NATUUR.KOEPEL

BERNARD DECOCK

HET WEER IS HET KLIMAAT NIET

Om de veranderingen van het klimaat goed te kunnen begrijpen is het belangrijk om het verschil tussen het weer en het klimaat te kennen. Neem nu de laatste maand april. Het was de koudste aprilmaand in 35 jaar. Betekent dit dat de opwarming van het klimaat gestopt is? Nee, heus niet, koud weer is goed mogelijk in een opwarmend klimaat.

↓ De meest recente aprilmaand was met zijn gemiddelde temperatuur van 7,3°C duidelijk kouder dan gemiddeld

HET WEER

Het weer is de toestand van de atmosfeer (temperatuur, vochtigheid, windsnelheid en -richting, bewolking,...) op een gegeven plaats en tijd. Terwijl ik dit artikel schrijf is het weer buiten fris maar zonnig met een matige wind uit het noordwesten. Gisteren op datzelfde tijdstip kregen we plensbuien, die tegen de middag overgingen naar een betrokken lucht. Vorig jaar in juni kreeg West-Europa te maken met enkele hittegolven. Het weer slaat dus altijd op een betrekkelijk korte tijdspanne en valt precies te meten en dus in cijfers uit te drukken.

Het weer is bv. tijdens de maanden maart en april grillig, want het is een scharnierperiode tussen het einde van de winter en het begin van de zomerperiode. De Noordpool is op dat tijdstip nog zeer koud, terwijl het in de subtropen al aardig warm begint te worden. De richting van de wind zal het weertype gaan bepalen. Het weer kan op die manier snel omslaan van koud naar warm en omgekeerd.

HET KLIMAAT

Het klimaat is per definitie de gemiddelde – let op het woord “gemiddelde” – toestand van het weer gedurende meer dan dertig jaar. Het klimaat is daarom het weer dat je op een bepaalde plaats en gedurende een bepaalde periode het meest mag verwachten. Zo verwacht de toerist tijdens de zomervakantie op een plaats met een Mediterraan klimaat warm en droog weer te krijgen. Een weekje koud en nat weer is er echter niet uitgesloten, terwijl op datzelfde moment het in België, met een koeler zomerklimaat, aardig zomerweer kan zijn. Het klimaat is wat je verwacht, het weer is wat er werkelijk gebeurt. Weerkundigen en klimatologen stellen “Het weer is je humeur, het klimaat is je persoonlijkheid”.

KLIMAATVERANDERING

In 2018 kreeg Europa een record aan sneeuwval te verwerken. Weerkundigen berekenden dat zo’n 88% van de sneeuw te wijten was aan een toegenomen verdamping van de Barentszzee. De verdamping van het water in de Barentszee is de laatste decennia toegenomen doordat er minder ijsvorming is als gevolg van de klimaatopwarming. Een mooie illustratie hoe de klimaatveranderingen het weer kunnen beïnvloeden.

VOORSPELLINGEN EN KLIMAATMODELLEN

De fysica van de beweging van de luchtlagen vertaalt zich in een complexe wiskunde. Wiskundigen en weerkundigen weten dat een kleine variatie (bv. de vleugelslag van een vlinder) in de gegevens een compleet andere voorspelling van het weer kan opleveren. Het boek “Chaostheorie en Klimaatverandering” van Carlos Madrid is een

aanrader voor wie zich een idee wil vormen over de wiskunde van de chaostheorie. Door het chaotisch gedrag van het weer blijken voorspellingen van het weer over meer dan 10 dagen totaal onbetrouwbaar te zijn.

Weersvoorspellingen gaan over enkele dagen. Een klimaatvoorspelling kan al snel een horizon van een eeuw gaan overspannen. Weersvoorspellingen zijn kwantitatief (hoeveelheid zon, regen, bewolking,…) met een hoge nauwkeurigheid. Klimaatvoorspellingen noemt men kwalitatief omdat ze proberen het klimaat te begrijpen. Door het chaotisch karakter van de klimaatmodellen kan niemand exact voorspellen hoe het klimaat er over 30 jaar zal uitzien. Het IPCC spreekt daarom niet van een “voorspelling”, maar van een “projectie”, de uitkomst van een berekening. Geen mens weet bv. welke activiteit de zon – een belangrijke parameter – in de toekomst zal ontplooien.

Ondanks voorgaande bemerkingen, zijn de projecties van de klimaatmodellen meer dan nodig. We krijgen inzicht in het klimaat en ze leren ons of de genomen maatregelen (de mitigatie) wel voldoende zijn om de opwarming te stoppen. Door de opwarming van de atmosfeer dragen de luchtlagen meer energie in zich. Dat houdt in dat over een klein gebied er vrij gewelddadig weer kan losbarsten. De kans op extremer weer wordt groter.

HET WEER OF HET KLIMAAT?

Om te onthouden: het klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een langere tijd. Uit één enkele gebeurtenis van het weer – zij het nu zelfs extreem koud of warm weer – valt het gemiddelde, zijnde het klimaat, niet af te leiden. Het weer maken we mee, dat is een zekerheid. Of dat specifieke weer nu door het klimaat komt, dat weten we eigenlijk niet. We weten wel dat het klimaat aan het opwarmen is, maar dat zal niet altijd met warmer weer gepaard gaan.

↑ Op de website showyourstripes.info kan je een kleurstreepjeskaart aanmaken. Ieder streepje stelt de gemiddelde temperatuur van een jaar voor vanaf 1901 tot 2019. De gemiddelde temperatuur wordt afgebeeld als stapjes van donkerblauw naar donkerrood. De gemiddelde temperatuur van 1971-2000 (30 jaar – het klimaat!) wordt als de “normale” of verwachte temperatuur beschouwd. Koudere jaren krijgen een blauwere kleur, warmere jaren een rodere kleur.

Kanttekening

Drummen Op Aarde

Lezing door Dirk Draulans

We zijn met 7,5 miljard mensen op aarde en aardig op weg naar 9 of zelfs 10 miljard. Bioloog en journalist Dirk Draulans schetst aan de hand van de evolutieprincipes van Charles Darwin hoe het zo ver is kunnen komen. Hij schetst ook de nefaste invloed van onze aanwezigheid op het andere leven op aarde, zeker in de context van de klimaatverandering waar we nu mee te maken krijgen. De overgang naar een duurzame maatschappij zal niet gemakkelijk zijn, maar is cruciaal als we ons welzijn willen behouden. ‘Drummen Op Aarde’ is een ontnuchterend verhaal over minder kinderen krijgen, viruspandemieën, weerstand tegen verandering en de moeizame strijd voor een aanvaardbaar omgaan met de hulpbronnen van de aarde die we nodig hebben.

Wanneer Waar Info

14/10/2021 om 20u - 22u Spikkerelle Scheldelaan 6 Avelgem info en inschrijven: Pol Wannyn (0497/455299 of polwannyn@ skynet.be)