Wordt vervolgd Starten als boer, wat komt erbij kijken?

WORDT VERVOLGD

Bedrijfscontinuïteit in de biologische landbouw

Starten als boer,

wat komt erbij kijken?

Dromen van boer worden, maar niet opgegroeid op een boerderij. Dan kan starten met een agrarisch bedrijf moeilijk lijken. Toch lukt het mensen, vaak met hard werken. In de nieuwe brochure ‘Ik word boer’ vertellen verschillende ondernemers wat er allemaal komt kijken bij zo’n keuze. “We zijn alvast begonnen met een mobiele kaasmakerij.”

TEKST MARIA VAN BOXTEL & MARCEL VIJN FOTO DICK BOSCHLOO Sylvester van Ledden groeide niet op een boerderij op. Zijn opa was wel boer en het liefst wil hij melkveehouder worden. Na gewerkt te hebben in de zorg en als rijinstructeur, bleef het kriebelen en besloot hij om een deeltijd mbo-opleiding landbouw te volgen aan de Warmonderhof. Dankzij zijn opleiding, stages en werkervaring op verschillende melkveebedrijven, kan Sylvester nu gerichter zoeken naar een eigen plek. Hij leerde ook zijn bedrijfsplan aan te passen. “Ik werkte samen met mijn vriendin Laura en een tweede, ondernemend echtpaar - die de zorgtak erbij wilden doen - aan een bedrijfsovername. Met alleen koeien melken en aan de fabriek leveren kom je er niet, daarmee is een bedrijfsovername of start niet te financieren. Want het levert niet genoeg op,” concludeerde hij. Het nieuwe bedrijfsplan van Sylvester en Laura samen met Cindy en Sander is daarom aangevuld met een plan voor verwerking van de melk. De gehoopte bedrijfsovername ging helaas niet door, maar Sylvester en Laura besloten om toch door te pakken: ze begonnen een mobiele kaasmakerij. Sander en Cindy boden aan om die te financieren. De gezamenlijke overnameplannen staan even op een laag pitje, maar de mobiele kaasmakerij loopt steeds beter. Dat is te zien op een gure vrijdagochtend in het Utrechtse dorpje Overberg, waar een keurige witte aanhanger het erf van een melkveehouder opdraait. Sylvester en Laura maken kaas in de professioneel ingerichte mobiele kaasmakerij. “De KaasBaas Mobiele Kaasmakerij is nu onze dienst. Het is een kaasmakerij in een gesloten aanhangwagen waar we op het erf - met de melk van het bedrijf waar we op dat moment zijn - kaas kunnen maken. Op dit bedrijf in Overberg heeft de melkveehouder zijn eigen

Wij maken hier wekelijks kaas in onze mobiele kaasmakerij, de veehouder heeft zijn eigen kaasopslag.

Sylvester van Ledden en zijn vriendin Laura van de KaasBaas.

IK WORD BOER

Starten als boer of tuinder, wat komt erbij kijken?

De brochure ‘Ik word boer’ is mogelijk gemaakt door het NEWBIE project, dat wordt gefinancierd door EU onderzoeks en innovatieprogramma Horizon 2020 (nr. 772835).

kaasopslag, daarom komen we hier elke week kaas maken. Voor andere veehouders maken we kaas op het erf, laten het afrijpen in ons kaaspakhuis in Ede en die boer krijgt zijn eigen, verwerkte melk na zes weken weer terug als kaas.” Sylvester paste zo zijn oorspronkelijke bedrijfsplan aan, voegt extra waarde toe en breidt Ik schreef mijn eindscriptie over het houden en melken van dromedarissen in Nederland.

tegelijkertijd zijn netwerk aan melkveehouders uit. “We blijven doorzoeken naar een geschikt melkveebedrijf om over te nemen. De aanhouder wint.”

Wat komt er allemaal kijken bij boer of tuinder worden? In de nieuwe brochure ‘Ik word boer’ komen veel aspecten aan bod. Zoals bijvoorbeeld leren en werkervaring van de starter. Landbouw is een vak waarvoor de nieuwe boer moet leren, stagelopen en werkervaring opdoen. Daarnaast zijn de meeste boeren en tuinders ook ondernemer. Wil je dat als nieuwe starter in de landbouw ook, of blijf je liever lekker ergens buiten werken. Ook verandert er veel in je persoonlijke leven als je start als boer of tuinder. Woonde je in de stad en reisde je naar opleiding of werk? In de land- en tuinbouw is je bedrijf vaak direct verbonden met de rest van je leven. Je woont en werkt op dezelfde plek. Wil je dat echt en wil je partner of gezin dat ook? En natuurlijk de markt. Welke producten of diensten ga jij leveren als nieuwe boer? De meest succesvolle nieuwe boeren en tuinders starten bij hun markt. Zij hebben een uniek product of een sterk verbonden klantengroep waar ze hun voedselproducten aan leveren. Of een bijzondere dienst die precies bij hun persoon of de locatie van de boerderij past. Vaak is ook een mix van producten en diensten succesvol. Dat spreidt de risico’s. Kan jij ook zo’n slimme mix van producten of diensten vinden?

Zo’n uniek product vond Frank Smits. Als student aan de HAS in Den Bosch leest hij een onderzoek over kamelenmelk - van de éénbultige kameel, ook wel dromedaris genoemd. “Ik raakte geïnteresseerd in de voedzame werking van deze melk en besloot mijn eindscriptie te schrijven over het houden en melken van dromedarissen in Nederland.” Tijdens het schrijven concludeert Frank dat kamelenmelk heel gezond is en nog niet geproduceerd wordt in Europa. “De eiwitten in kamelenmelk zijn anders van samenstelling dan die in koemelk, waardoor deze melk geschikt is voor mensen met koemelkeiwitallergie.” Frank ziet mogelijkheden, maar zijn ouders hebben geen agrarisch bedrijf en daarom moet hij creatief zijn. Vlakbij zijn studentenflat in Den Bosch ligt een ongebruikt stuk grond - dat op termijn bestemd is voor huizenbouw - en daar begint Frank met drie drachtige kamelen. Inmiddels houdt hij honderd dieren op zijn boerderij Kamelenmelkerij Smits in Berlicum. De dieren worden gemolken met een melkmachine die Frank speciaal heeft ontworpen. “Tussen acht en negen uur ’s ochtends kunnen onze klanten verse melk ophalen bij de boerderij.” Daarnaast worden flesjes melk geëxporteerd en verkocht via de webshop. Naast de kamelenmelkerij startten Frank en zijn vriendin Dorieke Goodijk ook een succesvolle recreatietak. Deze en andere voorbeelden staan in de brochure ‘Ik word boer’. Ze laten zien: met een start, overname of een unieke aanpak kun je echt boer of tuinder worden.

Wil jij de keuze maken om boer of tuinder te worden? Of ken je iemand die het overweegt? Download de brochure ‘Ik word boer’ van edepot.wur.nl/558092 Heb jij ook een vraag of zoek je een boerderij of juist een boer of tuinder? Stel je vraag op www.landgilde.nl

Webinar Biokennisweek

52 - Ik word boer

Maandag 10 januari 2022 | 12.00 uur Starten als boer of tuinder, wat komt erbij kijken? Door Marcel Vijn (WUR) en Maria van Boxtel (Landgilde)

54 - Routekaart bedrijfsovername

Dinsdag 11 januari 2022 | 12.00 uur Stapsgewijs naar start, overname of overdracht. Door Lian Kasper en Maria van Boxtel (Landgilde)

55 - Bioboer zoekt Bioboer

Donderdag 13 januari 2022 | 12.00 uur Luister naar aansprekende voorbeelden van bedrijfsstart of opvolging. Door Landgilde, NAJK en Toekomstboeren

111 - Online speeddate

Donderdag 13 januari 2022 | 13.00 uur Bioboer zoekt Bioboer - Ontmoet jouw eigen, potentiële opvolger!

EU GEEFT AKKOORD op promotiecampagne biologische voeding

Bionext trots op positieve beoordeling voorstel door EU

Bionext heeft afgelopen voorjaar, namens de Nederlandse biologische sector, een aanvraag bij de EU ingediend voor een nieuwe promotiecampagne om de vraag naar biologische producten te stimuleren. Deze aanvraag is afgelopen week met een zeer goede beoordeling goedgekeurd door de EU. Dit bekent dat Bionext vanaf 1 februari 2022 onder de werktitel ‘Nudging Organic’ weer 3 jaar lang aan de slag mag met de promotie van biologisch in de Nederlandse markt. De focus in deze nieuwe campagne is het stimuleren van het koopgedrag van biologische producten. Hiervoor worden zes categoriegerichte nudgingcampagnes opzet, zowel online als in fysieke winkels. Deze nudgingcampagnes worden aangevuld met een publiekscampagne. Bij nudging wordt consumenten een onbewust duwtje in de rug gegeven om bepaalde producten te kopen. Voor een effectieve nudgingcampagne is een intensieve samenwerking met Nederlandse retailers essentieel. Want de retailketen is een belangrijk onderdeel van de noodzakelijke transitie naar een toekomstbestendig landbouw- en voedselsysteem. Uit onderzoeken onder Nederlandse consumenten blijkt dat de houding van de Nederlandse consument ten opzichte van biologisch steeds positiever wordt. Dit vertaalt zich echter nog niet naar een hogere vraag: het marktaandeel biologisch stagneert al een aantal jaren rond de 3%. De consument wil dus wel duurzamere keuzes maken, maar wordt tijdens het koopproces nog te weinig gestimuleerd voor biologisch te kiezen. Dit wordt de zogenaamde ‘intention-behaviour-gap’ genoemd: een gat tussen de houding en intentie van de consument en zijn koopgedrag op de winkelvloer. De nieuwe campagne richt zich op het verkleinen van deze ‘gap’.

Ekotellingen

Door Pesticide Action Network (PAN) zijn Ekotellingen in 53 winkels van de zes grootste supermarkten van Nederland eind november uitgevoerd. Daarbij zijn in supermarkten het aantal stuks biologische producten aan aardappelen, groenten en fruit in de schappen geteld. In het aanbod van verse groenten en fruit kon bij ALDI gemiddeld slechts één biologisch product aangetroffen worden. In 2017 had ALDI bij een vergelijkbare steekproef van Greenpeace nog 11 biologische producten in het assortiment. Lidl voerde in 2017 een magere 12 biologische producten, terwijl dat op dit moment is gestegen naar 18. Daarmee zit Lidl in de middenmoot, samen met supermarktketen Plus (gemiddeld 22). De betere supermarkten zijn Jumbo en Coop, beide met gemiddeld aanbod van 30 biologische producten. Albert Heijn was en blijft koploper met 40 bio producten. Uit een ander recent onderzoek van PAN met NVWA-meetgegevens naar residuen van bestrijdingsmiddelen blijkt dat Nederlands groente en fruit in toenemende mate vervuild is met bestrijdingsmiddelen. PAN Nederland heeft een trendanalyse uitgevoerd van de afgelopen 7 jaar van het Nederlands product om te kijken of er sprake is van verbetering of verslechtering van het aantal gebruikte bestrijdingsmiddelen. Uit de analyse blijkt dat in de periode 2014- 2020 de vervuiling van zowel Nederlandse aardappelen, groente als fruit een stijgende trend vertoont.

Meer op www.pannetherlands.org/ ekotellingen

Ekoplaza meest diervriendelijke supermarkt

Als enige van alle onderzochte supermarkten legt Ekoplaza de verantwoordelijkheid voor een diervriendelijke keuze niet bij de klant. Uit onderzoek van Superlijst, een halfjaarlijkse vergelijking van supermarkten door Questionmark, komt Ekoplaza naar voren als meest diervriendelijke supermarkt. Ekoplaza verkoopt dierlijke producten uitsluitend met het strengste keurmerk voor dierenwelzijn dat in Nederland beschikbaar is (Beter Leven Keurmerk met 3 sterren). Uit het onderzoek blijkt dat Ekoplaza als enige supermarkt biologisch als ondergrens hanteren voor álle vlees- en zuivelproducten en verse eieren. “We werken er binnen onze keten hard aan om bij de dierlijke producten die we aanbieden, dat met respect en aandacht voor het dier te doen. Ons fundament is 100% biologisch en dat geeft automatisch de hoogste standaarden voor dierenwelzijn,” aldus Steven IJzerman, Kwaliteitsmanager bij Ekoplaza. In tegenstelling tot vele supermarkten, kiest Ekoplaza niet voor wekelijkse vleesacties in de actiefolder, maar juist voor plantaardige alternatieven. Steven: “In de monitor troffen de onderzoekers bij Ekoplaza slechts 30 dierlijke producten in de aanbieding, waar dat bij de overige supermarkten er gemiddeld 400 waren. Mede hierdoor sturen we als enige supermarkt gericht op het verminderen van de verkoop van dierlijke producten.

Nieuwe EU bio verordening van kracht

De biologische sector maakt zich op voor de inwerkingtreding van de nieuwe EU biologische verordening, op 1 januari 2022. Waarom is er eigenlijk een nieuwe verordening? En wat betekent dit voor de sector?

Welke rol spelen de grootste belangenbehartiger voor de biologische sector in Nederland en de toezichthouder op de Nederlandse biologische sector hier in? Marian Blom, projectleider team Kennis en Innovatie bij Bionext en Kaat Appelman, plaatsvervangend directeur bij Skal Biocontrole, gaan hierover in gesprek.

Lees het hele stuk op www.bionext.nl

Eosta verpakt zonder plastic

Dankzij nieuwe innovaties kan Eosta al haar verse groente en fruit nu plasticvrij aanbieden. Naast Natural Branding lasermerkjes heeft Eosta nu papieren flowpacks en doosjes in verschillende formaten, als nieuwe plasticvrije opties. Populaire producten als biologische tomaat, bessen en avocado worden nu nog vaak in plastic verkocht. Veel consumenten ergeren zich aan de plasticvloed in supermarkten, zeker voor biologische groente en fruit. Supermarkten verpakken biologisch fruit vaak om het te onderscheiden van gangbaar. Dat is zonde van zo’n duurzaam product, want veel plastic komt helaas in het milieu terecht. In Europa is 40% van alle plasticafval afkomstig van voedselverpakkingen. Veel landen nemen daarom stappen om de plasticstroom in te tomen. In Frankrijk worden plasticverpakkingen voor groente en fruit al vanaf 1 januari 2022 verboden. Uiteindelijk is de keuze aan de retail: de supermarkt of de natuurvoedingswinkel bepaalt welke verpakking het wordt. Voor Eosta is de keuze echter duidelijk. Verpakkingsmanager Paul Hendriks: “De meest duurzame verpakking is geen verpakking! We blijven daarom altijd zoeken naar nieuwe, betere oplossingen.”

Fysieke open dagen Warmonderhof

Wanneer je als jongere gaat wonen én werken op je toekomstige mbo-opleiding, is een fysiek bezoekje superbelangrijk voor je studiekeuze. Aeres MBO Dronten Warmonderhof, dé opleiding voor bedrijfsleiders en ondernemers in de biodynamische landbouw, zet daarom alles op alles om op een veilige manier toch fysiek haar bezoekers te verwelkomen. Aeres Warmonderhof houdt traditiegetrouw bijna maandelijks meeloopdagen op haar boerderijschool in het buitengebied van Dronten. Nu deze meeloopdagen tijdelijk niet mogelijk zijn door Corona worden ze, zolang als nodig, omgebouwd tot rondleidingsdagen: veilig, in hele kleine groepen, buiten, maar tóch live. Jongeren en hun ouders worden door studenten geheel volgens de geldende Coronaregels rondgeleid op de boerderijen. Ze maken kennis met de tuinders, veehouders en akkerbouwers die hen zullen begeleiden tijdens hun opleiding en horen meer over hoe de producten verbouwd worden en hoe de dieren worden gehouden. De opleidingscoördinator van de BOL-opleiding en de begeleider van de woonderij vertellen over de lessen en over de studentenhuisvesting.

Meer weten, meld je dan aan via: www. aereswarmonderhof.nl/opendagen.

BIOHUIS UPDATE

ALV Biohuis 7 februari 2022

Op maandag 7 februari wordt van 15.00 tot 17.00 de jaarlijkse ALV van Biohuis gehouden via Zoom. Naast de gebruikelijke zaken zoals financiën en werkplan, willen we aandacht besteden aan het nationale actieplan biologische landbouw, dat bij het ministerie LNV in de maak is. Dit actieplan komt voort uit de Europese Farm to Fork strategie. Biohuis leden ontvangen een uitnodiging per email.

Koplopers in Kringlooplandbouw

In het project Koplopers in Kringlooplandbouw onderzoekt de sector de mogelijkheden om de biologische veehouderij van regionaal geteeld veevoer en residuarm strooisel te voorzien en de biologische plantaardige sector van 100% biologische mest. Er komen verschillende pilots op bedrijven, waarbij er bijvoorbeeld geëxperimenteerd wordt met lagere mestgiften, alternatieve strooiselmaterialen en eiwitbronnen. Ook wordt gekeken hoe mest, veevoer en/of strooisel het beste kan worden uitgewisseld en of er meer voer uit de regio kan komen. Bionext doet dit project op verzoek van Biohuis. Het ministerie LNV financiert het project. Vragen, suggesties of meedoen? Mail naar projectleider Hans Fuchs : Fuchs@bionext.nl.

Beeld Bionext

GLB project: goud voor bio en meer

De GLB-pilot die Biohuis samen met haar dragende organisaties en Bionext heeft ontwikkeld is van start gegaan. Deze pilot onderzoekt hoe het GLB Nederlandse biologische boeren kan steunen en hoe biologische boeren effectief gebruik kunnen maken van het GLB. Tegelijkertijd wordt vanuit Biohuis gelobbyd voor goede regelingen voor bio in het GLB. De GLB werkgroep van Biohuis is hier nauw bij betrokken. De minister gaf onlangs aan dat zij biologische landbouw in het GLB wil erkennen als ‘green by definition’ en het niveau ‘goud’ toe te kennen. In dat geval kunnen biologische bedrijven maximaal profiteren van de eco-regelingen in het GLB. Ondertussen moet we bewaken dat er in het GLB geen generieke eisen gesteld worden die strijdig zijn met een goede biologische praktijk. Biohuisbestuurslid Pipie Smits van Oyen heeft het GLB in haar portefeuille.