Een geëngageerde non-dualiteit?

“Je moet toch zeker slapen om wakker te kunnen worden? Je moet sterven om te kunnen leven, je moet smelten om opnieuw gevormd te kunnen worden; je moet afbreken om te kunnen bouwen, vernietigen voordat je kunt scheppen. Het allerhoogste is dat waarin alles oplost, alles wat naam en vorm is wordt erdoor aangetast, het brandt door elk obstakel heen. Als elk ding niet onvoorwaardelijk ontkend zou worden, zou de objectieve wereld een absolute tirannie uitoefenen. Het is Dat wat alle dingen met elkaar in harmonie brengt, de garantie van het uiteindelijke en volmaakte evenwicht – van het leven in vrijheid. Het lost ook jou op en laat zo je ware wezen weer tot zijn recht komen.” (Nisargadatta Maharaj)

De redactie van InZicht werd enige tijd geleden verrast met een email van een lezer die zich ernstig zorgen maakte over de deplorabele toestand waarin de mensheid en de wereld verkeren. Zijn dringende oproep voor een geëngageerde non-dualiteit resulteerde in een boeiende mailwisseling. Aangezien de redactie gemerkt heeft dat dit actuele thema soms ook bij andere lezers speelt, meent zij er goed aan te doen om de essentie van deze mailwisseling en de reactie namens de redactie in een artikel voor te leggen. Dit was ook een wens van de betreffende lezer.

DE E-MAIL Het begon dus met een mail van een lezer die namens een groep gelijkgestemden zijn ernstige zorgen uitsprak over de klimaatcrisis en de impasse waarin het huidige klimaatdebat verkeert. Zijn drie jaar durende filosofiestudie aan de universiteit was geëindigd in een grote ontgoocheling. Hij constateerde een grote lacune op het gebied van metafysica en vond daarop een antwoord in het baanbrekende boek van Rupert Spira, ‘Bewustzijn als enige werkelijkheid’. Voor hem was dat een absolute revolutie op het gebied van het doorbreken van het heersende paradigma van het materialisme. Zijn vragen luidden: zijn wij advaita-mensen ook betrokken en verbonden met het lot van zeven miljard lotgenoten? Of zijn wij alleen maar met ons eigen zielenheil bezig en blijven wij in ons kringetje ronddraaien als een soort sekte? “We zitten op een zinkend schip,” schrijft hij. “Moeten wij als advaita-mensen dit zo maar lijdzaam aanzien?” Zijn ongerustheid spitst zich verder toe op de hamvraag: gaat (onze) spiritualiteit de wereld (of het klimaat) redden? Waarom is er geen (activistische) geëngageerde non-dualiteit? En waarom krijgt dat meesterwerk van Rupert Spira niet de aandacht die het verdient, teneinde deze stap te onderbouwen en mogelijk te maken? Kortom, wel of niet de barricaden op?

DE REACTIE Als lid van de redactie van InZicht wil ik graag reageren op de eerder aan de redactie door u verzonden e-mail met diverse bijlagen waarin u uw zorgen uit over o.a. de bedreigingen van de wereld. Laat ik vooraf nadrukkelijk stellen dat ik vanuit een werelds standpunt uw zorgen met betrekking tot klimaatverandering en geopolitieke bedreigingen helemaal begrijp. Hoe zou je eraan kunnen ontkomen als je ziet hoe er in de media elke dag indrin- gend aandacht aan wordt besteed? Het is echter de treurige waarheid dat de mens in de wereld van de tegengestelden zich een autonoom handelend wezen waant, wat de oorzaak is van alle pijn en lijden. Waarom treurig? Omdat er geen (permanente) oplossingen bestaan. We worden telkenmale geconfronteerd met de ‘swing of the pendulum’. Halen we een revolutionair binnen die ons bevrijdt van de wrede dictator, zoals bijvoorbeeld is gebeurd in Cuba en Venezuela, dan zal spoedig de bevrijder de nieuwe dictator worden. Schaarste en beperking, in welke vorm dan ook, zijn de wezenskenmerken van de objectieve wereld en zullen altijd tot spanningen, oorlogen, strijd en onrecht leiden, zoals dat altijd is geweest en zo zal blijven tot het einde der tijden. Dat is precies de reden waarom alle grote geesten (onder wie Rupert Spira) de weg naar binnen wijzen, als enige kans op bevrijding van dit lot. Hoe meer we de oplossing in de wereld zoeken, hoe langer het lijden zal aanhouden. Elke oplossing creëert nieuwe problemen en houdt ons vast in de actiereactieketen. Om met Eckhart Tolle te spreken, die ik hier vrijelijk citeer: ‘Zolang je nog niet de bevrijding van binnen zoekt en vindt, heb je nog niet genoeg geleden.’ Lijden zet je aan op zoek te gaan naar wat je werkelijk bent. Ik verlaat me hier ook op een autoriteit als Sri Nisargadatta Maharaj (omdat ik de wijsheid ook niet in pacht heb), die aanraadt het lijden te verwelkomen en het te zien als een herinnering en aanleiding om die zoektocht naar wie je werkelijk bent te maken. Gevangen in de tijd vinden we dat er geen einde mag komen aan de wereld en haar populatie. Vanuit een niet-tijdstandpunt moet je toch concluderen dat alles dat een begin heeft ook een einde moet kennen. Alleen als de wereld geen begin kent (en dat druist in tegen elke intuïtie), zal zij geen einde kennen. Met andere woorden, dat er een eind aan de wereld en de mensheid moet komen lijkt me evident. Anders dan de einde-der-tijdenprofeten weet ik alleen niet wanneer dat zal zijn. Ik heb daar vrede mee en zie dat als onontkoombaar. Dat laat onverlet dat we in de buitenwereld moeten acteren waarbij we menen sturing te kunnen geven aan ons lot. We kunnen niet anders; we leven in de waan van zelfbeschikking en vrije wil. Dat wil zeggen: we handelen omdat we daartoe door tal van impulsen worden aangezet en denken dat wij het zijn die die impulsen zelf hebben bedacht. Precies de reden waarom we ‘trots’ zijn als iets lukt en ons schuldig voelen als we iets doen dat niet door de

beugel kan. Overigens is voor iedere handeling wel iemand te vinden die die goedkeurt en een ander die de handeling afkeurt. Wie bepaalt wat goed of slecht is? Op basis van welke altijd arbitraire criteria? En kan ‘goed’ bestaan zonder zijn contrast dat we ‘slecht’ noemen? Polariteiten zijn de brandstof voor het in stand houden van de wereld. Kortom, als de impuls je tot een klimaatactivist of een klimaatscepticus omtovert, heb je dat als persoon totaal niet in eigen hand. Doe in dat verband wat je ingegeven wordt te doen. Maar zie wel in dat beide overtuigingen voortkomen uit relatieve standpunten, en dus niet Absoluut waar kunnen zijn. Naar mijn mening doet ook elke oplossing van eender welk probleem in de wereld een nieuw of ander probleem ontstaan. En zo tot in het oneindige. Beter te wijzen naar de waarheid die voor en door niemand te ontkennen valt, namelijk dat ‘ik besta’. Vergis je niet in dit ‘ik’: we hebben het niet over het particuliere persoons- en lichaamsgebonden ‘ikje’, maar het door ons allemaal gedeelde, gemeenschappelijke, feitelijk niet in woorden te vangen ‘IK’. Dat ‘IK’ is wat (ook) Rupert Spira aanduidt met Bewustzijn, net als James Swartz, Nisargadatta en vele anderen. Bewustzijn is dus iets dat aangeduid wordt en waarnaar verwezen wordt omdat wat het precies is niet in woorden te vangen valt. In dat Bewustzijn als substraat verschijnen objecten (alles wat waarneembaar is) die tezamen alle werelden en universa schijnbaar doen ontstaan. Als we bewusteloos zijn (dus zonder bewustzijn, zoals ook tijdens de diepe slaap) is er geen wereld, zijn er geen oplossingen omdat er geen problemen bestaan. Alles in relativiteit is afhankelijk van Absoluut Bewustzijn. De wereld van verschijnselen is dus een simulacre, een schijnvertoning, of zoals men in het Oosten zegt: Maya. We zijn die kenner die niet gekend kan worden; niet de gekende objecten. Dat, die kenner, is wat we zijn. De kenner staat buiten tijd, ruimte en causaliteit. We kunnen er geen attributen aan toekennen en daarom is die onaantastbaar, of de wereld nu vergaat of niet. Beter dunkt mij dus te zoeken naar die bron die we zijn, in plaats van steeds verder op zoek te gaan naar oplossingen in de schijnvoorstelling die intermitterend tevoorschijn getoverd wordt. Dan terugkomend op uw pleidooi om advaita vedanta een wat meer praktisch en geëngageerd karakter te geven en daar plaats voor in te ruimen in InZicht. Dat zou haaks staan op wat InZicht beoogt: verwijzen naar de Kenner, Bron, Bewustzijn of welk label je ‘Er’ aan wil hangen als visioen van potentiële bevrijding van wereldse beslommeringen. Daarbij is zoals hiervoor reeds betoogd in de wereld het lijden onontkoombaar door het duale karakter ervan. Er kan alleen vrede zijn als er oorlog bestaat, enz. Dat is precies de reden waarom een blad als InZicht geen standpunt inneemt in maatschappelijke thema’s en zich daar verre van wil houden. Daarvoor hebben we de media (dag- en weekbladen, televisie, ’talkshows’, etc.) en activistische groeperingen zoals Green Peace, Milieudefensie, Wakker dier, etc. Ik zou niet weten wat InZicht daar nog aan toe te voegen heeft, net zomin als ik me kan voorstellen wat die groeperingen te melden hebben over metafysische vraagstukken. Hoe nu verder in het ondermaanse? Een oude wijsheid zegt ons: verbeter de wereld en begin bij jezelf. Ik zou daarvan willen maken: verbeter de wereld en ga naar JeZelf. t

Namens de InZicht redactie, Justus Kramer Schippers

[ADVERTENTIE]

Ontbijt met nondualiteit. 64 licht onverteerbare brokken bereid en geserveerd

door Paul van der Sterren

Korte, poëtische teksten die het verstand verbijsteren en inzicht de ruimte geven.

Eenheid

Wij zijn één, maar denk nu niet meteen dat we er zijn.

Brave New Books, 2019 ISBN: 9789402106985 Prijs: €16,00 www.paulvandersterren.nl

“Een heerlijk boekje om bij je te dragen, op je nachtkastje te hebben liggen, of anderszins regelmatig in te kijken.” Win Bück