Εφημερίδα Λογοτεχνικό Βήμα - Φύλλο 11 - Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019

ΔΕΥΤΕΡΑ 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 • ΕΤΟΣ 1 Ο • ΦΥΛΛΟ 11 Ο • ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ-ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ • ISSN: 2654-1246

Ας χτίσουμε έναν καλύτερο κόσμο! Αγαπητοί αναγνώστες, φτάσαμε ήδη στο ενδέκατο φύλλο της εφημερίδας μας «Λογοτεχνικό Βήμα». Έχουμε τι χαρά να έχουμε φιλοξενήσει πάνω από 200 λογοτέχνες, συγγραφείς, ποιητές, επιστήμονες και καθηγητές πανεπιστημίου στις σελίδες μας, με έργα τους, όπως: άρθρα, μελέτες, ποιήματα, συνεντεύξεις, διηγήματα, ευθυμογραφήματα, χρονογραφήματα κ.ά. Έχουμε την τιμή να έχουν γίνει συνδρομητές της εφημερίδας μας εκατοντάδες αναγνώστες μας, ξεπερνώντας αυτή τη στιγμή τους 900 συνδρομητές -908 για την ακρίβεια. Όλη αυτή η συμμετοχή σας μας γεμίζει χαρά και μας τιμά αφάνταστα. Όταν ξεκίνησε αυτό το εγχείρημα, η ίδρυση μίας δεκαπενθήμερης λογοτεχνικήςκαλλι τεχνι κής -φ ιλολογικής επιστημονικής εφημερίδας, δεν περιμέναμε αυτή τη μεγάλη ανταπόκριση. Σκοπός μας είναι η άμεση ενημέρωση και η προβολή εντελώς δωρεάν έργων σύγχρονων ελλήνων λογοτεχνών, συγγραφέων και ποιητών. Γι’ αυτή η δωρεάν προβολή και διανομή της εφημερίδας μας βοηθάει πολύ το διαδίκτυο, το οποίο μηδενίζει σχεδόν το κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος. Βέβαια ο χρόνος που διαθέτουμε δεν έχει μειωθεί, μάλλον έχει αυξηθεί λόγω του φόρτου εργασίας. Αυτό όμως μας δίνει δύναμη και μας κάνει υπερήφανους για το εγχείρημά μας. Όπως, γνωρίζετε ήδη από την έκδοση του λογοτεχνικού περιοδικού μας: «Κέφαλος», έχουμε συνεχόμενες τάσεις ανανέωσης και καινοτομίας. Σε αυτά τα πλαίσια θα αυξηθούν οι στήλες και η θεματολογία θα διευρυνθεί και σε άλλα μονοπάτια της τέχνης και του λόγου. Ήδη βρίσκεται στα σκαριά ένας πρωτότυπος λογοτεχνικός διαγωνισμός του «Λογοτεχνικού Βήματος» για το 2020 και στις αρχές Ιανουαρίου θα κυκλοφορήσει συγκεντρωτικά ένας έντυπος τόμος που θα συμπεριλαμβάνει όλα τα φύλλα της εφημερίδας μας που κυκλοφόρησαν το 2019. Πιστεύουμε κι ελπίζουμε πως καταφέραμε και θα καταφέραμε να δώσουμε βήμα στη λογοτεχνία και σε ακόμη περισσότερους δημιουργούς και στο μέλλον. Κρατώντας το λάβαρο της ελευθερίας του πνεύματος, προχωράμε μπροστά για να αφυπνίσουμε την κοινωνία από τον πνευματικό της λήθαργο και να συνεχίσουμε όλοι μαζί το ταξίδι μας και να χτίσουμε έναν καλύτερο κόσμο για όλους μας.

Στη Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων

ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Σαρδάμ στην Κύπρο

Σ. 3

Video Poetica 2020

Σ. 4

Πέθανε η θρυλική σοΣ. 10 πράνο Τζέσι Νόρμαν

Στη Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου για τη συνολική της προσφορά στα Γράμματα απονέμεται το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το 2018. Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Φιλόλογος, καθηγήτρια νεοελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Έχει διδάξει

στην Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έχει γράψει μελέτες για τον Ελληνικό υπερρεαλισμό και τη νεωτερική ποίηση και πεζογραφία. Έχει επίσης ασχοληθεί με τη λογοτεχνική μετάφραση.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗ ΣΕΛ. 2

Οι νικητές των 25ων Νυχτών Πρεμιέρας

Σ. 11

Διημερίδα του ΕΚΠΑ: Μουσική και Γλώσσα

Σ. 13

Συνέντευξη της Μαρίας Προδρόμου

Σ. 14

Η στήλη των Αγωνιστών Ειρώνων

Τους αγωνιστικούς χαιρετισμούς μου στους συντρόφους αγωνιστές είρωνες του μάταιου τούτου κόσμου. Ο κίνδυνος για έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο φαίνεται πλέον ορατός. Θέλω να σας επιστήσω την προσοχή. Παρατηρήστε τα σημάδια γύρω σας. Ζούμε πάλι τις ίδιες καταστάσεις, λίγο πριν ξεσπάσει ο ΄«Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος». Οικονομική κρίση, εξαθλίωση και φτώχεια. Άνθρωποι άνεργοι και άστεγοι. Νέοι ξενιτεύονται για να επιβιώσουν. Οι «ισχυρές» οικονομίες καταρρέουν. Τα άκρα οδηγούνται βήμα-βήμα προς την ανάβαση στην εξουσία. Ο ρατσισμός γιγαντώνετε, όσο γιγαντώνεται και η άτακτη μετακίνηση κόσμου από το ένα σημείο της Γης στο άλλο. Διαφορετικές κουλτούρες συναντιούνται και αντί ν’ αγκαλιάσει η μία την άλλη, τελικά οδηγούνται στο αναπόφευκτο: ποια θα επιβληθεί και θα εξαφανίσει την άλλη. Ο κόσμος γύρω μας, όπως τον ξέρουμε ισοπεδώνεται. Η οικονομική ουτοπία των μεταπολεμικών χρόνων, δίνει τη θέση της στη σκληρή και ωμή πραγματικότητα. Ξεκίνησαν ήδη να γεννιούνται εκ νέου τα άγρια ένστικτα. Το ένστικτο της επιβίωσης γεννάει το θυμό και την πάλη. Γιατί φτάσαμε, όμως, εδώ θα μου πείτε. Γιατί απωλέσαμε την ταυτότητά μας -την κοινωνική, την πνευμαΠλούταρχος Πάστρας τική, την πολιτιστική και την εθνική. Στο βωμό της Εκδότης

άτακτης, γρήγορης και μαζικής παγκοσμιοποίησης, δεν μπορέσαμε να δούμε τον κίνδυνο που ερχόταν. Απωλέσαμε την κριτική μας σκέψη. Δεν αντισταθήκαμε στην αλλοίωση της προσωπικότητάς μας. Μεταλλαχθήκαμε σε καταναλωτικά αδηφάγα τέρατα. Η λάμψη έγινε ιδεολογία. Το είδωλό μας αντικατέστησε την προσωπικότητά μας. Τη διέλυσε και την εξαφάνισε. Γίναμε έρμαια των κατευθύνσεων των πολυεθνικών. Γεννήσαμε το ΄«σύστημα». Αποκτήσαμε αυτό τον μεγάλο αδερφό που πράγματι έχει εξουσία πάνω μας, γιατί έγινε η γνώμη μας και η βούλησή μας. Όλα αυτά έχουν συμβεί, γιατί σταματήσαμε να σκεφτόμαστε. Ξεχάσαμε να στοχαζόμαστε. Η λέξη σκέψη δεν υπάρχει πια στο λεξικό της ρουτίνας ενός σκλάβου. Εθελούσια γίναμε σκλάβοι. Κανείς δεν μας ανάγκασε. Σκλαβωθήκαμε από τη λάμψη των ειδώλων μας, όπως σκλαβώθηκαν οι ιθαγενείς της Αμερικής από τα καθρεφτάκια των «πολιτισμένων» αλαζονικών και μοχθηρών ανθρώπων της Ευρώπης. Ας αναλογιστούμε, όμως, την κατάληξη των ινδιάνων. Ας περιηγηθούμε στον προηγούμενο αιώνα, για να δούμε πια λάθη μας οδήγησαν στην καταστροφή, γιατί ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος πλησιάζει και μέσα στα θύματά του βρισκόμαστε ήδη κι εμείς..

Λόρδος Είρων

ΣΕΛ. 2 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Παρασκευή 23 και Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2007. Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη & Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, 2010. Σελ.: 307. ISBN: 978-960Βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης (2000) για τη μετάφραση των 476-059-6 Εισαγωγή στην ποίηση του Νίκου Εγγονόπουλου: επιλογή κριτικών «Εξομολογήσεων» του Αυγουστίνου. κειμένων. Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2008. Σελ.: 416. ISBN: 978-960-524-262-6 Εργογραφία Πρακτικά Α΄ Πανελληνίου Συνεδρίου για τον Γιάννη Σκαρίμπα: 11-13 Νοεμβρίου 2005, Χαλκίδα, θέατρο Παπαδημητρίου. Χαλκίδα, ΔιάμεΤο ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων. Θεσσαλονίκη, τρος, 2007. Σελ.: 358. ISBN: 978-960-7746-15-3 Επίκεντρο, 2007. Σελ.: 237. ISBN: 978-960-458-138-2 (1η έκδοση: Κωστής Παλαμάς, ο ποιητής και ο κριτικός. Αθήνα, Μεσόγειος, 2007. Παρατηρητής, 1993) Σελ.: 422. ISBN: 978-960-19-0036-0 Οι περιπλανήσεις της Εδεσσαίας. Αθήνα, Πατάκης, 2007. Σελ.: 102. Ο Ψυχάρης και η εποχή του: ζητήματα γλώσσας, λογοτεχνίας και πολιISBN: 978-960-16-1649-0 τισμού: ΙΑ΄ επιστημονική συνάντηση του τομέα μεσαιωνικών και νεοΗ γραφή και η βάσανος: ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης. Αελληνικών σπουδών του τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Παθήνα, Πατάκης, 2000. Σελ.: 365. ISBN: 960-378-527-Χ νεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ο άλλος εν διωγμώ: η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία: ζητήματα Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, 2005. Σελ.: 578. ISBN: ιστορίας και μυθοπλασίας. Αθήνα, Θεμέλιο, 1998. Σελ.: 366. ISBN: 960-231-118-5 960-310-230-Χ Ο ελληνικός εβραϊσμός: επιστημονικό συμπόσιο, 3 και 4 Απριλίου Νίκος Εγγονόπουλος: η ποίηση στον καιρό του τραβήγματος της ψη1998. Αθήνα, Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολής σκάλας. Αθήνα, Στιγμή, 1987. Σελ.: 126. λιτισμού και Γενικής Παιδείας & Κατάρτι, 1999. Σελ.: 348. ISBN: 960 Αναστάσιμα. Αθήνα, Ηριδανός, 1973. Σελ.: 15.

-259-101-3 Οίκος. Αθήνα, Ηριδανός, 1972. Σελ.: 95. Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή: πρακτικά του Γ' Συμποσίου Ιστορίας της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού (Θεσσαλονίκη, 8 Νοεμβρίου 1996). Θεσσαλονίκη, Βάνιας & Εταιρεία Μελέτης ΕλληΜεταφράσεις νικού Εβραϊσμού, 1998. Σελ.: 95.

Petrarca, Francesco. Η ανάβαση στο όρος Βεντού. Αθήνα, Άγρα, 2008. Ιστορική πραγματικότητα και νεοελληνική πεζογραφία 1945-1995: επιστημονικό συμπόσιο, 7 και 8 Απριλίου 1995. Αθήνα, Σχολή ΜωΣελ.: 80. ISBN: 978-960-325-728-8 Foucault, Michel. Η ιστορία της τρέλας. Αθήνα, Ηριδανός, 2004. Σελ.: ραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1997. Σελ.: 381. ISBN: 960-259-092-0 320. ISBN: 960-335-022-2 Augustinus, Aurelius S. Εξομολογήσεις: Βιβλία I - VII. Αθήνα, ΠατάΑνθολόγηση: κης, 1999. Σελ.: 363. ISBN: 960-600-309-4 Augustinus, Aurelius S. Εξομολογήσεις: Βιβλία VIII - XIII. Αθήνα, Η λογοτεχνία ως μαρτυρία: Έλληνες πεζογράφοι για τη γενοκτονία Πατάκης, 1999. Σελ.: 341. ISBN: 960-600-310-8 των Εβραίων: ανθολογία. Αθήνα, Παρατηρητής, 1995. Σελ.: 240. Αξελός, Κώστας. Προς την πλανητική σκέψη: το γίγνεσθαι - σκέψη του κόσμου και το γίγνεσθαι - κόσμος της σκέψης. Αθήνα, Βιβλιοπω- ISBN: 960-260-773-4 Δεν άνθησαν ματαίως: ανθολογία υπερρεαλισμού. Αθήνα, Νεφέλη, λείον της Εστίας, 1996. Σελ.: 437. ISBN: 960-05-0087-8 Αξελός, Κώστας. Για μια προβληματική ηθική. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον 1980. Σελ.: 413. της Εστίας, 1992. Σελ.: 123. ISBN: 960-05-0383-4 (1η έκδοση: Ηριδανός, 1974) Βραβεία

Άλλες Εκδόσεις Συλλογικά έργα: Ανάμεσα σε ερωτιδείς και αγγέλους: ιστορίες και μύθοι. Αθήνα, Απόπειρα, 2010. Σελ.: 159. ISBN: 978-960-537-131-9 Νίκος Εγγονόπουλος: Ο ζωγράφος και ο ποιητής: πρακτικά Συνεδρίου:

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ & ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ Πλούταρχος Σ. Πάστρας ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΚΕΦΑΛΟΣ - ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ logotexnikovima@gmail.com ISSN 2654-1246

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 3

7 Ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΑΡΔΑΜ: Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΑΛΛΙΩΣ 04 - 06 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2019 ΛΕΜΕΣΟΣ - ΛΕΥΚΩΣΙΑ - ΛΕΜΕΣΟΣ Το διεπιστημονικό φεστιβάλ λογοτεχνίας ΣΑΡΔΑΜ, έχοντας τιμηθεί με το EFFE LABEL 2019-2020 ως ένα από τα αξιόλογα φεστιβάλ της Ευρώπης, επιστρέφει για έβδομη χρονιά, φέρνοντας το κοινό πιο κοντά στη λογοτεχνία, τη λογοτεχνική περφόρμανς και τον συνδυασμό της λογοτεχνίας και του λόγου με άλλες τέχνες! Συγγραφείς-περφόρμερ και άλλοι καλλιτέχνες από την Κύπρο και το εξωτερικό μοιράζονται πρωτότυπους τρόπους συγγραφής, ανάγνωσης και γενικότερα παρουσίασης/επιτέλεσης της λογοτεχνίας και του λόγου μέσα από ποικιλία από δρώμενα και εργαστήρια. Κοινό τους χαρακτηριστικό ο συνδυασμός λογοτεχνίας και λόγου με σύγχρονα και κλασικά μέσα έκφρασης όπως θέατρο, εικαστικές τέχνες, τεχνολογία, ήχο/μουσική, slamming, ηχητική ποίηση (sound poetry) κ.ά. Εκτός από τις καθιερωμένες ομαδικές βραδιές και τα εργαστήρια σε Λεμεσό και Λευκωσία, το φεστιβάλ συνεχίζει για τέταρτη χρονιά την ενότητα ΣΑΡΔΑΜ ΣΤΙΓΜΗ, παρουσιάζοντας φέτος τον Κύπριο μυθιστοριογράφο Σωφρόνη Σωφρονίου μέσα από την καλλιτεχνική ματιά της σκηνοθέτριας Μαρίας Κυριάκου, ενώ πραγματοποιείται για πρώτη φορά η δράση SARDAM RESIDENCY με τη συνεργασία των ποιητών-περφόρμερ Mara Genschel (Γερμανία) και DovydasLaurinaitis (Ηνωμένο Βασίλειο).

GUEST OF HONOUR του φετινού φεστιβάλ, και για δεύτερη φορά στην Κύπρο, ο Ιάπωνας ηχητικός ποιητής Tomomi Adachi, ο οποίος πρόσφατα τιμήθηκε με το σημαντικό διεθνές βραβείο Prix ArsElectronica 2019 για το αυτοσχεδιαστικό του στιλ στη χρήση της τεχνολογίας, της μουσικής και του λόγου. Φέτος συμμετέχει επίσης στο φεστιβάλ η βραβευμένη Ελληνίδα πεζογράφος Έλενα Μαρούτσου, η οποία θα παρουσιάσει ένα συναρπαστικό εργαστήρι δημιουργικής γραφής, με θέμα τον μύθο, το παραμύθι, τα μικροδιηγήματα και τις ιστορίες μπονζάι. Τέλος, οι εκδόσεις Queer Ink θα παρουσιάσουν βιβλία τους στην έκθεση βιβλίου του φεστιβάλ. Το αναλυτικό πρόγραμμα του 7ου φεστιβάλ ΣΑΡΔΑΜ: ΟΜΑΔΙΚΗ ΒΡΑΔΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ ( M A I N E V E N T ) ΛΕΜΕΣΟΣ / ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 04 Οκτωβρίου 2019 / ΘΕΑΤΡΟ ΕΝΑ (Β΄Δημοτική Αγορά) / 8:00 μ.μ. ΛΕΥΚΩΣΙΑ / ΣΑΒΒΑΤΟ 05 Οκτωβρίου 2019 / ARTOS FOUNDATION (Λεωφόρος Αγ. Ομολογητών 64) / 8:00 μ.μ. Είσοδος 5 ευρώ / Κρατήσεις - 99558358 Στις ομαδικές βραδιές λογοτεχνικών περφόρμανς συμμετέχουν οι πιο κάτω συγγραφείς-περφόρμερ και καλλιτέχνες: GUEST OF HONOUR 2019 - TOMOMI ADACHI (ΙΑΠΩΝΙΑ) SARDAM RESIDENCY 2019 - MARA GENSCHEL (ΓΕΡΜΑΝΙΑ) & DOVYDAS LAURINAITIS (ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ) LOLA NIETO (ΙΣΠΑΝΙΑ) ANA CAVIC (ΣΛΟΒΕΝΙΑ), σε συνεργασία με τον σχεδιαστή ήχου ΤΥΧΩΝΑ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ ΒΑΛΙΑ ΤΣΙΡΙΓΩΤΗ & ΧΑΡΗΣ ΓΑΡΟΥΝΙΑΤΗΣ (ΕΛΛΑΔΑ) ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΖΑΚΧΑΙΟΥ (ΚΥΠΡΟΣ), σε συνεργασία με τον φωτογράφο ΝΙΚΟ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΥΠΡΟΣ), σε συνεργασία με την frame drummer ΣΤΑΛΩ ΧΑΤΖΗΠΙΕΡΗ ΣΑΡΔΑΜ ΣΤΙΓΜΗ 2019 - ΣΩΦΡΟΝΗΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ (ΚΥΠΡΟΣ) μέσα από τη σκηνοθετική ματιά της ΜΑΡΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ, σε συνεργασία με τον ηθοποιό ΣΤΕΛΙΟ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ

(ηχητική εγκατάσταση από τον ΠΑΝΟ ΜΠΑΡΤΖΗ) +3 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 05 Οκτωβρίου 2019 - ΛΕΥΚΩΣΙΑ - ARTOS FOUNDATION (Λεωφόρος Αγ. Ομολογητών 64) · 3:30 μ.μ. - 6:30 μ.μ. (ΚΥΠΡΟΣ/ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ) Alev Adil - Εργαστήρι Performance Writing *Γλώσσα επικοινωνίας: αγγλική 06 Οκτωβρίου 2019 - ΛΕΜΕΣΟΣ - ΧΟΑΝΗ (Ελευθερίας 133) · 11:00 μ.μ. - 3:00 μ.μ. (ΕΛΛΑΔΑ) Έλενα Μαρούτσου - Εργαστήρι δημιουργικής γραφής (Μύθος, Παραμύθι, Μικροδιηγήματα, Ιστορίες Μπονζάι) *Γλώσσα επικοινωνίας: ελληνική · 3:30 μ.μ. - 6:30 μ.μ. (ΕΛΛΑΔΑ) Γιάννης Αντάμης - Εργαστήρι δημιουργικής γραφής με θέμα τον ερωτισμό στη λογοτεχνία *Γλώσσα επικοινωνίας: ελληνική Περιορισμένος αριθμός θέσεων / Δηλώσεις συμμετοχής – πληροφορίες 99558358 / Κόστος συμμετοχής: 20 ευρώ ανά εργαστήρι (το ένα εργαστήρι δωρεάν σε όσους επιθυμούν να παρακολουθήσουν τρία) Περιγραφές εργαστηρίων εδώ: https://sardamcy.wordpress.com/ workshops/ + ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ (είσοδος ελεύθερη) 06 Οκτωβρίου 2019 – ΛΕΜΕΣΟΣ – TAPPER BAR (Ελευθερίας 62) · 7:00 μ.μ. – 8:00 μ.μ. (ΙΑΠΩΝΙΑ) Tomomi Adachi – Παρουσίαση/Demo: Sound Poetry, Technology and Live Electronics *Γλώσσα επικοινωνίας: αγγλική Περισσότερες πληροφορίες εδώ: https:// sardamcy.wordpress.com/parallel-events/ *Φωτογραφία αφίσας: Νίκος Φιλίππου Διοργανωτές φεστιβάλ: Μαρία Α. Ιωάννου, Εύη Παναγιώτου (ομάδα aRttitude) Το ΣΑΡΔΑΜ στηρίζουν: EFFE Label 2019-2020, Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, Δήμος Λεμεσού, Ινστιτούτο Γκαίτε, Βιβλιοτρόπιο, Βιβλιοπωλεία Κ. Π. Κυριάκου, Boubouki Cottage, Lettretage (Berlin), PLATO Educational Services, Inprima, ExertusServices, Sound and Beyond Audiovisual Services, Εφημερίδα ΛΕΜΕΣΟΣ, Κανάλι 6. http://www.sardamcy.wordpress.com

ΣΕΛ. 4 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

VIDEO POETICA 2020 -

LITERATURE COMPETITION ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

London Greek Film Festival & International Cosmocinema Awards ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ VIDEO POETICA 2020 Διεθνής Λογοτεχνικός Διαγωνισμός από το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Λονδίνου Πρόσκληση για υποβολή ποιήματος, διηγήματος, νουβέλας και θεατρικού έργου.

Websites: www.londongreekfilmfestival.com & www.videopoetica.com Έργα (ποιήματα, διηγήματα, νουβέλες και θεατρικά έργα) γίνονται δεκτά στα ελληνικά ή τα αγγλικά, από: Έλληνες Συγγραφείς από όλο τον κόσμο, χωρίς περιορισμό θέματος (συμπεριλαμβανομένου των Ελλήνων της διασποράς και των Ελληνοκυπρίων), ή Ξένους Συγγραφείς από όλο τον κόσμο, με έργο που να έχει σχέση με την Ελλάδα (π.χ. θέμα, μύθοι, ιστορία, λογοτεχνία, φιλοσοφία, τόποι, σύγχρονη ζωή κλπ).

-

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ

Υπάρχουν δύο κατηγορίες υποβολής έργων: 1. Μεμονωμένα έργα που δεν έχουν εκδοθεί (ποίημα, διήγημα, νουβέλα, θεατρικό έργο).

2. Βιβλία που έχουν εκδοθεί (ποιητικές συλλογές, συλλογές διηγημάτων, νουβέλα, θεατρικό έργο). Μπορούν να υποβληθούν περισσότερα από ένα έργα ή βιβλία από κάθε δημιουργό (ή και εκδότη στην περίπτωση των βιβλίων). Τελευταίες ημερομηνίες υποβολής Early deadline 1: 30 Σεπτεμβρίου 2019 Early deadline 2: 30 Οκτωβρίου2019 Early deadline 3: 30 Νοεμβρίου 2019 Regular deadline: 30 Δεκεμβρίου 2019 Late deadline: 15 Ιανουαρίου 2020 Very Late deadline: 15 Φεβρουαρίου 2020 Websites για πληροφορίες και υποβολή έργων: www.londongreekfilmfestival.com & www.videopoetica.com Email: info@londongreekfilmfestival.com

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 5

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2020 ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΟΣ

Το περιοδικό «Κέφαλος – Το Λογοτεχνικό Περιοδικό της Κεφαλονιάς» προσκαλεί ποιητές, συγγραφείς, φωτογράφους και ζωγράφους να συμμετάσχουν στο έντυπο ημερολόγιο: «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2020», το οποίο θ’ αποτελείται από ποιήματα, διηγήματα, παραμύθια, φωτογραφίες, πίνακες ζωγραφικής και σκίτσα (σε φωτογραφίες ασπρόμαυρες). Σκοπός είναι το εν λόγω ημερολόγιο να μας κάνει παρέα για έναν ολόκληρο χρόνο και να μας ταξιδέψει μέσα από τις σελίδες του στον κόσμο της λογοτεχνίας. Το «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2020» θα είναι έντυπο και μπορούν να συμμετάσχουν ποιητές και συγγραφείς από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, με ποιήματα, διηγήματα, παραμύθια, φωτογραφίες, πίνακες ζωγραφικής και σκίτσα. Το «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2020» θα εκδοθεί στις 2 Δεκεμβρίου 2019. Η συμμετοχή για δημοσίευση έργων στο ημερολόγιο είναι δωρεάν, δηλαδή δεν υπάρχει κόστος έκδοσης από τους συμμετέχοντες -θα το αναλάβει το περιοδικό. Όταν εκδοθεί το ημερολόγιο όσοι από τους συμμετέχοντες θέλουν να προμηθευτούν αντίτυπό του, τότε θα μπορέσουν να το αγοράσουν. ΥΠΟΒΟΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Μπορείτε να συμμετάσχετε σε τρία μόνο είδη από τα εξής: 1. ποίηση, 2. διήγημα, 3. παραμύθι, 4. φωτογραφία, 5. ζωγραφική, 6. σκίτσο. ΟΔΗΓΙΕΣ



ΠΟΙΗΣΗ: γίνονται δεκτά από 1 έως 2 ποιήματα έως 40 στίχους (σε περίπτωση συμμετοχής με δύο ποιήματα, δεν πρέπει να ξεπερνούν τους 50 στίχους και τα δύο μαζί).



ΠΟΙΗΣΗ ΧΑΪΚΟΥ: γίνονται δεκτά από 1 έως 5 χαϊκού.



ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ: γίνονται δεκτά είτε 1 διήγημα έως 2.000 λέξεις, είτε 2 μικρά διηγήματα έως 1.000 λέξεις το καθένα.



ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ: γίνονται δεκτά είτε 1 παραμύθι έως 2.000 λέξεις, είτε 2 μικρά παραμύθια έως 1.000 λέξεις το καθένα.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: γίνονται δεκτές από ΄1 έως 3 φωτογραφίες (ασπρόμαυρες).



ΠΙΝΑΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ: γίνονται δεκτά από 1 έως 3 φωτογραφίες πινάκων ζωγραφικής (ασπρόμαυρες)



ΣΚΙΤΣΑ: γίνονται δεκτές από 1 έως 3 φωτογραφίες σκίτσων (ασπρόμαυρες).

Η ΥΠΟΒΟΛΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ θα γίνεται μόνο μέσω email. Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να μας αποστείλετε στο email μας: vivlia.kefalos@gmail.com, τα έργα σας σε αρχείο word, με την ένδειξη: «Για το Λογοτεχνικό Ημερολόγιο 2020», μέχρι την Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2019. ΚΕΦΑΛΟΣ ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ

ΣΕΛ. 6 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ 1 ΟΥ Λ ΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ Δ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ «Μ ΑΡΙΛΕΝΑ Λ ΑΣΚΑΡΙΔΗ » ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη προκηρύσσει τον 1ο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Πρωτόλειου Διηγήματος στη μνήμη Μαριλένας Λασκαρίδη για μαθητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων των ελληνικών σχολείων του εξωτερικού και των αναγνωρισμένων από το Υπουργείο Παιδείας Τμημάτων Ελληνικής Γλώσσας, για το ακαδημαϊκό έτος 2019 – 2020. Στόχος του διαγωνισμού δεν είναι μόνον να ενθαρρύνει την έκφραση, τη συγγραφική ικανότητα και γενικότερα την καλλιτεχνική ευαισθησία των εφήβων, αλλά και να δημιουργήσει μια γέφυρα επικοινωνίας με τους μαθητές των ελληνικών σχολείων του εξωτερικού. Πιστεύουμε πως αυτή η δημιουργική συμπόρευση συμβάλλει στη διάδοση και καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Προθεσμία υποβολής συμμετοχής ορίζεται η 31η Οκτωβρίου 2019.

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ 1 ΟΥ Λ ΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ Δ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ «Μ ΑΡΙΛΕΝΑ Λ ΑΣΚΑΡΙΔΗ » ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Το «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη» προκηρύσσει τον «8ο ΠανελλήνιοΛογοτεχνικό Διαγωνισμό Πρωτόλειου Διηγήματος στη “Μνήμη Καίτης Λασκαρίδη”» για το σχολικό έτος 2019-2020 για μαθητές/τριες Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στόχος του διαγωνισμού είναι να ενισχύσει την αυτοέκφραση των εφήβων και να υποστηρίξει το μάθημα της Λογοτεχνίας και της Έκθεσης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ο διαγωνισμός απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες όλων των τάξεων των Δημόσιων και Ιδιωτικών Γυμνασίων και Λυκείων της χώρας. \Οι μαθητές/τριες που επιθυμούν να συμμετάσχουν θα πρέπει να υποβάλουν το έργο τους μέχρι και την 29η Μαΐου 2020 (επισυνάπτεται ηλεκτρονικό αρχείο με αναλυτικές πληροφορίες και οδηγίες που αφορούν στον εν λόγω διαγωνισμό). Η συμμετοχή των μαθητών/τριων στον διαγωνισμό είναι προαιρετική. Επίσης, στους/στις 3 πρώτους/ες διακριθέντες/ είσες μαθητές/τριες Γυμνασίου και Λυκείου, αντίστοιχα, οι οποίοι θα ενημερωθούν εγκαίρως μέσω του σχολείου τους, θα απονεμηθούν χρηματικά έπαθλα σε ειδική τελετή, στην οποία θα προσκληθούν οι συμμετέχοντες/ουσες, καθώς και εκπρόσωποι φορέων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Για περισσότερες πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν στο τηλέφωνο 216-9003700 (υπεύθυνοι: κ. Καλή Κυπαρίσση, κ. Παναγιώτα Δεδετζή), στο fax: 2104296024, στο email:

http:// www.l askar idisfound ation.org/ logotechnikos info@laskaridisfoundation.org, καθώς, επίσης, και στον ιστόdiagonismos-keti-laskaridou/ . τοπο

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 7

Τ Ο Σ ΩΜΑΤΕΙΟ Λ ΟΓΟΥ ΚΑΙ Τ ΕΧΝΗΣ "ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ" ΠΡΟΚΗΡΥΣΣΕΙ Π ΑΝΕΛΛΗΝΙΟ Π ΟΙΗΤΙΚΟ Δ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2019 Το Σ ω μ ατ είο Λ όγ ου και Τέχ ν ης "ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ", που εδρεύει στην Κόρινθο, προκηρύσσει Πανελλήνιο Ποιητικό Διαγωνισμό ενηλίκων, άνω των 18 ετών, για το έτος 2019. Στον διαγωνισμό μπορεί να συμμετέχει κάποιος με ένα ποίημα, με ελεύθερο θέμα, που δεν θα ξεπερνά τους 30 στίχους. Οι συμμετέχοντες θα αποστείλουν τα έργα τους δακτυλογραφημένα, με γραμματοσειρά Times New Roman και μέγεθος 12, σε τέσσερα (4) αντίγραφα. Τα τέσσερα αντίγραφα θα υπογράφονται με ψευδώνυμο και κανένα άλλο στοιχείο. Τα τέσσερα αντίγραφα θα ταχυδρομηθούν σε φάκελο, μεγέθους Α4, στον οποίο θα αναγράφεται, εξωτερικά, μόνο το ψευδώνυμο του αποστολέα και η διεύθυνση του παραλήπτη. Στον ίδιο φάκελο θα εσωκλείεται μικρότερος φάκελος με τα στοιχεία του διαγωνιζόμενου (ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, ηλικία, ταχυδρομική διεύθυνση και ηλεκτρονική (αν υπάρχει), τηλέφωνο επικοινωνίας, σταθερό και κινητό) και εξωτερικά του φακέλου θα αναγράφεται μόνο το ψευδώνυμο. Όσες συμμετοχές δεν εκπληρώνουν έστω και έναν από τους όρους του διαγωνισμού, θα ακυρωθούν. Τα έργα θα ταχυδρομηθούν το αργότερο έως τις 15 Νοεμβρίου 2019(15/11/2019, θα ληφθεί υπόψιν η σφραγίδα των ΕΛΤΑ), με απλή επιστολή και όχι συστημένη, στην Ταχυδρομική Δ/ νση: Σωματείο Λόγου και Τέχνης "ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ" Αρχιεπισκόπου Μακαρίου 34 , ΚΟΡΙΝΘΟΣ Τ.Κ. 20131 (Υπόψη Όλγας Κονομόδη) ·

Τα έργα θα κριθούν από Επιτροπή καταξιωμένων ανθρώπων των γραμμάτων.

· Τα Βραβεία θα απονεμηθούν στο πλαίσιο ειδικής τελετής βράβευσης, που θα πραγματοποιηθεί σε χώρο που θα επιλεγεί, για τον σκοπό αυτό, στην Κόρινθο, στις αρχές του 2020. Οι διακριθέντες θα ειδοποιηθούν έγκαιρα για την τελετή βράβευσης. Για τυχόν περισσότερες πληροφορίες, κάθε Tετάρτη 6μ.μ. έως 8μ.μ., στο τηλέφωνο: 6977328303 Για το Δ. Σ. Η Πρόεδρος Όλγα Κονομόδη

Η Γραμματέας Μαρίνα Καλλίρη-Λέκκα

ΣΕΛ. 8 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Γ' ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ ΛΕΜΕΣΟΥ Οι Πνευματικοί Ορίζοντες Λεμεσού , εφαλτήριο λόγου, τέχνης και πολιτισμού, μέσα στα πλαίσια των πολιτιστικών τους δραστηριοτήτων, προκηρύσσουν τον Γ΄ Πανελλήνιο λογοτεχνικό διαγωνισμό για το έτος 2019 -2020. Ο Διαγωνισμός από φέτος χωρίζεται σε δύο κατηγορίες : Α) Κατηγορία: Μαθητές (Γυμνασίου – Λυκείου): 1.Ποίηση στην κοινή νεοελληνική σε ελεύθερο και έμμετρο σ τ ί χ ο .

2. Ποίηση στην Κυπριακό διάλεκτο ( Ο διαγωνισμός αυτός αφορά μόνο Κύπριους ποιητές) 3. ΔΙΗΓΗΜΑ Β) Κατηγορία: Eνήλικες 1.Ποίηση στην κοινή νεοελληνική, σε ελεύθερο και έμμετρο σ τ ί χ ο 2.Σατιρική ποίηση στην κοινή νεοελληνική ( το τμήμα αυτό του Διαγωνισμού είναι αφιερωμένο στον Μεγάλο Κρητικό σατιρικό ποιητή Παύλο Πολυχρονάκη) 3.Ποίηση στην Κυπριακή διάλεκτο ( Ο διαγωνισμός αυτός αφορά μόνο Κύπριους ποιητές) 1. Το θέμα του διαγωνισμού είναι ελεύθερο για όλες τις κατηγορίες.

2. Κάθε διαγωνιζόμενος μπορεί να συμμετέχει μ' ένα έργο σε όποια ή όποιες κατηγορίες επιθυμεί.

3. Όσον αφορά την κατηγορία της Ποίησης, το ποίημα να μην υπερβαίνει τους 32 στίχους, να μην έχει δημοσιευθεί ή να έχει βραβευθεί σε οποιαδήποτε διαγωνισμό.

4. Όσον αφορά την κατηγορία του Διηγήματος, το έργο να μην υπερβαίνει τις 2000 λέξεις, και να μην έχει δημοσιευθεί ή να έχει βραβευθεί σε οποιαδήποτε διαγωνισμό.

5. Η υποβολή των έργων να γίνεται σε τρία [3] αντίγραφα, στα οποία να αναγράφεται μόνο το ψευδώνυμο του διαγωνιζόμενου επάνω δεξιά. Το μέγεθος των χαρακτήρων θα είναι 12 στιγμών.

6. Οι διαγωνιζόμενοι θα πρέπει να εσωκλείσουν στο μεγάλο φάκελο ένα μικρότερο φάκελο, όπου θα δίνονται τα στοιχεία του διαγωνιζόμενου [όνομα, επώνυμο, ταχυδρομική διεύθυνση τηλέφωνο, (σταθερό και κινητό) ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τίτλος έργου και ψευδώνυμο]. Στο εξωτερικό μέρος του εσώκλειστου φακέλου θα αναγράφεται απαραίτητα το ψευδώνυμο ο τίτλος και το είδος του έργου.

7. Τελευταία ημερομηνία αποστολής των έργων ορίζεται η 31η Ιανουαρίου 2020.

8. Τα έργα πρέπει να σταλούν ταχυδρομικά, με απλή επιστολή και όχι συστημένη, στη διεύθυνση ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΛΕΜΕΣΟΥ, Ευμενίου Παναγιώτου 14Α, 3077 ΛΕΜΕΣΟΣ , υπόψη Άθως Χατζηματθαίου, με ένδειξη αντίστοιχη προς το είδος στο οποίο συμμετέχουν, π.χ. «Για το Διαγωνισμό Ποίησης – στην κοινή Νεοελληνική» ή «Για το Διαγωνισμό Διηγήματος» κ.τ.λ.

9. Τα έργα θα αξιολογούνται από τριμελή κριτική επιτροπή και τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν στον τύπο και στο διαδίκτυο το αργότερο, στο τρίτο δεκαήμερο του Απρίλη. Οι διακριθέντες θα ειδοποιηθούν έγκαιρα για την τελετή βράβευσης. Η ημερομηνία της οποίας θα κοινοποιηθεί με νεότερη ανακοίνωση ( εκτιμώμενος χρόνος Ιούνιος 2020) Στην εκδήλωση αυτή θα απονεμηθούν και τα βραβεία του Β΄ Πανελλήνιου διαγωνισμού ποίησης Χαϊκου, του οποίου τα αποτελέσματα έχουν ήδη ανακοινωθεί.

10. Θα βραβευθούν τρία έργα σε κάθε κατηγορία. Επιπρόσθετα θα απονεμηθεί έπαινος σε πέντε έργα από κάθε κατηγορία.

Στην κατηγορία σατιρική ποίηση Το Α΄ βραβείο αθλοθετείται με το ποσό των 100 ευρώ από τον Χανιώτη σατιρικό ποιητή Παύλο Πολυχρονάκη.

11. Επειδή στα μη βραβευθέντα έργα δεν αποκαλύπτονται τα στοιχεία των διαγωνιζομένων, δεν υπάρχει δυνατότητα πληροφοριών για την επίδοσή τους, και δεν δίνονται πληροφορίες σχετικά με τη βαθμολογία τους.

12. Με την ολοκλήρωση του διαγωνισμού όλα τα μη διακριθέντα έργα καταστρέφονται, μαζί με τα προσωπικά στοιχεία των διαγωνισθέντων .

13. Έργα τα οποία δεν πληρούν τους όρους θα απορρίπτονται.

14. Η συμμετοχή στο διαγωνισμό δηλώνει αυτόματα και την αποδοχή των όρων του. Για περισσότερες πληροφορίες για το διαγωνισμό μπορείτε να αποταθείτε στα τηλέφωνα : ΄Αθω Χατζηματθαίου , Πρόεδρο Πνευματικών Οριζόντων, 00357 99604005, EMAIL h_athos@hotmail.com Πανίκο Παναγή , Αντιπρόεδρο Πνευματικών Οριζόντων , Τηλ.

00357 99 411833 Άθως Χατζηματθαίου , Πρόεδρος Γιάννος Λαμπής - Γραμματέας

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 9

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ 1ο ΕΤΗΣΙΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ» Η Υπερρεαλιστική Ομάδα Θεσσαλονίκης ευχαριστεί από καρδιάς και εκφράζει την ευγνωμοσύνη της συνολικά στους διακόσιους πενήντα εννέα (259) συμμετέχοντες του διαγωνισμού και στην/ον κάθε μία/έναν από εσάς χωριστά. Το καλύτερο αποτέλεσμα του διαγωνισμού, η τόλμη με την ενασχόληση της υπερρεαλιστικής ποίησης και ειδικότερο με την ιδιόρρυθμη/ιδιαίτερη τεχνική την οποία υιοθετεί η Υπερρεαλιστική Ομάδα Θεσσαλονίκης. Από τις 25 έως τις 29 τρέχοντος μηνός έλαβε χώρα εσωτερική διαδικασία αξιολόγησης στη βάση των αυστηρών κριτηρίων τα οποία δημοσιεύσαμε και αναλυτικότερα, στα χαρακτηριστικά με τα οποία εμείς ορίζουμε την ποιητική του υπερρεαλισμού. Επομένως, όσα ποιήματα απορρίφτηκαν δεν ανταποκρίνονταν στα δικά μας κριτήρια υπερρεαλιστικής σύνθεσης. Εγκρίνονται και προκρίνονται συνολικά σαράντα ένα (41) ποιήματα. Από την 1η Οκτώβρη έως και την 15η ιδίου μηνός θα λάβει χώρα η αξιολόγηση των εγκεκριμένων ποιημάτων. Τα εν λόγω ποιήματα θα ενσωματωθούν στο επίμετρο του Ανθολογίου ΙΙ το οποίο θα εκδοθεί και θα κυκλοφορήσει επίσημα στις αρχές Δεκέμβρη 2019. Στις 30 Οκτωβρίου θα ανακοινωθούν οι τρεις νικητές του 1ου Ετήσιου Ποιητικού Διαγωνισμού «Ανδρέας Εμπειρίκος». Η ανεξάρτητη συμβολή του σπουδαίου ποιητού Τόλη Νικηφόρου στη διεργασία τελικής φάσης του διαγωνισμού κρίνεται,

εκ των πραγμάτων, υψίστης σημασίας και ποιοτικής ενίσχυσης των τελικών αποτελεσμάτων. Του οφείλουμε την αμέριστη ευγνωμοσύνη μας. Ακολουθούν τα ονόματα των συμμετεχόντων τα ποιήματα των οποίων εγκρίνονται και προκρίνονται στην τελική φάση του διαγωνισμού: *η κατάταξη εμφανίζεται σύμφωνα με το χρόνο αποστολής των ποιημάτων Ιάσωνας Σταυράκης, Αφροδίτη Μιχαηλίδου, Εύη Χατζημητάκου, Στέλιος Μπακλαβάς, Δημήτρης Τσιαλτάς, Αλίνα Τριανταφύλλου, Παρασκευή Ζέρβα, Αγγελική Καράνου, Βαγγέλης Ρουσσάκης, Ελένη Δεληβοριά, Μαρία Πανούτσου, Χρήστος Πολατίδης, Λάμπρος Ηλίας, Γεωργία Παπαμιχαήλ, Κώστας Καράμπελας, Γιώργος Γρηγορόπουλος, Θάνος Ι. Κουλουβάκης, Ιωάννα Α. Αγγελή, Άθως Χατζηματθαίου, Χρίστος Κουτσοτάσιος, Νικολέττα Μ. Σίμωνος, Σοφία Σκλείδα, Χρήστος Νομικός, Θεοδώρα Βαγιώτη, Βασιλική Πανταζή, Μαρία Τζίκα, Πηνελόπη Τριάντου, Μανόλης Μαργωμένος, Μαρία Καλογήρου, Χρήστος Σκιαδαρέσης, Πανωραία Χριστοπούλου, Αιμίλιος Μπριασούλης, Νίκος Μπελιάς, Φιλίτσα Παυλιώτη, Αχιλλέας Αναγνώστου, Κυριάκος Μπαξεβάνης, Αντωνία Καππέ, Ιωάννης Παναγάκος, Θεοφάνης Θεοφάνους, Αντώνιος Ευθυμίου, Ανδρέας Καρακόκκινος

ΣΕΛ. 10 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Πέθανε η θρυλική σοπράνο Τζέσι Νόρμαν Η θρυλική αμερικανίδα ερμηνεύτρια της όπερας Τζέσι Νόρμαν πέθανε χθες Δευτέρα στη Νέα Υόρκη, σε ηλικία 74 ετών, εξαιτίας πολυοργανικής ανεπάρκειας και σηψαιμικού σοκ, επιπλοκών του τραυματισμού της στη σπονδυλική στήλη που είχε υποστεί πριν από τέσσερα χρόνια, ανακοίνωσε εκπρόσωπος της οικογένειάς της. «Με βαθιά θλίψη και οδύνη ανακοινώνουμε τον θάνατο της Τζέσι Νόρμαν, παγκόσμιου αστεριού της όπερας», ανέφερε η οικογένεια στην ανακοίνωση που διένειμε ο εκπρόσωπός της. Η σοπράνο, γεννημένη στην Τζόρτζια, άρχισε την καριέρα της τη δεκαετία του 1960 στην Ευρώπη. Ήταν ήδη παγκοσμίως διάσημη πολύ πριν κάνει το ντεμπούτο της στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, το 1983. Υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερες και διαπρεπέστερες οπερικές ερμηνεύτριες των δεκαετιών του 1980 και του 1990, τραγούδησε στις τελετές ορκωμοσίας των προέδρων Ρόναλντ Ρίγκαν και Μπιλ Κλίντον, στη Μασσαλία το 1989 για τα 200 χρόνια από τη γαλλική επανάσταση, αλλά και στα 60ά γενέθλια της Ελισάβετ, της βασίλισσας της Βρετανίας. Όταν ήταν ακόμη παιδί, η Νόρμαν άρχισε να τραγουδάει τα «σπιρίτσουαλς», τα θρησκευτικά τραγούδια της αφροαμερικανικής κοινότητας στην Ογκάστα, όπου μεγάλωσε και όπου οι γονείς της ήταν αγωνιστές στις τάξεις της οργάνωσης NAACP εναντίον του φυλετικού διαχωρισμού και υπέρ της αναγνώρισης ίσων δικαιωμάτων των αφροαμερικανών. Από το 1968 - δεν ήταν ακόμη παρά 23 ετών - στην Deutsche Oper του Βερολίνου, θα έκανε το ντεμπούτο της

στη Γαλλία πέντε χρόνια αργότερα, με την Αΐντα του Βέρντι. Τα χρόνια που ακολούθησαν, έκανε σειρά εμφανίσεων σε όλη την Ευρώπη, επιβλήθηκε ως μια από τις πιο διαπρεπείς δραματικές σοπράνο, ιδίως με τις ερμηνείες της σε έργα του Βάγκνερ. Γυναίκα με ισχυρές πεποιθήσεις, η Νόρμαν ίδρυσε στη γενέτειρά της το Jessye Norman School of the Arts για να υποστηρίζονται κοινωνικά αποκλεισμένοι και μη προνομιούχοι νέοι καλλιτέχνες. ΑΠΕ-ΜΠΕ

Διαγωνισμός Φωτογραφίας Καλλιτεχνικού Γυμνού από το ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ 26 Οι φωτογραφίες που θα διακριθούν θα πάρουν μέρος στην έκθεση Γυμνά Βλέμματα που θα γίνει στο Cinemarian 18 - 20 Οκτωβρίου 2019 Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να στείλουν ως τις 15 Σεπτεμβρίου 2019 τις συμμετοχές τους (ως 12 φωτογραφίες, σε μικρή ανάλυση 300 - 500 kilobytes) στο email kstabanis@hotmail.com (στο θέμα του μηνύματος να γράφει Για το Διαγωνισμό) Επίσης στο μήνυμα να γράφεται όνομα, επίθετο (όπως θέλουν να αναφέρονται στο δελτίο τύπου) και κινητό τηλέφωνο. Οι φωτογραφίες που θα επιλεγούν θα τυπωθούν από τους διοργανωτές για την έκθεση. Δεν υπάρχει κάποιο κόστος για την συμμετοχή στο διαγωνισμό ή για τη συμμετοχή στην έκθεση. Διοργάνωση: Φωτογραφική Ομάδα ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ 26 Επιμέλεια: Ανδρέας Κατσικούδης, Δημήτρης Ρουστάνης Συντονισμός: Κώστας Σταμπάνης Φιλοξενία: Cinemarian

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΝΕΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 11

Οι νικητές των ελληνικών βραβείων στις 25ες Νύχτες Πρεμιέρας Το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της ΑθήναςΝύχτες Πρεμιέρας τίμησε το ελληνικό σινεμά με την απονομή των βραβείων Πρωτοεμφανιζόμενων Δημιουργών, Ηθοποιών και των βραβείων του διαγωνιστικού τμήματος Ελληνικών Ταινιών Μικρού Μήκους. Στην τελετή απονομής, η οποία πραγματοποιήθηκε στον κινηματογράφο Δαναό, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Λουκάς Κατσίκας και ο υπεύθυνος του τμήματος Ελληνικών Ταινιών Μικρού Μήκους, Πάνος Γκένας, καλωσόρισαν τις επιτροπές και τους συμμετέχοντες, δίνοντας άμεσα χρόνο στους πραγματικούς πρωταγωνιστές της βραδιάς: τους νικητές. ΒΡΑΒΕΙΑ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ Ο Βασίλης Δογάνης για το «Μελτέμι» και οι ηθοποιοί Ανθή Ευστρατιάδου («Μαγικό Δέρμα») και Κωνσταντίνος Γώγουλος («Η Δουλειά της»), αποτέλεσαν τις επιλογές της κριτικής επιτροπής των βραβείων Πρωτοεμφανιζόμενων Δημιουργών και Ηθοποιών, που αποτελούνταν από τους: Παναγιώτη Φαφούτη (σκηνοθέτης, πρόεδρος της επιτροπής), Αλίκη Δανέζη-Knutsen (σκηνοθέτις), Ηλία Μαγκλίνη (συγγραφέας, δημοσιογράφος), Μαρίζα Ρίζου (τραγουδοποιός) και Δημήτρη Λάλο (σκηνοθέτης, ηθοποιός). Ειδικότερα, το βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη απονεμήθηκε στον Βασίλη Δογάνη για την ταινία «Μελτέμι», το βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Ηθοποιού δόθηκε στον Κωνσταντίνο Γώγουλο για την ταινία «Η Δουλειά της» του Νίκου Labοt και το βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενης Ηθοποιού στην Ανθή Ευστρατιάδου για το «Μαγικό Δέρμα» του Κωνσταντίνου Σαμαρά. ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ Αναπόσπαστο κομμάτι του φεστιβάλ τα τελευταία χρόνια, το διαγωνιστικό τμήμα των Ελληνικών Ταινιών Μικρού Μήκους εκπροσωπεί το πιο ανήσυχο καλλιτεχνικά κομμάτι της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής και έχει παρουσιάσει συνολικά περισσότερες από 400 ταινίες. Για την φετινή επετειακή 25η διοργάνωση, οι συμμετοχές ξεπέρασαν τον αριθμό-ρεκόρ των 311. Η κριτική επιτροπή του διαγωνιστικού τμήματος αποτελούνταν από τους: Αμάντα Λιβανού (παραγωγός, πρόεδρος της επιτροπής), Χρήστο Βούπουρα (σκηνοθέτης), Δημήτρη Βραχνό (ραδιοφωνικός παραγωγός), Λίνα Νικολακοπούλου (στιχουργός), Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου (ηθοποιός). Αναλυτικά τα βραβεία: Το βραβείο Α΄ Καλύτερης Ταινίας δόθηκε στην «Απόσταση Ανάμεσα στον Ουρανό κι Εμάς» του Βασίλη Kεκάτου. Ο σκηνοθέτης ευχαρίστησε «την επιτροπή, το φεστιβάλ, τους ηθοποιούς και τους παραγωγούς του» και αποκάλυψε πως «με τα χρήματα του περσινού Β΄ Βραβείου στις Νύχτες Πρεμιέρας, μπήκαν τα πρώτα λεφτά της φετινής ταινίας».

Το βραβείο Β΄ Καλύτερης Ταινίας δόθηκε στον «Χειροπαλαιστή» του Γιώργου Γούση, το βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας στον Κωνσταντίνο Αντωνόπουλο για την ταινία «Καρτ Ποστάλ Από Το Τέλος Του Κόσμου» και το βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στον Νικόλα Κολοβό για το «Index». Το βραβείο Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας απονεμήθηκε στον Νίκο Γεωργάκη για το «Όλες οι Φωτιές η Φωτιά» του Ευθύμη Kosemund-Σανίδη, ενώ το βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας μοιράστηκαν η Άρτεμις Τζώρτζογλου και η Άννα Παπαγεωργίου για το «Hyped» του 'Αλκη Παπασταθόπουλου. Ειδική Μνεία της Επιτροπής δόθηκε στις ταινίες «Ελληνικόν» του Κωνσταντίνου Πρέπη και «Heatwave» του Φωκίωνα Ξένου. Το βραβείο Α΄ Καλύτερης ταινίας συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 2.000 ευρώ και το βραβείο Β΄ Καλύτερης ταινίας από χρηματικό έπαθλο 1.000 ευρώ, με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Πριν το ξεκίνημα της τελετής υπήρξε μια έκπληξη για τους θεατές: ο Άγγελος Φραντζής, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και η Κάτια Γκουλιώνη ανέβηκαν στη σκηνή για να παρουσιάσουν αποκλειστικά στο κοινό υλικό από την ταινία «Ευτυχία», τη συναρπαστική ιστορία της πρωτοπόρου Ελληνίδας στιχουργού Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, με τις μεγαλύτερες και διαχρονικότερες επιτυχίες στο λαϊκό τραγούδι. Η ταινία θα κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες στις 19 Δεκεμβρίου από την Tanweer. Τη βραδιά έκλεισε η πανελλήνια πρεμιέρα των ταινιών «Olla» της Αριάν Λαμπέντ και «Ηλεκτρικός Κύκνος» της Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη, οι οποίες χαιρέτησαν το κοινό μαζί με την πρωταγωνίστρια της ταινίας «Olla» Ρομάνα Λόμπατς. Το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της ΑθήναςΝύχτες Πρεμιέρας πραγματοποιείται με την ενίσχυση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αναλυτικά το πρόγραμμα: www.aiff.gr. ΑΠΕ-ΜΠΕ

ΣΕΛ. 12 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 13

Διημερίδα του ΕΚΠΑ: Μουσική και Γλώσσα (3-4/10/19) Το εργαστήριο Μουσικής, Γνωσιακών Επιστημών και Κοινότητας, και το εργαστήριο Νευρογλωσσολογίας και Ψυχογλωσσολογίας του ΕΚΠΑ συνδιοργανώνουν διημερίδα ομιλιών πάνω στις σχέσεις Μουσικής και Γλώσσας από την οπτική των γνωσιακών επιστημών, μετά από μια επιτυχημένη σειρά αρχικών ομιλιών από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο του 2019 στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ. Καλεσμένοι θα είναι ερευνητές από πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού σε μια προσπάθεια έναρξης διαλόγου ανάμεσα στις επιστήμες της γλωσσολογίας, της μουσικολογίας και των γνωσιακών επιστημών. Οι θεματικοί άξονες της διημερίδας καλύπτουν θεωρητικές προσεγγίσεις στη σύνταξη και τη σημασιολογία, υπολογιστικές προσεγγίσεις και τη μουσική και τη γλώσσα στον εγκέφαλο, το νου και τη συμπεριφορά.

Η διημερίδα είναι ανοικτή στο κοινό και θα διεξαχθεί στα ελληνικά και αγγλικά και θα διεξαχθεί στις 3-4 Οκτωβρίου 2019, στη Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Προσκεκλημένοι ομιλητές: Martin Rohrmeier (Ecole polytechnique fédérale de Lausanne) Peter Nelson (University of Edinburgh)

Διάλεξη στο Παν/μιο Κρήτης: Power and anger from Homer to Aristotle (17/10/19) Στις 17 Οκτωβρίου 2019 (ώρες 14.30-17.30) θα πραγματοποιηθεί διάλεξη του κ. Olivier Renaut (Πανεπιστήμιο ParisNanterre), με θέμα: Power and anger from Homer to Aristotle. Η διάλεξη θα γίνει στο πλαίσιο του προγράμματος Εράσμους με το Παν/μιο της Nanterre και στο Προπτυχιακό Μάθημα της κας Ταμιωλάκη.

Ετήσια διάλεξη στη μνήμη του Ι. Καμπίτση στο Παν/μιο Κρήτης: Nεοανάλυση και προφορική ποίηση: ένας ιστορικός συμβιβασμός; (15/10/19) Στις 15 Οκτωβρίου 2019 και ώρα 19:30, πρόκειται να πραγματοποιηθεί η ετήσια διάλεξη “Εις μνήμην Ι. Καμπίτση”, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Διδακτήρια Φιλοσοφικής Σχολής). Η διάλεξη έχει θέμα "Nεοανάλυση και προφορική ποίηση: ένας ιστορικός συμβιβασμός;" και θα δοθεί από τον κ. Αντώνιο Ρεγκάκο, Ακαδημαϊκό, Καθηγητή του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΣΕΛ. 14 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Ανακρίνοντας… τη Μαρία Προδρόμου - Σμαραγδή Μητροπούλου Ένα υπέροχο πλάσμα, ένα κορίτσι με πλούσιο ψυχικό κόσμο και δυνατή πένα. Τα γραπτά της μας ταξιδεύουν, σχηματίζοντας στο μυαλό μας εικόνες από το χθες, το σήμερα, το αύριο. Η αγαπημένη Μαρία Προδρόμου. Ας τη γνωρίσουμε καλύτερα. Τι λέτε; Πάμε λοιπόν. Μαρία μου, καλημέρα και να σε καλωσορίσω κοντά μας. Πες μας κάποια πράγματα για σένα, ώστε να σε γνωρίσουμε καλύτερα. Καλώς σας βρήκα, Σμαραγδή μου, κι ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή τη συνέντευξη. Είναι μεγάλη χαρά και τιμή για μένα. Λοιπόν, έχω γεννηθεί στην Κύπρο, σε μια από εκείνες τις γειτονιές με τα όμορφα σπίτια, τους μοσχομυρωδάτους κήπους, τα γιασεμιά και τις ευωδιές από τις τριανταφυλλιές στα πέτρινα παρτέρια. Από πολύ μικρή οι γονείς μου διαπίστωσαν την αγάπη μου για το γράψιμο. Πρώτος ο πατέρας μου, επειδή έγραφε κι εκείνος. Είχε μια παλιά γραφομηχανή και αρκετά βράδια, πολύ αργά, μια - δυο ώρες πριν από το χάραμα, άκουγε τους χτύπους της. Και μπορεί στο λευκό χαρτί να υπήρχαν απλά σύμφωνα και φωνήεντα, χωρίς καμιά απολύτως σημασία, αφού στην ηλικία των τεσσάρων χρόνων δεν ήξερα ακόμη να γράφω, ο πατέρας μου αισθάνθηκε περήφανος. Γι’ αυτό και όταν πήγα σχολείο και ξεκίνησα επιτέλους να διαβάζω, σεβόμενος την λατρεία μου για τα βιβλία, με πήγε στο κεντρικό βιβλιοπωλείο της πόλης και μου αγόρασε παραμύθια, αλλά και κλασικά αριστουργήματα, ανάμεσα σε αυτά τον Οδυσσέα, τον Ιβανόη, την Καλύβα του Μπάρμπα Θωμά και την Παναγία των Παρισίων, πλημμυρίζοντας την καρδούλα μου με ευτυχία. Στην ηλικία των 9 χρονών βρέθηκα στο χωριό για τις διακοπές του Πάσχα και ήταν εκεί, που έγραψα το πρώτο μου παραμύθι. Στην ηλικία των 14 ετών ολοκλήρωσα το πρώτο μου βιβλίο, ένα περιπετειώδες μυθιστόρημα που παραμένει ανέκδοτο στη βιβλιοθήκη μου μέχρι σήμερα. Γενικά όμως είμαι απλή και προσιτή σαν άτομο. Αγαπώ τον φθινοπωρινό και ανοιξιάτικο ήλιο, τη θάλασσα, τον άνεμο, τους ειλικρινείς, χαμογελαστούς και αληθινούς ανθρώπους, τα ζώα, τη φύση, την οικογένεια μου, τους φίλους μου, τα βιβλία μου, τη συγγραφή. Απεχθάνομαι την αχαριστία, τη ψευτιά, την κολακεία. Σύστησε μας με λίγα λόγια το νέο σου βιβλίο. «Το κορίτσι της λίμνης» αποτελεί βασικά νέα ανανεωμένη έκδοση παλαιότερου βιβλίου μου με τον τίτλο «Το αρχοντικό της λίμνης», το οποίο έχω εμπλουτίσει προσθέτοντας κεφάλαια και προχωρώντας λίγο τη ροή της ιστορίας. Διαδραματίζεται σε δύο εποχές. Στην Καστοριά των αρχών του 20ου αιώνα όπου η Ρόζα, κόρη του μεγαλέμπορου γούνας Ευάγγελου Μαλτέζου, που ζει με την οικογένεια της σε ένα πανέμορφο αρχοντικό πλάι στη λίμνη, περιμένει την αγαπημένη, πρώτη της ξαδέρφη, τη Μελισσάνθη για να περάσουν μαζί τις καλοκαιρινές διακοπές και στο 2010 όταν η Νιόβη, συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων κληρονομεί ένα αρχοντικό το οποίο όμως κρύβει ένα φοβερό μυστικό που θα αλλάξει τη ζωή της για πάντα. Είναι σε γενικές γραμμές ένα βιβλίο που διακατέχεται από αέρα εποχής, μυστήριο και έρωτα, διδάσκοντας πως όταν ο τελευταίος είναι αληθινός δεν πεθαίνει ποτέ.

Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει κάποιος συγγραφέας που θεωρώ πως έχει επηρεάσει το έργο μου, έχω όμως πάρα πολλούς αγαπημένους Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Ανάμεσα σε αυτούς η Διδώ Σωτηρίου, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, η Μάργκαρετ Μίτσελ, η Τζέιν Ώστιν, η Έμιλυ Μπροντέ, στην καρδιά μου όμως πρωτεύοντα ρόλο έχει ο πατέρας μου ο οποίος είναι επίσης συγγραφέας και ήταν εκείνος που μου μετέδωσε αυτή την αγάπη για τη συγγραφή. Ακολουθεί ο Γρηγόριος Ξενόπουλος τον οποίο λατρεύω κυριολεκτικά. Οι ήρωες σου έχουν προδιαγεγραμμένη πορεία την οποία γνωρίζεις κι ακολουθείς ως την τελευταία σελίδα ή υπάρχει πιθανότητα «αυτονόμησής» τους κατά τη διάρκεια συγγραφής του βιβλίου; Όταν αρχίζω να γράφω έχω ήδη διαμορφώσει στο μυαλό μου τους χαρακτήρες των ηρώων μου. Ξέρω τι ακριβώς θα αισθανθούν και πώς θα κινηθούν μέσα στην ιστορία. Το κακό όμως είναι πως, λες και είναι αληθινοί, γρήγορα επαναστατούν, παίρνουν τα ηνία από τα χέρια μου και οδεύουν μόνοι τους στα δικά τους μονοπάτια χωρίς εγώ να μπορώ να κάνω κάτι για να τους σταματήσω. Ακούγεται κάπως τρελό αλλά είναι η πραγματικότητα. Ποια είναι τα δικά σου όνειρα για το μέλλον, τόσο σε επαγγελματικό-καλλιτεχνικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο;

Βασικά δεν μου αρέσει να κάνω όνειρα, γιατί είμαι της πεποίθησης πως «όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια ο Θεός γελά», θα ήθελα όμως να συνεχίσω να προσφέρω κάνοντας τους γύρω μου, την οικογένεια μου και τους φίλους μου ευτυχισμένους Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου Έλληνες και ξένοι συγγρα- και να μου δίνει ο Θεός υγεία - όπως και στους δικούς μου ανθρώπους φυσικά - για να συνεχίσω να γράφω, γιατί χωρίς τη φείς και πως επηρέασαν –εάν επηρέασαν- το έργο σου;

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ συγγραφή δεν θα μπορούσα να ζήσω.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 15

Τι πιστεύεις ότι θα προσφέρει το βιβλίο σου στους επικείμενους αναγνώστες;

Πώς περνάς το χρόνο σου όταν δεν ασχολείσαι με τη συγΠάνω απ’ όλα ένα μοναδικό ταξίδι. Αυτό είναι κιόλας που επιγραφή βιβλίων; θυμώ. Ο αναγνώστης να ταξιδέψει μαζί μου, να ξεχαστεί, να Μου αρέσει πολύ να σχεδιάζω (περισσότερο προσωπογραφίες), λησμονήσει τα προβλήματα, να ξεφύγει από την καθημερινόνα μαγειρεύω, να κάνω μακρινούς περιπάτους στην παραλία, τητα και να ζήσει μια άλλη ζωή με τους ήρωες μου, βιώνοντας να περνάω χρόνο με την οικογένεια και τις φίλες μου και να ξεχωριστές εμπειρίες και έντονα συναισθήματα. παίζω με το εγγονάκι μου. Η αίσθηση του να είσαι γιαγιά είναι αληθινά απερίγραπτη. Εκτός από το νέο σου βιβλίο πες μας λίγα λόγια για τη λογοτεχνική σου πορεία μέχρι σήμερα. Με ποιο τρόπο μπορεί να επικοινωνήσει μαζί σου το ανα- Έχω γράψει συνολικά τρία παιδικά και δώδεκα βιβλία για ενήλικες. Τα παιδικά μου είναι, «Η Αυγή και το μυστικό του μαύγνωστικό σου κοινό; ρου διαμαντιού», «Το μπλε ρόδο και η κατάρα της μάγισσας» Είμαι αρκετά δικτυωμένη στο διαδίκτυο οπότε είναι πολύ εύ- που κυκλοφόρησε μόνο σε e book και το «Φίλες για πάντα». κολο τώρα πια για το αναγνωστικό μου κοινό να με βρει. Έχω Στα βιβλία μου για ενήλικες συμπεριλαμβάνονται, το «Πέρα σελίδα στο facebook https://www.facebook.com/ απ’ τους αμμόλοφους», «Τα δάκρυα δεν στέγνωσαν ποτέ» (έχει prodromoumariawriter/ όπου μπορεί να μου στείλει προσω- επανεκδοθεί από τις Εκδόσεις Μάτι), «Ο άγγελος της ομίχλης», πικά μηνύματα, μπλοκ h t t p s : / / «Το μονοπάτι των ονείρων», «Και ύστερα σου λένε έφταιγε η mariaprodromouwriter.blogspot.com/, instagram, σελίδα στο Εύα», «Άγριος Γαλάζιος Ουρανός», «Υπάρχουν στιγμές που goodreads, linkedin κλπ. Μπορούν επίσης οι αναγνώστες να κρατάνε για πάντα», «Το αρχοντικό της λίμνης» ( έχει επανεκεπικοινωνήσουν μαζί μου και στο e mail μου δοθεί με τον τίτλο Το κορίτσι της λίμνης), «Όπου πάει η καρmaria_prodromou@yahoo.gr. διά», «Τριαντάφυλλα του ανέμου», «Οι κόρες των βράχων» και «Ματωμένα Νούφαρα». Έχω επίσης μεταφράσει πάρα πολλά παιδικά βιβλία και παραμύθια. Πώς ξεκίνησες να γράφεις το πρώτο σου βιβλίο; Αν μιλάμε για το βιβλίο που έγραψα στην ηλικία των 14 χρό- Μαρία μου σ’ ευχαριστώ για την τόσο όμορφη κι ενδιαφένων το άρχισα βασικά μετά από την προτροπή μιας φίλης μου, ρουσα συζήτησή μας. Να είσαι πάντα καλά, να χαμογελάς συμμαθήτριάς μου. Είχαμε πει να γράφαμε η κάθε μία το δικό και να μας ταξιδεύεις με τα γραπτά σου. της βιβλίο. Στην αρχή το ξεκίνησα δειλά – δειλά, σύντομα όμως με παρέσυρε. Δεν θυμάμαι πόσο χρειάστηκα για να το ολοκληρώσω, θυμάμαι όμως την ευτυχία που αισθάνθηκα όταν το τέλειωσα, μα και τη συγκίνηση που ένιωσα όταν, διαβάζοντας το ένα βράδυ ο πατέρας μου, μου είπε πως είναι πολύ ωραίο και πρέπει να συνεχίσω να γράφω. Ήμουν τόσο ευτυχισμένη που το καθαρόγραψα με καλλιτεχνικά γράμματα σε ένα χοντρό τετράδιο, του έφτιαξα εξώφυλλο, έγραψα στην πρώτη σελίδα το όνομα μου κλπ. στην δεύτερη στοιχεία - ακόμη και τη διεύθυνση μου- και στο πίσω μέρος το οπισθόφυλλο. Μου είχε δώσει τόση χαρά που του έδωσα τον τίτλο «Το μυστικό της ευτυχίας» και είναι ένα περιπετειώδες βιβλίο που δεν έχει εκδοθεί ποτέ όπως έχω ήδη πει σε παραπάνω απάντηση μου. Σε περίπτωση που αναφερόμαστε στο πρώτο βιβλίο μου που εκδόθηκε, όλα άρχισαν στην ηλικία των 18 χρόνων κι ενώ σπούδαζα δημοσιογραφία στην Αθήνα. Ήταν το «Πέρα απ’ τους αμμόλοφους». Έγραψα μερικά κεφάλαια, το άφησα και το έπιασα και πάλι στα 24 μου χρόνια, ολοκληρώνοντας το σε δύο μόλις μήνες. Όταν έγραψα τη λέξη «τέλος» δεν περίμενα ποτέ πως θα το έβλεπα εκδομένο. Ούτε το πίστευα για να είμαι ειλικρινής. Ο άντρας μου ήταν που με προέτρεψε να δοκιμάσω. Το έστειλα λοιπόν σε έναν εκδοτικό στην Κύπρο, άρεσε πολύ στον εκδότη κι έγινε η αρχή. Πιστεύεις ότι υπάρχει συγγραφή κατά παραγγελία; Κι αν ναι ποια η γνώμη σου; Εξ όσων γνωρίζω υπάρχουν κάποιοι συγγραφείς που γράφουν κατά παραγγελία, περισσότερο στο εξωτερικό, προσωπικά όμως είμαι κατά μιας τέτοιας περίπτωσης. Δεν θα μπορούσα ποτέ να προχωρήσω σε κάτι τέτοιο. Δεν γράφω κάτω από πίεση. Γράφω μόνο όταν έχω έμπνευση. Θεωρώ πως όταν κάποιος πιέζεται να κάνει κάτι, οτιδήποτε και να είναι αυτό, δεν βγαίνει καλό.

ΣΕΛ. 16 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΑΠΟΨΕΙΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Απόσπασμα από το υπό διαδικασία γραφής βιβλίου του Παύλου Παπαδημητρόπουλου Του Παύλου Παπαδημητρόπουλου "Η πιο όμορφη ιστορία από όλες ήταν και θα είναι η δικιά μας. Αυτή η ιστορία που χαράχτηκε πάνω στο πιο

σκληρό ατσάλι, που σμιλευθηκε από τον πιο ικανό τεχνητή, που γράφτηκε από τον πιο ρομαντικό ποιητή που υπήρξε. Μια ιστορία χωρίς τέλος η αρχή, μια πράξη που δεν εμπεριείχε σκέψη απλά αυθορμητισμό. Ένα συναίσθημα που θα είναι εκεί, καρτερώντας τη στιγμή εκείνη που θα πρέπει να εμφανιστεί και να αναπνεύσει. Δεν χωράνε εγωισμοί, δεν υπάρχει πόνος όλα είναι ένα παροδικό στάδιο μιας κατάστασης που φτάνει ένα ανθρώπινο συναίσθημα στο μέγιστο. Το μέγιστο αυτού είναι κάτι ακατανόητο κάτι το οποίο είναι πέρα από κάθε σκέψη, πιο όμορφο από κάθε τι φανταστικό. Ένα αστέρι που θα συνεχίσει να λάμπει για πάντα. Ένας φοίνικας που δεν πεθαίνει, απλά αναγεννιέται μέσα από τις φλόγες αυτής της ομορφιάς. Δε θα χαθείς, ποτέ σου. Θα υπάρχεις μέσα μου ως ένα εγκάρδιο φυλαχτό που έχει χαραχθεί επάνω στη καρδιά μου. Δεν υπάρχει θεραπεία, δεν χωράει άγχος ούτε πρόβλημα. Κάτι τόσο ατόφιο και αυθεντικό δεν χάνει ποτέ την αξία του. Κάτι που μπορεί να εκτιμήσει μοναχά ο πιο έμπειρος και σωστός εκτιμητης του κόσμου. Εγώ είμαι αυτός, αυτός ο οποίος μπορεί να σε αγκαλιάσει με όλη του τη ψυχή. Μπορεί να σε κρατήσει με όλο του το είναι, όπως μπορεί και να σε αφήσει αντιστοίχως. Μια καρδιά που σπάει και μαυρίζει. Την κατάλληλη στιγμή όμως ο άνθρακας θα γίνει διαμάντι, γιατί το ξέρω. Θα έρθει αυτή η στιγμή που όλα θα είναι μηδαμινά όλα θα μπουν στην άκρη για να αφήσουν χώρο σε αυτό το μεγαλείο. Γιατί να ξες ότι αν σε αγκαλιάσω με τη ψυχή μου δε θα φύγεις ποτέ από μέσα μου. Κι ας φύγεις σωματικά, θα είσαι πάντα μέσα μου. Θα έχεις αγοράσει το πιο ακριβό δωμάτιο, την πιο πλούσια σουίτα που υπάρχει στο κόσμο, με μπαλκόνι τη ψυχή μου. Αλλά δε θα εισαι φυλακισμένη, θα φύγεις οπότε θέλεις εσύ, μα θα είσαι πάλι εκει. Όταν ο Παρθενώνας εμφανίζει ψεγάδια συγκριτικά με σένα, η φύση δίπλα σου δεν μοιάζει τόσο άρτια. Όταν εσύ είσαι αυτή που κατάφερε να ξυπνήσει τις πεταλούδες που είχαν πέσει σε χειμερία νάρκη στο στομάχι μου. Είσαι μια, όχι πολλές. Είσαι μια που αξίζεις όσο δεν αξίζουν όλες μαζί. Είσαι ο άνθρωπος που βρήκε τον συνδυασμό στη πιο αδιαπέραστη πόρτα της καρδιάς μου και μπήκε μέσα αθόρυβα χωρίς να με ξυπνήσει. Αλλά εγώ ξύπνησα, μόνο για εσένα για να σε καλωσορίσω, να σου δείξω κάθε μικρή γωνία, κάθε δωματίου της καρδιάς μου. Να σε φιλοξενήσω μέσα μου για όσο εσύ θέλεις. Μετά από τη ξενάγηση αυτή θα ξες, θα ξες κάθε φορά που θα κοιτάς τα μάτια μου ότι υπάρχεις μέσα μου. Ότι κόβεις βόλτες, περπατώντας τα σκαλοπάτια της ύπαρξης μου περπατώντας σταθερά σε κάθε σανίδι που τρίζει με κάθε σου ήπιο βήμα. Γιατί να ξες ότι είσαι και θα είσαι για πάντα το πιο ιδιαίτερο φυλαχτό που υπήρξε κι αν όχι για όλη τη γη, τότε θα είσαι για τον δικό μου κόσμο, που είναι πιο όμορφος και πιο μεγάλος. Κι αν δεν είναι πλούσιος σε αγαθά, είναι πλούσιος σε αξίες. Κι αν πιστεύεις ότι αξίζω, κι αν πιστεύεις ότι Σου αξίζω τότε θα χαρώ να επισκεφθώ και τη δικιά σου τη ψυχή, να περπατήσουμε μαζί στη μεγάλη σκάλα, να πιούμε ένα κρασί στο μπαλκόνι της ψυχής σου και να με ξεναγήσεις σε κάθε γωνιά της ύπαρξης σου. Τότε θα είμαι ευτυχισμένος. Τότε θα έχω καταφέρει να φτάσω το ζενίθ της δικιάς μου ύπαρξης, μια ύπαρξη που θα είναι αλληλένδετη με τη δικιά σου. Όταν ενώσουμε τα οικόπεδα μας θα έχουμε ένα μεγαλύτερο σπίτι, στο οποίο κάποια στιγμή θα φιλοξενήσουμε κι άλλους ανθρώπους άξιους να μπουν μέσα μας. Μέχρι τότε όμως γλυκιά μου, εγώ θα σε περιμένω, θα ζήσω κάθε δευτερόλεπτο της ζωής μου και θα το μοιραστώ μαζί σου όταν σε δω. Θα αγκαλιάσω πολλούς ανθρώπους μέχρι να αγκαλιάσω εσένα. Θα αγγίξω πολλά χέρια μέχρι να με αγγίξεις. Αλλά όταν με αγγίξεις... Όταν με αγκαλιάσεις... Θα το ξέρω ότι είσαι εσύ, γιατί υπήρχες ήδη μέσα μου. Θα σε αναγνωρίσω μόνο από την όψη της ψυχής σου, Και όταν σε ονειρευτώ, θα ξυπνήσω με χαμόγελο. Ένα χαμογελο που αρκεί για μια ολόκληρη ζωή, γιατί εσύ μου αρκεις για πάντα, είσαι εδώ, θα σε δω, σε περιμένω..."

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΑΠΟΨΕΙΣ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 17

Επίπλαστα προβλήματα με πραγματικές συνέπειες: η αδυναμία της βούλησης κατά την λήψη αποφάσεων. Γράφει ο Δ.Μ. Δακρότσης Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών Κάποτε μου έλεγε ο θείος μου «να τρέχεις εσύ να βρεις το πρόβλημα, γιατί αλλιώς θα τρέξει να σε βρει εκείνο». Και ποια η διαφορά, εφόσον η συνάντηση είναι αναπόφευκτη; Στην δεύτερη περίπτωση, το πρόβλημα έρχεται σε εμάς χωρίς να το περιμένουμε: γιγαντωμένο εξαιτίας της δικής μας αδιαφορίας· έχει αποκτήσει ορμή, ενέργεια και έλεγχο, γιατί γνωρίζει πολύ καλά εμάς και τις αδυναμίες μας. Όχι, δεν είναι σχήμα λόγου: ξεχασμένο πρόβλημα είναι ξένο σώμα που εισβάλλει στην ψυχή, διεκδικώντας την ζωογόνο ενέργεια που εμείς υποθηκεύσαμε με αντάλλαγμα ένα πρόσκαιρο αγαθό. Καθημερινές καταχρήσεις που αργά και ύπουλα μας καταστρέφουν, το δάνειο που θεωρήσαμε απαραίτητο -ίσως παρακαλέσαμε και για- να λάβουμε προκειμένου να αποκτήσουμε το σπίτι ή το αυτοκίνητο των ονείρων μας ή ακόμη περισσότερο, για να απολαύσουμε δύο εβδομάδες αξέχαστων διακοπών, αδιαφορώντας για το εάν θα είμαστε ικανοί στο μέλλον να ανταπεξέλθουμε. Ξεχνώντας το πρόβλημα, νομίζουμε ότι μας ξεχνά και εκείνο. Δεν είναι όμως έτσι. Λίγο-πολύ, όλοι γνωρίζουμε, είτε από προσωπική εμπειρία, είτε από τρίτους, εκείνο το συναίσθημα της απόγνωσης μπροστά στην ξαφνική αποκάλυψη της δυσμενούς εξέλιξης την οποία, ενώ είχαμε υποψιαστεί, τότε, κατά την περίοδο του ενθουσιασμού, περιφρονήσαμε αλαζονικά προσποιούμενοι ότι δεν μας αφορά. Και πώς μπορούμε να χαλιναγωγήσουμε τους εαυτούς μας για να αποδράσουμε σήμερα ή να αποφύγουμε παρόμοιες κακοτοπιές στο μέλλον; Εάν αντιστρέψουμε τους όρους -αυτό είναι κάτι που εξαρτάται μόνον από εμάς- και φέρουμε το πρόβλημα απέναντί μας πριν ή την ώρα που εμφανίζεται, τότε εμείς θα έχουμε τον έλεγχο, εμείς θα ορίζουμε τη λύση του. Ο τρόπος δεν είναι άλλος από την αντιπαράθεση των δυνητικών συνεπειών των ανταλλαγμάτων ενός γοητευτικού ονείρου, σε αντιδιαστολή προς τα πρόσκαιρα, δηλαδή απατηλά -και κατ’ επέκταση ψευδή- ωφελήματα που υπόσχεται η πλήρωσή του. Μία μάχη του λογικού προς το θυμικό Εγώ, με αντάλλαγμα την στιγμιαία άρση ενός αισθήματος στέρησης. Και εφόσον αυτός ο τρόπος αποτελεί λύση στα περισσότερα προβλήματα (ατομικά, κοινωνικά, ηθικά, συναισθηματικά), γιατί δεν εφαρμόζεται; Γιατί, ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να περιστρέφεται γύρω από προβλήματα, που, τις περισσότερες φορές έχει δημιουργήσει ο ίδιος, είτε με τις πράξεις, είτε με την απάθειά του; Θα έλεγε κανείς ότι ο σύγχρονος άνθρωπος αποζητά το πάθημα ως μάθημα. Λες και έχουμε χάσει το μέτρο της αριστοτελικής αρετής, την μεσότητα, και λειτουργούμε ως έρμαια της στιγμής έχοντας ως σύνθημα την νοηματική παράφραση της ρήσης «ας ζήσουμε στο σήμερα», η οποία ουδόλως αναφέρεται σε καταχρηστικές διεκδικήσεις που θα μας στερήσουν τη δυνατότητα να ζήσουμε και «στο αύριο». Είναι μία παγίδα που χρησιμοποιεί το ψευδές δίδαγμα, ενάντια στην ουσία της λογικής· και λογική του «ζω στο σήμερα» είναι η αγάπη για απλότητα, η αποχή από την υπερβολή, η μη κατάχρηση ύλης σε βάρος του νου και της ψυχής μας. Ειρωνεία είναι ότι στη συντριπτική πλειοψηφία, όλοι μας γνωρίζουμε πριν πάθουμε. Ας γίνουμε παρατηρητές των εαυτών μας και ας ανασκοπήσουμε παραινέσεις δικές μας παραινέσεις προς τρίτους: είμαστε αναλυτικότατοι, πειστικότατοι, επιχειρηματολογούμε με αφάνταστη ευστοχία, προτείνουμε αποτελεσματικές λύσεις. Αυτό ισχύει και για τον γράφοντα: όλοι συμφωνείτε με αυτά που διαβάζετε, ενώ ο γράφων, μετά την ολοκλήρωση του κειμένου, μπορεί να δώσει ρεσιτάλ τραγικής απάθειας σε προβλήματα που θα έπρεπε να έχει ήδη λύσει ή -ακόμη χειρότερα- που δεν θα έπρεπε να έχει επιτρέψει να προκύψουν. Γιατί; Κάποτε ρώτησαν τον Σοπενχάουερ, πώς είναι δυνατό να έχει ένα τόσο άξιο μυαλό, ώστε να τακτοποιεί τις ζωές των άλλων, αλλά ταυτόχρονα τόσο ανάξιο, ώστε να μην μπορεί οργανώσει την δική του ζωή. Η απάντηση που έδωσε ο φιλόσοφος ήταν ξεκάθαρη: όταν οι διαβάτες μας ρωτούν πώς θα φτάσουν σε έναν προορισμό, εμείς τους δίνουμε οδηγίες και δεν τους παίρνουμε από το χέρι να τους συνοδεύσουμε. Δεν λείπει επομένως ο νους, ούτε η γνώση. Τι λείπει; Η άρνηση προς τον κανόνα του μέτρου συνδέεται με μία βαθύτερη απώλεια αντιστάσεων της λογικής προς την ορμή του συναισθήματος. Και είναι η ίδια απώλεια ό,τι αποδυναμώνει την λογική να αποκαταστήσει το μέτρο: η λογική δεν αξιοποιεί τις δυνατότητες ενεργοποίησης-επαναφοράς του νου σε κατάσταση αρμονίας· πρόκειται για άρνηση, η οποία σταδιακά καθίσταται έξη, δηλαδή γενικεύεται σε όλες μας τις εκδηλώσεις. Η λογική επομένως, ωθείται από το συναίσθημα· και το συναίσθημα, όντας υλικότητα, αρκείται στις πρόσκαιρες ηδονές.

ΣΕΛ. 18 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΑΠΟΨΕΙΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Εάν επιχειρούσαμε προς χάριν του κειμένου να δίναμε υπόσταση στην ενέργεια που αναστέλλει την δραστηριότητα της λογικής προς χάριν του συναισθήματος, ποιο στοιχείο θα προτείναμε; Ποια είναι η υλικότητα που αποδυναμώνει την προσωπικότητα και καθίσταται τρόπος ζωής; Τα χαρακτηριολογικά στοιχεία μιας τέτοιας ενέργειας θυμίζουν την συσκότιση που προκαλεί στον νου η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, οι ιδιότητες των οποίων φαντάζουν απαραίτητες για το ψευδές βίωμα της στιγμής. Γιατί όμως θα επιλέγαμε να προσλάβουμε ένα «συμπεριφορικό ναρκωτικό» το οποίο προκαλεί ψυχική απάθεια προς τις πραγματικές καταστάσεις; Η ανάγκη για απάθεια εκδηλώνεται ως σιωπηρή διαμαρτυρία του εαυτού μας απέναντι στον τρόπο που έχει επιλέξει να ζει. Κάτι σαν ψυχολογική αδράνεια ή -για να είμαστε στο πνεύμα του σήμερα- «απεργία», του εαυτού μας στο να συντονίζει λογικά τις ψυχικές του δυνάμεις ενάντια σε ό, τι τον καταπιέζει. Γιατί ναι, η ύλη πλέον είναι καταπιεστική τόσο σε έκταση όσο και σε βαθμό. Φυσικά, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι αυτά είναι «σημεία των καιρών»: περισσότεροι πειρασμοί, περισσότερες συναισθηματικές θύελλες που υπόσχονται βραχυχρόνιους παράδεισους, στον βωμό των οποίων θυσιάζουμε το μέλλον. Εδώ δεν χρειάζεται περισσότερη ανάλυση, γιατί οι περισσότεροι έχουμε βρεθεί στη θέση να εκδηλώνουμε λανθασμένες συμπεριφορές, μόνο και μόνο για να νοιώσουμε μία στιγμιαία ηδονική εμπειρία, παραβλέποντας το βάρος των δυνητικών συνεπειών. Να λοιπόν γιατί η αυτή η ανάγκη εξαρτάται τόσο πολύ από την διάθεση: διάθεση για πρόσκαιρη ηδονή, ενθαρρυμένη και ενισχυμένη με το ψευδο-επιχείρημα: «κομμάτια να γίνει, μια ζωή την έχουμε». Όντως, μία έχουμε· το θέμα είναι να μην την κάνουμε σύντομη και ανυπόφορη! Είναι πράγματι, οι «κατά κίνησιν» ηδονές, όπως είχε ονομάσει ο εισηγητής της θεωρίας του ηδονισμού και μαθητής του Σωκράτη, Αρίστιππος, θεμέλιος λίθος της ανθρώπινης διάθεσης και κατ’ επέκταση της ηθικής: η κινητοποίηση προς ό, τι επιθυμούμε, ανεπεξέργαστα, χωρίς ειδικές αναλύσεις. Λειτουργεί όμως έτσι όπως περιγράφεται; Αντίθετα με εμάς, ο Αρίστιππος έζησε σε έναν πολιτισμό, στον οποίο οι ηδονές ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες με την πνευματικότητα. Αν σήμερα θεωρήσουμε πνευματικότητα ό,τι ονομάζουμε ωριμότητα ψυχής και νου, θα διαπιστώσουμε ότι είναι άλλο πράγμα κίνηση του νου και άλλο η απάθεια: η κίνηση μπορεί πράγματι να προκαλέσει άμεσα καταστροφή στοχεύοντας -για παράδειγμα- στις επικίνδυνες ηδονές που προκαλούν οι ακραίοι τρόποι ζωής. Η απάθεια ωστόσο, όπως την περιγράφω εδώ, παρόλο που σκοποθετικά δεν εντάσσεται σε αυτή την κατηγορία, εντούτοις ως μόνιμη κατάσταση μη κίνησης, εκθέτει το υποκείμενο σε ακραίους κινδύνους. Η απάθεια, είναι ο λάθος τρόπος αντιμετώπισης προβλημάτων που εμείς προκαλέσαμε. Ζώντας με απάθεια, χτίζουμε ένα δυσβάσταχτο μελλοντικό βάρος. Και επειδή το τέλος όλων αυτών συνοδεύεται από μία προσωπική μετάνοια ή παράπονο προς τον εαυτό μας και τους άλλους επειδή δεν ενεργοποιηθήκαμε όσο υπήρχε καιρός, καλό θα ήταν σήμερα κιόλας, να αντιστρέφαμε τους όρους: δεν υπάρχουν προβλήματα ενάντια σε εμάς, αλλά υπάρχουμε εμείς ενάντια στα προβλήματα. Γιατί εν τέλει, δεν υπάρχουν έτοιμα προβλήματα, αλλά δεξαμενές καταστάσεων από τις οποίες επιλέγουμε, αντλούμε και συνθέτουμε συνδυασμούς προοπτικών. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται ο διαχωρισμός των συμπεριφορών σε ενεργητικές-κινητικές και παθητικές-αδρανείς: όλοι έχουμε μέσα μας την ανάμνηση του απαγορευμένου καρπού «της γνώσης του καλού και του κακού», επομένως μπορούμε να ξεχωρίζουμε τη σωστή από τη λάθος επιλογή, πριν ακόμη τη βιώσουμε. Οι συνέπειες των προβλημάτων είναι απόλυτα λογικές στα μάτια εκείνων που μπορούν να προβλέψουν, δηλαδή τα μάτια όλων μας. Δεδομένου ότι εμείς μπορούμε να κατανοήσουμε την συστηματοποίηση ως αρχή της λογικής σκέψης, ό,τι υπολείπεται για να την θέσουμε σε λειτουργία είναι η βούληση. Η βούληση, ως κινητήριος αρχή της λογικής είναι ό,τι μάχεται το ναρκωτικό: τη δηλητηριώδη ουσία που παραλύει τον νου, δημιουργώντας μία εξάρτηση τόσο δυνατή, που, ενώ μπορεί να κατανοηθεί, εντούτοις δεν μπορεί να καταπολεμηθεί, δεδομένου ότι επιτίθεται ακριβώς στο κέντρο λήψης καθαρών αποφάσεων. Εδώ γεννάται η απάθεια, τον χαρακτήρα της οποίας τόσο πολύ αναλύσαμε: γεννάται ακριβώς την στιγμή που ο νους νοιώθει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτε για να ανακτήσει την κατακερματισμένη του βούληση. Φυσικά αυτό δεν ισχύει και πρόκειται για ψευδαίσθηση που προκαλούν οι παρενέργειες του ναρκωτικού. Και ποιο είναι το ναρκωτικό της ψυχής στην σημερινή πραγματικότητα; Το ναρκωτικό της ψυχής λέγεται υπερδιογκωμένη προσήλωση στην ύλη. Ό,τι περιέγραψα είναι απλώς το έναυσμα. Από εδώ και έπειτα υπάρχουν πολλές και ποικίλες αναλύσεις, διαστάσεις, οπτικές και κατευθύνσεις, που μπορούν να δώσουν τροφή για σκέψη: υπερκατανάλωση, υπερπαραγωγικότητα, υπερεργασία κλπ. Τις εμπιστεύομαι όλες σε εσάς! Έτσι θα έχει αξία ένας διάλογος με συνιστώσα όχι την προσωπική, αλλά την πνευματική αλληλεπίδραση, η οποία περιοδικά και σε βάθος χρόνου θα επιστρέφει για να επιβεβαιώνει ή να απορρίπτει τις παραπάνω γραμμές.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΑΠΟΨΕΙΣ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 19

Γλωσσική σχέση τής Ελληνικής με την Αγγλική Του Γεωργίου Μπαμπινιώτη Η Αγγλική ως «κλασική γλώσσα»! Στο τεύχος τού Σεπτεμβρίου τού 2001 τού Omnibus, περιοδικού οργάνου των κλασικών φιλολόγων τής Μ. Βρετανίας, δημοσιεύτηκε ένα ιδιαίτερα αποκαλυπτικό και σημαντικό άρθρο, τού οποίου την ύπαρξη είχε την ευγενή καλοσύνη να μου επισημάνει διά φωτοαντιγράφου ο εκλεκτός καθηγητής τής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Γιώργος Χριστοδούλου. Πρόκειται για ένα άρθρο τού πολύ γνωστού Άγγλου καθηγητή τής Γλωσσολογίας κ. David Crystal, με τον αινιγματικό τίτλο «Η Αγγλική ως κλασική γλώσσα» («English as a Classical language»). Στο άρθρο αυτό ο D. Crystal, συγγραφέας τού «Εγκυκλοπαίδεια τού Καίμπριτζ για την αγγλική γλώσσα», δείχνει ότι η Αγγλική είναι μια κλασική γλώσσα με την έννοια ότι πάνω από τα 2/3 τού λεξιλογίου της προέρχεται από δύο κλασικές γλώσσες, την Ελληνική και τη Λατινική. Φθάνει μάλιστα να υποστηρίξει το εκπληκτικό ότι «το συνολικό λεξιλόγιο από τις κλασικές γλώσσες στην Αγγλική σήμερα είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το σύνολο των γνωστών λέξεων τής Αρχαίας Ελληνικής και τής Λατινικής μαζί» ! (Ας σημειωθεί ότι με βάση το βρετανικό λεξικό «Oxford English Dictionary», αλλά και το αμερικανικό λεξικό «Merriam – Webster Third International» το σύγχρονο λεξιλόγιο τής Αγγλικής ανέρχεται περίπου σε 500.000 λέξεις, στις οποίες περιλαμβάνεται και η επιστημονική ορολογία πλην των πολύ ειδικών όρων). Διατρέχοντας το ηλεκτρονικό αρχείο τής ετυμολογίας τού “Oxford English Dictionary” στο διαδίκτυο, παρατηρεί ο D. Crystal, διαπιστώνεις ότι πάνω από 350 γλώσσες έχουν δώσει λέξεις στην Αγγλική! Ενώ ο ίδιος παρατηρεί ότι η Αγγλική δεν πήρε απλώς τη λέξη history («ιστορία») από την Ελληνική, αλλά έπλασε και συστάδα ομορρίζων λέξεων: historic(al), historian, prehistoric, unhistorical κ.ά! Μένοντας λίγο περισσότερο σ’ αυτή την «ποσοτική προσέγγιση» των δανείων τής Αγγλικής από την Ελληνική, στο πολύ ενδιαφέρον έως αποκαλυπτικό (παρά κάποιες αδυναμίες του) λεξικό τού (αυτοδίδακτου) κ. Αριστείδη Κωνσταντινίδη με τίτλο «Η οικουμενική διάσταση τής ελληνικής γλώσσας» (Θεσσαλονίκη 2001) βρίσκουμε ότι σε σύνολο 166.724 λέξεων τής Αγγλικής ποσοστό περ. 30% (50.747 λέξεις) είναι ελληνικής προελεύσεως λέξεις (42.914) ή με ελληνικό α΄ ή β΄ συνθετικό (7.833). Το ποσοστό αυτό είναι ακόμη μεγαλύτερο, όπως προκύπτει από το ίδιο λεξικό, στην ιατρική ορολογία (24.862 «αμιγείς» ελληνικές λέξεις στις 46.251 τής Αγγλικής) και στην επιστημονική και τεχνική ορολογία (11.366 ελληνικές λέξεις στις 25.487 τής Αγγλικής). Αντίθετα μάλιστα προς ό,τι συνήθως πιστεύεται, ο Crystal φαίνεται να συμμερίζεται την άποψη ότι η ευρύτατη κυριαρχία τής Αγγλικής οφείλεται κατά πολύ στο γεγονός τής λεξιλογικής της μείξεως, τού δανεισμού δηλαδή από άλλες, κυρίως κλασικές, γλώσσες που καθιστά την Αγγλική γνώριμη και αποδεκτή από ομιλητές άλλων γλωσσών και που λειτουργεί ως πηγή για μεγάλο μέρος τής ζωτικότητάς της. Ο Crystal δίνει στο κλασικό λεξιλόγιο μια άλλη διάσταση.

Το βλέπει ως «ενοποιητική ιστορική παράδοση» τής Ευρώπης, φέρει δε εις το προσκήνιο τον όρο «Ευρωελληνική» (και «Ευρωλατινική»), τον οποίο έπλασε ο Alan Kirkness, θέλοντας μ’ αυτόν να δηλώσει ότι η (αρχαία) Ελληνική εξακολουθεί να λειτουργεί ως ζωντανή γλώσσα τής Ευρώπης. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παρατήρηση τού Crystal ότι «οι κλασικές γλώσσες συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται (στην Αγγλική) ως δυναμική πηγή νέων λέξεων, ως πηγή λεξιλογικής δημιουργίας [….] είναι εκπληκτικό να βλέπεις πόσο στηριζόμαστε ακόμη στη Λατινική και την Ελληνική, για να μιλήσουμε για οντότητες και γεγονότα που βρίσκονται στην καρδιά τής σύγχρονης ζωής». Και αναφέρει ως παράδειγμα το πλήθος σύνθετων και παράγωγων λέξεων που σχηματίζονται στην Αγγλική με το cyber- («κυβερνο-»): cybeconnection, cybercraft, cybermail, cybernetic, cyberport, cyberstore, cybertown, cyberrights, cyberliberties κ.ά. Το ίδιο με τα mega- (megamathematics, megapage, megasearch, megagame, megalinks, megazone, megasite κ.ά.), nano- , tele-, techno- κ.ά. Θα ήταν ενδιαφέρον να ξανασυζητήσει κανείς τι σημαίνει «νεκρή» γλώσσα. Είναι οι κλασικές γλώσσες, η (αρχαία) Ελληνική και η Λατινική, νεκρές γλώσσες; Με την έννοια ότι αυτούσιες δεν ομιλούνται πλέον, θα μπορούσε κανείς – πράγμα που γίνεται συχνά – να τις χαρακτηρίσει «νεκρές» γλώσσες. Αυτό όμως έχει δύο προβλήματα: α) Είναι πράγματι «νεκρή» η αρχαία ελληνική γλώσσα, όταν με αναμφισβήτητες μεταβολές που έχει υποστεί αλλά χωρίς καμιά διακοπή στη χρήση της συνεχίζει να χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα; β) Γλώσσα όπως η Ελληνική, που συνεχίζει να τροφοδοτεί τις ευρωπαϊκές γλώσσες και που ως λεξιλογικό δυναμικό εξακολουθεί να χρησιμοποιείται τόσο δημιουργικά και σε τέτοια έκταση λέξεων σε σύγχρονες γλώσσες όπως η Αγγλική, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «νεκρή»; Και τότε τι διαφέρει η Ελληνική – η παρατήρηση είναι τού Alan Kirkness – από τη Χεττιτική, την Ιβηρική ή την Ετρουσκική «που αυτές είναι πραγματικά νεκρές»; Χρειαζόμαστε νέους περιγραφικούς όρους, είναι το συμπέρασμα, για να δηλώσουμε τέτοιες καταστάσεις. Ο όρος living dead («ζωντανή νεκρή») θα ήταν εντάξει, λέει ο D. Crystal, αν δεν είχε χρησιμοποιηθεί (στην Αγγλική) για ταινίες τρόμου με βαμπίρ! Η πρόσκληση και πρόκληση μαζί τού Crystal –που γίνεται και με τη μορφή διαγωνισμού από το περιοδικό Omnibus– είναι η εξής: «Μπορείτε να επινοήσετε (για το living dead) ένα νέο επίθετο, που να δηλώνει όσο γίνεται καλύτερα τον δυναμικό, ζωογόνο ρόλο που εξακολουθούν να παίζουν οι κλασικές γλώσσες τον 21 αιώνα; Χρησιμοποιώντας, φυσικά, κάποια λέξη που να προέρχεται από τις κλασικές γλώσσες»...

ΣΕΛ. 20 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΑΠΟΨΕΙΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ Αλλαγή… μια υπόσχεση αδειανή…

Του Πάνου Κουμπούρα - Φιλολόγου-Λογοτέχνη Μανόλης Αναγνωστάκης: Όταν μιαν άνοιξη Όταν μιαν άνοιξη χαμογελάσει θα ντυθείς μία καινούργια φορεσιά και θά ’ρθεις να σφίξεις τα χέρια μου , παλιέ μου φίλε . Κι ίσως κανείς δε σε προσμένει να γυρίσεις μα εγώ νιώθω τους χτύπους της καρδιάς σου κι ένα άνθος φυτρωμένο στην ώριμη, πικραμένη σου μνήμη. Κάποιο τρένο, τη νύχτα, σφυρίζοντας, ή ένα πλοίο, μακρινό κι απροσδόκητο θα σε φέρει μαζί με τη νιότη μας και τα όνειρά μας . Κι ίσως τίποτα, αλήθεια, δεν ξέχασες μα ο γυρισμός πάντα αξίζει περσότερο από κάθε μου αγάπη κι αγάπη σου παλιέ μου φίλε . Μαχάτμα Γκάντι: Πρέπει να είσαι η αλλαγή που εύχεσαι να δεις στον κόσμο. Δεκαετίες ολόκληρες ταλανίζει την Ελλάδα μας η υπόσχεση της «Αλλαγής», που, όμως, πολύ γρήγορα αποδεικνύεται κοινή εναλλαγή … Η μεγάλη ψυχή του Μαχάτμα Γκάντι , έχει πει : « Πρέπει να είσαι η αλλαγή που εύχεσαι να δεις στον κόσμο . » Η αλλαγή , λοιπόν , δεν είναι σύνθημα πολιτικό για να πλανεύει τις μάζες . Η αλλαγή είναι η άνοιξη και η καινούρια φορεσιά μέσα στον Άνθρωπο . « Όταν μιαν άνοιξη χαμογελάσει θα ντυθείς μια καινούρια φορεσιά … » μας τραγούδησε ο ποιητής , ο γιατρός , ο άνθρωπος της Αριστεράς και της Προόδου Μανόλης Αναγνωστάκης . Κάποτε ιδεατή υπόσχεση κοινωνικής Αλλαγής ήταν η αριστερή ιδεολογία της ισότητας , της δικαιοσύνης , της αδελφοσύνης για όλους . Δυστυχώς , όμως , δεν χαμογέλασε η άνοιξη μέσα στον άνθρωπο διαχειριστή της εξουσίας . Η δήθεν αλλαγμένη φορεσιά ήταν κάλπικη λεοντή του εγώ και του συμφέροντος . Κι εκείνη η υπόσχεση και η ελπίδα κατάντησε συντρίμμια και σκόρπιες … συνιστώσες . Στην κατακαμένη και καταχρεοκοπημένη Ελλαδίτσα μας με ποιο τρένο να γυρίσει η αλλαγή ; Με ποιο πλοίο μακρινό που το λένε ΑΓΩΝΙΑ 2019 ; Πώς ν’ αλλάξει το πολιτικό κλίμα και να’ρθει από φθινόπωρο η Άνοιξη ; Οι κλιματικές μεταβολές στο περιβάλλον – αυτό το έγκλημα του ανθρώπου πάνω στη φύση – μόνο τον κακό μας τον καιρό μπορούν ν’ αλλάξουν και όχι το πολιτικό μας κλίμα . Αυτό για να χαμογελάσει , όπως λέει ο Μανόλης Αναγνωστάκης , για να γυρίσει από φθινόπωρο στην άνοιξη της ψυχής , χρειάζεται νιότη και όνειρα ! Στη χρεοκοπήσανε τη νιότη σου Ελλαδίτσα μου , στα υποθηκεύσανε τα όνειρά σου . Δεν έχει τρένο , « δεν έχει πλοίο για σε , δεν έχει οδό » . Με διαθήκη , με κληρονομιά σε υιούς και κόρες , σ’ εγγόνια , ανεψιούς κι αδελφοξάδελφα , το συμβόλαιο της αλλαγής θα είναι πάντα ληξιπρόθεσμο … Κι εκείνη η αριστερή υπόσχεση ένα απολίθωμα , ένα όνομα αδειανό σε όλες τις κλίσεις και τις πτώσεις του στην κατηφόρα … Πού’ναι η νιότη σου , Αριστερά μου « μίζερη γεροντοκόρη » ; Πού’ναι τ’ αρχαία σου όνειρα ; Διαλεκτική σύνθεση του όλου από τα μέρη του μας δίδαξαν οι σοφοί Αριστοτέληδες κι ο γέρο Μαρξ . Κι εδώ αντί να συνασπίζονται δυνάμεις και οράματα συνδαυλίζονται έριδες κι εγωισμοί . Τόσα χρόνια διαλεκτικής σκέψης μ’ έμαθαν πια πως η Αλλαγή δεν είναι ούτε πακέτο ούτε … ώρα . Ποτέ να μην την περιμένεις μια συγκεκριμένη μέρα και ποτέ της δεν έρχεται πριν την ώρα της , δεν είναι πρόωρη . Για να γυρίσει ο ήλιος , για να’ρθει να χαμογελάσει από φθινόπωρο η Άνοιξη χρειάζεται ν’ αλλάξεις εσύ φορεσιά αλλοτριωμένε άνθρωπε. «Πρέπει να είσαι η αλλαγή που εύχεσαι να δεις στον κόσμο » . Κι αυτή η Αλλαγή είναι πάντα αυτοδύναμη . Γιατί τη συνθέτουν η νιότη και τα όνειρα και μόνον η νιότη και τα όνειρα είναι πάντα αυτοδύναμα . Ο γυρισμός της δεν γίνεται με τρένο ή πλοίο . Δεν είναι νόστος , είναι αγώνας κι αγωνία μαζί . Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή . Αν θέλεις και μπορείς ν’ αλλάξεις , χαμογέλασε στην καινούρια σου φορεσιά !_

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΑΠΟΨΕΙΣ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 21

Ο ρεαλισμός του εξωπραγματικού! Του Κωνσταντίνου Λίχνου "Όπως η μέλισσα μαζεύει την καλύτερη ουσία από το κάθε άνθος, έτσι κι ο αναζητητής συλλέγει γνώση από το κάθε βιβλίο". Διαβάζουμε στον πρόλογο μιας σειράς εκδόσεων κάποιου επιφανούς εκδοτικού οίκου κι αυτή αποτελεί σήμερα προσχηματικά τη κυρίαρχη συλλογιστική πίσω από τις εκδόσεις αλλά και την επικρατούσα αντίληψη περί της ανάγνωσης. Όπως γελιέται όμως, αυτός που παρακολουθώντας όλες τις κινηματογραφικές παραγωγές της εποχής του θεωρεί πως μυείτε έτσι στην τέχνη του κινηματογράφου, (δίχως να ανατρέξει στο παρελθόν, να εντρυφήσει στους κλασικούς και τους θεωρητικούς της 7ης τέχνης) το ίδιο πλανάται κι εκείνος που μελετά αδιακρίτως κάθε σύγχρονη λογοτεχνική κυκλοφορία πως έτσι εντρυφεί στην τέχνη της πεζογραφίας ή της ποιήσεως. Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες για το επίπεδο ανάγνωσης στις χώρες της Ε.Ε, η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις έχοντας να επιδείξει μονάχα ένα θλιβερό 7,8% ποσοστό του πληθυσμού της που κατορθώνει να ολοκληρώσει πάνω από δέκα βιβλία στη διάρκεια ενός έτους. Παράλληλα ο αριθμός των αναγνωστών γενικώς σημειώνει στην χώρα μας αύξηση. Δηλαδή το ποσοστό των Ελλήνων που ανέγνωσε 1 έως 9 βιβλία ανήλθε, στη πενταετία 1999 έως 2004, στο 35% από το 25% που βρισκόταν. Δηλαδή παρατηρείται μείωση του μέσου όρου βιβλίων ανά αναγνώστη και παράλληλα αύξηση των σποραδικών αναγνωστών, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους επιλέγουν το ευκολόπεπτο εμπορικό βιβλίο. Η αύξηση της ζήτησης αστυνομικών, φανταστικών, αισθηματικών κ.α. “μοντέρνων” μυθιστορημάτων που είχε ως επακόλουθο αυτή η αναδιάρθρωση του αναγνωστικού κοινού ήταν λογικό πως με κάποιο τρόπο θα έπρεπε να καλυφθεί. Στην διάρκεια του 20ού αιώνα η εθνική βιβλιοθήκη παρέλαβε γύρω στα 240.000 βιβλία, στην πρώτη μόνο δεκαπενταετία του 21ου αιώνα όμως παρέλαβε 140.000.

Aυτό αποτελεί πρωτοφανή συγγραφική άνθηση και σε ένα βαθμό οφείλεται στον εκδοτικό παροξυσμό που προκάλεσε η σύγχρονη επιλογή της αυτοέκδοσης. Παρόλα αυτά, προϊούσης της οικονομικής κρίσης το βιβλίο σταδιακά καθίσταται προϊόν πολυτελείας και παρατηρούμε πτωτική τάση στον αριθμό των εκδιδόμενων τίτλων (Από τους περίπου 10.000 τίτλους του 2008, σήμερα εκδίδονται κάτι λίγο παραπάνω από 5.000). Η σημαντική αύξηση των εκδιδόμενων τίτλων σε σχέση με το προηγούμενο αιώνα και η σταδιακή μείωση τους με το πέρασμα των χρόνων με την παράλληλη εστίαση που παρατηρείται στο ευκολόπεπτο ανάγνωσμα έχει σημαντικότατες επιπτώσεις. Οδηγούμαστε στην αύξηση του αριθμού των συγγραφέων, που μάλιστα επιδεικνύουν και αυξημένη παραγωγικότητα σε σχέση με το παρελθόν, στην παράλληλη αύξηση των περιστασιακών αναγνωστών και ταυτόχρονα παρατηρείται στροφή προς το ανάλαφρο ανάγνωσμα, μείωση της λογοτεχνικής αξίας των εκδιδόμενων έργων που συνδυάζεται με συρρίκνωση του αριθμού των

συστηματικών αναγνωστών, που μειώνεται σε τέτοιο βαθμό ώστε να μετράμε σήμερα περισσότερους συγγραφείς από επιμελείς αναγνώστες. Η συγγραφή βιβλίων κατέστη πλέον ένα επάγγελμα ανοιχτό, δεν πραγματοποιείται πια από πεζογράφους και απευθύνεται σε ένα εξίσου λογοτεχνικά απαίδευτο αναγνωστικό κοινό. Διαγράφοντας πορεία αντίστοιχη με αυτή που ακολουθήθηκε στο χώρο του κινηματογράφου λόγου χάρη. Παλαιότερα οι σκηνοθέτες μια χώρας ήταν μετρημένοι στα δάχτυλα και ήταν άνθρωποι που με τα έργα τους εντρυφούσαν στη ζωή, στοχάζονταν και εξέφραζαν τους προβληματισμούς τους αναφορικά με τα μείζονα ζητήματα του καιρού τους (χωρίς φυσικά να λείπουν από κάθε εποχή παραγωγές υποδεέστερης καλλιτεχνικής αξίας). Σταδιακά όμως και σε ένα βαθμό λόγο της έλευσης της τηλεόρασης, του βίντεο και τελικά του διαδικτύου η παράγωγη ταινιών απλώθηκε σημαντικά. Σκηνοθέτης γίνεται σήμερα ο οποιοσδήποτε μπορεί να εξασφαλίσει την απαιτούμενη χρηματοδότηση ώστε να ηγηθεί μιας ομάδας τεχνικών που θα υλοποιήσουν το όραμα του, δημιουργώντας συνήθως ένα ψηφιακό κατασκεύασμα παντελώς αποκομμένο από την πραγματικότητα και αλλότριο ολοκληρωτικά στον ζώντα άνθρωπο. Ρίχνοντας σήμερα μια ματιά στα ράφια των βιβλιοπωλείων, συνειδητοποιεί κανείς ότι είναι κατάφορτα από νέες κυκλοφορίες βιβλίων στα είδη του φανταστικού, της αστυνομικής νουβέλας και του ψευδοιστορικού μυθιστορήματος. Παράλληλα οι λαογραφικές και κοινωνικές μελέτες μειωθήκαν κατά 41% και οι εκδόσεις της κλασικής γραμματείας κατά 30% (στοιχειά της εθνικής βιβλιοθήκης). Η προϊούσα παρακμή των λογοτεχνικών περιοδικών, της δοκιμιογραφίας και της λογοτεχνικής κριτικής συνέβαλε τα μέγιστα στην λογοτεχνική ένδεια των σύγχρονων εκδόσεων και πλέον διαπαιδαγωγούνται γενιές αναγνωστών πολιτιστικά υποσιτισμένων και πνευματικά ατροφικών που μελετούν μονάχα ευκαιριακά και αναζητούν την συντρόφια οποιουδήποτε βιβλίου, ακόμη και του πιο λογοτεχνικά ευτελούς. Ο Αρθούρος Σοπενάουερ έλεγε στο περί ανάγνωσης: “Όσο περισσότερο διαβάζουμε, τόσα λιγότερα ίχνη αφήνει στο πνεύμα μας το ανάγνωσμα... στερώντας του τη δυνατότητα να αναστοχαστεί”. Για αυτό η επιλογή του βιβλίου είναι ένα μείζον ηθικό ζήτημα και κάθε μέλισσα θα έπρεπε να επιλέγει με προσοχή τον ανθό από τον οποίο θα τραφεί. Ο Σοπενάουερ συνεχίζει λέγοντας: “Το αναρίθμητο πλήθος των κακών βιβλίων, αυτό το θρασεμένο ζιζάνιο της λογοτεχνίας, απομυζά το σιτάρι από τις θρεπτικές ουσίες και το πνιγεί. Τα εννέα δέκατα της σύγχρονης λογοτεχνίας είναι τέτοια βιβλία και συγγραφείς, έκδοτες και βιβλιοκριτικοί συνωμοτούν για να τα προωθούν”. Η ύπαρξη του κακού βιβλίου λοιπόν ήταν σε κάθε εποχή αδιαμφισβήτητη αλλά σήμερα το πρόβλημα δείχνει να έχει γιγαντωθεί. Λέγοντας κακά βιβλία αναφέρομαι σε αυτά που υπόσχονται φτηνές συγκινήσεις, που πλασάρουν την αίσθηση της περιπέτειας, που προσπαθούν με χονδροειδέστατα επινοήματα να εξάψουν την περιέργεια και να γεννήσουν μυστήριο συνήθως μέσα σε ένα περίβλημα σχηματικά ρεαλιστικό, σε ένα περιβάλλον οικοδομημένο με την επίφαση αλη-

ΣΕΛ. 22 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΑΠΟΨΕΙΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

θοφάνειας δηλαδή που δεν έχει όμως ουδεμιά σχέση με την πραγματικότητα. Και εφόσον αυτό το βιβλίο ευημερεί καταλήξαμε να πολιορκούμαστε πραγματικά από αποκυήματα ανέμπνευστης φαντασίας, ιστορικά αναμασήματα φορτωμένα με λιπώδεις και υπεραπλουστευμένες περιγραφές γεγονότων, ανούσιες διηγήσεις και ανεκδιήγητες ανατροπές της πλοκής, συχνά ποικιλμένες με ανερμάτιστες ηθικολογίες. Παράγωγη, εν ολίγης, λογοτεχνίας από μη λογοτέχνες, απευθυνόμενη σε όσους δεν μυηθήκαν ποτέ στην τέχνη του λόγου και δεν αποδύθηκαν ποτέ στην περιπέτεια του στοχασμού. Έργα απότοκα διανοητικού μαρασμού που κοσμούν τα ράφια των βιβλιοπωλείων και ρυπαίνουν τα μυαλά των αναγνωστών, ενώ προωθούνται ανενδοίαστα και στέφονται με δάφνες σε μεγαλοπρεπείς βιβλιοπαρουσιάσεις που εξειδικεύονται στο πλασάρισμα κάθε λογής ψευδοτέχνης. Κι ενώ η πραγματικότητα βρυχάται γύρω μας και τα σύγχρονα προβλήματα (οικολογικά, πολιτικά, οικονομικά) ωθούν τον άνθρωπο στα πρόθυρα της απόγνωσης βρίσκουμε καταφύγιο σε μια λογοτεχνία παραπλανητική. Μια λογοτεχνία που μας φέρνει σε επαφή με επίπλαστους ήρωες, περιβάλλοντα και καταστάσεις μέσα στα οποία δεν ανασαίνει διόλου ο σύγχρονος άνθρωπος. Θα συμπέρανε κανείς πως τα μεγάλα φιλοσοφικά ζητήματα με τα οποία καταπιάστηκε η κλασική λογοτεχνία έχουν πλέον λυθεί και εμείς οι άνθρωποι ως υπάρξεις πλέον στώμεν καλώς, δίχως κλυδωνισμούς και αγωνίες. Όσο όμως η καθημερινότητα των ανθρώπων διαμορφώνεται όλο και πιο αφόρητη, τόσο ο νους θα ενδίδει στο αναρίγημα της φαντασίας και θα επιζητεί την απόδραση. Αυτή, η παρατηρούμενη σήμερα αποχαλίνωση της φαντασίας μπορεί να φαντάζει συχνά ως δημιουργική απελευθέρωση αλλά σε τελική ανάλυση δεν αποκαλύπτει τίποτα περισσότερο από την στοχαστική μικρόνοια και μυωπία των σύγχρονων λογοτεχνών. Κι αν είναι μείζον ηθικό ζήτημα, για την κάθε μέλισσα, η επιλογή του ανθού από τον οποίο θα τραφεί, κατανοούμε όλοι μας πόση ευθύνη φέρουν οι ανθοκόμοι για τους ανθούς που θα σπείρουν, για την γύρη που θα προσφέρουν στις μέλισσες. Το φανταστικό επινόημα, όταν δεν εμβολίζει την πραγματικότητα για να την αποκαλύψει, καταλήγει μια τροφή δίχως θρεπτικά συστατικά που οδηγεί σε διανοητικό υποσιτισμό. Ο Νικολαει Τσερνισεφσκι στο βιβλίο του Τέχνη και πραγματικότητα αναφέρει: “Η φαντασία παίρνει τα πάνω της, οταν η πραγματικότητα γίνεται εξαιρετικά μίζερη. Η φτώχεια στην πραγματική ζωή ειναι αυτή που δίνει ζωή στην φαντασία. Το ονειροπόλημα κεντρίζει την επιθυμία σε πυρετικό βαθμό, μονάχα οταν μας λείπει ολότελα κι αυτή ακόμα η πιο απλή τροφή”. Ο Γ. Σεφέρης είχε αναφέρει πως: “Την τέχνη δεν την αποφεύγει κανείς, διότι κι αν ακόμη δεν πάει στην καλή τέχνη, θα πάει αναγκαστικά στην κακή”. Κι έχει τόσους τρόπους να μας προσεγγίζει σήμερα η κακή τέχνη που αποδεικνύεται αδύνατο να περιφρουρήσουμε τις διάνοιες μας από αυτήν. Ακόμη και να μην κινηθούμε εμείς προς αυτήν, αναπόδραστα θα κατακλύσει εκείνη εμάς. Ειδικά σήμερα, στην εποχή της Τεχνικής αναπαραγωγιμότητας του έργου τέχνης (όπως την χαρακτήριζε ο Βάλτερ Μπένγιαμιν) που

το η καλλιτεχνική δημιουργία έχει σπάσει κάθε φραγμό, έχει αποκοπή πλήρως από το φυσικό της ενδιαίτημα (Την κινηματογραφική αίθουσα, το μουσείο, την πινακοθήκη, το μουσικό μέγαρο, την βιβλιοθήκη κλπ) και είναι κατασκευασμένη για να εκτίθεται μαζικά σε οποιοδήποτε περιβάλλον· κι αυτή η ασίγαστη ώση για εκθεσιμότητα οδηγεί σταδιακά στην απώλεια της «Αίγλης» της. Σήμερα, ένα ποίημα, ένα διήγημα, ακόμη και ολόκληρα χωρία από μυθιστορήματα μπορούν να αναπαραχθούν με τεράστια ευκολία και να εκτεθούν αποσπασματικά για μαζική κατανάλωση (χωρίς να εξασφαλίζεται η απαιτούμενη αυτοσυγκέντρωση του αποδέκτη τους). Αυτή η αποσπασματική υπερδιάδοση των λογοτεχνικών έργων, μέσα σε ένα καθεστώς πλήρους κυριαρχίας του εμπορευματικού ήθους, οδηγεί στην αποϊέρωση του έργου τέχνης και προάγει τον άκριτο μιμητισμό μεταξύ των καλλιτεχνών. Τα έργα τέχνης μπορούν πλέον να παρουσιαστούν μαζικά στο κοινό μέσω του διαδικτύου, να φωτογραφηθούν και να εκτεθούν οπουδήποτε, να αναρτηθούν σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πλάι σε συνταγές μαγειρικής και καταλόγους εμπορικών καταστημάτων. Τελικά μπορούν να γίνουν τα ίδια διαφημιστικά εργαλεία του εαυτού τους, καθώς και τα χρησιμοθηρικά συστατικά γενικότερων διαφημιστών εκστρατειών για την πολιτιστική χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Ο Domenico Porzio αναφέρει στο δοκίμιο του “Η πορεία του μυθιστορήματος” πως ο λόγος που το αναγνωστικό κοινό φαίνεται να κινείται σε μαζική σύνταξη προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις λέγεται: “Κομφορμισμός στο γούστο. Όταν το μυθιστόρημα απευθύνεται σε μια επιθυμία γνωστή και κατασκευασμένη (μόδα) γνωριζει πως θα σημειώσει επιτυχία”. Στις μέρες μας ευημερεί (αφού αυτό εκπαιδεύεται ο σημερινός αναγνώστης να αναζητεί) το φανταστικό μυθιστόρημα και στον αντίποδα του εκείνο που κινείται εντός των ορίων της πραγματικότητας αλλά κατορθώνει να διαφεύγουν από την εποπτεία του όλα τα μείζονα ζητήματα του καιρού μας, εισάγοντας μια “ρεαλιστική” γραφή που δεν έχει να εκφράσει τίποτα το αληθινό. Ακόμη κι όταν επιχειρείται να ειπωθεί κάτι το ουσιαστικό, κάτι το ακραιφνώς πολιτικό, παρατηρούμε απλώς μια χυδαία παρείσφρυση της πολιτικής φρασεολογίας στην λογοτεχνική γλώσσα, ένα απροκάλυπτο λαϊκίζον κανονάρχημα. Κι αν αυτό είθισται σήμερα να γίνεται ανεκτό στον καθημερινό λόγο, όπου το κύριο ζητούμενο είναι η επικοινωνία και για αυτό χρησιμοποιούμε αφειδώς εκφράσεις ελλειπτικές, ευφημισμούς και υπαινιγμούς που μας διευκολύνουν να γινόμαστε κατανοητοί· δεν επιτρέπεται να συμβαίνει το ίδιο και στον γραπτό λόγο όπου οι συγγραφείς έχουν στην διάθεση τους άλλα, περισσότερο αποτελεσματικά και λεπτοφυή μέσα, για να διεισδύσουν στην ουσία των πραγμάτων και να την αποκαλύψουν. Για αυτό το λόγο άλλωστε καταφεύγουν στην ειρωνεία, τη μεταφορά, την αλληγορία ή τη σχηματοποίηση, για να αφαιρέσουν χαρακτηριστικά ώστε να αναδείξουν καθαρότερα αυτό που περιγραφούν ή για να συγκεκριμενοποιήσουν και να αποδώσουν πληρέστερα αυτό που επιθυμούν, περνώντας από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο. Σκοπός του λόγου είναι πάντοτε η μετάδοση κάποιου νοήματος ακόμη κι όταν γίνεται με τρόπο καλλιτεχνικό. Ο

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ καλλιτέχνης, όπως και κάθε στοχαστής, καλείται να εμβαθύνει στα φαινόμενα της κοινωνικής ζωής για να εκφράσει δυσδιάκριτες αλήθειες με τρόπο εύληπτο και κατανοητό, οφείλει συνεπώς να εκλαϊκεύσει και να απλοποιήσει το λόγο του. Η λογοτεχνία όμως είναι ο πλακούς της γλώσσας και η γλώσσα η ραχοκοκαλιά της σκέψης. Μια λογοτεχνία με γλώσσα κοινότυπη και τετριμμένη οδηγεί σε μια σκέψη συνηθισμένη και αδιέξοδη, που κάνει μονάχα νοητικούς κύκλους επιστρέφοντας διαρκώς σε όσα εξαρχής θεωρούσε πως γνώριζε. Μια λογοτεχνία από την οποία διαφεύγει το ουσιώδες, αγνοεί πως κάθε φορά που αποτυγχάνει να διεισδύσει στα πράγματα δεν τα παραβλέπει απλώς αλλά συνδράμει στον συστηματικό συσκοτισμό τους. Διεισδύω στα πράγματα δεν σημαίνει τα φωτογραφίζω στατικά. Δεν μπορεί να υπάρξει ρεαλισμός όταν ένα κείμενο συνδέεται μονάχα επιδερμικά και παροδικά με μια στιγμή της ρέουσας πραγματικότητας (ασχέτως της τεχνοτροπίας και της μορφής του που μπορεί να είναι ρεαλιστική η ποιητική) αλλά δεν συνδέεται παράλληλα με τις εσωτερικές τάσεις του αναγνώστη συνυπολογίζοντας το ιδεολογικό πλαίσιο της εποχής, το σύστημα αντιλήψεων, τα αισθητικά κριτήρια. Κι αυτό είναι ένα έργο εξαιρετικά απαιτητικό που οι ερασιτέχνες συγγραφείς της εποχής μας αδυνατούν να φέρουν εις πέρας. Είναι επομένως λογικό το ότι αποφεύγουν να καταπιαστούν με τα μείζονα ζητήματα του καιρού τους και αποστρέφουν το βλέμμα από την ζωντανή, κοχλάζουσα πραγματικότητα. Ενδίδουν λοιπόν στην ευκολία και καταφεύγουν στην σφαίρα του φανταστικού (φανταστικό όχι με την έννοια της μυθοπλασίας αλλά της δημιουργίας, που αν και συχνά αποτυπωμένη ρεαλιστικά, είναι φυγόκοσμη και δεν συνδέεται νοηματικά με την πραγματικότητα που τη γέννησε) ή στην ιστορική αναπαράσταση άλλων εποχών, χωρις φυσικά να πραγματοποιούν αναφορές στο σήμερα. Οικοδομούν έναν ρεαλισμό εξωπραγματικό, μια αληθοφανής αποτύπωση απόκοσμων καταστάσεων. Έναν ρεαλισμό άνευ ουσίας, έτη φωτός απόμακρο από τον ευσυνείδητο ρεαλισμό ενός Μπαλζάκ ή Κ. Θεοτόκη. Το φανταστικό τελικά επιβάλλεται ως υπαρκτό και το πραγματικό αποχυμώνεται, αποστεώνεται και απο-πραγματοποιείται. Οχι για να ενισχυθούν χαρακτηριστικά του, τα οποία ο συγγραφέας επιθυμεί νοηματικά να αναδείξει αλλά για να απελευθερωθεί η φαντασία ενός δημιουργού που δεν μπορεί να οιστρηλατηθεί από την πεζή πραγματικότητα γιατί δεν την κατανοεί, μια φαντασία που συνήθως δεν λογοδοτεί πουθενά. Οι ερασιτέχνες συγγραφείς και ο εκδοτικός συρφετός που τους υποστηρίζει προωθούν μια λογοτεχνία που εντείνει την υπνηλία του αναγνώστη της και τον οδηγεί ολοκληρωτικά στον λήθαργο. Παράγουν μια τέχνη φυγόκοσμη, που λειτουργεί ως μέσο απόδρασης από την καθημερινότητα, ένα βάλσαμο για την σκληρότητα της ζωής που τελικά κάνει τη ζωή απείρως σκληρότερη. “Ευτυχώς έχουμε την τέχνη για να αντέχουμε την πραγματικότητα” έλεγε ο Φ. Νίτσε αλλά αμφιβάλλω πως αντέχω την πραγματικότητα σημαίνει εθελοτυφλώ και την αποφεύγω. Αυτό που είναι απολύτως σίγουρο όμως είναι πως οι ήρωες της σύγχρονης λογοτεχνίας δεν θα άντεχαν στην πραγματικότητα μας ούτε

ΑΠΟΨΕΙΣ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 23

λεπτό. Καθώς πρόκειται για χαρακτήρες που μονάχα καρικατούρες των πραγματικών ανθρώπων μπορούν να χαρακτηριστούν αφού αιωρούνται πάνω στις υλικές συνθήκες και ταυτόχρονα απουσιάζει η ιδεολογική τους σύνδεση με αυτές. Εκεί οδήγησε η μεταμοντέρνα αντίληψη που αξίωσε να αφανίσει το χάσμα μεταξύ της ανώτερης τέχνης και της λαϊκής. Η υψηλή τέχνη κατέστη φορμαλισμός και το κακόγουστο αναδείχθηκε σε κομψοτέχνημα. Ενώ η επέλαση του άκρατου ρελατιβισμού, πείθοντας μας πως δεν υπάρχει αντικειμενική άποψη, ευνούχισε την καλλιτεχνική δημιουργία και την περιόρισε στην έκφραση υποκειμενικών παραληρημάτων. Η σύγχρονη τέχνη δεν αξιώνει να δώσει μια σπαρακτική μαρτυρία του καιρού της, να εκφράσει την εποχή της και για αυτό αντανακλά την σύγχυση που επικρατεί σήμερα τόσο εύγλωττα. Δεν αξιώνει να στηλιτεύσει ή να υποστηρίξει τίποτα γιατί τα πάντα επιτρέπονται και πρέπει να εκλαμβάνονται μονάχα ύστερα από την διήθηση τους στο υποκειμενικό φίλτρο του καθενός. Τελικά αποποιείται την ευθηνή για κοινωνική παρέμβαση και χειραφέτηση των ανθρώπων. Οδηγείται στην πολυπόθητη αποϊδεολογικοποίηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Εξαίρει την απροσδιοριστία, την πολυσημία και την αμφισημία που καταλήγει στην παντελή ελλείψει νοήματος. Κλείνοντας, φαίνεται να παρουσιάζονται δυο τινά. Ή ότι η πραγματικότητα έχει κατά κάποιο περίεργο τρόπο συρρικνωθεί (δεν αποτελεί επαρκής πηγή εμπνεύσεως) και ρευστοποιηθεί (δεν μπορεί να μελετηθεί αντικειμενικά) ή ότι οι σύγχρονοι λογοτέχνες δεν εστιάζουν σε αυτήν (επιπλέουν μονάχα επάνω της). Πιθανότατα να νομίζουν πως αποδρούν από την πεζή καθημερινότητα κάθε φορά που αποστρέφουν τον βλέμμα από αυτή και ίσως μάλιστα να γελιούνται πως αποφεύγουν έτσι και το καθήκον να την αποκωδικοποιήσουν. Ακόμη κι όταν η ίδια η ζωή αποτελεί το αντικείμενο της εστίασης όμως, σπανίως υπάρχουν στις μέρες μας τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να γίνει σε βάθος αντιληπτή και να μην θεάται ως ακατανόητο μυστήριο. Οι εμπειρίες που μεταφέρονται διά μέσω της συγκαιρινής πεζογραφίας είναι αναρίθμητες και η εξιστόρηση τους συχνά γλαφυρή, μα το πρόβλημα έγκειται τελικά στην ερμηνεία της εμπειρίας. Στην σύνδεση του ειδικού με το γενικό, του υποκειμενικού με το αντικειμενικό. Αυτό δεν αποτελεί ένα πρόβλημα αμιγώς λογοτεχνικό γιατί σήμερα συνεχίζει να κρίνεται, από κάθε άποψη, αναγκαία η παρουσία μιας λογοτεχνίας που θα συμβάλει στο τσάκισμα των προλή-

ψεων, στο εκτόπισμα των ετοιμοπαράδοτων παρανοήσεων και στην απεμπόληση των ψευδαισθήσεων ώστε να εξοικονομηθεί στη συνείδηση του αναγνώστη το απαραίτητο εκείνο έδαφος πάνω στο οποίο θα μπορέσει να γεννηθεί και να ριζοβολήσει ο προβληματισμός εκείνος που μονάχα τα αληθινά λογοτεχνικά έργα μπορούν να εμπνεύσουν.

ΣΕΛ. 24 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Ξαναρχίζουν 7 Οκτωβρίου 2019 τα «Φιλολογικά Βραδινά» στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Μετά τη διακοπή τους λόγω των θερινών διακοπών , ξαναρ- λώσεις ομιλιών και παρουσιάσεις βιβλίων οι οποίες και θα οχίζουν τη Δευτέρα 7η Οκτωβρίου 2019 και ώρα 7 μ.μ. οι προ- λοκληρωθούν περί το τέλος του μηνός Μαΐου 2020. γραμματισμένες νέες εκδηλώσεις της Εταιρείας Λογοτεχνών Τις ομιλίες θα προλογίσει και θα συντονίσει ο πρόεδρος της Νοτιοδυτικής Ελλάδος, τα γνωστά πλέον ανά Δευτέρα Εταιρείας, Λεωνίδας Μαργαρίτης. «Φιλολογικά βραδινά», που γίνονται με τη συνεργασία της Δη- Η είσοδος για το κοινό θα είναι πάντα ελεύθερη. μοτικής Βιβλιοθήκης-Πολιτιστικός Τομέας του Δήμου Πατρέων στην αίθουσα του Αναγνωστηρίου της, στην οδό Μαιζώνος και Φιλοποίμενος. Πιο συγκεκριμένα την προσεχή Δευτέρα 7/10/2019 θα μιλήσει ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, Ηρακλής Καλλέργης, με θέμα: «Ερωτόκριτος, Βιτσέντζου Κορνάρου». Ακολούθως στην εκδήλωση της επόμενης Δευτέρας 14 Οκτωβρίου 2019 θα μιλήσει ο συμπολίτης φοιτητής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Λευτέρης Φράτης με θέμα: «Ο Σικελιανός Αλληλογράφος: H «Δελφική Ιδέα» μέσα από την αλληλογραφία με την Εύα Πάλμερ Σικελιανού». Στις εκδηλώσεις του Οκτωβρίου έχει ακόμη προγραμματιστεί να μιλήσει η δημοσιογράφος Χρυσή Κοσμάτου με θέμα «Γιώργος Σαραντάρης, Ποιητής-Στοχαστής της Γενιάς του ΄30 μαχητής του ΄40». *Να σημειωθεί ότι ήδη έχει κυκλοφορήσει το συνολικό πρόγραμμα των Φιλολογικών Βραδινών για όλες τις σχετικές εκδη-

Προβολές Ντοκιμαντέρ για τον Σκαλκώτα στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» Η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών παρουσιάζουν την Παρασκευή 4 Οκτωβρίου τρία ντοκιμαντέρ αφιερωμένα στον Νίκο Σκαλκώτα.

Eμπλουτίζουν έτσι με μια ακόμη δράση τις εκδηλώσεις του «2019 Έτους Σκαλκώτα», έτος το οποίο σηματοδοτεί τα 70 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου συνθέτη. Παρακολουθώντας τα τρία ντοκιμαντέρ που γυρίστηκαν μέσα σε έναν χρονικό ορίζοντα 40 ετών, το κοινό θα έχει την μοναδική ευκαιρία να δει πώς οι γνώσεις μας για τον Σκαλκώτα και το έργο του εμπλουτίστηκαν και εξελίχθηκαν. Έτσι από τις αρχικές εικονοποιημένες πληροφορίες του χρονολογικά πρώτου, αρχειακού ντοκιμαντέρ του 1979, όπου -μεταξύ άλλων- θα δούμε πλάνα της ίδια της συζύγου του συνθέτη, θα φτάσουμε μέχρι την σύγχρονη εικόνα για τον συνθέτη, όπως αυτή αποτυπώνεται στο ντοκιμαντέρ του 2018, του νεότερου από τα τρία. Η εκδήλωση πραγματοποιείται στη Νύχτα Πολιτισμού Athens Culture Net δήμου Αθηναίων. Για δεύτερη φορά το Δίκτυο Πολιτισμού δήμου Αθηναίων με τα Μέλη και τους Συνεργαζόμενους Φορείς του, διοργανώνουν μία νύχτα γεμάτη πολιτιστικές εκδηλώσεις. Πρόγραμμα Προβολών 18:00 Μνήμη Σκαλκώτα Ντοκιμαντέρ σε παραγωγή και σκηνοθεσία του Μάνου Ευστρατιάδη, με αφορμή τα 30 χρόνια από τον θάνατο του Σκαλ-

κώτα, ΕΡΤ 1979-80 (55’) Το οπτικοακουστικό υλικό προέρχεται από το Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.

19:30 Νίκος Σκαλκώτας 19041949 Στο πλαίσιο του αφιερώματος Μεγάλοι Έλληνες Μουσικοί, σε σκηνοθεσία και παραγωγή Σταμάτη Τσαρουχά και συμπαραγωγή της COSMOTE TV, 2018 (70’) 21:00 Η επιστροφή του Οδυσσέα Μια ταινία για τον Νίκο Σκαλκώτα, σε σκηνοθεσία Κώστα Αλεφαντή, συμπαραγωγή Αιγίς Φιλμ και ΕΡΤ, 1997 (50’) Το οπτικοακουστικό υλικό προέρχεται από το Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε.

Culturenow.gr

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ| 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 25

Leslie Weir: Η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα Στη συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας προσβλέπει η Εθνική Βιβλιοθήκη του Καναδά, όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επικεφαλής της Leslie Weir. Σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή τη συμμετοχή της, ως επικεφαλής της καναδικής αντιπροσωπείας, στο 85ο Παγκόσμιο Συνέδριο Βιβλιοθηκών της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων (IFLA), η Leslie Weir σκιαγραφεί τον μεταβαλλόμενο ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στην ψηφιακή εποχή οι βιβλιοθήκες. «Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με την ψηφιακή μετάβαση, το τέλος της βιβλιοθήκης είχε προβλεφθεί, αλλά οι βιβλιοθήκες που ήταν στην πραγματικότητα από τους οδηγούς στην ψηφιακή μετάβαση και στην κατανόηση των δυνατοτήτων που δημιούργησε η ψηφιακή τεχνολογία, άρχισαν να επαναπροσδιορίζονται» σημείωσε και επισήμανε: «Στις 17 Αυγούστου, οι New York Times αναφέρθηκαν στις βιβλιοθήκες ως «Τουριστικά Αξιοθέατα», προβάλλοντας πολλές νεόδμητες βιβλιοθήκες που «διαφημίζουν» τις πόλεις όπου βρίσκονται. Η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα!» Στη συνέντευξή της στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η επικεφαλής της Εθνικής Βιβλιοθήκης και των Κρατικών Αρχείων του Καναδά μίλησε για τον βασικό στόχο που έχει θέσει να εκπληρώσει κατά τη διάρκεια της θητείας, αλλά και για τη σημασία του 85ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Βιβλιοθηκών της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων (IFLA) που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από τις 24 έως τις 30 Αυγούστου με θέμα «Βιβλιοθήκες: διάλογος για αλλαγή», χαρακτηρίζοντας το ξεχωριστό. Τέλος, η Leslie Weir απαντά για το ενδεχόμενο συνεργασίας της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας με την αντίστοιχη του Καναδά, στην οποία είναι επικεφαλής.

λές νεόδμητες βιβλιοθήκες που «διαφημίζουν» τις πόλεις όπου βρίσκονται. Η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα! Ποιος είναι ο κύριος στόχος σας ως επικεφαλής της Βιβιλιοθήκης και των Αρχείων του Καναδά κατά τη διάρκεια της τετραετούς θητείας σας; Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε; Κύριος στόχος μου είναι να βελτιώσω την εικόνα της Βιβλιοθήκης και του Αρχείου του Καναδά μέσω της αναβάθμισης της ψηφιακής παρουσίας, των υπηρεσιών απόκρισης και του δημόσιου προγραμματισμού, καθώς και της συμμετοχής του κοινού στα νέα μας κτήρια και χώρους. Ποια είναι η σημασία του 85ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Βιβλιοθηκών της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων (IFLA) που πραγματοποείται στην Αθήνα;

Το 85ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων (IFLA) είναι ένα ξεχωριστό συνέδριο που θα μείνει στην ιστορία, καθώς η Ένωση (IFLA) μετατρέπεται σε παγκόσμιο οργανισμό βιβλιοθήκης του 21ου αιώνα. Με τα αποτελέσματα της Πρωτοβουλίας Global Visioning, η οποία ξεκίνησε το 2017 στην Αθήνα έχει εκπληρωθεί ο κύκλος για την έναρξη του Οδικού Χάρτη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων (IFLA) στο Παγκόσμιο Συνέδριο Βιβλιοθηκών (WLIC) το 2019 στην Αθήνα. Θα εμπνεύσουμε, θα συνδιαλλαγούμε, θα κινητοποιήσουμε και θα διασυνδέσουμε την παγκόσμια κοινότητα βιβλιοθηκών. Το θέμα «Ας εργαστούμε μαζί», που προωΠώς αλλάζει η τεχνολογία το μέλλον των βιβλιοθηκών; θείται για τα επόμενα δύο χρόνια, τονίζει τη δέσμευση της ΔιεΠώς θα εξελιχθούν οι βιβλιοθήκες καθώς ο κόσμος γίνεται θνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων για συνεργασία εντός της κοινότητας των βιβλιοθηκών σε ψηφιακός; συνεργασία με άλλους πολιτιστικούς φορείς, την κυβέρνηση Από τους πρώτους που υιοθέτησαν την τεχνολογία, οι βιβλι- και τον κλάδο της βιομηχανίας. οθήκες συνέβαλαν στη δημιουργία του ψηφιακού κόσμου τον οποίο βιώνουμε σήμερα. Οι βιβλιοθήκες ψηφιοποιούν την κλη- Ποια είναι η γνώμη σας για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελρονομιά μας, παρέχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικά βιβλία και λάδας και ποιες ευκαιρίες βλέπετε για συνεργασία με την ηλεκτρονικά περιοδικά, δημιουργούν εικονικές εκθέσεις και Καναδική Βιβλιοθήκη και τα Καναδικά κρατικά Αρχεία; προσφέρουν νέες και καινοτόμες ψηφιακές υπηρεσίες. Οι βιβλιοθήκες έρχονται σε επαφή με όλα τα μέλη της κοινότητάς Οι Εθνικές Βιβλιοθήκες μοιράζονται πολλά κοινά ενδιαφέρομας, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών, των παιδιών, ντα και προσβλέπω στη συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη των νέων και των ηλικιωμένων, καθώς και των ατόμων με ανα- της Ελλάδας για τη βέλτιστη πρακτική των μεταβαλλόμενων πηρίες και των μικρών επιχειρηματιών. Στις αρχές της δεκαετί- ρόλων των εθνικών βιβλιοθηκών. Η Βιβλιοθήκη και το Αρχείο ας του 2000, με την ψηφιακή μετάβαση, το τέλος της βιβλιοθή- Καναδά ξεκινούν το δικό τους πρότζεκτ για την οικοδόμηση κης είχε προβλεφθεί, αλλά οι βιβλιοθήκες που ήταν στην πραγ- μιας νέας κοινής εγκατάστασης με τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της ματικότητα από τους οδηγούς στην ψηφιακή μετάβαση και Οτάβα και είμαι βέβαιη ότι μπορούμε να μάθουμε από την εστην κατανόηση των δυνατοτήτων που δημιούργησε η ψηφια- μπειρία της Ελληνικής Εθνικής Βιβλιοθήκης με την οικοδόμηκή τεχνολογία, άρχισαν να επαναπροσδιορίζονται. Οι βιβλιοθή- ση του εντυπωσιακού εμβληματικού νέου κτηρίου στο Πολιτικες έχουν και συνεχίζουν να αναπτύσσουν νέες υπηρεσίες και στικό Κέντρο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. πολιτιστικές εκδηλώσεις που αξιοποιούν κάθε ψηφιακό μέσο και ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των κοινοτήτων τους. Σήμερα οι βιβλιοθήκες καλωσορίζουν εκατομμύρια ανθρώπους στους ανακαινισμένους χώρους τους και τα νεόδμητα κτήρια, καθώς και εικονικά στο διαδίκτυο. Στις 17 Αυγούστου, οι New York Times αναφέρθηκαν στις βιβλιοθήκες ως «Τουριστικά Αξιοθέατα», προβάλλοντας πολ-

ΣΕΛ. 26 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΒΙΒΛΙΟ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΒΙΒΛΙΟ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 27

ΣΕΛ. 28 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΒΙΒΛΙΟ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Προλόγισμα για το βιβλίο: «Η Διδασκαλία της Κλασικής Γραμματείας στην Ιταλική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» της Σοφίας Σκλείδα Η διδάκτωρ στην Συγκριτική Παιδαγωγική και πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής Σοφία Σκλείδα φέρει στο βιογραφικό-της την πολύτιμη προίκα με τα στοιχεία εκείνα, που εγγυώνται μια σε βάθος κι εύρος διαπραγμάτευση του θέματος: Η Διδασκαλία της Κλασικής Γραμματείας στην Ιταλική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η μελέτη αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς τους Έλληνες, που εδώ και δεκαετίες δεν καλλιεργούμε πια τα κλασικά γράμματα με τον τρόπο και τον ζήλο που τους πρέπει, γιατί τα θεωρούμε παρωχημένη υπόθεση. Στην πραγματικότητα, όμως, η μορφωτική και παιδευτικήτους αξία αναγνωρίζεται διαχρονικά. Αρχαία υπόθεση οι κλασικές σπουδές που δεν χάνουν την επικαιρότητά-τους. Έτσι, η Σ.Σ. διαπιστώνει ότι και σήμερα «η κλασική παιδεία αντιμετωπίζεται με πολύ θετικό τρόπο διεθνώς». Οι κλασικές σπουδές είναι σαν τις κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, τις Μούσες, που ως ποιότητες ζωής, αν και αρχαιότερες από τους θεούς, παραμένουν αγέραστες για να ανανεώνουν τη ζωή στο συνεχές του χρόνου. Το πόσο συμβάλλει η διδασκαλία και η μελέτη των κλασικών γραμμάτων στην ενδυνάμωση των νοητικών λειτουργιών σε μαθητές και φοιτητές μας διαβεβαιώνει ο καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας Φράνκο Μοντανάρι: «Πολλοί φοιτητές-μου έχουν διαπρέψει στους τομείς της βιομηχανίας και της οικονομίας, επειδή, χάρη στην κλασική παιδεία-τους, έχουν αναπτύξει τη σκέψη-τους και την ικανότητα να μαθαίνουν διαρκώς νέα πράγματα και να είναι ευρηματικοί, διότι είναι αλήθεια ότι οι ανθρωπιστικές σπουδές δεν οδηγούν άμεσα σε εύρεση εργασίας. Ωστόσο, στον σημερινό κόσμο, που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς, χρειάζεται πλέον να είμαστε γρήγοροι στη σκέψη, επινοητικοί, δημιουργικοί, καινοτόμοι. Και η κλασική παιδεία ήταν πάντοτε το εφόδιο όσων είχαν την ικανότητα να αλλάξουν, να προχωρήσουν» (δηλώσεις-του στο Βήμα). Η παρούσα μελέτη, προσεγμένη και με πληρότητα, αφυπνίζει το ενδιαφέρον-μας με τον προβληματισμό για το παρόν και το μέλλον των κλασικών σπουδών στον τόπο-μας. Τα κλασικά γράμματα ανοίγουν τους ορίζοντες ψυχής και πνεύματος. Για τη μορφοπλαστική δύναμήτους η Andrea Marcolongo γράφει ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα «ανοίγει το μυαλό» και σημειώνει ότι «το κλασικό λύκειο ανοίγει πολύ το μυαλό: το ανοίγει διάπλατα προς την ενηλικίωση», ενώ για όποιον έχει τελειώσει το τεχνικό λύκειο, διαισθάνεται ότι «νοιώθει πάντα ότι κάτι του λείπει» (Η υπέροχη γλώσσα, εκδ. ΠΑΤΑΚΗ, σελ. 192). Αυτό που του λείπει είναι η ευεργεσία των κλασικών γραμμάτων, η ευλογία-τους… Πνευματική όαση, άλλωστε, τα παρουσιάζει η Βιρτζίνια Γουλφ: «στα ελληνικά επιστρέφουμε, όταν έχουμε κουραστεί από την αοριστία, από τη σύγχυση κι από την εποχή-μας». Με τις «ευλογίες» των κλασικών γραμμάτων (αισθητικές, γλωσσικές, γνωσιακές, φιλοσοφικές μ’ επίκεντρο τον άνθρωπο – ανθρωπιστικές σπουδές) πραγματώνεται το αισιόδοξο απόφθεγμα του Ηράκλειτου, ότι «ψυχής εστί λόγος εαυτόν αύξων, δηλ. στην ψυχή υπάρχει καθορισμένο μέτρο / διάσταση που αυξάνει τον εαυτό-του» (απ. 115). Γιαυτό, όταν στον πρόεδρο της Ακαδημίας του Πεκίνου τέθηκε το ερώτημα: «Ποιον πολιτισμό θεωρείτε τον πιο σημαντικό;» απάντησε: «Θεωρώ τον ελληνικό, γιατί αυτός βάζει στο κέντρο των ενδιαφερόντων-του τον άνθρωπο». Το θέμα της παρούσας μελέτης εμπίπτει στους ακαδημαϊκούς τίτλους (Συγκριτικής Παιδαγωγικής και Κλασικής Φιλολογίας) της Σ.Σ., πράγμα που προσδίδει στο έργο-της εγκυρότητα. Έτσι, μια πρώτη ματιά στα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ αποκαλύπτει τη συνοπτική εικόνα με τη διαδρομή που ακολουθεί η μεθοδική ανάπτυξη του θέματος. Αλλά, στο σημείο τούτο, με τη διάρθρωση του έργου, δε θα σταθώ, γιατί νιώθω πρώτιστα την ανάγκη να μιλήσω για την αγάπη των Ιταλών, τόσο για τη γλώσσα όσο και για τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων. Την αγάπη-τους αυτή την έζησα από κοντά και αναδείχνοντάς-την εδώ, θα μας δώσει – ελπίζω – την αφορμή να αναλογιστούμε και τη δική-μας στάση απέναντι στην προγονική κληρονομιά. Σε συνέδριο για την ιταλική γλώσσα στο εξωτερικό (Άμστερνταμ 1988), ο τότε διευθυντής του Liceo Classico της Τεργέστης μου μιλούσε με νεανικό ενθουσιασμό για την αγάπη, τόσο του ίδιου όσο και των συναδέλφων-του αλλά και των μαθητών, για την ελληνική γραμματεία, κυρίως για τη λυρική ποίηση, τον Όμηρο και τον Πλάτωνα, στον οποίο

απέδωσε την πατρότητα της πολιτισμικής άνοιξης (Αναγέννηση) στην Αθήνα της Ιταλίας, τη Φλωρεντία. Φέρνω τώρα στο νου-μου τον πατέρα ιταλίδας συναδέλφου που, αν και υπάλληλος σε οικονομικό τομέα, μου άνοιξε βαθυστόχαστη συζήτηση για τους πυθαγόρειους φιλόσοφους, τους τραγικούς κ.ά. Και για να μην μακρηγορώ, με άλλες σχετικές εμπειρίες, κλείνω την παράγραφο ετούτη με την αξιολογική κρίση για την αρχαία ελληνική γλώσσα ενός μεγάλου της ιταλικής γλωσσολογίας, του Francesco Sabbatini, που τον άκουσα να λέει: «Όλες οι γλώσσες είναι ίσες, όπως όλες οι γυναίκες είναι μεταξύ-τους ίσες, και όπως ανάμεσα στις γυναίκες κάποιες είναι κυρίες των τιμών, έτσι και ανάμεσα στις γλώσσες πρώτη κυρία των τιμών είναι η αρχαία ελληνική». Την ελληνομανία των Ιταλών μαρτυρούν και λέξεις, πληθώρα ελληνικών λέξεων, που υιοθέτησαν στη γλώσσα-τους, όπου έχουν υποστεί τις λιγότερες μορφοφωνητικές αλλαγές απ’ ό,τι κατά την προσαρμογήτους σε άλλες γλώσσες. Χαρακτηριστική περίπτωση – μεταξύ των άλλων – συνιστά η χρήση των λ. odontoiatra και didascalia. Η πρώτη υποκαθιστά την λ. dentista «οδοντίατρος», λέξη καταδική-τους κι ευπρόφερτη, ενώ η δυσπρόφερτη odontoiatra, με την ελληνικότητά-της, προσδίδει κύρος στο οικείο linguaggio settoriale («τομεακή διάλεκτο»). Όσο για τη χρήση: didascalia «λεζάντα / επεξηγηματική υπόμνηση σε εικόνα» και αυτή παραμερίζει επίσης τη λατινογενή leggenda «θρύλος», «λεζάντα» κ.τ.λπ. Τον σεβασμό προς το ελληνικό παρελθόν εκφράζει και η στάση του Δάντη απέναντι στα πνεύματα του Οδυσσέα και του Διομήδη, που θεωρεί κατώτερο τον εαυτό-του, ως ποιητή, για να συνομιλήσει μαζίτους, πράγμα που το αναλαμβάνει ο Βιργίλιος. Και αυτό γιατί κάποτε οι δυο ήρωες υπήρξαν Έλληνες (Inf. 26, στ. 73-75), δηλ. όχι τυχαίας εθνικότητας… Κι ενώ για τους ξένους τα αρχαία ελληνικά είναι μια επίπονη μαθησιακή κατάκτηση, που, ωστόσο, αξίζει τον κόπο, για τους Νεοέλληνες είναι μια επανάκτηση υπό τη μορφή «πλατωνικής αφύπνισης», καθώς ανακαλύπτουμε τα μισοσβησμένα από τον χρόνο ίχνη της γλωσσικής διαχρονικής-μας ακολουθίας. Όρος μοναδικός ετούτος για να βαπτιστούμε στα γνήσια νάματα, όπου εγκατοικεί το αρχαίο πνεύμα το αθάνατο… Στην προσπάθεια αυτή για επανάκτηση, η μελέτη της Σ.Σ. προσφέρει την αναγκαία παράμετρο για σύγκριση της δικής-μας θέσης απέναντι στην προγονική κληρονομιά με κείνη των άλλων, για τους οποίους δεν είναι παρά ένα οικουμενικό αγαθό. Οι συγκριτικές μελέτες ανάμεσα σε γλώσσες, πολιτισμούς, θρησκείες κ.τλπ. θεωρούνται υψίστης γνωσιακής αξίας, γιατί αλλάζουν την οπτική-μας για πολλά προηγουμένως αυτονόητα πράγματα στον χώρο της μονόπλευρης θεώρησής-των. Αντώνης Μπουσμπούκης, ομότ. καθηγητής στο Α.Π.Θ.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΒΙΒΛΙΟ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 29

Κυκλοφορεί το βιβλίο ‘’…σοβαρά τώρα ;;!! ‘’Κώστα Χατζηγεωργίου από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ το βιβλίο-δοκίμιο του εκδότη-δημοσιογράφου Κώστα Χατζηγεωργίου ‘’..σοβαρά τώρα ;;!!’’. Το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμεί πίνακας του διακεκριμένου εικαστικού δημιουργού Θέμη Κελέκη. Στον πρόλογο του βιβλίου ο βιβλιοκριτικός-ιστορικός τέχνης Λεόντιος Πετμεζάς επισημαίνει μεταξύ άλλων: ‘’Η επικράτηση του πολιτικού επίκαιρου πνεύματος στην απόλυτη τεχνική της γραφής του Κώστα Χατζηγεωργίου συνυπάρχει μορφικά και επιδέξια χάρη στον προπλασμό και την αινιγματική τάση που διαθέτει χαρακτηριστικά η επικείμενη λογοτεχνική σύνθεση του. Διατηρώντας τις απαιτούμενες λεπτές ισορροπίες και έχοντας υπέρτατο σημείο αναφοράς την ανάδειξη των ανθρώπινων καταστάσεων ο εμπνευσμένος συγγραφέας παραπέμπει τους αναγνώστες του σε καταβολές συμπεριφοράς και διαγωγής που ανάγονται σε πλήρεις δεδομένες φόρμες κυοφορίας και ωρίμανσης, στην γνώση του ενστίκτου και σε αναζητήσεις που οδηγούν σε μια ολοκληρωμένη και συχνά εκτονωτική έκφραση. Η ανθρώπινη πολυδιάστατη και οικουμενική παρουσία με θεματολογία κυριαρχούν στο βιβλίο του φωτίζοντας σκιάσεις και ιστορήματα που αντανακλούν ιδιότυπα σε υπαίτιες αποκλίσεις ενώ με εμπεριστατωμένα στοιχεία περιγράφουν καθημερινούς τύπους που μεθοδικά μεταλλάσσονται μέσα από το απρόσμενο απόσταγμα κάποιου απέριττου μυστηρίου. Ο αεικίνητος μικρόκοσμος και μακρόκοσμος των βαθύτερων προβληματισμών του πάνω στην ψυχοσύνθεση της ζωτικής ύπαρξης πάλλεται διαρκώς με ειλικρίνεια ανάμεσα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον ενσαρκώνοντας την ζωογόνα ευδόκιμη ελπίδα για το διαφορετικό αύριο. Κινούμενος στα πλαίσια του δυναμικού αφαιρετικού ρεαλισμού επισυνάπτει στην υπόσταση των γραφόμενων του ένα ατέρμονο πλήθος συμβολισμών. Η πολλαπλή χρήση και η διύλιση της ενδοσκόπησης που επιτελεί απελευθερώνει με καταλυτικό τρόπο ότι ακολουθεί και καταλήγει σταδιακά μετά από την εντρύφηση στην δικαίωση της εκλεκτικής ελευθερίας. Σε αυτό το πρώτο πόνημα του ατενίζει με ευλαβική έκσταση και υπερβατική θεώρηση συσχετισμών άμεσες υποθέσεις που συμβαίνουν στην διπλανή πόρτα και στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο. Με αδιάπτωτες εντάσεις χαράζει μορφωτικά τα θετικά και φωτεινά ορόσημα της εμπειρίας , δεν επεκτείνει την πόλωση των δυνάμεων και αναμφίβολα δρα ενωτικά και συμφιλιωτικά. Μιλά ανοικτά και ξεκάθαρα για φιγούρες και φυσιογνωμίες που ενυπάρχουν στο περιβάλλον του. Για συνανθρώπους του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου που διακρίνονταν η χαρακτηρίζονται για την κοινωνική δράση τους ενώ παράλληλα χρονικά παρακολουθεί εξονυχιστικά την τροπή των γεγονότων τολμώντας εξομολογήσεις στις οποίες καλούμαστε να παρατεθούμε κριτικά και ερευνητικά. Συνδέοντας τις εκδοχές που καλύπτουν τους ισχυρισμούς του πέρα από την ατομική οπτική αποκαλύπτει διακρίσεις που παρεπιδημούν ανάμεσα στο συλλογικό και στο προσωπικό πλαίσιο ενώ βαθμιαία και σταδιακά επιτρέπουν να εξυφαίνεται το προσχέδιο της αναδρομής των ευρηματικών εκφάνσεων .Συνιστά ιδιαίτερα και αποκλειστικά την ένταξη του σε επισημάνσεις που συνδέονταν αμετάκλητα με την συνείδηση της ευθύνης και την αντίρρηση στην προσφυγή. Με αλληγορικούς ρυθμούς στην πλοκή του μύθου εμφανίζει ήρωες που ποθούν κάποτε την λύτρωση και την κάθαρση αφού πρώτα όμως λύσουν κατά κάποιο τρόπο τα αδιέξοδα στην διάσταση τους και ζήσουν κάτι ιδεώδες. Ο γυρισμός του στην εμβόλιμη ανασυγκρότηση αξιώνει την πλήρη αισθητοποίηση και διευρύνει προκαθορισμούς που νοούνται σαν συνοπτική διαύγεια. Άλλωστε η συνολική κατάθεση του που μελετούμε εξεταστικά με ιδιαιτερότητα αγγίζει την ιδιάζουσα ανασύνδεση μέσα από την ιδεογραφική επανασύνδεση ψηλαφώντας ότι συσσωρεύει η σύλληψη της εξακολούθησης και η έμφυτη εμμονή των θέσεων και των απόψεων που συμπλέκεται με την ενορχηστρωμένη αξιολόγηση των συστοιχιών. Ο Κώστας Χατζηγεωργίου διατυπώνει μια μνημονική διεργασία με κατάθεση ψυχής που στοιχειοθετεί την στερεογραφία μιας

σχηματογραφίας της εποχής. Σταχυολογεί μια ενδοσκόπηση σε ινιακά τοπία που δίνουν οντότητα σε διαπιστώσεις με διατυπώσεις και αφυπνίζουν ιδανικά. Επίσης στις σελίδες του βιβλίου του καταλήγει σε αμφίδρομες κοινωνιολογικές αποτιμήσεις και τοποθετήσεις με χροιά σήμανσης και επίκρισης .Με λόγο πυκνό, μετουσιωμένο, μεστό και λιτό τονίζει εύλογα, νεωτεριστικά, πλουραλιστικά και μεταμοντέρνα συμπληρώματα. Η υφή της άρτιας πέννας του γίνεται ελεγειακή, ακέραιη, δοξαστική, έκρυθμη, προφητική, έρρυθμη, κατανυκτική, μεταφυσική ενώ παραμένει ασυμβίβαστη. Με βροντώδη και διαχρονική την έννοια της λύσης προσεγγίζει με λεπτομέρεια, οξυδέρκεια και αγωνιστικότητα την αλήθεια.’’ Το δοκίμιο ‘’..σοβαρά τώρα;;!! ‘’είναι το πρώτο μιας τριλογίας που θα ολοκληρωθεί τα επόμενα χρόνια. Ακολουθεί το ‘’.. άστα να πάνε!!’’ και το "Αιρετοί, ενάρετοι και μη".

ΣΕΛ. 30 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΒΙΒΛΙΟ

Κριτική της Φαίης Ρεμπέλου για το βιβλίο: «Οι περιπέτειες του σαμουράι Ναγκασίκα Σαν Γράφει η Φαίη Ρεμπέλου Ποιήτρια Το βιβλίο της Εύας ΠετροπούλουΛιανού "Οι περιπέτειες του Σαμουράι Ναγκασικα Σαν ", πολυγραφεστατης συγγραφέως παραμυθιών για μικρά και....μεγάλα παιδιά, ξεχωρίζει όχι μόνο για την εξαιρετική φαντασία του, το έντονο ενδιαφέρον που προκαλεί από την αρχή στον αναγνώστη και την υπέροχη εικονογράφηση που σε μεταφέρει σε χρόνους και κόσμους μαγικούς μα και αφάνταστα αληθινούς, το προτείνω τόσο για ενήλικες (γιατί ποτέ δεν είναι αργά για γνώση, που μάλιστα δίνεται με τον πλέον ψυχαγωγικό τρόπο) και βεβαίως για παιδιά, που διαβάζοντας τέτοια παραμύθια αποκτούν γνώση και μόρφωση (της ζωής) από μικρά. Άλλωστε, είναι γνωστό πως τα παραμύθια, όταν δεν παραμυθιάζουν και αποκοιμίζουν το πνεύμα, κάνουν ακριβώς το αντίθετο: Το ξυπνούν και του προσδίδουν, ψυχαγωγώντας το, κρυμμένη κι αληθινή σοφία....που είναι τόσο ωφέλιμο ν' αποκομίσουν από μικρά.....

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΞΥΛΌΚΕΡΑΤΙΑΣ (*) Βασιλική Μουργελά: "ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗς ΞΥΛΟΚΕΡΑΤΙΑΣ", παιδικό αφήγημα, σελίδες: 72, εκδόσεις "Μέθεξις", Αθήνα 2019, Εικόνα εξωφύλλου και εικόνες: Μαρία Μουργελά. Η συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο της στο γιο της Θοδωρή. Η Βασιλική Μουργελά κατάγεται από τη Χώρα Γορτυνίας του Νομού Αρκαδίας και είναι ένας ταλαντούχος άνθρωπος. Σπούδασε Πληροφορική, συμμετέχει σε εθελοντικές δράσεις, ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο, γράφει ποιήματα, παραμύθια και άλλα κείμενα. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή "Ψυχής Χορδές" και τα παιδικά βιβλία "Τα φιλιά της Δανάης", "Ο Ασπρομικρούλης", "Τι γυρεύουν οι ποντικοί στο παλάτι;" Για "ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΞΥΛΌΚΕΡΑΤΙΑΣ" (της χαρουπιάς δηλαδή), τούτα έχω να πω: ΜΕ ΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΜΟΥΡΓΕΛΑ Ο κόσμος της Βασιλικής, τόσο όμορφος φαντάζει κι η συγγραφέας φίλη μας, μυστήριο του βάζει! Κάνει τις ιστορίες της με ενδιαφέρον να 'ναι, μικροί, μεγάλοι να μπορούν ωραία να περνάνε. Καθώς θα τις διαβάζουνε, να νιώθουνε οικεία, μα και να μεταφέρονται σε κόσμους με μαγεία! "Το μυστικό της ξυλοκερατιάς", μπράβο, Βασιλική μου, το διάβασα και κέρδισες την πλέρια εκτίμησή μου! ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΓΑΪΤΑΝΑΚΗ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΕΠΙΣΤΗΜΗ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 31

Η πορεία της ψυχικής νόσου στην Κύπρο κατά την εικοσαετία του 1880-1899

1.Σημαντικά γεγονότα που αφορούν την εικοσαετία 1880-1899 Η Αγγλική κυβέρνηση χρησιμοποίησε το Buyuk χάνι στην παλιά Λευκωσία ως το χώρο για την κράτηση των εγκληματιών φρενοπαθών. Εκεί μεταφέρονταν από τις διάφορες επαρχιακές φύλακες όλης της Κύπρου. Είχαν προσπαθήσει να δημιουργήσουν ειδικό χώρο διαμορφωμένο για αυτό το σκοπό ο οποίος ήταν ακριβώς δίπλα από τους άλλους κατάδικους και βαρυποινίτες για διάφορα εγκλήματα. Οι έγκλειστοι φρενοπαθείς κατά την περίοδο αυτή δεν είχαν υπερβεί ποτέ τους επτά στον αριθμό. Από αυτούς όλοι ήταν Τουρκοκύπριοι άρρενες εκτός από ένα ο οποίος ήταν Τούρκος από την Τραπεζούντα. Η κράτηση τους στις φυλακές γινόταν σύμφωνα με την ρήτρα 2 του «Περί Πειθαρχίας των φυλακών Νόμων 1897» ο οποίος νόμος όριζε τους χορούς κράτησης καταδίκων ως «φυλακές» στις διάφορες επαρχίες (Ανδρέας Γεωργιάδης, 2001). Η πρώτη καταγραφή ψυχιατρικών ασθενών έγινε το 1881. Σύμφωνα με αυτή την έρευνα (απογραφή) υπήρχαν στην Κύπρο 564 ψυχιατρικά περιστατικά δηλαδή ο,3% ή 3 ψυχιατρικά περιστατικά στους 1000 κατοίκους ( Η Ιατρική στην Κύπρο από την αρχαιότητα μέχρι την ανεξαρτησία 2006). Ο αρχίατρος F. Heidenstam παρουσιάζοντας έκθεση το 1882 δεν συμφώνησε με τους πιο πάνω αριθμούς και πίστευε πως η «ψυχασθένεια» στην Κύπρο είναι σπάνια και ότι οι πραγματικοί «ψυχασθενείς» στην Κύπρο δεν υπερέβαιναν τα πενήντα άτομα. (Αντρέας Γεωργιάδης 2001). Εγκαινιάζονται και λειτουργούν στις 9 Ιανουαρίου 1882 οι θάλαμοι φρενοβλαβών στο Κονάκι στην παλιά Λευκωσία. Οι συγκεκριμένοι θάλαμοι αποτελούνταν από τέσσερα μονά δωμάτια ένα διάδρομο ο οποίος χρησιμοποιόταν ως δωμάτιο για την κράτηση ενός ψυχιατρικά ασθενή, ένα δωμάτιο που χρησίμευε ως γραφείο του δεσμοφύλακα δυο αποχωρητήρια. Η αυλή ήταν περιφραγμένη και χρησιμοποιούταν ως χώρος για ψυχαγωγία των ψυχιατρικά ασθενών. Από αναφορές γνωρίζομαι ότι ο αρχίατρος F.Heidenstam προσπάθησε ανεπιτυχώς να πείσει την Αγγλική διοίκηση για επέκταση του χώρου. Το μόνο που είχε πετύχει ήταν το 1885 να εγκριθεί η επιδιόρθωση δυο άλλων δωματίων για κράτηση δυο εγκληματιών ψυχιατρικών ασθενών οι οποίοι κρατιόντουσαν για αρκετό χρόνο στις κεντρικές φυλακές. Βάση της νομοθεσίας περί φρενοβλαβών υποδείχτηκε στον αρχίατρο ότι οι «θάλαμοι φρενοβλαβών» στο Κονάκι έγιναν για την εισαγωγή και κράτηση μόνο επικίνδυνων ή των εγκληματιών «φρενοβλαβών και όχι των συνηθισμένων φρενοβλαβών.

0ι ψυχικά ασθενείς ουδέποτε ξεπέρασαν τους επτά και ουδέποτε κρατήθηκε γυναίκα. Ο συντριπτικά αριθμός ατόμων που είχε κρατηθεί κατά το 1882-1887 ήταν Τούρκοι. Το 1882 από τους δέκα που κρατήθηκαν οι έξι ήταν Τούρκοι, τρείς Ελληνοκύπριοι και ένας Μαλτέζος. Ενώ το 1886 κρατούνται έξι ψυχικά ασθενείς από τους οποίους οι τέσσερις ήταν Ελληνοκύπριοι και οι δυο Τουρκοκύπριοι. Χαρακτηριστικό είναι ότι για την όποια φροντίδα τους δεν υπήρχε εξειδικευμένο προσωπικό αλλά φρουροί βαρδιάνοι. Οι πρώτοι διορισθέντες βαρδιάνοι ήταν Τούρκοι που προέρχονταν από τις τάξεις των πρώην Τούρκων ζαπτιέδων (αστυνομικών) ( Αντρέας, Γεωργιάδης 1995). Φίλιππος Φιλίππου

ΣΕΛ. 32 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Ανακαλύφθηκε δυσανάλογα μεγάλος εξωπλανήτης «που δεν θα έπρεπε να υπάρχει» Μια ασυνήθιστη περίπτωση ενός δυσανάλογα μεγάλου εξωπλανήτη σε σχέση με το μητρικό άστρο του ανακάλυψαν Ευρωπαίοι αστρονόμοι σε απόσταση 30 ετών φωτός από τη Γη. Πρόκειται για τον αέριο γίγαντα GJ 5312b, που έχει μάζα περίπου το ήμισυ του Δία, ενώ το άστρο του, ένας ερυθρός νάνος, έχει μόλις το ένα δέκατο της μάζας του Ήλιου μας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, «ο εν λόγω εξωπλανήτης δεν θα έπρεπε να υπάρχει με βάση τις έως τώρα γνώσεις μας για τους πλανήτες». Η μάζα του άστρου του είναι μόνο 270 φορές μεγαλύτερη από το μητρικό άστρο του, ενώ ο Ήλιος μας έχει μάζα περίπου 1.050 φορές μεγαλύτερη του Δία, μια απόκλιση που προκαλεί πονοκέφαλο στους επιστήμονες. Ο πλανήτης GJ 5312b χρειάζεται 204 μέρες (η διάρκεια του έτους του) για να πραγματοποιήσει μια πλήρη περιφορά γύρω από το άστρο του. Η διάμετρος του τελευταίου εκτιμάται στο 14% εκείνης του Ήλιου και η ακτινοβολία είναι μόλις το 0,2% της ηλιακής ακτινοβολίας. Η ακτίνα του εξωπλανήτη υπολογίζεται στο 70% εκείνης του άστρου του. Ένας τόσο μεγάλος πλανήτης

γύρω από ένα τόσο μικρό άστρο είναι δύσκολο να εξηγηθεί με βάση τις υπάρχουσες θεωρίες για το σχηματισμό των πλανητών, οι οποίες ίσως θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Οι ερυθροί νάνοι τύπου Μ είναι ανάμεσα στα μικρότερα και ψυχρότερα άστρα του γαλαξία μας και σίγουρα τα πιο κοινά. Όμως, παρά τον μεγάλο αριθμό τους, μόνο περίπου το 10% των περίπου 4.000 επιβεβαιωμένων εξωπλανητών που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τέτοια μικρά και αχνά άστρα. ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ανακαλύφθηκαν 12 γαλαξίες που απάρτιζαν την «Αυλή της Βασίλισσας» Διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε μια ομάδα 12 γαλαξιών που υπήρχαν πριν περίπου 13 δισεκατομμύρια χρόνια και αποτελούν το πιο μακρινό γαλαξιακό πρωτο-σμήνος που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Μόνο ένας από τους 12 γαλαξίες, ο γιγάντιος Χιμίκο, είχε ανακαλυφθεί πριν δέκα χρόνια. Η νέα ανακάλυψη έγινε με τη χρήση των τηλεσκοπίων Σουμπαρού, Κεκ και Τζέμινι. Επειδή ο γαλαξίας Χιμίκο είχε πάρει το όνομα του από μια μυθολογική βασίλισσα της Ιαπωνίας, το πρωτο-σμήνος -με την επιστημονική ονομασία z66ΟDβαφτίστηκε «Αυλή της Βασίλισσας». Η ανακάλυψη, με επικεφαλής τον Γιουίτσι Χαρικάνε του Εθνικού Αστρονομικού Παρατηρητηρίου της Ιαπωνίας, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό αστροφυσικής "The Astrophysical Journal", επιβεβαιώνει ότι μεγάλες δομές όπως τα γαλαξιακά πρωτο-σμήνη υπήρχαν ήδη όταν το σύμπαν είχε ηλικία μόλις 800 εκατομμυρίων ετών, δηλαδή το 6% της σημερινής ηλικίας του. Στο σημερινό σύμπαν τα γαλαξιακά σμήνη μπορεί ουργία αργότερα ενός πολύ μεγαλύτερου σμήνους γανα περιέχουν εκατοντάδες γαλαξίες, όμως το πώς σχη- λαξιών. ματίζονται συνεχίζει να αποτελεί ερώτημα για τους αστρονόμους. Ένα αρχαίο πρωτο-σμήνος από μερικούς ΑΠΕ-ΜΠΕ γαλαξίες μπορεί να αποτέλεσε τον πυρήνα για τη δημι-

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΕΠΙΣΤΗΜΗ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 33

Ξεκινάει επίσημα τη λειτουργία του το «Μάτι του Ουρανού» Το μεγαλύτερο «πιάτο» ραδιοτηλεσκοπίου στον κόσμο, με διάμετρο 500 μέτρων, το γιγάντιο κινεζικό τηλεσκόπιο FAST (Aperture Spherical Radio Telescope), γνωστό και ως «Μάτι του Ουρανού», ετοιμάζεται να αρχίσει επίσημα τη λειτουργία του και να προσφέρει πρόσβαση σε αστρονόμους από όλο τον κόσμο. Θα μπορεί να συλλέγει ραδιοκύματα μέσω μίας επιφάνειας διπλάσιας σε έκταση από το έως τώρα μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο που έχει διάμετρο 305 μέτρων. Η αυξημένη ευαισθησία του FAST θα επιτρέψει την ανίχνευση μυστηριωδών κοσμικών φαινομένων, όπως οι γρήγορες ραδιοεκλάμψεις (FRB), οι περιστρεφόμενοι αστέρες νετρονίων (πάλσαρ) και οι συγκρούσεις ανάμεσα σε μαύρες τρύπες. Ακόμη, θα χρησιμοποιήσει ραδιοκύματα για τον εντοπισμό εξωπλανητών. Το τηλεσκόπιο, κόστους περίπου 171 εκατομμυρίων δολαρίων, που χρειάστηκε δέκα χρόνια για να κατασκευαστεί και άρχισε να υποβάλλεται σε δοκιμές το 2016, έχει ήδη κάνει κάποιες δοκιμαστικές παρατηρήσεις. Έχει, μάλιστα, ανακαλύψει, κιόλας, 130 αχνά πάλσαρ (έναντι 200 που έχει βρει το Αρεσίμπο από το 1968 μέχρι σήμερα), καθώς και μία σπάνια επαναλαμ-

βανόμενη εκατοντάδες φορές FRB. Το τηλεσκόπιο βρίσκεται σε μία πολύ απομονωμένη τοποθεσία της νοτιοδυτικής Κίνας, σε μία έκταση με μέγεθος 30 ποδοσφαιρικών γηπέδων, κάτι που έχει φέρει δυσκολίες στη στελέχωσή του με επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό. ΑΠΕ-ΜΠΕ

Έλληνες και ξένοι επιστήμονες θα κάνουν υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις στην περιοχή της Σαντορίνης Μια ομάδα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων σχεδιάζει για πρώτη φορά να κάνει υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις στην περιοχή Σαντορίνης-Αμοργού για να αποκτήσει στοιχεία «από πρώτο χέρι» σχετικά με την τωρινή κατάσταση του ενεργού ηφαιστείου, την προϊστορία του και τη γεωδυναμική της περιοχής. Εφόσον η ερευνητική πρόταση εγκριθεί, αναμένεται να υλοποιηθεί την περίοδο 2022-23 από το ειδικό πλοίο JOIDES Resolution, που θα έλθει από τις ΗΠΑ και θα «τρυπήσει» σε βάθος εκατοντάδων μέτρων κάτω από το βυθό και μέσα στην καλδέρα της Σαντορίνης. Η ιδέα προέκυψε σε μια διεθνή επιστημονική συνάντηση στην Αθήνα στο πλαίσιο του προγράμματος MagellanPlus και η σχετική επιστημονική πρόταση είχε αρχικά παρουσιασθεί στο φετινό ετήσιο διεθνές συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών (EGU). Στην Ελλάδα θα παρουσιασθεί για πρώτη φορά στο πλαίσιο της διεθνούς επιστημονικής ημερίδας «ECORD-IODP Day» που διοργανώνεται στις 3 Οκτωβρίου στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, με στόχο την προώθηση της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Συνεργασία για Θαλάσσιες Ερευνητικές Γεωτρήσεις (ECORD) και μέσω αυτής στο Διεθνές Πρόγραμμα Διερεύνησης των Ωκεανών (International Ocean Discovery Program-

IODP). Το IODP, που ήδη αξιολογεί την πρόταση για γεώτρηση στη Σαντορίνη (η τελική έγκριση αναμένεται στο τέλος του 2020 με αρχές 2021), είναι ο φορέας που θα χρηματοδοτήσει την αποστολή. Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας είναι ο διακεκριμένος ηφαιστειολόγος Τίμοθι Ντρούιτ του Εργαστηρίου Μαγμάτων-Ηφαιστείων του Πανεπιστημίου Κλερμόν Οβέρν και του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας. Από ελληνικής πλευράς συμμετέχουν οι καθηγητές Δημήτρης Πανανικολάου, Στέφανος Κίλιας και Μαρία Τριανταφύλλου και η επίκουρη καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού του Τμήματος Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο καθηγητής Κώστας Παπαζάχος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και η ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ Παρασκευή Πολυμενάκου. Συμμετέχουν επίσης Γερμανοί επιστήμονες του Ινστιτούτου Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου του Αμβούργου και του Κέντρου Ωκεανογραφικών Ερευνών Helmholtz GEOMAR του Κιέλου, καθώς και Αμερικανοί όπως η καθηγήτρια Έμιλι Χουφτ του Τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Όρεγκον. ΑΠΕ-ΜΠΕ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΣΕΛ. 34 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΠΟΙΗΣΗ

Θερισμός Σα χθες σου φαίνεται η άνοιξη, η μυρωδιά της απριλιάτικης βροχής, το χώμα υγρό στην χούφτα σου. Εκείνα τα πρωινά ως το δείλι έσπερνες. Κάθε τρύπα στη γη, γέμιζε μια στην καρδιά. Είχες όνειρα μεγάλα σαν τα στρέμματα μπρος σου. Σταματούσες κι άναβες ένα τσιγάρο λαθραία, τα ξερόχορτα να κάψεις και συλλογιόσουν. Τα ζιζάνια ξερίζωνες με χέρια γυμνά. Σε πλήγωσαν, σε λύγισαν, άλλα δε σταμάτησες. Ήξερες πως μια στιγμή ανεμελιάς, ονειροπόλησης, για να δηλητηριάσει το σπόρο αρκούσε. Κι εσύ ήθελες να δεις καρπό. Αναρωτήθηκες όμως αν θα προλάβεις. Το καλοκαίρι ακόμα αργεί να φανεί. Ας σε ξεγέλασαν τα ζεστά αγέρια, το λιοστάσι σάμπως θα προφτάσεις . Μεταξύ άνοιξης και καλοκαιριού το πέρασμα αυτό της γέννησης και του θανάτου θυμίζει. Καλά έσπειρες, καλά όλα τα ελόγισες, μα αν δε θερίσεις, αν τον καρπό δε γευτείς κόπος μάταιος θα ‘λεγε κανείς. Εσύ όμως ξέρεις πως δυο χείλη κοριτσίστικα, δυο χείλη νεανικά υγρά, γιομάτα ζωή και

όρεξη περιπλανώμενα μια μέρα του Αυγούστου στα δικά σου κάποτε περιβόλια, πεινασμένα, τον καρπό σα δουν δε θα αντισταθούν. Και κάθε δαγκωματιά θα σ’ ανασταίνει. Ας μην το θέρισες ποτέ, φρόντισες να το σπείρεις. Και με τις μπόρες του Σεπτέμβρη, ή ακόμα με τα κρύα χιόνια του χειμώνα, κάποιο άλλο κορίτσι ή και αγόρι ακόμα με τη γεύση του καρπού σου στα χείλη, θα ζει, θα ονειρεύεται και θα προσμένει την ερχόμενη άνοιξη και αυτό να σπείρει. Το δέντρο δίπλα στο δικό σου θα φυτρώσει. Πιο εύρωστο, πιο δυνατό, πιο νέο. Οι ρίζες του όμως κοινές θα είναι, με εκείνες που με ιδρώτα πότισες, με τις δικές σου.

Αναστασία-Νεφέλη Βιδάκη

Οι λουτροπόλεις ήταν το πρόσχημα Απαστράπτουσες οι μέρες, έτσι όπως τις χτυπάει το θαλασσινό αεράκι, πέρα από τα πεύκα· φέρνουν στη μνήμη Λουτράκι και μεταπολεμικά λουτρά Αιδηψού. Εσύ, όμως έχεις ξαπλώσει με πλάτη το παρελθόν και κοιτάς τη θάλασσα και μετά το βουνό, που εξατμίζεται στη θέρμη και στις αισθηματικές αναλύσεις των περιοδικών. Πριν ξεθυμάνει για καλά το καλοκαίρι ρίχνεις το ιαματικό σου βλέμμα στα ημίπληκτα αισθήματα των λουομένων κι απομακρύνεσαι με προτεταμένα στήθη, για τις προθήκες των θερινών σινεμά, αναλογιζόμενη δήθεν απαθής: Μα γιατί άργησε ο Sean Connery απόψε; Άρης Γεράρδης

Ξέρω μια χώρα μαγική Ξέρω μια χώρα μαγική επάνω στον πλανήτη που όσοι θέλουν κλέβουνε, χωρίς ν’ ανοίγει μύτη

να λέμε σαν να έσπασε,το κάγκελλο η Πόπη. Απ’ τα πολλά τσακίσματα,απ’ τα πολλά τσαλίμια τ’ αφεντικά πονήρεψαν και γίνανε αγρίμια.

Ξέρω μια χώρα μαγική, που όταν έχεις φράγκα την κάνεις όπως θές εσύ, πονήρω ματσαράγκα

Τώρα η χώρα που μιλώ και τόσο τη θαυμάζω ν’ απαλλαγεί το προσπαθεί,από αυτό το κάζο, μα τώρα φίλοι είν’ αργά και θέλει ρωμιοσύνη για να σταθεί στα πόδια της,να βρεί εμπιστοσύνη.

Ξέρω μια χώρα μαγική που η δικαιοσύνη αλληθωρίζει προς αυτόν,που κατιτίς της δίνει Ξέρω μια χώρα μαγική που όλοι τους τα παίρνουν κι’ αν θίξεις κάποιον απ’αυτούς,σε πιάνουν και σε δέρνουν

Θέλει αγώνες δύσκολους και πρέπει να πονέσει ν’ ανέβει απ’ τα Τάρταρα και νάβρει πάλι θέση εκεί ψηλά,πολύ ψηλά,μόνο εκεί της πρέπει τιμές πολλές και θαυμασμό,τις δάφνες της να δρέπει

Ξέρω μια χώρα μαγική,μ’ όλους ευνουχισμένους άντρες,γυναίκες και παιδιά,αλλά ευτυχισμένους

Θα δείξει άραγε πυγμή,θα δείξει μεγαλείο ή θα σταθεί πολύ μικρή,στο μέλλον της τ’ αχρείο?

Ξέρω μια χώρα μαγική,που τετρακόσια χρόνια με τον εχθρό της έζησε,μ’ αγάπη και ομόνοια και φαίνεται συνήθισε να ζεί σαν νάναι σκλάβος αφού στο σβέρκο έβαλε,ένα καινούριο άγος και έφερε αφεντικά απ’ όλη την Ευρώπη

Ιωάννης Γ. Χειμωνάκος 26.02.2016

Χαϊκού Τζιτζίκια άσπρα, υμνωδοί είν’ της χαράς, προφήτες μνήμης.

«Φύσιος» «περί», φως Παρμενίδη, π’ ιχνηλατεί.

Αηδονιού Ψυχή, των βαρβάρων ύψωση, φως χαμογελά.

Δουλειά με Ψυχή, μερμηγκιού γκρι χάρισμα, της ζωής όψεις.

Πυρ το αείζωον , η αρχή Ηράκλειτου, π’ αντιμιλά.

Ο Αμαζόνιος, ψυχή είν’ και πνεύμονας, μιας Γης που κλαίει.

Χάρτινη Ψυχή, αηδονιού εικόνα, που γλυκά λαλεί.

Η ζήση κλαίει, η φύση οδύρεται, λιώνουν οι πάγοι.

Δρ Μιλτιάδης Ντόβας

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΠΟΙΗΣΗ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 35

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ELISABETA BOTAN Egometría

Senza aspettative

I miei passi si inginocchiano per il tanto errare lungo la mia geometria -di questo labirinto di cicatrici fossilii suoi angoli acuti feriscono i miei graffi così duramente che non so più dove inizia il mio essere in questo abisso in cui mi sto cercando...

Il percorso tumultuoso si schiarisce sviluppandosi a spirale, il volo riprende a salire attraverso la parola.

Non chiedermi lacrime!

Le ho perse tutte nell'arena Quando camminavo a piedi nudi sul tetto della mia anima.

Non chiedermi lacrime!

Mi restano solo pochi sorrisi avvolti in frammenti di luce e fame di abissi.

Non chiedermi lacrime! ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Χωρίς προσδοκίες

Eγωμετρία Τα βήματά μου γονατίζουν εξαιτίας της περιπλάνησης κατά μήκος της γεωμετρίας μου - αυτού του λαβυρίνθου των απολιθωμένων ουλών οι αιχμηρές γωνίες του έβλαψαν τόσο βαθιά τις γρατζουνιές μου που δεν ξέρω πια πού ξεκινά η ύπαρξή μου σε αυτή την άβυσσο στην οποία ψάχνω τον εαυτό μου ... Η ταραχώδης πορεία καθαρίζει, αναπτύσσεται σε ελικοειδή μορφή , η πτήση συνεχίζει την ανοδική πορεία της μέσω της λέξης.

Stato delle cose Tra noi le parole cadono una dopo l'altra senza respiro.

Solo il vento ha pietà di loro e le seppellisce sotto un muro di lontananza. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Κατάσταση των πραγμάτων Ανάμεσά μας οι λέξεις πέφτουν η μία μετά την άλλη χωρίς ανάσα. Μόνο ο άνεμος τις λυπάται και τις θάβει κάτω από έναν απομακρυσμένο τοίχο.

Μη μου ζητάς δάκρυα! Τα έχασα όλα στην αρένα Όταν περπατούσα ξυπόλητη στη στέγη της ψυχής μου. Μη μου ζητάς δάκρυα! Μου απέμειναν μόνο λίγα χαμόγελα τυλιγμένα σε θραύσματα φωτός και αβυσσαλέα πείνα. Μη μου ζητάς δάκρυα! ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΗΣ ELISABETA BOTAN

ELISABETA BOȚAN (Ρουμανία, 1972), συγγραφέας και μεταφράστρια, έχει κερδίσει από την εφηβεία της ακόμα πολλούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς οργανωμένους από το ρουμανικό ραδιόφωνο της Νεολαίας στο Βουκουρέστι. Το 2002 εγκαταστάθηκε στην Ισπανία όπου άρχισε να βάζει σε εφαρμογή τα λογοτεχνικά της σχέδια. Το 2012 πρωτοεμφανίστηκε ως ποιήτρια, έχοντας κερδίσει μερικούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς στα ισπανικά. Άρχισε να μεταφράζει από τα ισπανικά στη ρουμανική γλώσσα και αντίστροφα. Το 2015 διοργάνωσε το "Ισπανικό-Ρουμανικό Μεταφραστικό Σεμινάριο: Ειδικές Γλώσσες και Λογοτεχνική Μετάφραση" στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης. Σήμερα συνεργάζεται με πολυάριθμα πολιτιστικά περιοδικά στη Ρουμανία καθώς και με πολλά περιοδικά στην ισπανική από διάφορες χώρες. Τα περισσότερα ποιήματα και μεταφράσεις της έχουν δει το φως σε βιβλία και περιοδικά στην Ισπανία, τη Ρουμανία, το Ελ Σαλβαδόρ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Μεξικό, την Ιρλανδία κλπ. Έχει δημοσιεύσει δύο βιβλία, το "Dimensiones" (Διαστάσεις, 2012) και το "Egometria" (Eγωμετρία, 2016) και έργα της περιλαμβάνονται σε διάφορες ποιητικές και πεζογραφικές ανθολογίες. Τα ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, βουλγαρικά, καταλανικά και ιταλικά. Μετάφραση Σοφία Σκλείδα, Φιλόλογος, Ποιήτρια

Ο χρυσός προσθέτει βάρος Ένας μικρός, ασήμαντος μπάτλερ είμαι, κι εκτελώ επιθυμίες, διαταγές και βίτσια. Το ζεύγος των εντολέων μου, πέρασε στην εποχή του χρυσού, τελευταία. Χρυσά ενδύματα ντύνονται τα βράδια κι όταν παίρνουν τον δείπνο τους, χρυσά ντυμένοι υπηρέτες τούς σερβίρουν, κάτω από το φως χιλιάδων χρυσών κεριών που φωτίζουν τα ολόχρυσα σκεύη τους. Αργότερα θα χορέψουν χρυσούς χορούς, θ’ αποκαλούν ο ένας τον άλλο «χρυσή μου» και «χρυσέ μου» κι όταν αργά το ξημέρωμα αποσυρθούν, θα ζητήσουν να πετάξω τόνους

χρυσής ματαιοδοξίας αποπάνω τους. Εύκολο είναι; Εγώ ένας μικρός, ασήμαντος, χρυσός μπάτλερ είμαι, τι να πρωτοκάνω; Άρης Γεράρδης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΣΕΛ. 36 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΠΟΙΗΣΗ

ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ

Άτιτλο Οι άνθρωποι έχουν 2 πλευρές Την δεξιά Την αριστερή Την κακία και την καλή...

Oι άνθρωποι φοβούνται να δείξουν τον αληθινό εαυτό τους... Όταν συναντούν ανθρώπους καθρέφτες μπερδεύονται... Αρχίζουν τα φτιασιδια, τα μεικ απ, το βάψιμο Αρχίζουν να φορούν τις βλεφαρίδες τις ψεύτικες Να αγαπούν τις κολακειες.. Να αγαπούν τις τσέπες όχι την καρδιά Να κοιτάς τα μάτια των ανθρώπων όχι τα κρύσταλλα από τα γυαλιά ηλίου Να μείνεις παιδί στον κόσμο ενός ενήλικα που θέλει να βολευτεί..... Να μείνεις με τα όνειρα Να μείνεις με τις ευχές Ακόλουθα τις λέξεις... Ακόλουθα τον άνεμο... Ακόλουθα την καρδιά Ενας χτύπος.... Μια μέρα.... Μια εμπειρια Ένα κομμάτι... Μην αφήνεις τα κόμματια σου... Μην τα αφήνεις...

Maζεψε τα ένα ένα... Μαζέψτε τα Να φτιάξεις τον κόσμο σου δυνατό ©Ευα ΠετροπουλουΛιανου Εύα Πετροπούλου-Λιανού

(εμπνευσμένο από τη σύνθεση του Chopin: Nocturno op.9 Νο. 2) Στο λίγο φως του λυχναριού το ’λεγα τόσο σιγά να μην μ’ ακούσουν γύρω μου: Κατάμαυρη απλώνονταν μπροστά η θάλασσα σα σκοτεινό μετέωρο κι εγώ γελώντας έφευγα από κοντά της. Η λάμψη από το θαλασσί φεγγάρι στα πλάγια του μετώπου έπεφτε τη μάζευε το φάντασμα της νύχτας ασάλευτο, θλιμμένο πάνω πλάγιαζε στο διπλωμένο που μισόκρυβε κρεβάτι ένα μικρό περβάζι, έρμο δίχως όγκους τρυφερούς να του αρκούν. Γιορταστικά σαλεύοντας τα δάχτυλά μου να τραβήξω ως πέρα τη λευκή κουρτίνα το παραθύρι ξάφνου είδα να της γέρνει κι τη νύχτα, τη νύχτα παιχνιδίζοντας με την εσάρπα της ειμαρμένη να το γλυκοφιλεί. Ελένη Οικονόμου

ΡΕΜΒΗ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΜΠΙΣΤΡΟ Απομεσήμερο σ΄εκείνο το παλιό μπιστρό της ρέμβης και της περισυλλογής, ποιητές και διανοούμενοι, αργόσχολοι της σκέψης και των λογισμών, γίνονται σύντροφοι στοχαστικοί. Στους τοίχους μόνιμοι παρατηρητές, μορφές ποικίλες, μέσα σε κάδρα σε αναπαμό. Γκραβούρες με άρωμα από παρελθόν, ζητούνε μερτικό στη συντροφιά. Ψίθυροι σιγανοί και απαγγελίες στίχων, από ρίμες αυτοσχέδιες κάποιων, που αβασάνιστα δηλώνουν ποιητές και ανάγνωση από κείμενα σπουδαίων, που μάταια μιμούνται κάποιοι, και δηλώνουν συγγραφείς επίδοξοι. Απόβραδο στην αίθουσα της ρέμβης και των λογισμών, σιωπήσανε οι σιγανές φωνές, οι θεωρίες, οι απόψεις και η τέχνη καληνύχτισαν. Κι έμειναν μόνες οι μορφές στους τοίχους, να αφουγκράζονται της νύχτας τους ψιθύρους και να προσμένουμε καρτερικά, επόμενης ημέρας τη συντρόφεψη. Κωνσταντινα Βαληράκη

Ο ΗΛΙΟΣ ΠΟΥ ΒΟΜΒΑΡΔΙΖΕΙ΄΄ Βομβαρδισμένα ημερολόγια,σελίδες γκρίζες που δακρύζουν κάτω από το κεραμίδι μιας ανάγνωσης.Αντίδοτο στην εποχή της συνήθειας σιγοτραγουδά ο ήλιος,και η ανάσα του λευκαίνει τα παραπτώματα των αστεριών.Σελίδες λεπίδια μαχαίρια μπηγμένα στην καρδιά της αλήθειας... Βομβαρδισμένες εποχές ατάλαντης ανεκτικότητας. Βάσει σχεδίου ο ηλίος προσπαθεί να βομβαρδίσει με φώς τις σκοτεινές επετηρίδες μιας...ζωής! Πέτρος Βελούδας

Ψυχή του λίθου Ψυχή του λίθου, ψυχή του ύδατος. Σφυρί κι αμόνι, σίδερο και φωτιά. Όσο φυσάς, θεριεύει η φωτιά. Όσο σκύβεις, θεριεύει η σκλαβιά. Στη βροχή κατώφλια, ανώφλια στον άνεμο. Αλάνα στον ήλιο, πανάκι στη θάλασσα. Άλλοτε εκρήγνυσαι κι άλλοτε συρρικνούσαι κι άλλοτε σπας σαν το γυαλί σε κοφτερά κομμάτια. Όταν ο κόσμος μικραίνει βουτάς στην απεραντοσύνη του εαυτού σου. Κάθε φορά που στρίβεις, σμιλεύεις σταυροδρόμια. Θάχεις ακούσει για το πλήθος των σπόρων.

Eίναι δύσκολη η κάθε επικονίαση.

Η δημιουργία σου μοναδική σύνθεση μοναδική ανάπλαση γνωστών πραγμάτων. Μέσα σ’ αυτή αποτυπώνεις το ήθος σου. Κάθε σου δημιουργία αποσπά ένα κομμάτι σου. Κάθε σου δημιουργία σου προσθέτει άλλο κομμάτι μεγαλύτερο. Όλα στηρίζονται στην ικανότητά σου να παραμένεις παιδί και να οικοδομείς χαρακτήρα. Ψυχή του λίθου, ψυχή του ύδατος μες στο καμίνι της φωτιάς ισιώνεις τα κλωνάρια μες του μυαλού σου τη φαιά, μες στου χεριού το πιάσμα. Ψυχή του λίθου Ψυχή του λίθου, ψυχή του ύδατος.

Μπάμπης Τσέλος

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΠΟΙΗΣΗ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 37

Στον 8ον όροφο μοναξιάς Χλωμά και κουρασμένα τα πρόσωπα. Γεμάτη η καρδιά λανθασμένες πεποιθήσεις. Τα καράβια δεν ξεκίνησαν ακόμη το ταξίδι της ειρήνης. Αγάπη σ΄ αγαπώ, σ΄ ένα κόσμο που κλαίει, που μοιάζει πυροτέχνημα στιγμής. Μιλημένες δόξες, μετάλλια, νίκες και αμφισβητήσεις… Δακρύζει το δίκαιο σε μια γλάστρα, φυτεμένο στον 8ον όροφο μοναξιάς. Η αλήθεια ανθίζει στο μπαλκόνι, λευκούς ανθούς. Ψάχνει να δει το φεγγάρι μέσα από τα χαλάσματα. Ζητά ένα χάδι από τα αγάλματα… Ποιος θα εξαργυρώσει τη ζωή μας με μια άλλη ζωή; Στις γέφυρες του άχρονου χρόνου, φωνάζω σιωπηλά με την ποίηση, με ακούνε τα πεύκα, τα έλατα, οι ελιές… Στους κλώνους των ψυχών, πετώ σαν σπουργίτης σαστισμένος, ψάχνοντας λίγα ψίχουλα ειρήνης. Ατέλειωτα ύστερα-αύριο-ποτέ, τάζουμε στη γη που μας γέννησε… Κυλώ σαν ποτάμι με τους στίχους μου μπροστά σου… Εσύ θα αποφασίσεις αν θα αλλάξεις πεποιθήσεις, για να αλλάξεις τη ζωή σου, τον κόσμο, τη γη. Το πέρασμα του πριν με το τώρα και το αύριο είναι μια καταιγίδα ή ένα ηλιογέννημα. Τινάζει τα λευκά λουλούδια, στο μπαλκόνι η μοναξιά μας… Ποια θάλασσα, ποια ακτή, ποιο όνειρο, ποια φωνή, θα ακουστεί στα πρόσωπα μας; Μικρή ζωή σου χαρίζω λευκούς ανθούς, με τα νοήματα στα ποιήματα μου για την ειρήνη. Στάζουν σαν ροδόνερο, μέσα στην διαδρομή της κάθε μας επιλογής… Ο άνεμος τυλίγει τα νοήματα…,τα απλώνει στον κόσμο σαν προβληματισμούς. Μέσα από τους τοίχους ας γεννηθούμε σήμερα, πριν να είναι αργά. Πώς μπορούμε να έχουμε ειρήνη όταν δεν μπορούμε να δούμε ήλιο; Τα δέντρα λύγησαν ο ήλιος δεν φαίνεται… Ας κάνουμε κάτι…

Κυριακή Δράκου Κύπρος

Στο Μαραθώνα για την ειρήνη στον κόσμο Σαν Καλλίμαχος πολεμάς στον Μαραθώνα για την ειρήνη. Να υψώσεις την λευκή σημαία προσπαθείς στην Αλεξάνδρεια του κάθε ανθρώπινου νου. Να απλώσεις με την ποίηση την γαλήνη στις ψυχές. Να φυτέψεις με την αγάπη το σπόρο της λευτεριάς. Σαν αηδόνια τα νοήματα να ακουστούν, τραγούδησε τα άνθρωπε μες την καρδιά σου, άπλωσε τα στο κύμα να λούσουν την Αυγή, ζωγράφισε τα στον ουρανό της κάθε ανθρώπινης ματιάς. Ασύχναστοι οι δρόμοι σου ειρήνη, πολύστιχη προσπάθεια στα τείχη της καρδιάς. Το νήμα της εξόδου από την σκλαβιά μπερδεύτηκε, το κόβουν με σπαθί ματωμένο, πληγωμένο, ερημωμένο, όσοι στα χέρια το κρατούν. Η δόξα διατάζει, ο εύκολος πλούτος κλέβει. Στον Μαραθώνα για την ειρήνη οι πολέμαρχοι άγγιξαν με την παλάμη της ψυχής τους το δάκρυ τους και μάτωσε η ζωή τους. Ήμουν εκεί στον θάνατο, ιδρώνω ακόμη από τον πόνο, κράτησε με από το μπράτσο Καλλίμαχε, φοβάμαι ακόμη, μα θα συνεχίσω στο Μαραθώνα μαζί σου, για την ειρήνη στον κόσμο. Κυριακή Δράκου Κύπρος

ΣΕΛ. 38 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΠΟΙΗΣΗ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΠΑΝΤΑ ΘΑ ΒΡΕΧΕΙ

Δάκρυσαν τα διάφανα των ανέμων φιλήματα

Θα βρέχει μια ατέλειωτη βροχή θα σου δέρνει το σώμα στις συνοικίες της απώλειας στους δρόμους που ασθμαίνεις παράφορα δίπλα σε κουρελιασμένα σπίτια κι αμμοβολές κρατώντας σφιχτά τη νικημένη σου σημαία.

Δάκρυσαν τα διάφανα των ανέμων φιλήματα δοκίμασαν να ακουμπήσουν, τα χνώτα των πέτρινων τοίχων. Κρίθηκαν ένοχοι, διωγμένοι ενός σκόρπιου παραδείσου. Στην απομόνωσή τους έριξαν ύδωρ, αναστήλωσαν τη ζωή μέσα από συμπληγάδες. Δάκρυσαν τα διάφανα των ανέμων φιλήματα αντιμαχόμενα το αιώνιο ταξίδι, φυλακισμένα στους ασκούς του Αιόλου. Στη συντροφιά των σύννεφων την ομήγυρη έραψαν με αγάπη έφιππα όνειρα. Αγκάλιασαν ευλαβικά χνάρια ρότας έστρωσαν πυξίδα, έριξαν μαντήλι βρεγμένο της αλμυρής θάλασσας. Υψώθηκαν σαν παιδιά του ουρανού ακούμπησαν την πλώρη στο ολόγιομο φεγγάρι. Ανάσες ενός μακρύ ταξιδιού συντρόφευαν τα πουλιά στο λευκό τους ορίζοντα. Σαν βέλος οι πνοές τους λίκνιζαν το σώμα με φτερωτές δροσιές μιας ξεχασμένης άνοιξης.

Θα βρέχει εκεί που χαμηλώνουν τα βουνά κι ακούς οπλές τρεχάματα τρέμει ένα πουλί μες στο μεδούλι σου κι αδειάζει η φωνή σου από μέσα πάντα θα βρέχει όταν ψηλαφίζεις τραύματα τις χίλιες ερημιές σου κι αφουγκράζεσαι όταν έξω απ’ την πόρτα της κουρνιάζεις σκοτεινός μην περιμένοντας κανείς να σου ανοίξει και πνίγεσαι. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Α. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ

14/9/2017 Περσεφόνη Μαρμαρινού

Του Αιγαίου κόρες

Θαλάσσια εξέδρα

Οι πρώτες ακτίνες του τιναχτηκαν την ομορφιά του πελάγου ροδισαν λεβεντονιος χρυσή βέρα κρατεί, στην πιο όμορφη ,πιο λυγερη να την περάσει,και στο λαιμό ολοχρυση ελιά να της κρεμάσει;

Ο πανέμορφος αυτοκρατορικός ήλιος της αλήθειας σταδιακά αναδύεται μελίρρυτα σαν την πανσέληνο από την αύρα της σεληνοφώτιστης θαλάσσιας εξέδρας και βυθίζεται ξανά με την ευκρίνεια του Σίσυφου στην θαλπωρή κατάνυξη της θετικής αίσθησης. Ζωγραφίζει ουράνιους προφητικούς γαλαξίες με αυθόρμητη έμπνευση επιτελικών καταιονισμών. Το πέλαγος των χάλκινων συναισθημάτων που κομίζει στο τεράστιο κάτοπτρο εσχατολογικά αντανακλά σε μυριάδες ακατάπαυστες διακλαδώσεις και σε καθημερινά είδωλα πραότητας.

Γονάτισαν:η Σαντορίνη .. η Αμοργός ..η Σίκινος κ η Σχοινούσα ολες του Αιγαίου οι κόρες τον πρίγκιπα καρτερουσαν. Άραγε ποια θα ειναι η τυχερή Που πάνω της η ομορφιά του θα λάμψει στου κάμπου το κρεβάτι της κρασι να τον κεράσει;

Λεόντιος Πετμεζάς 15/09/2019 Θαλασσινή

Χαϊκού Τι ωραίο θέαμα, η πρασσινάδα η τρυφερή σ΄όλες τις αποχρώσεις Τι ωραιο θέαμα, του κήπου τα τριαντάφυλλα με πέταλα βελούδου Τι ωραίο θέαμα, τα φτερουγίσματα πουλιών στων δένδρων τα κλαδιά.

τα παιγνίδια των παιδιών στου σχολείου την αυλή. Τι ωραίο θέαμα, ζευγάρια αγαπημένα, στο δρόμο χέρι-χέρι. Τι ωραία η ζωή, με παιδιά και με λουλούδια, και μ'αγάπη στην καρδιά. Αμφιτρίτη Κωνσταντέλου-Εμμανουήλ

Τι ωραίο θέαμα

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ ΜΙΑ ΑΝΑΣΑ ΦΩΣ

ΠΟΙΗΣΗ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 39

ΠΡΟΑΙΣΘΗΜΑ

Σαν παίρνει η μέρα να ξυπνά το στεναγμό σιμώνει κι ανεμίζει ολόλευκες ελπίδες μπροστά από το ανοιχτό παράθυρο. Σα ζωγραφιά κρεμασμένη σαν το κορίτσι του Νταλί π’ αγναντεύει τη θάλασσα στου γαλάζιου την απαστράπτουσα γαλήνη γλιστρά μήπως και γλυκάνει της ζωής η τραχύτητα.

Το πρωί μας αφηγείται τόσο όμορφα ψέματα χαϊδεύει τα αναστατωμένα μας μαλλιά και αναστενάζει κι εμείς ξυπνάμε και πίνουμε γι’ ακόμα μια φορά μία γουλιά από την κούπα των καταπιεσμένων δυνατοτήτων. Κι έπειτα θα ακολουθήσει η σειρήνα του μεσημεριού σημαίνοντας την εγκατάλειψη του εαυτού από χαμένες ευκαιρίες που εξαφανίστηκαν σαν άστατοι εραστές κι αδίστακτα μας εγκατέλειψαν στο χείλος του αναπόδραστου.

Με τα χέρια ανοιχτά σαν πουλί ξεσηκωμένο από τον άνεμο λιώνει το βάρος του μυαλού φτερουγίζοντας στης ξελογιάστρας θάλασσας τα πλάτια. Μια ηλιαχτίδα άτακτη το είναι της απόψε τρέχει να αφουγκραστεί την ουράνια συμφωνία αφήνοντας στο έρημο κύμα το χάος των γκρεμνών της.

Θα πρέπει να υποστούμε την οργή της αλήθειας -αμείλικτη οικοδέσποινα, μας κουνά το δάχτυλο σαν διευθύντρια παρθεναγωγείου, μας πιάνει από τ’ αυτί και μας πηγαίνει ολοταχώς στο μάθημα. Μετά το σούρουπο, πάνω στο δελεαστικό μας μαξιλάρι προσφέρουμε τους εαυτούς μας σε σκοτεινά όνειρα, μια τελευταία προσπάθεια διάσωσής μας από τα θλιβερά απομεινάρια της μέρας.

Οργίστηκαν οι ώρες να καρτερούνε το αύριο. Κουράστηκαν οι άδειες Κυριακές να κουβαλάνε το χθες. Τα λάβαρα της μακρινής ευτυχίας καλά διπλωμένα στο παλιό σεντούκι έπαψαν να υπακούουν στης αναμονής την προσταγή. Σκαλωμένη στα χείλη μια ανάσα φως αστράφτει δειλά στο σκιερό λιμανάκι της καρδιάς. Δονείται, απλώνεται, λαμπυρίζει, γελάει.

Βασιλική Δραγούνη

Γελάει όπως πρώτα η ελπίδα όπως πριν το εγώ νυχτωθεί στην απληστία του ουρανού πριν μείνει το όνειρο αγκυροβολημένο καράβι. Όπως πριν στεφανωθεί με εγκατάλειψη το φεγγαρόφωτο. Γελάει η ψυχή - μια σταλιά όπως πρώτα- γελάει. ΣΜΑΡΩ ΝΟΤΟΥ

ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ Σκορπάς στα όνειρα ουσία, μα αυτό μάτια μου ορκίζεται σαν παραδοχή όσων νιώθουμε... κράτα με στα χέρια σου, στην πεμπτουσία των λέξεων σου ευλόγησε με και εγώ απόψε θα σε αγαπήσω πιο πολύ από το καθετί μέσα μου. Σε κρατώ ζωντανό στα σωθικά μου σαν πάλλεται η καρδιά μου στην ηχώ του ονόματος σου, πόσο αγαπώ να σε βλέπω , να γεμίζεις τις αποξενωμένες υγρές κηλίδες κάτω από μάτια μου, πόσο μισώ σαν στεγνώνουν από την απουσία σου. Απόψε είναι όλοι εδώ, κριτές να αναλώσουν όλα όσα μας ένωσαν, μα μην τους φοβάσαι, οι αναμνήσεις γνωρίζουν... Κοίτα με για λίγο και άσε με να σε ταξιδέψω σε ότι κρυφό φυλάω από εσένα για εσένα. Δώσε μου το ηλιοβασίλεμα που κρύβει το χαμόγελο σου και εγώ θα το αγναντεύω αιώνια, σαν το τέλος ενός παραμυθιού που παίζει ξανά και ξανά. Κάποτε θα μας θυμάμαι σε αυτή την στιγμή και σαν η πεμπτουσία του αρώματος σου θα ευωδιάζει τις σκέψεις μου, τόσο πιο πολύ θα αναζητώ να σε βρω. Κανείς δεν είναι δυνατός ώστε να χαθεί από κάτι αληθινό, και αδύνατος ώστε να ενδώσει σε αυτό το χάος. Κράτησε με σφιχτά στα χέρια σου, ριγάται το κορμί μου από τον πόθο να σε αισθανθώ, διότι ο κόσμος είναι σαν το χιόνι, μα μέσα στις νιφάδες του εσύ φαντάζεις καλοκαίρι μου....! Ραφαέλλα-Άννα Μπούχλα

ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙ ΣΤΗΝ ΑΚΤΗ Το εικονοστάσι απ' την ακτή το πέλαγο αγναντεύει. την Παναγιά "παρακαλεί" όλους να προστατεύει! Στη θάλασσα όσους βρίσκονται, με πλοία ταξιδεύουν, σε χώρες πάνε μακρινές για τη ζωή παλεύουν! Το καντηλάκι συνεχώς καίει στο εικονοστάσι, σβηστό όποιος το δει πιστός ν' ανάψει, κάνει στάση! ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΓΑΪΤΑΝΑΚΗ

ΕΛΛΑΔΑ, ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΣΟΥ Πατρίδα, καλημέρα σου, ο ήλιος σου να λάμπει, παντού σου να φεγγοβολούν χωριά, πόλεις και κάμποι! Άνθρωποι να χαμογελούν στις γειτονιές, στους δρόμους και ξέγνοιαστοι να περπατούν μ' ανάλαφρους τους ώμους! Γλαστρίτσες με βασιλικό άρωμα να σκορπίζουν, πατρίδα μου, για σένανε ύμνους να ψιθυρίζουν. Σ' όλη τη Γη οι άνθρωποι για ΕΛΛΑΔΑ να μιλούνε με σεβασμό στα λόγια τους και δέος να σε τιμούνε! ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΓΑΪΤΑΝΑΚΗ

ΣΕΛ. 40 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΠΟΙΗΣΗ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ ΙΕΡΑ ΝΑΥΜΑΧΙΑ

Tιμή σ' εκείνους όπου στη ζωή των όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες… Κωνσταντίνος Καβάφης Ω, αοίδιμη ναυμαχία! Μνήμη αιωνία ουσίας ανόθευτης, ευδώρων στενών Σαλαμίνας. Ξεκίνημα της ιστορίας της ναυτικής, πασιφαές. Στου κόσμου τα πλάτη ο πρώτος ακήρατος χρόνος. Του κόσμου η μέγιστη νίκη· η πιο τρανή, του φωτός του ελεύθερου· στα ξύλινα τείχη… Κι απ’ της ελιάς κλωνάρι, της ιερής, τρυφερός βλαστός στης νίκης το δρόμο, να φέγγει τον οιωνό τον άσβεστο, στου Κυχρέα τα στενά ειμαρμένη· της ανδρείας, του φωτός ειμαρμένη· της ανδρείας, του κοινού των Ελλήνων. Των Ελλήνων, ω, δαιμόνιε νου, που τη νίκη με τέχνασμα, εκάλεσες, στων στενών τα νερά, του Θεμιστοκλή που κρυφίως το μήνυμα έστειλε, το απατηλό, με τον Σίκινο, ίσα, στον Ξέρξη: «Σαν του ήλιου το φως θα πάψει τα νερά να φλογίζει, και το σκοτάδι ξεχυθεί πλημμύρα στον ουρανό, οι Έλληνες θα τρέξουν φευγιό μεγάλο και κρυφό, απ’ τα στενά, πριν έρθουν οι Πέρσες, αλαφιασμένοι να έβγουν· να γλυτώσουν απ’ του Ξέρξη το χέρι το δοξασμένο». Κι ως επείσθη σ’ αυτό ο βασιλιάς, ο μέγιστος της γης, τα καράβια με τρεις, τις γραμμές τους, απ’ το Φάληρο να σαλπάρουνε διέταξε· στα στενά να προλάβουν να έμπουν κι αιφνιδίως στων Ελλήνων να επιπέσουν το στόλο. Μα σαν στο άρμα του ανήλθε ο ήλιος, και ξύπνησε φωτόλουστη η μέρα στα γαλανά νερά, του Μαραθώνα η μνήμη και των Θερμοπυλών, ζωντανή στις καρδιές και στο νου των Ελλήνων που με θάρρος τον εχθρό επροσμέναν, εις στα στόματα όλων, με ψυχή, υψηχώντας, αντήχησε: "Ω παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδ', ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων· νυν υπέρ πάντων αγών". Και ευθύς, οι εμβολισμοί ξεκινήσαν, φωτοπλημμύριστοι, πρώτα των Αθηναίων επί του σκότους του μαύρου του Φοινικικού· κι ακολούθησαν κι όλοι οι άλλοι: Αιγινήτες, Κορίνθιοι, Μεγαρείς· Λακεδαιμόνιοι, Σικυώνιοι, Επιδαύριοι· Αβρακιώτες, Ερετριείς, Τροιζήνιοι· και Νάξιοι, Ερμίονες, Λευκάδιοι· Κείοι, Στυρείς, Κυθνίοι· κι απ’ τη Μεγάλη Ελλάδα, μαζί κι οι Κροτωνιάτες. Έλλην Λόγος, απ’ τη μια· χλιδή Περσική, απ’ την άλλη, βαρβαρότητα και τυραννία. Και δεν τους έσκιαζαν οι παφλασμοί του τρόμου, απ’ το άπειρο πλήθος των σκαφών του εχθρού. Οι παφλασμοί του τρόμου που το αίμα παγώνει. Δεν τους έσκιαζαν, γιατί ήσαν γενναίοι. Έσπαζαν, οι παφλασμοί του τρόμου, στα βροντερά και γενναία τους στήθη με ιαχή - "Ίτε παίδες"! Τον παιάνα της αρετής που πηγή κι ηλιαχτίδα, σε τούτη τη γη, ξεπηδά κι αναβλύζει αιώνια. Με ψυχή λιονταρίσια, και ορμή αετού, για το μέλλον του γένους κρατήσαν, φωτεινούς ουρανούς. Μ’ ανυπέρβλητο θάρρος και τόλμη, ως το γλαυκοπόρφυρο δείλι να ’ρθει, τα κουπιά τους, χτυπούσαν ελαύνοντας, και, με χάλκινα ακρόπρωρα, τα εχθρικά τα σκαριά εμβολίζαν

κι ακροστόλια σπάζοντας, και του εχθρού τα κουπιά, και συντρίβοντας κι όλα του τ’ άρμενα. Και το γέρας το λαμπρό, το δορίκτητο, ως τους άξιζε δρέψαν, κι ήπιαν, ω, το κροντήρι της νίκης. Μαραθώνα, τη δόξα σου ορθή κι υψιμέδουσα, Θερμοπύλες, το δικό σας καλλίανθο κλέος, δικαιώσαν, λαμπρύναν και στέργιωσαν. Ναι, με τρόπο που δεν επιτρέπει σε κανέναν σε τούτη τη γη, στο εξής να υστερεί, και πιο κάτω να στέκει, απ’ το ένδοξο φως που στη χώρα του Αίαντα φέγγει! Τώρα ξέρουμε… Δεν πολεμάν θνητοί σε Σαλαμίνες· ούτε απλοί στρατιώτες το δόρυ τους μπορούν να εξακοντίσουν. Μόν’ ποιητές, φιλόσοφοι και μαχητές φωτός· και σκαπανείς του πνεύματος, Ημίθεοι και ήρωες· γυμνασμένα κορμιά, με επιδέξια χέρια και μια φλόγα να καίει την καρδιά: η αντρεία. Κι αν, να μάθεις ζητάς, ταξιδιώτη στο σκαρί "ιστορία", Σαλαμίνα, ιδού, τι σημαίνει… Πράξη Θεία, που λέγεται Ποίηση, Σαλαμίνα, ω, πνεύμα, σημαίνει, κι ενατένιση, διαρκής αναζήτηση: του αιώνιου, του φωτός, του απόλυτου· της αλήθειας αστέρι, σ’ ουρανό και στη γη. Να ποιήσεις το φως το απόλυτο, στη ζωή και με πράξεις, Σαλαμίνα, επιπλέον, σημαίνει. Μα, οι ροές της ιστορίας μελωδούν, Μαραθώνων, Σαλαμίνων, Πλαταιών, την ύψιστη νίκη, ως πνεύματος άθλο, μόνο, αν, Θερμοπύλες, φωτισμένη τολμά η ψυχή. Και να. Οι καπνοί της Αθήνας που όλη φλεγόταν, τις ψυχές καταπίναν, τις ψυχές των Ελλήνων που απλοί θεατές, απ’ τα μέρη του Αίαντα, των Περσών τις δηώσεις στου Θησέα τη χώρα, και τις βέβηλες πράξεις στα ιερά της Ακρόπολης, με το φόβο πελώριο, ανθρώπινο φόβο, στις ψυχές να πλανάται, μοναχά εκοιτούσαν, κι αναμέναν να ’ρθει κι η δικιά τους σειρά. Γιατί, ποιός, θα τό ’χε υπογράψει, και εγγύηση, ποιός, θα μπορούσε να δώσει, πως ο Ξέρξης εκεί θα ηττηθεί; Κανείς, παρά μόνο, της ψυχής το μελάνι. Γι’ αυτό, κι οι Σαλαμίνες, Θερμοπύλες διπλές κι αν είναι! Για της ψυχής το θάρρος, το απροσμέτρητο, σαν τολμά Θερμοπύλες· και για της νίκης της γοργοφτέρουγης το καλόηχο εύδοξο άκουσμα, που αυτάγγελτη, γίνετ’ αυτάγγελμα, σαν κεραυνοί αρετής κυβερνούν της καρδιάς την πυξίδα. Και να, που πνεύμα φωτός τούτη η νίκη κάρπισε· όχι, στου Αχιλλέα, μόνο, τη χώρα, μα κι ακόμα πιο πέρα κι ακόμα πιο πάνω· στην Ευρώπη που ανέμενε το φως να δεχτεί· μα θα τό ’χανε, φευ, των Ελλήνων το ελεύθερο εκείνο το φως, αν εκείνη η μάχη χανόταν. Και πώς θα ερχόταν γλυκύς ο καιρός, το φως το υπέρλαμπρο να θρέψει το φέγγος του, πατέρας του πνεύματος, μαζί και μητέρα, σ’ αυτόν τον πλανήτη, σε όλη τη γη! Των απόγονων, όμως, του Ιάσωνα και των κουρσευτών της Τροίας, η νέα νίκη, ν’ ανθίσει, επέτρεψε, σε ετούτο το πνεύμα φωτός, στων αιώνων το γήινο πλάτεμα. Κι από τότε, αιώνια ο χρόνος φλοισβίζει, πως διπλό, είν’ το χρέος. Διπλό του κόσμου ετούτου του Ελληνικού, χρυσόδιπλο και του κόσμου ολάκερου. Γιατί, εδώ ’ταν που το πνεύμα ανέτρεψε και για πάντα εκρήμνισε την πορεία του σκότους. Κι έγινε στίχος, μαζί και τραγούδι, ο παλιός προαιώνιος όρκος - χρησμός:

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ ο της ύψιστης αρετής επιβραβεύεις, με καταξίωση και με τιμής αιώνιο κότινο, ναι! Γιατί δεν αστράφτεις, υψιβρεμέτες, τους κεραυνούς σου, οδηγός να γίνεις του σήμερα, ναι! Που λησμονεί το λαμπρό παρελθόν του, κι αμνημόνως περί άλλων τυρβάζει! Δεν φωτίζεις, γιατί, ξανά με το φως, αυτό, το ανέσπερο, του Έλληνα φως, αυτό που δε σβήνει, μα, κάπου κοιμάται, το φως της ευθύνης, το φως της τιμής που ανέτειλε εδώ, μα εδώ είναι; ποιος ξέρει, ψηλά να φωτίζει και νου και καρδιές; Ω, άκορη Θέμις, πριν δίκην δικάσεις, για δες κατά κει που φτερόκοπο στέκει πολυμόχθως κι αείποτε, των Σαλαμινομάχων, τιμής κι αρετής και ήθους το σθένος. Δείξ’ την ευγνωμοσύνη σου, μαζί μου κι εσύ, για χάρη και μόνο, και μόν’ προς τιμήν του, σ’ αυτό, το υπέρτατο, τ’ απόλυτο φως, που η τιμή κι η αρετή και το ήθος ορίζουν! Κι εσείς, ω, Σαλαμινομάχοι, ω, Ημίθεοι! Και συ, επικράτεια του Κυχρέα, στολίδι του Σαρωνικού κι αγλάισμα των αιώνων, ω, Σαλαμίνα! Που σας πρέπει μνημείο παγκόσμιο, εδώ να στηθεί, στον Πανίερο Δήμο του κόσμου. Μνημείο μνήμης και τιμής, στους νεκρούς – Υπόσχεση τόλμης κι αρετής, σ’ αυτούς που θα έρθουν· λευτεριάς παρακαταθήκη ιερή,

ΠΟΙΗΣΗ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 41

να φωτίζει απ’ την Κυνόσουρα τους αιώνες. Ω, Σαλαμινομάχοι! Ω, Σαλαμίνα! Αγαλλιάστε! Κοντά είναι η ώρα, που ο παλμός της περήφανης νίκης, θα σαλπίσει ξανά, μες στο σκότος ελπίδα, να σταλάξει το φως μέσα εκεί στις ψυχές, κι ο δαυλός σας, να δείξει το δρόμο. Και πυρφόρες σαν θά ’ναι και πάλι οι καρδιές, ν’ αναστήσουν τη μνήμη του χρέους· νά ’ν’ ολόρτη, στο χρόνο, εδώ: Μέγα Τέμενος, λαμπρό των Ελλήνων και για σένα, ω, ανθρωπότη! Τώρα, δέστε! Να εδώ που η Αιγαιοπελαγίτισσα Μάνα σαλπίζει τον όρθρο των καιρών… Για σένα Ελλάδα, για σε Οικουμένη! Σηκώστε τ’ άρμπουρα, σηκώστε τα! Σηκώστε τ’ άρμπουρα και τις καρδιές! Άιντε παιδιά, να σηκώσουμε την Ελλάδα! Η σάλπιγγα σήμανε. Για νέες Σαλαμίνες! Ίτε, ω, του Πνεύματος Πόθοι! Ίτε, ω, παίδες Ελλήνων!! Ιωάννης Παναγάκος Έπαινος Διεθνούς Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Δήμου Σαλαμίνας, σε συνεργασία με τον Διεθνή Πολιτιστικό Οργανισμό Σαλαμίνας «Το Καφενείο των Ιδεών» 2011.

Η αμεριμνησία του καλοκαιριού Χρόνια προσπαθώ να εξηγήσω το σώμα μου στο σώμα σου, την αχλή που το περιβάλλει τις θερμές νύχτες που κουβαλάει την αμεριμνησία του καλοκαιριού – όση πρόλαβε να κρατήσειστο τρύπιο δίχτυ της ψυχής του. Σημασία έχει να εννοείς κι εσύ την ευτυχία των μικρών θηλαστικών της αυγής, να περιποιείς τιμή στα βραδινά πουλιά και να μην τρέφεις αυταπάτες -περί αθανασίας των φιλιώνπου σκουριάζουν το μυαλό. Κάνε μια στάση στο καλοκαίρι μας και νιώσε τον δίχως ανταπόκριση έρωτα τον δίχως έλεος πόθο του κορμιού, κι ύστερα μπορείς να μείνεις μόνη, να σιωπάς, ν’ αναπολείς δροσερά μοναστήρια και να άδεις ύμνους μοναστηριακούς που οδηγούν την ψυχή -πάλι η ψυχή- στην ευδαιμονία της.

Αδέσποτη ζωή (Στον Κανέλλο του Προφήτη Ηλία Πειραιά) Και μάθαμε για αισιοδοξία να μιλάμε με νέα μάτια κάθε αυγής το πρώτο φως να το κοιτάμε με όνειρα μακρόπνοα σε κόσμο ειδυλλιακό δυνάστες στο ανθρώπινο βασίλειο το τόσο σκληρό. Κι ας είναι τόσες ψυχούλες στον δρόμο, στα αζήτητα στις εγκατάλειψης την παγωνιά,στις λάσπες και τις μπόρες. Και είναι δέκα χέρια ευσπλαχνικά που απλώνονται και δέκα βλέμματα και άλλα τόσα που απάνθρωπα κρατάνε φόλες. Ζωάκια που στην κρύα πόλη ζεστασιά αναζητούν και κάποιο χάδι στην μοναξιά ζωής αδέσποτης, λίγη αγάπη. Δύο ματάκια απονήρευτα που δεν πειράξανε το μόνο σφάλμα τους, που στον δρόμο τα πετάξανε. Η κρύα πόλη με αγάπη τον αγκάλιασε δεκάχρονης ζωής ο αγώνας επιβίωσης θυμάμαι τα χέρια μου τ'απλωμένα πώς τα γνώριζε λίγη στοργή ζητούσε,δεν είχε άλλη αξίωση.

Άρης Γεράρδης

Άδειος ο δρόμος απ' την γλυκιά την παρουσία του θα λείπει πια για πάντα η φιλική φιγούρα του δεν θα προσμένει πλέον στην γωνιά για να με δει στον ουρανό αστέρι έγινε, εκεί πια κατοικεί . Και με απορία αυτά τα μάτια από ψηλά κατηγορούν πώς τόσο μίσος να υπάρχει σε ψυχές κακές. Αν τα ζωάκια με τόση ευκολία τα δολοφονούν, σίγουρα ζουν χωρίς αισθήματα και είναι φύσεις εγκληματικές. ΒΑΡΒΑΡΑ ΚΑΤΣΙΑΝΟΥ

ΣΕΛ. 42 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ Περιμένοντας να έρθει

Της Ελένης Οικονόμου Ο μοναχός έσκυψε πάνω από τον ηλικιωμένο άντρα που είχε γείρει πάνω στο παγκάκι της στάσης και είχε ξεψυχήσει. Χειμερινό θέρετρο Κούμγκανγκ, Βόρεια Κορέα, Οκτώβριος του 2010. Κόσμος πολλής είχε μαζευτεί γύρω από τους δυο άντρες, τον ζωντανό μοναχό και τον πεθαμένο γέροντα, και χάζευε το ασυνήθιστο θέαμα. Μητέρες περνούσαν από μπροστά τους γρήγορα, κλείνοντας τα μάτια των παιδιών τους, ζευγάρια στέκονταν όρθια, γεμάτα περιέργεια και μουρμούριζαν, περαστικοί σκουντούσαν τους φίλους τους και τους έκαναν νόημα, αδιάκριτα, με τον δείκτη του χεριού τους, να κοιτάξουν προς την μεριά των καθισμάτων. Είχε να δει τον ξάδελφό του για περίπου εξήντα χρόνια. Ο πόλεμος της Κορέας τους είχε χωρίσει από το 1951. Ο Ψυχρός Πόλεμος ιστορικά είχε συμπιεστεί μεταξύ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Πολέμου του Βιετνάμ και είχε μείνει γνωστός ως «Ο Ξεχασμένος Πόλεμος». Όντως ξεχασμένη, θαμμένη κάτω από τις στάχτες άλλων ιστορικών γεγονότων, αυτή η αιματοχυσία του λαού του, είχε καταλήξει μια τραγωδία με πολλά θύματα και χωρίς κανένα εμφανές όφελος για καμία από τις δυο παρατάξεις. Κι αυτό ήταν ακριβώς που μάτωνε την ψυχή του κουρασμένου Βορειοκορεάτη: η ματαιότητα.

436 Νοτιοκορεάτες είχαν τη δυνατότητα να περάσουν τρεις ημέρες με συγγενείς τους, στα πλαίσια της διακορεατικής προσωρινής επανένωσης. Κι ανάμεσά τους ήτανε και ο ξάδελφός του, ο μοναδικός συγγενής που του είχε απομείνει. Τρεις ημέρες του είχανε δοθεί. Τρεις ημέρες για να χωρέσει τον χαμένο χρόνο 59 ετών. Έπρεπε με κάποιον τρόπο να συμπιέσει σχεδόν μια ολάκερη ζωή μέσα σε κείνα τα εικοσιτετράωρα. Να τη συμπιέσει, όπως συμπιέστηκε και ο Ξεχασμένος Πόλεμος. Πως θα ήταν άραγε ο ξάδελφός του; Θα τον αναγνώριζε; Εκείνος θα αναγνώριζε αυτόν; Αχ, πόσα πράγματα είχανε να πουν! Πόσες ιστορίες να διηγηθούν! Πόσα δάκρυα να χύσουν!

2 εκατομμύρια ψυχές είχανε κυλήσει στον κάτω κόσμο. Η φρίκη του πολέμου είχε στοιχειώσει την παιδική του καρδούλα και το στοιχειό αυτό συνέχιζε να κατοικεί μέσα της μέχρι και σήμερα. Ποτέ δεν θα ξεχνούσε. Τα κορμιά που στοιβάζονταν σε ομαδικούς τάφους, τις γυναίκες με τα μωρά στην αγκαλιά που έτρεχαν, ουρλιάζοντας και παραπατώντας, μπροστά από τα τανκς, τα χέρια των ανθρώπων που ξεπρόβαλαν άψυχα μέσα από το παχύ χιόνι. Όλη αυτή η εξαθλίωση της Κορεατικής χερσονήσου είχε γεμίσει με ρυτίδες την ψυχή του, νωρίτερα από ότι ο χρόνος γέμισε με αυτές το πρόσωπό του. Η αδελφή του, που ήταν δύο χρόνια μεγαλύτερη από αυτόν, του έσφιγγε το χέρι καθώς πλησίαζαν στα ελληνικά χαρακώματα. Ο πατέρας τους τούς ακολουθούσε σιωπηλός. Φαινόταν στο πρόσωπό του πως σιχαινόταν τον εαυτό του για αυτό που πήγαινε να κάνει, μα είχανε να φάνε πάρα πολλές μέρες. Και η κόρη του καταλάβαινε πως δεν είχαν άλλη επιλογή, καταλάβαινε πως ήταν η μόνη τους ελπίδα. Όταν έφτασαν στα συρματοπλέγματα, το νεαρό δεκατετράχρονο κορίτσι άφησε το χέρι του αδελφού της, μπήκε μπροστά και σήκωσε το λιωμένο της πανωφόρι, αφήνοντας ακάλυπτα τα δυο ατροφικά της στήθη. Το πολικό ψύχος έκανε το σκελετωμένο της κορμάκι να τρέμει, καθώς το είχε αφήσει εντελώς ξεσκέπαστο. Μα όσο περνούσε η ώρα, κανένας στρατιώτης δεν έλεγε να πλησιάσει. Κανένας δεν ζύγιαζε να την αγγίξει. Ώσπου τελικά, μέσα στον ζόφο της παγερής νύχτας, είδανε μια φιγούρα να κινείται προς το μέρος τους. Στάθηκε για λίγο απέναντί τους και για μερικές στιγμές, τα χνώτα του Έλληνα υποσμηναγού και της σκελετωμένης κορεάτικης οικογένειας ενώθηκαν. Ύστερα, η επιβλητική φιγούρα άπλωσε το χέρι της μέσα από τα σύρματα και έχωσε στη χούφτα του πατέρα μερικά χαρτονομίσματα και λίγο ψωμί. Καθώς οι τρεις τους αγκαλιασμένοι – για να προφυλαχθούν όσο περισσότερο μπορούσαν από τον αέρα που θέριζε – κατηφόριζαν τον χιονισμένο λόφο, ο μικρός αδελφός είχε γυρίσει το κεφάλι του και το βλέμμα του είχε διασταυρωθεί με εκείνο του άγνωστου άντρα, που παρέμενε ακίνητος πίσω από τα συρματοπλέγματα και τους ατένιζε. Η αδελφή του και ο πατέρας του πέθαναν λίγες εβδομάδες αργότερα. Το παιδί είχε μείνει αγκαλιά με τα δύο πτώματα, που τον κοιτούσαν με τα γυαλιστερά τους μάτια, για κάμποσες μέρες, ώσπου να τους ανασύρουν από τα συντρίμμια. Κι όταν τελικά τους έβγαλαν από το υπόγειο των χαλασμάτων στο φως της ημέρας, δεν μπορούσε να πάρει τα μάτια του από τα γυμνά, ατροφικά στήθη της αδελφής του, που ξεπρόβαλαν μέσα από το ξεσκισμένο της ρούχο. Κοιτούσε για ώρα πολλή τις πεταχτές της ρώγες, ώσπου τα δάκρυα ανακάτεψαν τον κόσμο γύρω του και στη θέση τους τοποθέτησαν δύο καστανές ίριδες, που τον ατένιζαν καθώς κατηφόριζε τη

χιονισμένη πλαγιά. Τα ξεραμένα του χείλια ακούμπησαν πάνω στο συρματόπλεγμα και αμέσως στο στόμα του απλώθηκε η γεύση από το σκουριασμένο σίδερο. Και πάλι, τα δάκρυά του ανακάτεψαν τον κόσμο γύρω του κι οι πλεγμένοι δακτύλιοι των συρμάτων ξάφνου λύθηκαν και έγιναν πουλιά που πέταξαν στον συννεφιασμένο ουρανό που μύριζε μπαρούτι. Κουλουριάστηκε μπροστά από τα σπασμένα κλουβιά και υπομονετικά, σιωπηλά τον περίμενε να έρθει. Στα χαρακώματα ζούσαν και άλλα παιδιά που είχαν «σώσει» οι Έλληνες στρατιώτες. Μαζί με αυτά, από ευγνωμοσύνη, έκανε ό,τι δουλειά του ανέθεταν. Καθάριζε, μαγείρευε, βοηθούσε τους στρατιώτες, που μόλις είχανε γυρίσει από τη μάχη, να ξεβγάλουν τις ξιφολόγχες τους από το αίμα του εχθρού και να περιποιηθούν τις πληγές τους. Κουβάλαγε ξύλα χοντρά και τσουβάλια, έβαζε τα κούτσουρα επάνω από τα πυροβολεία και μετά γέμιζε τα σακιά με χώμα και τα τοποθετούσε και αυτά από πάνω. Μια φορά μάλιστα, είχε πάει και μαζί με τον υποσμηναγό για επιθεώρηση στο πεδίο της μάχης. Η εικόνα του κατακαμένου λόφου ποτέ δεν θα σβηνόταν από τη μνήμη του. Το τοπίο ήτανε ένα συνονθύλευμα πυρπολημένης δασικής έκτασης και πυρακτωμένης ανθρώπινης σάρκας. Δεν μπορούσε να πάρει ανάσα από τη δυσοσμία των νεκρών. Τα σκουλήκια και τα μυρμήγκια, σα σιδηροδρομικές γραμμές, κατευθύνονταν σωρηδόν προς τα άψυχα κορμιά και τα κατάτρωγαν. Ο μικρός, είχε κουβαλήσει πολλά πτώματα μακριά, μα το χώμα ήταν τόσο ποτισμένο με το σαπισμένο αίμα και τα υγρά του ανθρώπινου οργανισμού, που η βρώμα παρέμεινε το ίδιο αποπνικτική. Το αγόρι κοιμόταν στη σκηνή του Έλληνα υποσμηναγού και πολλές φορές ο νεαρός πολεμιστής του διηγούταν ιστορίες. «Η πρώτη μάχη που δόθηκε ήταν στις 29 Ιανουαρίου 1951. Η Μάχη του υψώματος 381. Ξεμέναμε από πυρομαχικά και για αντιπερισπασμό, πετούσαμε στον εχθρό κονσερβοκούτια, για να νομίσει πως είναι χειροβομβίδες!». Έτριβε τα χέρια του για να ζεσταθούν, άναβε ένα τσιγάρο και συνέχιζε. «Μια φορά, σε μια σπηλιά, είχαμε εντοπίσει στοιβαγμένους Αμερικανούς αιχμαλώτους που είχανε κρύψει οι Κινέζοι. Αυτοί, από τη χαρά τους, όταν μας είδαν, άρχισαν να κλαίνε και να μας φιλάνε τα χέρια». Ήτανε ένα παράξενο θεριό εκείνος ο άντρας, που αν και υποσμηναγός, στον Πόλεμο της Κορέας είχε κληθεί να υπηρετήσει στο πεζικό. Στα μάτια του αγοριού ήταν ένας γίγαντας. Μεγαλόσωμος, γεροδεμένος, ανάστημα που ξεχώριζε μέσα στο πλήθος και που σίγουρα κανένας δεν ήθελε αναμετρηθεί μαζί του. Κι όμως, πίσω από όλη εκείνη τη σωματική ρώμη, την πυγμή, πίσω από το σκληροτράχηλο στήθος του, κρυβόταν μια καρδιά ενός μικρού παιδιού. Τρυφερή, αγνή, αθώα. Το αγόρι δεν καταλάβαινε πάντα τι του έλεγε, μα του άρεσε να τον ακούει να μιλάει. «Ξέρεις, μικρέ, για να χτυπήσεις ένα κατεστημένο πρέπει πρώτα για ένα διάστημα να δουλέψεις για αυτό. Έτσι γίνεται και εδώ πέρα – για να απολαύσεις την ειρήνη πολλές φορές ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος». Ο Κιμ αγκάλιασε τα γόνατά του και ανοιγόκλεισε τα σχιστά του μάτια. «Θα έρθει ειρήνη και σε αυτόν τον τόπο, μικρέ. Θα το δεις! Μην απελπίζεσαι. Υπομονή, πίστη και αγώνα. Μόνο αυτά τα τρία πράγματα χρειαζόμαστε, περιμένοντας αυτή να έρθει». Βούτηξε το πανί μέσα στον κουβά με το νερό και συνέχισε να καθαρίζει την ξιφολόγχη του από τα αίματα. «Εγώ, μπορεί να πεθάνω περιμένοντας, μα σίγουρα εσύ θα ζήσεις να την απολαύσεις». Το σώμα της γάτας συσπώταν για αρκετή ώρα, αφότου είχε πάψει να αναπνέει. Το αίμα χυνόταν από το ανοιγμένο της κεφάλι και λίμναζε γύρω από το αρρωστιάρικο της τρίχωμα. Θα ’ταν καμιά ντουζίνα στρατιώτες που είχαν περικυκλώσει το καημένο το ζωντανό και το βασάνιζαν, ώσπου τελικά, ένας από δαύτους, τράβηξε το περίστροφο και τίναξε τα μυαλά του στον αέρα, καγχάζοντας. Το δωδεκάχρονο παιδί ήταν μπροστά εκείνη την ημέρα, ήταν μέρος του κλοιού, μόνο που δε διασκέδαζε μαζί τους. «Δεν σας φτάνει τόση φρίκη, χριστιανοί;» ούρλιαζε ο υποσμηναγός τραβώντας τον Κιμ από το χέρι, βίαια, μακριά από την λίμνη αίματος και τα χάχανα. Το σούρουπο της ίδιας μέρας, ο γίγαντας είχε μπει μέσα στη σκηνή κρατώντας στην αγκαλιά του, φασκιωμένη μια τοσοδούλα μάζα που ανέπνεε κοφτά. «Θέλω να μου το προσέχεις, εντάξει μικρέ; Όσο θα λείπω, θέλω εσύ να το φροντίζεις». Το γατάκι δεν είχε ανοίξει ακόμα τα μάτια του και έτσι όπως τα κρατούσε ερμητικά κλειστά, θύμισαν στον Κιμ τα δικά του σχιστά μάτια.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ Κράτησε το νεογέννητο πλάσμα μέσα στις χούφτες του και αυτό έβγαλε έναν λεπτό, τσιριχτό αναστεναγμό, καθώς αισθάνθηκε την αλλαγή των χεριών που το κρατούσαν μέχρι στιγμής στη ζωή. «Μπορώ να βασιστώ πάνω σου, αγόρι;» είπε με σοβαρό ύφος ο γίγαντας. Ο Κιμ έγνεψε καταφατικά και βιαστικά κόλλησε το ζωντανό στο στέρνο του. Ο υποσμηναγός χαμογέλασε και ακούμπησε το βαρύ του χέρι στον εύθραυστο ώμο του παιδιού. «Ό,τι και να γίνει, θέλω να μου υποσχεθείς κάτι σήμερα. Εντάξει;». Το θεριό γονάτισε μπροστά από το αγόρι, έτσι ώστε τα κεφάλια τους να βρίσκονται στο ίδιο ύψος. «Θέλω να μου υποσχεθείς ότι αν κάποτε κάποιος, πιο αδύναμος από σένα, χρειαστεί τη βοήθειά σου, εσύ θα του την προσφέρεις. Χωρίς να ζητήσεις κανένα απολύτως αντάλλαγμα. Χωρίς να τον εκμεταλλευτείς. Εμείς, οι Έλληνες, έχουμε μια έκφραση για αυτό: Κάνε το καλό και ριξ’ το στον γιαλό». Τα καστανά του μάτια τον κάρφωσαν όπως εκείνη τη μέρα στα συρματοπλέγματα. «Κιμ, θα κάνεις το καλό και θα το ρίχνεις στον γιαλό;» Ο μικρός κούνησε και πάλι βιαστικά το κεφάλι του. «Ωραία» έκανε ο γίγαντας ευχαριστημένος και βλεφάρισε. «Γιατί εγώ μπορεί να μην επιστρέψω».

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 43

Και όντως, ο υποσμηναγός δεν επέστρεψε. Άφησε την τελευταία του πνοή, σαν ήρωας, πάνω στο ύψωμα Σκοτς. Στην πιο αιματηρή απ’ όλες τις μάχες, μέσα σε ένα ανελέητο μπαράζ πυροβολισμών. Πέθανε όπως ακριβώς το είχε προβλέψει: περιμένοντας. Ο Κιμ κούμπωσε το παλτό του και έγειρε το κεφάλι του πίσω, πάνω στην πλάτη από το παγκάκι της στάσης. Τα βήματα των ανθρώπων ακούγονταν τόσο ρευστά, λες και το βάδισμά τους ήτανε τρεχούμενο νερό που πότιζε το έδαφος. Οι σιδηροτροχιές άρχισαν να πάλλονται από την ορμή του συρμού που πλησίαζε. «Περιμένετε κάποιον να έρθει;» Ο μοναχός έσκυψε πάνω από τον ηλικιωμένο άντρα που είχε ξεψυχήσει και τον αφουγκράστηκε. Ύστερα, με το χέρι του έσφιξε την κρύα του παλάμη και προσευχήθηκε για τον άγνωστο άνθρωπο. Για τον άνθρωπο που πέθανε ξαφνικά, περιμένοντας. Περιμένοντας να έρθει· το τρένο, το ίδιο του το αίμα, η στιγμή που λαχταρούσε.

Ο νεομάρτυρας της πορδής Του Κωνσταντίνου Μακρή Βρισκόσουνα στης Αρχιεπισκοπής το προαύλιο. Οι τηγανιτές μελιτζάνες επέπλεαν ακόμη αδιάλυτες μες το στομάχι σου. Ένιωθες πλυντήριο κι ηδονικά πονάκια υπογαστρίου. Περπάταγες. Αργά, τελετουργικά, με νωχέλεια περπάταγες. Οι συγγενάτριες κι οι συγγενείς μετά σου. Ο δύσμοιρος δόκιμος άγιος νεωκόρος, εφάνη απ’ το παραπόρτι. Κράταγε κλειδιά ένα μάτσο. Να σας ανοίξει το παρεκκλήσι τάχθηκε. Πολλή πυρά ήτουν. Εστάζαν τα δρώματα από πάνω του. Τα μαύρα του ματογυάλια πλήρη υγρασίας – άυπνος κιόλας απ’ τις παρατεταμένες, σκληρές προσευχές. Ο αυνανισμός της προηγούμενης νύχτας μέσα εις το κελί, άφηνε στο πρόσωπό του σημάδια ενοχών μεταμορφωμένα σε ακμή. Το στομάχι σου, μηχανή γι’ αμμοχάλικα. Προχώραγες αργά, τελετουργικά, με ελαφριά κλίση προς το πλακόστρωτο. Οι δικοί σου, προστατεύτηκαν απ’ τον αψύ ήλιο, κάτω απ’ την πέργολα. «Ευκαιρία να την αμολήσω, να λυτρωθώ», ελάλησες υπογαστρίως. Δεν τον είδες τον μπαγάσα. Ερχόταν να σε υποδεχθεί. Του την αμόλησες ωραία. Ηχηρότατη κλανιά. Απ’ αυτές που τις μπερδεύει κανείς με εκκίνηση μίζας. Δεν μίλησε. Την ήπιε κανονικά. Καλημέρα σας. Είμαι ο νεωκόρος Ευάγγελος. Καλημέρα, καλημέρα, χαμογέλασες πλατιά, βοϊδίσια. Ακολουθήστε με παρακαλώ, σου πε, καταπίνοντας μετά βδελυγμίας έναν μορφασμό αηδίας. Εσύ, κουμπώθηκες καλά - καλά και τον ακολούθησες παρά πόδας. Άφησες γυναίκα και κουμπάρους να εμπούνε στο εκκλησάκι κι εισχώρησες τελευταίος. Έκανες τον σταυρό σου να μην ξανακλάσεις − μάταιος κόπος. Στην σκιερή αύρα του μεγάλου φουαγιέ της Αρχιεπισκοπής όπου και μπήκατε, οι επιβλητικοί κίονες και τα κρυπτοεθνικά σύμβολα, σε γέ-

μισαν με ένα αίσθημα δέους που συνδεδεμένο με την απόληξη των σπλάχνων σου, άρχιζε μηχανικώς να επιφέρει φούσκωμα στο παχύ σου έντερο. Ένα γεμάτο αέρια αίσθημα πληρότητας που σου έφερνε δάκρυα συγκίνησης. Κρύφτηκες ξανά απ’ τους δικούς σου- τάχαμου να θαυμάξεις κάτι πίνακες. Πίσω απ’ την μεγάλη γλάστρα με το φυτό κρύφτηκες. Ο νεωκόρος, κακή του ώρα, στο παραδίπλα το καμαράκι ήταν, κάτι χαρτιά ψάχνοντας. Δεν άντεχες άλλο. Ένα αίσθημα βαθιάς μυσταγωγίας, μια ανυπέρβλητη ένωση με τελετουργικά αιώνων- συμπαντική αλήθεια στους αέναους κύκλους της ιστορίας- σε έσπρωχνε τελεολογικά σε κλανιά μεγατόνων. Τον βρήκε αλάκερο- εξ απήνης. Την άρπαξε στα γεμάτα. Πέρναγε από πίσω σου, μα δεν τον είδες. Ήτανε αθόρυβος ο βόθρος. Μια εκτόξευση μεθανίου, αφτάστου ποιότητος − σου λέω ήσουν τέλειος. Ο Κύριος τον αγαπά και τον παιδεύει. Συγκράτησε τον εμετό όπως αλκοολικός εγωτικά την μέθη. Δεν του ‘κανε καρδιά να λερώσει το παχύ αρχιερατικό χαλί. Ελεύθερος πια, ανακουφισμένος, πήγες να σμίξεις με τους δικούς σου. Ξαφνικά περνάει μια πομπή αρωμάτων − γεννητούρια. Η κουμπάρα, θεσπέσια Αφροδίτη Ουρανία. Οι σιελογόνοι σου αδένες υπερέκριναν αυτοστιγμεί. « Παιδιά, ας πάμε να δούμε πώς γίνεται το κυπριακό βαφτίσι. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον». Έτσι τους έψησες. Πούλαγες φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Για της νονάς της μεταξωτές κορδέλες. Της Αφροδίτης της Ουρανίας, ντε. Την έτρωγες με το μάτι… Κι είχες μια λιγούρα… Ο καημένος ο νεωκόρος βρισκόταν σε έντρομη φάση. Τα χέρια του έτρεμαν όσο κράταγε το μωρό πάνω απ’ την κολυμβήθρα. Σε κοίταγε με ένα βλέμμα: Θεέ μου, ας μην ρίξει άλλη Ναπάλμ… Ο πατέρας μου σκοτώθηκε στην Τυλληρία το 64. Εθνομάρτυρας. Με Προορίζεις (Κύριε) για νεομάρτυρα; Απεταξάμην την πορδήν, απεταξάμην!

ΣΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ Της Λιάνας Μιχελάκη Ξημέρωσε και πάλι σκέφθηκε, όλο απογοήτευση, καθώς έβλεπε τις αχτίδες του ήλιου να διαπερνούν τις γρίλιες των παραθύρων της και να την καλημερίζουν για ένα ακόμη νέο ξεκίνημα.

-Ποιος το ζητούσε άλλωστε αυτό; Απευθύνθηκε τότε στον εαυτό της. Ο σκύλος του διπλανού διαμερίσματος γαύγιζε ασταμάτητα, συνήθιζε άλλωστε να το κάνει πολλές φορές στη διάρκεια της ημέρας, γεγονός, που την κούραζε και την εκνεύριζε αρκετά. Έπρεπε άλλωστε να ταϊσει και το γάτο της, που εδώ και αρκετή ώρα την παρακαλούσε με κάθε τρόπο.

-Όταν πρόκειται για το φαγητό σου, ξέρεις να με αναζητάς και να χαιδεύεσαι στα πόδια μου, τις άλλες ώρες με ξεχνάς, είπε στο γάτο της με πικρία, καθώς έπαιρνε την απόφαση να σηκωθεί επιτέλους από το κρεβάτι της. Έτσι, αφού σταθεροποιήθηκε στο φθαρμένο από το χρόνο μπαστούνι της, κατευθύνθηκε με βήματα αργά και βαριά στη μικρή κουζίνα της. Έπρεπε επιτέλους να τον ταίσει, είχε κουραστεί άλλωστε να ακούει αυτό

το παρακλητικό νιαούρισμα του. Η κουζίνα, πόσο πολύ της άρεσε αυτός ο χώρος του μικρού της διαμερίσματος ή μάλλον η μοναδική αγάπη της, που την κρατούσε άλλωστε και στη ζωή. Εκεί, είχε διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, μαγειρεύοντας για το σύζυγο, τα παιδιά της και αργότερα για τα εγγόνια της. Τώρα, που όλοι είχαν αναχωρήσει για νέες πατρίδες, ο σύζυγος βέβαια για την ουράνια, μαγείρευε μόνο για τον εαυτό της και το γάτο της. Όλοι όμως είχαν να λένε τα καλύτερα για τη μαγειρική της. <<Η μαγειρική σου είναι η καλύτερη και η πιο πικάντικη>>, την επαινούσαν ακόμη και οι πιο κακοπροαίρετες φίλες της. Είναι ίσως, επειδή το μοναδικό μπαχαρικό, που έριχνε στα φαγητά της, ήταν τα αλμυρά δάκρυα της. Αυτά μάλλον τα νοστίμευαν και τα έκαναν τόσο ξεχωριστά στη γεύση. Τα δάκρυα για τη ζωή, που δεν έζησε, για τα όνειρα που είχε και δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει, για τις ευκαιρίες, που της δόθηκαν στη ζωή, αλλά γλίστρησαν μέσα από τα ίδια της τα χέρια, όπως κυλούσαν άλλωστε τα ίδια τα δάκρυα της από τα όμορφα μάτια της μέσα στα φαγητά της.

ΣΕΛ. 44 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

Ξάφνου, κι ενώ συλλογιζόταν όλα αυτά, όπως το συνήθιζε άλλωστε, κάθε φορά, που μαγείρευε για την ίδια και το γάτο της, η υπενθύμιση μιας υποχρέωσης ήρθε να διακόψει το ταξίδι των συλλογισμών της.

-Θεέ μου, μα πώς ξέχασα το ραντεβού μου; Αναφώνησε όλο απορία για τον ίδιο της τον εαυτό και αφήνοντας το γάτο της ατάιστο να νιαουρίζει, έσπευσε όσο πιο γρήγορα μπορούσε να πάρει από το κομοδίνο της το βιβλιάριο ασθένειας.

-Μα πώς ξέχασα το ραντεβού με το παθολόγο, μονολογούσε διαρκώς, καθώς κατέβαινε με τη βοήθεια του μπαστουνιού της τα απότομα σκαλιά της πολυκατοικίας της.

-Τόσα χρόνια πέρασαν και δεν μπόρεσαν ακόμη να εγκαταστήσουν ένα ασανσέρ για εμάς τους ηλικιωμένους, σκεπτόταν θυμωμένη στην προσπάθεια της να κατέβει. Όταν κάποια στιγμή πράγματι τα κατάφερε να φθάσει στα εξωτερικά ιατρεία και να εξασφαλίσει ένα κάθισμα για τον εαυτό της, την περίμενε εκεί μία απρόσμενη έκπληξη. Όλα τα προγραμματισμένα ραντεβού θα ακυρώνονταν, όπως ανακοίνωσε η νοσηλεύτρια του τμήματος, λόγω επικείμενης απεργιακής κινητοποίησης των ιατρών του νοσοκομείου.

-Μα δεν είναι δυνατόν, δεν μπορεί να συμβεί αυτό, τόσο κόπο έκανα, για να έρθω μέχρι εδώ, αναφώνησε όλο απογοήτευση.

-Ακριβώς, χρειαζόμαστε τα φάρμακα μας, ακούστηκε μία φωνή σχεδόν δίπλα της.

-Χρειαζόμαστε και εξετάσεις, αναφώνησαν με θυμό κάποιοι άλλοι ασθενείς στο βάθος της αίθουσας. Όταν ξαφνικά άκουσε τη διαπεραστική φωνή της νοσηλεύτριας να τη ρωτά <<Εσείς τί ακριβώς χρειάζεσθε από εμάς;>>, ένιωσε να χάνει τα

λόγια της.

-Χρειάζομαι παρέα. Συνταγογραφείται η παρέα; Είμαι εδώ, γιατί έχω ανάγκη να μιλήσω σε κάποιον, εκτός από το γάτο μου, αλλά με τις απεργίες σας μας στερείτε ακόμη και αυτό, το πιο απλό πράγμα, να βρισκόμαστε όλοι μαζί και να μιλάμε, είπε όλο θυμό και εκνευρισμό στη νοσηλεύτρια, που την κοιτούσε με μάτια έκπληκτα και συμπονετικά. Πριν προλάβει τότε να πάρει την οποιαδήποτε απάντηση , αρπάζει το βιβλιάριο και το μπαστούνι της και φεύγει όσο πιο γρήγορα της το επιτρέπουν οι δυνάμεις της από τα εξωτερικά ιατρεία. Σε όλο το δρόμο μονολογούσε και καταφερόταν στους υπεύθυνους για τις απεργιακές κινητοποιήσεις στο χώρο της υγείας.

-Τι κρίμα και είχε τόσο κόσμο σήμερα στα εξωτερικά ιατρεία. Αν δεν απεργούσαν οι γιατροί, σίγουρα θα μπορούσα να μιλήσω για λίγο και ίσως έδινα και κάποιες και από τις συνταγές μου. Κάποια στιγμή και ενώ είχε σταματήσει να πάρει μια βαθιά ανάσα, είχε λαχανιάσει αρκετά, έπεσε η ματιά της σε ένα εστιατόριο. Χωρίς να χάνει χρόνο τότε, αγοράζει δύο γενναίες μερίδες παστίτσιο και συνεχίζει το δρόμο για το σπίτι της. Εκεί την υποδέχθηκε όλο χαρά ο πεινασμένος γάτος της, που είχε απογοητευθεί τόσο πολύ από τη μεγάλη της καθυστέρηση.

-Σου έλειψα καθόλου, του είπε και τον σήκωσε στην αγκαλιά της. Χωρίς δεύτερη ευκαιρία τότε, έβαλε σε δύο διαφορετικά πιάτα το παστίτσιο και κάθισαν στο ένα και μοναδικό μπαλκονάκι του διαμερίσματος της, εκείνη στην καρέκλα και ο γάτος πάνω στο τραπέζι.

-Καλή μας όρεξη αγαπημένε, σήμερα σκέφθηκα να φάμε απ έξω, η πικάντικη μαγειρική μου μπορεί να περιμένει…..

Το παραμύθι Του Δημήτρη Α. Δημητριάδη Στο σύγχρονο πολιτισμό και τη νεανική ήδη ηλικία του 21ου αιώνα, το παραμύθι έχει αποκτήσει την παλιά δοκιμασμένη κι ακαταμάχητη δύναμη. Μια δύναμη φρέσκια, υποσχετική και ανακουφιστική. Τόσο στη χώρα μας όσο και σε πολλές χώρες του εξωτερικού – εάν αυτό δεν απαντά παντού – οι επανεκδόσεις συλλογών παραμυθιών, όπως του Σαρλ Περό, των αδελφών Γκριμ, του Όσκαρ Ουάιλντ και βεβαίως του Άντερσεν, κυκλοφορούν ευρύτατα, συχνά διασκευασμένες, ώστε να είναι προσβάσιμες από το παιδικό αναγνωστικό κοινό και σχεδόν πάντοτε προσεγμένες στην επιμέλεια και την καλλιτεχνική έκφραση. Το παραμύθι φέρει την ιστορία και τη σοφία της ανθρώπινης έκφρασης και σαν τέτοιο αντιμετωπίζεται από την κάθε κοινωνία, η οποία το περιβάλλει με τη στοργή και το σεβασμό που του ταιριάζει, αποδίδοντάς του τις τιμές που του αξίζουν. Διότι είναι πλέον γνωστό: ό,τι πιο ελεύθερο, ό,τι πιο δημιουργικό κι αγωνιστικό, ό,τι πιο καλό, όμορφο και ευαίσθητο, στο παραμύθι θα το βρεις. Πολλοί Έλληνες δημιουργοί κυκλοφορούν σήμερα τα παραμύθια τους με μεγάλη ομολογουμένως επιτυχία και παρά την οικονομική ύφεση αρκετά από αυτά μεταφράζονται, άλλα περιλαμβάνονται σε ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων, συγγραφείς προσκαλούνται σε σχολεία. Πλέον το παραμύθι και το παιδικό βιβλίο δεν είναι τα αποπαίδια της λογοτεχνίας. Αντιθέτως αναγνωρίστηκαν η παιδευτική λειτουργία του παραμυθιού και η ικανότητά του να ψυχαγωγεί, να βοηθά στην επικοινωνία, να καταδεικνύει. Κι ας μην ξεχνούμε πως σε χρόνους δίσεκτους για τον τόπο μας λόγου χάρη, τι αξετίμητος θησαυρός στάθηκε για τη γλώσσα, τη συνοχή, την αντοχή και την απαντοχή μας το παραμύθι. Το ιαματικό. Τα τελευταία χρόνια σημαντικοί Έλληνες συγγραφείς έχουν ασχοληθεί με επιτυχία και με το παραμύθι. Ωραιότατα παραμύθια έχουν γράψει η Ζωή Βαλάση, ο Νικόλας Ανδρικόπουλος, ο Δημήτρης Μανθόπουλος, η Σοφία Μαντουβάλου, ο Μάνος Κοντολέων, η Λίτσα Ψαραύτη, η Μαρία Αγγελίδου, η Αθηνά Μπίνιου, η Χριστίνα Φραγκεσκάκη. Η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, επίσης, η Σάντρα Βούλγαρη και ο Κώστας Μάγος, η Αργυρώ Αγγελοπούλου, η Ελένη Βαλαβάνη, η Βάσω Ψαράκη κ.α. Το παραμύθι είναι πάντοτε ολόφρεσκο στη μνήμη. Άτμητο. Ρέον. Ανατρεπτικό. Παρηγορητικό. Σ’ αυτό θα τα μάθεις όλα. Είναι το μεγάλο κρυφό σχολειό της ζωής. Οι γνώσεις για την επιβίωση αλλά και το ευ ζην προσφέρονται μ’ αγάπη. «Καταπλήσσει το χρόνο και περιέχει το Όλο» έχουν πει για το παραμύθι. Και, οπωσδήποτε, αν το καλοσκεφθούμε, τίποτε και κανείς δεν αντιπαρατάχθηκε απέναντι στο χρόνο, όσο κι όπως το παραμύθι. Κι αν δεν μας αρέσει η λέξη «αντιπαράθεση», μιας και το παραμύθι δείχνει ευάλωτο – ενώ δεν είναι –, ας πούμε ότι πορεύτηκε μαζί του ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο, σε μια καταπληκτική και περιπετειώδη οδοιπορία. Ο λόγος του παραμυθιού είναι ο λόγος του ανθρώπου που χρωματίζε-

ται και διαδίδεται ξανά για την τέρψη, μα και για την ευόδωση των ονείρων του κοινού, ασφαλώς και για το στοχασμό και τη συγκίνησή του, στο σπίτι, στο σχολείο σε δήμους, σε κατασκηνώσεις, σε πλατείες, σε θέατρα, παντού. Ακόμη και σ’ αποθήκες ανθεί. Σήμερα περισσότερο από χθες. Αύριο ίσως ακμαιότερο και ευφραντικότερο από άλλοτε. Το παραμύθι σε μαθαίνει πράγματα και θάματα. Μα κυρίως γράμματα. Δίχως να ξέρεις γραφή κι ανάγνωση. Δίχως κόστος, δίχως κόπο. Έχει αιώνιους δοκιμασμένους τρόπους για να διδάξει. Δεν χρειάζεται πολλά για ν’ ακουστεί, κρυφά σε προετοιμάζει για να πράξεις. Είναι παιγνιώδες. Ξεσηκώνει ανέμους – όνειρα, αδειάζει την πραγματικότητα και τη γεμίζει με το άυλο, το άπιαστο, το ταπεινό, το σεμνό και σε θαμπώνει. Σαν άργυρος. Είναι αντίσταση πάντοτε. Μια στάση ζωής αντίθετη από ότι προστάζουν οι άλλοι. Ο καθένας λέει το θέλω του και προχωρεί. Ό,τι του αντιστέκεται τον κάνει πιο δυνατό, αφού καλείται να καταθέσει όλες του τις δυνάμεις για να το ξεπεράσει. Και τον εαυτό του κυρίως καλείται να ξεπεράσει, για να μπορεί βέβαιος να περάσει προς την ελευθερία. Την ελευθερία του ήθους. Να διατυπώσει, δηλαδή, με κάθε τρόπο το ήθος του, δίχως να προσαρμόζεται ή να ταυτίζεται με ό,τι ανήθικο συμβαίνει γύρω του. Ν’ αντισταθεί, δείχνοντας τα συναισθήματά του, να κλάψει και να γελάσει, δίχως αυτοσυγκράτηση. Να θυμώσει, να οργιστεί και να το δείξει με κάθε τρόπο που επιθυμεί. Γνωρίζουν τη θέση τους στην κοινωνία οι ήρωες των παραμυθιών διεκδικούν τη ζωή τους. Αντιστέκονται στη βία με παμπόνηρους τρόπους κι αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Φυλάνε την αξιοπρέπειά τους, δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα τους κι ούτε ντρέπονται για τις αδυναμίες τους. Τις δηλώνουν κι αγωνίζονται να τις ξεπεράσουν. Κανένας δεν ντρέπεται στην κοινωνία των παραμυθιών. Ο ιδρώτας, τα ξενύχτια, οι δυσκολίες εξαργυρώνονται με τα αποτελέσματα. Κανένας δε μένει στο σημείο εκκίνησης της προσπάθειας. Όλοι προχωρούν. Αυτό είναι αναπόφευκτο. Είναι νόμος της φύσης. Ό,τι δρα, προχωρά. Το παραμύθι υποστηρίζει την αλήθεια και φανερώνει το ψέμα. Δεν διχάζει, αντιθέτως ενώνει. Δεν διαφθείρει, δεν εξαπατά, δεν υβρίζει. Δεν στιγματίζει τους ανθρώπους, ούτε τους χρησιμοποιεί. Δεν αποκρύπτει τίποτα. Το κρυφό σχολειό των παραμυθιών διδάσκει, μαθαίνει και φρονηματίζει με δασκάλους αιώνιους. Τους προγόνους μας, που φύλαξαν μέσα τους τα ιερά και τα όσια. Αυτά που ψάχνουμε σήμερα. Σε καιρούς απόλυτης προφορικότητας γεννήθηκε το παραμύθι κι έφτασε ως εμάς με το πιο ευαίσθητο μα και παντοδύναμο μέσο: την ανθρώπινη φωνή. Συγκίνησε και ψυχαγώγησε, παρηγόρησε κι ενημέρωσε (για τα της ζωής) όλους τους λαούς της γης. Κι ακόμη, όπως διαπιστώνουμε, επιμένει ανυποχώρητο. Μοιάζει με βάρκα, με μονόξυλο, με υπερωκεάνιο. Ταξιδεύει σε θάλασσες ονείρων και στοχασμών. Πλέει ελεύθερο. Το τιμόνι κρατά αυτός που ακούει, αυτός ευφραίνεται, μαθαίνει, παθαίνει, στενάζει, γελά, λαχταρά, ονειρεύεται. Κάποτε και πετά…

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019 | ΣΕΛ. 45

Το κορίτσι του σταθμού Του Φίλιππου Φιλίππου Την έβλεπαν καθημερινά από το απέναντι κτήριο να στέκεται μπροστά στο παράθυρο και να τους χαιρετά με χαμόγελο. Οι εργαζόμενοι μεταξύ τους το συζητούσαν και το σχολίαζαν. Ένιωθαν ότι τους έφτιαχνε την μέρα. Κανείς τους δεν ήξερε κάτι για το μικρό κορίτσι. Τους ήταν αρκετό το ότι τους παρακολουθούσε με χαμόγελο και τους χαιρετούσε. Η δουλειά στον σιδηρόδρομο απαιτούσε αρκετή προσοχή. Μόλις τα τρένα προσέγγιζαν το κτήριο, το μικρό κορίτσι τους χαιρετούσε με χαμόγελο. Οι οδηγοί ανταπέδιδαν με σφυρίγματα από τις σφυρίκτες τους και χαμόγελα. Ποτε της δεν έλειψε, πότε δεν τους εγκατέλειψε! Πάντα ήταν εκεί για να τους χαμόγελα και να τους χαιρετά. Μέσα από το γυάλινο παράθυρο που στεκόταν το μικρό κορίτσι η μητέρα της εργαζόταν σε μια εταιρία. Άλλωστε αυτός ήταν ο λόγος που το κοριτσάκι βρισκόταν εκεί. Μη έχοντας που να τη αφήσει την έφερνε μαζί της στη δουλειά. Η ίδια την έβλεπε να χαιρετά τα τρένα που περνούσαν με χαμόγελο. Όμως ποτε της δεν είχε φανταστεί τι διαστάσεις είχε πάρει μεταξύ των εργαζομένων, οι οποίοι την έψαχναν καθημερινά για ένα χαμόγελο, ένα χαιρέτισμα, για να τους φτιάξει την μέρα. Μια μέρα το κορίτσι δεν εμφανίστηκε στο παράθυρο. Το ίδιο έγινε και τες επόμενες μέρες. Πάνε δυο μήνες τώρα που κανείς δεν έχει δει το κορίτσι, άλλα ούτε και ξέρει τι απέγινε. Όλοι στο σταθμό είναι λυπημένοι, στενοχωρημένη. Η μέρα τους δεν περνά ευχάριστα. Τα σφυρίγματα των τρένων και των εργαζομένων δεν είναι όπως παλιά. Μια μελαγχολία πλανιέται πάνω από το σταθμό. Η μητέρα της είχε αντιληφθεί το τι γινόταν, έτσι έγραψε σε ένα πλακάς κάτι και το κρέμασε στο άδειο πλέων παράθυρο. Οι εργαζόμενοι αν και το πρόσεξαν δεν ήταν σε θέση να αναγνωρίζουν τι έγραφε. Άρχισαν να περνούν από το μυαλό τους χιλιάδες σκέψεις. Ήταν παραμονή Χριστουγέννων όταν κτύπησε το κουδούνι. Ανοίγοντας η μητέρα του μικρού κοριτσιού αντίκρισε δυο άντρες φορώντας την στολή των εργαζομένων στους σιδηρόδρομους. Της ζήτησαν να μάθουν τι απέγινε το γλυκό κοριτσάκι που τους έφτιαχνε την μέρα και την διάθεση. Η μητέρα δεν μπορούσε να πιστέψει ότι το μικρό της αγγελάκι είχε επηρεάσει θετικά σε τέτοιο βαθμό τους εργαζόμενος. Τους εξήγησε ότι πλέων άρχισε να φοιτά στο σχολείο. Οι ίδιοι αν και ανακουφιστήκαν, στεναχωρήθηκαν που δεν θα την έβλεπαν όμως ξανά. Αυθόρμητα ρώτησαν την μητέρα αν μπορούσαν να κάνουν μια μικρή χριστουγεννιάτικη έκπληξη στο κορίτσι. Σήμερα μέρα των Χριστουγέννων το κουδούνι του σπιτιού της έχει κτυπήσει. Ανοίγοντας την πόρτα η μικρή βρέθηκε σε ένα ευχάριστο θέαμα. Απέναντι της στεκόντουσαν όλοι οι άγνωστοι μέχρι χθες φίλων της του σιδηροδρόμου και της χαμογελούσαν ενώ κάποιοι της τραγουδούσαν χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Ένας είχε ντυθεί Άγιος Βασίλης. Ενώ κρατούσαν δώρα και γλυκά. «σε ευχαριστούμε μικρέ μας άγγελλε που μας έφτιαχνες την μέρα» της είπε κάποιος για να προσθέσει άλλος «μας έλειψες πολύ». Η μητέρα της, την κοιτούσε και της χαμογελούσε. Ένας-

ένας άρχισαν να την αγκαλιάζουν. Κάποιος τρίτος της έδωσε δώρο τη σφυρίχτρα του. Το κοριτσάκι μπόρεσε μόνο να πει «σας ευχαριστώ όλους αυτά είναι τα καλύτερα μου Χριστούγεννα!».

Η..ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ! Του Πέτρου Βελούδα Όλοι κλαίγανε,όλοι χτυπιόντουσαν.Ξαφνικός θάνατος?΄΄Όχι.Ο παππούς ήταν μεγάλος ογδόντα κάτι και βάλε.Λες και δεν το περιμένανε.Μαζί ήταν και το εγγονάκι,ο μικρός Νικόλακης.Το κλάμα άρχισε -''Πάει ο παππούς!'',-''Και ήταν καλός άνθρωπος!'',ο μικρός Νικολάκης άρχισε τις ερωτήσεις,σαστισμένος-''Μαμά γιατί όλοι φοράνε μαύρα?''-''Γιατί πέθανε ο παππούλης,έτσι συνηθιζεται''-''Μαμά γιατί δεν φοράω και εγώ μαύρα?'' -''Γιατί είσαι μικρός''είπε η μαμά του.Έτσι είναι σκέφτηκε ο Νικολάκης,οι μικροί δε φοράνε μαύρα,ενώ όλο το σκηνικό ήταν ντυμένο..μαύρο! Μαζεμένοι γύρω-γύρω από το φέρετρο,μαυροφορεμένες κυρίες της λεγόμενης καλής κοινωνίας,άρχισαν να ..ρουφάνε νευρικά και με..κρότο τον καφέ τους και να σχολιάζουν κάθε τόσο-''Για δές αυτή,περιμένει να της αφήσει πολλά λεφτά ο μακαρίτης,το..τσοκαρο!..''-''Άμ,η άλλη κοίτα ντύσιμο, σαν...'' Αυτά λεγόντουσαν μια τέτοια ιερή στιγμή.Και όλοι ελπίζανε και κλαίγανε,κλαίγανε δηλαδή για τον..παππού και ελπίζανε στην..γενναιοδωρία του.Ο καθένας έκανε τα όνειρά του,η Ευθαλεία ήθελε να της αφήσει το διαμέρισμα,η Αντιόπη βολευοτάν με το μαγαζί.Ο Κώστας δεν θα έλεγε όχι στις λίρες.Μόνο ο μικρός εγγονός ο Νικολάκης δεν ..είχε απαιτήσεις,στεναχωριόταν ειλικρινά,γιατι αγαπούσε πραγματικά τον παππού,το μόνο που έκανε ήταν..ερωτήσεις...Και ενώ τα ΄΄κοράκια΄΄ μαζευτηκαν γύρω από τον νεκρό έτοιμα να τον..κατασπαράξουν,άν κάτι δεν πήγαινε καλά,ο δικηγόρος που είχαν καλέσει για να διαβάσει την ..κληρονομία,αισθάνθηκε..αδιαθεσία,μετά βίας στεκόταν όρθιος,ενώ όλοι φώναζαν επιτακτικά΄΄ΤΙ ΜΑΣ ΑΦΗΝΕΙ Ο ..ΠΑΠΠΟΥΣ?΄΄Μιας και ο δικηγόρος δεν ήταν καλά,η ανάγνωση της κληρονομίας αναβλήθηκε,και τότε τα κλάματα αίφνις μετατράπηκαν σε βρισιές,οργή και ειρωνικά σχόλια-''Κάνει τον άρρωστο(ο δικηγόρος)γιατι φαίνεται ο παππούς δεν αφήνει καλή κληρονομιά΄΄-΄΄Α! Τον..γελοίο!΄΄΄΄Τον..παλιοτσιγκούνη!΄΄ Και ο δικηγόρος δικάιως..απόρρησε ''Μα εσεις δεν κλαίγατε πριν από λίγο για τον παππού?''-΄΄ΌΧΙ!'' είπαν όλοι μ'ένα στόμα.Τώρα θα κλάψουμε,διότι αν δεν αφήσει σε μας κληρονομιά θα είμαστε..αληθινή ..κηδεία!Σκέτη Μεγάλη Βδομάδα!''είπαν οι ''συγγενείς''Ο δικηγόρος αφού συνήλθε επιφυλάχτηκε να διαβάσει αργότερα για την κληρονομία,και έπρεπε να είναι έτοιμος για κάθε είδους αντιδράσεις,και για..γέλια και για..κλάματα,ωραία κηδεία λοίπον γίνοταν.Πάντως ένα ήταν το..σίγουρο,πως θα ακολουθούσε ένα..΄΄γενναίο μνημόσυνο!-αν ο παππούς ήταν ..ανοιχτοχέρης,και γιατί συνέβηκαν αυτά τα γεγονότα? Μα φυσικά για την...κληρονομία!.-

ΣΕΛ. 46 | 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΗΜΑ

ΥΠΟΒΟΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟ: vivlia.kefalos@gmail.com ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ: ΠΟΙΗΣΗ, ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ, ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ: ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ, ΣΚΙΤΣΟ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ