Toerskistage in het Wipptal

Basis/ervaring-toerskistage 2022 in Gries am Brenner

Op maandag 6 januari ontmoeten de stageleden mekaar voor het eerst. Dat verloopt u-weetwel-waarom via een Zoom-meeting. De gebruikelijke verwenkoffie ten huize Vanhoof gaat dan ook aan ons voorbij… Er wordt gewezen op het belang van het huren van het gepaste (lichte) toerski-materiaal. Ook wordt ons aangeraden om – voorafgaand aan de stageweek - de lokale weer- en lawineberichten op te volgen. December en januari werden gekenmerkt door een periode van zware sneeuwval, gevolgd door sterke dooi. Daarenboven valt - voorafgaand aan de stageweek - nog zo’n flinke 60 cm sneeuw. Dit gaat gepaard met zware stormen. Dat zijn alvast de ingrediënten die het lawinerisico flink doen toenemen tot “Gefahrenstufe 4 Gross”. Afspraken voor het vertrek worden gemaakt en de ganse groep beslist een dagje vroeger te komen inskiën op de lokale Bergeralm-pistes. Peter en Geert zullen reeds enkele dagen van tevoren verkennende toerskitochten maken.

De eerste dag begint alvast in mineur. We worden geconfronteerd met berichten over de vele lawineongevallen in de wijde omgeving, waarbij flink wat (dodelijke) slachtoffers te betreuren vallen. Daarenboven is de nachtelijke storm nog steeds niet gaan liggen. Onder de blik van strenge Tiroolse portretschilderijen, beslissen Peter en Geert het vertrek even uit te stellen.

Volgens het ZAMG (Zentralanstalt für Meteorologie und Geodynamik – het Oostenrijkse KMI dus) zou de wind vrij snel in kracht afnemen. In het prachtige hotelsalon wordt van de gelegenheid gebruik gemaakt om wat meer context te geven bij de gevaarlijke lawinecondities. Er zal gekozen worden voor een defensieve, veilige route met hellingen onder de 30°. Op de Sattelberg verwachten we daarenboven sterk verspoord en doorskied terrein. Het rasterpatroon dat daarbij ontstaat laat de opeenvolgende sneeuwlagen goed in mekaar verankeren. Dit komt de stabiliteit van het sneeuwdek ten goede. Langs de route zijn daarenboven ook geen steile flanken te bespeuren. Naarmate de wind in kracht afneemt, keert ook de rust in groep terug. Er worden duidelijk geen risico’s genomen. We voelen ons in veilige handen.

En weg zijn we

Na een goed uurtje vellen we de ski’s aan, worden voeten en schenen preventief ingetaped tegen blaren, checken we onze veiligheidsuitrusting (LVS (“LawinenVerschüttetenSuchgerät”/ “Lawinebieper”), sonde en schop) en vatten we onze eerste tocht aan.

We trekken gestaag omhoog en stellen vast dat iedereen over de vereiste stevige conditie beschikt. De “Renaat Schotte van het toerskiën” is eveneens van de partij: Koen trekt voorop, laat zich afzakken, haalt weer in én neemt daarbij fraaie foto’s. Hans en Patrick raken we al eens kwijt en blijken dan op zoek te zijn naar die bijzondere zwam of zeldzame berk. Een thematische “Fauna & Flora”-toerskistage…, zou dat geen goed idee zijn ?

Naarmate we de top naderen, krijgt de wind meer en meer vrij spel en vermindert de zichtbaarheid. Voorbij de boomgrens besluiten we rechtsomkeer te maken en bouwen - uit de wind gezet door enkele verdwaalde bomen - de ski’s om. Even verder beslissen we een lawineongeval te simuleren. De LVS wordt door Peter en Geert verstopt, waarna de zoekactie kan starten: iemand schakelt zijn LVS om naar zoek-modus, terwijl een andere een oproep naar de hulpdiensten simuleert (coördinaten doorgeven!) én twee anderen brengen alvast de sonde en schoppen in gereedheid. Het zoeken en uitgraven verloopt bij beide groepen snel en efficiënt. Na een verkwikkende douche en/of sauna en een stevig avondmaal volgt ’s avonds steevast het “academisch” uurtje. We bespreken de lawine- en weercondities en stapsgewijs nemen we de verdere theorie van de “Stop or Go”-methode van het AÖ (Alpenverein Österreich) door. Het blijkt absoluut nodig te zijn, want gans de week zal het lawinegevaar rond een (hoog) lawinegevaar 3 “Erheblich” schommelen. De interesse is groot en we toetsen – met de Alpenvereinaktiv-app – samen de theorie aan de praktijk af. De stagebegeleiding trotseert moedig het spervuur aan vragen, we bespreken de tochtkeuze en of we ook morgen weer veilig op pad kunnen. Het lawinegevaar is weinig of niet gedaald en we kiezen een vergelijkbare, defensieve tocht. Genoeg theorie en ernstige materie, hoog tijd voor een streepje muziek… Ingrid haalt haar (diatonisch) accordeon boven en voor het slapengaan genieten we van een mooi miniconcert.

Etwas Deutsch lernen

We trekken richting Eggerberg en kunnen bij het klimmen de impact van de storm van de voorafgaande week waarnemen. De bovenlaag van het sneeuwpakket vertoont op vele plaatsen een (hard) duinenpatroon. Op andere locaties heeft de sneeuw zich dan weer opgehoopt (tot soms fraaie sculpturen). Peter neemt beperkte zettingsgeluiden waar. Dit wijst op instabiliteit van het sneeuwdek. De defensieve route wordt verder gezet. Naarmate we de top naderen stellen we vast dat deze zo goed als kaal geblazen is. We banen ons een weg op de smalle strookjes sneeuw en bereiken onze eerste “echte” top.

Bij het afdalen maken we kennis met het begrip “Waldfahren” (lees: bomen-skislalom) én worden geconfronteerd met onze eerste “Zwischenabfahrt” (gevolg: onverwacht terug aanvellen én daarbij tot de oksels wegzakken in de sneeuw; lachen geblazen!). We zetten aan voor een korte tussenklim en passeren aan een korte ietwat steilere helling.

De ideale plaats om (voor het eerst) het “Spitzekehren” in te oefenen: in zig-zag-patroon gaan we de helling op. De zon is inmiddels van de partij. Er wordt flink wat afgezweet (en ingesmeerd). We zijn de sneeuwstorm van gisteren snel vergeten... Dag twee ook van onze “Heisse Schoko”-kroegentocht: deze van de Nösslachhütte zal naderhand de beste van de week blijken te zijn.

Onze kennisdrang kent geen grenzen. Liesbeth vraagt zich af hoe het zou voelen om in die diepe sneeuw zelf het spoor te trekken. ’s Anderendaags mag ze al snel de koppositie richting Ottenspitze innemen. Had ze die vraag dan toch luidop gesteld? Het gaat haar goed af en anderen tonen zich (de komende dagen) ook geïnteresseerd. Een vloeiende lijn vinden is niet altijd evident, maar met wat bijsturen door Peter, glijdt de toerski-slang elegant naar boven. Daarbij grijpt Wim af en toe naar zijn “koolhydratencartouchkes” én “hydratatie-shotjes”, waarmee hij zijn “man met de hamer”-trauma van een eerdere stage tracht te bezweren. Dat lukt en het begrip “regelmatige (!) drink- en eetpauze” krijgt zowaar echt vorm op deze stage.

’s Avonds zullen we tot onze grote hilariteit ontdekken dat dit pauzeadvies zelfs staat opgenomen in de “Stop or Go”-brochure! Het aanvaardingsproces bij Peter verloopt moeizaam, en vraagt zich af of dit een vernieuwde uitgave is? We bieden hem troost en de nodige morele ondersteuning met de woorden: “Zo erg is dat echt niet hoor Peter…” De sfeer in de groep zit goed!

We naderen de top: de laatste hoogtemeters zijn steil en bijzonder ijzig. We bevestigen de “harschijzers” (stijgijzers voor ski’s) en we ondervinden dat dit bijzonder comfortabel stapt.

Voor de latere afdaling heeft Peter alvast wat “treden” in de steile flank aangebracht. We genieten van het uitzicht en windstille picknick en maken ons klaar voor de afdaling. Sommigen bevestigen de ski’s op de rug en maken gebruik van de fraaie “sneeuwladder”. Anderen wagen zich aan de steile ijzige afdaling. We verkiezen ook vandaag een eerder noordgerichte flank. Noordgerichte flanken zijn minder onderhevig aan de dooi-vorst-cycli dan de zuidflanken (“crème brûlée”-hellingen) en de toplaag is er ook minder verhard.

De milde werking van de zon op deze noordelijke flanken maakt dat op grote delen van de afdaling nog diepsneeuw te vinden is. Hilke is in haar nopjes. Onze skihinde zweeft over het zacht, donzig wit sneeuwtapijt én zigzagt tussen het grillige bomenpatroon. Het kost haar blijkbaar geen enkele moeite… De groep wikt en weegt de eigen skistijl, overlegt, maar slaagt er niet in haar energiezuinige techniek te ontcijferen. Had ze dan toch jetmotortjes onder haar ski’s bevestigd? Haar ski’s werden alvast in beslag genomen… We wachten het deskundigenverslag nog steeds af… Na een stevig ontbijt maken we ons klaar voor de langste en hoogste tocht van de week. We trekken ditmaal richting het Arztal voor een tocht van 1300 hoogtemeters. Na een eerder matige aanvangshelling en “Spitzekheren im Wald” bereiken we vrij snel de boomgrens. Een wondermooi landschap biedt zich aan. Op veilige afstand van majestueuze steile flanken (met lawinesporen), voelen we ons nietig in deze prachtige onaangeroerde witte sneeuwwoestijn. Op de kadans van onze ademhaling en het glijden van de vellen, laten we een nietig klein spoor na. Op ietwat steilere hellingen houden we preventief de nodige afstand, onze lichte ski’s worden almaar zwaarder door de plakkende sneeuw en we halen voor de laatste hoogtemeters nogmaals de harschijzers boven. Op de top van de Pfoner Kreuzjöchl is het uitzicht betoverend mooi en in de verte, ruim 2000 meter lager, ontwaren we de vallei van de Inn.

Bij het afdalen hebben we een overaanbod aan afdalingsmogelijkheden. Geert – vol ongeduld – ontsnapt even aan de aandacht van Peter. Altijd maar de waakzame laatste moeten zijn... dat is nu wel even welletjes geweest. Die mooie maagdelijke helling langs een rivierbedding zal hij voor het eerst aansnijden! En weg is hij! Wat nu? Volgen maar zeker?! Het Waldfahren vraagt deze keer echter wat zoekwerk, maar uiteindelijk bereiken we een bruggetje waarover we de andere kant van de vallei bereiken. Die laatste steile diepsneeuwhelling vòòr dat bruggetje leidt tot het betere ploeter- en ploegwerk. Iris laat zich daarbij inspireren door de vele meerdaagse backcountry-langlauftochten die ze - met bagageslede – in Scandinavië maakte. Sledegewijs komt ze vastberaden naar beneden; de techniek vraagt nog wat verfijning, maar de basis is alvast gelegd! Dit komt zeker aan bod op één van de volgende ervaringstages. Het woord “ervaring” wordt hier andermaal getoetst aan de vele betekenissen van het woord…

’s Avonds – bij de nabespreking – gaan we nog even door de blog van lawinen.report. De bergpolitie-verslagen van de vele lawineongevallen zijn beschikbaar. We nemen er enkele door én toetsen deze aan de “Stop or Go”-criteria voor onze tochtkeuzes. Een helicopterbeeld van de steile flanken richting Pfoner Kreuzjöchl is er ook in opgenomen.

Nog niet helemaal verzadigd in onze leerhonger, wensen we ’s anderendaags mee te navigeren. We komen tot een gemeenschappelijke tochtkeuze, waar nog enkele kritische passages in zitten. Als eerste een flank met een helling van meer dan 40 graden. Stop!!! We beslissen samen de tocht bij te sturen en meer afstand van deze flank te houden. We verleggen de route naar de andere kant van de rivierbedding. Aan deze kant van de vallei zijn we veilig. Go!

Tijdens de tocht naderen we een andere steile flank. Stop! Dat blijkt uiteindelijk een onschuldige, sneeuwvrije (baby)rotsflank te zijn. Go! We navigeren samen verder door het landschap en wegen telkens de verschillende opties af. Dan toch die veilige bergrug volgen? Of eerdere die veilige geul? Beide opties zijn evenwaardig, hier mogen we “ons goesting” volgen. We klimmen verder en de week eindigt zoals ze begonnen is: op de Grubenjoch komen we terecht in een stevige sneeuwstorm. Het daarnet nog ingeoefende “skiën met vellen” komt goed van pas! We dalen af naar een iets veiliger gedeelte van de helling, maar bij het acrobatisch ombouwen van de ski’s flapperen vellen, jassen, skistokken en allerhande riempjes ons nog steeds om de oren. Onderweg graven Peter en Geert nog een sneeuwprofiel uit. De ECTP-test (Extended Column Test) stemt overeen met gelijkaardige testen in de omgeving.

Na 25 slagen (vanuit de schouder) ontstaat een breuk met voortplanting. De mini-lawine komt los ter hoogte van de tot kogellagers getransformeerde sneeuwkristallen. Het “Altschnee”probleem wordt hier (griezelig) tastbaar. Op deze helling is dit - met enkele slagen boven de kritische drempel - net niet kritisch.

Na de afdaling, langs een meertje met fraaie kapel, genieten we in Gasthof Waldesruh nog van de beelden van de bronzen medaillewinnares Short Track Skating, Hanne De Smet.

Hoe het eindigde

Bij ons laatste ontbijt worden we getrakteerd op een accordeonverjaardagsmelodie. Liesbeth wordt in de watten gelegd, waarna we afscheid nemen. Deze stage, met uitdagende lawine-, weer- en sneeuwcondities, liet vele aspecten van eerdere theoretische cursussen aan bod komen.

Bedankt, Peter en Geert!!! Jullie boden prachtige tochten aan én op een behendige manier werd de planning ervan aangevuld met vele praktische oefeningen. Dank ook aan iedereen voor het fijne gezelschap en het delen van vele mooie foto’s. Het is heerlijk vertoeven in de bergen alzo. We kijken terug op een geslaagde stageweek!