Fall 2009

Mensahe Mula sa Pangkalahatang Patnugot

Mga Katipunero at Mambabasa,

Inihahandog namin sa inyo ngayong semestre ang ika‐35 isyu

ng ating Katipunan Magazin. Sa isyung ito, nakatuon ang temang "Pag‐ asa at Pagbabago." Maaaring unawain ang temang ito sa iba't ibang paraan sa buhay ng bawat mamamayan kaya naman sinuri ng ilang mga estudyante sa magazin ang ilang mga problema at trahedyang naganap sa loob at labas ng Pilipinas at kung papaano bumangon ang mga Pilipino mula rito. Binigyan din nila ng pansin ang mga taong nagbibigay ng inspirasyon tungo sa pagbabago ng hinaharap.

Sinulat at pinagtulung‐tulungang buuin ang Katipunan Magazin ng mga estudyante sa Preogramang Filipino at Literatura ng Pilipinas upang ipakita at sanayin ang mga natutununan nila sa kanilang mga klase. Isang paraan ang Katipunan Magazin upang ibahagi ng mga estudyante ang kanilang mga kakayanan hindi lang dito sa Hawai'i, kundi na rin sa iba't ibang panig ng mundo.

Bilang pagtatapos ng aking mensahe, nais kong pasalamatan ang lahat ng bumubuo ng Katipunan Magazin at ang mga guro sapagkat nakabuo na naman tayo ng isang matagumpay na isyu. Muli, salamat!

Mula sa bumubuo ng patnugutan ng Katipunan Magazin, binabati namin kayong lahat ng isang Maligayang Pasko at Manigong Bagong Taon! ~Monica Agluba~

Taos‐pusong nagpapasalamat ang Katipunan Magazin sa:

Student Activities and Program Fee Board

MGA NILALAMAN

Editoryal, 3 Balita, 4 FIL 461, 6 FIL 401, 10 FIL 301, 13 FIL 202, 15 FIL 201‐02, 19 FIL 201‐03, 22 Piknik Taglagas 2009, 26 Paligsahan sa Pagkanta 2009, 27 FIL 102, 25;28 FIL 101‐01, 30 FIL 101‐02, 33 FIL 101‐03, 35 IP 396, 38 IP 368B, 40 Literatura, 46 Palaisipan, 48 Pasasalamat, 50

Mensahe Mula sa Presidente ng Katipunan

Sa Mga Mahal kong Katipunero,

Nabubuhay tayo ngayon sa panahon na puno ng hilahil habang kinakabaka natin ang mga kahirapang

nangyayari sa iba’t ibang aspeto ng ating buhay. Sa umpisa ng semestre, matrabaho ang pahanong ito sapagkat

madami sa atin ang pinipilit pang manumbalik ang gana sa pag‐aaral habang inaalala kung makakapag‐enrol ba sila sa Filipino pagkatapos manganib ang ating programa sa pagbabawas ng pondo ng Unibersidad. Wala tayong magawa habang pinanonood natin ang Pilipinas na harapin ang trahedyang dulot ng magkasunod na bagyong kumitil ng madaming buhay at kumuha sa mga mahal sa buhay ng mga tao doon maging sa mga nandito sa Hawai`i. Parang pinapaalala sa atin na kung magkakaroon ng delubyo, hahagupit ito ng malakas. Subalit sa kabila nito, ito rin ang panahon kung saan naipapakita natin kung anong klaseng nilalang tayo.

Alam natin na “pagbubuklod‐buklod” ang kahulugan ng Katipunan, at sa panahong gaya nito na puno ng hilahil, ito ang ginawa ng ating samahan. Pinagsikapan naming ipamulat sa Unibersidad ang kahalagahan ng Programmang Filipino sa pamamagitan ng masususing pakikipagtalastasan at sama‐samang diterminasyon. Napagtagumpayan naming mapabuksan ang mga ilang seksyon ng Filipino na noo’y nakasara. Nakipagtulungan tayo sa mga iba pang samahang Pilipino gaya ng Timpuyog at Kababayan upang makapagbigay tayo ng tulong sa ating mga kababayan sa Pilipinas. Naging behikulo ng pagtulong ang Philippine Relief Drive at Casino Magic Event. Ngayon na patapos na ang semestre, pinanunumbalik natin ang ating lakas na iginugol sa pagpapabukas ng mga sekyon ng Filipino at paglikom ng tulong para sa mga kababayan natin sa Pilipinas.

Lahat ng mga bagay na ginagawa natin, laging natatalikdan na ang pagbubuklod‐buklod ang siyang susi sa tagumpay.

Paglaban man para sa kalayaan nasiyang orihinal na layunin ng Katipunan, pagpapakahirap upang magkaroon ng karagdagang seksyon ng klaseng wikang Filipino, o ang umaalab na adhikaing tumulong sa mga nangangailangan – pagkakaisa ang kailangan.

Tayo ang samahang Katipunan, sinusubukang gampanan ang tungkulin ng Katipunero – nagbubuklod‐buklod at nagpapakasakit para sa iisang adhikaing pambayan o pangkapwa. Nagtagumpay tayo noon, ngayong semestre, at patuloy tayong magtatagumpay sa hinaharap. Maraming salamat po at Mabuhay! ~Richard Tabalno~

Paliwanag sa Pabalat

Inilalarawan ng disenyo ang pangkalahatang tema ng magazin. Sa pagsubaybay sa mga tagumpay ng mga katangi‐ tanging Pilipino, pinili kong ilarawan ang landas na kanilang tinahak tungo sa tugatog ng tagumpay sa pamamagitan ng paggamit ng mga simbolo na sumasagisag sa kanilang paglalakbay. Sinisimbolo ng tuktok ng bundok at ng sumaragasang karagatan ang mga pagsubok na kailangang kabakahin upang magtagumpay. Sinasagisag naman ng taong nakatitig sa sumisibol na araw ang pagdating ng pag‐asa sa kabila ng kinakaharap na pagsubok. Ipinapahiwatig naman ng watawat ang umaalab na damdamin ng mga Pilipino para ipagpatuloy ang laban. ~Modesto Bala III~

EDITORYALÂ

Â

Pag-asa at Pagbabago Tungo sa Kinabukasan ni Monica Agluba "...The hero in you is waiting to be unleashed.

Serve, serve well, serve others above yourself and be happy to serve .... You are the change that you dream as I am the change that I dream and collectively we are the change that this world needs to be." Iyan ang mga katagang ipinahayag ni Efren PeĂąaflorida nang tanggapin niya ang CNN Hero of the Year ngayong taon. Isa siyang halimbawa na naglalarawan sa hindi pagsuko sapagkat mayroon laging pag-asa at pagbabagong darating. Hindi siya sumukong matulungan ang libu-libong mga kabataan na mabigyan ng libreng edukasyon upang malayo sa masamang impluwensiya at masali sa mga gangs. Nanggaling siya mismo sa isang mahirap na pamilya subalit hindi naging balakid iyon para marating ang kanyang mga pangarap. Naging inspirasyon din niya ang panunukso ng ilang mga gangsters sa kaniya noong siya'y nasa haiskul pa lamang. Iyon ang nagtulak sa kanya para gumawa ng paraan tungo sa pagbabago. Ginamit niya at ang kanyang mga kasamahan ang tinatawag nilang pushcart classroom: hindi lamang sila sa iisang lugar nagtuturo kundi nagpapalipat-lipat sila upang mas marami silang matulungang iba't ibang bata. Hindi nakakapag-aral sa eskuwelahan ang karamihan sa mga batang ito dahil sa kahirapan ng buhay. Madalas na walang perang pangtustos ang kanilang mga magulang sa gastos.

Bukod sa kahirapang dinaranas ng Pilipinas, may pagsubok sila ngayong taon na kinailangan nilang harapin: nariyan ang pagdaan ng bagyong Ondoy at ang Maguindanao Massacre na nangyari kamakailan lamang. Noong Setyembre, dumaan ang rumaragasang bagyong Ondoy sa hilaga ng Pilipinas na kung saan nagdulot ng lubos na pagbaha (paglubog ng libu-libong mga bahay), pagguho ng lupa at pagkamatay ng daandaang mamamayan. Dahil dito, idineklara ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ang emergency state of calamity.

Alam ng lahat na mahihirapang bumangon ang mga naapektuhan ng bagyong Ondoy. Ngunit sa tulong ng mamamayan hindi lang sa Pilipinas, kundi na rin mula sa iba't ibang panig ng mundo, nabigyan ng pangangailangan ang mga biktima mula sa mga sarisaring donasyon. Dito sa Unibersidad ng Hawai'i sa Manoa, nagtulungan ang organisasyong Katipunan at Timpuyog upang buuin ang Philippine Relief Drive na nagtagal ng isang linggo. Pinagtipun-tipon nila ang mga donasyon ng mga estudyante ng unibersidad gaya ng

Â

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

canned o dry foods, mga damit at iba pang mga importanteng kagamitan (katulad ng mga kumot at laruan para sa mga bata). Sinamahan naman sila ng organisasyong Kabayan mula sa Hawaii Pacific University upang mabuo ang isang Casino Drive. Sa kaganapang ito, nagkaroon ng mga larong casino para makakuha ng mga perang donasyon. Napunta lahat sa biktima ng bagyong Ondoy sa tulong na rin ng Philippine Consulate ang tubong nalikom mula sa Casino Drive. Ito ang isang halimbawa ng pagkakapitbisig ng mga Pilipino sa panahon ng sakuna.

Magkakalayo man sila, hindi pa rin nila nakakalimutang magdamayan. Natulungan muli nilang masinagan ng araw ang mga nangangailangan sa Inang Bayan.

Samantala, sa paglapit ng halalan 2010 sa Pilipinas, hindi na naman maiwasan ang mga trahedyang bumabalot sa pulitika. Noong Nobyembre, naganap ang isang malawakang pagpatay sa Maguindanao na kung saan mahigit 57 katao ang biktima. Pinatay ang asawa ng tatakbong gobernador na si Buluan vice-mayor Ismael Mangudadatu kasama ang kanyang mga kapatid, kaibigan, mga tagapagbalita at iba pang mga kasama nito. Pinakiusapan niya ang kanyang asawa na siya na lang ang mag-ayos ng mga dapat gawin sa opisyal na pagdedeklara niya sa pagtakbo. Sa kanilang pagpunta, sinugod sila ng mahigit 100 tao. Itinuturing ang trahedyang ito na pinakamalalang pagpatay sa napakaraming tagapagbalita sa kasaysayan ng buong mundo.

Ang pamahalaan ang daan upang magkaroon ng isang maayos at mapayapang bansa. Para matulungan ang mamamayan, kinakailangang magtulungan ang mga kawani nito mula sa presidente hanggang sa mga konsehal. Kung gagamitin mo ang dahas upang manalo sa eleksyon, isa kang talunan. Sana pagdating ng eleksyon sa Mayo, hindi na madaragdagan ang mga ganitong trahedya.

Hindi madaling sumuko ang mga Pilipino.

Katapangan at pagkakaisa ang dalawa sa mga natatangi nilang katangian. Samakatuwid, kailangan nating gamitin ang katapangan at pagkakaisang iyon upang kumilos para makamtan ang pagbabagong matagal ng pinakaaasam-asam ng Inang Bayang lugmok sa kahirapan. Hindi lamang para sa panahong kasalukuyan ang hinahangad na pagbabago, bagkus para na rin ito sa kaunlaran ng bukas at maging ang susunod na henerasyon sapagkat sila ang pag-asa ng ating bayan.

3

BALITA

Patnugot ng Balita: Lovely Abalos

Sa dami ng mga pangyayaring naganap ngayong semestre, marami ang hindi malilimutang importanteng detalye gaya ng

mga kasiyahan, tulungan, pagkakaibigan, at maraming tagumpay na nakamit sa iba’t­ibang dako ng programang Filipino.

Kaya, halina’t balikan natin ang mga kaganapang hinding­hindi maaaring makalimutan ng bawat isa sa inyo ngayong taon.

mangolekta ng mga donasyon para sa mga biktima ng Masayang Piknik ng Katipunan bagyong Ondoy noong ika‐13 ng Oktubre hanggang ika‐22. ni Lorelei Villaluz May tatlong organisasyong nangolekta ng mga donasyon:

Honolulu, HI ‐ Ang Katipunan Piknik ay isa sa UHM Katipunan, UHM Timpuyog, at HPU Kababayan. Si mga pinaka‐aabangang gawain ng mga estudyante kada‐ Ginoong Joey Manahan ang nagsimula ng Relief Fund Drive semestre. Noong ika‐3 ng Oktubre, at tumulong ang tatlong organisasyon na mangolekta ng ang mga guro at estudyante ng mga donasyon. Lahat ng Katipunan, kasama ang kani‐ nakolektang donasyon ay kanilang pamilya at kaibigan ay ibinigay sa American Red Cross nagsama‐sama sa Ala Moana dahil tumutulong din sila sa Beach Park. Nagbigay ito ng Pilipinas. Nagbigay ang mga pagkakataon para makilala at makahalubilo ang iba pang tao ng pera, mga damit at miyembro ng Katipunan. Mayroong mga palaro tulad ng sapatos, mga gamit para sa Sayaw sa Diyaryo, Pinoy Fear Factor, Tug­o­war at iba pa. pangangalaga ng kalusugan, Nakisali rin ang mga opisyal ng Timpuyog sa mga palaro. atbp. Lahat‐lahat, mahigit isang‐libong dolyar ang perang At siyempre, hindi nawala ang mga pagkaing dinala ng nalikom at dalawang malalaking sisidlan sa barko ang bawat isa. Mayroon ding paligsahan ng pagkanta para sa napuno ng mga donasyon. mga estudyante ng Filipino 100 at 200 level. Dahil na rin sa

magandang panahon, naging mas matagumpay ang piknik Masiglang Manoa Experience sa semestreng ito. ni Cherry Lou Rojo

Honolulu, HI ‐ Noong Child & Youth Day (Araw ng mga Bata) ika‐17 ng Oktobre 2009, ni Zaldymar Cortez dumating ang maraming

Honolulu, HI ‐ estudyante ng hayskul at iba pang th Ginanap ang 16 Annual Child galing mainland para sa UH and Youth Day noong ika‐4 ng Manoa Experience. Nagkalat sa Oktubre 2009 sa Hawaii State McCarthy Mall ang iba‐ibang Capitol. Maraming negosyo at organisasyon at departamento ng UH Manoa. Mayroong organisasyon ang tumulong open house ang ilang departamento. May mga tour para sa para ipalabas ang araw na ito. estudyante sa iba’t‐ibang parte ng UH Manoa. Sa Moore Ang layunin nito ay para Hall, bukas ang mga silid‐aralan para sa mga estudyante. ipagdiwang ang mga kabataan sa Hawaii. Maraming Para sa mga bisita, mayroong merienda, brochure, at gawain o aktibidad ang pinalabas katulad ng libreng palabas ng bidyo sa mga pangyayari sa Katipunan Club. inspeksyon ng mga booster seats para protektado o hindi Ang layunin ng Manoa Experience ay para makita at masasaktan ang mga maliliit na bata kung may disgrasya. malaman ng mga estudyante na gustong pumunta sa UH Nagturong gumawa ng maliit na dyip at parol ang mga Manoa na mayroon maraming aktibidad, organisasyon, at miyembro ng Katipunan. Ipinakita din ng mga miyembro serbisyo para sa kanila kung mag‐aaral sila dito. ang sikat na sayaw na Tinikling. Sa mga ngiti ng mga bata

halatang‐halata ang aliw nila sa masayang palabas ng araw Ang pag­ibig ni Labaw Donggon na iyon. ni Julius Paulo

Honolulu, HI ‐ Noong ika‐ Para sa mga Biktima ng Bagyong Ondoy 29 ng Oktubre 2009, ipinalabas ng ni Ryan Bruno klase ng Filipino 301 ni Tita Pia ang

Honolulu, HI ‐ Noong ika‐26 ng isang dula hango sa buhay ni Labaw Setyembre 2009, tinamaan ng bagyong Donggon, isang epiko ng mga Sulod Ondoy ang Pilipinas ng tulad sa isang ng isla ng Panay tungkol sa buwang pag‐ulan sa mga konting oras paghahanap ng pag‐ibig at lamang. Marami ang naapektuhan sa karangalan.

Isa ito sa mga pinakamahabang epiko sa malalim na baha at marami ring namatay mundo dahil inaabot ng tatlong araw ang kumpletong na tao. Nawasak ang mga bahay‐bahay pagsasalaysay nito. Ginanap sa Kuykendall 101 na nagtagal nila kaya maraming napunta sa mga kalagitnaang gusali. ng mga 40 minuto at dinaluhan ng higit‐kumulang na 30 Ayon kay Jon Lucena, isang opisyal ng Katipunan Klub sa katao ang dulang ito.

Unibersidad ng Hawaii sa Manoa, nag‐umpisa silang

4

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

BALITA

Pelikulang “Tanging Yaman”, Ipinalabas na! ni Nikolas Bonifacio

Honolulu, Hawaii – Ipinalabas sa Spalding 15 noong ika‐3 ng Nobyembre ang isa sa mga natatanging pelikulang Pilipino na pinamagatang “Tanging Yaman”. Ito ay tungkol sa isang pamilya na kinabibilangan nina Art (Edu Manzano), Danny (Johnny Delgado), at Grace (Dina Bonnevie). Bagamat sila’y magkakapatid, silang tatlo ay magkakahiwalay at hindi magkakasundo. Mayamang doktor sa Maynila si Art, nakatira naman si Grace sa Amerika, habang nakatira sa Pampanga kasama ng kanilang inang si Loleng (Gloria Romero) si Danny.

Ipinakita ng pelikulang ito ang mga kahirapan na nadaranas ng mga pamilya na kung saan ay nahahati dahil sa relihiyoso at tradisyonal sa liberal at modernong pananaw. Inilarawan din ng pelikula ang mga karaniwang sanhi ng mga problema sa mga pamilya katulad ng kasakiman, materyalismo, at pangungutya. Subalit, sa bandang huli, ipinakita kung paano malutas ang lahat ng problema sa pamamagitan ng taos‐pusong pagpapatawad.

Tagumpay ang Casino Magic ni Julius Paulo

Honolulu, HI – Naganap ang Casino Magic sa Campus Center Ballroom noong ika‐19 ng Nobyembre 2009.

Nagsimula ang kasayahan ng alas‐6 ng gabi. Ang okasyong ito ay isang fundraising na ginawa para matulungan ang mga nabiktima ng bagyo sa Pilipinas nitong mga nakaraang buwan. Sama‐samang inorganisa ng Katipunan at Timpuyog ng UH Manoa at ng Kababayan ng HPU ang okasyong ito. Kasama rin sa mga isponsor ang ASUH at Pepsi. Nagkaroon ng mga laro tulad ng Blackjack, Poker, Bingo, Raffle, at Karaoke. Upang makapaglaro, kailangan munang magbayad ng $5 para mabigyan ng limang tiket.

Pwede namang ipagpalit ang tiket para sa tatlong chips para makasali sa Karaoke. Natapos ang Casino Magic ng alas‐9 ng gabi.

Advanced Filipino Abroad Program (AFAP): June 11­August 7, 2010 ni Monica Agluba

Philippines ‐ Mula sa tulong ng US Department of Education, Fulbright­ Hays Group Projects Abroad, SEA Consortium Center at ng Consortium for the Advancement of Filipino (CAF) at kooperasyon ng De La Salle University‐ Dasmariñas, ang Advanced Filipino Abroad Program ay isang walong linggong programa para sa mga estudyanteng nag‐aral ng intermediate level o mahigit ng Filipino. Ang mga kalahok ay manunuluyan ng apat na linggo sa mga piling pamilya (homestay) sa Dasmariñas,

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Cavite; tatlong‐linggo sa De La Salle dorms; at isang‐ linggong imersyon sa isang bayan. Ang mga gustong lumahok ay dapat isang graduate student, junior, o senior sa kolehiyo sa pagdating ng 2010 AFA Program; dapat din siyang isang US citizen o permanent resident. Para sa iba pang impormasyon at mga katanungan, pumunta lamang sa www.hawaii.edu/filipino/studyabroad.htm o kaya naman sa www.afaprogram.org o mag‐email kay Dr. Teresita Ramos (teresita@hawaii.edu).

Katipunan Alumni Club ni Randy Cortez Honolulu, HI – Isa sa mga layunin ng katipunan ngayong taon ay ang pagbuo ng isang Katipunan Alumni Club. Ayon sa Pangulo ng Katipunan, si Richard Tabalno, ang mga layunin ng Samahang Alumni ay 1) para sa networking ng mga nakaraang miyembro ng samahan, 2) kumpletuhin ang mga layunin ng Samahang Katipunan: promosyon, preserbasyon, at praktis (paggawa ng Wika, Panitikan at Kulturang Pilipinas.)

Kasalukuyan, ginagawa pa ang database ng posibleng myembro ng Katipunan Alumni Club. Pero, nagawa na ang mapa at istruktura ng nasasabing samahan.

Kagaya ng ibang organisasyon, mayroon ding mga kikilalaning opisyal ang Samahang Alumnni katulad ng: President, Vice President, Secretary, Treasurer, Membership Secretary, Events Organizer, at Communication Officer.

Para maging miyembro ng samahang alumni, dapat: 1) Nakumpleto ang FIL 202; 2) dating miyembro ng Samahang Katipunan, at 3) nagbayad ng membership dues (tinatalakay pa kung magkano ang bayad)

Panalo ang Pag­asa at Pagbabago Songfest 2009 ni Modesto Bala III

Honolulu, HI ‐ Ginanap ang pinakamalaking pangyayari sa semestreng ito ng programang Filipino, ang “Pag‐asa at Pagbabago Songfest 2009” noong ika‐5 ng Disyembre 2009 sa UH Manoa Art Auditorium. Napuno ang lugar ng mga guro, bisitang pandangal, at kamag‐anak ng mga estudyante.

Punong‐puno ng emosyon ang pagpapalabas ng talento ng bawat grupo na siguradong humipo sa mga puso ng mga manonood. Todo bigay ang lahat sa pagkanta, pag‐arte, pag‐rap, at pagsayaw. Masasabing matagumpay ang naging resulta dahil sa mataimtim na pagtanggap ng mga nakipanayam at nanood ng programa.

Sa walong grupong nakilahok sa 100 level, ang grupo ng “Mga Tao ng Mundo” ang nag‐uwi ng unang gantimpala. Nakamit naman ng grupong “Isang Pamilya” ang pangalawang pwesto at ang “Pinoy Pa Rin Kami” ang nakakuha ng pangatlo. Sa 200 level, ang grupong “Magkaisa” ang nanalo ng unang pwesto habang ang grupong “Pangako ng Araw” ang pangalawa at ang “Kami ay Mga Bayani” naman ang nagkamit ng pangatlo.

5

FIL 461 Kontemporaryong Panitikan ng Pilipinas Umiyak ka sa lungkot Tapos ay nagalit ka At ibinato mo ako sa pader

Patnugot ng Klase: Eman Tabucol Guro: Dr. Pia Arboleda

Ang panitikan (literature) ay mga nakasulat na akda na hango sa karanasan o pananaw ng manunulat, tunay na pangyayari man o mga kathang-isip lamang. Bilang mag-aaral ng Filipino 461, kabilang sa aming mga gawain ay lumikha ng aming sariling akda. Ang mga sumusunod ay halimbawa ng aming mga gawain:

Bakit?

Bakit mo ako ibinato?

Tagapagbalita lang ako.

“Buko” Monica Agluba Labas niya'y matatag at lunti; Loob niya'y malambot at puti.

Kalungkuta'y nadarama Tuwing hindi kinukuha.

Puro kakambal ang nakapaligid, Kumpul-kumpol sa puso.

Nagpapakamatay --Lumulundag paibaba.

Nakagigimbal ang lakas, Subalit tibay ng ulo Di-mawawasak at buhay na buhay.

Pati sa tao, Buhay ang handog.

Palamuti ang labas, Laman at tubig sa loob.

Kapag nag-iisa sa isla, Huwag mag-alala.

Ito ang hanapin. Hindi ka bibiguin.

“Gulong”

Zaldymar Cortez Mahalaga ka ba sa buhay ko?

Oo! ang sinagot mo.

Bakit naman mahalaga ka?

Dahil ba salat ang inyong ginagawa?

Siyempre naman dahil sa maraming dahilan.

Di ba dahil sa akin nandito ka ngayon.

Hindi dito sa mundo, dito sa lugar na pinuntahan mo.

Di ba ako ang nagdala sa iyo?

Dahil sa akin kaya tumatakbo ngayon ang kotse mo!

Di mo madalaw ang nobya mo kung hindi dahil sa akin, wala kang pagkakataong sabihin ang iyong damdamin.

Ako ang dahilan kung bakit nabisitahan mo ang lola mo sa ospital, at bakit nayakap, nahalikan at napakita mo sa kanya ang iyong pagmamahal.

Sige subukan mong maglakad sa bahay mo at magsimula ka dito, tingnan natin kung hanggang saan ka aabot.

Marami din ang aral na maaari mong matutunan sa akin, tungkol sa buhay ng tao bawat araw at sa kanilang mga layunin.

6

“Kutsara” Lucienne Muse

Alam mo bang ang buhay ay parang gulong?

Minsan nasa ibabaw at minsan nasa ilalim.

Kailangan mong ituloy ang buhay na may katuturan, gugulong ito nang pataas at pababa.

“KULANGOT” Randy Cortez Minsan malambot, minsan matigas Laging malagkit, iba’t ibang laki Minsan isang kulay, kayumanggi, itim Minsan makukulay, dalanghita at kayumanggi Kayumanggi at berde, itim at berde Nakakabit sa kuweba ng isang ilong Natutulog na mapayapa Pinaliligiran ng mahabang itim na gubat Bawat isang puno lumiliko sa bawat paghinga Mukhang kawayan, Subalit di masyadong kumikilos Ang kulangot, nagpapahinga hanggang Pumasok ang higante kong daliri Biglang nagising ang kulangot Nang hipuin at pindutin ko ito Nakadikit sa daliri, lumabas sa liwanag Hinalohalo sa pagitan ng hinlalato at hinlalaki Tinikman ko, medyo maalat at mapait Pinilantik ko, hinagis sa hangin Umusbong ang mga pakpak, lumipad Taas, taas, taas. Tungo sa langit.

“Tagapagbalita lang ako” (Cell Phone) Shelby Ferrer Tagapagbalita lang ako Gustung-gusto kong laging masaya Ang mensahe ko sa ‘yo Pero ngayon ay nangangamba ako Na malulungkot ka sa balita ko Si Jinelle tumatawag sa ‘yo Naririnig ko ang sinabi sa ‘yo Naaksidente ang mahal mo At grabe ang kalagayan

Nakikita ko ang ibang mga kubyertos.

Hindi nila maaaring gawin ang maaari kong gawin.

Hindi kita sinasaktan gaya ng iba.

Gamitin mo ang aking katawan bilang laruan Gamitin mo ako upang gumawa ng musika Gamitin mo ako sa panukalang-batas Gamitin mo lang ako sa yakap Pumunta ka sa akin habang maysakit ka Sana, ang unang paggamit mo sa akin ay nasa iyong bibig Dilaan mo ako at ilagay mo ako sa iyong ilong Para sa ano, hindi ko alam, pampaganda siguro upang tingnan mo kung kumusta ang iyong mukha, at kung may bagay sa gitna ng iyong ngipin.

“Bundok” Rochie Mamalias Kapag malayo, Isa lang itong malaking lupang hindi kumikibo Sa umaga, sa hapon at sa gabi.

Ngunit abala ito sa kanyang kapaligiran.

Abala ito sa mga kasamahan sa gubat, Ang matataas na puno, Matatandang bato, Sariwang katutubong prutas At ang landas na hanggang ngayon ay pinagdadaanan Ng mga taong gustong talunin ang bundok.

Hindi ito natutulog.

Umaga, hapon o gabi man, Patuloy nitong sinusubaybayan Ang malawak na dagat, Ang kapitbahay na mga bundok, At ang mga lambak na nasa gitna nito.

May mga lihim din itong Hanggang ngayon ay hindi pa nabubunyag.

Walang hintong tinatago ang mga sikreto Ng mga ibong nag-uusap, Ang taghoy ng hanging sariwang-sariwa Na naghahatid ng mga balita.

At ang lihim na binibitawan ng mga tao Habang naglalakad patungo sa itaas.

Hindi maitatago ng bundok ang amoy nito.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 461 Kahit na hindi maamoy kapag malayo, Sariwang-sariwa ang amoy ng prutas Na tumutubo sa lupa nito Nang pasukin mo ang gubat nito.

Maaamoy rin ang mga punong Patuloy na tumataas Kapag nakarating ka na sa itaas.

Tapat ang tsinelas, hindi ka nito iiwan, Maliban kung dalhin sa dagat, nawawala kung datnan.

Kahit saan pumunta, ito'y sumusunod, Hanggang dumating ang araw na ito'y mapudpod.

Ingatan ang tsinelas.

Na hindi ko rin alam.

Itatapat niya ang mga sekreto ko Kahit ako ay magdamdam.

Alam niya ang lahat ng Mga sarili kong damdamin.

Ipaliliwanag sa iyo kung bakit Ayoko sa kanya tumingin.

Marami man ang hindi nakakapansin ng bundok, Hindi ito ginagawa para “Ang Pitaka” Mayaman ito sa kaalaman, Masaktan ang isang tao.

Ruthcel Palma sa mga sikretong itinatago nito Mabilis lang ang dila niya Dahil sila ang nakakatuklas ng pagkabuo ng mga Nakakatulong ang pitaka sa buhay ng isang tao.

Sa lahat niya ikukuwento. lupain.

Kung papansinin, tila isang napakaliit na bagay Mabuti naman at hindi puwedeng At wala silang planong umalis na kaugnay ng kapalaran ng tao.

Magsalita ang salamin kong ito Para ipatuloy nilang pagsilbihan ang mga Nalalagyan ito ng mahahalagang laman para mas Para hindi mo puwedeng alamin ang Ibon, halaman at mga tao. madaling maabot. katotohanan sa isip at sa puso ko.

Karamihan nasa loob ang mga pera, picture ID, resibo, at iba pa.

“ANG TSINELAS (bow...) “ “Aklat” Ang pitaka ay mayroon ding lihim Julius Paulo Lorelei Villaluz na siya lang ang nakakaalam.

Korteng parang itlog, gawa sa goma, Alam niya kung ang may-ari Samahan mo ako sa mga landas Magkakambal, laging magkasama ay mayaman o mahirap. na dapat kong puntahan Beachwalk, Islander, Scotts, Surfah, Olokai Ituro ang sinulat kong kasaysayan May sarili itong damdamin at may hinaharap na Kay dami-raming tatak, Tanganan ang aking kamay maraming pagsubok. kay dami-raming kulay. at hawakan mong mahigpit Kapag maraming laman, puno ito ng kaligayahan 'Yan ang tsinelas.

Buksan ang aking pahina at hanapin ang aking at pagmamahal.

Tagapagtanggol ng paa laban sa mga ebak, kapangyarihan Nasasarapan at nabubusog din ito.

Lalo na sa katigasan ng mga daang lubak.

Ngunit, nagagalit din ito kapag nasisira at sobra Walang hakbang na hindi pinag-aralan, Pambansang damit-talampakan, na ang nilalaman. upang maging totoo ang aking landas Mahirap ka man o mayaman.

Kapag walang laman, may pagsubok at Humanga ka sa aking kakayahan Lahat ay may tsinelas. hinaharap itong problema. at magtiwala ka sa akin sa lahat mong ginawa Malungkot at mas problemado ito kapag Pamatay ng daga, ipis, butiki at sentipido, Aking kamay ay mahina, mapupunit at masisira nag-iisa.

Panungkit ng manggang hilaw, Magtiyaga sa aking kaasiwaan Nawawalan ng pag-asa santol at abokado. para sa iyong kapakanan lalo na kung walang perang nakadikit.

Pang-depensa laban sa bubog Ilang ang aking salita ngunit matibay sa taas ng bakod, Ang pitaka ay malapit sa buhay ng tao.

Madalas kong sinasabi ang mga bagay-bagay na Habang ika'y tumatakas Nakararating ito sa iba’t ibang panig at gusto mong malaman sa mga baranggay tanod. nakapupunta sa magagandang tanawin.

Kapag makinig kang mabuti, ang aking tapang ay Matatag ang tsinelas.

Nawawala din ang pitaka kung saan-saan kapag lumalaki nang mabilis nakuha ng mandurukot.

Lumilipad ito papunta sa nakatayong lata, Ako’y pabayaang manatili sa tabi mo dahil gusto Mahirap na ito damputin O kaya'y sa ulo ng sira-ulong kababata. kong makasama mo at nagkakawatak-watak.

Sa tag-ula'y lumalangoy sa tubig-baha, Nagbibigay ng pagtitiwala sa sarili Wala na itong malay Habang ika'y nasa labas at walang magawa. na ikaw ay nandito at durog na durog na ang katawan.

Masaya ang may tsinelas.

Kapag luma at magabok, Hindi na ito nakikita at kung gayunman, Kapag nilagay sa kamay ay bibilis alam kong hindi ako pabayaan magiging masuwerte ang buhay ng taong iyon. ang 'yong takbo, Punuin ang aking kaluluwa nang may pagtitiwala

Lalo't 'pag hinahabol ng mabangis na aso. at walang hindi ko ituturo “Kung Puwede Magsalita ang Sa tubig naman ay bibilis ang iyong langoy, Nag-iiba ang aking puso Daig pa si Dyesebel, Marina, Salamin Kong Ito” kaya madali akong basahin at ano mang syokoy.

Cherry Lou M. Rojo Kung handa kayong matuto, Mahiwaga ang tsinelas.

Pagtuturo ang aking tadhana Kung puwedeng magsalita Lahat ng bata'y nag-iingat Magsisimula sa unang kabanata at maglalakbay Ang salamin kong ito na 'wag mapalo nito, sa ating landas Lagot ako, patay ako dahil Pero mas masakit pa rin Maging listo kayo sa aking kaalaman Itsitsismis niya ako. ang sinturon at latigo.

Basahin mo ako, Sasabihin niya ang lahat lahat Kahit na ang kasalanan lang sa iyo ang aking kamay Wala siyang itatago ay kukong marumi, Kailangan ko ang iyong pag-aaral Kahit na hindi dapat 'Pag tinamaan ka'y mababasa Dahil ako ay isang libro Sasabihin niya sa ‘yo. ang yung pisngi.

Maraming mga kuwento, luma at bago.

Ikukuwento niya ang mga ugali ko Mag-ingat sa tsinelas.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

7

FIL 461 “Trono” Eman Tabucol Ako ang iyong ninanais kung gusto mong mapag-isa.

Lalung-lalo na kung ang tiyan ay di matantya.

Wag lang kalimutang magdala ng panglinis o kay saya.

Papel o tabo, ayos lang Halina’t sakay na.

Napakarami nang dumaan, pero nandito pa rin ako’t nag-aabang.

Maputi ka man o maitim, kahit kayumanggi’y di ma-iilang.

O napakabigat, o napakasangsang, pero wag mag-alala’t ako’y di matitibag.

Kahit ako’y ganito, wag pabayaang ako’y mapuno ng libag.

Saan ka man mapadpad, doon ka man maabutan.

Magtanong ka lamang dahil ako’y nandiyan lang.

Gawa sa bato, porselana o ginto. nandito lang ako at ika’y maupo.

Ikaw ang aking hari, ako ang iyong trono.

Hindi magsasawa kahit ibigay mo pa ng todo.

Nakasuporta sa likod mo hanggang matapos ang lahat.

Basta’t wag kalimutan ako’y i-flush nang maingat

PULA

Ang Kalikasan

Randy Cortez

Ang Kalikasan Obra maestra ng d’yos Puno ng yaman -Shelby Ferrer

Lahat talunin, Walang pwedeng humarang, Huwag malulupig!

-Rochie Mamalias

Ibon, umawit masaya o malungkot, parehong tunog -Lucienne Muse

Sa isang walis Ang dumi’y nawawala.

Naging malinis.

-Ruthcel Palma

Kulog ng gulong, Tawanan at hiyawanUwian na nga.

-Julius Paulo

Kahit may tao, Gumagapang ang ipis Di natatakot.

-Cherry Lou M. Rojo

Sa bawat hakbang Ika’y matatalisod Tumayo ka lang -Eman Tabucol

Ang Buhay

Brawn

Marahang ulan Tandaan ang lumipas Kinabukasan

Rochie Mamalias

-Lorelei Villaluz

HAIKU

俳句

Ang haiku ay tula na nanggaling sa Japan na may labingpitong pantig na hinati sa tatlong parilala na lima, pito at limang pantig.

May kalayaan Mataas ang paglipad Ibong may hangad.

-Monica Agluba

Walang Pangamba

Laban na tayo May espadang matulis Handang mamatay -Randy Cortez

Kahit na…mahal pa rin Pangit, mataba, Bulag, pilay o bingi Mahal pa rin kita

Sa panahon ng tag-araw Ang hapdi ng malalim na sugat Nang masugatan ng matulis at napakasamang kutsilyo Sa iyong malambot na balat — Ito ang pula.

Dahan-dahang sinisira at pinipilipit ng mahinang laman Ang kalmadong sapa ay naging makapangyarihang talon Tumatakas at tumatakbo ang kaakbay at kabuhayan ng iyong buhay sa mundo Lumabas ang masigasing dugo Sa harap ng makapangyarihang init Kinakagat at sinasampal ng inaagos na kaaya-ayang ilog Gayunpaman, binubomba at tumitibok Ang pinagmulan ng buhay Sa loob ng kailaliman ng katawan Tumatakbo ang puso Ang tanging pagtayo ng pula Ipunin mo ang mga kahoy na tuyo Ilagay mo nang patung-patong ang kahoy Wisikan mo ng langis Sa ibabaw, sa tabi, sa ilalim, sa lahat ng dako Sindihan mo ang posporo at ihagis mo ito Sa naghihintay na kahoy Biglang maririnig at maaamoy ng halimaw Nagagalit at nababangis Tumatalon sa langit ng apoy.

Ito ang pula.

Bughaw Monica Agluba

Bughaw ang ginaw na nadarama Tubig na umaagos sa mga nanginginig na paa Tubig na umaalon sa mga kumakaluskos na isda Tubig na sinasalubong ng buhangi’t lupa Tubig na nilalanguyan ng mga bangka.

Kapareha ng bughaw sa itaas Ang langit na kasama ng mga ulap Langit na inaabot ng mga puting pakpak Langit na laging tinitikwasan Langit na binabalutan ng bumubulong na hangin.

Sa paglubog ng mainit na araw Sila’y nagkakasalubong Sinag na nakikisalamuha sa bughaw Gayundin sa iba pang kulay Kahel, lila at dilaw.

Brawn ang kulay na hindi mo makakalimutan.

Saan ka mang sulok pumunta sa mundo, Dala-dala mo pa rin ang kulay na brawn.

Ito kasi ang kulay ng ating balat.

Brawn ang nagpapatunay na Pilipino nga tayo, At tanda rin ito ng ating mga ninuno sa kanilang pagsisikap.

Bukod sa iyong balat, mahahanap mo rin ang brawn sa pali-paligid.

Balat ng sampalok, puno, lupa at putik, Ay ilan lang sa mga brawn na pwede mong mahawakan.

Maaamoy mo rin ang brawn sa mga kalawang.

Pwede mo ring masaksihan ang brawn sa mga pagkain.

Kare-kare, pandesal, tsokolate, at kape, Ay ang ilang mga pagkaing brawn.

Brawn ang kulay na hindi mo lang maamoy. makain, at mahawakan, Kundi ang kulay na maipagmamalaki mo Kasi brawn ang nagpapatunay na Pilipino nga tayo.

-Zaldymar Cortez

8

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 461 Pula

Puti't Itim Julius Paulo

Shelby Ferrer

Kulay ba ang pula?

O damdaming nararamdaman natin?

Pula ang isang taong may naramdamang kasalanan sa buhay.

Itong pulang tao ay nagsasala dahil sa pagsusuway niya sa batas.

Sa mga mata ng ibang tao tama naman ang kanyang ginawa.

Pinakita ng pulang tao ang maling ginagawa ng batas.

Pula ang babala na binigay niya para maulat ang mata ng mga naaapi.

Pula ang damdamin sa surot ng dibdib na maaring maapektuhan sa taong nang-aapi.

Pula din ang katapangang tinipon niya para ilahad ang maling balita.

Pero ang kalabang kumukontra sa kanya ay isang taong pula din.

Pula ang galit ng nangongontrang salungat.

Sana hindi pula ang maaaring maging bunga ng kilos ng dalawang pulang tao.

Hindi naman pulang magpatulo ng dugo ang layunin nila.

Dahil sa pulang pagmamahal nila sa kapwa ang dahilan kung bakit naglalaban sila.

Isipin mo ang isang balonisang sementong basong walang katapusan ang lalim.

'Yan ang itim.

Berde ang kulay ng pag-asa Katulad ng batang mangga Na pag kinagat mo ay preskong-presko Sariwang-sariwa

Zaldymar Cortez

Isipin mo ang na walang amoy, walang lasa't 'Yan ang

Isipin mo si Kamatayan at ang kanyang kawalan ng awa...

'Yan ang itim.

Mag-isip ka ng umiiyak na sanggolwalang ama, walang ina, nag-iisa sa buong mundo...

Isaisip mo ang mga krimen, patayan, dugo, gera, at iba pang kahayupan at kasamaan ng mga tao...

Dam'hin mo ang walang hangganang kalungkutan at hinagpis na nasa puso mo...

'Yan ang itim, At ang kabaligtaran ay puti

PULA

Lorelei Villaluz

Itim

Mansanas, strawberries at cherries ang mga prutas na pula Matamis at masarap

Ruthcel Palma

Kapag ika’y nag-iisa, Kalungkutan ay nadarama.

Sapagkat itim ay nakikita

Pula ang makinis na halik sa labi sa gitna ng silakbo ng damdamin Pula ay galit at poot, Kapag ang mundo ay nababalot ng sakit At ang buhay ay parang walang katuturan

Sa paggunita ng isang yumao, Labis na pangungulila ang nadarama mo.

At ang mata mo’y naluluha.

Sa iyong paglalakad, ika’y binabastos Walang kalaban-laban pero ramdam mo ang puot at galit sa iyong puso.

Saksi ang itim ng iyong paghihinagpis, Nasa lupa ka man, Sa piling mo ang kasiyahan at kalungkutan.

Dilaw

Pula ang dumadaloy sa iyong mga ugat at tumutulo sa bukas mong mga sugat Pula ay galit na iyong nararamdaman o pagmamahal na katakamtakam Pula ay di dapat mapait, madaya at nakakatakot Kundi maligaya at hindi masakop.

Pula ang sumisimbolo sa kagandahan, silakbo ng damdamin at kaligayahan Isang kislap sa mata ng nag-iibigan

Lucienne Muse

Dilaw ang pangunahin at pinakamahusay na kapareha sa gitna ng lahat ng mahalagang bagay-gumagana nang maayos, sumasaya ang pakiramdam, ginagamit ang pangalan sa walang kabuluhan Dilaw ang lagnat, bahag ang buntot, panlilinlang ngunit kaligayahan, kagalakan din pag-asa, suporta, pagbati, ang atensiyon ng mandurukot na marahil siyang dahilan kung bakit galit sila sa iyo.

isang lugar walang tinig, pakiramdam. itim.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Pula ang kulay ng puso, Kung saan tumatama ang pana ni Kupido Ang pula ay pag-ibig

Berde

Berde ang kulay ng pag-asa Katulad ng sariwang damo Na bumabalot sa magandang hardin Ang ganda-gandang tingnan Ang sarap-sarap hawakan Berde ang kulay ng pag-asa Katulad ng bagong umaga Berde ang kulay ng aking kinabuaksan

Rosas Cherry Lou M. Rojo

Pinakamaganda ang rosas Malambot katulad ng bagong unan at mabini parang masahe sa spa.

Rosas ang tawa ng isang sanggol Ang amoy ng bagong ligo Ang sayaw sa debut kasama ng tatay Ang lasa ng halo-halo tuwing mainit ang araw.

Palaging maganda Puno ng saya Walang sakit o lungkot Ang rosas.

Bughaw Eman Tabucol

Sa mata ng Diyos, bughaw ang daigdig mo.

Ang mahiwagang bilog na nag-iingat sa’yo.

Ang bubong na nagsisilbing pananggalang ng buhay.

At ang walang lasa’t amoy na pumapawi sa iyong uhaw.

Bughaw ang kapayapaan, katotohanan at katarungan, na hindi maasam-asam ng lupang iyong tinubuan.

Ito ang nagdidikta ng kalagayan ng Inang Bayan.

Nasa ayos sa katahimikan, nakapailalim sa kaguluhan.

Bughaw ang umaagos sa tuwing tumitibok ang puso ng maharlika Ngunit di pansin ang kulay sa bawat patak ng pawis ng maralita.

Bughaw ang humuhupa sa mainit mong mga mata Sa bawat ugong ng oras ito ang nagpapakalma.

Pero wag ka, kalungkutan ito rin ay dala niya.

Ito ang sigaw ng luha at pighati na iyong nadarama.

'Yan ang bughaw, isa sa mga kulay na nagbibigay ilaw sa ating buhay.

∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗

9

FIL 401

Kwentong Kutsero: Nasaan ka na, Tita?!

Patnugot ng Klase: Lovely Abalos Guro: Lilibeth “Betchie” Robotham

Deskripsyon: Upang maisatupad ang layuning maibahagi ng mga estudyante ng Filipino 401 ang iba’t‐ibang sawikain sa Pilipino, naghain kami ng isang kwentong base sa aming mabubulaklakin at makukulay na imahinasyon na mangingiliti sa inyong mga isipan. ‘Wag mabahala, dahil lahat ng mababasang pangyayari ay gawa‐gawa lamang at hubad sa katotohanan.

Patungo ngayon ang klase ng Filipino 401 sa Pilipinas. Pababa na sila ng eroplano galing Hawaii. Kaso, biglang kinabahan ang iba sa kanila, kasi sa pagkakaalam ng marami, puro basag‐ulo’t malilikot ang kamay ng mga taga‐Maynila. Naisip nila, baka pagkamalan silang makakapal ang bulsa’t bigla na lang silang nakawan o dukutin.

Pero hindi pa rin ito naging hadlang sa magkakaklase na pumunta sa ‘Pinas. Dahil nga lang sa takot, bigla nilang nakalimutan ang tunay na dahilan kung ano talaga ang pakay nila sa ‘Pinas. Oo nga pala, kailangan nilang hanapin s i Tita.

Nasaan na nga ba si Tita?

Naunang humiwalay sina Eman, Zal at Cherry.

Napagkasunduan nilang unahin ang Maynila. Habang naghihintay sila ng dyip, biglang kumulo ang sikmura ni Zal. “Kain muna tayo, gutom na gutom na ‘ko!” daing ni Zal. Umayon naman si Eman at sumigaw ng “Punta tayo Jollibee!”

“Pero, kailangang mahanap si Tita!” paalala naman ni Cherry.

Pagkatapos lumamon ng tatlo sa Jollibee, nagtungo sila sa Mall of Asia para simulang hanapin ang nawawala nilang Tita.

Pagdating sa Mall of Asia, napansin ni Cherry na halos lahat ng makita nilang dalaga ay napapangiting‐aso sina Zal at Eman. Sa hindi inaasahan, lumabas ang isang nakamamatay na hangin sa puwet ni Eman kaya napagtaasan siya ng kilay ng mga dalagang dumaraan. Para tuloy isang mabilis na hangin si Eman na lumikas sa kahihiyan at tumungo sa malapit na kubeta.

Pagkalipas ng mga tatlumpung minuto, lumabas din si Eman.

“Haaay! Lumabas rin ang haring patay‐gutom! ” reklamo ni Zal. “Takaw‐tingin kasi. Hindi naman kaya” tukso ni Cherry.

Pagkatapos laitin nina Zal at Cherry si Eman, pumasok sila sa Bench Store nang makitang may markang Sale sa labas.

“Magdilang anghel ka sana Cherry. Kailangan ko ng bagong brief” dasal ng sanga‐sangang dila’t mahanging si Eman.

“Manigas ka!” sagot naman ni Cherry.

Halos isang oras ang dumaan at hindi pa rin nila nakikita si Tita.

“Pagod na ‘ko! Wala naman dito si Tita, eh” daing ni Cherry habang hawak‐hawak ang kanyang mga pinamili.

Napagpasyahan nila tuloy na maghanap sa ibang parte ng Maynila.

Napadaan sila sa Manila Bay at nasimsim ang masangsang na amoy nito. Napunta rin silang tatlo sa Luneta kung saan nila nakita ang mga magkasintahang pagulong‐gulong, hanggang sa narating nila ang buhol‐buhol na trapik sa EDSA. Sa halip na makaiwas sa mapanganib na lugar, napunta pa sila’t nadatungan ng mga bantay‐kanto sa Tondo. Sa takot, nagmadaling umalis at napadpad sa Quiapo, kung saan akala mo’y hindi mahulugan ng karayom sa dami ng taong naroon.

Bago natapos ang araw, nagtungo silang tatlo sa Malate para maghapunan. Kumuha ng lamesa sa labas si Eman at agad nag‐ order, “Miss, isang round nga ng san miguel” at biglang ngiti.

“Atsaka paluto na rin ng isaw, dilis, tilapia at pusit pampulutan” dagdag naman ni Zal na biglang ngiti rin.

Samantala, nakakita si Cherry ng naglalako, “Oy, fishball” sigaw niya. “May kikiam at kwek‐kwek rin! Kukuha na rin ako ng panulak sa lalamunan, uhaw na ako!” dagdag niya. Habang lumalaklak at ngumunguya, biglang may naalala ang tatlo, “Nakarating na kaya sila Randy at Nik sa Ilocos?!” Kung saan patungo ang kaklase nilang si Lorie. ♦ ♦ ♦ ♦ Malapit na sa Baguio ang bus na sinasakyan nina Randy, Nik at Lorie nang matanaw nila ang ‘di maliparang uwak ng cordillera.

Nang makarating ang tatlo sa Baguio, agad naghanap ng pantawid‐gutom si Randy dahil sa haba ng binyahe nila.

“Kumakalam na ang sikmura ko” reklamo ni Randy habang naglalakad kasama sina Nik at Lorie patungong PMA. Plano nilang humingi ng tulong sa mga miltar para hanapin si Tita.

“O, ayun merong mga strawberries sa bakuran ng bahay, manghingi na lang muna tayo,” turo ni Nik. Pumunta nga ang tatlo sa bahay para kumuha ng makakakin.

Nang makatapak sa bakuran, biglang dumating ang matandang lalaking Igorot na nagsusumigaw, “Hoy! Sino kayo?

Anong ginagawa ninyo sa bakuran ko? Kayo siguro ‘yung mga magnanakaw ng prutas ko noh?!?”

“Hindi po! Galing po kami ng Maynila. Nagkataon lang na humahapdi na ang mga bituka namin sa gutom, kaya binalak naming mamitas ng konting makakain” paliwanag ni Lorie.

“Ah! Ganon ba! Sige, kumuha kayo! Ano bang ginagawa niyo rito?” Tanong ng matanda habang namimitas at kumakain ang tatlo. Pinaliwanag nila ang tungkol kay Tita at masaya namang nagbigay tulong ang matanda sa tatlo na pumunta sa Banaue dahil sa kutob niya namasyal doon si Tita.

“Tara, mamasyal tayo sa Banaue, hindi ko pa nakikita ‘yung mga rice terraces doon” tuwang‐tuwang sinabi ni Nik. Pinahiram ng matandang Igorot ang kanyang kuliglig para mabilis silang makarating sa Banaue at walang humpay na nagpasalamat si Randy sa kagintuang loob ng matanda.

Samantala, halos mamuti ang mga mata ni Nik sa dalawang araw nilang paglalakbay patungo sa bahay ng matandang Igorot sa Ifugao.

“Sa wakas! Narito ang tanyag at napakagandang hagdang‐ hagdang palayan” turo ng matanda sa tatlo.

“Wow! Makalaglag‐matsing ang ganda dito!” banggit ni Lorie

10

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 401

sa hanga niya sa malaking taniman ng kanin.

“Kahit siguro mga nagbibilang lang ng poste ang tao rito, may makakain pa rin sila sa dami ng kaning nakatanim” dagdag naman ni Nik. “Gusto n’yong subukang magtanim?” tanong ng matanda.

“Talaga?” tanong ni Lorie na halatang atat na atat magtanim.

Habang nagtatanim si Randy, nakakita siya ng punit na papel na may pangalan. “Pare, tingnan n’yo ‘to!” sigaw ni Randy.

“Ano ‘yan?” sabay na tinanong nina Nik at Lorie kay Randy.

Nakasulat sa papel, “magpapalamig muna ako ng ulo sa kabisera ng Ilocos!” At biglang naalala nila si Tita na madalas ito ang sinasabi. Doon nga nagpunta ang tatlo sa Laoag City sa Ilocos Norte.

“Mabuti na lang at makati ang mga paa natin, sanay gumala” patawang sinabi ni Randy, pamatay‐pagod kina Nik at Lorie. “’Yun! May kalesa. Sakyan natin papuntang Sinking Bell Tower, baka naroon si Tita” mungkahi ni Lorie.

“Oo nga, kain na rin tayo! Balita ko masarap raw ang empanada nila doon.” sagot naman ni Nik kay Lorie. Dali‐daling nagtawag si Randy ng kalesang masasakyan para lang makarating at makita ang pagbilihan ng Empanada sa Ilocos.

“Ang talas ng tainga mo Randy. Basta pagkain, ang bilis!” tukso ni Nik at Lorie kay Randy na halatang naglalaway na.

Nang makarating sila sa Bell Tower natutunan nilang lumulubog ito ng isang pulgada kada‐taon.

“Baka sa dami ng empanadang nakain ni Tita, bigla siyang bumigat at napasamang lumubog dito.” biglang biro ni Randy.

“Ang sama mo! Mamaya itulak ka dyan ng masamang hangin at ikaw ang lumubog dito!” sagot ni Lorie. “Kundi man natin mahanap si Tita, sana makita ng iba nating kaklase” dagdag niya. Napatanong tuloy si Nik tungkol sa mga ibang kaklase.

“Di ba sumama si Mo at Ryan kay Ruth papuntang Cebu?” ♦ ♦ ♦ Dumating na nga sina Mo, Ryan, at Ruth sa Mactan Cebu International Airport. Pero, nawala ang mga bagahe nila kaya’t biglang‐lungkot si Ruth dahil kasamang nawala ang paborito niyang kumot na bigay ng nanay niya noong bata pa siya. Dahil mababaw ang luha nito, napaiyak si Ruth sa pagsisising nawala ang kumot niya. Nangako naman sina Mo at Ryan na bibili sila ng mga murang gamit mamaya sa mga tiyangge sa bayan.

Pagkatapos ng ilang oras, nawala rin ang lungkot ni Ruth nang sinundo silang tatlo ng pamilya niya dahil nakatira sila sa Cebu.

Habang nasa loob ng kotse, napatingin sina Mo at Ryan sa labas.

“Ang ganda pala ng mga babae dito. Halos lahat, kulay labanos” puri ni Modesto sa mga nakitang babae. Sumang‐ ayon naman si Ryan dahil ayaw niyang iwan sa ere si Mo na nanlibri sa kaniya kanina ng mga bagong gamit at damit.

Pagdating sa bahay nina Ruth, nagulat si Mo at Ryan sa malapalasyong bahay nina Ruth. Kaya ‘di na nagdalawang‐isip at doon na sila tumuloy. Kinabukasan, nagising si Mo sa parang sirang‐plakang naririnig galing sa banyo.

“Ikaw ba yung kumakanta kanina?” tanong niya kay Ruth, habang palabas ng banyo, mukhang di madapuang langaw sa ganda ng bihis, at halatang may pupuntahang okasyon.

“Naghahanda ako para sa Sinulog” sagot ni Ruth. “Gusto n’yong manood? Ito ang pinaka‐importanteng pangyayari sa Cebu at maraming sayawan. Baka makita natin doon si Tita” “Ayos, sasabihin ko kay Ryan para makapaghanda na. Kilos‐ pagong pa naman ‘yon kung mag‐ayos sa sarili.” bigkas ni Modesto.

Sa pangunahing kanto ng syudad, napahanga si Mo sa mga nakilahok na maaaliwalas ang mukha sa saya. Gigil na gigil namang nakikisayaw si Ryan sa mga mestisang Cebuana na masama ang tama sa kanya. Sa talas ng ulo, madaling natutunan ni Ryan ang mga yapak ng mga mananayaw.

Samantala, nagbuburo sa isang tabi si Mo dahil parehong kaliwa ang mga paa’t baka mapahiya pa siya sa mga tao.

Sa kabilang banda, nalasing si Ryan sa mga libreng alak ng okasyon at hindi namalayang nagmumurang kamatis na ang babaeng kasayaw niya. “Ganda mo naman! Ang kinis‐kinis ng balat at ang puti‐puti pa,” pahiwatig ni Ryan sa babae.

Napansin naman ni Mo na matandang babae na ang kasayaw ni Ryan at kidlat sa bilis na hinila niya si Ryan sa babaeng kasayaw.

“Hoy pare, hindi maganda ‘yon! Mukhang pinagtaksilan ng panahon ang itsura!” saad ni Mo. “Sayaw ka ng sayaw, hindi natin tuloy namalayang nawawala si Ruth!” hiyaw pa niya.

“Huwag kang mag‐alala at nandiyan lang siya sa tabi‐tabi,” patawang sinabi ni Ryan, kung ‘kala mo’y may sira sa tuktok.

Pagkaraan ng ilang minuto, nakita na nila si Ruth na nakikipag‐ usap sa mga bantay‐kanto at nagtatanong kung may nakita silang mukhang galing abroad.

“Parang nakakita ako patungo sa Magellan Shrine,” sabi ng isa sa mga kausap ni Ruth.

Nagmadaling pumunta sina Ruth, Mo, at Ryan sa Magellan Shrine. “Sana nandito na nga si Tita para mabunutan na tayo ng tinik sa lalamunan!” alalang sinabi ni Ruth. Masiglang tumakbo si Mo sa loob ng Shrine pero sa ‘di inaasahan, wala roon si Tita. Malungkot na lumabas si Mo at pinaalam kina Ryan at Ruth ang masamang balita. Para tuloy bungang‐tulog lang kay Mo ang buong araw sa mga kamalasang nangyari sa kanila…simula sa pagkawala ng mga bagahe nila hanggang sa bigong paghahanap kay Tita sa Cebu. Habang naglalakad, naisip ni Mo kung minamalas din ang iba nilang kaklase. ♦ ♦ ♦ ♦ Sa kabilang dako, naghiwahiwalay sina Inday, Bernard, at Julius para hanapin si Tita. Tumungo si Bernard sa Taluksangay, isang baranggay ng mga Badjao na natagpuan ni Marco Polo noong araw. Si Inday naman ay bumisita sa kanyang mga kamag‐anak sa Pagadian City, Zamboanga del Sur, habang si Julius ay nawala dahil walang kakilala kahit saan sa Mindanao.

Balak sana ni Bernard na saliksikin ang tungkol sa mga Badjao sa Taluksangay, pero nahulog ang loob niya sa ganda ng musika nila. Sa halip na hanapin si tita, naubos ang oras n’ya

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

11

FIL 401

rito. Pero sa lambot ng kanyang puso, napakain ni Bernard ang mga buto’t balat na bata sa Badjao. Nagbigay rin siya ng pera kapalit sa pagtuturo nila ng musika.

Samantala, sa Zamboanga del Sur, laging pumupunta si Inday sa disco ala Annie Batumbakal. Halos masira ang ulo niya sa kasasayaw. Ang mas malala pa doon, napakahaba ng buntot niya, kaya laging nasusunod ang gusto. Nakipagkaibigan rin siya sa mga babaeng mababa ang lipad, kaya natuto siyang magrebelde. Isang araw, nakipagbasag‐ulo si Inday sa mga turistang dumayo sa disco na pinupuntahan niya. Naaresto siya tuloy at walang nasabi sa mga madlang people. Sa tigas ng ulo, nakulong si Inday sa State Penitentiary ng Mindanao.

Wala namang makitang manggang makain si Julius sa Bukidnon. Dahil butas ang bulsa’t walang pambili ng pagkain, naging hampaslupa si Julius at nagbantay‐salakay sa isang mayamang pamilya para mahulog ang loob sa kaniya. Kaso, may masamang balak si Julius na magnakaw ng mga mangga’t saging sa bakuran ng mayamang pamilya. Sa kasamaang‐palad nahuli siya ng gwardya ng bahay at pinakulong sa Mindanao State Penitentiary.

Pagbalik ni Bernard sa kanyang motel galing sa Taluksangay, may naghihintay na sulat sa kaniyang kama. Ang nakasulat rito ay “paki bail‐out mo kami sa Mindanao State Penitentiary!”

Biglang kumulo ang dugo ni Bernard sa galit sa dalawa nyang kaklase. Nanlaki rin ang ulo n’ya dahil hindi maintindihan kung paano nakulong sina Inday at Julius. “ANONG PINAGAGAGAWA NINYO MGA LINTEK NA BATA KAYO?!? BA’T KAYO NANDITO?” galit na tinanong ni Bernard sa dalawa.”

“Mahabang istorya Manong Bernie” sagot ni Julius.

“Magbigay ka na lang ng limang‐dolyar dyan sa mga gwardya sibil para makalabas kami” walang utang loob na utos ni Inday.

“Ano ba talagang nangyari?” tanong ulit ni Bernard.

“Mamaya na sabi e, para kang sirang plakang paulit‐ulit,” giit ni Inday. “Oo na, sige na. Ako na ang may kasalanan. Lagi naman ako eh. Ako, ako, ako! Eh ikaw, akala mo wala kang kasalanan? Pero meron, meron, meron!” mala‐dramang bintang ni Inday kay Bernard. “Ikaw, hindi mo rin hinanap si Tita!” reklamo naman ni Julius. Kaya, nagpunta sila sa SM para hanapin si Tita. Habang naglalakad, nakakuha sila ng text galing kay Monica na nagtatanong, “san na u?!” ♦ ♦ ♦ ♦

Nagpapalinis ng kuko sina Lovely, Luci at Monica sa Bulacan nang makuha nila ang sagot nina Julius, “pabalik na kami sa motel ni Manong Bern para mag‐impake’t makipag‐kita sa inyo”. Kaya tinanong agad ni Monica ang beautician na naglilinis ng kuko n’ya kung may kakilala silang malapad ang papel sa Bulacan para humingi ng tulong kung sa’n sila pwedeng maghanda ng kaunting salu‐salo.

“May tiyo akong nakatira sa Baliwag. May ipot man sa ulo ‘yon, dahil pinagtaksilan ng asawa, pero busilak ang puso no’n at siguradong tutulungan tayo” panukala ni Lovely.

At pagkatapos nilang magpalinis ng kuko, nagpunta agad sila sa Baliwag. Pagdating doon, may handang buko pie galing Laguna at Pampanga’s Best na longganisa sa magarbong lamesa sa kusina. “Walang magmamanipis ng mukha, okey?

Kain lang ng kain!” sabi ng tiyo ni Lovely.

Hindi na nagpaligoy pa ang tatlong dalaga’t humingi ng tulong kung saan sila pwedeng magkita‐kita ng mga kaklase n’ya. Sa awa ng Diyos, natulungan ng tiyo ni Lovely silang makakuha ng isang villa sa Calumpit, Bulacan, kung saan napag‐usapan nilang magkita‐kita.

Lumipas rin ang oras at nagsidatingan na ang mga kaklase nilang galing Maynila. Maya‐maya, dumating na rin ang iba nilang kaklase galing sa iba’t‐ibang lugar ng Pilipinas.

Nagmistulang makakati ang dila ng lahat sa dami ng kwentuhan at daldalan na naganap. Tuloy, nagbasag ng pinggan ang di makabasag‐pinggang si Lucy para lang tumahimik silang lahat.

“Teka, teka, teka, eh sino ba sa mga tita ang hinahanap talaga natin? Wala tayong litrato o anumang ebidensya na may nawawalang tita. Kaya sinong nakaisip na may nawawala?” tanong ni Luci na akala mo’y utak‐biya pero matalino naman talaga.

Iyon pala, pakana lang lahat ito ni Eman na matagal nang namamangka sa dalawang ilog. Pinagkalat niya sa klase na nawawala raw si Tita para maka‐uwi lang sa kabila n’yang pamilya sa ‘Pinas. Sa galit, sinabunutan siya ng lahat hanggang sa nakalbo ito. Sa wakas, hiniwalayan na rin ni Eman ang kirida at mga anak n’ya sa labas at naisipang magpadre na lang. ♦ ♦ ♦

Harap: Randy, Ruth, Lorie, Tita B, Cherry, Mon, Mo, Inday,

Ryan; Likod: Bernard, Lovely, Zal, Eman, Julius, Luci, Nik

12

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 301

Mga Panis na Tula Ley-Awt: Jeromelle Manuel Guro: Dr. Pia Arboleda Tala: Hango ito sa orihinal na “The Rotten Poem” ni Richard Howey. Mahihigpit ang panuntunan ng tula. Kailangang “Sa ________ ng aking gunita” ang unang taludtod. Dapat literal ang ikalawang taludtod at may synaesthesia ang ikatlong taludtod. Panghuli, dapat tungkol sa hinaharap ang ikaapat na taludtod.

Sa halo-halo ng aking gunita Masaya ang mga kaong, langka at macapuno.

Masarap at matamis na kanta nila sabay-sabay kong narinig.

Hindi ako magsasawa kung kakainin ko ito. ~Marnelli Joy Basilio

Sa babaeng maganda ng aking gunita Bumubuhay sa aking damdamin ang iyong mukha.

Naamoy ko ang matamis mong halik.

Kaya iyong-iyo na ang aking buhay. ~Sonny James Araña

Sa bintana ng aking gunita Nagmistulang impiyerno ang mundo.

Maaamoy ang halimuyak ng kamatayan.

May kakataying baboy sa aking bakuran. ~David Joel Lazaro

Sa sikat ng araw ng aking gunita Inaalagaan ang mga puno.

Naririnig ko ang alat ng dahon.

Iinit at masusunog ang lupa. ~Rex Copeland

Sa alapaap ng aking gunita Bahagharing makulay ang nakabungad.

Makikita ang mayayamang tinig ng hangin.

Makakatulog na ako maya-maya.

Sa talulot ng aking gunita Mainit ang sikat ng araw.

Namumulaklak ang aking damdamin.

Malamang babalik ako bukas. ~Angie Ocampo

Sa puso ng aking gunita, Pag-ibig na wagas ang aking iaalay.

Malalasahan ang tibok ng aking dibdib.

Magbubunyi at magdiriwang habang buhay. ~ Monalice A. Bigornia

Sa labi ng aking gunita Ang kulay ay sadyang mapupula.

Malambot ang bawat halik Ng mga nakaraang muling nagbabalik.

Sa pag-alala ng aking gunita Nagsimula sa aking pagkabata.

Narinig ang boses ng tadhana.

Iiwasan ko ang pag-agos ng luha. ~ Maria Belardo

Sa mga mata ng aking gunita Kumikindat ang mga alaala.

Para akong mababaliw sa ligaya.

Mawiwindang ako sa labis na tuwa. ~Brigida A. Schmidt

Sa kumukulong kaldero ng aking gunita Naliligo ang karne sa toyo at paminta.

Lumilindol sa loob ng sikmura.

Masarap na obra maestra ni nanay sana’y matikman. ~Eri Kajikawa Katipunan Magazin / Taglagas 2009

13

FIL 301

Sa pera ng aking gunita Makabibili ito ng pagkain.

Natitikman ko ang yaman ng buhay.

Nais kong magkaroon ng kayamanan. ~Jeromelle Manuel

Sa isla ng aking gunita Walang katapusan ang buhangin at karagatan.

Nalalasahan ko ang mabango mong alaala.

Sa puso ko kailanma’y hindi ka lilisan. ~Aizza Acojido

Sa paaralan ng aking gunita Ang bulsa ng asawa ko’y butas na.

Nalasahan ko ang kahirapan.

Sana pagkatapos ng lahat ng hirap masaya at masagana tayo. ~Duresa Wickersham

Sa lapis ng aking gunita Makapangyarihang sandata ang salita.

Singhot ng isip ang mga isinulat.

Ipagmamalaki ng maligayang watawat. ~Karl Christian Alcover

Sa bulaklak ng aking gunita Malaya akong sumasayaw, Parang bubuyog na lumilipad.

Hihipanin sa hangin ang lahat. ~Ebony Hamilton

Sa ilaw ng aking gunita May inang busilak ang kalooban.

Maaamoy ang perlas na kagandahan.

Ipakikita ko ang kwentong ito sa aking anak. ~Ferdinia Bueno

14

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 202

Pagsubok at Himala Patnugot ng Klase: Christopher DeMoville Guro: Ate Sheila Zamar at Kuya Lester Hael

Pagsubok na Hinaharap ng mga Pilipinong Migrante Nina Joyce Ramano at Brandon Balangue Ang “adversity” sa Tagalog ay isang estado o kalagayan nang malubhang paghihirap. Kamakailan lang ay nasalanta ng bagyo ang Pilipinas. Maraming tao ang nawalan ng bahay, hanap-buhay at mga mahal sa buhay.

Ang paghihirap ng mga naapektuhan ng bagyo ay nadarama ng buong bansa. Lahat ng mga Pilipino, maging sa Pilipinas man o sa iba’t ibang panig ng mundo, ay nagkaka-isa para tulungang makaahon ang mga naapektuhan ng bagyo. Ang mga Pilipino ay makabansa, masikap magtrabaho at laging nag-iisip ng mga paraan para umunlad. Para sa mga migranteng Pilipino, ang kanilang paglipat sa ibang bansa ay makakabuti sa kanilang mga pamilya at sa ekonomiya ng Pilipinas.

Kaya’t maski malayo tayo sa mga tinamaan ng bagyo, ang mga migranteng Pilipino ay handang tumulong sa mga nangangailangan sa Pilipinas.

Ang pagiging isang migrante ay mahirap maski kanino dahil kailangan nilang matutunan ang wika at kultura ng kanilang bagong tahanan. Mahirap na nga ang pag-aangkop ng sarili sa ibang kultura, lalo pa itong humihirap kapag hinuhusgahan ang mga galaw na hindi angkop sa kultura ng banyagang bansa. Ang malaking pagsubok na hinaharap ng mga migranteng Pilipino ay kung paano magsimula mula sa wala. Karamihan sa kanila ay nagsisimula sa mga trabaho na maliit ang pasahod kaya kailangan nilang isubsob ang kanilang mga sarili sa trabaho para lang makaraos. Para sa mga kabataang migrante, nagsusumikap sila sa eskwela dahil ito ay tutungo sa kaunlaran ng kanilang buong pamilya. Mahirap man ang buhay ng mga migranteng Pilipino sa umpisa, nakakaraos sila at umuunlad dahil sa kanilang ambisyon, katatagan ng loob at kasipagan. Dapat bang kaawaan ang mga migrante dahil sa kanilang paghihirap? Hindi dapat lahat ng tao ay nakakaranas ng paghihirap ngunit dapat nating tularan ang mga migranteng Pilipino na nagsusumikap para sa kanilang kaunlaran at sa kaunlaran na rin ng Pilipinas.

Kaunting Tiyaga Lang…Uunlad Rin Nina Karl-Ryan Meyer, Joy Villanueva, at Ryan de Leon Sa Pilipinas mahirap ang buhay. Maraming tao na walang bahay at pera. Walang kasalanan ang tao kapag siya ay naisilang sa buhay-mahirap. Pero huwag natin kalimutan na marami rin taong umahon sa hirap.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Maraming tao sa Pilipinas ay nag-aaral ng mabuti lalung-lalo na sa nursing para makapag-abroad sila. Mahal ang mag-aral, kaya kapag walang pera hindi rin sila makapag-aral.

Isa dito si Manny Pacquiao. Naisilang siya sa General Santos City. Mahirap ang buhay niya habang lumalaki. Hindi siya nakapag-aral kaya hindi siya marunong magbasa. Nagtitinda siya ng sampaguita at ninakaw na sigarilyo para matulungan niya ang mga magulang niya.

Habang lumalaki si Manny, natuto siya magboxing. Magaling si Manny sa boxing. Pumunta siya sa Manila para ma-ipursue niya ang pagbo-boxing. Palagi siyang nananalo sa mga boxing competition sa buong Pilipinas at Asya, hanggang nakarating siya sa USA. Dito umani siya ng “pound for pound champion” dahil tinatalo niya ang mga champion sa limang weight division. Milyun-milyon na dolyar ang kinikita ni Manny.

Mayaman ngayon si Manny at sikat na sikat sa Pilipinas at USA. Pero ang maganda kay Manny ay hindi niya nakalimutan kung saan siya galing. Si Manny ang “considered” na pinaka-humbled na atleta sa isports. Ibigsabihin, hindi siya mayabang at sumisira ng tao katulad ng mga kalaban niya.

Charitable din si Manny. Nagbibigay siya ng milyun-milyon din sa mahirap sa Pilipinas. Ngayon, edukado na si Manny. Marunong na siyang mag-English at magbasa. Kahit marami siyang pera, sinigurado niya na edukado rin siya. Sana magamit natin na inspirasyon si Manny. Kahit gaano kahirap ang sitwasyon natin, kaunting tiyaga at pagdarasal lang pwede na rin tayong umunlad.

Persona Revolution Nina Isa Quezon at Shane Rivera Maraming mga tao ang kadalasang nagsasabi na gusto nilang magsimula ng rebolusyon. May nakikita silang mali at gusto nilang ayusin. Pero gaano kadalas na ang tao mismo ay tinitingnan ng mabuti ang kanyang sarili? Napapansin niya ba na ang rebolusyon at nagsisimula sa kanyang sarili? Ito ang kahulugan ng “persona revolution.”

Ang sariling pagmumuni-muni sa sarili ang susi sa “persona revolution.” Kailangan natin mag-isip at magtanong kung bakit iyan ang ating pag-iisip, kung bakit iyan ang ating paniniwala at kung bakit ang isang bagay ay may halaga. Isang mahalagang aspeto sa gawaing ito ay ang pagtuturo ng isang tao sa kanyang sarili ng kasaysayan 15

FIL 202

ng mga tao sa paligid niya. Ito ay makakatulong sa iyo na makita ang pangkaraniwang kahirapan. Gaya ng sinabi ni Jose Rizal, “he who does not look back at where he came from, will never reach his destination.” Ang pag-unawa sa kahalagahan ng nakaraan ang mga aralin na nagpapakita kung ano ang maaaring matutunan at mga karanasan na huhugis sa atin at sa henerasyon ngayon. Nakalipas na ang mga ito at sumasalamin ito sa ating kasalukuyan at tumutulong sa atin upang mapagtanto ang mga pagbabago na kailangan nating gawin sa hinaharap.

Matapos naming malaman ang tungkol sa ating sarili, pwede nating makatulong sa ibang tao na simulan ang kanilang “persona revolution” sa pamamagitan ng pagpunta sa isang paglalakbay sa pamamagitan ng sariling pagmuni-muni. Ito naman ay makakatulong sa isang tao upang magtagumpay siya sa kanyang mga pagsubok sa buhay. Ngayon, hindi lang ikaw “revolutionized” na tao, kundi ikaw ay nakakatulong upang simulan ang isang rebolusyon na mas malaki kaysa sa inaasahan mo.

US Military at ang mga Sundalo Ni Francisco Bonglo Ang shootings sa Ft. Hood ay isang trahedya at diinaasahang dumating. Si Major Hasan ay nasugatan ang may 28 na tao, at pumatay ng 12 katao sa Ft. Hood noong Nobyembre 06, 2009. Sinubukan din ni Major Hasan na kumuha ng kanyang sariling buhay. Pagkatapos ng shootings sa Ft. Hood, ang US Army ay nagbigay ng suporta sa mga pamilya sa mga biktima. Matapos ang trahedya, ito ay nagpapakita ng mga respeto ng US Army sa kanyang mga sundalo at kanilang mga pamilya. Ito ay nagpakita sa mundo na ang US Army ay tumatagal sa pagaalaga ng kanilang mga sundalo kahit na may trahedya.

Ang US Army at ang kanyang mga sundalo ay magpapatuloy upang ipagtanggol ang ating bansa at ang paglaban para sa ating kalayaan na walang takot.

Paghihirap sa Buhay Nina Joyneline Agraan at Dale Bacani Marami sa atin ang nagsasabi na mahirap ang buhay sa Pilipinas. Para bang ang Pilipinas na ang pinakamahirap, pinakamarumi, pinaka-corrupt na bansa sa mundo. Mahirap talaga ang buhay sa Pilipinas.

Over-populated ang Pilipinas dahil sa religious beliefs na ayaw nila sa abortion at contraceptives katulad ng birth control, dahil sa ganyang belief ay madaming mga bata ang napapabayaan at hindi naaalagaan nang mabuti.

Karamihan sa kanila ay walang madarating sa buhay kasi walang nagsusustento nang masustansyang pagkain at walang pinag-aralan kasi walang pera. Katulad ng mga bata sa iskwater, sa kanilang batang edad natuto na sila sa 16

mga masasamang bisyo, katulad ng pandurukot, droga, pagbebenta ng kanilang katawan at iba pang iligal na aktibidad. Walang trabaho ang maraming tao at corrupt pa ang gobyerno kaya hindi makaahon ang mga tao sa hirap.

Araw-araw kahit saan ka pumunta sa Maynila, makikita mo ang mga kahirapan ng tao. Maraming namamalimos na mga pulubi sa kalye. Paniniwala nila na ang tadhana nila sa buhay at walang pag-asang makaahon pa. Dahil sa corruption sa bansa natin, maraming tao ang naniniwala na ang tanging paraan na makaahon sa buhay ay pagbutihin ang pag-aaral. Lalung-lalo na sa Medical Field katulad ng nursing, caregiving at doktor kasi yan ang alam nilang indemand sa ibang bansa lalo na sa Amerika. Ang buhay ay madaming mga pagsubok na mararaanan, mahirap man o mayaman. Pero kung masipag ka sa buhay, makakamit mo ang tagumpay! Huwag mong itigil ang laban! Huwag kang susuko! Kaya natin yan!

Mga Pilipino sa Hawaii Nina Chris DeMoville at Leilani Pierson Ang mga Pilipino sa Hawaii ay nagkaroon ng mahirap na trabaho para pagtagumpayan ang mga negatibong stereotypes sa kanila bilang mga deviants at hardinero. Sa katunayan, ang mga Pilipino sa Hawaii ay marami sa buong kapuluan. Ang mga unang Pilipino ay dumating sa Hawaii upang magtrabaho bilang manggagawa sa mga plantasyon ng asukal. Sila ay mabilis na pinatunayan ang kanilang sarili na maging masikap na tao, at kinuha ang bentahe ng kanilang bagong inangbayan upang makapag-aral. Ngayon, ang mga Pilipino sa Hawaii ay nagtratrabaho bilang pulitiko, abogado, doktor, executive, at mga nars. Mayroon silang malakas na pamilya at relasyon sa komunidad at nakaraos sa buhay dahil sa kanilang kasipagan at hirap sa trabaho. Sila ay nagtrabaho nang husto bilang indibidwal at bilang isang komunidad. Pinatunayan din nila na ang mga negatibong stereotypes ay rasistang misconceptions na binuo sa paligid ng takot at walang pag-uunawa.

“Kapit-Bisig Para sa Ilog Pasig” Nina Mary Joy Llaguno at Roxanne Tabudlo “Kapit-Bisig para sa Ilog Pasig” ay isang orgnanisasyon at proyekto na inilunsad ng ABS-CBN para linisin ang Ilog Pasig. Kasama ang Department of Environmental and Natural Resources at sa suporta ng Pasig River Rehabilitation Commission, ang local na pamahalaan, mga pribadong korporasyon at nang publiko, malilinis muli ang Ilog Pasig. Sinimulan ang organisasyon na ito noong ika-14 ng Pebrero 2009 sa pasimuno ni Ginang Gina Lopez nang ABS-CBN Foundation. Ang pakay nang organisasyon na ito ay ibalik muli ang Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 202

kasaysayan ng Ilog Pasig bilang isang bagong simula at koneksyon nang ating kultura.

Ang Ilog Pasig ay ang ilog na nag-konek ng Laguna de Bay at ng Manila Bay na naghahati sa Metro Manila. Ang ilog na ito ay isa sa pinakakilalang ilog sa buong Pilipinas. Sa lumipas na mga taon, ang Ilog Pasig ay napabayaan at nilapastangan ng ating mga sariling kababayan. Marumi na at marami sa ating mga kababayan ang patuloy pa rin sa pagtatapon ng mga marurumi at mababahong material sa ilog na ito. Dahil dito, nawasak na ang kagandahan ng Pasig na kinagisnan natin noon.

Karamihan ng basura na natatapon sa ilog ay galing sa mga kapus-palad nating mga kababayan na mismong nakatira sa ilog na ito, kaya unang sinimulan ang proyektong magbibigay ng mga bagong bagay para sa kanila. Ire-relocate sila sa ibang lugar at bibigyan nang kanilang mga sariling bahay. Sa hakbang na ito ay pwede nang simulan ang paglilinis ng Ilog Pasig.

Ang Ilog Pasig, ayon sa kasaysayan, ay sentro ng kabuhayan ng sinaunang Pilipino. Isa siyang tawiran ng iba’t ibang lahi at kultura noon. Sa ngayon, ito ay hindi magiging madali at kailangan natin ang suporta ng bawat isa. Kung magtutulungan tayo, maibabalik muli natin ang koneksyon sa bawat isa at ang diwa ng mga Taga-Ilog. “Sa ating pagkakapit-bisig, mabubuhay muli ang Ilog Pasig!”

Ang Maliit na Bahay-Kubo Ni Mary Ann Doles Ang mag-asawang Mang Rogelio at Aling Dionisia ay nakatira sa isang maliit na kubo sa tabi ng dagat kasama ang labing-isa nilang anak. Palaging siksikan. Minsan nga walang makain kasi kulang ang kinikita ni Mang Rogelio bilang mangingisda para tustusan ang mga kailangan ng mga anak. Wala rin silang pera para paaralin ang mga anak. Hindi pa natatapos diyan. Si Aling Dionisia ay buntis na naman sa kaniyang panlabing-dalawang anak. Sa kahirapan ng buhay, bakit pa nila naisipang magkaroon ulit ng anak ?

Kung ikumpara sina Aling Dionisia at Mang Rogelio sa lahat ng mga mag-asawa sa Pilipinas na nagkakaanak na lang palagi, ang maliit nilang bahay-kubo ay parehas na rin sa nangyayari ngayon sa Pilipinas.

Habang parami ng parami ang tao, lalong sumisikip at naghihirap ang bansa.

Noong taong 2000, ang populasyon ng Pilipinas ay mahigit 76 milyon. Ngayon ay nasa 90 milyon na at dumadami pa. Sa isang dekada lang ay mahigit 12 milyon ang itinaas ng populasyon. Ibig sabihin ay magiging mahigit 100 milyon ito pagkalipas ng sampu pang taon.

Panahon pa ni Marcos ay malaking isyu na ito. Ang gobyerno ay nagtaguyod ng proyekto para kontrolin ang paglobo ng populasyon kagaya ng paggamit ng condoms o tabletas kapag nagtatalik. Isang ahensiya sa gobyerno ang Katipunan Magazin / Taglagas 2009

pumumpunta sa lahat baranggay para magturo nang tamang pamamaraan ng paggamit ng mga ito. Pero hindi nagtagal ang proyekto dahil tumutol ang simbahang Katoliko. Kasalanan daw ang pagtigil sa pagbubuntis.

Para na ring aborsyon na pinapatay ang bata bago pa man ito mailuwal sa mundo. Halos lahat ng Filipino ay Katoliko kaya binabaliwa ang proyekto ng gobyerno.

Marami pang ibang dahilan kaya lumalaki ang populasyon. Kahit gusto naman ng mga tao na gumamit ng condoms o tabletas, wala naman rin silang pera para bumili nito. Hindi naman kasi libre. Pero ang kahirapan sa buhay sa Pilipinas ang isa sa malaking dahilan sa paglobo ng populasyon. Dahil sa walang sapat na trabaho, ang mga magulang ay hindi napag-aral ang kanilang mga anak at natutukso silang mag-asawa kahit bata pa sila.

Sigurado na ang mga ito ay magkakaroon ng maraming anak.

Habang lumalaki ang populasyon, lumiliit din ang mga lupa na pwedeng pagtamnan kasi ang ibang lupang sinasaka ay ginagawang tirahan ng mga tao.

Ang ekonomiya ng Pilipinas ay nakadepende sa agrikultura ng bansa. Dito nangagaling ang ikinabubuhay ng mga maraming Pilipino. Kung ginawang tirahan ng mga tao ang sakahan, liliit din ang pinagkukunan ng pagkain.

Wala na ngang sakahan, wala ring pagkain at wala pang trabaho. Lalo pang maghihirap ang mga Pilipino.

Ang mga magulang ay dapat gabayan ang mga anak nila na huwag munang mag-asawa nang wala pa sa tamang edad. Kapag nag-asawa man sila, kailangan ipagbilin ang paggamit ng proteksyon palagi. Dapat ang gobyerno ay gumagawa rin ng mga paraan para magbigay ng libreng mga condoms o tabletas lalo sa mga mahihirap na hindi kayang bilhin ito. Kailangang magtulungan ang mga Pinoy para malampasan ang problemang ito. Kayaga na lang ng nakaraang bagyo na nagdulot ng maraming sakura sa Pilinas, ang isyu sa populasyon ay parehas din na kailangang malampasan. Huwag hayaan na maging maliit muna ang bahay kubo (Pilipinas) para kumilos.

Ang Pagsubok ni Arnel Pineda Nina Alex Cambria at Orlino Caraang Si Arnel Pineda ay ipinanganak sa Sampaloc, Maynila, sa Pilipinas. Maagang edad pa lamang siya, tinuturuan ng ina niyang umibig sa pag-awit. Hinihikayat ng ina niyang kumanta ng mga awit ng paborito niyang sikat na mang-aawit tulad nina Karen Carpenter at Barbara Streisand. Habang lumalaki si Arnel, hinikayat ng kanyang mga magulang na sumali siya sa mga paligsahan sa pagkanta. Ang kanyang ina, na lumalaban sa sakit sa puso, ay namatay noong siya ay labintatlo. Dahil sa kanyang sakit, ang pamilya nila ay nagkaroon nang malaking utang. Kasabay nito, dahil huli sila nang isang taon sa pagbayad ng renta ng apartment at hindi 17

FIL 202

masustentuhan ang kanyang mga pamilya, ang kanyang ama ay lumayas at ibinigay ang mga anak niya sa mga kapatid niya. Para mapagaan ang buhay ng kanyang ama, tumigil si Arnel sa pag-aaral at nagboluntryo siyang maghanapbuhay. May dalawang taon siyang tumira sa kalye, tumutulog kung saan man puwede, gaya nang pambublikong parke o sa isang makipot na sofa sa labas ng bahay ng kaibigan niya. Nag-simula siyang kumita ng pera sa pangongolekta ng mga diaryo, babasaging bote, at pira-pirasong bakal, at pagkatapos ay ibinibenta niya ang mga ito sa mga "recyclers."

Kung minsan sinasamahan niya ang mga kaibigan niya na pumunta sa "pier" para makahanap nang iba-ibang trabaho gaya ng paglilinis ng pira-pirasong bakal at "docked ships." Dahil sa hirap ng kanyang buhay, hindi siya kumakain nang husto, minsan rinarasyon niya ang isang maliit na pakete ng biskit na sapat niyang kainin para sa dalawang araw. Sa kabila ng lahat ng mga paghihirap niya, nanatili siyang nag-isip ng mga positibong bagay para may pagkakataon siya sa isang masiglang kinabukasan.

Noong labing limang taon na siya, siya ay naging "lead singer" ng Filipino musical group na ang tawag ay Ijos Band. Kumakanta siya noon sa Jolibee. Sa 1986, pinalitan ng grupo ang pangalang Ijos sa Amo. Sumali at nanalo sila sa paligsahang Rock Wars sa Pilipinas. Sa 1988, ang Amo ay sumali at nanalo sa paligsahang Yamaha World Band Explosion. Nag-perform sila sa mga klub sa Quezon City, Olongapo City at Makati City, na kung saan matatagpuan ang Luzon, ang pinakamalaking isla sa Pilipinas.

Sa huli ng taon-1990, ang mga myembro ng grupo ay nakipaghiwalay. Ang mga iba ay nakisama kay Pineda at bumuo sila nang bagong pangalan ng grupo, "New Age." Sa 1991, naimbitadohan ang New Age na lumipat sila sa Hong Kong para gumanap sa isang napaka-tanyag na restawran na tinatawag na entertainment Grammy's. Sa New Age, si Pineda ay kumanta sa anim na gabi sa isang linggo, Martes hanggang Linggo, para sa ilang mga taon pagkatapos noon. Pagkatapos ng isang pang-matagalang relasyon, sa 1994, nabigo ang grupo. Nakaranas si Pineda ng problema sa kalusugan, na halos sirain ang kanyang boses. Siya ay bumalik sa Pilipinas. Matapos ang anim na buwan ng pag-galing, siya ay makakapag-awit muli. Siya ay bumalik sa Hong Kong at itinuloy ang pagkanta kasama ng kanyang banda. Noong 1999, gumawa si Pineda ng sarili niyang album, ang pamagat ay Arnel Pineda. Sinulat at inayos ni Pineda ang ilan sa mga kanta. Itinuloy ni Pineda ang pag-aawit niya sa New Age habang tinatrabaho ang kanyang album. Sa araw ng kanilang pahinga, Linggo, ang band ay madalas na nagpeperform para sa mga ginaganap ng komunidad.

Noong 2006, bumuo sila nang ibang band na ang 18

tawag ay "The Zoo." Sila ay pumirma ng kontrata sa kompanya ni Bert de Leon, isa sa mga pinakamahusay at iginagalang na Filipino talent manager at TV director. The Zoo ay gumanap ng mga ilan gabi sa isang linggo at mga klub sa Manila at Olongapo sa panahon ng 2006 at 2007.

Nag-umpisang naipalabas ang mga kantang ginanap ng The Zoo sa YouTube gaya ng Journey, Survivor, Aerosmith, Led Zeppelin, Air Supply, The Eagles, Kenny Loggins at iba pang popyular na kanta na ginanap sa 70s, 80s at 90s. Sa Hunyo 28, 2007, si Neal Schon ng Journey, isa sa mga pinakasikat na rock band sa Estados Unidos sa huli ng 1970 at 1980s, ay nakipagugnayan kay Noel Gomez, isang longtime fan at kaibigan ng mga Pineda na nag-upload ng karamihan sa mga videos, upang humingi ng impormasyon tungkol kay Pineda. Dahil nawalan ang Journey ng lead singer at desperadong-desperado silang humanap ng isa, akala ni Schon na natagpuan na niya ang magiging lead singer nila. Nagpadala si Schon ng isang e-mail kay Pineda para anyayahin sa audition na makasali sa Journey. Nang mabasa ni Pineda ang e-mail ni Schon akala niya ay panloloko lamang, ngunit pagkatapos ng paghihikayat ni Gomez, sumagot siya sa e-mail ni Schon. Sampung minuto makalipas, nakatanggap si Pineda ng isang tawag sa telepono galing kay Schon. Sa August 12, isinama ni Pineda ang kanyang manager si Bert de Leon sa San Francisco, California para sa isang dalawang-araw na audition. Salamat sa Diyos, naipasa ni Pineda ang audition niya. Noong Disyembre 5, 2007, ipinahayag sa CNN Headline News si Pineda bilang lead singer ng Journey.

Ayon kay Jonathan Cain, Journey's keyboardist, "We went to Chile just recently, where we had never played and they went crazy, they absolutely went nuts...Arnel's first show — talk about a stressful thing — we had a televised concert for 25 million people...Is the guy a winner? Yeah, he's a winner. He's a clutch player.”

Maraming kahirapang dinaanan si Pineda. Dahil hindi siya sumuko sa mga kahirapan na hinaharap niya, siya ay nagwagi sa huli. Ngayon, may sarili na siyang pundasyon, Arnel Pineda Foundation, na ang misyon ay tumulong sa mga batang may kailangan para may pagkakataon silang makapag-aral, lumaki, at maging matagumpay.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 201­02

Isang pangyayari at Mga iba-ibang Taong Nagbigay ng Pag-asa at/o Pagbabago Mga Patnugot ng Klase: Marc Teopaco at Rachelle Pollack Guro: Tita Imelda Gasmen EDSA—People Power Revolution ni Ruel Reyes Ang EDSA ay rebolusyon na ginawa ng mga tao sa Pilipinas. Ito ang unang rebolusyon na walang karahasan. Nangyari ang EDSA (Epifanio de los Santos Avenue) kasi galit ang mga tao sa Pilipinas kay Ferdinand Marcos at sa mga aksyon niya. Gusto ng mga Pilipino ng pag-asa at pagbabago sa kanilang buhay. Ipinahayag ni Marcos ang “Martial Law” noong ika-21 ng Setyembre 1972. Maraming personal na kalayaan ay nawala dahil kay Marcos. Kinurakot ni Marcos ang pera ng gobyerno at ipinatay daw ni Marcos ang mga kalaban niya sa military. Ang napakaimportanteng kalaban ni Marcos ay si Benigno “Ninoy” Aquino Jr. Pagkatapos ng asasinasyon ni Aquino, nagkaroon ng eleksyon para sa presidente na ang mga kandidato ay si Marcos at ang kalaban niya, si Corazon Aquino (ang asawa ni Ninoy Aquino). Nagkaisa ang mga sibilyan sa EDSA at doon sila nagprotesta. Marami ay nagdadasal at ipinapakita rin nila ang simbolo ng “Laban,” pero walang nasaktan. Natalo si Marcos sa People Power Revolution (EDSA I) at tumakas siyang papunta sa Estados Unidos. Naging presidente ng Pilipinas si Corazon Aquino noong ika-25 ng Pebrero 1986, at naibalik ulit ang lakas ng gobyerno sa mga tao ng Pilipinas kasi may demokrasya uli.

Andres Bonifacio ni Aiza Alejo Alam ba ninyo na ang tawag ng 'club' natin ay Katipunan? Pero, alam ba ninyo kung paano nagkaroon ng organisasyon na ang tawag ay 'Katipunan'? Si Andres Bonifacio ang tagapagtatag at puno at amanito. Maypagasa ang alyas ni Andres sa Katipunan.

Napakagaling ni Bonifacio kasi tinuruan lang niya ang sarili niya.

Siya rin ang nagsuporta ng mga kapatid niya noong namatay ang mga magulang nila. Naging miyembro rin siya ng 'La Liga Filipina', isang organisasyon na sinimulan ni Jose Rizal. Hindi man siya naging pangulo ng Pilipinas, pero itinuring siyang pinakaunang pangulo ng ilang mga Pilipino.

Ang Katipunan ay isang sekretong grupo. Ang buong pangalan ng Katipunan ay Kataastaasan Kagalanggalang na Katipunan ng mga Anak ng Bayan. Binubuo nito ng mga lalaki at babae na mahihirap hanggang sa mga taong nakaluluwag sa buhay.

Nagsimula ang maliit-liit na Katipunan sa Luzon at lumaki ito at umabot hanggang sa Visayas. Itinayo ito para alisin ang awtoridad ng mga Kastila sa Pilipinas. Ang resulta ng paglalaban ng

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Katipunan ay ang Rebolusyon ng Pilipinas. Dahil sa magaling na magaling na grupong ito, naging malaya ang Pilipinas.

Leandro V. Locsin ni Kristian Guillen Si Leandro Locsin ay kilalang-kilala sa buong mundo na larangan ng mga arkitektura.

Ang kanyang iba't ibang proyekto ay kilala sa paggamit ng kongkreto. Ang kanyang proyekto ay kilala para sa mga “floating volume” na nakalutang at “simple” ang disenyo.

Habang nag-aaral siya sa De La Salle Brothers, nanilbihan siya sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong matapos ang digmaan, pumunta siya sa Maynila at ipinagpatuloy ang pag-aaral sa PreLaw. Nakatapos din siya ng B.A. sa Musika sa Unibersidad ng Santo Tomas. Maraming “awards” at mga kilalang gusali ang naging proyekto ni Locsin. Ilan sa mga ito ay: ang Church of Holy Sacrifice, Culture Center of the Philippines, Philippine International Convention Center, at Istana Nurul Iman.

Si Leandro Locsin ay isang mahalagang tao sa artkitektura, sa Pilipinas at sa mundo. Siya ay nagbigay daan sa kultura ng mga kakaibang “stereotypes.” Siya rin ay nagpakita ng sakripisyo, tapang, pagtatalaga, at lakas ng loob. Siya ay hindi lamang naaapektuhan ng maraming tao ngunit siya din ang inspirasyon sa akin. Sa kasalukuyan ako ay nag-aaral ng Architecture sa Unibersidad ng Hawaii sa Manoa. Si Locsin ay nagturo sa akin na kung mayroon kang pangarap, kahit ano ay maaari.

Ipinagmamalaki ko ang aking pagkaFilipino.

Marcela Agoncillo ni Michael Cera Si Marcela Agoncillo ay ipinanganak noong ika-24 ng Hunyo 1860 sa Taal, Batangas sa Pilipinas. Ang mga magulang niya ay sina Francisco Marino at Eugenia Coronel. Napaka-relihiyoson ang pamilya niya. Pumasok siya sa Sta. Catalina College para magiskuwela. Sa iskuwela, inaral niya ang Espanyol, Musika, Femenine Crafts, at Social Graces. Siya ay asawa ng mayamang diplomat, si Don Felipe. Sila ay nagkaroon ng anim na anak.

Naging guro ang karamihan ng kanyang anak. Sila ay nagbibigay ng kawanggawa tuwing Huwebes.

Binisita ni General Aguinaldo si Agoncillo sa Hong Kong.

Nagpagawa si Aguinaldo ng bandila kay Marcela Agoncillo.

Nagpatulong si Agoncillo sa mga anak niya, sina Lorenza at Delfina Herbosa de Natividad. Si Delfina Herbosa de Natividad ay pamangking babae ni Jose Rizal. Ang proseso ay mahirap na mahirap pero mabilis sila. Natapos ang bandila sa limang araw.

Itinaas ang bandila sa harap ng bahay ni General Aguinaldo.

19

FIL 201­02 Arnel Pineda ni Brittany Kiyabu Si Arnel Pineda ay manganganta sa Pilipinas. Tatlumpu’t dalawang taon gulang siya. Ipinanganak siya sa Sampaloc sa Manila sa Pilipinas. Noong siya ay isang bata, mahirap ang pamilya niya kasi namatay ang nanay niya at may malaking utang ang tatay niya. Noong 1986, nagkamit siya ng tagumpay sa Rock Wars contest sa Pilipinas kasi napakagaling ng pagkanta niya.

Nanalo rin siya ng Best Vocalist Award sa 1990 Yamaha World Band Explosion. Ngayon, lead singer siya sa Journey kasi ang sipag-sipag niya.

Magaling na manganganta ang mga Pilipino. Maraming manganganta ang gustong maging mayaman. Si Arnel ay bayani sa Pilipinas kasi nagbibigay siya ng inspirasyon sa mga manganganta sa Pilipinas. Naghanap siya ng mahusay na buhay kahit na mahirap ang pagkabata niya. Hindi siya sumuko at nagtagumpay siya.

Manny Pacquiao ni Derrick Monis Si Manny Pacquiao ay isang Pilipinong propesyonal na boksingero. Emmanuel Dapidran Pacquiao ay buong pangalan niya.

‘Pride of the Philippines’ ang palayaw niya.

Ipinanganak at lumaki siya sa Kibawe, Bukidnon sa Pilipinas.

Ngayon, nakatira siya sa General Santos City, South Cotabato, Pilipinas. Si Jinkee Pacquiao ang asawa niya. Meron silang apat na anak. Tatlumpung taon na si Manny Pacquiao.

Si Manny Pacquiao ang Ring Magazine kampeon sa medium welterweight. Siya ay nagsimula sa kanyang karera sa edad na labing-anim. Ngayon, napaka-popular siya sa buong mundo. Si Manny Pacquiao ay ang unang Pilipinong boksingero na nanalo sa limang labanan ng mundo sa limang iba't ibang sangay ng timbang.

Siya rin ay ang unang boksingero na nanalo sa lineal championship sa apat na iba't ibang klase timbang. Sumali rin si Pacquiao sa pulitika, film, acting, at musika. Sa kanyang boksingerong karera, siya ay nagbigay ng pag-asa sa lahat ng mga Pilipino. Siya ay isang bayani.

Charice Pempengco ni Erin B. Nicolas Mang-aawit na Filipino si Charice Pempengco. Ipinanganak siya sa San Pedro, Laguna, Pilipinas noong Ika-10 ng Mayo, 1992. Ang nanay ni Charice ay biktima ng domestic violence.

Dahil dito, ang nanay lang niya ang nagpalaki sa kanya. Mahirap na mahirap ang pamilya ni Charice. Halos wala silang matirahan noong bata pa siya. Si Charice ay pitong taon lamang noong siya ay nagsimulang sumali sa mga paligsahan ng kantahan para makatulong sa kanyang pamilya. Noong 2005, si Charice ay sumali sa “Little Big Star” sa ABS-CBN, pero pangatlo lang ang kanyang napanalunan. Sumikat ang bidyo niya dahil sa ang dami-dami ng mga tagahanga niya na naglagay sa Youtube.

20

Ipinagmamalaki siya ng mga Pilipino sa buong mundo.

Naging panauhin sa mga maraming telebisyon katulad ni Ellen Degeneres, Oprah, at siya ay umawit sa pre-inaugural events sa Washington D.C. Nakasama na rin niyang kumanta sina Celine Dion at Andrea Boccelli. At sa kasalukuyan, kasama niya si David Foster and friends sa world tour. Dahil sa kanyang tagumpay maraming Pilipino na inspired. Tinitingala siya ng maraming bata.

Nagsimula sa kahirapan ang kanyang pamilya. Ngayon siya ay isang matagumpay na Pilipino. Mananatiling inspirasyon si Charice sa maraming tao dahil sa pagkaraos niya sa lahat ng dinaanan niyang hirap sa buhay. Tunay kong ipinagmamalaki si Charice Pempengco.

Ferdinand E. Marcos ni Lesther Papa Ang presidente ng Pilipinas mula 1965 hanggang 1986 ay si Ferdinand E. Marcos.

Ipinanganak si Marcos sa Sarrat sa Ilocos Norte.

Nag-aral siya sa Unibersidad ng Pilipinas at naglaro siya ng swimming, wrestling, at boxing. Law ang medyor niya noon.

Noong WWII , naging sundalo siya at lumaban sa mga Hapon sa Bataan. Tapos, ikinasal sina Ferdinand Marcos at Imelda Romualdez. Meron silang tatlong anak: sina Maria Imelda, Ferdinand Jr., Irene, at Aimee.

Sa palagay ko, si Marcos ang pinakasalbaheng presidente sa lahat kasi ginamit niya ang Martial Law para makontrol ang Pilipinas mula 1972 hanggang 1981. Kailangan niyang gamitin ang Martial Law kasi maraming problema sa Pilipinas noon.

Pagkatapos ng Martial Law, may bagong eleksyon para sa presidente. Si Benigno Aquino Jr. ang iba pang kandidato pero ipinapatay daw ni Marcos si Aquino. Pagkatapos, may dalawang importanteng resulta na sumusunod: Ang People Power Revolution Sa Pilipinas (EDSA) at ang sumunod na presidente si Corazon Aquino. Ang People Power Revolution sa Pilipinas ang grupo na nagtaboy kay Marcos sa Hawaii. Si Corazon Aquino ang asawa ni Benigno Aquino Jr. Si Corazon Aquino ang pinakaunang babaeng presidente sa Pilipinas at sa Asya.

Efren Peñaflorida ni Rosemarie Reyes Baka sa unang tingin, ordinaryong tao lang si Efren Peñaflorida, pero mas malaki ang personalidad niya doon. Lumaki si Efren sa isang squatter sa Cavite. Bilang isang anak ng drayber ng traysikel at isang tindera, mahirap ang pamilya ni Efren.

Noong bata pa siya, palagi siyang binubully sa labas ng eskuwela niya, at minsan inaanyayahang sumali sa isang “gang” at kung hindi siya sumali, sinasaktan siya. Noong nakapunta na si Efren sa high school, binabato siya. Noong nangyari iyon, itinayo naman ni Efren at ng tatlong kaibigan niya ang Dynamic Teen Company.

Ang kanilang layunin ay iwasan na maging miyembro ng gang ang mga teenagers. Sa mga nagdaang taon, nandito pa ang Dynamic Teen Company at sobrang malakas na sila.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 201­02 Ngayon, dalawamput walong taong gulang na si Efren. Ang Dynamic Teen Company ay nagsasagawa ng mga “klase” sa pushcart para sa mga teenagers at mga bata. Doon, nag-aaral sila ng Ingles, Matematica at iba pa. Meron din silang “hygienic” clinic at doon, makakaligo at makakapagsipilyo ang mga bata. Nakakapagaral din ang mga bata kung paano aalagaan ang sarili nila. Mula 1997, mga 10,000 miyembro nakatulong ng 1,500 bata sa mga squatter. Nakakatulong sila ng mga “drop-outs”, miyembro ng mga gang, at mga adik, at puwedeng ipatungo sa mabuting kinabukasan.

Gusto ni Peñaflorida i-expand ang pushcart sa iba’t ibang lugar.

Na-“inspire” ako kay Efren Peñaflorida at sana makakatulong din ako sa mga bata at mga iba’t ibang tao.

Lea Salonga ni Karl Rimando Ipinanganak si Lea Salonga sa Pilipinas noong ika-22 ng Pebrero 1971. Siya ay panganay nina Feliciano Geniono Salonga at Ligaya Alcantara Imutan. Ang kompositor na si Gerald Salonga ang kapatid niya. Nahirapan siya sa unang anim na taon kanyang pagkabata sa Angeles City bago lumipat sa Maynila. Noong siya ay nag-aral sa Ateneo de Manila ng kolehiyo nagpa-odisyon siya para sa Miss Saigon at nasa Unibersidad ng Fordham rin habang siya ay nasa New York. Nagpakasal siya kay Robert Charles-Chien at meron silang babaeng anak, si Nicole Beverly. Napakagaling at napakasipag na mang-aawit at artista siya. Siya ay mahusay at kilala sa kanyang mga papel na ginagampanan sa Miss Saigon at Les Miserables.

Malaki ang epekto ni Lea Salonga sa kultura ng Pilipino.

Nanalo siya ng awards para sa pagiging ng “Best Child Actress” at “Best Child Performer.” Gumanap siya ng papel na Kim sa Miss Saigon at nanalo ng “Best Performance by an Actress in a Musical,” sa 1989-1990. Nakapagbago siya ng kasaysayan dahil siya ang unang dalagang Asyana na gumanap bilang Eponine sa musical ng Les Miserables sa Brodway. Siya ay matagumpay na matagumpay na Pilipinang artista na kilala rin sa internasyonal.

Siya ay nagbukas ng daan para sa mga Pilipino na pumunta sa ibang bansa at maging matagumpay. Nagbigay siya ng katananyagan sa mga Pilipino sa larangan ng musika. Sa lahat ng kanyang nagawa, nakatanggap siya ng “The Order of Lakandula Award,” mula kay Presidente Gloria Macapagal-Arroyo sa pagkilala ng kanyang kagalingan sa pagkanta.

Andres Bonifacio ni Liezl Saoit Ang isa sa mga tao na may malaking epekto sa kasaysayan ng Pilipinas ay si Andres Bonifacio. Siya ay kilala bilang isang bayani na nagsimula ng rebolusyon ng Pilipinas laban sa Espanya. Itinayo niya ang grupong Katipunan. Ipinanganak siya sa Tondo, Maynila noong ika-30 ng Nobyembre, 1863. Santiago Bonifacio ang pangalan ng tatay niya at si Catalina de Castro naman ang nanay niya. Anim silang magkakapatid. Si Andres ang pinakamatanda sa

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

kanila. Namatay ang nanay niya noong taong 1881 dahil sa isang sakit na tuberculosis. Pagkatapos ng isang taon, namatay din ng tatay niya.

Lumaki siya sa mga squatters. Dahil mahirap lang sila, kinailangang magtrabaho si Andres para sa mga kapatid niya.

Tumigil siyang mag-aral at nagtrabaho na lang siya bilang isang clerk. Kahit huminto siya sa pag-aaral, nagbabasa pa rin siya ng mga libro tungkol sa mga International Law at French Revolution.

Pagkatapos sumulat siya ng kanyang sariling libro tungkol sa kalayaan ng Pilipino. Sumali siya sa isang organisasyon na tinawag na La Liga Filipina. Doon nakilala niya ang isa pang bayani sa Pilipinas na si Jose Rizal. Pinatay si Andres Bonifacio noong ikasampu ng Mayo, 1897.

Jose Rizal ni Jennifer Piloton Si Jose Rizal ay ang pambansang bayani ng Pilipinas. Taga Calamba, Laguna siya.

Ika-labingsiyam ng Hunyo ang kaarawan niya. Matalinong matalino siya! Alam niyang magsalita ng dalawampu’t dalawang wika.

Pumunta siya sa maraming iba’t ibang bansa. Matalino nga siya pero sikat siya dahil sa ginawa niya para mga tao sa Pilipinas.

Noong buhay pa siya, nasa pamahalaan ang mga Espanyol.

Nagsulat siya ng mga libro tungkol sa masamang kapangyarihan.

Ito ay ang Noli Me Tangere at El Filibusterismo. Nagsalita at nagsulat siya tungkol kalayaan ng pagsasalita, at tungkol sa batas para sa karapatan ng Pilipino. Ginawa niya iyon kasi gusto niya ang mas mabuting pamahalaan. Galit na galit ang mga Espanyol pero hindi siya tumigil sa paniniwala niya. Mas mabuti na hindi siya tumigil kasi ibinahagi niya ang katapangan niya sa mga Pilipino.

Dahil sa kanyang katapangan, ang mga Pilipino ay maraming pagmamahal para sa kanya.

Leandro Locsin ni Marc Teopaco Ipinanganak si Leandro Locsin noong ika-15 ng Agosto,1928 sa Silay City, Pilipinas.

Siya ay ang pinakamagaling na Pilipinong Arkitekto sa Pilipinas. Nag-aral daw siya sa Pilipinas sa Unibersidad sa Maynila. Law at Musika ang unang medyor niya pero isang taon bago siya nakatapos, nag-aral siya sa Architecture. Pagkatapos nag-aral siya sa Universidad sa Maynila. Siya ay gumawa ng Tanghalang Pambansa, The Church of the Holy Sacrifice ang unang pabilog na simbahan, Folk Arts Theater, at ang daming mga kilalang gusali sa Pilipinas. Ngayon ay kayamanan sa kultura ang simbahan ng Holy Sacrifice. Noong 1990 ay natanggap niya ang Pambansang Alagad ng Sining.

Nagbigay ng malaking inspirasyon si Leandro Locsin kasi siya ay nagpakita sa amin na pwedeng gawin kahit ano ang gusto namin. Kung aabutin mo ang pangarap mo, magtatagumpay ka at maging masaya. Pero hindi mo pa rin madaling marating doon.

Matagal-tagal ang daan sa iyong pangarap pero hindi malayo.

21

FIL 201­03

Ang pamilya ay isang napakahalagang bahagi ng kulturang Pilipino. Madalas tayong tumingin sa ating mga magulang at lola at lolo para humingi ng mga payo nila bilang pagtulong sa paggabay nila sa atin. Sa artikulong ito, ibabahagi namin ang ilan sa mga aral sa buhay na itinuro sa amin ng aming pamilya.

JERICAH BAXA Marami akong natutunan sa aking mga magulang.

Pinakamahalaga ay ang takot sa Diyos. Pinalaki akong matutong magdasal, magbasa ng Biblia, at magsimba.

Tinuruan akong manalig at manampalataya sa Panginoon.

Natuto rin akong magdasal bago umalis ng bahay at bago kumain. Pangalawa, natuto akong magbigay respeto sa mga nakakatanda sa akin. Tinuruan din akong magmano sa lolo at lola. Gumagamit ako ng mga salitang "po", "opo", "kuya", "ate", "tito", at "tita" sa mga mas matanda sa akin.

May mga ibang bagay din akong natutunan tungkol sa pagpapahalaga ng edukasyon. Ito ay makikita sa kanilang buhay dahil sila ay nakapagtapos ng kolehiyo. Natutunan ko rin ang pagiging masipag bilang susi sa karangyaan.

Dahil dito, sila ay nagkaroon ng magandang buhay. Ang pagiging matapat sa tungkulin ay isa sa mga aral na natutunan ko rin sa kanila. Ang tumanaw ng utang na loob sa kapwa ay mahalaga sa buhay ng tao. Ang magpasalamat sa mga biyayang galing sa Diyos, sa magulang, at sa ibang tao ay naimulat sa aking isipan. Ito ang magiging ilaw ng aking daan patungo sa aking kinabukasan.

JACQUILIN BORDAJE Marami na ang naging inspirasyon sa aking buhay, pero ang higit sa lahat ng impluwensya, ay aking mga magulang.

Sila ang nagbigay ng pinakamahalagang kaugalian at kasipagan sa akin. Ang mga magulang ko ay ipinanganak at lumaki na mahirap sa Pilipinas. Bata pa lamang ang Nanay ko ay natuto na siyang magtrabaho. Nagtinda siya ng kahit ano mula sa mga pagkain hanggang sa mga plastik bag. Ang tatay ko naman ay lumaki na walang humpay na

22

tumutulong sa kanyang mga magulang at pitong kapatid.

Nagkaroon ng pagkakataon ang Nanay ko na makapunta sa Hawaii. Nakipagsapalaran siya dito at pagkatapos ng ilang taon ay nakasunod ang buong pamilya ko. Ang Nanay at Tatay ko ay nagsikap simula noon para suportahan kami ng tatlo kong kapatid. Sila ay nagdalawa - minsan tatlo ang trabaho.

Sa pagsisipag na may kasamang pangarap, nasuportahan nila kami ng bahay na mauuwian, pagkain sa lamesa, at higit sa lahat ay edukasyon. Hindi sila nagkulang ng paalala, disiplina, at pagmamahal. Noong kinailangan ko ng kotse, binigyan nila ako. Noong humiling ako ng laptop, binili rin nila nang walang pagaatubili. Nagpapasalamat ako sa mga magulang ko. Sila ay isang magandang halimbawa ng pagsisipag at walang humpay na pagmamahal sa amin ng mga kapatid. Para sa akin, sila ang pinakamalaking impluwensya at inspirasyon sa buhay ko. Tinuruan ako ng mga magulang ko na importanteng magsumikap at huwag talikuran ang mga pangarap ko.

JUAN PAULO CLEMENTE Marami akong natutunang aral mula sa aking mga magulang para sa aking personal na buhay. Ako ay nakakakukuha ng lakas at inspirasyon dahil sa mga ito at humuhubog sa aking pagkatao ngayon. Ang pagkamit ng isang magandang edukasyon ay kinakailangan upang magtagumpay sa buhay. Paulit-ulit ko itong naririnig mula sa aking mga magulang mula elementarya at mataas na paaralan at kahit na ngayong nasa kolehiyo na ako. Sila ay nagsabi na kailangan kong magtrabaho nang husto upang makarating ang gusto kong maging balang araw at walang dumarating na madali sa buhay. Ang mga salitang ito ay malaking impluwensiya sa akin dahil noong lumalaki ang aking mga magulang, hindi sila talagang nagkaroon ng kahit ano. Sila ay talagang nagsumikap nang husto sa paaralan upang makakuha ng isang degree at magiging matagumpay sa buhay. Ang isa pang aral sa buhay na natutunan ko ay ang pagbibigay ng paggalang.

Gusto ko kung paano nagbibigay sa akin ng mga payo ang aking mga magulang. Isang magandang aral sa buhay na aking natutunan at nakakaapekto sa aking buhay ay ang pangaral na “walang limitasyon ang iyong sarili.”

Maraming tao ang may limitasyon sa kanilang sarili.

Alalahanin mo raw na ang pagkamit ng pangarap ay magagawa lamang kung buo ang isip.

ANGELA LACTAOEN Ang tatay ko ay ang nagturo sa akin ng maraming aral sa buhay. Siya ay aking hinahangaan at nais maging

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 201­03

katulad kapag ako ay tumanda. Tinuruan niya akong maging masipag. Simula noong bata pa lang ako, lagi na akong inuutusan ng aking tatay na gumawa ng mga gawaing-bahay. Noong una, hindi ko maintindihan kung bakit kailangan pa naming linisin ang aming bahay kahit hindi naman ito marumi tuwing Sabado. Pero ngayong tumatanda na ako, unti-unti ko nang nauunawaan ang hangarin ng aking tatay. Gusto niya akong maging masipag na manggagawa. Nais din niya na siguraduhin na ako ay lalaking mapagkumbaba at responsable.

Isa pa sa mga itinuro ng aking tatay ay pagpapatuloy sa aking pag-aaral. Habang ako’y lumalaki, lagi akong napapaaway sa kanya. Tuwing kami ay nagaaway, siya ay iiling lamang at sasabihin na hindi ko pa alam ang lahat tungkol sa mundo at huwag akong kumilos na parang alam ko na ang lahat. Ako ay naniniwala na ngayon na ang sinasabi niya ay totoo. Tinuruan din niya akong maging aral ang lahat ng mga pangyayari sa aking buhay. Ito ang mga dahilan kung bakit hinahangaan ko ang aking tatay. Ako ay nasisiyahan dahil lagi niya akong binibigyan ng pag-asa at laging tinuturuan tungkol sa buhay.

CHRISTINE LICATO Sa pagharap ko sa aking buhay, natuto ako ng maraming leksyon sa buhay mula sa magulang, pamilya at mga kaibigan ko. Ang pinakamahalagang leksyon ay ang paggalang. Halimbawa, ang pagtulong ko sa lola ko sa gawaing-bahay. Matanda na ang lola ko, pero napakasipag pa rin niya. Ang ibang halimbawa ay inaalis ko ang tsinelas bago pumasok sa loob ng bahay. Ito ay isang tradisyon ng mga Pilipino. Lagi akong tumutulong para magluto at maglinis. Huwag kang magsalita o sumabad kung ang isang tao ay nakikipag-usap sa iyo.

Pagkatapos mong magsimba, magmamano sa mga matanda. Kung may mga bisita, habang kumakain kayo, iimbitahin mo sila. Isa pang life lesson ay kung magsalita ka sa matandang tao, gamitin mo ang “po”.

Itinuro ng magulang ko ang maging masipag na estudyante.

Hindi ako aasa sa ibang tao. Itinuro rin ng mga magulang ko na makinig. Ang pinakamahalagang life lesson ay mahalin mo muna ang Diyos, ang pamilya, at mga kaibigan mo. Puwede mong gamitin ang life lessons na ito sa buhay mo rin. Kung wala akong mga life lessons na ito, alam kong magiging ibang tao ako.

CRAIG PONTING Sa aking buhay, natututo ako ng maraming leksyon. Natuto ako ng mahalagang leksyon mula sa magulang ko at kamag-anak ko. Ang pagiging masipag sa

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

trabaho at pag-aaral ng mga leksyon, pagmamahal sa pamilya, at pagbibigay ng respeto ang mga importanteng leksyong natutunan ko. Mahalaga ang mga leksyon kasi ang mga ito ang humuhubog ng buhay ko ngayon. Itinuro ng mga magulang ko ang pagiging masipag at magalang.

Itinuro rin ng mga kamag-anak ang value ng pamilya. Sa palagay ko, mahalaga ang mga values kasi ipinapakita ang aking tunay na pagkatao.

Dito sa unibersidad, mas tamad ako at nakikita ito sa grado ko. Mababa ang grado ko sa freshman year. Pero tataas na ang grado ko kasi nag-aaral akong mabuti ng mga leksyon. Mula noon hanggang ngayon, inaaaral ko ang mga leksyon kasi ayaw ko na ng mababang grado. Mahalaga ang paggalang kasi kung walang respeto sa kaibigan, guro, at mga matatanda, wala ring respeto sa sarili mo. Mahalaga rin ang pamilya kasi lagi sila sa aming buhay. Laging sumusuporta ang pamilya ninyo sa iyong buhay. Ito ang mga leksyong humuhubog sa aking buhay.

BEN REALICA Ang nanay ko ay maraming itinurong mga aral sa akin. Itinuro niya na ako ay dapat mayroong pangarap sa buhay. At kailangang gawin ko ang lahat at maging masipag para matupad ang aking pangarap para magantimpalaan ako ng kaligayahan. Kung may pangarap ka, magsipag ka para matupad. Kung hindi ka magsipag sa buhay sa umpisa pa lang, maghanda ka sa mga hamon na hindi maganda-ganda. Ang paborito niyang paalala ay "Ikaw ang mag-aayos ng kamang tutulugan mo." Tayo ang gumagawa ng ating kapalaran sa buhay. Gayunpaman ay alam kong ito ay totoo. Wala tayong dapat sisihin kung hindi ang ating sarili.

Alam kong tama ang lahat ng sinasabi ng aking nanay. Hindi ako nagsikap sa Filipino 102, kaya ngayon, naghihirap ako sa Filipino 201. Ayaw kong masabi sa huli na dapat nakinig ako sa aking nanay. Ipinagdarasal ko na ako ay mabubuhay nang kumpleto. Kung iniisip ko ang aking kinabukasan, naiisip ko ang aking pamilya. Hindi madali ang buhay dahil marami itong iba’t ibang hamon.

ISABEL REALICA Marami akong natutunang mahahalagang aral mula sa aking mga magulang. Ang tatay ko ay nanggaling sa Pilipinas at nagtrabaho nang mabuti upang magtagumpay dito sa Amerika. Ang aking tatay ay isang doktor sa Waipahu. Kung ang pasyente ay walang insurance o sapat na salapi, gagamutin pa rin niya ang mga ito ng walang bayad. Ang kawang-gawang ito ng aking tatay ay nagturo sa akin ng kahalagahan ng pagbibigay ng sarili sa

23

FIL 201­03

komunidad. Ito ay isang dahilan kung bakit gusto kong maging isang doktor. Nais ko ring tumulong sa mga taong hindi gaanong masuwerte. Hindi ka dapat pumili ng isang trabaho o karera dahil lamang sa pera, kundi pati na rin dahil sa kung paano mo gagamitin ang iyong karera upang makatulong sa iba.

Ang aking ina ay galing din mula sa Maynila, at kahit na siya ay galing sa may-kayang pamilya, alam niya ang halaga ng edukasyon at magsikap sa trabaho. Siya ang namamahala ng medical clinic ng aking tatay, at siya rin ang maybahay at nagpalaki at nagpapatnubay sa amin ng aking kapatid. Natutunan ko sa kanya na walang nagkakahalaga sa buhay na madaling makamit. Kung nais mo ang isang bagay, kailangang magtrabaho ka nang husto para makamit ito. Kung ito man ay sa paaralan, trabaho, o extracurriculars, kailangang gawin mong palagi nang pinakamahusay sa abot ng iyong makakaya. Kahit na sa tingin mo ay tila mahirap maabot ang iyong mga pangarap, hindi mo kailangang sumuko. Natutunan ko rin sa aking nanay na ang pamilya ang dapat mauna bago ang lahat.

Ang mga kaibigan ay maaaring pumunta at umalis ngunit ang iyong pamilya ay laging nandiyan para sa iyo kapag kailangan mo sila. Ako ay tunay na nagpapasalamat para sa mga mahalagang aralin na itinuro ng aking mga magulang sa akin.

NICOLE ROMBAOA Ako ay taga-Mililani. Ipinanganak at lumaki ako doon. Nakatira ako sa Mililani kasama ng aking Nanay, Tatay at kapatid.

Ang aking pamilya ay ang nagtuturo sa akin ng maraming leksyon na may impluwensiya sa akin. Itinuturo sa akin ng mga magulang ko na maniwala at magtiwala sa aking sarili at gamitin ang lahat ng pagkakataon para matuto. Tinuruan ako ng aking Nanay ng lahat tungkol sa pag-ibig na walang humpay. Siya rin ang nagturo na mahalagang-mahalaga ang pamilya. Tinuruan ako ng aking tatay na magtrabaho, kasi ito hindi madali. Ang aking kapatid naman ang nagturo na mabuhay nang hindi nagaalala. Ang mga aral na galing sa aking pamilya ay malaking impluwensiya sa akin araw-araw. Sa palagay ko, kailangan natin ng mga aral para sa buhay para mas buo ang ating pagkatao.

MAUREEN TAASIN Maraming mahahalaga sa mga Pilipino. Kabilang na dito ang pamilya. Maraming itinuro sa akin ang mga magulang at Lola at Lolo ko. Sinabi ng mga magulang ko, pamilya muna kasi kung walang pamilya wala kang pagibig at suporta. Nagbigay sila sa akin ng karunungan na

24

ginagamit ko ngayon. Isang aral na itinuro nila sa akin ay ang pag-aaral nang mabuti at maging pinakamahusay sa paaralan. Sinabi nila sa akin na ‘Kung mahirap ang pagaaral, malayo ang mararating mo sa buhay.” Alam nila kung gaano kahirap ang buhay na walang pinag-aralan.

Tinuruan din nila ako na maniwala sa Diyos kasi siya ang tumutulong sa atin. Magdasal sa Kanya kapag nagaalinlangan ka at pagtitiwalaan na Siya ang sagot sa iyong panalangin. Nagturo din sila sa akin ng halaga ng hirap sa trabaho. Kailangan mong magtrabaho sa buhay nang husto sa lahat ng oras. Nagpapasalamat ako para sa mga aral na itinuro sa akin ng mga magulang ko. Gusto ko ring ibahagi ang mga leksyon para sa mga anak ko sa hinaharap.

YVONNE VILLEGAS Sa buong buhay ko, ang itinuturo sa akin ng mga magulang ko ay ang paggalang sa sarili at sa matatandang tao. Nagsisimba ang mga magulang ko tuwing Linggo at dahil sa kanila, ako ay relihiyoso. Nagpapasalamat ako sa Diyos para sa lahat ng grasya na ibinibigay sa akin.

Ibinigay ng Diyos ang mga talento sa akin upang ibahagi sa mundo. Nagturo sila sa akin na maging mapagpakumbaba palagi. Huwag mapangahas o salbahe. Magbigay ng higit sa natatanggap mo.

Sinabi nila na ang pagkakaroon ng edukasyon ay mahalaga. Naniniwala silang puwede kong matamo ang lahat sa aking buhay. Ang gusto nila lagi ay maging masaya ako at mayroon akong mas mahusay na buhay kaysa sa kanila. Kaya ginagawa ko ang lahat ng aking makakaya para maipagmalaki nila ako. Dahil sa kanila, ako ay masipag. Pinakamahalaga ang inyong pamilya. Ang aking pamilya ay nandoon palagi sa anumang panahon kapag kailangan ko sila. Natuto ako na ang pera ay hindi sagot sa lahat ng bagay. Itinuro nila sa akin na laging maging isang mabuting tao para manatiling may mabuting buhay.

Klase ng Filipino 201-03: Paulo Clemente, Christine Licato, Isabel Realica, Jericah Baxa, Ime Gasmen, Marica Centeno, Yvonne Villegas, Angela Lactaoen, Jacquilin Bordaje, Nicole Rombaoa, Craig Ponting, Ben Realica, Maureen Taasin, McDaniel Martinez, Rineil Perez.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FILÂ 102Â

Anu-ano ang mga Dapat o Pwedeng Gawin Para sa Mga Nabagyo sa Pilipinas?

Patnugot ng Klase: Mary Pigao Guro: Tita Imelda Gasmen

Noong Setyembre 2009, dumating ang Bagyong Ondoy, ang pinakagrabeng ulang nangyari sa Pilipinas. Bahang-baha ang Metro Manila dahil bumuhos ang 334mm na ulan sa anim na oras. Mga ilang daang tao ang namatay, mas marami pa ang nasaktan, at libu-libo ang nawalan ng bahay, gamit, pagkain o lugar na mapupuntahan. Ito ang mga reaksyon ng mga estudyante galing sa klase ng Filipino 102 kung ano ang dapat o pwedeng gawin para makatulong sa mga naapektuhan.

Francis Satimbre Kailangan nating tulungan ang ating mga kapitbahay, kamag-anak, at kaibigan sa Pilipinas.

Kahit wala tayong maraming pera, puwede tayong tumulong sa mga tao na naapektuhan sa kalamidad.

Ibigay natin ang mga damit na hindi na natin sinusuot at saka, bigyan natin ang mga tao sa Pilipinas ng pagkain na hindi mabubulok. Kapag binigyan natin sila ng pagkain na hindi mabubulok, hindi sila magugutom dahil wala silang pagkain sa bahay.

Puwede rin nating ibigay ang ating mga lumang sapatos para hindi sila magtapak.

Matutuwa ang mga naapektuhan sa bagyo sa Pilipinas kapag natanggap nila ang mga regalo o tulong natin para sa kanila. Kawawa ang mga kababayan natin sa Pilipinas na naapektuhan sa kalamidad sa Pilipinas. Kailangan nating sabihin sa mga kaibigan, kamag-anak, at kapitbahay natin na magtulong-tulong tayo lalo na sa panahon ng kalamidad. Kapag nagtutulungan tayong lahat dito sa mundo, lahat tayo ay mabubuhay at masasaya!

mga delata. Maaari ring humingi ng dasal at donasyon sa ating simbahan.

Malungkot ang nangyari sa ating mga kababayan.

Maraming buhay at mga pamilya ang naapektuhan.

Hindi lang mga bahay ang nasira, kundi mga buhay din ang nawala. Nakakalungkot isipin na naghihirap na nga ang mga Pilipino bago nangyari ang sakunang ito. Pero salamat sa Diyos, nakakayanan pa rin ng mga Pilipinong tumawa. Sinasabi ng lahat na ang mga Pilipino ay may magandang palagay sa buhay. Ang isang katangian ng mga Pilipino ay ang pagiging positibo at ito ang nagiging panlaban nila sa mga dinadaanang hirap sa buhay.

TrishaMae Avellaneda Mahirap ang buhay sa Pilipinas ngayon. Marami ang kalamidad na dumating sa ating mga kababayan – sunod-sunod na bagyo na may kasamang baha - na nagpahirap sa buhay ng mga Pilipino. Sa panahon ngayon, kailangan nating magkaisa para makatulong.

Marami tayong puwedeng gawin. Puwede tayong maghanap ng grupo na tumutulong sa mga naapektuhan ng bagyo. Puwede tayong magbigay ng donasyong pera o mga gamit at pagkain, katulad ng

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Raymond Bermudez at Mary Pigao Natakot kami noong narinig namin ang balita na may bagyo sa Pilipinas. Tinawagan namin kaagad ang aming nanay. Sinabi ng nanay namin, nabaha ang bahay ng pamilya namin sa Maynila. Ligtas ang pamilya namin pero nasira ng bagyo ang bahay. Nagimpake ang nanay at mga tiya namin ng tatlong LBC box para sa Maynila. Naglagay sila ng delata ng 25

PIKNIK TAGLAGAS 2009

26

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

SONGFEST TAGLAGAS 2009

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

27

FILÂ 102Â Spam, Corned Beef at Vienna Sausage para sa pamilya at kapit-bahay namin. Ipinadala ng nanay at mga tiya namin ang maraming damit, kumot, tuwalya, sapatos at bag. Nagbigay din kami ng lumang damit at mga bag.

Naawa kami sa mga biktima sa bagyo. Mas mahirap ngayon ang buhay nila. Pinakakawawa ang pamilyang naapektuhan ng bagyo. Apat na bagyo ang tumama sa Pilipinas. Umasa na lang tayo ng pinakamabuti para sa mga biktima at pamilyang naapektuhan ng mga bagyo.

Mhoana Bello Sa harap ng mga nakaraang kalamidad sa Pilipinas, maraming Pilipino sa lahat ng dako sa mundo ay gumagawa ng mga paraan para matulungan ang pamilya nila sa Pilipinas. Ang unang hakbang sa pagtulong ay ang alamin kung anong kailangan ng mga tao. Maraming paraan ng pagtulong at hindi lamang sa pagbibigay ng pera, mga damit at mga bagay ng pwede nilang gamitin. Maaari rin tayong mag-organisa ng donation drive linggo-linggo kung saan ang mga tao ay maaaring magbigay ng lumang damit, mga laruan para sa mga bata, at fundraising para sa mga tao na nawalan ng bahay o kanilang mga pamilya.

Pinasasalamatan ko rin ang lahat ng mga Pilipino, pati ang mga ibang tao katulad ng sikat na artista na sina Akon at Oprah na ipinakita ang sitwasyon at humingi ng tulong. Kahit na hindi mapiligilan ang mga kalamidad, maraming solusyon para makatulong ang pamahalaan. Dapat silang magtayo ng mga lugar na kung saan maaaring manatili ang mga tao hanggang makahanap sila ng bagong tahanan. Dapat din nilang tulungan ang mga taong naninirahan sa malapit sa dagat upang magtayo sila ng mas matibay

na bahay. Tungkulin din ng bawa't isa na magbigay

28

ng inspirasyon at pag-asa sa lahat ng mga taong nasalanta ng kalamidad upang gawin ang mundo ng isang mas magandang lugar.

Kaiser Nonales at Sabrina Fallejo Ang komunidad ng Pilipino ay may oportunidad na mas magkaisa ngayon. Dahil sa mga kalamidad na tumama sa Pilipinas kamakailan lamang, walang duda na ang komunidad ng Pilipino sa mga ibang bansa ay naapektuhan din. Ang kultura natin ay nagtuturo na magkaisa at magsama-sama. Sa pag-asang muling itayo ang nawasak na bansa, ang mga komunidad ng Pilipino sa buong mundo ay kumikilos para magbigay ng tulong at suportahan ang mga taong may kailangan ng walang tigil na dasal, donasyon, at pag-ibig. Sa paggawa nito, tumutulong din kaming ipakita ang diwa ng isang Pilipino.

Kahit na nawasak ng kalamidad ang pag-asa, pangarap, at lupa, isang bagay na malakas pa rin ay ang kultura natin. Ang walang-kondisyon na pag-ibig para sa aming pamilya, kultura, at bansa ay hindi karaniwan sa araw-araw na buhay dahil, noong lumalaki kami, itinuro ng aming mga magulang na respetuhin ang isa’t isa. Kailangan nating maging totoo sa kultura natin dahil, kung wala tayong kultura, wala tayong pag-asa para sa kinabukasan. Sa palagay namin, ang kalamidad ay nagbibigay sa komunidad ng Pilipino na magsama-sama para tumulong sa mga taong may kailangan at para malaman nila na hindi sila nag-iisa at nandito tayo para tumulong sa kanila.

Jun Cabison at Denise Lauser Nagbibigay kami ng pang-ekonomiyang tulong para sa kalamidad sa Pilipinas. Ang aming pamilya ay apektado lalo na sa pananalapi. Tumulong kami at nagpadala kami ng pera. Sa palagay namin, ang pagtulong sa pamilya namin ang prioridad namin. Sa pamagitan ng pagtulong sa pamilya namin, matutulungan nila ang kanilang sarili. Para hindi sila mag-alala, makakatulong din sa kanila ang kanilang komunidad at pamahalaan sa kanilang pangangailangan upang mapabuti ang kanilang mga sistema ng kanal.

Nagpapasalamat kami dahil nakatira kami dito sa Amerika kasi walang gaanong bagyo dito. Mahirap ang buhay sa Pilipinas ngayon. Kailangan nila ng tulong kahit ano. Tumulong kami sa Philippine Relief Drive para sa kababayan natin. Kahit na maliit ang

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FILÂ 102Â tulong namin, malaking halaga ito sa kanila. Sana, maging maligaya ang mga tao sa Pilipinas.

Joneal Altura Tumulong ako sa Philippine Relief Effort ng Katipunan Club ng Unibersidad ng Hawaii sa Manoa kasi class rep ako ng klase ko. Humingi kami ng tulong sa mga tao at nagbigay sila ng pera. Magfufundraise din kami sa Casino Drive sa Campus Center ngayong Nobyembre. Sa palagay ko, gusto ko ang gobyerno ng Pilipinas dahil tumutulong sila sa mga tao ng Pilipinas. Nakakalungkot ang buhay ng mga tao sa Pilipinas. Mahirap ang Pilipinas pagkatapos ng bagyo sa bansa. Magdasal na lang tayo para sa mga tao ng Pilipinas.

Ritchilda Yasana at Kimberly Kono Malungkot kami dahil sa mga kalamidad na nangyari sa Pilipinas. Kahit na malayo kami, maraming kaming ginawa at pwede pang gawin para mga biktima sa Pilipinas. Ibinigay namin ang pera namin sa mga donation drives para sa Pilipinas.

Bumili kami ng mga produkto at ipapadala nila ang pera sa Pilipinas. Ipinadala ni Ritchilda ang mga Balikbayan box para sa mga kapit-bahay niya sa Pilipinas noong isang buwan. Maraming delata, damit, tuwalya, at kumot sa loob ng Balikbayan box para sa kanila at tinatawagan ni Ritchilda sila linggolinggo para mag-usap sila. Nanonood naman si Kim ng balita tungkol sa Pilipinas at kinukwento niya ang balita sa mga pamilya at kaibigan niya. Tumulong siyang mag-ayos ng mga kahon ng damit at mga bagay para ibigay sa Pilipinas kasama ang simbahan niya. Nagdadasal din si Kim sa Diyos para sa mga tao sa Pilipinas araw-araw.

Tuwing may isang kalamidad o kahirapan sa buhay, mahirap ito pero may magandang idinudulot naman ito. Itong kalamidad sa Pilipinas ay nagbigay ng paraan para mag-isip tungkol sa pagkakaroon namin ng maraming bagay. Nagpapasalamat kami sa Diyos sa kanyang mga bendisyon. Nagpapasalamat din kami sa Diyos para sa mga pamilya namin, kaibigan namin, at kaligtasan namin. May pag-asa kung magkaisa ang mga tao para tumulong. Mas magsama-sama tayo ngayon kaysa noon dahil sa kalamidad. Magbago tayo para sa mas mabuting buhay.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Gilbert Menor at Raquell Raneses Noong isang buwan, maraming taong naapektuhan sa malakas na bagyo sa Pilipinas. Sa palagay namin, gusto naming pumunta sa Pilipinas para tulungan namin ang mga pamilya namin. Alam naming mahirap na nga ang buhay nila doon at mas mahirap na ngayon kasi nasira ang mga bahay nila at konti lang ang mga pagkain nila. Pagkatapos, wala pa silang malinis na tubig para inumin. Kahit na maraming malungkot na tao doon at mahirap ang buhay nila, mas importante kung magsimula sila ng bagong buhay. Noong nabalitaan namin ang bagyo, natakot kami kasi akala namin nasaktan ang mga pamilya namin sa Pilipinas pero ligtas naman pala sila at pinasalamatan namin ang Panginoon dahil hindi sila nasaktan.

Kapag maraming taong nasaktan dahil sa masamang panahon, maraming magagawa para makatulong tayo. Gayunman, mas mabuti kung lahat ng tao ay sama-samang tumutulong. Sa tingin namin, may pag-asa ang maraming taong nasaktan sa Pilipinas dahil sa bagyo kung tumutulong ang lahat ng tao na magbigay ng maraming donasyon. Pera, damit, pagkain at kahit ano, sigurado kami na magpapasalamat sila kung matanggap nila ang maraming donasyon. Ano pang hinihintay ninyo diyan, magbigay ka na at sumama kang tumulong sa mga kapamilya natin! Sige na.

Filipino 102: Sabrina Fallejo, Francis Satimbre, Ritchilda Yasana, Kimberly Kono, Raymond Bermudez, Mary Pigao, Jun Cabison, Tita Ime Gasmen, Joneal Altura, TrishaMae Avellaneda, Gilbert Menor, Raquell Raneses, Denise Lauser, Kaiser Nonales, Mhoana Bello, at Teddy Barbosa

29

FIL 101­01 Ang Nagbabagong Pinoy sa Amerika Patnugot ng Klase: Sean Sheehey at Joseph Neapahi Katangian ng mga Pilipino Corey Paclebar

Ang mga Filipino-Americans ay masipag. Ang aking mga Filipino na pamilya ay kapuri-puri dahil sa mga hirap nila sa trabaho. Sa tingin ko, ang mga Pilipino ay marunong at talented.

Ang Filipinos ang pinakamahusay na mga mang-aawit.

Maraming Pilipino na nagsimula sa baba ngunit nagtrabaho ng kanilang paraan para tumaas. Kami ay simpatiko, mabait, magaling, magalang, at kung minsan, pandak.

Mahal ko ang pagiging Filipino ko.

Pag-angat sa mga Stereotypes Maricon Buan at Lisa Marie Agni

“Pinoy, ikaw ay Pinoy.

Ipakita sa mundo kung ano ang kaya mo.”

Ang sikat at nagbibigay inspirasyon na linyang ito ay galing sa kanta ng popular na banda sa Pilipinas na Orange and Lemons na ang pamagat ay “Pinoy Ako”. Binibigyang pansin nito ang pag–angat sa karangalan at estado ng mga Pilipino sa buong mundo kahit na patuloy pa rin ang panghuhusga ng ibang lahi sa kulturang ating kinagisnan lalo na sa ilang parte ng Estados Unidos.

Kumpara sa mga Amerikano, Ruso, Tsino, Hapon at iba pang lahi sa mundo, ang tunay na pagkakakilanlan ng mga Pilipino ay hindi masyadong napagtutuunan ng pansin. Dahil dito, may mga panghuhusga pa ring nagaganap tungkol sa ating lahi at patuloy pa rin itong lumalaganap. Isa sa mga sinsabi nila ay ang mga Pilipino ay wala pa raw sa makamodernong mundo dahil sa pagkain ng ilan sa ating mga kababayan ng aso o madalas na tinatawag na “asuzena”. May ilan rin na lahi na hinuhusgaan tayo dahil sa ating anyong panlabas. Ang iba ay sinasabing ang mga Pilipino ay

30

Guro: Ate Sheila Zamar

“bobo” o walang alam at tayo ay maiitim. Malamang ay nakikilala lang tayo pagdating sa pagtratrabaho.

Totoo ngang ang lahing Pilipino ay masikap, dedikado at masipag sa alinmang trabahong iharap sa atin ngunit hindi ibig sabihin na limitado lang tayo sa mga pang-hotel at janitor na trabaho. Sa katunayan ay parami na ng parami ang mga Pilipino na ngkakaroon ng mataas na edukasyon upang magkaroon ng maayos na pamumuhay.

Sa ngayon, ang pagkilala sa ating mga Pilipino ay patuloy na umaangat at nagkakaroon na ng pangalan sa buong mundo. Ang ilan sa mga patuloy na nagbibigay ng pangalan sa bansang Pilipinas ay sina Lea Salonga, Manny Pacquiao and Charice Pempengco at marami pang iba.

Bilang mga Fil-Am ngayong bagong henerasyon, kailangan nating yakapin ang kulturang Pinoy. Ipakita natin ang talento ng mga Pilipino sa buong mundo para mabawasan o mawala na ang mga negatibong akala at pagtingin sa ating mga Pinoy.

Paggalang at mga Pagdiriwang para sa mga Pilipino sa US Ian Lagua at Kristine San Diego

Sa paglipas ng panahon, ang pagkakaroon ng mga Pilipino sa US ay nagiging mas mahalaga. Sa mga Estado tulad ng New York, California at Hawaii, kung saan maraming mga Fil-Am na residente, nagsasagawa ng mga pagdiriwang, kabilang ang mga parada at fiesta upang ipagdiwang ang aming pamana.

Noong Mayo, merong 17th Filipino Fiesta sa Kapiolani Park sa Hawaii. Sa piyestang ito may parada, tradisyonal na sayaw, Santacruzan, Kultural Village, Filipino showcases at mga likhang sining. May iba’t-

ibang mga sponsor ang piyesta katulad ng Honolulu Filipino Junior Chamber of Commerce.

Ang 11th Annual Filipino Fiesta ang naganap sa New York City sa Meadowlands Convention Center noong Agosto 15 at 16. Pagtitipon ng mga tao ng maraming ethnicities, ang fiesta ay mayroong mga dekorasyon, pagkain, tiendas at musical entertainment. Dahil sa mga kilalang tao, palabas at halaga ng attendees, ang NYC Filipino Fiesta ay itinuturing bilang "pinakamalaki at ang pinaka-matagumpay na pagtitipon ng mga Pilipino sa East Coast."

Sa pamamagitan ng mga pagdiriwang na nangyari, nakita namin kung paano ang dalawang kultura ay isinama sa kanilang iba't ibang pang-ekonomiya, kultural at sosyal na aspeto. Nakita din namin kung paano ang mga Pilipino ay may epekto sa pag-unlad ng kasaysayan ng Estados Unidos.

Hindi upang malaman lamang ang tungkol sa nakaraan, ngunit upang mapapabuti ang youths at ang 'halaga ng kanilang lahi. Noong Pebrero 2009, ang Fil-Am Pamana ay officiated bilang bahagi ng pambansang pagtalima sa gayon ay maaari naming kilalanin ang kasaysayan ng samahan ng mga Amerikano at Filipino.

Pagdating ng mga Pilipino sa US Joanne Macan at Leif Mokuahi

Nang ang Amerika ay unang na-colonize ng mga European, may mga katutubong Amerikano na dito.

Kasama sa mga sumunod na migrante dito ang mga Pilipino. Marami ay pumunta dito para magtrabaho. Dito sa Hawaii, maraming mga Pilipino ang nagtrabaho sa mga plantasyon.

Pwedeng sabihin na dito namin nakuha ang reputasyon ng pagiging isang matapat at masipag na tao.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 101­01 Ngayon, maraming mga edukadong Pilipino ang pumupunta sa US para magtagumpay sa karera nila.

May malaking pagpapahalaga sila sa sarili at ipinapakita nila ito sa maraming paraan.

Sa aming henerasyon, ang ilang mga paraan na aming ipapakita ang aming pagmamalaki ay ang lumalawak na interes sa pag-aaral tungkol sa aming Filipino culture. Sa UH, maraming mga mag-aaral ang piniling kumuha ng mga klase sa Filipino. Nag-aalok rin ang UH ng Filipino klub na napuno ng mga miyembro na kasama ang mga Pilipino at iba pang ethnicities na interesado sa kultura.

Kayang abutin ng mga Pilipino Regina Lozano

Bilang isang Pilipinong lumaki sa Amerika, madaling mawala ang mga pinagmulan namin dahil sa aming exposure sa kanluran views.

Hinaharap namin ang mga katanungan tulad ng, "Dapat bang manirahan ako sa tahanan hanggang sa mag-asawa o maging 18?" "Dapat bang nagsasalita ako ng Filipino sa bahay o perpektong Ingles."

Kahit na may kasalungat sa kultura marami kaming simpleng katanungan tulad ng "Aalisin ko ba ang aking sandalyas bago ito ipasok ng bahay o hindi?" o "Magkakamay ba o hindi? Karaniwan, ang huli ay nananalo dahil sa mga PilipinoAmerikano sa pagkilala ng higit sa American views. Ang mga PilipinoAmerikano ay nasisira at tumataas ito sa 2nd, 3rd, 4th at kaya sa hernerasyon ng Pilipino-Amerikano.

Gayunman, may nagdadala sa amin ng mas masusing pagtingin sa maraming komunidad gusto at masayang kumuha ng aming mga kamay at ipakilala sa amin ang mga Filipino culture. May mga klub o pangkomunidad na sentro upang kumonekta sa iba pang mga Pilipino.

Kahit sa pamamagitan ng media ay may mga Pinoy koneksyon. May Filipino channel at mga Pilipinong

pahayagan. Ang komunidad ng mga Pilipino nagsisikap na palawakin ang kanyang mga kamay upang buhayin ang mga tao sa kani-kanilang mga pinagmulan ang lahat ng kailangan naming gawin ay tanggapin ito.

Yakapin ang aming pagka-Filipino pati na rin ang pagka-Amerikano siguro pagkatapos namin mahanap ang karaniwan sa loob ng lupa sa amin.

Paglaban sa mga streotype Fairchild Azcueta

Ibang-ibang bansa ang Amerika ngayon, pero mananatili ang pang-kultura at katutubong estereotipo, kasama na ang mga Pilipino sa Amerika. Pero, maraming mga Pilipinong kilala na sa lipunan, patunay ng mabuting katangian namin at pagtatama ng mga mali. Ang unang hakbang namin ay ipagmamalaki ang Pinoy. Pinoy ako!

Nagkokontribusyon ang mga kilalang Pinoy sa mga Amerikanong mabuti at maling pang-unawa sa amin. Ang pinakasikat na Pilipino dito sa Amerika ngayon ay isang manlalaro, si Manny Pacquaio. Magaling at masipag na boksingero siya. Ang mga Pilipino ay masipag na tao at malaking bahagi ng tagumpay namin ang kasipagan.

Relihiyoso rin si Pacquiao. Isinusuot niya ang rosaryo, at nagdarasal at nagpapasalamat siya bago at pagkatapos ng laban niya.

Takot sa Diyos at relihiyoso ang mga Filipino.

Mapagpakumbaba at magalang na tao si Pacquiao at ang mga Pilipino. Oo, masipag, relihiyoso, mapagpakumbaba at magalang na tao kami!

Mga Pilipinong Manlalaro Lowimar Bonilla at Jonas Krave

Sa maraming professional na laro ngayon sa Amerika, ang mga Pilipino ay under appreciated pa rin.

Sa kasalukuyan, tanging tatlo hangang apat na manlalaro ng baseball lamang sa lahat ng major league baseball o MLB ang may lahing Pilipino. Sa

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Football or NFL naman, tatatlong Pilipino ang may matagumpay na profession sa larong ito at sa NBA, tatatlong Pilipino lamang ang naglaro ng larong ito sa kasaysayan ng NBA. Dahil sa maliit na structure ng mga Pilipino kaya hindi sila manaig sa mataas na level na laro dito sa Amerika ngunit mayron tayong pagasa.

Si Tim Lincecum ng San Francisco Giants ay isa sa mga magagaling na pitcher sa baseball ngayon at siya ay isang Pilipino.

Katulad ng lahat na mga Pilipino siya ay may maliit na structure at hindi siya katulad ng mga average na pitcher sa baseball. Pero kaya niyang bumato ng fastball sa bilis na 95 plus miles per hour. Siya ay malakas na competitor at hindi niya hinahayaan ang kanyang laki na maibaba siya.

Sa football, si Eugene Amano lamang ang may hundred percent na lahing Filipino ngayon sa NFL. At ikalawang baseball player lamang siya sa NFL na ipinanganak sa Pilipinas.

Siya ang starting right guard ng Tennessee Titans. Sa college, siya ang nanalo ng Dave Remington Trophy Award na iginagawad sa mga top na center guard sa college annually. Hindi siya ang typical na Pilipino sa laki dahil siya ay 6-3 at may timbang na 310 pounds.

Sa ngayon walang Pilipinong naglalaro sa NBA pero noong 1980’s, may isang Pilipinong manlalaro ng basketball sa team na Golden State Warriors at ang pangalan niya ay Raymond Townsend. Ang nanay niya ay taga- Batangas.

Siya ang pinakaunang Filipino-American na naglaro sa NBA. Ngayon, siya ay isang assistant coach sa isang college basketball team na nanalo ng NCAA Championship noong 2008.

Pilipino sa mga professional na laro dito sa Amerika ay katulad lang ng “finding a needle in a haystack.” Maliit na percentage lang ng mga Pilipino ang nagiging 31

FIL 101­01 professional na manlalaro at nagtatagumpay. Pero wag mawalan ng pag-asa ang mga batang Pilipino na gustong maging professional na manlalaro dahil may mga Pilipino na nagawa na ito.

Mga gawain ng Pilipino Sean Sheehey

Masipag ang mga Pilipino.

Karamihan sa mga Pilipino ngayon ay nasa propesyong medisina o panggagamot.

Marami sa mga Pilipino sa Iraq ay drayber ng mga trak. Marami ring mga sikat na Pilipino katulad dito sa Amerika ngayon. Hindi na lang sila magsasaka sa plantasyon o mahihirap na manggagawa. Nag-iba na ang sitwasyon ng mg Pilipino sa Amerika at nagbago na ang kani-kanilang mga propesyon.

Pilipinong nagbabago ng mundo Nathaniel Garcia

Maraming mga sikat na tao sa mundo. Pero may mga taong talagang malaki ang epekto sa lipunan.

Halimbawa, ang mga pulitiko, siyentipiko, at imbentor. At bilang isang tao, ang mga Pilipino ay laging naghahanap ng daan sa mas mabuting mundo at magbigay ng kontribusyon nila, ito man ay sa silid-aralan, pamahalaan o medya.

Ilan sa mga taong ito ay si Fe Del Mundo, unang Asian sa Harvard University na tumulong mag-imbento ng incubator; si Francisco Foronda, ang ama ng Poultry science; at si Alan Pineda, isang miyembro ng popular na bandang Black Eyed Peas. Ikaw, ano ang ibibigay mo sa komunidad mo?

Pilipino sa Amerika noon at ngayon Nescia Ponce at Radiant Cordero

Ang unang pananaw tungkol sa mga Pilipino ay sa galing sa showcasing ng mga “Igorots” sa World Fair sa Saint Louis, Missouri,

32

US noong1904. Nagpapakita ang eksibisyon ng “primitivism” at nagpalakas ng popular notions tungkol sa mga gawain ng Pilipino katulad ng pagkain ng aso at “headhunting”. Kahit mayaman ang kasaysayan at sophisticated ang kulturang materyal nila, ang mga Igorot ay sinasabing “sinauna” mula pa noong panahon ng Espanyol at Amerikano. Simula noong 1898, ang lahat ng mga Pilipino ay depicted sa mga pahayagan at iba pang media sa buong United States bilang savages kaya maraming Pilipino ang nahiya sa sariling kultura nila.

Ngayon, maraming mga Pilipino ang nahihiya pa rin sa kanilang mga kultura. Pero nagbabago na ito kasi maraming mga mabuting Pilipinong nagdala ng positibong pagtingin sa kultura ng mga Filipino.

Nang pumunta ako sa Pilipinas, nakita ko ang mga malungkot at walang pagasang mga tao. Pero maraming mga matagumpay at maipagmamalaking Pilipino sa buong mundo. Inspirasyon sila ng maraming kababayan nila.

Mga Pilipino sa US Jefferson Roldan, Jr. at Christopher Natividad

May maraming FilipinoAmericans sa United States kasi may maraming pagkakataon dito para sa trabaho. Maraming mga pumupunta sa Hawaii at California para mag trabaho sa bukid at sa military din.

May mga Pinoy din sa entertainment, medikal, pulitika, isports, musika, sayaw at maraming pang iba.

Mayroon tayong mahabang history sa US. Pumunta dito ang mga ancestors natin para sa trabaho sa mga plantation at ibang

industriya. Sa history ng mga Pilipino sa US, may mga karanasan ng diskriminasyon. Halimbawa, noong Philippine-American war, “little brown brothers” ang tawag sa mga Pilipino. Dito sa Hawaii, “bokbok” at “fresh off the boat” ang tawag sa maraming Pilipino. Pero ang mga pangit na karanasan ay hindi hadlang sa mga Pilipino para magtrabahong mabuti at maging magaling sa gawain nila. Kahit may mga hindi magandang karanasan tayo, hindi ito dapat pumigil sa mga magandang pangarap at mabuting gawain natin.

Tradisyong mundo

Pilipino

sa

bagong

Cezar Papa Jr

Importanteng tradisyon natin ang pagiging mapagbigay. Suwerte ang nagbibigay ng pag-asa sa iba at handang tumulong sa mga nangangailangan. Sa aking pamilya, tradisyon ang maglikom ng lahat ng aming mga damit at mga gamit na sobra para magpadala sa aming mga pamilya sa Pilipinas. Swerte tayo sa masayang buhay dito at mabuting magbahagi ng swerte sa pamilya natin sa Pilipinas. Umaasa ako na inspirasyon ito para magbigay din ng suporta ang iba. Kung ang lipunan ay maaaring mag-alaga ng bawat isa tulad ng pamilya, mahahanap natin ang solusyon sa anumang kahirapan.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 101­02

~Ang Istorya ng Aming mga Pamilya

at ang Kanilang mga Tagumpay~

Patnugot ng klase: Venny Turner Mga Guro: Tita Sheila Zamar at Kuya Lester Hael

Pangarap Nina Roelle Torres at Avery Domingo

May pangarap ang lahat ng tao. Pero, hindi magagawa ng lahat ang mga pangarap nila. Kasama si Alejandro Ramos sa maliit na grupo na nagawa ang pangarap nila. Dumating si Alejandro Ramos sa Hawaii sa 1970s. Mag-isa lang siya sa biyahe niya. Iniwan niya ang asawa at tatlong anak para makuha niya ang “citizenship” sa Amerika. Pagkakuha niya ang citizenship niya, pwede siyang mag-petition para pumunta ang pamilya niya sa Hawaii.

Hindi para sa kanya ang pangarap ni Ginoong Ramos, para sa buhay ng pamilya niya. Gusto lang niyang magaan ang buhay ng pamilya niya at magkaroon ng oportunidad ang anak niya, kahit mahirap ang buhay niya. Tagaluto sa Marriott ang unang trabaho niya. Mahirap ang trabaho niya pero determinado siya. Unti-unti siyang nagkaroon ng oportunidad para mag-lider ng tagaluto. Tapos ng bagong trabaho, bumili siya ng bahay sa Kalihi para sa mga anak niya.

Na-inspire ang mga anak nina G. at Gng. Ramos.

Naging masipag na estudyante sila. Lahat sila nagtapos sa hayskul at nagpunta sa kolehiyo. Masipag din ang mga apo nila.

Nasa kolehiyo ang panganay at magaling na estudyante ang bunso.

Pangarap ni Alejandro Ramos ang magkaroon ng magaan at mapalad na buhay ang pamilya niya. Nagawa niya ang pangarap niya. Nag-inspire ang istorya niya sa lahat ng tao, hindi lang sa pamilya niya.

Isang Nanay Nina Joey Gano at Cash Helman

“Anak ko. Ikaw ang tanging inaasahan ng ating pamilya para makaahon tayo sa hirap.” Ito ang isa sa mga binitawang salita ng aming mga magulang noong nasa Pilipinas pa sila.

Kapos sila sa pera. Pero dahil sa sipag at tiyaga, nalagpasan nila ang lahat ng problema na dumating sa buhay nila. Habang kami ay lumalaki, ipinamulat sa amin ang kahalagahan ng edukasyon.

Ang edukasyon ang isang kayamanang kailanman na hindi mananakaw.

Ang mga nanay namin ang panganay sa kanilang magkakapatid. Isinakripisyo nila ang lahat para matulungan ang kanilang mga magulang. Sila ang taga-alaga, taga-luto, taga-linis at marami pang iba. Para makaipon ng pera, nagtrabaho sila mula umaga hanggang gabi. Dahil sila ang panganay, responsibilidad nila na alagaan ang nakababata nilang mga kapatid at nagawa nila ito nang mahusay.

Ang Tatay Ko Ni Jessica Afable

Jesse Afable ang pangalan ng tatay ko. Taga-Samar siya sa Pilipinas. Nag-join siya ng US Military noong 70’s at nagpunta sa States. Nagkaroon siya ng pamilya dito. Kahit hindi

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

ako nag-agree sa mga policy ng US Military, gusto ko ipagmalaki ang tatay ko. Marami na magandang ginawa ang tatay ko sa pamilya niya. Kapag wala ang mga hirap ng tatay ko, wala ngayon ako dito.

Si Annie Ni Roxanne Winfree

Ipinanganak sa Pilipinas ni Annie. Pumunta siya sa Amerika noong 1983 para makahanap ng magandang trabaho at makatulong sa mga kamag-anak niya sa Pilipinas. Sa Leeward Community College nag-aral siya ng Accounting at Office Administration and Technology. Noong nakatapos siya, nagapply siya ng trabaho sa Federal Government sa U.S. Postal Service. Natanggap niya ang trabaho at ito pa rin ang trabaho niya ngayon. May tatlong anak siya. Nakatira ang pamilya niya sa isang malaki, maganda at puti na bahay sa Waikele ngayon.

Bagaman hindi siya mayaman sa pera, mayaman siya sa pamilya at kaligayahan.

Ang Aking Lolo Ni Dante Lomboy

Isang araw ang aking lolo ay dumating sa bahay mula sa trabaho sa field. Siya ay pagod sa paulit-ulit na pagsasaka.

Hindi niya gusto ang kanyang mga anak na may gawin sa pagsasaka din. Gusto niya para sa kanila ang isang mabuting buhay. Iyon ang isang panaginip niya na makapunta sa Amerika.

Nag-sign-up siya para sa militar. Nagkaroon siya ng isang layunin sa isip kapag siya ay sumali sa militar. Ito ang magbibigay ng mas magandang buhay para sa kanyang pamilya.

Kapag nasa Amerika siya mahirap ang buhay malayo mula sa kanyang mga pag-ibig. Gusto niya magtiis kahit ilang taon hanggang sa matapos ang mga papel ng pamilya niya para makasama sila dito sa Hawaii. Pagkatapos ng mga ilang taon na nakalipas, sa wakas siya masaya na. Nabayaran lahat ng kanyang hirap sa buhay para sa pamilya. Nakarating ang pamilya niya at maaaring makakuha ng magandang trabaho at suporta sa kanilang mga sarili at ang kanilang mga pamilya.

Ang Mga Biyenan Ko Ni Devon Parkhurst

Sina Benjamin at Marylin Cacho ang mga biyenan ko.

Magulang sila ng asawa ko, si April. Mula sila sa Pilipinas.

Nagtatrabaho sa City & County ng Honolulu si Benjamin.

Inspektor siya ng mga gusali. Mabuting trabahador siya.

Nagtatrabaho sa State ng Hawaii si Marylin. Inspektor siya ng mga hayop. Mabuting trabahador din siya. Nakatira ako sa kanila. Gusto nila ako kahit na hindi ako Pilipino. Gusto nilang maglakbay sa buong mundo . Gusto nilang magkaroon kami ng mabuting buhay.

33

FIL 101­02

Karanasan ng Nanay Ko pero tumulong siya sa maraming mga nasaktan na pasiyente. Sa 1992, lumipat siya sa Hawaii at nag-trabaho siya sa mga Ni Lauralee Snyder Lumipat ang nanay ko noong dalawampu’t tatlong taon maraming ospital. Ngayon, nakatira siya sa Honolulu at na siya sa Estados Unidos kasi sundalo ang asawa niya. “carehome” operator siya. Role model ko siya kasi masipag, Namuhay sa California ng kalahating taon pero lumipat sa matalino, at mabait siya. Mahal na mahal ko si nanay.

Memphis, Tennessee. Ang asawa niya ay nagtratrabaho sa Japan. Hindi siya makaalis kahit saan at wala siyang mga kaibigan at wala din siyang lisensiya para magmaneho ng kotse.

Nag-aaral siya ng Ingles sa pamamagitan ng telebisyon sa bahay.

Nangulila siya sa bayan kasi di-katulad ang kabihasnan at estilo ng buhay.

Nagtratrabaho ang nanay ko sa restawran sa Hapon bago siya lumipat sa Memphis. Nakilala niya ang maraming ibaibang tao sa trabaho niya. May mabait na mga tao, bastos na mga tao, probinsiyanong mga tao, at taga-siyudad na mga tao, at iba pa.

Afrikano-Amerikano, Koreano, Biyetnames, Cambodyano, Hawaiano, Caucasico, at Hapon na trabahador.

Magkakatulad na bansa ang Hapon at Amerika, kasi makakilala ka ng mga tao, mga ibang tradisyon at kaugalian nila. Natakot siya sa laki ng lalawigan sa Estados Unidos nang nagmaneho siya sa kabilang lane sa Estados Unidos. Malawak at masyadong mahaba ang mga kalsada, may disyerto, mga patlang, at bundok.

Estranghero ang nakatulong sa kanila nang nasira ang trak nila.

Mabait na estranghero. Naging masaya ang karanasan ng nanay ko sa Amerika.

Ang Lolo Ko

Ang Nanay Ko Ni Ashley Chapman

Galing sa mahirap na pamilya ang nanay ko. May pitong kapatid siya. Umalis siya sa bahay ng lolo at lola ko noong labing walo siya. Nagtrabaho ang nanay ko bilang klerk dahil gipit siya. Pangako niya sa sarili na hindi siya maghirap kung may anak na siya. Lumaki kami ng kuya ko na may maraming laruan, pagkain at magandang bahay.

Si Tito Ben Ni Jonathan Juan

Unang miyembro ng pamilya ko na lumipat sa Hawaii ay si Tito Ben. Ministro ng Iglesia ni Cristo siya at nahirang siya sa Honolulu. Siya at si Tita Connie, ate ng nanay ko, ang lumipat sa Oahu. Maraming tao ang naging miyembro sa Iglesia ni Cristo noong ministro si Tito Ben sa Honolulu.

Ilang taon makalipas, humiling ang tita ko na dalhin ang mga lolo, lola at nanay ko. Lumipat sila sa Oahu at tumira kasama ang mga tito at tita ko. Natamo namin ang mabuting buhay. Namatay na siya pero inspirasyon siya para sa Iglesia, eskuwela at sa hinaharap.

Ni Ryan Olden

Matalino, matagumpay, malakas at mabait ang lolo ko.

Yuki Joseph Sotomura ang pangalan niya. Ipinanganak sa Los Angeles, California siya. May limang miyembro ang pamilya niya. May apat na kapatid siya. Panganay na anak siya. Namatay ang magulang nila noong bata pa siya. Pahayagan “delivery boy” ang unang trabaho niya. Nakatira sa Hahaione Valley ngayon siya. Sa Charter Mortgage ang trabaho ngayon niya.

Nakakaraos din siya sa trabaho niya. Noon mahirap siya.

Ngayon may bahay na maganda at negosyo siya. Perpekto ang buhay niya. Tunay na masaya siya.

One Dream, Isang Pangarap Ni Elaine Gascon

Sa Pilipinas maraming tao ang may pangarap na isang araw makarating sa Amerika. Ang mga magulang na magkaroon ng mas mabuting buhay para sa mga anak nila. Ang lolo at lola ko mayroon ding pangarap. Kasi sa Pilipinas mahirap ang buhay nila. Mayroon silang siyam na anak. Minsan hindi nila alam na paano sila kakain at paano sila mabubuhay. Dahil sa kanilang mga hirap sa trabaho para sa anak nila, maganda ang buhay nila ngayon!

Paniniwala Sa Diyos Ni Venny Jean Turner

Ipinanganak ang lola ko sa isang mahirap na pamilya sa Pilipinas. Siya ay nag-asawa sa batang idad at naka anim na anak. Pero kahit hindi siya mayaman, pinaghirapan niya kung anong pera ang napasakanya. Siya ay palaging nagdasal at hindi kahit kailan nawalan nang paniniwala sa diyos.

Dahil sa kanyang matibay na paniniwala sa Diyos, binigyan ang mga anak niya nang pagkakataong umunlad. At dahil sa pinamulat niyang kabaitan, kasunuran at tiyaga sa kanyang mga anak, nangarap at nag-pursiging umunlad.

Ngayon, pwede kong sabahin na ako ang apo ni Vivencia, na dahil sa kanyang pagmamahal at matibay na paniniwala sa Diyos, nagka-anak siya ng kasingbait at kasingtalino ng nanay ko na kung wala ay wala rin ako. Dahil sa kanilang dalawa, ako ay nagtapos sa isang pribadong paaralan at nag-aaral na maging isang inhinyero.

Si Nanay Ni Kat Ramiro

Ipinaganak si Susan sa Ilocos Norte sa Pilipinas.

Nagtapos siya sa Manila Doctors College. Nag-aral siya ng narsing. Noong 1984, lumipat siya sa Spain para sa bagong trabaho niya. Noong 1990, nag-trabaho siya sa Cultural Center of the Philippines. Pagkatapos ng dalawang taon, lumipat siya ulit sa New York para sa bagong trabaho sa ospital. Kaya lang, nangyari ang unang World Trade Center bombing. Natakot siya

34

Kampyon sa Piknik; 100 level Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 101­03

Movers and Shakers Patnugot ng Klase: Annalynn Macabantad Guro: Gng. Lilibeth Robotham

Para sa pahina ng klase, nag-research at nagsulat ang mga estudyante ng Filipino 101, seksyon 3 tungkol sa mga taong nakagawa ng pagbabago o nagbigay ng pag-asa sa lipunan at sa mundo, Kilala ba ninyo sila?

Albert Einstein

By Joseph Abad Ito si Albert Einstein. Bantog na physicist at matalino siya. A-katorse ng Marso, 1879 ang kaarawan niya at ipinanganak siya sa Ulm, Germany. Theoretical physicist ang trabaho niya at nadiskubre niya ang theory of relativity. Tatay ng modern physics siya.

Namatay siya noong a-disi-otso ng Abril 1955.

Father Damien De Veauster

By Mitchel Cabreros Father Damien De Veauster ang pangalan niya. Ipinanganak si Father Damien noong a- tres ng Enero 1840, sa Tremelo, Belgium. Roman Catholic Missionary siya. Katamtaman ang taas niya at payat siya. Maiksi at brown ang buhok niya. May salamin siya. Patron Saint ng Diocese sa Honlolulu at leprosy patronage siya. Mahirap siya at hindi siya mayaman pero masaya siya. Matalino siya at mabait siya.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Erin Gruwell

By Evonnie Eslava Ito si Erin Gruwell. Ipinanganak at lumaki siya sa California. Guro ang trabaho niya sa Wilson High School noong 1994. Puno ng karahasan at segregation ang buhay ng mga estudyante niya, pero nabago niya ito sa pamamagitan ng pagtataguyod ng diversity sa pagsulat. Naging kilala sila bilang mga Freedom Writers at ginawa ang isang libro na tinatawag na "The Freedom Writers’ Diary." Noong 1997, nilikha ni Erin ang Freedom Writers’ Foundation upang makatulong sa mga guro sa hinaharap na likhain muli ang “Room 203.”

Honoria Acosta Sison

By John Friend Ito si Honoria Acosta Sison. Siya ang kauna-unahang Filipina na doktor.

Masipag at matapang si Honoria.

Ipinanganak siya sa Calasiao, Pangasinan, noong a-trenta ng Disyembre, 1888.

Pagkatapos mamatay ng nanay niya, lumaki si Honoria sa Dagupan, Pilipinas, kasama ang tatay, lolo, at lola niya.

Noong 1904, pumunta si Honoria sa Philadelphia, United States, at nag-aral siya sa Drexel Institute 35

FIL 101­03 at Women’s Medical College of Pennsylvania. Noong 1909, umuwi siya sa Pilipinas. Si Antonio Sison ang asawa ni Honoria. May tatlong anak sila. Direktor ng Philippine General Hospital ang trabaho ni Antonio. Namatay si Honoria noong 1970.

Arnel Pineda

By Joanne Hobson Ito si Arnel Pineda. Isang sikat na mang-aawit siya sa bandang Journey.

Ipinanganak siya noong a-singko ng Setyembre, 1967 sa Sampaloc, Maynila.

Lumaki siya sa Quezon City, Philippines.

May asawa at may tatlong anak siya. Ang asawa niya si Cherry. Siya may tatlong kapatid na lalaki.

Rosa Parks

By Tiffany Lozano Ito si Rosa Parks. Nanay ng mga Modern-Day Advocates ng Civil Rights siya. Ipinanganak at nakatira siya sa Tuskegee, Alabama. Lumaki siya sa Montgomery, Alabama sa kanyang nanay. Divorced ang nanay at tatay niya.

Noong ika-isa ng Disyembre, 1955, hindi niya ibinigay ang kanyang upuan sa bus.

Noong ika-apat ng Disyembre 1955, sa tulong ng Women’s Political Council, may boykot sa Montgomery Bus Station. Mahalagang bahagi siya para malaman ng mundo ang kalagayan ng mga Aprikanong Amerikanong babae at ng civil rights movement.

The Beatles

By Annalynn Macabantad The Beatles ang pangalan ng banda.

Mga musikero sila noong 60’s at 70’s.

TagaLiverpool, England sila. Inspirado ng mga nangyayari sa buhay ang mga kanta nila. Revolutionary ang Beatles sa music world. Mga kanta nila ang inspirasyon ng artista ngayon. May “universal language” ang kanta nila kaya gusto ng maraming tao.

Efren Peñaflorida

By Jason Maligmat Efren Peñaflorida ang pangalan ng bayani ko.

Ipinanganak siya sa Cavite City, Pilipinas. Beynte otso anyos siya.

Finalist sa “CNN Heroes” siya ngayong taon. May trabaho siya kasama ng teenage gangs sa Pilipinas.

“Dynamic Teen Company” ang pangalan ng organisasyon niya.

36

Helen Keller

By Diandra Melchor Helen Adams Keller ang pangalan niya. American author, political activist, at lecturer siya. Ipinanganak siya sa Tuscumbia, Alabama. A-beynte siyete ng Hunyo 1880 ang kaarawan niya.

Namatay siya noong a-uno ng Hunyo, 1968. Otsenta’y siyete anyos siya noon.

Unang bingi at bulag na taong nakakuha ng isang Bachelors of Arts Degree si Helen Keller.

Buddy Holly

By Jessica Oyama Ito si Charles Harden Holley. Buddy Holly ang nickname niya. Noong a-siyete ng Setyembre ang kaarawan niya. Sa plane crash namatay siya noong a-tres ng Pebrero, 1959. Pioneer sa rock and roll siya. Mang-aawit ang trabaho niya. Ipinanganak siya sa Lubbock, Texas. Maaaring tumugtog siya ng piano, guitar, at fiddle. Nakatulong si Buddy Holly na matanggap ang black music ng mga puti.

Mother Teresa

By Rachel Paragas Mother Teresa ang pangalan niya.

Roman Catholic nun at humanitarian siya.

Masipag at mabait si Mother Teresa.

Ipinanganak si Mother Teresa noong abeynte sais ng Agosto, 1910 sa Ottoman Empire. Nakatira siya sa India. Sina Nikollë at Drana Bojaxhiu ang mga magulang, niya.

Bunso si Mother Teresa. Payat at maliit siya. Katamtaman at tuwid ang buhok niya.

Itim din ang buhok niya. Dark brown ang kulay ang mata niya.

Nancy Brinker

By Janet Peralta Ito si Nancy Goodman Brinker.

Ipinanganak siya sa Peoria, Illinois. Sa abeynte sais ng Disyembre 1946 ang kaarawan niya. Sina Marvin at Eleanor Goodman ang mga magulang niya. Nagaral siya sa Unibersidad ng Illinois.

Founder of Susan G. Komen for the cure organization siya. Gusto ng foundation na magbigay ng impormasyon at humanap ng gamot laban sa breast cancer.

Martin Luther King, Jr.

By Daniza Racachot Si Martin Luther King Jr ang taong pinili ko para sa article.

Ipinanganak siya noong a-kinse ng Enero 1929 sa Atlanta, Georgia. Sina Martin Luther King Sr. at Alberta Williams King ang mga magulang niya.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

FIL 101­03 May dalawa siyang kapatid; isang babae si Willie Christine, at isang lalaki si Alfred. Clergyman siya pero naging civil rights activist siya para sa mga African-American rights. Noong 1964 na-receive niya ang Nobel Peace Prize. Siya ang pinakabatang tao na nag-receive ng Nobel prize. Talagang mabuti siyang tao, at naghirap siya para maging maganda ang bukas ng Amerika. Equality ang munting pangarap niya para sa lahat ng tao.

Mahatma Gandhi

By Angelo Sacramento Si Mahatma Gandhi ang napili ko.

Ipinanganak siya sa Porbandar India.

Nagprotesta siya laban sa gobyerno sa mapayapang paraan. Hindi siya kumain ng 21 araw. Pinatay siya ng isang Hindu.

Ronald Reagan

By Chloe Salle Ika-40 at dating presidente ng Estados Unidos si Ronald Reagan.

Ipinanganak siya sa Tampico, Illinois noong a-sais ng Pebrero, 1911 at namatay siya noong a-singko ng Hunyo, 2004.

Gobernador ng California at artista din siya.

Ipinanganak siya noong depression at instumental siya sa pagtatapos ng Cold War. Naniniwala sa mga indibidwal na kalayaan at personal na responsibilidad si Ronald Reagan.

Barack Obama

By Stephen Sinco Ito si Barack Obama. Siya ang presidente ng Estados Unidos.

Ipinanganak siya sa Honolulu, Hawaii, at lumaki din siya dito. Nag-aral siya sa Punahou School, Occidental College, Columbia University, at Harvard Law School. Siya ang unang African American na presidente ng Estados Unidos. Ang asawa niya si Michelle Obama, ang unang African American First Lady. May dalawang anak sila, sina Malia Ann at Natasha.

Marilyn Monroe

By Michelle Tagorda Norma Jeane Mortenson ang pangalan niya. Mas kilala siya sa pangalan na Marilyn Monroe. Ipinanganak siya sa Los Angeles, California. A-primero ng Hunyo ang kaarawan niya. Artista, singer at model siya. Fashion icon siya. Maganda, masipag at matalino siya. Role model ng mga babae siya.

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Walt Disney

By Bradley Taguinod Ito si Walt Disney. Kilalang animator at pintor siya. Ipinanganak siya sa Chicago, Illinois noong a-singko ng Disyembre 1901. Sina Flora at Elias ang mga magulang niya. Lumaki siya sa Missouri. Nag-aral siya ng art at photography sa McKinley High School.

Hindi siya nag-aral ng kolehiyo, pero nagtrabaho siya sa Red Cross noong disi-sais anyos siya. Matalino, masipag, at mabait siya.

Mickey Mantle

By Valerie Valeriano Mickey Mantle ang pangalan ng magaling na baseball player. A-beynte ng Oktubre, 1931 ang kaarawan niya. Ipinanganak siya sa Spavinaw, Oklahoma at pumunta siya sa New York para maglaro ng baseball para sa New York Yankees.

Meron siyang pitong World Series titles at meron pa rin siyang tatlong MVP titles noong 1956, 1957 at 1962. Nasa National Baseball Hall of Fame ang pangalan ni Mickey Mantle dahil magaling na magaling na baseball player siya. Namatay siya noong a-trese ng Agosto, 1995.

Pope John Paul II

By Ryley Yamamoto Ito si Karol Jozef Wojtyla o Pope John Paul II. Ipinanganak siya noong a disi-otso ng Mayo 1920 sa Wasowice Poland. Papa siya ng mga Katoliko ng 27 taon. Katulong siya sa pagtatapos ng Communism sa Europa.

Marami siyang pinuntahang ibang bansa para itaguyod ang kapayapaan sa buong mundo. Nirerespeto siya ng maraming mga pangulo ng bansa.

Paul Rusesabagina

By Candice Zemina Paul Rusesabagina ang pangalan niya.

Ipinanganak siya sa MuramaGitarama, Rwanda sa a-kinse ng Hunyo.

Magsasaka ang trabaho ng mga magulang niya. Nag-aral siya sa Kolehiyo ng Gitwe, isang eskuwela ng misyonaryo.

Manedyer ang trabaho niya sa Hotel des Mille Collines noong Rwandan genocide sa Kigali, Rwanda. Ngayon, nakatira siya sa Belgium kasama ang pamilya niya.

Inspirational siya sapagkat tinulungan niya ang mga biktima ng digmaan at nailigtas ang 1200 na tao. Ngayon, presidente siya ng Rwanda Foundation, ang pundasyon para hadlangan ang future genocides.

37

IP 396

Mga Tanaga Ley-Awt: April Maureen Parkhurst Guro: Dr. Pia Arboleda

Ang taong maka-Diyos Ay taong madasalin.

Kahit na may problema Lagi siyang masayahin. ~ Rudolph Vistavilla

Boy who stays home a long time Gives his parents a hard time.

Girl who stays home a long time Gives her parents a good time. ~ Christopher Erice

Cars wheezing by left and right, My! What a chaotic sight!

New York City at its peak, Something that I truly seek. ~ Nikolas Bonifacio

Morning Spring Flowers blooming everywhere.

Bursts of colors come alive.

Fragrant smells sweet here and there.

World awakened full of life. ~ Lorelei Villaluz

Plastik Ang ganda-ganda mo nga Ngunit tinatakpan mo Ang ugali mong walang Katumbas ang baho. ~ Rochie Mamalias The Patient Dove The dove will just fly and fly Just passing each passerby Until after a long while She’ll find one that makes her smile. ~ Ritchilda Yasana Conscience I see but do not have eyes.

I hear but do not have ears.

Must always tell truths not lies Can’t escape your deepest fears. ~ Mhoana Bello

38

Have and Have-Nots Her eyes trace their flapping wings.

She longs to fly like they do.

She holds her child with arms tight.

They wish they could do that too. ~ Maria Victoria Cosare Dinosaurs, ancient creatures, Roam the lands without equal.

Reptile with sharp-toothed features Strike fear in the hearts of all. ~ Benedict James Galutira Love, a magnificent thing, Brings great joy and happiness But can hurt like a bee sting In life we try to harness. ~ Carlo Raneses

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

IP 396

Star Small like a glitter Spark like a lighter Colorful like a rainbow But hard to catch with a bow. ~ Mary Rose dela Cruz

A dog that keeps on barking May be loud and annoying.

But keep heed of surroundings The dog is on to something. ~ April Maureen Parkhurst

Nanay Hahamakin ang lahat Pumuti lang ang balat Ng kanyang mga anak Sa mabuti niyang balak. ~ Mary Rose dela Cruz

Ilog ng kalungkutan ‘Di matawid ninuman Ngiti man ang dadatnan Ng s’yang ayaw sumagwan. ~ Julius Paulo Tree Standing very tall and strong Holding on to most precious Becoming a safe refuge For those who are decadent ~ Verlinus Lazo

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

39

IP 368B

Character Sketches from Philippine Films

Guro: Dr. Pia Arboleda Patnugot ng Klase: Mary Rose de la Cruz & Roderica Tuyay

The Angel of Vengeance Luke Siebach It was already growing late in the afternoon and the sun was shining in through the windows in the small apartment. Keka sat on the edge of her bed next to a small nightstand, looking at a picture. After sitting for a few moments, she gently kissed the picture and then placed it lovingly in the drawer of the nightstand and closed it. With that she looked around the room and huffed to herself, “So much to do, so little time.”

Keka stood up and walked into her tiny kitchen and began to wash the dishes and the clean ones up in the cabinets. As she cleaned she thought about how to best unleash her wrath on her next victim. Poison? No, she might accidentally consume some herself and die too. A gun was defiantly out of the question; in her small apartment someone would defiantly come asking questions. Besides she wanted each of her victims to suffer a unique death, and she already shot her first one.

As she moved into her living room to tidy up, she lifted a newspaper and uncovered a short piece of thin rope, no more than two and a half feet long, then it came to her. “Yes, of course!” she said out loud to herself, “This way I can feel his last breath, and watch him struggle.”

Keka let out a loud, evil laugh. She laid the piece of rope on her bed. This would be a good night. She still had a few hours before she would have to leave but decided to go through her outfits until she had picked out the perfect one. One that would burn its image into her victim’s mind so that while he was struggling he would easily be able to remember her face.

Once she had her clothes picked out, she grabbed the rope and returned to the kitchen. She already knew that this would be the best place to execute her plan, but she still was not exactly sure how. She sat down in the

40

small chair in her kitchen and looked around, slowly studying the room, as if it was her first time there. After a few brief moments she got up to grab a snack. As she opened the fridge and reached down to grab a piece of fruit, she got an idea.

Quickly she closed the fridge and went and sat back down and looked at the fridge. Then she jumped back up and walked back over to it, this time with rope in hand. Keka practiced opening the fridge, reaching in, and then closing it, then sneaking up behind the chair quickly.

“Perfect,” she thought to herself, “Absolutely perfect.”

She returned to the fridge one final time and carefully placed the rope on the top shelf as if it were a delicate piece of glass.

As she closed the fridge she glanced at her wristwatch, 5:45 p.m. She would have to be leaving soon. She skipped to her bathroom, and turned on the shower. She looked in the mirror and smiled to herself, excited yet calm. This night would be her favorite date in a long time.

What is Best for Bala Amai from Badjao Victoria Esquer Her posture is proud but her voice is small.

Everyone knows who she is. She is a Taosug. She is of rank; she is of reputation; yet, she is not of her own, because she is a woman. Hidden behind beads that make up her fortress, she waits quietly. Her uncle stands guard as her protector, and she trusts him to speak for her and her best interests. Does she need protecting? She is rich, adorned only by richly colored fabrics conservatively covering her in the tropical heat, for her faith demands it.

She stands apart from the common village women – her walk is graceful, her hair flows long and freely, her ears are adorned with pearls. She is the epitome of the ideal

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

IP 368B wife. With no voice of her own, she needs protection from the strong, greedy and lively men that surround her every day. Her uncle will know what is best; her uncle will do what is best… for him.

A young man arrives. He is different, he is a gypsy of the sea, and he cannot stop looking at her. He comes again, but with gifts: pearls. She cannot be bought out with such jewels; she is a Taosug, and he is a pagan.

Who does this man think he is? This surely is not the first time she has been proposed to, but from a non-believer no less, what is she to think? She does not. Her uncle will do what is best.

She is sold. Her uncle feels she can be traded for the gift of amazing pearls only to be found by the hands of the Badjao. The Badjao will have her, but not without sacrifice. She is passed from her uncle to her husband.

Her wedding night, she flees through the jungle. She maneuvers quickly and quietly through trees resisting the dominance of the spouse she has been handed to. It is not long before he captures her, she is caught, she is taken, and she is quiet.

Quiet is how her life remains for a short while in the early years of her marriage. She becomes a farmer alongside her husband. She becomes a teacher, for she has taught him how to live off the land. She carries his child, and all seems peaceful in their humble abode, if it were not for her insecurity. Nightmares plague her for fear of her Badjao leaving her for the ocean; he cannot escape his past and his identity. It will find him, and it has.

Her uncle arrives. He always knows what is best – and he demands for the Badjao. His greed calls for more pearls; his greed threatens everything she has made her Badjao leave behind. She will not be left behind; she will speak. Her uncle cannot rip her from her home again, as before, for the sake of pearls. Her husband’s identity has been compromised, and she will not compromise the life of her son. They will flee. She flees to the ocean, to the gypsies, to the world she had felt so threatened by.

This world is now the only one who will wholly accept her, and her family. In this world, she has no voice, but she has choices. She chose freedom, and she can remain proud – as a Badjao.

Jose Rizal Benjamin Toribio In the heart of the Philippines during the Spanish occupation you can see a spark just waiting for people to be the fuel for the revolution. His persona is strong, fearless, and willing to die for the Filipino people. Not a violent man but his ideas can be misinterpreted for a novel of violence. His writings show the violence from the Spaniards and the pain and suffering of Filipinos under that regime. Like a magnet, his personality draws Katipunan Magazin / Taglagas 2009

in people. This spark of light is a beacon of hope for the oppressed. Though when you think of a revolutionist, you think of a warrior willing to fight and inflict pain to his people’s wrong doers, he is the complete opposite. He is a man that would do anything to make sure that his people fight back with their minds rather than brute force.

Education to him was very important because the future generations needed to live in peace because he knows the ugliness of death and suffering. He carried himself with intelligence, kindness, and refinement. He was a very well spoken man with a high level of charisma. Even though to the Spaniards saw him as nothing less than a peasant; he carried himself with more class than anyone.

Even though he seemed really strong and confident, he also had a sensitive side; he also had eyes that were covered in pain. He was a man that did not want more suffering for his people and future generations. He was a man that will not sit until the status quo realizes what they are doing is wrong and unjust. He is a man that all Filipinos want to be. Not as the man himself but a myth.

This is DR. JOSE RIZAL.

Rizal in Words Nichol Leonen and Joseph Orias For a man about to die, he was incredibly calm.

His body stood upright: unwavering, unrelenting, and unfading, as if his head raised upward was an act of defiance against the sea of Spanish loyalists that wanted to see him executed. He was led out from his cell and bound by white rope that stood out against his black suit.

He was paraded in front of rows and rows of Spanish soldiers, blocked in by spectators of both Filipino and Spanish descent. The crowd roared at the sight of him, a few shouting support, the rest jeering him and cheering his imminent death. However, he still held his head high, almost smiling, unfazed by the insults.

The grass was green and lush. It is ironic that a place of death would look to be so full of vibrant life.

The sky was a clear and bright blue. The sun was high and there was not a single cloud in sight. Under different circumstances, the day would have been a beautiful Wednesday morning. The sunlight made the tears on the faces of some of the bystanders glisten. It made the soldiers to appear even more sweaty and hot as they stood at attention in their uniforms. The light illuminated the faces of the firing squad, revealing men that tried to hide their faces with hats out of guilt and shame.

The prisoner was finally led to his final spot. The crowd was silenced and only the voice of the priest was heard as he recited some last minute prayers. Soon, the prisoner broke his silence with a last request; to face his executioners. The request was denied. Instead, the shooters would spare the man’s head. A still silence fell over the park. For the first time, the man looked unsure; 41

IP 368B a crack in his armor, the façade of fearlessness. Then, the silence was broken by the shots that rang out as the volley of gunfire found their target in the man. The barrage of bullets stilled the man that had tried to spin around before the hail of bullets hit him, trying to get his original request. As the man lay on the ground, staring up to the sky, facing the Lord that created him, the man looked calm and serene. Then, as if he was at peace with his maker and about to come home to the Father, he cracked a small smile. As the crowd dispersed and the celebratory cheers died down and silence returned to the field, all that was left was the man’s bowler hat blowing in the wind and the faint echo of the man’s last words, “Consummatum est.” It is finished.

Luis Taviel Kayla Aboy and David Joel Lazaro Locked up at the Muntinlupa jail facility, Jose Rizal and Luis Taviel (Rizal’s counsel) first meet to discuss Rizal’s trial against the Spanish government. The cell was of neutral colors which made it depressing.

Taviel was a tall, light-skinned, dark-haired, Spanish man who spoke Filipino. He wore a sky blue, Spanish uniform that had many pins and a white tassel attached to it and the sleeve cuffs were trimmed in red. He came off as a strong man who was there to get the truth and nothing else.

Taviel sits in bewilderment at the fact that Rizal would not speak up about his real intentions pertaining to the revolutionary war. He tries to guilt Rizal by attacking him with all the benefits Spain has given him in terms of education. Rizal agrees with Taviel, but mentions that he has learned that Spain is also unfair and unjust.

After hearing Rizal’s hardships, Taviel had a change of heart and began to be a more understanding man by being harsh in a friendly way to prepare Rizal for the trial. While this was all happening, Taviel began to get to know Rizal in a more personal way and they eventually established a connection, almost like friends.

Taviel celebrates Christmas with Rizal because he too knows how it feels to be away from his family during the holidays.

Teodora Alonzo Geraldine Villanueva In the beginning, José Rizal’s mother, Teodora Alonzo, is shown as a strong, family oriented, proud Filipino woman. She is a mother of many and is very beautiful. She wears the traditional Filipino garments that the women used to wear in those times. Teodora has those tops with the huge puffed up sleeves and the long heavy skirts that seem to be so thick to be wearing as clothes. Her hair is up in a very motherly bun. She is the quintessential traditional Filipino woman.

42

She is seen laughing and taking care of her family, especially her youngest son, José Rizal. You can tell right away that she loves him unconditionally; she is always there for him. She is very intelligent and teaches José Rizal many things before he actually starts going to school. She also has tough love for him too. When José did not want to go to school for the first time and wanted his mother to teach him instead, she would just let him cry until he ultimately went to school. This showed that she wanted to teach him that you can’t always get what you want and education is very important.

José Rizal grew up to be a really intelligent man, his mother having a lot to do with it. They both grow older. José becomes a very handsome man and Teodora is still a beautiful lady, but older and wiser. Though, as she learns about the awful news about her son, her looks start to parallel her feelings. Her hair is in a messy bun and her clothes are not well kept. She even becomes blind. Her face is filled with sadness; droopy cheeks, a sad frown and bags under her eyes. The eyes are really the windows to your soul, and her eyes showed how sad she was.

Throughout the whole movie and thereafter, she is still unhappy and is growing older. Her hair slowly becomes filled with tendrils of white and silver. Her face just exemplifies an unhappy mother. She is still like this all the way up to her son’s execution. After that, it can’t get any worse. Such a hard life; becoming blind while her youngest son is in jail fighting for his country and ultimately losing him to the enemies. In the end, it is such a sad conclusion for Teodora Alonzo.

Leonor Rivera Jovanie de la Cruz and Monica Agluba There was a woman who defied the norm of the society in the name of love. Her love for this gentleman was deeper than the ocean, unyielding like the rays of the sun in a summer morning and stronger than current flow of the dominant social norm. However, in spite of its purity and sincerity, this love was condemned to be illicit because it was contradictory to the acceptable norms of society.

Despite the debacle they are confronted with, Leonor and Jose profusely expressed their love to each other. Leonor's gracefulness and seemingly uncontested beauty were contributory factors for Jose to keep falling in love after he had been smitten. In addition to her beauty, Leonor was also a woman of character.

Although they had to hide their love from public eyes, Leonor was very happy in the arms of Jose. The smile that brought by Jose’s charismatic poems to Leonor was beyond measure and such that if a painter was to paint it, it would take years to have a justifiable representation of it. Haplessly, Jose was torn between love and ambition. The love of Leonor’s life was forced Katipunan Magazin / Taglagas 2009

IPÂ 368BÂ to study abroad and to pursue another love, a love for the Motherland. Without her knowledge, Jose traversed the vast ocean of sadness into a land so far away and full of longing for Leonor. Years had passed, things had changed and the love they built together began to get shaken by the immense forces around them. The spirit of that love was still alive but the attainability of being together again was hindered by forces beyond their control and a happy ending was nowhere in sight.

Even with an endless love, their fairy tale did not end with a happy ever after. Her wings were shattered for she thought she is forgotten. Like a slave, she was forced to give her heart to him whom she never dreamed of. As she walked down the aisle filled with candles and a heartrending song, ocean of endless sadness found its outlet on those lovely eyes. The ring of love became a chain of despair. The scent of those flowers was not enough to clear the atmosphere clouded with sadness.

The color of the red roses became a vivid representation of her aching heart, bleeding from sorrow and tired from fighting to be free. Blissfulness was never found again.

Paciano Mary Rose de la Cruz and Roderica Tuyay At first sight, it would seem impossible to believe this man was anything but incredibly smart whom Jose Rizal trusted, and served as a loving eldest brother to all Filipinos. He wore plain light blue pants with a faded cream long-sleeved shirt made out of simple cloth.

Sometimes he dressed in a simple black suit with his hat on. It was impossible to tell his age; perhaps because of his upright posture and round small face. The brother of Filipinos was well fit with slightly tanned skin with the strength accrued from work under the sun.

There were those who said that he was considered as one of the heroes of Filipinos. He stood straight and proudly represented his country. He was eager to go to school and learn with his brother, yet he carried the burden of responsibilities in watching his younger siblings. He was an inspiration and a motivator.

He pushed Jose to study in Europe to sharpen the skills and knowledge he believed was for the best interest of his country. While inside the kalesa, he tried to motivate Jose to study hard and to not forget his homeland. The bravery of this man persisted through any hardships for his family and fellow Filipinos, in order to escape from Spanish imperialism.

While studying, he worked with Fr. Burgos, a strong advocate of the secularization movement whom the Spanish friars greatly opposed. He was shocked and anguished over the friars’ execution of Fr. Burgos in public. This man had a firm character that established the indignation of the friars against him. He himself experienced the abuses of the friars for being liberalKatipunan Magazin / Taglagas 2009

minded and outspoken among the Filipinos. Yet through it all, he supported the Katipunan by propagating its ideals and recruiting members. His powerful voice stood out as he talked to Andres Bonifacio, the leader of the revolution. His mannerisms had intensity to get through the people, particularly his hand gestures that helped explain their mission to end Spanish rule. His fierceness and booming voice motivated Filipinos to fight for their freedom.

One day, he was arrested and tortured because he refused to sign incriminating documents that could implicate his brother to the revolution. Spanish guards used thumbscrews on him. He bit his lower lips to silence his agony as he suffered from unending torture. He was hanged by the arms that his blood dropped to the floor.

Guards whipped him relentlessly, almost to his death.

The scars from such torture shall forever remain but may fade unlike the deep principles he instilled in himself and those around him.

The Ambitious School Girl, Cecille from I Will Always Love You Vilmar Magday and Joanne Magday You can find her diligently studying and performing numerous tasks throughout the day. A well disciplined family girl who travels back and forth from home and school each day. She sits in the library cubicle only to dream of that wonderful day of graduation.

However, something else fills her mind as she frequently removes her glasses to stop and ask God if she will ever find someone she will fall in love with.

She wore her school uniform with a plaid skirt and her blouse with a headband on her head. She walks around carrying her books without a bag and rides her bicycle wherever she goes. There are days when she wears her hair in a ponytail and sometimes she lets it all down. With her fair skin and long silky hair and dark brown eyes, men stare only to look at the mysterious studious girl.

Her books and papers are spread across her room.

She sits and ponders in confusion where to start or where to look first. Then, mom calls to help with dinner and she silently goes. Setting the table, she speaks proudly of her goals and constantly reassures her family that she will achieve them. The idea of marriage is the least of her concerns but is always a subject of conversation. After the dishes have been washed, she brushes her hair as the windowpanes clatter from the wind blowing. She sits in front of her mirror only to see what she cannot see. As she lays her head down to sleep, she looks into the emptiness wondering what tomorrow has in store for her.

The next morning as she walks along the dirt road with her bike, a young man comes her way. Tall, fair, cocky and mischievous, he speaks to her only to get 43

IP 368B a negative response. She looks at him with confusion and in an instant a stain of dislike overcomes her face. Her tire is flat and this young man’s intention was to give her a ride.

Sales by Day, Interior by Night from Videoke King Rochie Mamalias and Roxanne Tabudlo You would have found her in a shoe department in a famous mall during broad daylight. It is hard to miss the shoe department because it consists of rows and rows of stylish footwear and is located near the colorful apparels. But you would have to wait to talk to her due to queues of requests from customers. Her duties were to assist customers in finding the right shoes for them using her best persuasive customer service skills.

She wore a plain light blue blouse and dark blue skirt uniform when helping customers. She was thin, flawless, and had a height of a model with black medium length hair. She had perfect white teeth and big brown eyes.

At the end of the day, she switches her identity from sales to an interior designer. She works on her designs at home while the whole world is asleep. She sketches her artistic designs in her sketch pad in hopes to showcase to her potential customers.

Due to the demanding request of her beloved cousin, she was in charge of making her future dream house come true.

Once her design was approved, she poured her sweat and blood into her cousin’s dream house. As an interior designer, she also picked out the elegant furniture as well as bright paint colors to compliment the mood of the room.

As an interior designer, she wore floral printed dresses with a medium sized bag wrapped over the shoulder. Half of her hair was tied to go with her professional character. But when she was helping her customer in building their dream house, she dressed casually appearing in a blue denim overalls over a white short-sleeved shirt with her hair tied in a bun.

Despite her occupational roles, she was in denial of her true feelings for her most valued customer. She hid her feelings well to avoid any complexity to their business relationship but her body language portrayed something more. She was charming in her nurturing ways. She cared so deeply to shower him with practical gifts to look the best he could be.

Although she wanted to keep their steady relationship as business partners, her uncontrollable love prevailed. All the obstacles she went through have rewarded her with the perfect melody to her heart. Her passion for loving gained her the love of her life.

44

The Not-so-Typical Dork from Videoke King Danielle Sacramento and Richard Tabalno It is said that men need two things to get a woman: an opening and a closing. Rolly was what you would say the master of the opening, but a failure of the closing. He knew what to say when first meeting a woman, beaming with confidence and ready to execute his “gameplan,” but when it came to actually sealing the deal, nothing seemed to work for him. Rolly had the typical appearance of a dork: a little chubby, some acne on the face, glasses that lacked style, and clothes that screamed “mother's choice,” but he was no typical dork.

With his cunning words, he was like a B-52 bomber.

With such fiery talk and a slight smile, he was like his jet counterpart shooting through the sky. But like all aircraft, he was doomed to eventually crash and burn.

Unfortunately, there was nothing to make up for his lack of smooth, effective rhetoric. His eyes gave him away, for they were too soft and open to match the sharp, tight words that escaped from his mouth. His nose was quiet and flat, similar to most of his fellow Filipinos, but it seemed that, at times, as with an optical illusion, his nose seemed to protrude inside of his face. His ears stuck out of the side of his head like television antennas, but instead of attracting any signals, they seemed to drive them away. If you were to meet him in a karaoke bar, at first, you would seem skeptical, but after a few shots, you might give in. When the morning would finally come, however, you would see half of his behind hanging out of the sheets and find yourself asking: How the hell did this happen? You would look at him for the first time in a true sense and see the hair that you thought slicked back, seeing it now as just a greasy mess. You would look at his mouth that seemed to shine with splendor, now just awkwardly positioned, ready to spill the next line of drool. And the brick wall of a midsection you were holding would now seem like an overripe squash. Yet, all the while, you would wonder whether he would seem more attractive if he woke up and actually said something instead of snoring as loud as an old truck's rumbling engine.

The rain poured when he was happy and the sun shone when he was sad; nothing ever seemed to go his way. He lost his crush to guys at both ends of the spectrum. First his tough enemy and then his cheesy best friend, all because no matter how much he desired her, desire was never enough. He would up the ante with roses and heartfelt words, but that did not compare to the looks and charm of the men he lost out to. Despite his physical flaws, the only problem he really had with women was finding the one who would accept him for who he was, not who he kept trying to be. In the end, he would find a woman at a shoe store—questionably blind Katipunan Magazin / Taglagas 2009

IP 368B and therefore immune to his detracting looks—who would decide to date and eventually marry him.

Thankfully, she would not find herself waking up in the morning looking at half of his behind.

Caregiver’s Sarah Melody Le and Michael Ramirez Leaving her family and son in Manila, Sarah reunited with her husband,who immigrated to London.

She planned to work hard and save money in order to sponsor her son to London. She hoped her son would have a better life and better opportunities in the future.

Sarah is about thirty-five years old and not beautiful, a little fleshy, with short, straight hair.

However, she is very timid, wise, and kind. Most importantly, she has a very strong indomitability in her inner potential. She works in a nursing home, and she needs to wear a blue uniform similar to nurses. Her job is to take care of the elderly who do not have family or children. Or, their children do not have the time to take care for them. The nursing home has a variety of people.

The nursing home environment can make people more depressed. There is always the smell of medicine and the disgusting smell from unchanged diaper patients.

There is also the sight of messy leftover and the noise of old people coughing. Being a caregiver is not an easy job when one has to take care of old, sick people. They are often grouchy and unhappy because they are lonely, depressed, and hard to please. As a caregiver, Sarah sometimes needs to take the blame for her patients’ problems. She needs to feed, clean, and shower them.

She also has to change their diapers, give them their medicine on time and read to them. She takes care of them as she takes care of her own children. Sarah sometimes feels sad and lonely. She feels people do not appreciate her as many people regarded her job as the “thankless job”.

Her special patient is a rich old man. His children do not have time for him. He feels angry all the time and it makes Sarah’s life more difficult. One time she asked him to take medicine on time. He yells at her and she cries. However, this time she cannot take any more pressure. She spills her feelings. She yells back that she needs her job, that she cares for him and he should appreciate what she has done for him. She cries and talks to him using all the energy and courage she has. She releases all the pressure and stress she has at work and at home on the poor old man. To her surprise, the old man seems to feel for her and treats her with respect. They slowly become good friends.

Onyok

tells the story of a little boy named Onyok, his horrific past, his present challenges and obstacles, and his triumphant and happy future. Set in the Philippines, “Boses” opens with an abusive drunk, Mr. Marcelo, being incarcerated for his abusive and malicious acts towards his son, Onyok. Onyok is saved from his father and placed into a children’s shelter. The children’s shelter houses children that have come from situations similar to that of Onyok. It is at this shelter that Onyok remembers the feelings of being wanted, of companionship, and of passion. The shelter did bring new drama to Onyok’s life but it is at this shelter that Onyok’s finds his passion and his voice in the violin.

The movie ends in a musical fade as Onyok and Mr. Marcelo are allowed to be together again.

The abused little boy, Onyok, is mute. Onyok was born a healthy baby boy but through his traumatic experiences with his abusive father he has lost his voice.

The movie shows scenes of Mr. Marcelo forcibly feeding his son food and even holding his son’s mouth closed with food in it. Onyok was choked, hit, and even burned by his father own cigarettes. The irony of the film is that the mute boy finds his voice in his passion, the violin. In the story, the shelter manager’s brother, Ariel, who also lives at the shelter, finds Onyok hiding in his closet and out of curiosity teaches Onyok to play. Ariel discovers the natural talent and passion in Onyok and pushes Onyok to his limit.

Onyok was only seven years old when he was brought to the shelter. He arrived at the shelter’s step with only the tank top on his back, the short shorts and slippers on his feet. A traumatized little boy, he followed the shelter manager, Amanda, throughout the shelter. As he was brought to the different rooms and places at the shelter, his dark eyes took in the benevolent chemistry that the shelter radiated. Onyok’s hair cut short showed that his scalp matched the skin tone of the rest of his body. His frail body was typical of impoverished Filipino children. Onyok was lean and short, with long legs and a shorter torso. When he was holding the violin and playing his arms were not much bigger that the bow and neck of the violin. His back was covered with scars and blisters from all the abuse that he endured from his father.

Mr. Marcelo treated Onyok as his personal ashtray and as a source of malicious entertainment.

“Boses” illustrated well an impoverish Filipino boy who has suffered through many traumatic experiences and his triumphant, bright future. From the burns and blisters on his back, to the smile that Onyok had in his last line of the musical fade at the end of the movie, the transformation of his spirit and the liberation of his voice, the description was befitting to Onyok.

Steve Ryan Badua and Stella Bugarin The movie “Boses” by Ellen Ongkeko-Marfil Katipunan Magazin / Taglagas 2009

45

LITERATURA Isiksik mo

Pananaghoy

Monica Agluba: FIL 401, AFAP ‘09

Jovanie de la Cruz: IP 368-B

Kung kailangan mo ng makaka-usap Nariyan ang mga butiking tumitiktik sa pader Kung kailangan mo ng masisilayan Nariyan ang mga punong nakatirik sa lupa Kung kailangan mo ng mahahaplos Nariyan ang mga losyong nagdirikdik sa balat Kung kailangan mo ng mapapakinggan Nariyan ang mga along humihilik sa dagat Kung kailangan mo ng lahat Nariyan ang mga kaibigang sumisiksik sa iyong puso.

Kapag pagkakataon ay pinalagpas Hindi kana makakakalas Sa pagsising bunga ng panahong winalgas Isang yugto ng buhay ang nagwakas Mga kahapong nagdaan Kailan man’y hindi na pwedeng balikan Pag-iibigan sadyang tinuldukan Sintang irog naglaho na nang tuluyan Hindi maikukubli sa aking ulirat Mga panahong ika’y hinahanap-hanap Subalit huli na ang lahat Napatid na ang lubid na nag-uugnay ng pangarap

Paalam

Julius Paulo: FIL 401, FIL 461 Dumating na ang paglubog ng araw, Sandali na lang, wala na siyang nang matatanaw.

Lahat ng ginawa'y walang silbi kinabukasan, Tanging dala'y mga ala-alang kinagisnan.

Sa awit ng Adarna, ang mundo'y himbing sa tulog, Samantala siya'y mag-isang lumalakad palayo.

Pagmulat ng umaga'y wala na ang alindog, Tila isang bula, ni walang bakas ng paglaho.

Pinupuong sintang irog ay namaalam na Isa ka nalang magandang alaala Panahon nalang ang makapaghihilom Sa mga pait at sugat na dulot ng madilim na kahapon

Sampal Mong Aray

Zaldymar Cortez: FIL 401, AFAP ‘09 Sa isang saglit ng aking gunita, Sinampal ng nobya ang aking mukha.

Ginising ng mga aray ko ang natutulog na bata.

Sumigaw ako, “Lagot sa akin mamaya!”

Ka-“IBIG”-An

Randy Cortez: FIL 401, AFAP ‘09

Sa loob ng aking gunita, Nakikita ko ang ngiti mo, sinta Nawawala lahat ng aking kalungkutan Inaasam kong makita ka na naman.

Sa kaluluwa ng aking gunita Sumilang ang isang inosenteng bata Gumigiti ang kaalaman Nais kong maging bayani.

Kaisahan

Sa kaligayahan ng aking gunita Wala nang iba Nalalanghap ang kanyang halimuyak Nagkakaisa kami.

Pacquiao: Jinky:

Pacquiao:

TAWA MUNA Honey, boksan mo na yun sweets.

Nasan honey? Ang lambing mo naman.

May pasalubong ka pa sa akin.

Yung sweets ng elaw. Ang dilim kaya!

46

Ako/Siya ay Isang Alamat

Randy Cortez: FIL 401, AFAP ‘09

Ngiti

Sa pagtulog ng aking gunita Umiiyak ang kaibigan kong buwan Kahit na ayoko siyang makita Magkikita kami paggising ko diyan.

Randy Cortez: FIL 401, AFAP ‘09

Sa katotohonan ng aking gunita Siya ay aking giliw Luwalhati sa puso ko At magkakasama kami magpakailanman.

Zaldymar Cortez: FIL 401, AFAP ‘09

Gunita

Cherry Lou M. Rojo: FIL 401, AFAP ‘09

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

LITERATURA

Monica Agluba: FIL 401, AFAP ‘09

Kamalayang nagliliwaliw sa alapaap Hindi alintana ang bagsik ng mga ulap.

Mga ibong walang katapusang naghahanap Ng kaligayahang pangarap malasap.

Sa dako roon Lumilipad ang mga ibon Nadaraanan mga mumunting bulaklak Natatanglaw ang kulay Nahahalimuyak ang bango Pinagmamasdan ang hugis Pero hanggang tingin na lamang Hindi roon nagtatapos Sapagkat nariyan pa rin Mga kasamang ibon Lipad.

Orkidyang ‘di talos ang sariling kagandahan Naghihintay sa ambon ng kalangitan.

O Bathalang sinasamba ng sangkatauhan, Bakit ni katiting ay hindi mabiyayaan?

Kumadronang “Ire!” nang “Ire!”, Buntis na “Aray!” nang “Aray!”, Batang “Inay!” nang “Inay!”, Sa harap ng tatay na sumablay.

Umaawit ang mga ibon sa himpapawid, Nang maramdaman ang init na hatid.

Humihiwa ang talim ng pait, Nang lumisan nawala ang langit.

Nakaupo sa bangkong puro anay, Ang binatang kaway nang kaway, Sa dalagang bumibili ng tinapay, Sa labas ng kanilang bahay.

O pangarap, hindi ka mawala sa isip Parang surot na ayaw matanggal ang kapit.

O Panginoon huwag sanang ipagkait Nang buhay hindi mauwi sa pasakit.

Habang sa kanto’y may tambay, Na araw-araw nang-aaway, Kung ‘di nakapagnakaw ng sinampay, Ng nagtitinda ng kalamay.

Kailanman

Ganito panay dun sa Pasay, Paglagpas lang ng tulay.

Dito’y ang mundo’y makulay, Basta ‘wag seryosohin ang buhay.

Lovely Abalos: FIL 401

Simula nang ako’y lumisan Puro pagsubok ang nakamtan Hindi ninais makalimutan Lahat ng aking natutunan Kung diwa’y pinakinggan Hindi sana nagsisisi kailanman Kaya, sa bayang kinahinatnan Mas pipiliin kong manirahan Isusubong kanin ay konti man Lahat naman ay nag-iibigan Sa bayan kong sinilangan Puso’y mananatili kailanman

TAWA ULIT

Hay Buhay…

Julius Paulo: FIL 401, FIL 461

Sa pagpatak ng unang ulan ng Mayo, Ibang bulaklak unti-unting lumalago.

Ang mayuming orkidyang nagtatago Paano nga ba ang puso’y masusuyo?

Lipad

Aizza Acojido: FIL 301

Paru-parong namumukadkad sa kariktan Nasusugatan ngunit hindi pa rin mapigilan.

Mandirigmang kaaway na ng kapalaran Sadya na bang kakambal ay kamalasan?

\

Panaginip

BLOOPERS Kinakain ako ng lechon tuwing Pasko.

lechon is eating me."

"The

Binili ako ng t-shirt sa Maui.

"The t-shirt bought me in Maui."

On Cooking: Pigsain ang tubig. (Boil the water) Pigsa = boils on skin Iligtas ang sabaw. (Save the broth) Iligtas = save, as if in trouble Paluin ang dalawang itlog. (Beat two eggs) Paluin = hit, as in punch

Bahay ng mag-asawa pinasok ng killer....

Killer:

Bago ko patayin lahat ng biktima ko ay kinikilala ko muna. Ikaw Mrs, ano pangalan mo?

Mrs:

Inday po.

Mr:

Ah Pedro po, pero my friends call me Inday.

Killer: Napakagandang pangalan,

kapangalan mo nanay ko. Hindi na kita papatayin. Ikaw Mr, ano pangalan mo?

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

47

PALAISIPAN Hanapin Ang Mga Salita

B K D T E N G A P U T I R S K

U H A T V S A O M M H B S R Z E X R J O F Z L G A Y L A U N

O A E T U I W K H A I H A M E

K M B E K Z T M A N O K K A H

D T Z E H P N Y G H F X A G O

K A K T A M A G A N D A M S Z

M M W V P B D N Y O S N I A N

G A D V T B A S G M X N S S O

V N N V V P L B A G F R E A C

S B R G B G I N O K K R T K Q

I L B U G Q R H V Y N H A A U

C G H V W A I S P Z Z T M Q Z

Filipino Crossword Puzzle Across/Pahalang 3. Isang kulay sa bandila ng Pilipinas 6. Isang gameshow sa TFC 7. Dekorasyon sa Pasko 9. Pambansang isda ng Pilipinas 10. Kapital ng Pilipinas 13.Pambansang bulaklak ng Pilipinas 15. Magandang resort sa Aklan 16. Unang presidente ng Pilipinas 17. Sayaw sa kawayan 18. Kumanta ng “Ang Huling El Bimbo”

Down/Pababa 1. Palayaw ng sikat na boksingero sa Pilipinas 2. Pampublikong sasakyan sa Pilipinas 4. Babaeng Filipino superhero 5. Pambansang hayop ng Pilipinas 7. Pera sa Pilipinas 8. Isang bulkan sa Pilipinas 11. Pambansang bayani ng Pilipinas 12. Sawsawan ng mangga 14. Pagkain sa almusal

B A H A G H A R I V F C U A D

Y Z Y A S U L H M W P P U L A

ASUL MAGANDA BABOY MAGSASAKA BAHAGHARI MANGGA BUHOK MANOK DALIRI MUKHA DAMIT PULA HANAPBUHAY PUTI KAMISETA SAGING KATAMTAMAN SOMBRERO KUNEHO TENGA

TAPUSIN ANG MENSAHE GAMIT ANG MGA LETRANG: M U Y H A G A A K A T G P I I P O I

__ __ B __ __ A __ __ N __ __ A B __ __ A __ N __ __ __ L __ __ __ N __!

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11

12 13 14 15 16

17

18

48

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

PALAISIPAN Me kokote ka ba?

Mula sa mga salita at hugis sa ibaba ay makakabuo ka ng mga pamilyar na salita o mga salita. Halimbawa, ang una ay nakabaliktad na bayan, kaya ang sagot ay BALIKBAYAN. Gamitin ang kokote at talasan ang mga mata. Enjoy!!!

1.

2.

3AKO AKO AKO AKO AKO

B 5.

A

H

A

Y

4.

AKO AKO AKO AKO AKO AKO AKO IKAW AKO AKO AKO AKO AKO AKO AKO AKO AKO AKO AKO AKO

6.

7.

8.

11.

12.

GA BI 9.

10.

TAYONG

ABNKKBSKNPL

KULO

TAYONG 13.

B A L A H I B O

14.

16.

TUPA TUPA TUPA TUPA TUPA TUPA TUPA

LIBO TUWA 18.

19.

P R I N S E S A

20.

ARAW . maghawak-hawak ng kamay

Tulong?

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

BALIKBAYAN nanamantala tuwing gabi. teleserye ****** kapatid mo pero hindi anak ng nanay mo. ****** mahilig sa away ****** basahin gamit ang alpabetong Filipino dahilan kaya nagsasalamin ang isang tao

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

teleserye ang mga taong tahimik ay ……… ***** Eat Bulaga! uri ng pilipit-dila ***** tambay makulay liwanag sa gabi linya sa isang kanta

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

49

PASASALAMAT

Taos na Nagpapasalamat

Ang mga guro at estudyante ng Programang Filipino at Literatura ng Pilipinas sa mga sumusunod na indibidwal at grupo na patuloy sa kanilang walang sawang pagsuporta at pagmamalasakit sa ikauunlad ng wikang Filipino.

Nagbigay ng Pondo para sa Scholarship

VENANCIO C. IGARTA ARTS CENTER GENE KIM & MARY CASTILLO DR. TERESITA V. RAMOS DR. RUTH ELYNIA S. MABANGLO

Pasasalamat sa Songfest Mga Hurado

Cheryl Agcaoili Leo Delgado Rajan Imperial Jun Obaldo

Jenalyn Aguado Beatrice Ramos‐Razon Rafael Velasco

MALIGAYANG PASKO AT MANIGONG BAGONG TAON!

50

Katipunan Magazin / Taglagas 2009

Katipunan Magazin Opisyal na Publikasyon ng Programang Filipino at Literatura ng Pilipinas Nalalathala Dalawang Beses Isang Taon Taglagas 2009

PATNUGUTAN M O N I C A

L O V E L Y

L O R I E

C H E R R Y

I N D A Y

J U L I U S

R A N D Y

R U T H

Tita Terry Tita Ruth

Tita Pia Tita Ime Tita Betchie

Kuya Lester

R Y A N

Z A L

B E R N A R D

L U C I

E M A N

N I K

M O D E S T O

J O E L

J O V A N I E

Cristina Monica Agluba Tagapagpaganap ng Patnugot

Lovely Abalos Patnugot ng Balita

Julius Ray Paulo Patnugot ng Literatura

Ryan Bruno Patnugot ng Palaisipan

Mga Kontribyutor

Nikolas Paolo Bonifacio Zaldymar Cortez Cherry Lou Rojo Lorelei Villaluz Balita

Randy Cortez Lucienne Muse Literatura

Bernard Ellorin Duresa Wickersham Ruthcel Palma Emerson Tabucol Palaisipan

Modesto Bala Disenyo ng Pabalat

David Joel Lazaro Online Katipunan Magazin

Lilibeth Robotham Dr. Pia Arboleda Jovanie de la Cruz Tagapagpayo

Ate Sheila

Filipino and Philippine Literature Program Department of Indo‐Pacific Languages and Literatures University of Hawai'i at Manoa * Spalding 459 Maile Way * Honolulu, Hawai'i 96822 Tel. # (808) 956‐6970/8933 * Fax # (808) 956‐5978 www.hawaii.edu/filipino * www2.hawaii.edu/~kati * magkatipon@yahoo.com