Spis treści
2
10
14
19
24
Wstęp ...................................................................................................
5
Lekcja 1 Podstawowe zwroty i wyrażenia ......................................
9
Zaimki osobowe .............................................................................. Odmiana czasownika w czasie teraźniejszym ............................. Szyk zdania oznajmującego ...........................................................
11 14 16
Lekcja 2 Liczebniki, dni tygodnia, pory roku i czas ........................
25
Liczebniki główne i porządkowe .................................................... Pytania rozpoczynające się zaimkiem pytajnym ..........................
27 35
Lekcja 3 Człowiek i rodzina ...............................................................
41
Pytania o rozstrzygnięcie ................................................................ Rzeczownik z rodzajnikiem określonym ....................................... Rzeczownik z rodzajnikiem nieokreślonym .................................. Liczba mnoga rzeczowników ......................................................... Biernik ............................................................................................... Zaimki dzierżawcze .........................................................................
43 45 46 48 49 50
Lekcja 4 Części ciała, cechy charakteru, opis osoby .....................
55
Stopniowanie przymiotników i przysłówków ................................ Wyrażenia porównawcze ................................................................ Celownik ........................................................................................... Zaimki dzierżawcze c.d. ..................................................................
57 59 61 63
Lekcja 5 Kolory, części garderoby, sklep i zakupy ..........................
69
Czasowniki nieregularne ................................................................. Czasowniki złożone ......................................................................... Przeczenia ........................................................................................
71 73 76
.3. niemiecki.indd 3
2013-10-18 16:57:25
30
36
Lekcja 6 Żywność, jedzenie i restauracja ........................................
85
Czasowniki modalne ....................................................................... Zaimek nieokreślony man .............................................................. Tryb rozkazujący ..............................................................................
88 91 92
Lekcja 7 Komunikacja i podróżowanie .............................................
101
Przyimki z celownikiem ................................................................... 104 Przyimki z biernikiem ...................................................................... 105 Zaimki osobowe c.d. ....................................................................... 109 40
44
49
55
Lekcja 8 Wakacje, czas wolny i hobby .............................................
115
Czasowniki zwrotne ........................................................................ Czas przeszły Perfekt .....................................................................
117 120
Lekcja 9 W mieście, pytanie o drogę ...............................................
131
Przyimki z biernikiem i celownikiem .............................................. Czas przeszły Präteritum ................................................................
134 137
Lekcja 10 Życie codzienne: dom, szkoła .........................................
147
Rzeczowniki złożone ....................................................................... Zdanie złożone współrzędnie ........................................................ Zdanie okolicznikowe przyczyny ....................................................
150 151 153
Lekcja 11 Praca i zawody ..................................................................
161
Rzeczowniki oznaczające zawody ................................................ 164 Zdanie dopełnieniowe ze spójnikiem dass ................................... 165 Zdanie celowe ................................................................................. 167 Zdanie warunkowe .......................................................................... 169 Zdania okolicznikowe czasu ze spójnikami als i wenn ................ 171 62
Lekcja 12 Wypadki, nagłe zdarzenia, pomoc ..................................
177
Zdanie okolicznikowe czasu ze spójnikiem bis ............................ 180 Zdanie względne ............................................................................. 181 Partykuły .......................................................................................... 184 Rekcja czasownika .......................................................................... 185 Czasowniki mocne i nieregularne ............................................... Odpowiedzi ........................................................................................
189 191
.4. niemiecki.indd 4
2013-10-18 16:57:25
LEKCJA 1 PODSTAWOWE ZWROTY I WYRAŻENIA W lekcji 1 poznasz podstawowe wyrażenia i zwroty grzecznościowe w języku niemieckim. Nauczysz się też zaimków osobowych, odmiany czasowników regularnych, wybranych czasowników nieregularnych i szyku zdania twierdzącego, dzięki czemu będziesz mógł podać najważniejsze informacje o sobie. Poznasz również alfabet niemiecki i przećwiczysz wymowę wybranych wyrazów.
2
Dialog Posłuchaj dialogu, najpierw w wersji oryginalnej, później z tłumaczeniem. – Hallo!
Cześć!
– Grüß dich!
Witam!
– Wie geht es dir?
Jak się masz?
– Danke, gut. Und dir?
Dziękuję, dobrze. A ty?
– Danke, alles in Ordnung.
Dziękuję, wszystko w porządku.
– Bis dann.
Na razie.
A teraz wysłuchaj jeszcze raz kwestii z dialogu wraz z tłumaczeniem. Powtarzaj poszczególne wypowiedzi za lektorami.
.9. niemiecki.indd 9
2013-10-18 16:57:26
3
Słówka Wysłuchaj słówek i zwrotów, powtarzaj za lektorem słówka niemieckie. Zwroty grzecznościowe Guten Morgen! – Dzień dobry! (rano) Guten Tag! – Dzień dobry! (w dalszej części dnia) Guten Abend! – Dobry wieczór! Auf Wiedersehen! – Do widzenia! Gute Nacht! – Dobranoc! Hallo! – Cześć! (na powitanie) Tschüs! – Cześć! (na pożegnanie) Bis dann! – Na razie! Moin! – Cześć! (na powitanie i pożegnanie w północnych Niemczech) Bitte. – Proszę. Bitte schön. – Proszę bardzo. Danke. – Dziękuję. Danke schön. – Dziękuję bardzo. Vielen Dank! – Dzięki! Danke für alles. – Dziękuję za wszystko. Nichts zu danken! – Nie ma za co! Entschuldigung! – Przepraszam! Entschuldigen Sie bitte! – Przepraszam Pana/Panią/ Państwa! Gesundheit! – Na zdrowie! (po kichnięciu)
Zum Wohl! – Na zdrowie! (toast) gut – dobrze nicht so gut – niezbyt dobrze schlecht – źle Mach’s gut! – Trzymaj się! Wie geht es euch? – Jak się macie? Wie geht es Ihnen? – Jak się Pan/ Pani ma? / Jak się Państwo mają? Es geht mir gut. – Mam si dobrze. Nett dich kennenzulernen! – Miło mi cię poznać! Schade! – Szkoda! Das freut mich. – To mnie cieszy! Viel Spaß! – Dobrej zabawy! Herzlich willkommen! – Serdecznie witamy! Ich verstehe nicht. – Nie rozumiem. Wiederholen Sie bitte! – Proszę powtórzyć! gern – chętnie toll – świetnie Gute Fahrt/Reise! – Szerokiej drogi! Keine Ahnung. – Nie mam pojęcia. Alles klar. – Wszystko jasne.
.10. niemiecki.indd 10
2013-10-18 16:57:26
Gramatyka Zaimki osobowe (Personalpronomina) ich – ja
wir – my
du – ty
ihr – wy
er/sie/es – on/ona/ono
sie – oni/one Sie – Pan/Pani/Państwo
Zaimki osobowe to części mowy, które w języku niemieckim są używane znacznie częściej niż w języku polskim. Użycie formy osobowej czasownika w języku niemieckim wymaga zastosowania zaimka osobowego (np.: Ich lerne viel.), podczas gdy w języku polskim nie zawsze jest to konieczne (np.: Uczę się dużo.).
4
Zdania
Wysłuchaj zdań z zaimkiem osobowym i powtarzaj je za lektorem. Ich komme aus Polen.
(Ja) pochodzę z Polski.
Lernst du Deutsch?
Czy (ty) uczysz się języka niemieckiego?
Er ist Deutscher.
On jest Niemcem.
Sie ist Studentin.
Ona jest studentką.
Es ist klein.
Ono jest małe.
Wir arbeiten in Berlin und in Warschau.
(My) pracujemy w Berlinie i w Warszawie.
Ihr sprecht sehr gut Englisch.
(Wy) mówicie bardzo dobrze po angielsku.
Sie spielen Volleyball.
Oni/One grają w siatkówkę.
Fotografieren Sie gern?
Czy Pan/Pani chętnie fotografuje? / Czy Państwo chętnie fotografują?
.11. niemiecki.indd 11
2013-10-18 16:57:26
Na szczególną uwagę zasługuje zaimek osobowy sie/Sie, który ma kilka znaczeń. Odnosi się zarówno do 3. osoby liczby pojedynczej w rodzaju żeńskim (ona), jak i do 3. osoby liczby mnogiej (oni, one). Zaimek ten jest także formą grzecznościową i oznacza wówczas: Pan, Pani, Państwo. Jako forma grzecznościowa zaimek Sie musi być pisany wielką literą. Poniżej przykładowe zdania z zaimkiem sie/Sie. Sie lernt viel. Sie lernen viel.
Ona uczy się dużo. Oni uczą się dużo. One uczą się dużo. Pan uczy się dużo. Pani uczy się dużo. Państwo uczą się dużo.
Sie schreibt sehr schön. Sie schreiben sehr schön.
Ona pisze bardzo ładnie. Oni piszą bardzo ładnie. One piszą bardzo ładnie. Pan pisze bardzo ładnie. Pani pisze bardzo ładnie. Państwo piszą bardzo ładnie.
Sie spielt Gitarre. Sie spielen Gitarre.
Ona gra na gitarze. Oni grają na gitarze. One grają na gitarze. Pan gra na gitarze. Pani gra na gitarze. Państwo grają na gitarze.
Wymowa
5
Zwróć uwagę na wymowę poniższych dźwięków. Powtarzaj je za lektorem. ch: ich / mich / dich („ch” jest tutaj podobne do polskiego „ś” wymawianego z szeroko otwartymi ustami) er: er / Sommer / Winter
.12. niemiecki.indd 12
2013-10-18 16:57:26
Aby odmienić czasownik regularny w czasie teraźniejszym Präsens, należy od tematu odciąć końcówkę bezokolicznika -en lub -n i dodać końcówki osobowe: -e, -st, -t, -(e)n, -t, -(e)n. Poniżej przykłady odmiany: kommen – przychodzić ich komme (ja przychodzę)
wir kommen (my przychodzimy)
du kommst (ty przychodzisz)
ihr kommt (wy przychodzicie)
er/sie/es kommt (on/ona/ono przychodzi)
sie/Sie kommen (oni/one/Państwo przychodzą / Pan/Pani przychodzi)
tun – czynić ich tue (ja czynię)
wir tun (my czynimy)
du tust (ty czynisz)
ihr tut (wy czynicie)
er/sie/es tut (on/ona/ono czyni)
sie/Sie tun (oni/one/Państwo czynią / Pan/Pani czyni)
Temat niektórych czasowników w języku niemieckim kończy się na -t lub -d, np.: arbeiten (pracować), baden (kąpać się), albo na grupę spółgłoskową, której ostatnią głoską jest -m lub -n, np.: öffnen (otwierać), atmen (oddychać). W takiej sytuacji przed końcówką osobową w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej oraz 2. osobie liczby mnogiej należy dodać dodatkowo -e-. Poniżej przykład odmiany: arbeiten – pracować ich arbeit|e (ja pracuję)
wir arbeit|en (my pracujemy)
du arbeit|est (ty pracujesz)
ihr arbeit|et (wy pracujecie)
er/sie/es arbeit|et (on/ona/ono pracuje)
sie/Sie arbeit|en (oni/one/ Państwo pracują / Pan/Pani pracuje)
.15. niemiecki.indd 15
2013-10-18 16:57:26
!"#$%&'(')*$#'+($%, Czasowniki posiłkowe: sein (być), haben (mieć) i werden (stawać się) odmieniają się nieregularnie: sein – być ich bin
wir sind
du bist
ihr seid
er/sie/es ist
sie/Sie sind
haben – mieć ich habe
wir haben
du hast
ihr habt
er/sie/es hat
sie/Sie haben
werden – stawać się ich werde
wir werden
du wirst
ihr werdet
er/sie/es wird
sie/Sie werden
Gramatyka Szyk zdania oznajmującego Po opanowaniu odmiany czasownika możemy już tworzyć zdania. Przy budowaniu prostych zdań oznajmujących należy pamiętać o zachowaniu odpowiedniego szyku. Podczas gdy w języku polskim miejsce czasownika nie jest stałe, w języku niemieckim w zdaniu oznajmującym występuje on zawsze na drugim miejscu. Ściśle określone jest również miejsce podmiotu w zdaniu: pozycja pierwsza lub trzecia (po orzeczeniu – w zdaniu rozpoczynającym się od innej części niż podmiot).
.16. niemiecki.indd 16
2013-10-18 16:57:26
7
Dialog Posłuchaj dialogu, najpierw w wersji oryginalnej, później z tłumaczeniem. – Hallo, mein Name ist Julia. Cześć, nazywam się Julia? Und du? Wie heißt du? A ty? Jak ty się nazywasz? – Grüß dich, ich bin Marek. Kommst du aus Deutschland?
Witaj, nazywam się Marek. Czy pochodzisz z Niemiec?
– Nein, ich komme aus der Schweiz*. Und du?
Nie, pochodzę ze Szwajcarii, a ty?
– Ich komme aus Polen, aus Warschau.
Pochodzę z Polski, z Warszawy.
– Und ich wohne in Zürich. Hier in Deutschland studiere ich.
A ja mieszkam w Zurychu. Tutaj, w Niemczech, studiuję.
– Ich auch.
Ja też.
– Du sprichst aber sehr gut Deutsch.
Doprawdy, bardzo dobrze mówisz po niemiecku.
– Danke.
Dziękuję.
* W języku niemieckim przed większością nazw państw nie występuje rodzajnik. Szwajcaria stanowi jeden z wyjątków. A teraz wysłuchaj jeszcze raz kwestii z dialogu wraz z tłumaczeniem. Powtarzaj poszczególne wypowiedzi za lektorami.
.18. niemiecki.indd 18
2013-10-18 16:57:26
8
Słówka Wysłuchaj czasowników. Powtarzaj je za lektorem. lernen – uczyć się öffnen – otwierać sein – być spielen – grać, bawić się sprechen – mówić studieren – studiować tun – czynić verbringen – spędzać werden – stawać się wohnen – mieszkać
arbeiten – pracować bellen – szczekać besuchen – odwiedzać, uczęszczać (np.: do szkoły) fahren – jechać feiern – świętować fotografieren – fotografować gehen – iść haben – mieć kommen – przychodzić
9
Alfabet Wysłuchaj alfabetu. Powtarzaj kolejne litery za lektorem. A
J (Jot)
S (Es)
Ä (A-Umlaut)
K (Ka)
ß (Escet)
B (Be)
L (El)
T (Te)
C (Ce)
M (Em)
U
D (De)
N (En)
Ü (U-Umlaut)
E
O
V (Fau)
F (Ef)
Ö (O-Umlaut)
W (We)
G (Ge)
P (Pe)
X (Iks)
H (Ha)
Q (Ku)
Y (Ypsilon)
I
R (Er)
Z (Cet)
Uwaga! Dla ułatwienia nauki podano uproszczony, spolszczony zapis fonetyczny wymowy alfabetu. Nie jest to oficjalna forma zapisu.
.19. niemiecki.indd 19
2013-10-18 16:57:26