Ouderen met flair 2017

Jaarlijkse uitgave in het kader van 'DE WEEK VAN DE DERDE LEEFTIJD' Jaargang 7

! r i a l f t e m

INHOUD

INHOUD

10

PREVENTIE ONDERVOEDING

18

VRIJWILLIGER AAN HET WOORD

4

SENIORVRIENDELIJK ZIEKENHUIS

12

PSYCHOGERIATRIE

20

SMULHOEKJE

6

PREVENTIE DELIRIUM

14

PASTORALE DIENST

22

FIXATIEARM BELEID

8

PREVENTIE FYSIEKE ACHTERUITGANG

17

DE STEM VAN DE PATIËNT

23

WOORDZOEKER

2

EEN SENIORVRIENDELIJK ZIEKENHUIS

VOORWOORD Als Jessa Ziekenhuis streven we ernaar een seniorvriendelijk ziekenhuis te zijn. Het zorgprogramma geriatrie dat de overheid in 2007 in ziekenhuizen opstartte, was al een grote stap naar een zo seniorvriendelijk mogelijke zorg. Wij willen hierin nog een stap verder gaan.

Onze inspiratiebron is het Nederlandse model waar seniorvriendelijke zorg gegroeid is vanuit patiëntenverenigingen.

Het afgelopen jaar werkten we al intensief rond dit thema. Zo lieten we patiënten 72 vragen invullen om te kijken hoe we scoren op seniorvriendelijkheid, peilden we in spiegelgesprekken naar de beleving bij onze patiënten en lieten we senioren een checklist invullen na een rondgang in het ziekenhuis. We kregen daarbij heel wat informatie over hoe patiënten onze dienstverlening – vanaf de parking tot op de afdeling - beoordelen.

De stem van de patiënt is voor ons goud waard. In 2018 willen we die stem meer kracht geven door met een patiëntenraad samen te werken. Met de informatie die we krijgen, kunnen we aan de slag met verbeterprojecten. Maar ook preventieve zorg krijgt onze volle aandacht. Als we fysieke achteruitgang, verwardheid of ondervoeding bij senioren in het ziekenhuis kunnen voorkomen, geven we hen de mogelijkheid om langer zelf de touwtjes in handen te houden.

In de Week van de derde leeftijd, die start op 20 november, organiseren we traditiegetrouw heel wat leuke activiteiten voor onze oudere patiënten. Daarnaast hebben de medewerkers van de afdelingen geriatrie opnieuw met heel veel enthousiasme en inzet dit tijdschrift samengesteld. We wensen u alvast veel leesplezier en een aangenaam verblijf!

dr. Charlotte De Clercq, medisch diensthoofd dr. Guido Claes, medisch manager Anita Jans, zorgmanager

REDACTIE: Sarah Chavatte en Hanne Sourbron HOOFD- EN EINDREDACTIE: Anita Jans en Brigitte Celis VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt VORMGEVING: Sigrid Beunckens

3

INTERVIEW HOOFDVERPLEEGKUNDIGE: GUIDO LEMPENS

“We willen een

verpleegkundigen bezoeken op alle niet-geriatrische verpleegafdelingen die senioren waar er zich

seniorvriendelijk

mogelijk een probleem stelt. Indien nodig schakelen zij de geriater in, de kinesist, de diëtist, … Ook de

ziekenhuis zijn.”

oprichting van het dagziekenhuis geriatrie is een goed voorbeeld. Vroeger werden senioren in het ziekenhuis opgenomen als ze een aantal onderzoeken nodig hadden. Nu komen ze ’s morgens naar het dagziekenhuis geriatrie en ’s avonds zijn ze terug in hun vertrouwde omgeving. Ons ziekenhuis zet sterk in op deze initiatieven en ook onze valkliniek en geheugenkliniek zijn goed uitgebouwde projecten.”

Hoofdverpleegkundige Guido Lempens en zijn team dragen vriendelijke zorg hoog in het vaandel. “Maar een seniorvriendelijk zieken-

Geldt die seniorvriendelijke aanpak alleen

huis gaat veel verder dan alleen maar vriende-

voor de artsen en verpleegkundigen?

lijke zorg”, zegt hij.

“Nee, we streven ernaar dat er doorheen het hele ziekenhuis aandacht is voor seniorvriendelijk

Vanwaar die extra aandacht voor seniorvrien-

werken. Zo kunnen bijvoorbeeld patiënten die

delijk werken?

meerdere medicamenten moeten nemen, een

“Het aantal senioren in onze maatschappij neemt

afspraak maken voor een consultatie ‘polyfarmacie’.

sterk toe. Bovendien is onze kijk op ouder worden

Een geriater en een klinisch apotheker bekijken

veranderd. De nadruk ligt meer en meer op het

dan samen welke medicatie de patiënt best neemt,

behouden van de gezondheid en senioren zo lang

welke niet, welke medicatie beter vervangen wordt, …

mogelijk zelf de touwtjes in handen geven. In een

Ook in de keuken, schoonmaak, technische dienst,

seniorvriendelijk ziekenhuis gaat het bijvoorbeeld

administratie, … willen we seniorvriendelijk werken

niet meer alleen om het bestrijden van de ziekte,

gestalte geven. We hebben onlangs ook bij alle

maar streven we er ook naar dat patiënten bij het

diensten in het ziekenhuis een oproep gelanceerd

verlaten van het ziekenhuis nog zo mobiel mogelijk

om seniorvriendelijke projecten in te dienen. Het

zijn en zichzelf zo goed mogelijk kunnen redden.

begint overal in ons ziekenhuis te leven.”

Een hele uitdaging! Voor iedere dag dat een senior in bed ligt, is ongeveer een week nodig om zijn

En de patiënt zelf?

mobiliteit te herwinnen.”

“Die krijgt ook een stem. Via vragenlijsten en gesprekken hebben we al heel wat patiënten en

Zijn er nog andere voorbeelden van een

hun familie of mantelzorgers gevraagd wat zij

seniorvriendelijke aanpak in Jessa?

zouden verbeteren. Met deze informatie kunnen

“De overheid heeft ervoor gezorgd dat er nu

we onze dienstverlening telkens wat meer op

liaisongeriatrie in ziekenhuizen bestaat. Liaison-

maat maken van de oudere patiënt.”

4

5

PREVENTIE DELIRIUM

Jessa zet in op preventie acuut delirium bij senioren

Een acuut delirium kan erg verontrustend zijn, maar is van voorbijgaande aard.

Dr. Stefan Wynants, geriater

6

Wanneer een oudere om eender welke reden

behandeling van het delirium is dan ook het behan-

wordt opgenomen in het ziekenhuis kan een

delen van de onderliggende oorzaak.

acuut delirium optreden. De patiënt reageert plots ongewoon op een aanspreking of gesprek,

Dr. Stefan Wynants, geriater

heeft geheugenproblemen en blijkt niet te weten dat hij in het ziekenhuis opgenomen is. Vaak weet hij niet meer wat er gebeurd is, spreekt wartaal en vertoont tekenen van onrust. Hij

HOE DELIRIUM VOORKOMEN?

herkent zijn familie niet meteen of komt agres-

> Geef een juiste medicatielijst door bij

sief uit de hoek. Soms zien patiënten beestjes of vreemden op hun kamer of horen ze geluiden die er

opname in het ziekenhuis. Het plots

niet zijn. Op een ander moment is de patiënt

stopzetten van slaapmedicatie bijvoorbeeld

abnormaal rustig en teruggetrokken. Hij valt

kan verwardheid veroorzaken. > Zorg ervoor dat de patiënt zijn bril en

bijvoorbeeld overdag steeds in slaap en het kost

hoorapparaat altijd ter beschikking heeft.

moeite om zijn volledige aandacht te krijgen.

> Beperk het aantal bezoekers (vooral in het begin van de opname).

Delirium of acuut optredende verwardheid is een

> Het bezoek van een vertrouwd persoon kan

vaak voorkomende mentale stoornis bij meestal

een positieve invloed hebben.

oudere patiënten met een medische of chirurgische

> Foto’s van familieleden, huisdieren of

aandoening die opgenomen zijn in het ziekenhuis.

Typerend zijn de gestoorde aandacht en het

vertrouwde voorwerpen (bv de wekker van

gestoorde bewustzijn die binnen uren of dagen

thuis) kunnen preventief werken.

ontstaan en erg wisselend zijn (gedurende de dag).

Verder is er sprake van een gestoorde cognitie, zoals

Deze maatregelen helpen om in de veelheid

geheugenprobleem, desoriëntatie en gestoorde

aan prikkels die de patiënt te verwerken krijgt

waarneming (hallucinaties).

enige stabiliteit te brengen.

Een patiënt die verward is, kan onrustig zijn, aan

WAT TE DOEN BIJ EEN DELIRIUM?

lakens en infusen trekken of uit bed proberen te komen wanneer dat niet kan of gevaarlijk is. Daarom

> Zeg als bezoeker wie je bent, waarom je

is het soms nodig om tijdelijk rustgevende medicatie

komt en vertel de patiënt dat hij in het zieken-

toe te dienen.

huis ligt.

Het delirium kan zich presenteren op drie manieren:

> Gebruik de vertrouwde roepnaam van de

verminderd bewustzijn, psychomotore onrust of een

patiënt. Als de patiënt verward is, ga dan

mengvorm. Dit kan voor de familieleden erg veront-

niet mee in zijn waanideeën, maar vermijd

rustend zijn, maar de toestand is van voorbijgaande

wel om de patiënt tegen te spreken of ruzie

aard. Delirium kan bijvoorbeeld ontstaan door

te maken. > Praat met de patiënt over bestaande

zuurstoftekort, infectie, pijn, bepaalde medicamen-

personen en echte gebeurtenissen.

ten of een tekort aan vocht. De eerste en beste

7

PREVENTIE FYSIEKE ACHTERUITGANG

Fysieke conditie in het ziekenhuis behouden?

Bewegen is belangrijk!

Fysieke achteruitgang tijdens een opname in het ziekenhuis wordt in gang gezet door de reden van opname: een infectie, een val, hartfalen, een operatie… Dit primaire probleem leidt bij oudere patiënten vaak tot een achteruitgang van de hele fysieke conditie.

Een van de belangrijkste oorzaken hiervan is sarcopenie: het verlies van spiermassa en spiersterkte of functieverlies tijdens de opname. Spiermassa en spiersterkte bouw je op tot je 30ste en blijft ongeveer tot je 50ste stabiel. Vanaf dan zien we de spiermassa afnemen met 1à 2% per jaar.

Ziekte, immobiliteit en verminderde voedselopname versnellen dit proces. Wie 3 dagen in bed ligt, verliest 1 kg spiermassa.

We proberen daarom patiënten actief te houden of zo snel mogelijk weer actief te krijgen. Het is een intuïtieve reactie om een patiënt te laten rusten en veel taken over te nemen tot de patiënt ‘genezen’ is. Als we patiënten pas activeren en revalideren na de genezing van het opnameprobleem, is er al te veel spiermassa-, spierkracht- en functieverlies.

Patiënten hebben dan weken of maanden nodig om op het niveau van functioneren van voor de opname te geraken of halen dat niveau zelfs niet meer.

8

> We stimuleren de zelfredzaamheid: alles wat de patiĂŤnt zelf kan doen, laten we hem doen en waar nodig helpen we. Het kost vaak wat meer tijd maar het is een (beperkte) lichaamsbeweging en een goed moment voor een babbel. > We zorgen voor een veilige omgeving: - bed in laagstand, aangepaste zetel, goede verlichting, bel bereikbaar en snel beantwoord.

- We verwijderen zo snel mogelijk alles wat de patiĂŤnt in zijn mobiliteit belemmert (infuus, blaassonde, etc.).

- We zorgen voor een aangepast loophulpmiddel op de kamer.

Opstarten van revalidatie: zo vroeg mogelijk. > De dokters maken op de eerste dag van opname al een kinevoorschrift. > De dag na opname kijken de ergotherapeut en kinesist wat een patiĂŤnt aankan en welke oefeningen geschikt zijn. > Op de afdeling geriatrie worden de patiĂŤnten iedere weekdag uitgenodigd om naar de oefenzaal te komen. Met een goede uitleg over het hoe en waarom kunnen we bijna alle patiĂŤnten motiveren om te komen oefenen. Het doel is de patiĂŤnt zo snel en zo goed mogelijk terug zijn dagelijkse activiteiten op laten nemen.

TIPS VOOR MEER BEWEGING 1. Zit zoveel mogelijk in de zetel. In bed liggen maakt je spieren zwakker.

2. Eet als het kan aan tafel in plaats van in bed.

3. Probeer zoveel mogelijk zelf te doen.

De verpleging en ergotherapeut geven je adviezen om dit op een veilige manier te doen en helpen je waar nodig.

4. Vraag hulp als je moeilijk uit bed kan

of als je je onzeker voelt bij je verplaatsingen.

5. Moet je in bed blijven? De kinesist komt dagelijks bij je langs. Doe de oefeningen nog enkele malen gedurende de dag.

6. Je krijgt een aangepast loophulpmiddel op de kamer. Gebruik dit altijd.

Intensieve revalidatie > We zijn opgestart met de GIRA, de geriatrische intensieve revalidatieafdeling. Hier is voorlopig plaats voor 6 patiÍnten die veel oefening aankunnen maar nog een zetje nodig hebben om het maximale niveau terug te bereiken na een breuk, operatie, CVA,‌. De geriaters en revalidatieartsen stellen samen een programma op voor patiÍnten die 2 keer per dag een uur kunnen revalideren. > Ook na ontslag uit het ziekenhuis loopt de revalidatie verder. Bij veel patiÍnten wordt een kinesist ingeschakeld in de thuissituatie. PatiÍnWHQ GLH HHQ VSHFLÀHNH UHYDOLGDWLH QRGLJ KHEEHQ kunnen 2 keer per week ambulant revalideren op

7. Doet bewegen pijn? Bespreek dit met

de arts. Een pijnstiller kan soms helpen.

8. De behandeling in de oefenzaal is altijd op doktersadvies. Ga dus zeker mee.

9. Doe dagelijks een wandeling in de gang als dit op een veilige manier kan.

10. Maak met familie of vrienden gerust

een ommetje tijdens het bezoekuur als dit op een veilige manier kan.

het dagziekenhuis geriatrie.

Dr. Marie-Louise van Leeuwen, geriater 9

Natascha Wascinski, kinesitherapeut

PREVENTIE ONDERVOEDING

“Eén op tien senioren is ondervoed”

Ondervoeding bij senioren is de laatste jaren een gekend probleem. “Uit onderzoek blijkt dat één op de tien Belgische senioren ondervoed is”, zegt diëtiste Bette Gers.

Onze voeding levert de energie en voedingsstoffen die dagelijks nodig zijn om goed te kunnen functioneren. “Eet je over een langere periode te weinig of heeft je lichaam door ziekte een hogere behoefte, dan resulteert dit vaak in ondervoeding. Ondervoeding kan ook ontstaan wanneer je lichaam door ziekte minder voedingsstoffen opneemt. Je hebt dan vaak een verminderde eetlust en ongewenst gewichtsverlies. Ook iemand die sterk is afgevallen maar nog steeds overgewicht heeft, kan ondervoed zijn.”

10

ENKELE

CIJFERS HOE ONDERVOEDING VOORKOMEN? > Verdeel je voeding over de dag: ontbijt, middagmaal en avondmaal. Eet daarnaast dagelijks 3 tot 4 tussendoortjes. > Gebruik regelmatig melkproducten, kaas, vlees, kip en vis. Deze voedingsmiddelen brengen extra eiwitten aan. > Kies voor volle producten en gebruik een ruime hoeveelheid margarine of boter, room, mayonaise, olie,... > Gebruik nooit light producten. > Voeg extra suiker, siroop of honing toe aan gerechten. > Zet onnodige diĂŤten zoals een hartvriendelijke voeding stop. Bespreek dit wel steeds eerst met je arts of diĂŤtist(e).

11.000 ZOVEEL OPNAMES

van 75-plussers telt het Jessa Ziekenhuis

JAARLIJKS

Ruim

3.700

verblijven op een geriatrische dienst in het ziekenhuis

61% daarvan werd

vorig jaar opgenomen via de spoedgevallendienst 11

In samenwerking met psychiatrisch ziekenhuis

Onze patiĂŤnten verblijven spontaan veel meer in het gemeenschappelijke leefgedeelte.

Nathalie Nelles, hoofdverpleegkundige

12

AFDELING PSYCHOGERIATRIE

Senior- en dementievriendelijke zorg op afdeling psychogeriatrie

den met weinig meubels, terwijl het gemeenschappelijke ‘leefgedeelte’ een huiselijk gevoel geeft met hout en gekleurde zetels. Door dit contrast verblijven onze patiënten spontaan veel meer in het leefgedeelte. En dat is net de bedoeling. Ze voelen zich veiliger en wij zien als zorgverstrekker beter hoe ze zich bewegen in groep. Dat helpt bij het stellen van de diagnose en bij de behandeling.”

Verwarring beperken Het kleurengebruik heeft een duidelijke functie.

De afdeling psychogeriatrie — een samenwer-

“Door de gekleurde WC-bril herkennen onze patiën-

kingsinitiatief met psychiatrisch ziekenhuis

ten het toilet, terwijl dat bij een witte bril op een

‘Asster’ — is gespecialiseerd in de behandeling

wit toilet vaak niet het geval is.” Ook de deuren,

van 65-plussers met cognitieve stoornissen

ramen en plinten zijn in een andere kleur dan de

zoals dementie. Om de patiënten met demen-

muur om verwarring te beperken. “Het dimbare

tie zo weinig mogelijk te verwarren, is de

licht is belangrijk voor het tijdsbesef bij onze

PUST[X]V X]VTaXRWc \Tc b_TRX TZT Z[TdaT] T]

patiënten. Door de lichten te dimmen, krijgen ze

een hoog ‘huiskamergehalte’. Het ziekenhuis-

het gevoel dat het avond is.” De patiënten op

leven verloopt er bovendien op het ritme van

psychogeriatrie kunnen vrij op de gesloten afde-

de patiënt.

ling rondwandelen. De uitgang zit handig verborgen zodat deze niet voor onrust kan zorgen.

Deze dementievriendelijke aanpak werkt. “Onze patiënten waren vanaf de eerste dag op deze

Omgaan met problematiek

uniek ingerichte afdeling rustiger”, vertelt hoofd-

Nathalie Nelles: “We organiseren de zorg volledig

verpleegkundige Nathalie Nelles. “Mensen met

vanuit de patiënt. We bekijken wat er met bepaald

dementie hebben behoefte aan een omgeving die

gedrag gezegd wordt, hoe de patiënt zich voelt,

de verwarring beperkt en die hen helpt om zichzelf

wat hij in het verleden heeft meegemaakt, hoe de

te kunnen redden.”

gezinssituatie is, enz. We stemmen de behandeling daarop af. De betrokkenheid van de familie is erg

Veilig

belangrijk. Ze krijgt van ons begeleiding en tips

Voor de inrichting baseerde het ziekenhuis zich op

over hoe ze best omgaat met de ziekte en met het

wetenschappelijke studies. “De patiëntenkamers

gedrag van haar familielid. Ze kan ook op voorhand

– waar ze slapen – hebben we bewust wit gehou-

op de afdeling komen kijken.”

13

14

PASTORALE DIENST

15

KORT

1.723

Zoveel dagopnames kende het geriatrisch dagziekenhuis vorig jaar.

488 van deze dagopnames resulteerden in een opname op een verpleegafdeling.

OPNAME VIA DAGZIEKENHUIS MINDER INGRIJPEND

GPS. OUDERENZORG

Bij een acute nood dient de opname van een geriatrische patiënt uiteraard via de spoedgevallendienst te gebeuren.

Maar in de meeste gevallen kunnen huisartsen contact

011 33 54 54

opnemen met een geriater van het Jessa Ziekenhuis om

HULPLIJN gps.ouderenzorg

een ziekenhuisopname voor een patiënt te regelen via het geriatrisch dagziekenhuis op campus Salvator. De patiënt hoeft dan niet via de spoedgevallendienst te komen. Een opname via de spoedgevallendienst is voor

Senioren vinden jammer genoeg niet altijd

heel wat patiënten immers ingrijpend. Ze geraken

even vlot hun weg binnen de uitgebreide dienst-

verward of worden angstig en de wachttijd kan oplopen.

verlening van een ziekenhuis. Daarom startte

Rechtstreekse opname via het geriatrisch dagziekenhuis

de sociale dienst van het Jessa Ziekenhuis op

is alleen mogelijk op weekdagen van 9u tot 16u.

1 september 2017 met de hulplijn ‘GPS.ouderen-

Het is wel nodig om eerst contact te nemen met de

zorg’. Deze hulplijn bestaat uit een centraal telefoon-

geriater van wacht.

nummer en e-mailadres waar patiënten, mantelzorgers, thuiszorgers en huisartsen terecht kunnen voor advies en praktische tips over ouderenzorg in het Jessa Ziekenhuis. Vragen over een eventuele opname, bijbehorende procedures, zorgbehoeften van senioren en aanverwante kwesties krijgen hier een richtinggevend antwoord. De informatie die bij het centraal contactpunt GPS.Ouderenzorg binnenkomt zal bovendien gebruikt worden om verbeteringen in de zorgverlening door te voeren in de ouderenzorg van het Jessa Ziekenhuis.

GPS.ouderenzorg: tel. 011 33 54 54 (elke werkdag van 9u tot 12u), E-MAIL: gps.ouderenzorg@jessazh.be

OPLOSSING WOORDZOEKER: seniorfriendly

16

De stem van de patiënt

Het Jessa Ziekenhuis organiseerde in 2017 een rondetafelgesprek met drie patiënten en vier mantelzorgers over de seniorvriendelijkheid in Jessa. Dit leverde heel wat positieve maar ook kritische bedenkingen op. “Met de aandachtspunten gaan we aan de slag om verbeterprojecten op poten te zetten”, vertelt Ann Lievens, verpleegkundige en projectleider seniorvriendelijk ziekenhuis.

Tijdens het zogenaamde ‘spiegelgesprek’ zaten

Enkele reacties uit het spiegelgesprek

zorgverleners aan de kant te luisteren. “Ondanks onze

Ik zou graag hebben dat de verpleegkundigen eens stilletjes komen kijken of ze iets kunnen doen, want mijn man vraagt het zelf niet.

stille aanwezigheid durfde iedereen rond de tafel rechtuit zijn gedacht zeggen. Voor ons als zorgverlener was dit heel leerrijk”, aldus Ann. Pro en contra Uit het gesprek bleek onder meer dat er ruimte voor verbetering is op het vlak van multidisciplinair werken

De dokters zijn hier prima.

en het doorgeven van informatie tussen disciplines, afdelingen, naar de huisarts,... Ook de contacten tussen

Er is niet genoeg communicatie.

De ene zegt het zus en de andere zegt het zo.

zorgverstrekkers en patiënten kunnen soms beter.

Positief is vooral de tevredenheid over de artsen.

De verpleger op intensieve zorgen heeft zijn benen onder zich uit gelopen om voor mij te zorgen.

Vooral jonge artsen krijgen lof over de goede informatieverstrekking en de correcte omgang met patiënten en mantelzorgers. Ook de ontslagplanning op de geriatrische afdelingen wordt als heel positief ervaren.

Bij het ontslag krijgt de patiënt alle mogelijke informatie op papier mee.

17

Ik heb een hersenbloeding gehad. Mijn man is bijna blind en kan niet alleen thuis blijven. Ik ben heel goed opgevangen en mijn man ook.

INTERVIEW VRIJWILLIGER

“Ik voel me goed en veilig in dit ziekenhuis”

18

Jos Raskin zet zich in als vrijwilliger op de

Vriendelijk personeel

pastorale dienst van het Jessa Ziekenhuis.

Toch zijn er ook heel wat positieve punten te

Maar ook als patiĂŤnt leerde hij het huis gron-

vermelden, vindt hij. “Als patiĂŤnt die hier toch

dig kennen. Hij werd er liefst elf keer opgeno-

regelmatig verblijft, ben ik tevreden over dit

men. In een recente bevraging gaf hij graag

ziekenhuis. Heel veel dingen zijn prima in orde.

zijn mening over de - al dan niet - seniorvrien-

Over het algemeen voel ik me hier goed en veilig,

delijke zorg in Jessa.

ik voel me thuis. Ook op vlak van vriendelijkheid van personeel scoort het ziekenhuis voor mij over

“Ik werkte vroeger al in een ziekenhuis. Na mijn

het algemeen uitstekend. Soms gaat dat om heel

pensionering was het voor mij een logische stap

kleine dingen. Zo heb ik het als ParkinsonpatiĂŤnt

om als vrijwilliger in het Jessa Ziekenhuis aan de

moeilijk met kleine manipulaties: batterijtjes in

slag te gaan�, vertelt Jos Raskin. “Dat doe ik intus-

mijn hoorapparaat doen, medicatieverpakkingen

sen al twaalf jaar. Door de jarenlange ervaring die

RSHQHQ +HW LV KHHO À MQ DOV YHUSOHHJNXQGLJHQ

ik heb opgedaan, kijk ik met andere ogen naar

daar aandacht voor hebben en bijvoorbeeld zelf de

ziekenhuizen; kritischer.� Die kritische blik kwam

medicatie al uit de verpakking halen.�

alvast van pas toen hij de vragenlijsten over een seniorvriendelijk Jessa invulde.

Voor mensen die slecht te been zijn, is het moeilijker om op te staan uit een stoel zonder leuning.

Stoelen met leuning Het ziekenhuis vroeg hem om als neutrale, maar aandachtige patiĂŤnt een bezoek te brengen aan de polykliniek orthopedie op campus Virga Jesse en zijn mening te geven over tal van aspecten. “Ik werk graag aan zoiets mee. Als mijn kleine bijdrage kan helpen om dingen te verbeteren, ben ik altijd bereid om daar even tijd in te stekenâ€?, vertelt Jos Raskin. “En als mindervalide zie ik wel enkele puntjes die beter kunnen. Zo zijn de parkeerplaatsen voor mindervaliden niet duidelijk gesignaleerd

Loslaten geeft kracht

als je de parking oprijdt. En om de hoofdingang te

Jos Raskin is intussen 81 jaar. “Als je op pensioen

bereiken, moet je een helling op. Met een rollator is

gaat, kom je in een andere wereld terecht. De

dat niet zo gemakkelijk. Ook de balie in de hal mag

eerste jaren is dat mooi. Maar als je een ziekte

iets lager zijn voor mensen in een rolstoel. Verder

krijgt, is dat niet eenvoudig�, zegt hij. “Toch hoeft

zijn er nog wat praktische dingen. Zo hebben

een ziekte geen negatief proces te zijn. Uiteraard

sommige stoelen in de wachtzaal geen leuning.

is het belangrijk dat je hulp zoekt bij een goede

Dat maakt het voor mensen die slecht te been zijn

arts en niet opgeeft. Maar voor de rest probeer ik

moeilijker om op te staan. En een toilet waar de

los te laten en er op een rustige manier vrede mee

deur naar buiten opendraait, kan je moeilijker

te nemen. Dat geeft me kracht en energie om

achter je sluiten.�

verder te gaan.�

19

SMULHOEKJE

Recept kaastaart

20

Warm van de bakker Paula Put is een krasse 90-plusser die ambulant revalideert in het Jessa Ziekenhuis. Als dochter van een patissier houdt ze enorm van bakken. Opnieuw kunnen bakken is dan ook één van de doelstellingen tijdens haar revalidatie. Ze deelt graag haar favoriete recept met ons: kaastaart.

BENODIGDHEDEN DEEG:

BEREIDING DEEG:

300 g bloem

Meng de bloem met de suiker + gist (niet in aanraking met

Half pakje droge gist

suiker). Maak een kuiltje in het midden, doe daarin het losge-

J À MQH suiker

klopte ei, giet daarover de lauwe melk. Meng alles en kneed er

1 ei

dan de malse boter en het snuifje zout door. Het deeg moet

100 g lauwe melk

loskomen van kom en handen. Laat het deeg onder een doek

25 g boter

op een warme plaats rijzen (verdubbelen!).

1 snuifje zout BENODIGDHEDEN VULLING:

BEREIDING KAASMENGSEL:

500 g volle platte kaas

Meng de platte kaas met de suikers, het eigeel en de opgeklopte

2 pakjes vanillesuiker

eiwitten. Als het kaasmengsel niet vast genoeg is, meng dan een

VRHSOHSHOV À MQH suiker

]DNMH ¶.ORS À [· PHW ZDW VXLNHU HQ YRHJ GLW ELM KHW PHQJVHO ,QGLHQ

4 eieren (eiwit kloppen!)

je wil, kan je ook abrikozenjam als eerste op de deeglaag strijken.

Boter de taartvorm in. Druk het deeg goed aan op bodem en boord. Doe daarop eventueel de abrikozenjam of compote, dan het kaasmengsel. Laat wat rijzen …

KEN JE HET VERSCHIL TUSSEN JAM, CONFITUUR & GELEI? 9P\ T] R^] cdda bevatten nog stukken fruit. Gelei is ingekookt vruchtensap met suiker.

Warm de oven voor op 180 à 200 graden (naargelang het soort oven). Bak 30 à 40 minuten. Laat de kaastaart wat opstijven vooraleer je die uit de vorm neemt. Gebruik liefst een springvorm.

Smakelijk!

21

FIXATIEARM BELEID

4T] gPcXTPa\ ziekenhuis

,Q KHW -HVVD =LHNHQKXLV VWUHYHQ ZH QDDU HHQ À[DWLH

Halve deur

arme omgeving. Onderzoek heeft immers aange-

Zo kan een familielid bijvoorbeeld rust brengen bij

toond dat vrijheidsbeperking geen garantie is om

de patiĂŤnt. Daarom is er de mogelijkheid dat familie

valincidenten of agitatie van de patiĂŤnt te vermin-

blijft slapen op de patiĂŤntenkamer. Een andere

deren of te voorkomen. We bekijken dan ook alle

techniek is het gebruik van een halve deur. De

mogelijke alternatieven vooraleer we enige vorm

vrijheidsbeperking en de kans op wegdolen zijn

YDQ À[DWLH RI YULMKHLGVEHSHUNLQJ WRHSDVVHQ

hierdoor minder groot, terwijl de patiÍnt toch contact KRXGW PHW GH RPJHYLQJ )\VLHNH À[DWLHPLGGHOHQ ]LMQ dus altijd het laatste redmiddel! Zijn ze toch nodig, dan worden alle voor- en nadelen voor de patiÍnt afgewogen. Belangrijk hierbij zijn de vrijheid en de rechten van de patiÍnt enerzijds en de mogelijke nadelige gevolgen voor patiÍnt en omgeving anderzijds.

Fixatieverpleegkundigen Het Jessa Ziekenhuis beschikt over een gespeciaOLVHHUG WHDP YDQ œÀ[DWLHYHUSOHHJNXQGLJHQ¡ =LM bekijken steeds of er geen andere mogelijkheden ]LMQ GDQ À[DWLH ,QGLHQ À[DWLH WRFK QRGLJ LV NLMNHQ ]LM erop toe dat dit op een veilige en correcte manier gebeurt.

Nathalie Nelles, hoofdverpleegkundige

22

WOORDZOEKER Doorstreep de woorden in de woordzoeker. De letters die dan nog overblijven, vormen samen een woord. Ergotherapeute An Habex stelde deze woordzoeker op.

Oplossing pag. 16

Z

I

E

K

E

N

H

U

I

S

T

S

U

R

V

F

I

X

A

T

I

E

A

R

M

S

E

N

R

E

U

I

S

T

A

G

E

R

I

A

T

R

I

E

R

N

G

A

F

D

E

L

I

N

G

N

J

M

L

P

C

E

R

E

I

L

E

D

R

E

W

O

T

A

L

T

R

O

L

L

A

T

O

R

I

B

R

N

V

E

I

I

U

A

O

R

Z

O

L

I

O

F

E

E

E

E

A

D

C

R

E

I

L

L

F

I

T

I

G

G

V

T

I

H

M

N

I

I

M

A

E

T

T

D

K

E

E

E

R

E

G

T

O

J

O

N

G

A

E

U

R

R

A

S

E

E

C

S

E

M

A

N

P

O

N

L

W

V

R

I

E

N

D

E

L

I

J

K

P

D

I

N

S

T

T

S

G

N

A

V

T

N

O

S

I

E

D

L

O

N

D

E

R

V

O

E

D

I

N

G

S

Y

T

O

E

G

A

N

K

E

L

I

J

K

E

Afdeling Comfort Delier Fit Fixatiearm Functieverlies Geriater Geriatrie Jong Lach

Mobiliteit Ondervoeding Ontvangst Opnames Oud PatiĂŤnt Rollator Rust Senioren Spoedgeval

23

Stage Team Toegankelijk Verpleegkundige Vriendelijk Vrijwilligers Warme zorg Ziekenhuis

SAMEN

VEILIG MOBIEL

ADVIES × TRAINING × BEGELEIDING

met een deskundig team van medische en mobiliteitsTg_Tacb

> ONGERUST OVER DE RIJVEILIGHEID VAN UW OUDERS? > VRAGEN OVER UW RIJVAARDIGHEID? ...

011 33 88 66 - INFO@SAMENVEILIGMOBIEL.BE

WWW.SAMENVEILIGMOBIEL.BE

24