Trening

Page 1


Spis treści Dla kogo przeznaczona jest ta ksiąşka?

5

Wstęp – jak korzystać z poradnika?

7

1. Czym jest głos?

11 12

GĹ‚os jako fala

15

GĹ‚os jako jedna z funkcji krtani

17

Głos ludzki jako ciąg głosek

20

GĹ‚os ludzki jako instrument muzyczny

22

Głos jako podstawowe narzędzie komunikowania się

24

Głos jako narzędzie przekazywania emocji

26

Głos jako sposób wywoływania wraşeń estetycznych

27

฀

GĹ‚os jako mieszanka tonĂłw i szumĂłw

2. Jak powstaje głos?

29

Co składa się na aparat głosowy?

30

Po co zajmować się oddechem?

32

W jaki sposób tworzone są dźwięki?

39

Jaka postawa jest najodpowiedniejsza do mĂłwienia?

48

Dlaczego stres pogarsza jakość głosu?

52

Czym jest nastawienie głosowe?

55

Jak bez wysiłku wzmacniać głos?

58

Dlaczego tak waşne jest rozluźnienie gardła?

61

Po co szeroko otwierać usta?

62

Co sprawia, şe nieartykułowany dźwięk staje się głoską?

65

Jak mówić wyraźniej?

68

3. W jaki sposób przygotować się do pracy nad głosem?

77

Dlaczego warto opisać swój głos?

78

Co sprzyja jakości treningu głosowego?

80

O czym pamiÄ™tać w czasie lekcji?

82

3

'/+5,# INQUW KPFF


Trening głosu

O czym pamiętać między lekcjami?

83

Kiedy skonsultować siÄ™ z lekarzem?

84

Jak sprawdzać postępy?

85

4. Jak skutecznie ćwiczyć głos?

87

Krok 1. Rozgrzej ciało

88

Krok 2. RozluĹşnij siÄ™

95

Krok 3. Stań swobodnie

102

Krok 4. Oddychaj głęboko

110

Krok 5. LuĹşno, szeroko otwieraj usta

117

Krok 6. Rozluźnij gardło

124

Krok 7. Miękko rozpocznij dźwięk

131

Krok 8. Poczuj dĹşwiÄ™k w ciele

138

Krok 9. MĂłw wyraĹşnie

146

Krok 10. WyĹ›lij gĹ‚os w przestrzeĹ„

154

5. Jakie są optymalne warunki do pracy głosem?

163

6. Jakie zmiany w głosie powinny cię zaniepokoić?

183

SygnaĹ‚y ostrzegawcze mogÄ…ce Ĺ›wiadczyć o chorobie narzÄ…du gĹ‚osu

184

Rozwojowe i hormonalne zmiany gĹ‚osu

188

Choroby krtani zwiÄ…zane z nadmiernym wysiĹ‚kiem gĹ‚osowym

191

Inne choroby mające niekorzystny wpływ na głos

193

Bibliografia i źródła tekstów literackich

200

Podziękowania

203

4

'/+5,# INQUW KPFF

www.samosedno.com.pl


Rozdział 2

฀ Jak powstaje ฀ głos? ฀

Z tego rozdziału dowiesz się: które partie ciała biorą udział w tworzeniu głosu, ฀ jak przebiega proces wzbudzania dźwięku w krtani, w jaki sposób dźwięk staje się głoską, na które elementy procesu tworzenia głosu naleşy zwracać szczególną uwagę podczas ฀ ćwiczeń.

'/+5,# INQUW KPFF


Trening głosu

Co skĹ‚ada siÄ™ na aparat gĹ‚osowy? Ćwiczenie Przypomnij sobie fragment dowolnego tekstu, ktĂłry znasz na pamięć. StaĹ„ przed duĹźym lustrem, tak Ĺźeby widzieć caĹ‚Ä… swojÄ… sylwetkÄ™, i peĹ‚nym gĹ‚osem wyrecytuj trzykrotnie wybrany fragment. Podczas pierwszego powtĂłrzenia obserwuj, co siÄ™ zmienia w twoim ciele podczas mĂłwienia. Jakie ruchy mięśni i zmiany pozycji ciaĹ‚a jesteĹ› w stanie zauwaĹźyć? Za drugim razem skup siÄ™ na swoich wewnÄ™trznych odczuciach. W ktĂłrych częściach ciaĹ‚a czujesz jakÄ…Ĺ› zmianÄ™ lub ruch? Przy trzecim powtĂłrzeniu delikatnie przykĹ‚adaj dĹ‚onie do mostka, krÄ™gosĹ‚upa, przodu szyi, nasady nosa, czubka gĹ‚owy. Co czujesz pod palcami?

MyĹ›lÄ…c o gĹ‚osie, czÄ™sto skupiasz siÄ™ przede wszystkim na krtani i wnÄ™trzu gardĹ‚a. Kiedy zastanawiasz siÄ™ nad wyrazistoĹ›ciÄ… mĂłwienia, dochodzi jeszcze praca narzÄ…dĂłw artykulacyjnych. Tymczasem, jak zaobserwowaĹ‚eĹ› podczas wstÄ™pnego ćwiczenia, mĂłwienie angaĹźuje duĹźo wiÄ™cej obszarĂłw ciaĹ‚a. CaĹ‚a gĂłrna poĹ‚owa ciaĹ‚a – od dolnych mięśni brzucha do czubka gĹ‚owy – pracuje: napina siÄ™, porusza lub wibruje. Ciekawostka Kiedy bardzo dynamicznie mĂłwisz lub Ĺ›piewasz, moĹźesz zaobserwować zmiany napiÄ™cia nawet w dolnej poĹ‚owie ciaĹ‚a.

Zapewne zauwaĹźyĹ‚eĹ› zmiany pozycji brzucha, a takĹźe rozszerzanie siÄ™ klatki piersiowej na boki oraz do przodu i do tyĹ‚u. Być moĹźe teĹź – w zaleĹźnoĹ›ci od typu oddychania – twoja klatka piersiowa unosiĹ‚a siÄ™ nieco w gĂłrÄ™. Wszystkie te zmiany sÄ… Po co zwiÄ…zane z procesem oddychania, o ktĂłrym dowiesz siÄ™ wiÄ™cej z rozdziaĹ‚u `` zajmować siÄ™ oddechem?. Wydechowe powietrze jest budulcem, z ktĂłrego tworzysz gĹ‚os, wiÄ™c wĹ‚aĹ›ciwy wdech i kontrolowane wydychanie warunkujÄ… stworzenie prawidĹ‚owego dĹşwiÄ™ku. Aparat oddechowy jest tworzony przez pĹ‚uca, oskrzela, tchawicÄ™, krtaĹ„, jamÄ™ nosowÄ… i ustnÄ…, przeponÄ™, mięśnie brzucha i klatki piersiowej, ktĂłre wspomagajÄ… oddychanie. Być moĹźe podczas mĂłwienia zauwaĹźyĹ‚eĹ› delikatne ruchy szyi, a na pewno poczuĹ‚eĹ› zmiany w jej wnÄ™trzu. MogĹ‚eĹ› wyczuć ruchy gardĹ‚a, zwiÄ™kszenie napiÄ™cia wewnÄ…trz szyi, wzrost ciĹ›nienia w gĹ‚Ä™bi gardĹ‚a i delikatne wibracje w krtani podczas wypowiadania sĹ‚Ăłw. PrawidĹ‚owa praca krtani warunkuje powstanie dĹşwiÄ™ku, gdyĹź jest ona

30

www.samosedno.com.pl

'/+5,# INQUW KPFF


Rozdział 2. Jak powstaje głos?

podstawowym organem jego tworzenia, ale musisz pamiÄ™tać, Ĺźe nawet przy prawidĹ‚owej pracy tego narzÄ…du moĹźe być trudno uzyskać piÄ™kny gĹ‚os, jeĹźeli inne elementy procesu bÄ™dÄ… zaburzone. KrtaĹ„ jest czÄ™sto okreĹ›lana mianem aparatu fonacyjnego (czasami mĂłwi siÄ™ teĹź, Ĺźe krtaĹ„ to aparat gĹ‚osowy, chociaĹź tÄ… nazwÄ… częściej obejmuje siÄ™ krtaĹ„ wraz z ukĹ‚adem oddechowym i artykulacyjnym). Ĺ atwo zauwaĹźyć ruchy narzÄ…dĂłw artykulacyjnych: Ĺźuchwy, warg i jÄ™zyka. Nieco trudniej wyczuć pracÄ™ podniebienia miÄ™kkiego, ale jeĹ›li siÄ™ skoncentrujesz, na pewno poczujesz jego delikatne napinanie siÄ™ i unoszenie. To oczywiste, Ĺźe prawidĹ‚owa praca tych narzÄ…dĂłw jest warunkiem wyrazistoĹ›ci mĂłwienia, ale warto teĹź pamiÄ™tać, Ĺźe pomaga ona w nadawaniu piÄ™knej barwy i ochronie gĹ‚osu przed przeciÄ…Ĺźeniem. Aparat artykulacyjny to wargi, jÄ™zyk, Ĺźuchwa i podniebienie miÄ™kkie, ale teĹź podniebienie twarde, dziÄ…sĹ‚a i zÄ™by. Te ostatnie nie pracujÄ… aktywnie, ale ich ksztaĹ‚t i ustawienie rĂłwnieĹź decydujÄ… o ostatecznej formie tworzonego dĹşwiÄ™ku. Ĺ atwo jest poczuć ruchy mięśni. Nieco trudniej jest wyczuć wibracje w ciele wywoĹ‚ywane przez dĹşwiÄ™k. JeĹ›li przyĹ‚oĹźysz dĹ‚oĹ„ w miejsca wybrzmiewania gĹ‚osu, z pewnoĹ›ciÄ… w niektĂłrych obszarach uda ci siÄ™ poczuć delikatne drgania. Wykorzystanie koĹ›ci i chrzÄ…stek gĂłrnej poĹ‚owy ciaĹ‚a jest juĹź mniej oczywiste niĹź praca krtani, musisz jednak pamiÄ™tać, Ĺźe to wĹ‚aĹ›nie te delikatne zmiany pomagajÄ… wzmacniać gĹ‚os i nadajÄ… mu piÄ™knÄ… barwÄ™. Aparat rezonacyjny to wnÄ™trze klatki piersiowej, krtani, gardĹ‚a, jamy ustnej i nosowej oraz koĹ›ci i chrzÄ…stki klatki piersiowej, krÄ™gosĹ‚upa, Ĺźuchwy i czaszki. Wydobywanie dĹşwiÄ™ku angaĹźuje, oprĂłcz krtani, ukĹ‚ad oddechowy, artykulacyjny oraz przestrzenie rezonacyjne, wiÄ™c praca nad dobrÄ… emisjÄ… gĹ‚osu to dÄ…Ĺźenie do optymalnego wykorzystania caĹ‚ej gĂłrnej poĹ‚owy ciaĹ‚a. Oznacza to wzmacnianie oraz uelastycznianie mięśni biorÄ…cych udziaĹ‚ w tworzeniu dĹşwiÄ™ku, naukÄ™ eliminowania zbÄ™dnych napięć w ciele, ćwiczenia postawy i umiejÄ™tnoĹ›ci wykorzystywania przestrzeni rezonacyjnych.

ZapamiÄ™taj Praca nad emisjÄ… gĹ‚osu to nie tylko trening krtani! To przede wszystkim usprawnianie oddychania, artykulacji i pracy rezonatorĂłw. OprĂłcz prawidĹ‚owej pracy wszystkich narzÄ…dĂłw biorÄ…cych udziaĹ‚ w tworzeniu dĹşwiÄ™ku waĹźna jest ich doskonaĹ‚a koordynacja.

31

'/+5,# INQUW KPFF


Rozdział 2. Jak powstaje głos?

Co sprawia, Ĺźe nieartykuĹ‚owany dĹşwiÄ™k staje siÄ™ gĹ‚oskÄ…? Ćwiczenie Opuść luĹşno ĹźuchwÄ™ i poĹ‚óş jÄ™zyk miÄ™kko na dnie jamy ustnej. Nie zmieniajÄ…c poĹ‚oĹźenia Ĺźuchwy, jÄ™zyka, podniebienia miÄ™kkiego i warg, sprĂłbuj powiedzieć kilka zdaĹ„, a nastÄ™pnie zaĹ›piewaj fragment piosenki.

Podczas tego ćwiczenia zauwaĹźyĹ‚eĹ› zapewne, Ĺźe bez zmiany uĹ‚oĹźenia narzÄ…dĂłw artykulacyjnych jesteĹ› w stanie wydobyć tylko dĹşwiÄ™k jednego rodzaju – coĹ› na pograniczu a i e czy a i o. MoĹźesz go modyfikować, jeĹźeli chodzi o czas trwania, siĹ‚Ä™ i wysokość dĹşwiÄ™ku, ale nie zmienia siÄ™ jego zabarwienie, ktĂłre pozwoliĹ‚oby zidentyfikować go jako okreĹ›lonÄ… gĹ‚oskÄ™. Na poziomie krtani powstaje dĹşwiÄ™k nieartykuĹ‚owany, podstawowy ton krtaniowy. GdybyĹ› zakoĹ„czyĹ‚ modyfikacjÄ™ dĹşwiÄ™ku na tym poziomie, nie mĂłgĹ‚byĹ› tworzyć konkretnych gĹ‚osek mowy. Ciekawostka PrawidĹ‚owe tworzenie dĹşwiÄ™ku w krtani jest dla kaĹźdego jÄ™zyka takie samo, natomiast modyfikacja dĹşwiÄ™ku w nasadzie róşni siÄ™ dla róşnych systemĂłw jÄ™zykowych. GĹ‚oski zapisywane tymi samymi literami sÄ… w róşnych jÄ™zykach wymawiane zupeĹ‚nie inaczej, a czÄ™sto nawet te same gĹ‚oski majÄ… odrobinÄ™ inne zabarwienie, co sprawia, Ĺźe zwykle Ĺ‚atwo jest rozpoznać obcokrajowca po wymowie, nawet jeĹźeli mĂłwi w danym jÄ™zyku bezbĹ‚Ä™dnie gramatycznie i leksykalnie.

Ruchome i nieruchome narzÄ…dy artykulacyjne KsztaĹ‚towaniem dĹşwiÄ™ku w gĹ‚oskÄ™ zajmujÄ… siÄ™ narzÄ…dy artykulacyjne, ktĂłre dzielimy na ruchome i nieruchome. Nieruchome narzÄ…dy artykulacyjne to podniebienie twarde, dziÄ…sĹ‚a i zÄ™by. Nie masz wpĹ‚ywu na ksztaĹ‚t podniebienia i dziÄ…seĹ‚, ale ustawienie zÄ™bĂłw moĹźna w pewnym stopniu korygować ortodontycznie. Warto to robić, bo nieprawidĹ‚owe ustawienie zÄ™bĂłw – zbyt duĹźa przerwa miÄ™dzy jedynkami, czyli diastema, krzywo rosnÄ…ce

65

'/+5,# INQUW KPFF


Trening głosu

zęby itd. – mogą powodować wady wymowy niemoşliwe do usunięcia za pomocą ćwiczeń.

no

s

Ruchome narzÄ…dy artykulacyjne to jÄ™zyk, wargi, Ĺźuchwa i podniebienie miÄ™kkie. NiektĂłrzy jÄ™zykoznawcy do narzÄ…dĂłw artykulacyjnych zaliczajÄ… teĹź krtaĹ„, bo jej aktywność lub jej brak pozwala wyodrÄ™bniać gĹ‚oski dĹşwiÄ™czne i bezdĹşwiÄ™czne.

j we so

uj dziąsła

podniebienie

szczęka górna

rde twa

mi

ęk k

ie

wejście do jamy nosowej

ie śc

jama nosowa

o yn jam

jama ustna języczek

warga gĂłrna

środkowa część

język

zęby górne

ty

ln

ac zÄ™ Ĺ›

ć

warga dolna czubek języka

przednia cześć

szczęka dolna

jama gardłowa nagłośnia

zęby dolne

przełyk

struny głosowe

tchawica

krtań

Rys. 4. Schemat budowy aparatu artykulacyjnego (oprac. na podstawie B. Wieczorkiewicz, Sztuka mĂłwienia, Warszawa, Wyd. RiTV, s. 23) WĹ‚aĹ›ciwa praca narzÄ…dĂłw artykulacyjnych jest warunkiem tworzenia prawidĹ‚owych gĹ‚osek, ktĂłre w mĂłwieniu Ĺ‚Ä…czÄ… siÄ™ w sĹ‚owa i frazy. StrumieĹ„ dĹşwiÄ™ku, przepĹ‚ywajÄ…c przez zakola i szczeliny nasady, wytĹ‚umia niektĂłre ze swoich skĹ‚adowych, a wzmacnia inne. Poza tym powietrze, trÄ…c o krawÄ™dzie zÄ™bĂłw, dziÄ…sĹ‚a czy podniebienie w zwęşeniach toru artykulacyjnego, zostaje zabarwione dodatkowym szumem,

66

www.samosedno.com.pl

'/+5,# INQUW KPFF


Rozdział 2. Jak powstaje głos?

dziÄ™ki czemu tworzy siÄ™ okreĹ›lony ksztaĹ‚t akustyczny gĹ‚oski. GĹ‚oski bezdĹşwiÄ™czne tworzone sÄ… bez wibracji strun gĹ‚osowych, przez modyfikowanie szumu przepĹ‚ywajÄ…cego powietrza. Praca narzÄ…dĂłw artykulacyjnych musi być bardzo precyzyjna, bo czÄ™sto nawet niewielkie zmiany ukĹ‚adu nasady skutkujÄ… zmianÄ… gĹ‚oski w innÄ…. Ćwiczenie Powiedz wyraz „tygrysyâ€? z rozluĹşnionymi mięśniami mimicznymi, a potem drugi raz – z przesadnym uĹ›miechem. Wymawiaj dĹ‚ugie „zzzzzâ€?, przesuwajÄ…c czubek jÄ™zyka w stronÄ™ dziÄ…seĹ‚.

Prawdopodobnie przy drugim powtĂłrzeniu wyraz „tygrysyâ€? brzmiaĹ‚ raczej jak „tegreseâ€? o brzydkich spĹ‚aszczonych e. To napiÄ™cie warg i şuchwy przy uĹ›miechu i towarzyszÄ…ca mu zmiana pozycji jÄ™zyka sprawiĹ‚y, Ĺźe y upodobniĹ‚o siÄ™ barwÄ… do e. W drugim ćwiczeniu mogĹ‚eĹ› zauwaĹźyć, Ĺźe niewielka zmiana pozycji jÄ™zyka sprawiĹ‚a, Ĺźe z zmieniĹ‚o siÄ™ w ş.

SamogĹ‚oski Podstawowy podziaĹ‚ gĹ‚osek mowy to podziaĹ‚ na samogĹ‚oski i spółgĹ‚oski. SamogĹ‚oski sÄ… najbardziej otwartymi z gĹ‚osek. Podczas ich tworzenia tor gĹ‚osowy jest otwarty i tylko drobne modyfikacje jego ukĹ‚adu powodujÄ… zmianÄ™ zabarwienia gĹ‚oski. Ze wzglÄ™du na uĹ‚oĹźenie masy jÄ™zyka samogĹ‚oski dzielone sÄ… na: tylne: u, e, Ĺ›rodkowe: a i przednie: i, y, o lub: wysokie: i, y, u, Ĺ›rednie: o, e i niskie: a. OprĂłcz samogĹ‚osek ustnych wyróşniamy teĹź samogĹ‚oski nosowe, przy ktĂłrych tworzeniu podniebienie miÄ™kkie nie przylega do tylnej Ĺ›ciany gardĹ‚a, ale opada, pozwalajÄ…c części powietrza przepĹ‚ywać przez jamÄ™ nosa, co nadaje tym gĹ‚oskom charakterystyczne nosowe zabarwienie. W pisowni wyróşniamy dwie samogĹ‚oski nosowe – Ä… i Ä™, ale w mĂłwieniu wystÄ™pujÄ… teĹź warianty nosowe pozostaĹ‚ych gĹ‚osek. Na przykĹ‚ad w wyrazie „inĹźynierâ€? pierwsze i nabiera nosowego zabarwienia, „kunsztâ€? zawiera w wymowie unosowione u, a â€žrynsztokâ€? – nosowe y.

67

'/+5,# INQUW KPFF


Trening głosu

SpółgĹ‚oski Przy tworzeniu spółgĹ‚osek dochodzi do znacznego zwęşenia lub nawet chwilowego zamkniÄ™cia toru gĹ‚osowego. Ze wzglÄ™du na sposĂłb artykulacji spółgĹ‚oski dzielone sÄ… na: zwarto-wybuchowe – przy ich wymawianiu dochodzi do chwilowego zamkniÄ™cia toru artykulacyjnego i gwaĹ‚townego uwolnienia zgromadzonego powietrza, czyli mikroeksplozji; sÄ… to gĹ‚oski: p, b, t, d, k i g, szczelinowe – wymagajÄ… utworzenia wÄ…skiej szczeliny; przy jej pokonywaniu dĹşwiÄ™k nabiera charakterystycznego szumiÄ…cego zabarwienia; sÄ… to gĹ‚oski: s, z, Ĺ›, Ĺş, sz, Ĺź, w, f, ch i h, zwarto-szczelinowe – przy ich artykuĹ‚owaniu, po zwarciu i eksplozji, tworzy siÄ™ szczelina; przez niÄ… przedostaje siÄ™ dĹşwiÄ™k: c, dz, cz, dĹź, ć i dĹş, półotwarte – w trakcie ich tworzenia tor artykulacyjny jest częściowo otwarty; sÄ… to: m, n, Ĺ„, l, Ĺ‚, r i j. Zwarcia i szczeliny mogÄ… siÄ™ tworzyć w róşnych miejscach aparatu artykulacyjnego, wiÄ™c spółgĹ‚oski moĹźna teĹź podzielić na: dwuwargowe: b, p, m, wargowo-zÄ™bowe: w, f, przedniojÄ™zykowo-zÄ™bowe: d, t, z, s, c, dz, n, Ĺ‚, przedniojÄ™zykowo-dziÄ…sĹ‚owe: Ĺź, sz, cz, dĹź, l, r, Ĺ›rodkowojÄ™zykowe: Ĺ›, Ĺş, ć, dĹş, Ĺ„, j, tylnojÄ™zykowe: k, g, h, ch.

Jak mĂłwić wyraĹşniej? GĹ‚Ăłwnym tematem tego poradnika jest zdrowie i piÄ™kno gĹ‚osu. WiÄ™kszość informacji z części teoretycznej i Ä‡wiczeĹ„ z części praktycznej ma pomoc ci w uzyskaniu wiÄ™kszej dynamiki i peĹ‚niejszej barwy wydobywanych dĹşwiÄ™kĂłw, bez przeciÄ…Ĺźania krtani. Nie znaczy to jednak, Ĺźe koncentrujÄ…c siÄ™ na pracy nad dĹşwiÄ™kiem, moĹźesz zupeĹ‚nie pominąć sprawÄ™ jego wyrazistoĹ›ci. NiedbaĹ‚a, beĹ‚kotliwa, niestaranna artykulacja przesĹ‚oni nawet najpiÄ™kniejszy gĹ‚os. Podczas ćwiczeĹ„ i codziennego mĂłwienia pamiÄ™taj wiÄ™c o kilku waĹźnych podstawach.

68

www.samosedno.com.pl

'/+5,# INQUW KPFF


Rozdział 2. Jak powstaje głos?

1. Odpowiednio otwieraj samogĹ‚oski PrawidĹ‚owe otwieranie ust na samogĹ‚oskach jest bardzo waĹźne dla uzyskania odpowiedniej donoĹ›noĹ›ci gĹ‚osu, ma duĹźe znaczenie w ksztaĹ‚towaniu barwy samogĹ‚oski, ale pomaga teĹź w prawidĹ‚owym wypowiadaniu spółgĹ‚osek. SpółgĹ‚oski wymagajÄ… duĹźych zwęşeĹ„ toru gĹ‚osowego, wiÄ™c narzÄ…dy artykulacyjne pracujÄ… bardzo intensywnie przy ich realizacji. Kiedy obok siebie wystÄ™puje kilka trudnych spółgĹ‚osek, czÄ™sto ich szybkie wypowiedzenie staje siÄ™ problematyczne. MĂłwi siÄ™ potocznie: „plÄ…cze ci siÄ™ jÄ™zykâ€?. Mięśnie narzÄ…dĂłw artykulacyjnych (zwĹ‚aszcza mięśnie jÄ™zyka, ktĂłre odgrywajÄ… najwaĹźniejszÄ… rolÄ™ w artykulacji), sÄ… bardzo napiÄ™te i te napiÄ™cia przeszkadzajÄ… w precyzyjnych ruchach. DĹ‚uĹźsze, odpowiednio otwarte samogĹ‚oski pomagajÄ… rozluĹşnić ten spółgĹ‚oskowy Ĺ›cisk i dajÄ… mięśniom artykulacyjnym czas na relaks i powrĂłt do stanu gotowoĹ›ci.

2. Nie mĂłw na uĹ›miechu Zapewne czÄ™sto, chcÄ…c sprawiać wraĹźenie osoby przyjaznej i sympatycznej, mĂłwisz, utrzymujÄ…c uĹ‚oĹźenie ust jak do uĹ›miechu. Niestety, nie sprzyja to wyrazistoĹ›ci mĂłwienia. UĹ›miech spĹ‚aszcza samogĹ‚oski i zmienia ich barwÄ™. A zamienia siÄ™ w e, e zaczyna brzmieć jak i, y przypomina spĹ‚aszczone e. Zamiast „dzieĹ„ dobryâ€? mĂłwisz „dziĹ„debreâ€? itd. Zmniejsza siÄ™ przestrzeĹ„ miÄ™dzy gĂłrnÄ… a dolnÄ… szczÄ™kÄ…, wiÄ™c spada teĹź dynamika mĂłwienia. Ĺťuchwa jest na staĹ‚e uniesiona, co zmniejsza swobodÄ™ pracy jÄ™zyka. UkĹ‚ad jÄ™zyka przypomina ten, ktĂłry przyjmowany jest przy wypowiadaniu gĹ‚osek miÄ™kkich, co powoduje, Ĺźe niektĂłre gĹ‚oski twarde ulegajÄ… zmiÄ™kczeniu, dajÄ…c efekt „pieszczenia siÄ™â€? i sprawiajÄ…c, Ĺźe caĹ‚a wypowiedĹş brzmi infantylnie. Czasami wystÄ™puje efekt odwrotny, kiedy ktoĹ›, chcÄ…c dodać sobie powagi, utrzymuje caĹ‚y czas Ĺ›ciÄ…gniÄ™te kÄ…ciki ust. O zamienia siÄ™ wĂłwczas w u, gĹ‚os siÄ™ zapada i brzmi pretensjonalnie.

ZapamiÄ™taj Podczas mĂłwienia kÄ…ciki ust muszÄ… być aktywne. Nie mogÄ… być na staĹ‚e rozciÄ…gniÄ™te w uĹ›miechu ani Ĺ›ciÄ…gniÄ™te do Ĺ›rodka.

69

'/+5,# INQUW KPFF



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.