JessaLinea Nr. 29

DE

M M ER NU

E E S K UN

NU

E A I RE G

EN

CL

MEDISCH INFORMATIEBLAD JESSA ZIEKENHUIS NR. 29 OKTOBER 2018

JESSA ORGANISEERT KINDERSYMPOSIUM ASTMA & ALLERGIE NIEUWE GENERATIE PET/CT-SCANNER DOORGELICHT

SPATADERS: MAATWERK MET NIEUWE TECHNIEKEN

T H E MA

GYNAECOLOGIE:

Zorgwerkgever van het jaar

2018

JESSA IS ‘ZORGWERKGEVER VAN HET JAAR’

DIRECTE LIJNEN VOOR HUISARTS Op vraag van de huisartsen heeft de dienst gynaecologie van het Jessa Ziekenhuis twee bijkomende ‘snelle’ communicatielijnen opgezet.

Mediabedrijf ZorgAnders heeft het Jessa Ziekenhuis

Voor dringend advies van een verloskundige, voor

uitgeroepen tot ‘Zorgwerkgever van het jaar’. Dat

een acuut gynaecologisch probleem of voor een snelle

gebeurde op donderdag 7 juni in de Eskimofabriek

afspraak is er nu de directe telefoonlijn 011 22 82 19

in Gent. Algemeen directeur dr. Yves Breysem nam de

(zie ook telefoonlijst op pagina 35).

award in ontvangst. “Dit geeft ons als werkgever een aantrekkelijke uitstraling”, zegt Breysem. “Maar veel

Iets minder urgente vragen bezorg je per e-mail aan

belangrijker nog: dit is een erkenning voor onze 3200

het secretariaat gynaecologie. Een medewerker beant-

medewerkers en artsen. Net zoals iedereen van de

woordt na overleg met de gynaecologen je vraag binnen

directie wist ik al langer dat Jessa een erg gemotiveerd

de 48 uur. Je vindt de link op de website van het Jessa

team medewerkers heeft. Nu weet de rest van Vlaande-

Ziekenhuis via Professionals – Contacteer onze gynae-

ren het ook, en dat is geweldig.” Ook personeelsdirec-

cologen.

teur Karel Bosmans is blij met de titel. “Een belangrijke beleidsambitie van Jessa is dat we altijd op zoek gaan naar de meest geëngageerde en competente mede-

www.jessazh.be/professionals/contacteer-onzegynaecologen

werkers. Mét de juiste Jessa-spirit naar onze patiënten.

Ja, dit is een verdienste van het volledige team van medewerkers.”

Scan de QR-code en bekijk het filmpje.

2 JessaLinea Gescand

SNELLE AFSPRAAK NODIG?

011 22 82 19

ACTIE ZOEKT PARTNER & PARTNER ZOEKT ACTIE

Tijdens de X-momenten ‘actie zoekt partner & partner zoekt actie’ gaan de ambassadeurs actief op zoek naar verbindingen en verbeteringen vanuit concrete

GESCAND

HASSELT ZORGSTAD X300 OP 3 OKTOBER

projecten. De vorige editie – X200 – leverde alvast vanuit Jessa & Wetenschap verschillende ideeën op voor het kindersymposium. (zie pagina 20).

Voor de volgende editie – X300 op 3 oktober – zoekt Jessa inspiratie om kwetsbare ouderen voldoende te

‘Hasselt Zorgstad’ is een gemeenschappelijk

laten bewegen. Zo willen we functionele achteruit-

initiatief van de Stad Hasselt, het Jessa Ziekenhuis

gang tegengaan die ontstaat door ziekenhuisopname.

en Hogeschool PXL. Het telt intussen meer dan 300 ambassadeurs. Het platform is een bindmiddel tussen zorgorganisaties, overheid, kennisinstellingen, bedrijven en burgers. Samen willen ze acties organiseren rond zorg, gezondheid en welzijn. De som van mensen en projecten resulteert

WIL JIJ OOK MEE ZORGEN VOOR HET HASSELT VAN MORGEN? Meld je aan op www.hasseltzorgstad.be en blijf op de hoogte! Heb je zelf een idee? Neem contact op met karoline.lenaers@hasseltzorgstad.be.

in een efficiënte zorgstad waar de gezondheid van de burgers voorop staat. Dat blijkt ook uit de geplande BLS-cursus voor 11-jarigen waarover je op pagina 31 meer leest.

JessaLinea Gescand

3

NEUROCHIRURGISCH CENTRUM SCOORT GOED Op vlak van stereotactische radiochirurgie is het

De studie omvat 15 patiënten van het Jessa Ziekenhuis

neurochirurgisch centrum van het Jessa Ziekenhuis

met vaatafwijkingen in de hersenen. Ze werden

één van de grotere centra. Dat blijkt uit een studie van

behandeld met stereotactische radiochirurgie en enkele

geneeskundestudent Vincent Raymaekers (Universiteit

jaren later geëvalueerd. Zo’n 80 % van de patiënten heeft

Antwerpen). Hij licht de resultaten in oktober toe op het

nu geen residuele afwijking meer. De medische literatuur

congres van de European Association of Neurological

beschrijft slaagpercentages van 50 tot 90 %.

Societies (EANS) in Brussel.

“De boodschap van de studie is dat de bundeling van kennis van neurochirurgen, radiotherapeuten en fysici loont”, zegt dr. Eric Put, neurochirurg in Jessa. “Multidisciplinaire samenwerking en geavanceerde apparatuur zorgen ervoor dat een supraregionaal ziekenhuis als Jessa uitstekende resultaten boekt.”

De Jessa-artsen dr. Put (dienst neurochirurgie) en dr. Maes (radiotherapeute LOC) voerden de hooggespecialiseerde behandeling samen uit en coördineerden de studie.

MEER INFO eric.put@jessazh.be annelies.maes@jessazh.be

prof. dr. Eric Put en dr. Annelies Maes

4 JessaLinea Gescand

GESCAND

NEUROCHIRURGIE NU OOK STAGEPLEK De overheid erkent de dienst neurochirurgie van Jessa als

pagina 35 in de rubriek ‘Ingeblikt’ een korte reportage met

stagedienst voor specialisten in opleiding. Er lopen al

neurochirurg Eric Put. Hij past een wakkere craniotomie toe

langer studenten mee op de afdelingen neurochirurgie,

bij één van zijn patiënten.

maar nu mag de dienst ook toekomstige neurochirurgen opleiden. Daarbij schaart Jessa zich bij een select kransje Vlaamse ziekenhuizen. “Naast de universitaire ziekenhuizen gaat het vooral over enkele andere grote niet-universitaire ziekenhuizen. En nu dus ook Jessa”, straalt dr. Steven Vanvolsem die stagemeester wordt. “De erkenning komt er alleen na een grondige doorlichting en procedure. Een bewijs dat onze dienst aantoonbaar een hoge kwaliteit haalt. En de zoveelste bevestiging dat we tot de grote neurochirurgiediensten van het land behoren.” Bekijk op

JOLIEN ROBIJNS WINT DE YOUNG INVESTIGATOR AWARD VAN HET MASCC De Multinational Association of Supportive

Sinds 2013 onderzoekt zij het gebruik van

Care in Cancer (MASCC) is de grootste

fotobiomodulatie bij borstkankerpatiënten.

organisatie binnen de ondersteunende zorg

Deze therapie wordt toegediend ter

in de oncologie. Onlangs gaf het MASCC

preventie en behandeling van radiodermitis.

jonge onderzoekers de kans om hun studie

Uit een recente studie bij 120 borstkanker-

op een congres in Wenen te presenteren.

patiënten blijkt dat de ernst van de

Tien van de meer dan duizend ingediende

huidreacties aanzienlijk vermindert na de

abstracts ontvingen een Young Investigator

behandeling. De levenskwaliteit neemt toe.

Award. Eén van de gelukkigen was Jolien

“Het is een van de eerste studies die

Robijns. Jolien is doctoraatsstudente van

dergelijke resultaten op zowel objectief als

het Limburg Clinical Research Program,

subjectief vlak aantoont”, vertelt Robijns.

onder leiding van prof. dr. Jeroen Mebis, diensthoofd medische oncologie van het Jessa Ziekenhuis.

JessaLinea Gescand

5

Gitte Slingers en dr. Marc Raes over het eerste kindersymposium (p. 20)

INHOUD 2

Gescand

20

7

Voorwoord

24

Astmapatiënten helpen Hasseltse luchtkwaliteit meten

8

Dossier: nucleaire geneeskunde

26

Handboek voor TaTMEingreep op smartphone

12

Megastudie Jessa bewijst nut aspirine

28

Het Vragenkabinet

12

Jessa-cardioloog verkozen tot EAPC-voorzitter

31

Leren reanimeren vanaf 11 jaar

13

Dokter nodig tijdens het weekend?

32

Uitgelicht: Jessa in beeld

14

Nieuwe artsen

34

Linea Recta

16

Spataders: nieuwe technieken doorgelicht

35

Handige telefoonnummers

18

Zelfmanagement bij chronische pijn

nr. 29 - oktober 2018

COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt HOOFD- EN EINDREDACTIE: dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 33 53 50, jessalinea@jessazh.be in samenwerking met ZINNIG

www.jessazh.be

info@jessazh.be

www.facebook.com/jessaziekenhuis www.twitter.com/jessaziekenhuis

6 JessaLinea Inhoud

Jessa & Wetenschap

Sinds 25 mei zijn de nieuwe privacyregels van kracht. Dit heeft ook voor Jessa consequenties.

Je krijgt daarom de mogelijkheid om aan te geven dat je dit magazine enkel nog digitaal wenst te ontvangen. Vraag dit aan via de (gratis) app ‘Quick Scan’. Scan met je smartphone deze QR-code, je komt meteen op de juiste plek terecht.

“COMPUTER SAYS NO” In Little Britain leidde dat tot hilariteit.

van statische gegevens stelt nog vaak

Anno 2018 klinkt het bij ons ‘eHealth

problemen.

says no’. Het lachen is je vermoedelijk vergaan als het eHealth-platform weer

Eén van de belangrijkste redenen is het

eens meurde.

gebrek aan interoperabiliteit. We zijn al

Computers die niet werken zijn een ramp voor een medische praktijk. Je belandt terug in de middeleeuwen.

Risico’s op het vlak van patiëntveiligheid zijn eminent. Om nog maar te zwijgen van de bijkomende administratieve belasting. Het hardleerse en met uitsterven bedreigde ras van artsen die nog werken met lei en griffel wrijft zich in de handen.

In een ziekenhuis is het langdurig uitvallen van IT-systemen een potentiële catastrofe. Plots is het alle hens aan dek en mag je hopen dat de noodprocedures gekend zijn en worden toegepast.

Toekomstige gezondheidszorg zal zich in cyberspace afspelen.

blij als we lelijke flat text kunnen doorsturen naar een andere toepassing. Een ander punt is integratie. In het verleden kozen we voor best of

breed. Daarna betaalden we stukken van mensen voor ‘koppelingen’. Waarom kunnen we anno 2018 nog steeds geen resultaten van verschillende labo’s met elkaar vergelijken? Hoeveel gebruiken er al consequent SNOMED of aanverwante voor hun probleemlijst?

Over evidence based decision support ga ik hier niet uitweiden. EBPracticeNet biedt in de toekomst mogelijk soelaas in huisartsenpakketten. In de ziekenhuizen is dit nog embryonaal.

Jessa trok in het verleden consequent

Los van de chronische kinderziekten

de kaart van digitalisatie. Recent kozen

van eHealth zal de toekomstige

we voor een meer geïntegreerd

gezondheidszorg zich in cyberspace

systeem, Nexuzhealth. Deze zomer zijn

afspelen. Als IT zijn belofte waarmaakt,

we gestart met de voorbereiding van

vervangt het papierwerk en simplifi-

de implementatie. Dat gaat niet alles

ceert je leven sterk. Je verwacht dat

oplossen, maar we zijn er wel van

een gedigitaliseerd slim zorgproces

overtuigd dat het de vlotte en vooral

verregaand zorgt voor een quasi-auto-

veilige uitwisseling van medische

matische sturing en opvolging van de

gegevens tussen zorgverstrekkers en

sleutelinterventies, inclusief toeters en

ziekenhuizen sterk zal verbeteren.

bellen die de patiëntveiligheid waarborgen. Artificiële intelligentie blijft

Samengevat: de toekomst lonkt. And

helaas een buzzword. Zelfs iets

the patient says yes. Of toch zijn

primitiefs als de veilige uitwisseling

avatar.

prof. dr. Dirk Ramaekers

JessaLinea Edito

7

DOSSIER

“Eén locatie is beter voor patiënt én medewerker”

De dienst nucleaire geneeskunde

Sinds kort heeft het Jessa Zieken-

lijke afname van de overige nucleair-

van het Jessa Ziekenhuis is klaar

huis haar twee afdelingen

geneeskundige onderzoeken”, zegt

voor de toekomst. Organisato-

nucleaire geneeskunde samenge-

dr. Michel Ingels. “Dit komt door de

risch én technologisch. Zo

voegd op één locatie. De krachten-

interne verschuiving naar PET en

bundelen de twee Hasseltse

bundeling op de campus Virga

door de vooruitgang in andere beeld-

afdelingen voortaan de krachten

Jesse komt iedereen ten goede.

vormende technieken, zoals

op één locatie. Dat verhoogt de

De patiënten genieten van een

echografie en NMR. Deze trend

efficiëntie en verkort de wacht-

betere dienstverlening. En voor

heeft ons aangespoord om onze

tijden voor de patiënt. Een

de medewerkers kan er nu vlotter

werking grondig te evalueren.”

gloednieuwe PET/CT-scanner

ingespeeld worden op urgenties.

met de meest geavanceerde

Optimale locatie

digitale technologie draagt

PET-onderzoeken zitten in de lift.

Jarenlang voerde Jessa de nucleair-

bovendien bij tot een meer

Dankzij de steeds hogere beeldkwa-

geneeskundige onderzoeken uit op

doeltreffende behandeling. In

liteit neemt hun diagnostische

twee locaties: campus Salvator en

dit dossier leggen we de details

waarde in de oncologie toe. De

campus Virga Jesse. Ingels: “Uit onze

voor jou onder de scanner.

huidige PET-scanners hebben

analyse bleek dat het veel doeltref-

bovendien een grotere capaciteit en

fender is om onze non-PET-onder-

een hogere gevoeligheid. Dat verkort

zoeken op één enkele campus uit te

de duur en maakt meer onderzoeken

voeren. Hierdoor is het mogelijk om

per dag mogelijk. Een versoepeling

met slechts twee SPECT/CT-gamma-

van de programmatie verhoogt

camera’s te werken in plaats van

bovendien de beschikbaarheid van

drie. We hebben bovendien de

de toestellen. Een goede zaak nu het

aankoop van een nieuw toestel

aantal kankergevallen blijft toene-

kunnen uitstellen. Ook moeten we

men en de nood aan diagnostische

geen radiofarmaca meer laten

onderzoeken en therapie-evaluaties

transporteren tussen onze Hasseltse

stijgt.

campussen.”

“Parallel met de toename van de

De nucleair-geneeskundige activiteit

PET-onderzoeken is er een geleide-

vindt nu volledig op de campus Virga

8 JessaLinea Dossier: nucleaire geneeskunde

nieuwe ziekenhuisnetwerken,

afnemende activiteit en hoge vaste

op haar huidige optimale locatie,

meestal rond een gemeenschappe-

kosten. Voor onze dienst is dit alvast

naast de dienst radiotherapie-oncolo-

lijke PET-installatie. Deze evolutie

geen nieuwe oefening; we hebben al

gie. Een centralisatie op de campus

lijkt onafwendbaar: alleen zo zal het

meer dan twintig jaar een uitste-

Salvator zou veel hogere verbou-

voor kleinere diensten zonder PET

kende samenwerking met het

wingskosten met zich meebrengen.

mogelijk zijn om financieel gezond

Sint-Franciscus Ziekenhuis in

Het aantal gehospitaliseerde

te blijven in een context van

Heusden.”

DOSSIER

Jesse plaats. “De PET-installatie blijft

patiënten dat naar de samengevoegde dienst moet worden vervoerd, vormt geen noemenswaardig probleem. Dat blijkt uit de analyse.

Meer dan 90 % van onze nucleairgeneeskundige onderzoeken gebeurt op ambulante wijze”, zegt Ingels.

Kortere wachtlijsten “Voor de medewerkers is één enkele locatie een verbetering”, zegt Cindy Govarts, zorgmanager cluster beeldvormende geneeskunde.

dr. Michel Ingels en Cindy Govarts

“Ze kunnen nu sneller inspelen op plotse wijzigingen in werkbelasting. Zo kunnen we de groei in het aantal PET-onderzoeken vlotter opvangen. Ook voor onze patiënten biedt de krachtenbundeling een aantal belangrijke voordelen. Ze moeten minder tijd in de wachtruimtes doorbrengen. De wachtlijsten worden beduidend korter. Bovendien verloopt het onderzoek veiliger.”

PET/CT Een PET/CT-scanner combineert PET (Positron Emission Tomography) en CT (Computerized Tomography) in één enkel toestel. PET visualiseert metabole processen. CT verschaft erg precieze anatomische/ morfologische informatie. Wijzigingen in structurele kenmerken laten zo toe om bepaalde ziekteprocessen te identificeren.

CT en PET zijn dus complementaire technieken. Bij CT ligt de

Blijven vooruitkijken

klemtoon op structurele informatie; bij PET op fysiologische en

Ingels: “De toekomst van ons

metabole informatie. Door beide te bundelen in één apparaat krijg

specialisme ligt in associaties en

je een zeer performant instrument met hoge accu-raatheid voor de

fusies van de afzonderlijke diensten

detectie en de opvolging van ziekteprocessen.

nucleaire geneeskunde binnen de

JessaLinea Dossier: nucleaire geneeskunde

9

Nieuwe generatie PET/CT-scanner

scintillatiefotonen”, zegt dr. Axel Jacobs. “PET-scanners van de vorige generatie gebruiken photomultiplier tubes (of PMT’s) om de lichtflitsen in een elektrisch signaal om te zetten.

Deze PMT’s zijn behoorlijk volumineus. Hun limieten in de nauwkeurige plaatsbepaling van de scintilla-

Op 6 augustus 2018 nam de

Dat gebeurt met talrijke, in ringvorm

tiefotonen beperken de

dienst nucleaire geneeskunde van

opgestelde, gammadetectoren. Die

beeldkwaliteit van het PET-onder-

Jessa een nieuwe PET/CT-scanner

vinden zoveel mogelijk, vrijwel

zoek. De technologie van de Vereos,

in gebruik. Een staaltje van

gelijktijdig binnenkomende, foton-

onze nieuwe PET/CT-scanner van

geavanceerde digitale technolo-

paren. Elke gammadetector heeft

Philips, is volledig digitaal. De PMT’s

gie. Maar vooral: een weloverwo-

twee belangrijke onderdelen. In de

zijn vervangen door silicium fotodio-

gen keuze in een tijd waarin het

eerste plaats een scintillator. Die zet

des. Die laten toe om elk scintillatie-

klinische belang van PET almaar

via een bijzonder kristal de inval-

foton afzonderlijk te tellen.”

toeneemt.

lende gamma-energie om in lichtflitsen (scintillatiefotonen). Daarnaast is

De detectorring is opgebouwd uit 18

Nucleair-geneeskundige beeldvor-

er de detector. Die vangt de lichtflit-

modules die afzonderlijk 40x32

ming visualiseert specifieke fysiolo-

sen op en zet ze op zijn beurt om in

scintillatiekristallen van 4x4x19 mm3

gische processen met behulp van

een elektrisch signaal. Dat is de basis

bevatten. Elk kristal is individueel

laagstralende, meestal intraveneus

voor de uiteindelijke beeldvorming.

gekoppeld aan een digitale fotonteller (of DPC). Zo’n DPC bestaat op

toegediende radiofarmaca. Bij PET zendt het radio-isotoop bij verval

Véél betere beeldkwaliteit

zijn beurt uit 3200 sensoren

een positron uit. Dit antideeltje legt

“De vernieuwende technologie zit

(fotoncellen). Elke van deze in

maar 2 tot 3 mm af. Het interageert

precies in de detector van de

totaal meer dan 73 miljoen

snel met een elektron. Zo wordt de massa-energie van beide deeltjes volledig omgezet in elektromagnetische straling: de zogenaamde

SPECT/CT

positron-annihilatie. Deze straling

SPECT of Single Photon Emission Computed Tomography is een aan

bestaat uit twee gammafotonen die

PET verwante technologie. In tegenstelling tot PET zenden de

zich met lichtsnelheid in tegenover-

radio-isotopen bij radioactief verval maar één gammafoton uit.

gestelde richting voortbewegen. Het

Daarom gebruikt SPECT een andere cameratechnologie en andere

zijn deze gammafotonen die door de

tracers.

PET-scanner in beeld worden

Ook SPECT wordt vaak gecombineerd met CT (SPECT/CT). Vooral het

gebracht.

gebruik bij botscintigrafie (of botscan) levert voor bepaalde klinische indicaties een belangrijke bijdrage.

10 JessaLinea Dossier: nucleaire geneeskunde

ruimtelijke resolutie en een hoger

de hoge gevoeligheid laat toe om

latiefotonen registreren. Het

beeldcontrast. Bovendien verbetert

de duur van het onderzoek te

resultaat: elke fotoncel zet het

de signaal-ruisverhouding en de

verkorten en/of de toegediende

binnenkomende foton op binaire

effectieve gevoeligheid. Voor

dosis van het radiofarmacon te verla-

wijze om in een zuiver elektrisch

PET-onderzoeken bij obese patiën-

gen. Een kortere scantijd verhoogt

digitaal signaal. Extra versterking of

ten is dit een belangrijke meerwaar-

het comfort van de patiënt en

verwerking zijn niet langer nodig:

de. Bij kankerpatiënten verzekert de

vermindert zo het risico op bewe-

één scintillatiekristal is effectief

hogere beeldkwaliteit een signifi-

gingsartefacten. Een lagere dosis

gekoppeld aan één detector.

cant betere accuraatheid in de

verlaagt de stralingsbelasting: zowel

detectie van kleine letsels.”

voor de patiënten als voor de

Verschillende voordelen voor de

DOSSIER

sensoren kan afzonderlijke scintil-

technologen en verpleegkundigen

patiënt

Een bijkomend belangrijk voordeel

“Deze nieuwe technologie resulteert

van een volledig digitale PET-scanner:

die het onderzoek uitvoeren.

in de momenteel hoogst mogelijke performantie van alle commercieel beschikbare PET/CT-toestellen”, zegt dr. Jean-Philippe Cambier. “Ze meet de aankomsttijd van het koppel annihilatiefotonen nauwkeuriger dan met niet-digitale apparatuur.

Dit geeft een meer precieze plaatsbepaling van de annihilatie, een betere

dr. Jean-Philippe Cambier, dr. Axel Jacobs en dr. Michel Ingels

JessaLinea Dossier: nucleaire geneeskunde

11

Megastudie Jessa bewijst nut aspirine Kunnen we aspirine weghalen uit het medicatieschema

München en online gepubliceerd door The Lancet. Met

van hartpatiënten na het plaatsen van een stent in een

dit hartonderzoek dragen Jessa, Hartcentrum Hasselt en

kransslagader? Dat was het onderwerp van de Global

UHasselt prominent bij tot de toekomstige zorg voor

Leaders Study die Jessa vier jaar geleden mee opstartte.

miljoenen patiënten wereldwijd.

Ongeveer 16 000 patiënten van 130 ziekenhuizen uit 18 landen namen deel aan het onderzoek. De conclusie: de nieuwste krachtige en – vooral – duurdere bloedverdunners bewezen niet beter te zijn dan aspirine in de behandeling van dergelijke patiënten.

De resultaten werden eind augustus gepresenteerd op het jaarlijkse European Society of Cardiology congres in

MEER INFO pascal.vranckx@jessazh.be

Jessa-cardioloog verkozen tot EAPC-voorzitter Op ’s werelds grootste congres voor

De EAPC is een zijtak van de ESC, de

cardiologie in München is prof. dr. Paul

Europese Vereniging voor Cardiologie. Die

Dendale verkozen tot voorzitter van de

verenigt meer dan 95 000 specialisten uit

EAPC. De Europese Vereniging voor

56 nationale cardiale verenigingen. De

Preventieve Cardiologie telt 6700 specia-

organisatie stelt onder andere Europese

listen en richt zich specifiek op cardiale

richtlijnen op voor cardiologie volgens de

revalidatie, preventie en sportcardiologie.

nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen.

Dendale leidt de dienst cardiologie van het Jessa Ziekenhuis en doceert aan de UHasselt. Hij zal zijn nieuw voorzitterschap twee jaar uitoefenen. prof. dr. Paul Dendaele

12 JessaLinea Cardiologie

MEER INFO paul.dendale@jessazh.be

Dokter nodig tijdens het weekend?

Jessa en de Huisartsenwachtpost Herkenrode starten

vult dokter Rik Carlier aan, voorzitter van de Herkenrode

een campagne die uitlegt waar en wanneer de patiënt

Huisartsenkring.

terecht kan. Vaak beseffen patiënten niet dat ze het verkeerde traject volgen. Ze weten niet altijd hoe ons

Sensibiliseren

zorgsysteem in elkaar zit. Als zo iemand zich toch op

Hasselt Zorgstad coördineert de campagne die bestaat uit

de spoedafdeling meldt, leggen de artsen uit wat het

een animatiefilmpje, gemaakt door studenten van PXL

juiste pad is. Maar zo gaat er kostbare tijd verloren.

MAD. Op een ludieke manier zie je wat je moet doen als je een dokter nodig hebt tijdens het weekend. Het filmpje

‘Spoed is geen nachtwinkel’

draait onder andere in het stadhuis. Meersman en Carlier:

Heel wat bezoekers van de spoedgevallendienst horen daar

“We hopen hiermee de bewustwording en de verantwoor-

eigenlijk niet thuis. Mensen komen naar ‘de spoed’ voor een

delijkheidszin aan te wakkeren en de patiënt te leiden naar

voorschrift. Of ze melden zich op zondagavond omdat ze

de juiste zorg op de juiste plaats op het juiste moment.”

maandag liever niet gaan werken. En zo sommen spoedartsen gemakkelijk nog andere voorbeelden op. “Dit is een internationale trend”, zegt dr. Agnes Meersman, diensthoofd van de spoedgevallendienst. “In GrootBrittannië zijn de toestanden nog erger. Mensen willen tegenwoordig niet meer wachten. Ze willen alles ‘nu’. Ze bestellen online een smartphone die enkele uren later aan de deur geleverd wordt. De spoedafdeling is geen nachtwinkel. Op spoed moet

HUISARTS

alle aandacht gaan naar acute toestanden.”

De juiste zorg op de juiste plaats op het juiste moment “Jessa en de huisartsenwachtpost hebben een goed

WACHTPOST

uitgebouwde infrastructuur met een bekwaam team van professionele medewerkers om de zorg tijdens het weekend op te vangen. Het is belangrijk dat de patiënt hierin zijn weg vindt en niet onnodig een beroep doet op de wachtpost of de spoedafdeling”,

JessaLinea Dokter nodig tijdens het weekend?

13

NIEUWE ARTSEN

Dr. Sven Bamps

Dr. Annelien Goedgezelschap

Neurochirurg

Nefroloog

Dr. Sven Bamps behaalde in 2011

Dr. Annelien Goedgezelschap

met grote onderscheiding zijn

studeerde in 2009 af als arts aan

artsendiploma aan de KU Leuven.

de KU Leuven. Nadien specialiseerde

Zijn erkenning tot neurochirurg

ze zich verder in de inwendige

volgde in 2017 na een opleiding in

geneeskunde en de nefrologie in

het UZ Leuven en het GZA Zieken-

het UZ Leuven en OLV Ziekenhuis

huis Antwerpen. Hij volgde verschil-

in Aalst. In 2015 – na afronding van

lende internationale cursussen van

haar specialistenopleiding – startte

de European Association of Neuro-

ze haar loopbaan als internist-

surgical Societies (in Polen, Spanje,

nefroloog in Kliniek Sint-Jan in

Zweden, Oostenrijk, Duitsland, Italië

Brussel. Daarnaast behaalde ze als

en Bulgarije) en behaalde het

toegevoegd specialist in het UZA

Europese diploma van neurochirurg.

en Instituut voor Tropische Genees-

Na zijn studies bekwaamde hij zich

kunde in Antwerpen een bijkomende

verder in neuro-oncologie en

bekwaming in de infectiologie en

(complexe) wervelkolomchirurgie via

tropische geneeskunde. Eerder dit

een fellowship in UZ Leuven en in

jaar richtte Goedgezelschap de

het CHU Montpellier.

dienst infectieziekten op in Kliniek

Bamps startte op 3 september in

Sint-Jan. Sinds 1 september 2018

het Jessa Ziekenhuis. Zijn interesse

versterkt zij de dienst nefrologie

gaat uit naar craniale en spinale

van het Jessa Ziekenhuis.

oncologie, craniaal en spinaal trauma, degeneratieve wervelkolomchirurgie, perifere zenuwchirurgie en invasieve pijntherapie.

14 JessaLinea Nieuwe artsen

Dr. Jurgen Bielen

Dr. Luc Vanlommel

Dr. Katrien Haeck

Radioloog

Orthopedist

Urgentiearts

Dr. Jurgen Bielen specialiseerde zich

Dr. Luc Vanlommel startte in

Dr. Katrien Haeck studeerde

na zijn studies burgerlijk ingenieur

2010 – na zijn basisopleiding

geneeskunde aan de KU Leuven

(2006) en geneeskunde (2013) aan

aan de Universiteit Maastricht –

en behaalde haar diploma in 2009.

de KU Leuven tot radioloog. De

de specialisatie orthopedie aan

Vervolgens specialiseerde ze zich

eerste twee jaar van deze specialisatie

de KU Leuven onder leiding van

in de algemene heelkunde in Lier,

was hij werkzaam in het Jessa

prof. dr. Bellemans. Tijdens deze

Roeselare, Breda (Nederland) en

Ziekenhuis. Daarna werkte hij drie

studie verdiepte hij zich klinisch

Leuven. Zij deed vervolgens een

jaar in het UZ Leuven onder leiding

en wetenschappelijk verder in

fellowship in de abdominale

van prof. dr. Oyen. Het laatste jaar

de chirurgie van de knie. Op het

heelkunde in UZ Leuven. In 2016

van deze opleiding legde hij zich

einde van de opleiding in 2017

volgde ze de bijkomende opleiding

voornamelijk toe op de beeldvorming

werd hij met drie andere

urgentiegeneeskunde. Ze liep

van het musculoskeletaal stelsel en

collega’s uit Europa geselec-

stages in het AZ Sint-Dimpna in

van het abdomen. In 2019 zal hij

teerd voor het European Knee

Geel en UZ Leuven. Haeck slaagde

gedurende 3 maanden een verdere

Society Fellowship. Hij bezocht

voor het EBEEM-examen (Euro-

opleiding in deze gebieden volgen.

acht grote kniecentra in Europa.

pean Board Examination in

Bielen behaalde zijn erkenning als

Nadien werkte hij nog zes

Emergency Medicine) en kreeg

radioloog in augustus 2018. Sinds

maanden in de Sint Maartens-

specifieke training in rampen-

1 september versterkt hij de dienst

kliniek in het Nederlandse

management en (pediatric)

radiologie van het Jessa Ziekenhuis

Nijmegen. Dat ziekenhuis staat

advanced life support.

voltijds.

bekend om zijn expertise op

Sinds 1 september 2018 werkt

vlak van revisie- en prothese-

ze als urgentiearts op de spoed-

chirurgie van de knie. Sinds

gevallendienst van het Jessa

1 augustus 2018 versterkt

Ziekenhuis.

Vanlommel de dienst orthopedie van het Jessa Ziekenhuis.

JessaLinea Nieuwe artsen

15

Spataders: nieuwe technieken doorgelicht Spataders zijn bij veel mensen een doorn in het oog.

Ze hebben schroom om in de zomer met blote benen rond te wandelen. Maar vooral: dat rusteloze, pijnlijke of vermoeide gevoel in de benen weegt door in hun dagelijkse leven. Gelukkig zijn de behandeltechnieken de jongste jaren sterk geëvolueerd: minder invasief én meer op maat van de patiënt.

In het Jessa Ziekenhuis zijn dr. Caroline Heerinckx en dr. Veerle Laeremans specialisten in varices. “De behandeling van spataders wordt weleens als het kleine broertje van de vaatheelkunde beschouwd. Er zijn niet zo veel vaatspecialisten die er zich voluit op toespitsen”, zegt Laeremans.

Heerinckx: “De jongste tien jaar beschikken we over enkele nieuwe en minder invasieve behandeltechnieken. Hierdoor zijn combinaties van technieken mogelijk. In de eerste plaats maken we een echo om een totaalbeeld te krijgen.

Daar stemmen we dan de meest geschikte behandeling op af. Die verschilt van patiënt tot patiënt. Een operatieve ingreep is zeker niet altijd noodzakelijk.”

We houden de verschillende behandeltechnieken van spataders even tegen het licht.

16 JessaLinea Update technieken binnen de flebologie

Klassieke sclerotherapie Sclerotherapie is het zogenoemde ‘droogspuiten’ van

2.

De arts verbindt de diepere met de oppervlakkige aders. Die ‘perforanten’ spoort hij op voorhand op

aders. Als de patiënt vervolgens een tijdje een compressie-

via echografie. De arts knoopt ze dicht met kleine

kous draagt, wordt de ader dichtgedrukt. Na een poos is de

insneden. Op die manier worden alle lekpunten

ader niet meer zichtbaar. Deze aanpak is geschikt voor

gedicht. Zo kan er geen bloed uit de diepe aders

kleine spataders in een vroeg stadium.

terugstromen.

Sclerotherapie met foam De arts spuit dezelfde vloeistof in maar in schuimige vorm.

3.

Via micro-incisies worden alle zichtbare zijtakken verwijderd. Restvarices of oppervlakkige adertjes

Zo pakt hij grotere aders en uitgebreidere kluwens aan.

pakt de arts eventueel later nog aan met sclero-

Achteraf wordt het been voor enkele dagen ingezwachteld.

therapie.

Daarna moet de patiënt nog een tijdje een steunkous Heelkundig dichtschroeien

dragen.

Het is niet altijd nodig om de hoofdstam van de ader te Beide behandelingen vinden ambulant op de raadpleging

onderbinden. Het is ook mogelijk om het bloedvat dicht te

plaats. Hospitalisatie of verdoving zijn niet nodig. De

schroeien. Dat gebeurt met een laser (EVLT) of een

behandelde aders ‘verdrogen’ en het lichaam ruimt ze op.

warmtebron (VNUS). De arts schuift een laser- of coagulatie-

Tijdelijk kunnen er zich pijnlijke knobbeltjes vormen en kan

fiber op tot aan de lies of kniekuil. De hoofdader

de overliggende huid verkleuren. De patiënt kan gewoon

schroeit hij dicht. De perforanten en zijtakken worden

blijven werken maar mag de behandelde zones 6 tot 8

vervolgens verwijderd zoals bij klassieke heelkunde.

weken niet aan de zon blootstellen.

Opvolging noodzakelijk Heelkundig strippen

“Varicositas is in de eerste plaats een erfelijke aandoening.

Met deze techniek verwijdert de arts de spataders

Recidieven zijn niet uit te sluiten. Regelmatige follow-up is

operatief. Dat gebeurt in drie fasen.

daarom nodig. Dankzij de ontwikkeling van nieuwe behandelingsmethoden kunnen we vandaag aan elke

1.

Eerst knoopt de arts de hoofdstam van de opper-

individuele patiënt een behandeling op maat aanbieden.

vlakkige ader via een incisie in de liesstreek of de

Dat komt het eindresultaat alleen maar ten goede,”

kniekuil dicht met een draad. Dit gebeurt op de

besluiten Laeremans en Heerinckx.

plaats waar de ader in de diepe aders uitmondt.

Daarna verwijdert hij de zieke ader met een stripper.

MEER INFO Veerle Laeremans@jessazh.be caroline.heerinckx@jessazh.be

JessaLinea Update technieken binnen de flebologie

17

Alène Verheyen en Nathalie Millen

Multidisciplinair Centrum Chronische Pijn (MCCP) Zelfmanagement bij chronische pijn: de patiënt zit aan het stuur

In het Multidisciplinair Centrum Chronische Pijn (MCCP) van het Jessa Ziekenhuis staan niet de hulpverleners maar de pijnpatiënten aan het stuur.

Zelfmanagement is de belangrijkste pijler in het behandelingstraject. Samen met een multidisciplinair team stippelt de patiënt een traject uit. Het doel: beter functioneren – ondanks de pijn.

18 JessaLinea Multidisciplinair Centrum Chronische Pijn

Als chronische pijn langer dan zes maanden aanhoudt,

Nieuwe perspectieven

verkleint de kans dat hij helemaal verdwijnt. De langdurige

Deze aanpak neemt de chronische pijn niet helemaal weg,

pijn heeft zijn weerslag op het lichamelijk, psychisch,

maar opent wel nieuwe perspectieven. De patiënt concen-

sociaal en professioneel functioneren. Vaak zijn er ook

treert zich niet meer op wat niét meer kan, maar op wat

andere klachten: vermoeidheid, moeite met slapen,

wél nog kan. Hij of zij is nu eenmaal meer dan enkel de

verminderde stemming en problemen met geheugen en

pijn: een partner, toegewijde werknemer, (groot)ouder,

concentratie. Dagelijkse dingen gaan moeilijker en kosten

vriend(in), iemand die graag in groep gaat sporten,

meer energie. De patiënt disfunctioneert.

enzovoort.

Nathalie Millen, ergotherapeut: “Door rekening te houden

Persoonlijke aanpak

met de omgeving en de prioriteiten van de patiënt,

Precies daarom is een biopsychosociale benadering van

stippelen we samen een persoonlijk behandelingstraject

chronische pijn aangewezen. Het revalidatieteam van het

uit. Een oma die haar ‘opgelegde’ oefeningen niet graag

MCCP bestaat uit een arts fysische geneeskunde en

doet, raden we bijvoorbeeld aan om haar kleinkind te voet

revalidatie, een psycholoog, een ergotherapeut, een pijn-

naar school te brengen. Zo beweegt ze meer én ziet ze

verpleegkundige, een kinesitherapeut en een maatschap-

haar kleinkind vaker.”

pelijk werker. Het doel van het team: pijnpatiënten helpen zo goed mogelijk en zelfstandig te kunnen functioneren.

Wanneer doorverwijzen?

Belangrijk voor personen met langdurige pijn is dat ze zo snel mogelijk en via een correcte doorverwijzing in het MCCP terechtkomen. “Zeker als de patiënt nog aan het

Niet focussen op wat niét meer kan, maar op wat wél nog kan.

werk is en dreigt uit te vallen omwille van de pijn. Of wanneer hij of zij al arbeidsongeschikt is”, zegt Millen.

“De kans op een terugkeer naar het werk neemt af als de duur van de arbeidsongeschiktheid langer wordt. Een snelle doorverwijzing van de behandelend (huis)arts naar het MCCP zorgt voor een grotere kans op een succesvolle (gedeeltelijke) return-to-work (RTW) (zie kader). Terug aan het werk gaan maakt bovendien ook deel uit van het herstelproces van de patiënt.”

Alène Verheyen, verpleegkundig pijnspecialist: “De patiënt start zijn traject met een aantal infosessies om de chronische pijn beter te begrijpen. Hij of zij is meer gemotiveerd voor het managen van de pijn als we helpen nadenken over dingen die écht belangrijk zijn in het leven. De patiënt kiest zelf uit diverse modules zoals gezond bewegen, mindfulness, arbeidsintegratie … Dat stimuleert om bij aanvang van het traject het roer terug in eigen handen te nemen.“

De kans op succesvolle RTW daalt met de duur van de arbeidsongeschiktheid.

DUUR ARBEIDSONGESCHIKTHEID

RETURN TO WORK

Na 6 maanden

50 %

Na 1 jaar

20 %

Na 2 jaar

10 %

JessaLinea Multidisciplinair Centrum Chronische Pijn

19

JESSA, CENTRUM VOOR

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK!

Astma- en allergiesymposium voor kinderen en hun ouders Voor het eerst organiseert het Jessa Ziekenhuis een ‘kindersymposium’. Het thema? Astma en allergie. Families zijn op zondag 18 november van harte welkom.

Het programmaluik voor de kinderen (van 8 tot 12 jaar) is interactief, met workshops waarbij ze o.a. leren hoe een longfunctietest werkt en hoe ze allergenen in huis kunnen opsporen. Ze maken ook kennis met apps in de strijd tegen astma en allergie.

“We geven op het symposium informatie die kinderen makkelijk begrijpen”, zegt kinderarts dr. Marc Raes. “Maar we willen ook naar hen luisteren. Met welke vragen zitten ze over astma en allergie? En hoe helpen we hen daarmee omgaan?”

Reutelende ademhaling De ouders krijgen intussen lezingen over de impact van astma en allergie op het gezin of over hoe je een aanval herkent en voorkomt. Doctoraatsstudente Gitte Slingers (UHasselt) praat ook over haar onderzoek rond baby’s en astma. Ze werkt een objectieve methode uit om tot een meer accurate diagnose te komen bij kinderen met een ‘piepende’ en ‘reutelende’ ademhaling.

Praktisch Het kindersymposium vindt plaats op 18 november van 9u00 tot 13u00 op campus Salvator. Het programma staat in het teken van de Internationale Dag van de Rechten van het Kind op 20 november.

MEER INFO EN INSCHRIJVINGEN www.jessazh.be/dokteroverweg

20 JessaLinea Jessa & Wetenschap

Bachelorproef werkt hiaten MIR weg

prof. dr. Gregory Sergeant

Jessa werkt voortdurend aan een betere zorg.

registratiesysteem binnen MIR werd slechts 60 % van

Daarom ontwikkelde de IT-afdeling van Jessa een

de ingrepen volledig geregistreerd”, zegt prof. dr. Gregory

‘Medische Indicatoren Registratie’-tool, kortweg MIR.

Sergeant. “Ontoereikend om een betrouwbare inschatting

Deze tool is geïntegreerd in het elektronisch patiën-

te maken van de kwaliteit van onze chirurgie. Daarom

tendossier.

volgden er initiatieven om de volledigheid van de registratie en afwerkingsgraad te verhogen. Zo verstuurden we

Abdominale heelkunde is één van de afdelingen die MIR

wekelijks een persoonlijke update in verband met de

gebruikt. Elke operatieve ingreep wordt geregistreerd en

afwerkingsgraad van de dossiers van eigen patiënten.

ingedeeld onder één van zes zorgprogramma’s: algemene

We deden ook een beroep op Lieselotte Knaepen, studente

abdominale heelkunde, hernia, obesitas, lever/pancreas/

biomedische wetenschappen (UHasselt). Onder begeleiding

galwegen, colorectale heelkunde of heelkunde van maag

van dr. Bert Houben onderzocht zij voor haar bachelorproef

en slokdarm. Ook de comorbiditeit (zoals diabetes of hart-

de hiaten in onze MIR-tool. Haar conclusie? Verdere

en vaatziekten), intra-operatieve gegevens en basisindica-

verbetering is alleen mogelijk met een MIR-coördinator op

tie van de ingreep worden geregistreerd. Het doel? Alle

de dienst die de registratie opvolgt, bijstuurt, vervolledigt

complicaties die optreden binnen 90 dagen na de heelkun-

en afsluit na 90 dagen. Samen met de IT-dienst werd er

dige ingreep registreren én graderen. De artsen voegen die

ook een gesystematiseerd jaarverslag geprogrammeerd.

gegevens toe en sluiten het dossier na 3 maanden af.

Dat rolt automatisch uit de MIR-tool en vat onze jaarresultaten visueel en beschrijvend samen. Hou dus begin

Verschillende initiatieven

januari 2019 je bus of mailbox in de gaten.”

“De eerste twee jaar na introductie van ons complicatie-

JessaLinea Jessa & Wetenschap

21

Extra therapeutische opties voor kankerpatiënten Onder impuls van dr. Paul Bulens

coördinator Ann Tullen. “Deze

en van wijlen dr. Dany Vanstraelen

geneesmiddelen zijn nog niet op de

huisvest het Jessa Ziekenhuis al

markt. In fase 3 is de ontwikkeling

Sterk gecontroleerde omstandig-

22 jaar een goed uitgebouwde

ver genoeg gevorderd om ze veilig

heden

clinical trial unit oncologie. Deze

aan een grotere groep patiënten toe

“De patiënt krijgt het nieuwe

volgt de nieuwste ontwikkelingen

te dienen. In deze fase bestuderen

geneesmiddel in sterk gecontroleerde

in de behandeling van kanker

we de resultaten verder en sluiten

omstandigheden”, vervolgt Tullen.

vanop de eerste rij.

we onacceptabele bijwerkingen uit.

“De patiënt weet dat hij of zij aan

bestendigen de zorg voor kwaliteit.

een klinische studie deelneemt, De artsen van het Limburgs Oncolo-

De unit evolueert meer naar fase

gisch Centrum (LOC) zijn betrokken

2-studies. Tullen:

bij meer dan 40 klinische studies op

“Deze studies

vlak van hematologie, medische

beoordelen de

oncologie en radiotherapie. “Meestal

klinische doeltref-

internationale studies van nieuwe

fendheid van het

kankermedicijnen in ontwikkelings-

geneesmiddel en

fases 2 en 3, ontwikkeld door een

het veiligheidsprofiel. Met de huidige

tekent een informed consent. We

farmaceutisch bedrijf”, zegt studie-

focus op een specifieke doelgroep

staan altijd naast de patiënt, bij

en door de behandeling met

elke medische handeling, bij elke

innovatieve therapieën kunnen we

bespreking – vaak jarenlang. Soms

in een vroegere fase een potentiële

loopt het goed, soms gaat het heel

impact bereiken.”

wat minder. Patiënten vertellen vaak

krijgt uitgebreide documentatie en

over hun emotioneel traject.

De clinical trial unit heeft ook eigen

Dat schept een band.”

studieprotocollen – de investigator-

An Tullen

22 JessaLinea Jessa & Wetenschap

driven studies – en er is een samen-

Zeven studiecoördinatoren leiden

werking met universitaire centra in

dit hele proces in goede banen. “We

de niet-commerciële studies. Voor

werken nauw samen met de artsen.

alle studies is er vooraf een goed-

De integrale begeleiding door een

keuring van een ethisch comité. De

toegewijd team levert goede

protocollen en het wettelijk kader

resultaten op. Dat maakt het voor de

zijn strikt. Een voortdurende

farmaceutische bedrijven interes-

kwaliteitsbewaking en audits

sant om met ons samen te werken.”

NIEUW: TARGETED THERAPY-STUDIES Bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen tegen kanker vormen de targeted

therapy-studies een duidelijke trend. Tullen:

“Hartcentrum: studies als bron van innovatie”

“Dit zijn geneesmiddelen voor patiënten met een specifiek genetisch profiel. Ze

Hartcentrum Hasselt

werken heel selectief, interageren bijvoorbeeld met welbepaalde receptoren van

Ook binnen het Hartcentrum Hasselt van Jessa en het

welbepaalde cellen. Deze doelgerichte

Sint-Franciscus Ziekenhuis is al meer dan 20 jaar een

therapie is helemaal anders dan de traditio-

clinical trial center actief. Het centrum telt 8 studie-

nele chemotherapie. Die schakelt nog altijd

coördinatoren en wordt aangestuurd door een

veel gezonde cellen uit. In deze targeted

kerngroep van cardiologen en de coördinator van het

therapy-studies zitten doorgaans minder

studiecentrum.

patiënten per trial. Zij moeten immers beschikken over een heel specifiek gene-

“De kerngroep bespreekt maandelijks welke studies

tisch profiel.”

interessant zijn voor de uitbouw en innovatie van ons Hartcentrum”, zegt coördinator Arne Janssen. “We kijken naar de wetenschappelijke relevantie en gaan onder andere na of we de geschikte patiënten kunnen rekruteren.”

LAGE DREMPEL VOOR PATIËNT

Momenteel lopen 35 onderzoeken in samenwerking met

Leveren klinische studies ook iets op voor

Janssen: “Nieuwe geneesmiddelen zijn vaak het onderwerp.

de patiënt? “Zeker wel”, zegt dr. Jeroen

Ook cardiologische implantaten – zoals pacemakers, stents

Mebis, medisch oncoloog in het Jessa

of katheters – komen aan bod. Dat geldt ook voor studies in

Ziekenhuis. “Enige tijd geleden testten

het kader van revalidatie en preventie, en onderzoek naar

we een veelbelovend geneesmiddel voor

innovatieve technieken zoals thuishospitalisatie.”

farmaceutische bedrijven en 15 academische studies.

gemetastaseerde huidkanker. De studieresultaten zijn uitstekend. We hebben al

De klinische en wetenschappelijke studies van cardiologie

een aantal patiënten kunnen helpen

hebben doorgaans een kortere looptijd dan die van

voordat het nieuwe middel op de markt is.

oncologie: twee tot drie jaar.

Vaak gaat het om therapieën waarvan de terugbetaling niet altijd even snel geregeld wordt. In een studiefase is de medicatie gratis voor de patiënt. Dat verlaagt de drempel aanzienlijk.”

Leden van de kerngroep: dr. Edouard Benit, prof. dr. Paul Dendale, dr. Lieven Herbots, dr. Tommy Mulleners, dr. Joris Schurmans en dr. Pascal Vranckx.

JessaLinea Jessa & Wetenschap

23

Ilse Vermeulen en dr. Marc Raes

Astmapatiënten helpen Hasseltse luchtkwaliteit meten

Waar liggen binnen de Grote Ring

Het PWO-project (Praktijkgericht

Elke puf geregistreerd

van Hasselt de hotspots die

Wetenschappelijk Onderzoek, nvdr.)

“Zo krijgen we een ‘livebeeld’ van

ademhalingsproblemen kunnen

ASTMApping ging op 1 september

de luchtkwaliteit ter plaatse”, zegt

veroorzaken bij mensen met

officieel van start en loopt tot 31

projectcoördinator Ilse Vermeulen,

astma? Dat is de centrale vraag

augustus 2020. Op 30 strategisch

als bio-ingenieur en PhD in Medische

van het nieuwe PWO-project

gekozen plaatsen binnen de Has-

Wetenschappen verbonden aan

ASTMApping van Hogeschool

seltse Grote Ring komen er snuffel-

Hogeschool UCLL. “Alle geregistreer-

UCLL.

palen met gevoelige sensoren. Die

de informatie over de luchtkwaliteit

meten continu stikstofdioxide (NO2),

slaan we op in een databank.”

zwaveldioxide (SO2), ozon (O3), fijn

In diezelfde databank komt ook de

stof, temperatuur en luchtvochtig-

informatie die astmapatiënten

heid en sturen de gegevens meteen

doorsturen. De patiënten doen dat

door.

via een speciale drukknop met gps op hun puffer.

24 JessaLinea Astmapatiënten helpen Hasseltse luchtkwaliteit meten

“Elk pufje wordt geregistreerd.

Inclusief tijdstip en locatie”, zegt dr. Marc Raes. Hij helpt als Jessa-arts met de rekrutering van de jonge

17 oktober: internationale BRA DAY

astmapatiënten – hoewel ook volwassen astmapatiënten kunnen deelnemen.

Op woensdag 17 oktober is het weer Breast Reconstruction Awareness Day.

Astma-hotspots

Een internationale dag gewijd aan de

De verwerking van de verzamelde

voorlichting van vrouwen die een

data brengt de hotspots in kaart:

borstreconstructie overwegen na een

de plekken waar een minder goede

volledige of gedeeltelijke borstamputatie.

luchtkwaliteit mogelijk of naar alle

Ook het Jessa Ziekenhuis zet de deuren

waarschijnlijkheid aan de basis ligt

open voor patiënten, hun familieleden

van de last die astmapatiënten

en vrienden, huisartsen, studenten, paramedici … Een multidisciplinair team van

ondervinden.

specialisten presenteert een leerrijk avondprogramma met sprekers als dr. Thomas

Ilse Vermeulen: “Aan de hand van

Muyldermans, dr. Guy Orye en dr. Jeroen Mebis. Ook tepelhoftatoeage, oncocoaching

alle resultaten kan de stad maatrege-

en psychologische ondersteuning komen aan bod.

len nemen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Bijvoorbeeld door extra

WAAR?

WANNEER?

Vrije toegang.

groen in te plannen of de verkeers-

Jessa, campus Virga Jesse,

Woensdag 17 oktober

Inschrijven is niet verplicht.

circulatie te wijzigen. Deze ingrepen

Stadsomvaart 11, Hasselt

om 18.30 u.

werken: kijk maar naar de recente resultaten in Gent en Antwerpen. Na de invoering van een circulatieplan tekenen deze steden een gevoelige verbetering van de luchtkwaliteit op.”

20 oktober:

“Een aangepaste hormoontherapie

Menopauze-Café

voorkomt veel menopauze-ongemakken. Vrouwen moeten ook objectief

Jessa is één van de partners in het

geïnformeerd worden over de risico’s

ASTMApping-project. Ook Stad

ervan, zoals enig verhoogd risico op CVA

Hasselt en Hasselt Zorgstad

en thrombose”, zegt dr. Marc Muylder-

werken mee. Andere partners zijn

De menopauze is als gesprekson-

mans, gynaecoloog bij Jessa. “Mits

afdeling IoT-partnership Telenet,

derwerp nog altijd niet vrij van

toediening van het juiste type hormoon,

Provinciaal Natuurcentrum, Astma

taboes. Bovendien staan nog heel

in de laagste dosis en aan de juiste

en Allergie Koepel, RVO-Society,

wat vrouwen huiverig tegenover

leeftijdsgroep, blijft het risico beperkt.

Panton en Atmosafe.

een hormoonbehandeling door het

We praten erover op 20 oktober in een

verhoogde risico op borstkanker.

ontspannen sfeer met experts.”

Huisartsen kunnen astmapatiënten doorverwijzen naar ilse.vermeulen@ucll.be.

WAAR? Het Kiezelhuys, Lummense Kiezel 19, 3510 Hasselt (Kermt)

WANNEER? Zaterdag 20 oktober van 10u tot 12.30 uur.

MEER INFO: www.menopauzecafe.be Inschrijven is gratis.

JessaLinea Bra Day en Menopauze-Café

25

Handboek voor TaTME-ingreep op smartphone

Wereldwijd maken meer dan 2500 gespecialiseerde

Een van de pioniers

chirurgen gebruik van de TaTME-app. Deze app onder-

Knol is een autoriteit op het vlak van TaTME. Hij was

steunt artsen bij de voorbereiding op een Transanale

wereldwijd bij de eerste vijftien chirurgen die deze ingreep

Totale Mesorectale Excisie (TaTME), een relatief nieuwe

uitvoerden. Momenteel legt hij de laatste hand aan een

en complexe ingreep. Dr. Joep Knol, diensthoofd van de

doctoraatsverhandeling (Vrije Universiteit Amsterdam en

afdeling abdominale chirurgie in het Jessa Ziekenhuis,

UHasselt) over de veilige implementatie van TaTME.

nam het initiatief voor de ontwikkeling van deze app.

Intussen zijn in Jessa sinds 2013 ongeveer 150 TaTMEingrepen uitgevoerd, met doorgaans erg goede resultaten.

TME (Totale Mesorectale Excisie) is een chirurgische

De dienst van Knol leidt ook chirurgen uit binnen- en

ingreep die wordt uitgevoerd bij kankers in de endeldarm.

buitenland op. Tenminste: als ze uit grotere centra komen

Het mesorectum is het vetweefsel rond de endeldarm en

met voldoende TME-ingrepen én een vast trainingsschema

bevat de klieren en bloedvaten waarlangs een tumor kan

willen doorlopen (Fig. 2).

uitzaaien. Bij TME neemt de chirurg het mesorectum totaal

“Vroeger raadpleegden chirurgen handboeken om een com-

weg om alle mogelijke aangetaste klieren te verwijderen

plexe ingreep voor te bereiden. Zware, logge exemplaren

en de kans op heroptreden of uitzaaiing te verkleinen.

boordevol informatie. Maar bij de publicatie waren ze vaak

“Maar dat is moeilijk bij een traditionele open procedure

al achterhaald. Want vooral bij relatief nieuwe ingrepen

of laparoscopische ingreep via de onderbuik”, zegt Knol.

levert de dagelijkse praktijk steeds weer nieuwe kennis en

“Je kunt het bekken met een trechter vergelijken. Op het

expertise op. Dat bracht me op het idee van een digitaal

diepste punt – dicht bij de sluitspier en anus – is er

handboek waarbij topspecialisten de informatie regelmatig

bijzonder weinig manoeuvreerruimte. Zeker bij obese

bijwerken.”

mannen met een vergrote prostaat. Een volledige verwijdering van het mesorectum lukt daarom niet altijd even

Succesvolle app

goed. Bij TaTME wordt dat moeilijke laatste stukje van de

De TaTME-app ziet eruit als een tekst- en videoboek met

ingreep via de anus uitgevoerd (Fig. 1). Vanaf hier kun je

presentaties door wereldtoppers, medische illustraties,

veel preciezer werken en is de kans om kwaadaardige

3D-animaties en een bibliotheek. Zelfs prof. Heald – beden-

cellen achter te laten veel kleiner. De ingreep is echter

ker van het TME-principe en groot voorstander van video-

relatief nieuw én ingewikkeld.”

teaching – werkte mee. De illustraties en 3D-animaties zijn

26 JessaLinea Handboek voor TaTME-ingreep op smartphone

dLive Med. De app met het digitale handboek voor TaTME is alvast een succes. In het najaar volgt er nog een nieuwe app over laparoscopische leverchirurgie.

Knol heeft voor zijn app een stichting in het leven geroepen: de iLappSurgery Foundation. Die beschikt over een scientific board die onder meer waakt over de kwaliteit

Fig 1. Het laatste stukje van de rectumchirurgie (in rood) is het moeilijkst.

Fig 2. Trainingstraject dat chirurgen moeten doorlopen om TaTME veilig uit te voeren.

INNOVATIE

vakwerk van de Limburgse Stephanie Philippaerts en

Fig 3. Prof. Heald over videotraining. Download de gratis app VIPicture, geef toegang aan de ingebouwde camera en houd deze vervolgens boven het VIP-logo.

Fig 4. QR-code om VIPicture nog sneller in Apple Store / Google Play te vinden.

van de informatie. Dankzij de stichting krijgt de ontwikkeling van de app ook de nodige financiĂŤle zuurstof (met donaties). Want een professionele app bouwen, is arbeidsintensief en duur.

De TaTME-app is beschikbaar voor

iOS en

Android.

Fig. 4

Fig. 3

MEER INFO Dr. Joep Knol ilappsurgery.com

Fig. 1

Fig. 2

JessaLinea Handboek voor TaTME-ingreep op smartphone 27

Het Vragenkabinet In deze editie van Het Vragenkabinet is dr. Dominique Bouts aan de beurt. Bouts is huisarts sinds 1989. In zijn praktijk op de Luikersteenweg in Hasselt stellen patiĂŤnten hem de meest uiteenlopende vragen. Deze keer is hij het die antwoorden zoekt. Drie gerichte vragen aan de specialisten van Jessa: van tekenbeten en chronische vermoeidheid tot schildklier-hormoonsubstitutie bij zwangerschappen.

28 JessaLinea Het Vragenkabinet

dr. Dominique Bouts

VRAAG 1

TEKENBETEN In de zomer krijg ik bijna dagelijks patiënten met

24 uur wordt verwijderd, is de kans op besmetting uiter-

tekenbeten aan de lijn. Toch worden maar weinig

mate klein. De prevalentie van Lyme borreliose neemt

patiënten behandeld omwille van klachten die toe te

gradueel toe, deels door toename van de tekenpopulaties.

schrijven zijn aan een gevorderd stadium van de ziekte

Het aantal echt positieve gevallen is zeer klein ten opzichte

van Lyme. Mijn vraag: is het risico op Lyme écht zo

van het aantal labotesten.”

hoog? En bestaan er binnen Jessa afspraken tussen spoed en infectieziektes over het al dan niet voorschrij-

“Vroeg gelokaliseerde Lyme borreliose kenmerkt zich door

ven van antibiotica? Want nu krijgen patiënten weleens

erythema migrans: de typische rooskleurige ring. Die

verschillende info.

ontstaat 3 tot 30 dagen na de beet. Er kunnen zich ook griepsymptomen manifesteren. Doorgaans doodt ons Dr. Peter Messiaen, Jessa Travel

afweersysteem de bacterie. Bij zo’n 2 % van de patiënten

Clinic. “90 % van de tekenbeten is

verspreidt de bacterie zich toch door het lichaam. Daarom

compleet onschuldig. Een tekenbeet

geven we patiënten met een erythema migrans een

is dus geen synoniem voor de

antibioticakuur. Bij voorkeur een doxycycline-kuur van

ontwikkeling van de ziekte van Lyme

10 dagen, volgens de geldende nationale en internationale

of tekenborreliose. De prevalentie van

richtlijnen (BAPCOC). Als huisarts vertrouw je in het eerste

besmetting met Borrelia bij de teken

stadium best op een klinische diagnose. Serologisch

is gemiddeld 12 % in Europa, met

onderzoek is niet nodig. Meer zelfs: een serologisch onder-

pieken in sommige gebieden van 20 % tot 30 %. In Vlaande-

zoek is dikwijls vals negatief of moeilijk te interpreteren.”

ren is Limburg koploper in tekenbeten. Of een beet van een besmette teek bacteriën overzet, hangt af van het ontwikkelingsstadium (larve, nimf of volwassen) en van de tijd dat de teek op het lichaam zit. Wanneer een teek binnen de

Als huisarts vertrouw je in het eerste stadium best op een klinische diagnose.

Serologisch onderzoek is niet nodig.

OM OVER NA TE DENKEN Verbeteridee van Dominique Bouts Het zou handig zijn om via het vaccinatiecentrum en op spoed vaccinaties te kunnen nakijken en registreren op Vaccinnet. Vandaag is dat niet mogelijk via de digitale Jessa Travel Clinic. Hierdoor beschikken we als huisarts niet altijd over de juiste informatie.

JessaLinea Het Vragenkabinet

29

VRAAG 2

CHRONISCHE VERMOEIDHEID

VRAAG 3

SCHILDKLIERHORMOONSUBSTITUTIE

Voor patiënten met chronische vermoeidheid start ik een bloedonderzoek. Naargelang de resultaten vraag ik

Nog een vraag waarmee we als huisarts regelmatig

technische onderzoeken aan of verwijs ik door naar een

worden geconfronteerd: wanneer is er nood aan

specialist in de endocrinologie. Meestal leidt dit niet tot

schildklierhormoonsubstitutie in de zwangerschap?

een diagnose of behandelschema. Hierdoor richten veel patiënten zich tot de alternatieve geneeskunde. Mijn

Dr. Nikolaos Mortzos, endocrinoloog:

vraag nu: wie binnen Jessa neemt CVS ter harte?

“Zit de TSH-waarde (Thyroid-stimulerend hormoon) bij bloedafname onder

Dr. Nina De Klippel, neuroloog.

de 2,5? Dan moet er niets gebeuren.

“Patiënten met CVS kan je niet in één

Boven de 4 is er altijd nood aan

vakje stoppen. Ze zijn té heterogeen

behandeling. Daarover bestaat

en zitten vaak verspreid over diverse

consensus. Tussen beide waarden ligt

diensten. Wanneer de vermoeidheid

een grijze zone. Jessa volgt hier de

gepaard gaat met chronische pijn –

Amerikaanse ATA-richtlijnen (en niet de Britse of Europese).

zoals bij fibromyalgie – kan een

Wij kijken in dat geval dus naar de TPO. Tekent een bloedaf-

patiënt terecht op fysische genees-

name positief op antilichamen? Dan wijst dit op schildklierlij-

kunde, reumatologie of neurologie. Als we echter geen

den en stellen we een behandeling voor. Zijn er geen

somatische afwijkingen vinden, is het niet evident om een

antilichamen? Dan is hormoonsubstitutie alleen nodig bij

pasklare diagnose te stellen en is verwijzing naar 1 specifieke

vrouwen die een fertiliteitsbehandeling volgden en vrouwen

dienst moeilijker. Vaak raakt de patiënt dan wat op de dool.

met een voorgeschiedenis van herhaalde miskramen. De

Ik begrijp de frustratie van de patiënt én de huisarts.”

behandeling zelf vereist een intensieve monitoring met een maandelijkse bloedafname bij de huisarts.”

OM OVER NA TE DENKEN Verbeteridee van Dominique Bouts Waarom richt Jessa geen multidisciplinair team op voor chronische vermoeidheid?

De Klippel: “Dat is misschien iets wat we op tafel kunnen leggen. Let wel: zo’n team vereist heel wat specialisten: psychologen, neurologen, reumatologen, fysiotherapeuten ... Dit lijkt me enkel mogelijk indien een goede financiering vanuit de overheid voor deze centra wordt voorzien. Financiering door de patiënt zelf zou een te hoge kost meebrengen”

30 JessaLinea Het Vragenkabinet

ZIT JE ZELF OOK MET VRAGEN VOOR JESSA? Mail ze naar communicatie@jessazh.be

Hasselt Zorgstad wil alle 11-jarigen in Hasselt leren reanimeren

Op 3 oktober zitten alle ambassadeurs van Hasselt

De drempel is dus hoog, maar bij kinderen gaat dat

Zorgstad opnieuw aan tafel om concrete projecten uit te

blijkbaar gemakkelijker.”

werken. Het belangrijkste agendapunt? Leren reanimeren.

“Uit onderzoek blijkt dat het perfect kan vanaf 11 jaar”,

Ook op jonge leeftijd

zegt Karoline Lenaers van Hasselt Zorgstad.

“Uit onderzoek blijkt dat je kinderen vanaf 11 jaar perfect kunt leren reanimeren. Het is zelfs mogelijk om

Hasselt Zorgstad – een initiatief van de Stad Hasselt, het

er nóg vroeger mee te starten”, zegt Lenaers. “We waren

Jessa Ziekenhuis en Hogeschool PXL – is een bindmiddel

dan ook onmiddellijk overtuigd toen thuisverpleger en

tussen zorgorganisaties, overheid, kennisinstellingen,

PXL-docent Wim Van Becelaere het voorstel lanceerde.

bedrijven én burgers. Samen organiseren ze acties rond

We gaan nu op zoek naar partners. Wordt vervolgd.”

zorg, gezondheid en welzijn. Een concreet project is 11-jarigen EHBO aanleren, inclusief reanimatietechnieken.

Wil jij ook mee zorgen voor het Hasselt van morgen?

“We willen volgend jaar in alle Hasseltse basisscholen

Meld je aan op www.hasseltzorgstad.be en blijf op de

starten. Dat betekent reanimatiecursussen voor 755

hoogte! Heb je zelf een idee? Neem contact op met

scholieren”, zegt Karoline Lenaers, coördinator van

karoline.lenaers@hasseltzorgstad.be.

Hasselt Zorgstad.

Kansen verdubbelen Per dag krijgt gemiddeld één man of vrouw in Hasselt en omstreken een hartstilstand. De kans op overleving? Eén op tien. “Als er iemand onmiddellijk met eenvoudige reanimatie start, verdubbelen de overlevingskansen”, zegt prof. dr. Dirk Ramaekers. “In de praktijk start amper één op drie van de omstaanders met reanimatie in een noodsituatie. Volwassenen zijn bang om fouten te maken. Bovendien is de noodsituatie zelf ook al beangstigend.

Wim Van Becelaere met dochter Nanou

JessaLinea Hasselt Zorgstad 31

Uitgelicht:

Jessa in beeld

Begin juli organiseerde leerkracht Martine Gommé in de inkomhal van zowel campus Salvator als campus Virga Jesse een verkoop van tassen, beertjes, brooddozen, snoepjes …

Ze zamelde 840 euro in voor de Cliniclowns van Jessa!

26/5/2018

Om het project ‘Jessa, Senior Friendly Hospital’ naar een hoger niveau te tillen, legden we op 14 september een directe lijn met de grondleggers van het concept, actief in het Sonnybrook Hospital in Canada. We kregen een reeks gouden tips mee zoals: zet in op sterke preventieve basiszorg voor ouderen en creëer samen met andere ziekenhuizen een platform. Wordt vervolgd! (op de foto v.l.n.r.: verpleegkundige Ann Lievens, geriaters Marie-Elena Vanden Abeele en Ine Westhovens, hoofdverpleegkundigen Guido Lempens (op rust) en Mark Saen, zorgmanager Anita Jans)

14/9/2018

In de PXL staken op 13 juni 150 ambassadeurs de koppen bijeen om na te denken over 11 concrete acties voor Hasselt Zorgstad. Coördinator Karoline Lenaers (midden) debateert enthousiast mee.

13/6/2018

32 JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld

Het Hartcentrum en de vereniging voor Belgische ICD-patiĂŤnten (BIPIB) zorgden op 14 juni voor een druk bijgewoonde infosessie over de implanteerbare cardiale defibrillator. V.l.n.r.: K. De Wilde en A. Devalckeneer (beiden BIPIB), dr. J. Vijgen en dr. J. Schurmans (beiden elektrofisioloog) F. Vandereyt (psycholoog-psychotherapeut) en Dana Berti (verpleegkundige), alle vier verbonden aan het Hartcentrum.

14/6/2018

Het Jessa Ziekenhuis neemt elk jaar zijn rol op als opleidingsplek voor tientallen arts-assistenten. Sinds eind augustus weten we dat deze groep van enthousiastelingen ons team komt verrijken.

24/3/2018

JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld 33

LINEA RECTA

Dr. Marc Raes

‘Vaccine hesitancy’ (Wan)(Ver)trouwen in vaccins

De laatste tijd steken steeds meer

epidemiologische

antivaccingevoelens de kop op.

cijfers van de WHO

Ironisch genoeg is dit net een

en het ECDC die een

gevolg van het succes van vaccins.

verband aantonen tussen voorko-

klinische studies, wetenschappelijke

Bepaalde dramatische en dodelijke

men van bepaalde besmettelijke

ethische commissies … – voor ze op

ziektebeelden zijn uit onze

ziektes en de mate van vaccinatie.

de markt komen. En dat het

samenleving verdwenen. Dit zorgt

Ze ondersteunen valse berichtge-

immuunsysteem van (jonge)

voor een valse geruststelling en

ving omtrent de associatie van

kinderen meer dan in staat is om

doet de twijfel over het nut van

bepaalde ziektes en de toediening

probleemloos meerdere vaccinatie-

vaccins toenemen.

van vaccins. Ze zaaien paniek over

antigenen (combinatievaccins)

de mogelijke bijwerkingen.

tegelijk te verwerken. Belangrijk is

Sceptici beweren vaak dat het beter is de natuurlijke ziekte door te

ook om te wijzen op de groepsproHoe gaan we als zorgverstrekker

tectie: personen die zelf niet kunnen

maken dan zich te laten vaccineren.

best om met een dergelijke ‘vaccine

of mogen gevaccineerd worden en

Of stellen dat we te veel vaccins

hesitancy’? In de eerste plaats:

daardoor vatbaarder zijn voor een

tegelijk toedienen, dat de bijwerkin-

luisteren naar vragen en twijfels. En

eventueel fataal verloop van de

gen te ernstig zijn en dat vaccins

vervolgens eerlijk antwoorden in een

natuurlijke ziekte.

vreemde stoffen bevatten met

wederzijdse dialoog. Met het nodige

schadelijke gevolgen voor het

geduld en begrip. Het is daarbij

Laten we ook altijd eerlijk zijn over

lichaam. Om nog maar te zwijgen

belangrijk dat we onze kennis over

algemene bijwerkingen. Beheers-

van samenzweringstheorieën over

vaccinaties up-to-date houden via

bare bijwerkingen zoals pijn en

farmaceutische firma’s.

onafhankelijke wetenschappelijke

koorts kunnen we voorkomen met

bronnen. Zo kunnen we onjuiste

antipyretica vooraf, lokale pijnstil-

informatie ontkrachten.

ling, suikeroplossingen …

ring van bepaalde besmettelijke

Om twijfelaars gerust te stellen

En natuurlijk: geef het goede

ziektes bij afname van de vaccinatie-

kunnen we aanhalen dat vaccins veel

voorbeeld. Vaccineer jezelf en je

graad. Ze kijken niet naar de

veiligheidsstappen doorlopen –

familie!

Deze sceptici negeren de realiteit.

Ze gaan voorbij aan de heropflakke-

34 JessaLinea Linea Recta

INGEBLIKT

Zo werkt wakkere craniotomie Patiënten met een hersentumor in de spraak-, begrip- of motorische zones, stemmen er vaak mee in om de tumor te laten verwijderen via een ‘wakkere’ craniotomie. De patiënt wordt dan tijdens de operatie uit narcose gehaald. Vervolgens krijgt hij of zij een aantal logopedische en motorische oefeningen van speciaal opgeleide anesthesisten en logopedisten. Zo merkt de chirurg meteen de impact van zijn ingreep. Deze manier van werken vermindert het risico op neurologische uitval gevoelig.

Scan de QR-code en bekijk het filmpje.

HANDIGE TELEFOONNUMMERS JESSA Callcenter Medische beeldvorming 011 33 55 66

Klinisch laboratorium en ambulante bloedafname

Callcenter (voor afspraken)

Campus Virga Jesse: 011 33 82 00 Campus Salvator: 011 33 83 00

011 33 55 77 Abdominale heelkunde 011 33 75 00 Cardiologie Dr. Benit Edouard: 011 33 70 24 Dr. Dendale Paul : 011 33 70 25 Dr. Dilling-Boer Dagmara: 011 33 70 26 Dr. Geukens Robert: 011 33 70 22 Dr. Herbots Lieven : 011 33 70 27 Dr. Koopman Pieter: 011 37 35 65 Dr. Schurmans Joris: 011 37 35 65 Dr. Stroobants Didier: 011 37 35 65 Dr. Timmermans Philippe (sr. en jr.):

011 33 70 23 Dr. Verwerft Jan: 011 37 35 65 Dr. Vijgen Johan: 011 33 70 25 Dr. Vranckx Pascal: 011 33 70 27 Cardiothoracale en vasculaire heelkunde 011 33 71 00 Endocrinologie 011 33 72 80 Fysische geneeskunde 011 33 88 00

Materniteit/Kraamkliniek Balie verpleegafdeling: 011 33 93 20 Medische oncologie, hematologie en radiotherapie 011 33 79 79 Nefrologie 011 33 87 00 Neurochirurgie 011 33 75 70 Neurologie 011 33 78 70 Nucleaire geneeskunde 011 33 81 90 ORL 011 33 74 20 Orthopedie 011 33 77 40 Pneumologie 011 24 11 81 (privépraktijk) Spoedgevallen

Gastro-Enterologie 011 33 76 00

Travel Clinic

Geriatrie

Urologie

011 33 78 00

011 33 76 70

Gynaecologie 011 22 82 19

Specialismen die niet in deze lijst opgenomen zijn, bereik je via het secretariaat raadplegingen: 011 33 55 70

Infectiologie

011 33 83 38 (9-16u)

011 33 76 50

JessaLinea Contactgegevens 35

SYMPOSIA 2018 SYMPOSIUM ‘BRA DAY 2018‘ DATUM:

17 oktober 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, campus Virga Jesse, Hasselt

SYMPOSIUM ‘MEDISCHE BEELDVORMING IN SPINALE PATHOLOGIE’ DATUM:

10 november 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, campus Salvator, Hasselt

SYMPOSIUM ‘10 JAAR KINDERDIABETESCONVENTIE JESSA‘ DATUM:

14 november 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, auditorium campus Virga Jesse, Hasselt

KINDERSYMPOSIUM ‘ASTMA EN ALLERGIE’ DATUM:

18 november 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, campus Salvator, Hasselt

SYMPOSIUM ‘UROLOGISCHE ONCOLOGIE’ DATUM:

22 november 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, schoolgebouw campus Salvator, Hasselt

SYMPOSIUM 'INFECTIEZIEKTEN’ DATUM:

1 december 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, schoolgebouw campus Salvator, Hasselt

SYMPOSIUM 'CARDIO 2019’ DATUM:

8 december 2018

LOCATIE: Kinepolis Hasselt

Dit is een voorlopige lijst van symposia. Voor een geactualiseerd overzicht en inschrijvingsmodaliteiten kan je terecht op www.jessazh.be/symposia 36 JessaLinea Rubriek