tüberküloz tedavisi amacıyla ilk parsiyel akciğer rezeksiyonu ve plombaj torakoplasti yöntemi Ampiyem tedavisi için dekortikasyon fikri Sistoskop kullanarak hayvanlar üzerinde ilk cerrahi endoskopik girişim Hava basınçlı yüz maskesi ve negatif basınç odası kullanarak pozitif basınçlı ventilasyon ve anestezi kullanımı İntratrakeal entübasyon uygulaması Pedikül klemplemesi ile ilk başarısız pnömonektomi girişimi Torakoskopik plöroliz ve apikal kollaps tedavisi İlk total özofajektomi Tek-aşamalı lobektomi Hiler bağlama tekniği ile bronşiektazi tedavisi için iki-aşamalı pnömonektomi Akciğer kanseri tedavisi için tek-aşamalı pnömonektomi Kronik ampiyemde U-şekilli cilt flebi (Eloesser flebi) ile açık drenaj 3-aşamalı ektraplevral posterolateral torakoplasti İlk segmentektomi Tüberküloz kavitelerinin tedavisinde eksternal drenaj metodu Streptomisinin keşfi İlk intraperikardiyal pnömonektomi Post-travmatik striktür tedavisi için bronş rezeksiyon ve anastomozu İlk bronşiyal sleeve lobektomi Hayvanlar üzerinde ilk akciğer nakli Hayvanlar üzerinde ilk kalp-akciğer en-blok nakli Mediastinoskopi tanımı ve uygulaması Postonömonektomi ampiyem tedavisinde açık “pencere torakostomi” İnsanda ilk akciğer nakli Rekürren pnömotoraks tedavisi için aksiller torakotomi ile bleb rezeksiyonu ve apikal plörektomi Başarılı ilk akciğer nakli İlk çift-akciğer nakli İlk VATS akciğer rezeksiyonu serileri İlk robotik göğüs cerrahisi ameliyat serisi
Dünyada Göğüs Cerrahisinin Gelişimi 13. Naef AP. The mid-century revolution in thoracic and cardiovascular surgery: Part 1. Interactive Cardiovascular and Thoracic Surgery 2003;2:219-226. 14. Büer – Meyer JA. Gotthard Bülau and closed water-seal drainage for empyema, 1875-1891. Ann Thorac Surg. 1989 ;48(4):597-9. 15. Van Schil PE. Thoracic drainage and the contribution of Gotthard Bülau. Ann Thorac Surg. 1997; 64(6):1876. 16. Naef AP. The mid-century revolution in thoracic and cardiovascular surgery: Part 2. Interactive Cardiovascular and Thoracic Surgery 2003;2:431–449. 17. Gaissert HA. Bronchial sleeve resection. In:Grillo HC, ed. Surgery of the Trachea and Bronchi. Ontario: BC Decker Inc., 2004: 429-443. 18. Kaya S. Videotorakoskopik Anatomik Akciğer Rezeksiyonu Uygulanan İlk 104 Vakanın Erken Dönem Sonuçları ve Öğrenme Eğrisi. Tıpta Uzmanlık Bitirme Tezi, İstanbul 2011. 19. Das K, Rothberg M. Thoracoscopic surgery: historical perspectives. Neurosurg Focus 2000;9(4):1-3. 20. Luh SP, Liu HP. Video-assisted thoracoscopic surgery – the past, present status and the future. J Zhejiang Univ Sci B. 2006;7(2): 118–128. 21. Mahtabifard A, Fuller CB, McKenna RJ Jr. Video-assisted thoracic surgery sleeve lobectomy: a case series. Ann Thorac Surg 2008;85:S729. 22. Nwogu CE, Glinianski M, Demmy TL. Minimally invasive pneumonectomy. Ann Thorac Surg 2006;82:e3-e4. 23. Benfield JR, Wain JC. The history of lung transplantation. Chest Surg Clin N Am. 2000;10(1):189-99. 24. Perrot Md, Chaparro C, McRae K, Waddell TK, Hadjiliadis D, Singer LG, Pierre AF, Kutcheon M, Keshavjee S. Twenty-year experience of lung transplantation at a single center: influence of recipient diagnosis on long-term survival. J Thorac Cardiovasc Surg 2004;127:1493-501. 25. Melfi FMA, Menconi GF, Mariani AM, Angeletti CA. Early experience with robotic technology for thoracoscopic surgery. Eur J Cardiothorac Surg 2002;21(5): 864868.
Kaynaklar 1. Brandstsdt WG, Jung FT, Halperin G, Chapman C. Early History of Thoracic Surgery. JAMA 1960;174(2): 172-173. 2. McClusky III DA, Skandalakis JE. Thoracic Wall and Pleura. In: Skandalakis JE, Colborn GL, Weidman TA, Foster Jr RS, Kingsnorth AN, Skandalakis LJ, Skandalakis PN, Mirilas PS, eds. Skandalakis’ Surgical Anatomy. Athens: Paschalidis Medical Publications Ltd., 2004: 54-98. 3. Wujastyk D. Medical Texts and Manuscripts in Indian Cultural History. Delhi, Manohar Publishing. (basımda) 4. Siriweera WI. Ayurveda Hospitals in ancient Sri Lanka. Summary of guest lecture, Sixth International Medical Congress, Peradeniya Medical School Alumni Association and the Faculty of Medicine, 2002. 5. Jimenez FA. The first hospital in the new world. Bull N.Y. Acad Med 1977;53(1):906-910. 6. Aslaner O. Toraks Cerrahisinin Tarihçesi. In: Hatipoğlu A, Bozer AY (editörler). Toraks Cerrahisi. Ankara: Azim Matbaacılık, 2007: 3-19. 7. Dezfouli AA, Kakhki, AD, Arab M, Javaherzadeh M, Shadmehr MB, Abbasi S, Farzanegan R. History of Thoracic Surgery in Iran. Tanaffos 2007; 6(2):80-91. 8. Batırel HF. Early Islamic physicians and thorax. Ann Thorac Surg 1999;67:578-780. 9. Skinner P. Unani-tibbi 2001, Encyclopedia of Alternative Medicine – available at : http://findarticles.com/p/articles/mi_g2603/is_0007/ai_2603000716/ 10. Batırel HF, Yüksel M. Türkiye’de ve Dünyada Göğüs Cerrahisi. In: Yüksel M, Kalaycı NG (editörler). Göğüs Cerrahisi. İstanbul: Bil Medya Group, 2001:1-5. 11. Batırel HF, Yüksel M. Thoracic Surgery Techniques of Şerefeddin Sabuncuoğlu in the Fifteenth Century. Ann Thorac Surg 1997;63:575-577. 12. Katırcıoğlu FS, Acıduman A, Er U. Osmanlı dönemi eserlerinden Alâ’im-i Cerrâhîn ve yazarı bilinmeyen Cerrâhnâme’de dolaşım sistemi. Turkish J Thorac Cardiovasc Surg 2011;19(2):292-298.
7