de bosbode 2023 - 3

de bosbode

Dood hout, explosie van leven Zo werkt het Beierse bosbeheer

Aan de slag met je natuurbeheerplan Symposium: Samen werken aan duurzame bossen

colofon

de bosbode is een tijdschrift van Bosgroepen Oost-Vlaanderen

redactie

Simon Brandt, Bram Coupé, Cédric De Noyette, Margje Derde, Sarah Geers, Robbe Lamers, Margot Lenssens, Sylvie Mussche, Leen Raats, Hans Scheirlinck, Daan Temmerman, Lene Van Langenhove, Lotte Van Nevel

fotografie

cover: Lars Soerink

Simon Brandt, Bram Coupé, Karen Dequidt, Cédric De Noyette, Sylvie Focke, Margot Lenssens, Lene Van Langenhove, Lotte Van Nevel

lay-out

Koloriet - Leefdaal

druk

Drukkerij Arijs - Kluisbergen gedrukt op houtvrij gestreken FSC-papier op 3300 exemplaren

verantwoordelijke uitgever

Riet Gillis Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

W. Wilsonplein 2, 9000 Gent

BE 0865 959 877 RPR Gent

raad van bestuur

BON | Riet Gillis, Leen Meersschaert, Yoke Van Riet, Maurits Adriaenssens, Ivan De Block, Kristien Dierick, André Bosmans, Pieter Dhollander, Jurgen Bauwens, Jan Van Dooren, François de Looz-Corswarem

MOV | Francis De Beir, Hans Mestdagh, Marc Dilewyns, Theo Vitse, Lien Verwaeren, Kris Janssens, Steven Roosen, Jef Wittouck, Bruno Verstraeten, Dominiek Declercq, Luc Van den Berghe, Jan Verbeke, Geert De Visscher

VAD | Luc Bekaert, Raoul D’Hoossche, Roland Drieghe, Riet Gillis, Ruut Louwers, Dirk Otte, Wouter Stockman, Kevin Onyn

Als je dit nummer ontvangt, betekent dit dat jouw gegevens zijn opgenomen in onze databank. Ze worden enkel gebruikt in het kader van onze werking. Wil je niet in onze databank opgenomen zijn of wil je jouw gegevens wijzigen, geef dit dan door via bosgroepen@oost-vlaanderen.be.

Een voor bos

De Bosgroepen ondersteunen boseigenaars bij alles wat komt kijken bij het hebben of aanleggen van een bos. Samen met onze 15.000 leden beheren we 60.000 ha bos in Vlaanderen. Daarbij bekijken we wat op lange termijn het beste is voor het bos en het ecosysteem. Want bossen zijn onmisbaar voor onze gezondheid, het klimaat en een evenwichtige fauna en flora.

In Oost-Vlaanderen zijn drie vzw’s actief: Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord, Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen en Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender.

Word lid

Leden kunnen bij De Bosgroepen terecht voor informatie en hulp bij de bosadministratie. Wij coördineren ook beheerwerken en organiseren activiteiten en cursussen.

- info over technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer

- advies op maat van jouw bos na terreinbezoek

- hulp bij bosadministratie zoals subsidies, kapmachtigingen en beheerplan

- voordelige tarieven voor bosbeheerwerken (exotenbestrijding, vrijstellen, aanleg bosrand…) en mogelijkheid tot deelname aan gezamenlijke houtverkoop

Iedereen kan gratis lid worden.

Stuur een mailtje naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be.

Steun onze werking

Enkele sympathisanten richtten het fonds Vrienden van De Bosgroepen op dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Heel wat van onze diensten en activiteiten zijn gratis, net als dit tijdschrift. Met jouw steun aan het fonds kunnen we onze werking verder uitbouwen. Je kan ook een gift doen aan ons BOOSTproject, dan gaan jouw centen integraal naar bosuitbreiding. Giften vanaf 40€ zijn fiscaal aftrekbaar.

Wil jij mee zorgen voor meer én goed beheerde bossen?

Ga naar www.bosgroepen.be/vrienden-van-de-bosgroepen. Bedankt!

BOOST is een project van

Beste bosliefhebber,

Eerst en vooral bedankt voor jouw lidmaatschap bij De Bosgroepen. Het doet ons plezier jou en 2.650 andere bosliefhebbers te kunnen verzamelen om samen Oost-Vlaanderen groen en bosrijk te maken.

Met het plantseizoen voor de deur zijn we alvast druk bezig om werk te maken van bosuitbreiding, onder andere via BOOST! 9 BOOST-bebossingen verspreid over de hele provincie staan op de planning, 10.000den boompjes krijgen binnenkort een nieuwe thuis, goed voor zo’n 10 hectare pure bosuitbreiding in onder andere Aalst, Aalter, Merelbeke, Gent en Geraardsbergen. Want bosuitbreiding blijft essentieel. En daar hebben we jouw hulp bij nodig.

Om onze bossen een extra duwtje in de rug te geven, kan je sinds vorig jaar een eenvoudige (én fiscaal aftrekbare) gift doen. Velen onder jullie deden dit al, waarvoor dank!

Het fonds ‘Vrienden van De Bosgroepen’, waar de giften in terecht komen, is opgericht op initiatief van enkele sympathisanten en wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Het ondersteunt BOOST, het bosuitbreidingsproject van de Oost-Vlaamse Bosgroepen.

Dankzij dat project zorgden we afgelopen jaren samen met Provincie Oost-Vlaanderen al voor meer dan 14 hectare nieuwe BOOST-bossen. Om ook dit jaar zoveel mogelijk bebossingsdromen waar te maken zijn we op zoek naar extra middelen. Help je mee? Elke gift telt!

© elscobos, waargemaakt door Elscolab

- Als jij 25 euro aan het BOOST-fonds schenkt, planten wij daar 10 m2 BOOST-bos mee.

- Met 40 euro, het minimumbedrag voor een fiscaal attest, help je ons om 16 m2 bos te planten.

- Schenk je 72 euro, dan krijg je zo’n 32 euro terug via je belastingen, en geef je zelf werkelijk 40 euro. Daarmee kunnen wij komende winter bijna 30 m2 bos aanplanten.

Schenken aan het fonds ‘Vrienden van De Bosgroepen’ en het BOOST-project kan via www.boostvoorbos.be/steun-het-fonds, door het scannen van deze QR-code of via bijgaand overschrijvingsformulier. Vergeet dan zeker de mededeling niet.

Planten we volgende winter

9 nieuwe BOOST-bossen dankzij jou?

Bedankt!

Het Bosgroepenteam

PS. Je ontvangt jouw fiscaal attest via de Koning Boudewijnstichting in de loop van volgend voorjaar.

Nog vragen? Stel ze via bosgroepen@oost-vlaanderen.be of bel 09 267 78 60.

BOOST is een initiatief van Bosgroepen Oost-Vlaanderen met steun van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling en Provincie Oost-Vlaanderen. Meer info op www.boostvoorbos.be.

Deel jouw bosmoment op Instagram met #eenhartvoorbos en wie weet staat jouw foto hier volgende keer te blinken.

Woord vooraf

Beste bosliefhebber

Dood hout werd lang gezien als een verliespost en een teken van slordig bosbeheer. Intussen is het wel geweten dat dood hout bruist van leven en helpt om de biodiversiteit van een bos te vergroten. Op de volgende pagina’s lees je meer over staand of liggend, meer of minder verteerd hout en de paddenstoelen en kevers die het dode hout opruimen.

Dit jaar moeten oude beheerplannen worden omgezet naar nieuwe natuurbeheerplannen. In zo’n plan staat welke maatregelen nodig zijn om specifieke natuurdoelen te bereiken. Bij de grote natuurgebieden kan een beheerplan verschillende boseigenaars verenigen. We vertellen je graag meer over hoe zo’n plan wordt opgevolgd en hoe je te werk kan gaan aan de hand van verschillende beheerpakketten.

Naar jaarlijkse gewoonte gingen enkele collega’s mee op studiereis met Inverde. Zij trokken naar Beieren voor een goedgevuld programma rond beheerpraktijk en uitwisseling met lokale bosbeheerders en houtverwerkers.

We blikken terug op het geslaagde symposium dat De Bosgroepen organiseerden naar aanleiding van hun 25-jarige bestaan in het Vlaams Parlement.

Last but not least laten we weer een boseigenaar vol passie vertellen over zijn bos.

Veel leesplezier!

Riet Gillis

Gedeputeerde voor milieu, natuur en klimaat

Bos ‘t Ename @wandel_addiction

Viervlek @natuur_in_fotos

Dood hout, explosie van

Er is leven voor, tijdens en na de dood. Alvast bij bomen! Levende bomen staan in verbinding met talloze andere organismen zoals dieren, planten, schimmels, korstmossen en bacteriën. Maar ook dood hout is een onmisbare bron van leven in een bos. Waarvoor is dat dode hout nu zo goed, welke voorraad is er in Vlaanderen en hoe kan je zelf aan de slag in jouw bos?

Boseigenaar Jozef koos ervoor om deze majestueuze dode beuk in het Keigatbos niet te kappen bij de heraanplant van deze dreef, en daar is hij Bosgroepmedewerker Lotte heel dankbaar voor: ‘Lotte heeft onze ogen geopend en met passie de waarde van dood hout toegelicht. Een dode boom is eigenlijk zoals een appartementsgebouw vol leven, het is een thuis voor vele bewoners.’

Nieuwe levens beginnen

Afgestorven hout verandert doorheen de jaren van vers, stevig hout tot een broze, vezelige massa. Dit proces is sterk afhankelijk van de boomsoort en situatie. Zo blijft een gestorven eik van 40 cm breed en 70 jaar ‘jong’ nog wel 100 jaar een thuis en voedingsbron. Beuken en lichtere houtsoorten verteren dan weer sneller.

Tonderzwammen komen vooral voor op loofbomen

leven

Veel organismen zijn gebonden aan een bepaalde verteringsfase van het dode hout. Insecten en bacteriën starten de vertering en aan de buitenkant beginnen mossen en korstmossen te groeien. Verschillende bast- en prachtkevers komen in dit vroege verteringsstadium voor en zijn specifiek aangepast aan de boomsoort. Vervolgens tasten schimmels het hout aan, waarna een grote diversiteit aan paddenstoelen verschijnt. Ondertussen zijn heel wat geleedpotigen actief die minder sterk gebonden zijn aan een specifieke boomsoort. Zo voeden de larven van het vliegend hert zich met rottend (eiken)hout dat aangetast is door witrotschimmels. Talloze larven trekken op hun beurt parasitaire wespen aan die larven van houtkevers gebruiken om er eieren in te leggen. De gangen die de larven in het hout maken worden bewoond door bijen en wespen.

De aanwezige rijkdom aan insecten trekt vogels aan. Grote holten ontstaan in stammen en takken, vormen ideale nestplaatsen voor verschillende generaties vogels zoals spechten, maar ook voor eekhoorns en vleermuizen.

Behalve een continu aanbod is ook variatie in dood hout van belang. Zo zorgt staand dood hout voor een droog en warm microklimaat in vergelijking met een nat en koud microklimaat bij liggend dood hout. Verschillende gradiënten trekken diverse soortgroepen aan en vergroten sterk de biodiversiteit en veerkracht van het bos. Talloze bosorganismen zijn dus afhankelijk van dood hout voor voedsel, schuil- en overwinterplaatsen. Ongeveer 20% van alle soorten in het bos leeft rechtstreeks van dood hout, daarbovenop is nog eens 20

tot 30% van de soorten indirect afhankelijk van dood hout. Kortom, dood hout weghalen halveert de biodiversiteit in het bos.

Buffer tegen verzuring

Dood hout is een onmisbare schakel in de nutriëntenkringloop in het bos. Tijdens het verteringsproces levert dood hout geleidelijk nutriënten af aan de bodem. Deze voedingsstoffen kunnen vervolgens opgenomen worden door planten, wat bijdraagt aan hun groei en ontwikkeling. Dood hout vormt dus een ideale kiembodem voor allerlei planten.

Bovendien zijn onze bossen onderhevig aan stikstofdeposities, wat resulteert in een verzuring van de bosbodem. Dood hout zorgt voor een verhoogde beschikbaarheid van calcium en magnesium, wat dan weer zorgt voor een verminderde zuurtegraad van de bodem. Het is dus van belang dood hout niet weg te halen uit het bos om de nutriëntenkringloop gesloten te houden en om lokaal verzuring tegen te gaan.

In stijgende lijn

Eind jaren negentig bleek uit de eerste Vlaamse Bosinventarisatie dat de hoeveelheid dood hout behoorlijk laag was: gemiddeld 13,5 m3 per hectare, waarvan 4 m3 rechtstaand. Waarom er zo weinig dood hout was? Elk dood takje was eeuwenlang nuttiger buiten dan in het bos. De hoge nood aan gereedschaps- en brandhout en de angst voor plagen en bosbranden leidden tot een opgeruimd bos zonder dode takken en bomen. Bovendien liet de intensivering van bosbouw en de evolutie van middel- naar hooghout in de 19de eeuw geen ruimte voor kapitaalverlies door rottend hout. Bomen kregen de kans niet om oud te worden in productiebossen aangezien de optimale kapleeftijd veel vroeger valt dan de natuurlijke dood van een boom.

De opkomst van stookolie en gas, de dalende vraag naar mijnhout en een meer internationale houtmarkt verminderden de druk op lokale bossen. Bovendien maakten vernieuwende beheerinzichten (Geïntegreerd! Multifunctioneel! Natuurgetrouw! Klimaatrobuust!) dood hout weer bespreekbaar bij bosbeheerders.

Gele korstzwam op liggend dood hout, typisch op loofbomen, met een voorkeur voor eik

Vooral dankzij een sterke stijging van staand dood hout, bevat een Vlaams bos tegenwoordig gemiddeld 23 m3 dood hout per hectare. Dit is bijna 8% van het totale houtvolume per hectare, zowel dood als levend.

Ondanks de inhaalbeweging ligt de gemiddelde voorraad dood hout nog ruim onder het ecologisch aangeraden richtcijfer van 30 m3/ha, of een kleine 10%.

Dit is nog afhankelijk van de boskarakteristieken, zoals leeftijd, standplaats en beheer. In Europese bosreservaten kan dit makkelijk 3 á 7 keer zoveel zijn.

Aan de slag

Voor een rijk en robuust bosecosysteem is voldoende dood hout van levensbelang. Mik op minstens 5 à 8 dode bomen per hectare, met zoveel mogelijk variatie: staand en liggend, zonnig en beschaduwd, dun en dik dood hout, van verschillende boomsoorten én van vers tot vermolmd.

Hoe kan je dit allemaal tegelijk in jouw bos voorzien? Veel start bij een goed beheer van je levende opstand. Meer variatie aan inheemse soorten en leeftijden leidt vanzelf tot een gevarieerd aanbod dood hout, en een weloverwogen beheerplan garandeert de continuïteit.

Bronnen: Ecopedia; Dieryck Bosrevue 22 2007; Bossenverklaring 2003; Dhiedt E. 2011; De Bock Bosrevue 106a 2023; Moraal L. 2014; Vandekerkhove e.a. 2018; Vandekerkhove, Leyman, en De Keersmaeker 2012; Govaere en Leyman Bosrevue 90a 2020; Joye 2016; Goris 2023 Bosrevue 107b

10 tips voor dood hout

- Aanvaard de ‘chaos’. Het vergt als boseigenaar vaak een grote mentale sprong om een bos met een gezonde fractie dood hout normaal te vinden na het vroegere, meer opgeruimde bosbeeld.

- Veiligheid primeert! Taksnoei kan een stervende of dode boom nabij een pad eventueel wel vrijwaren van een veiligheidskap.

- Verwaarloos de fytosanitaire maatregelen niet en ruim (bijna) dode bomen veilig op bij sterfte door populierenkanker, letterzetter of iepenziekte.

- Laat kroonhout liggen. Zoek de juiste balans tussen stijgende prijzen voor houtsnippers en een robuust ecosysteem.

- Oogst geen windval, tenzij bij grote economische meerwaarde en wanneer er reeds voldoende dood hout is. Ook de open wortelkluit is een grote bron van biodiversiteit. Zelfs in bosbeken kan dood hout blijven liggen, mits aandacht voor overstroming en vismigratie.

- Spaar wegkwijnende bomen. Niet-kwalitatieve bomen zonder negatieve invloed op de toekomstbomen leveren je bos een continue aanvoer van dood hout via natuurlijke concurrentie.

- Selecteer verouderingsbomen of -zones. Geef ze net als toekomstbomen groeiruimte en de kans om oud te worden. Behoud dus niet enkel minderwaardige bomen. Bomen met bliksem-, exploitatie- of velschade zijn hiervoor ook geschikt. Het groeperen van bomen kan de werkveiligheid in je bos verhogen.

- Boost je bos. Verhoog actief de voorraad dood hout bij grote tekorten (< 4%). Kies volgens dunningscriteria enkele bomen om te ringen, de stamvoet te ontschorsen of te vellen.

- Laat eens een bosdreef (deels) verouderen. Weeg voor afgelegen bosdreven de erfgoedwaarde van een gelijkvormig dreefbeeld af tegen de biodiversiteitskansen bij individuele vervanging en bomenbeheer in functie van veilig verouderen en afsterven.

- Spreek je buren over je beweegredenen rond dood hout, over veiligheid en eventueel een gezamenlijke aanpak voor aangrenzende bossen en houtkanten.

Deze richtlijnen kunnen variëren naargelang de situatie van je bos. Win advies bij onze experts bosbeheer voor een aanpak op maat.

Kleverig koraalzwammetje op een vermolmde stronk, typisch op naaldhout

Schützen und Nutzen, zo werkt het Beierse bosbeheer

Naar jaarlijkse gewoonte gingen ook dit jaar bosbeheerders en boseigenaren samen op studiereis. In Beieren genoten zij van prachtige bossen waar houtproductie en natuurbescherming hand in hand gaan. De ontmoetingen met lokale bosbeheerders van openbare en private bossen leverde heel wat inspiratie.

Topeiken in beukenbos

We starten meteen met een hoogtepunt: Spessart, één van de grootste aaneengesloten bosgebieden in Europa, bekend om eik van topkwaliteit. Spessart is van nature een beukenbos. Zonder intensief beheer zouden de beuken domineren en de eiken verdwijnen.

De Spessart kent een eeuwenoude traditie van eikels inzaaien, sinds 2021 is deze traditie zelfs erkend als UNESCO Werelderfgoed. De lokale bewoners spelen hierin een cruciale rol. Tijdens mastjaren gaan de vrouwen en kinderen eikels verzamelen in het bos, waarna de eikels gewogen, gesorteerd en dagelijks gekeerd dienen te worden. Hiervoor krijgen de verzamelaars een vergoeding.

De beste resultaten worden bereikt als er zo snel mogelijk kan gezaaid worden na het verzamelen.

Om lange, dikke, kaarsrechte eikenstammen te verkrijgen is het van cruciaal belang dat de eiken voldoende ‘ingepakt’ staan gedurende hun levensloop. Hiervoor doen voornamelijk beuk en haagbeuk dienst. Er dient dus een intensief beheer gevoerd te worden om de juiste balans te bewaren tussen eik en beuk. Krijgen de beuken vrij spel, dan verdringen ze de eiken; worden de eiken te veel vrijgesteld, dan krijgen ze waterlot. Bovendien zijn dunne groeiringen in het eikenhout een belangrijke eigenschap voor topfineer, dus de eiken groeien best traag en gelijkmatig. Een extra reden om de eiken niet te sterk vrij te stellen.

Houtopbrengst is een belangrijke functie, elk jaar wordt ongeveer 100.000 m3 gekapt. In dit houtvolume zitten ook altijd enkele 400-jarige topeiken, deze worden verkocht op hun houtpark voor ca 2.000 €/m3! Dankzij de mooie opbrengsten van de houtverkoop (jaarlijks 7 miljoen €) is het bosbeheer volledig zelfbedruipend en winstgevend.

Houtopbrengst en biodiversiteit gaan hier mooi hand in hand. De vier parameters structuur, leeftijd, dood hout en biotoopbomen bepalen samen de biodiversiteitsklasse van een bepaald bosbestand. Biotoopbomen worden gekenmerkt door speciale natuurwaarden zoals holen, grote diameters,

Een 400-jarige eik ter waarde van 30.000 € knuffelen, het is eens iets anders!

hoge ouderdom… Er moeten minimaal 10 biotoopbomen per hectare aangeduid worden, deze mogen niet gekapt worden.

Fineerbedrijf Fritz Kohl

Bij Fritz Kohl komen we meer te weten over het ganse proces van stam tot fineerhout. Op het laadpark liggen indrukwekkende stapels rondhout: vooral eik, maar ook walnoot, esdoorn en boskers. De man die de selectie en zaagsnedes maakt ‘leest’ de stam aan de hand van de dikte van de schors en slapende knoppen.

In het kookbad wordt het hout zacht. Voor een eik duurt dat gemiddeld 25 dagen aan 70°, sommige soorten hoeven er slechts een halve dag in. Elk bedrijf heeft zijn eigen kookrecept, dus het is een beetje geheim. We zien vreemde afrolstukjes liggen, die afkomstig blijken van berk uit het hoge noorden. Het hout staat vol mooie kattenpootjes. Bij de afrolmachine gebeurt het echte fineerwerk. Stukken tot 3 m lengte kunnen op de rol worden gezet. Ze kunnen schillen van 0,01 mm tot 2 mm.

Bij de snijfineermachine passeert een blok hout aan hoge snelheid langs een dunschiller. Dunne snedes (van 0,01 mm tot 2,5 mm voor parket) worden als vellen op elkaar gestapeld. 1 m3 hout wordt vakkundig verwerkt tot 1000 m2 fineer. Dit alles wordt nadien gerold en geperst aan 150°C om ze klaar te maken voor toepassing. De kunst is de vochtigheid juist te hebben. Te nat betekent immers schimmel, te droog leidt tot barsten. De gemiddelde verkoopprijs van fineer bedraagt 4 €/m2, de beste kwaliteiten gaan tot 25 €/m2. De stammen worden ingekocht aan gemiddeld 625 €/m3. Als je even rekent, verlaten ze de fabriek als fineer aan 4.000 tot 25.000 €/m3!

Wijnvatmakerij

Het familiebedrijf Assman staat al vier generaties bekend om top producten, gemaakt van tophout. We hebben de eer om rondgeleid te worden door de 90-jarige Herr Assman. Vol passie neemt hij ons mee naar het houtpark met zijn voorraad stammen. 95% is eik uit de regio, daarnaast ligt er ook wat kers en kastanje.

Elk vat is uniek maatwerk. Het hout moet noestvrij zijn, anders lekken de vaten. Je ziet dat alles hier vakmanschap is, er komen geen computers aan te pas. Men zaagt volgens de radialen om de transportvaten in het hout niet door te snijden, anders loopt de inhoud er geheid uit. De duigen worden conisch gezaagd, met een smalle binnenzijde en dikkere uiteinden. Vervolgens zet men het vat ineen en bindt men het met metaalbanden. Daarna volgt het betere plooi- en buigwerk. Het familiebedrijf maakt ongeveer 300 wijnvaten per jaar, daarnaast zo’n 70 giga vaten en nog een hoop spielerei zoals bloembakken.

Tot slot komt de uitleg over wat er precies in die vaten gaat: wijn en schnaps. En daar moet natuurlijk van geproefd worden.

Bosdomein Castel

In bosdomein Castel merkt men de achteruitgang van het bos door de klimaatverandering. Via kleine lenzen die voor extra licht zorgen proberen ze hier eikenverjonging in de groei te krijgen. Het is belangrijk om de lens niet loodrecht boven de verjonging te hebben, want de zon staat immers niet loodrecht boven ons. Met een oriëntatie Z-ZW of Z-ZO ontvangt de verjonging een korte periode direct zonlicht. Dit benadeelt de beuk maar is voordelig voor de eik. Met goede jeugdzorg kunnen ze de eik zo boven de natuurlijke verjonging van beuk houden.

Steigerwald

Schützen und Nutzen, beschermen en benutten. Deze kijk op bosbeheer is de rode draad tijdens deze reis. We maken kennis met de Bayerische Staatsforsten, die 800.000 ha bos beheren. Ulli Megner en Daniel Kraus waren 17 jaar geleden de grondleggers van een systeem waarbij natuurlijk bos en bosbeheer hand in hand gaan. Een ommezwaai in het klassieke Duitse bosbeheer.

De hoofdregels zijn: veel dood hout, habitatbomen en verouderingseilanden. Via de weg van geïntegreerd bosbeheer kunnen de verschillende functies naast elkaar voorkomen op één oppervlakte in plaats van een in ruimte gescheiden systeem zoals zonering. In privaat bos zijn er voor deze maatregelen zelfs subsidies.

In 17 jaar tijd werd hier van 20 m3 dood hout naar een voorraad van bijna 40 m3 gegaan. Er werd geen hoger brandrisico vastgesteld. Dood hout slaat water op en werkt zelfs brandvertragend. Het grote gevaar ligt bij droog naaldhoutstrooisel.

We sluiten af met een bezoek aan het Baumwipfelpfad: een reuzegrote toren geeft ons een prachtig zicht tot ver boven de boomkruinen.

Bij de lokale Bosgroep

Beieren is een zeer bosrijk gebied, de bosindex bedraagt 35%. Qua bosoppervlakte en (economisch) bosbelang is de situatie in Beieren dus niet vergelijkbaar met Vlaanderen. Maar de eigendomsstructuur van hun bosareaal is wel vergelijkbaar met de onze: private eigenaars bezitten ongeveer 60% van de

bossen. De kleine boseigenaars (< 5 ha) zijn er ook in de meerderheid. Net zoals bij ons worden private boseigenaars en openbare besturen verenigd in ‘Bosgroepen’.

In Beieren zijn veel verschillende Bosgroepen actief. Elke Bosgroep heeft zijn eigen manier van werken, maar de basisprincipes zijn overal dezelfde. We worden ontvangen door Johannes von Rotenhan van de lokale Bosgroep die 650 leden telt, goed voor een totale bosoppervlakte van 12.000 ha. De werking van deze Bosgroep is gelijkaardig aan de onze: adviesverlening, dunnin-

gen aanduiden, houtverkopen organiseren en aannemers opvolgen behoren tot hun belangrijkste taken. Ze krijgen subsidies van de overheid en de aangesloten eigenaars betalen een kleine som lidgeld. Net zoals bij ons geeft de Bosgroep advies aan de boseigenaars, maar zijn het de eigenaars die de eindbeslissing nemen.

Jaarlijks verkoopt deze Bosgroep zo’n 20.000 m3 hout, de laatste 3 jaar is dit gestegen naar 45.000 m3 o.i.v. het aangetaste naaldhout. Ze verkopen alles in eigen regie. De Bosgroepmedewerker sorteert tijdens het schalmen de stam-

men al volgens dimensies of toepassingen. Ze werken steeds samen met dezelfde exploitant tegen een vaste kost. De Bosgroep is zeker dat de exploitatie goed zal uitgevoerd worden; de exploitant weet dat hij jaarlijks een bepaald houtvolume kan oogsten bij de Bosgroep. De exploitant brengt de stammen aan de weg, daar worden ze opgekocht door houtkopers of houtverwerkende bedrijven. De Bosgroep neemt 4% commissie op de opbrengst van de houtverkoop.

We merkten het al de ganse week: de Beierse bosbeheerders trachten zo veel als mogelijk met natuurlijke verjonging te werken. Waar nodig wordt geplant met plantsoen van kwekerijen, maar dit wordt tot een minimum beperkt want een boom die vanzelf ontkiemt in het bos is veel robuuster dan een plantje dat opgekweekt werd in de kwekerij. Met het oog op klimaatrobuuste herbebossingen heeft de Bosgroep ook hier en daar een eigen ‘vliegend zaaibed’. Hierbij wordt een beperkte oppervlakte in het bos omrasterd waar verschillende soorten ingezaaid worden. Deze zaailingen worden na 1 à 2 jaar geoogst en elders in het bos uitgeplant. Dit systeem heeft belangrijke voordelen: zekerheid over beschikbaarheid van plantsoen, groeiplaatsgeschikte zaailingen, plantsoen is niet bemest, en de wortels worden niet ondersneden. Moeilijkheden die ze ervaren bij het inzaaien zijn o.a. slechte zaadkwaliteit, muizen- en everzwijnenvraat. Echter, in droge periodes gaf gezaaide verjonging betere resultaten dan een klassieke aanplant met plantsoen uit de kwekerij.

Gezaaide eiken in Spessart, UNESCO Werelderfgoed

Mijn natuurbeheerplan werd goedgekeurd. Aan de slag ermee!

Een natuurbeheerplan is een handig instrument waarin een toekomstbeeld voor een bepaald gebied wordt vastgelegd en waaraan ecologische, economische en/ of recreatieve doelen worden gekoppeld. Ook staan er maatregelen en beheerwerken in beschreven die nodig zijn om deze doelen te bereiken. De Oost-Vlaamse Bosgroepen maken ook gezamenlijke natuurbeheerplannen op waarbij over eigendomsgrenzen heen een plan wordt opgesteld, rekening houdend met de visie van elke eigenaar. Maar hoe ga je ermee aan de slag eens het natuurbeheerplan in voege is?

Opvolging

Door regelmatig te monitoren en te evalueren kan je het beheer van een natuurof bosgebied optimaliseren en bijsturen indien nodig. De eigenaar of beheerder van het gebied is het best geplaatst om de impact van uitgevoerde boswerken of andere maatregelen te evalueren omdat hij het gebied best kent. Belangrijk is goed bij te houden welke werken er zijn gebeurd en wat het effect hiervan was. Denk aan het bijhouden van een logboek, het maken van foto’s of video’s en het uitvoeren van tellingen van planten en dieren. Ook kan het handig zijn om zeldzame planten of dieren te noteren, of verstoringen en schade te melden. Zo kan het optekenen van een hevige onweersbui met modderstroom die een partij voorjaarbloeiers bedekt, helpen verklaren waarom vijf jaar later die plek wordt overwoekerd door brandnetels. De opsteller van het beheerplan kan eventueel helpen om de eigenaar of beheerder te adviseren. Tenslotte is er ook een zesjaarlijkse evaluatie van het be-

heerplan voorzien door Natuur en Bos. Op dat moment wordt bekeken of de oorspronkelijke doelen nog realistisch en haalbaar zijn, en welke aanpassingen nodig zijn voor de verdere uitvoering van het plan.

Adaptief beheer

De nieuwe regelgeving omtrent natuurbeheerplannen is zo opgemaakt om in te spelen op veranderingen in het klimaat, de biodiversiteit of gebruik van het gebied. Zo kan bijvoorbeeld de spontane vegetatie in een gebied veranderen na het droogvallen van een bron. De methode waarbij het natuurbeheer continu wordt aange-

past op basis van nieuwe info en ervaringen noemen we ‘adaptief beheer’. Men gaat niet uit van een vastgesteld plan, maar men bouwt flexibiliteit in om veranderingen in de omgeving op te vangen. Zo wordt het beheer van natuurlijke systemen effectiever en sluit het beter aan bij de dynamiek van de omgeving. Door te werken met verschillende scenario’s en het uitvoeren van experimenten kan je kijken welk beheer het meest effectief is om de gewenste doelen te bereiken.

Beheerpakketten

Je vindt de beheerpakketten

voor bos vanaf pagina 68 in dit overzicht van Natuur en Bos: https://bit.ly/3PgIAzu

Natuurbeheer is een complex proces en vereist vaak specialisatie en ervaring. Natuur en Bos heeft beheerpakketten die een set aan maatregelen omvatten, gericht op het bereiken van een bepaald natuurdoel. Ze zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaring, en opgesteld in overleg met onder meer terreinbeheerders, Bosgroepmedewerkers, onderzoekers en natuurbeschermingsorganisaties. De beheerpakketten zijn opgesteld voor een breed scala aan natuurdoelen, gaande van herstel van heidegebieden, verhogen van biodiversiteit in bossen, beheer van graslanden tot het verbeteren van waterkwaliteit in waterrijke gebieden.

In Vlaanderen gaat men bij de opmaak

van beheerplannen en -pakketten uit van ‘behoudsgericht’ beheer, waarbij men streeft naar het behoud van de bestaande natuurwaarden. Daarnaast kan men ook kiezen voor ‘herstelgericht’ beheer, waarbij men actief maatregelen neemt om natuurdoeltypen te herstellen en de biodiversiteit te verbeteren.

Dankzij een goedgekeurd natuurbeheerplan worden dergelijke beheerpakketten gekoppeld aan bepaalde percelen. Naast de beschrijving van de mogelijke maatregelen voor dat perceel (terugkerende maatregelen zoals vrijstellen, dunnen, groepenkap en hakhoutkap, of éénmalige maatregelen zoals aanplant, plaggen, terreinvoorbereiding en aanleg van recreatieve infrastructuur) bevatten de beheerpakketten ook aanbevelingen

Veranderend vochtgehalte bij het droogvallen van bronnen

Beheerpakket ‘Houtkant / Houtwal’ is van toepassing voor deze holle weg

voor timing, frequentie, locatie, grootte en intensiteit van deze maatregelen. De maatregelen uit het beheerpakket zijn door goedkeuring van het natuurbeheerplan ook vergund voor dat bepaald perceel. Door een dergelijke standaardisering van het beheer wordt de uitvoering efficiënter en effectiever. Ook kunnen beheerpakketten zorgen voor een betere samenwerking tussen verschillende partijen zoals terreinbeheerders, ecologen en beleidsmakers. Er ontstaat een gemeenschappelijke taal en de verwachtingen worden beter op elkaar afgestemd. Wanneer bepaalde wenselijke maatregelen niet voorhanden zijn binnen een beheerpakket kunnen deze apart worden aangevraagd en worden ze beoordeeld op maat van het specifieke perceel en beoogde doel.

Elk bos is anders

Er zijn verschillende beheerpakketten beschikbaar voor verschillende bostypes. In Vlaanderen zijn er bijvoorbeeld beheerpakketten voor loofhoutbossen op droge zandgrond, loofhoutbossen op vochtige bodem, naaldbossen op droge zandgrond, naaldbossen op vochtige bodem, gemengde bossen op vochtige bodem, enzovoort. Elk beheerpakket beschrijft de specifieke beheermaat-

regelen die nodig zijn om de gewenste natuurdoelen te bereiken in een bepaald bostype. De maatregelen kunnen sterk verschillen per bostype, afhankelijk van onder meer boomsoorten, bodemgesteldheid, aanwezige fauna en flora en het historisch beheer van het bos.

Enkele voorbeelden:

- Door regelmatig (groepsgewijs) te dunnen en jonge aanplantingen toe te voegen, wordt de verticale structuur gevarieerder en ontstaat er meer lichtinval in het bos. Hierdoor kunnen andere planten- en boomsoorten groeien die anders worden verdrongen.

- Door aanplantingen van inheemse boomsoorten (beuk, eik, haagbeuk…) te stimuleren blijft de soortenrijkdom behouden.

- Door de bosranden te laten variëren in breedte en structuur, ontstaat er meer lichtinval in het bos en biedt het bos een geschikt leefgebied voor verschillende soorten planten en dieren.

- Dood hout biedt voedsel en schuilgelegenheid aan veel verschillende soorten insecten, vogels en andere dieren. Daarom is het belangrijk om voldoende dood hout in het bos te laten liggen en het niet op te ruimen.

- Bepaalde invasieve plantensoorten, zoals Amerikaanse vogelkers en Ja-

panse duizendknoop, kunnen de biodiversiteit van het bos bedreigen.

- Door zaadbanken en boomsoorten te beschermen en nieuwe aanplantingen van deze soorten te stimuleren, kan er natuurlijke verjonging plaatsvinden in het bos en blijft de soortenrijkdom behouden.

- Historische elementen, zoals houtkanten, poelen of veteraanbomen, dragen bij aan de biodiversiteit van het bos en dienen daarom bewaard te worden.

Conclusie

Een duidelijke en gestandaardiseerde set van maatregelen voor specifieke natuurdoeltypen kan het werk van natuurbeheerders vergemakkelijken en ervoor zorgen dat de juiste maatregelen op de juiste plaats en tijd worden toegepast. Toch is het belangrijk om te benadrukken dat beheerpakketten slechts een hulpmiddel zijn en niet altijd de beste oplossing bieden voor alle situaties. Het kan nodig zijn om af te wijken van de standaardmaatregelen en maatwerk toe te passen om de doelstellingen van het beheerplan te bereiken.

Bestrijding van Amerikaanse vogelkers

Bron: natuurenbos.vlaanderen.be en Werkgroep natuurbeheerplannen en beheerpakketten

Boseigenaar aan het woord

In onze reeks over BB’s, bijzondere boseigenaars, geven we heel graag het woord aan Simon Huylebroeck uit Geraardsbergen.

In 2021 kochten mijn vrouw en ik een weiland van een halve hectare op zo’n 800 meter van ons huis. Initieel wilden we een voedselbos aanleggen maar het weiland lag binnen Europees habitatrichtlijngebied. Het voordeel was dat er van de Vlaamse overheid subsidies waren voor de aankoop en bebossing van het perceel.

Het perceel ligt vlak naast het Hasseltbos en maakt een verbinding tussen twee kleinere boskernen in Natura 2000-gebied. Vanuit dit oogpunt wilden we het dan ook graag bebossen. Bij de aanplant in november 2022 werden we begeleid door de Bosgroep. Zij tekenden het plan uit, bereidden het perceel voor en leverden het inheemse plantgoed. Familie, vrienden en buren tekenden present voor de aanplant tijdens een verlengd weekend en er werden verrassend snel een duizendtal zaailingen geplant. Ook enkele van mijn (oud)leerlingen kwamen een handje toesteken. Op aanraden van de Bosgroep plantten we onder meer zomereik, zwarte els en esdoorn in zogenaamde kloempen, waarbij door onderlinge concurrentie de groei van de bomen bevorderd wordt. We doopten het prille bosje ‘het Beekbos’, een plek die voor iedereen toegankelijk blijft in de toekomst.

Een jaar voor de aanplant rooiden we enkele van de 40 populieren die rond het perceel staan. Dit deden we vooral om de eiken die er stonden wat meer plaats te gunnen. Een groot deel van dat hakhout bleef ter plaatse als biotoop

voor de vermiljoenkever, een Europees beschermde soort. Ook in de toekomst willen we dit stukje natuur duurzaam beheren met eventueel wat hakhoutbeheer. Ook het maaien aan de randen en tussen de bomen gebeurt gefaseerd, naargelang het bloeiseizoen van bepaalde bloemen en wat mijn rug me toelaat.

Ondanks het feit dat er een drukke provincieweg vlak naast loopt, kan ik er samen met mijn gezin of alleen met de hond echt tot rust komen. Zo blijven we er tijdens de zomervakanties enkele dagen kamperen. We merken echt al een evolutie op. Er is meer diversiteit in de grassen en bloemen nu het weiland niet meer continu afgegraasd en bemest wordt. Er groeit nu spontaan rietgras ter zuivering van de Parkbosbeek die door het bos loopt en ik spot tijdens elke wandeling nieuwe soorten bloemen. Vorige week werd ik nog opgeschrikt door een jonge vos (of was het omgekeerd). Ook de hazen en reeën zijn ondanks de jonge aanplant graag geziene gasten.

Het stelt mij gerust te zien hoe snel de natuur zich kan herstellen, maar het baart me zorgen dat natuur nog steeds gewaardeerd wordt in functie van de voordelen die zij de mens biedt. De natuur mag ook gewoon natuur zijn. Er is overduidelijk nood aan meer bos. Niet alleen om klimaatverandering tegen te gaan maar ook om de biodiversiteit te verhogen. Dat zijn we verschuldigd aan onze kinderen en kleinkinderen.

Symposium Samen werken aan duurzame bossen

De Bosgroepen zijn een kwart eeuw jong. Stilaan groeide deze groep zaailingen uit tot een volwaardig bos dat zich over heel Vlaanderen vertakt. Op 22 mei verzamelden partners uit de natuur- en houtsector, bestuurders en beleidsmakers in het Vlaams Parlement in Brussel.

Ze blikten terug op de afgelopen 25 jaar, maar namen ook de uitdagingen van morgen onder de loep.

Jan Verheeke van de Minaraad praatte het geheel aan elkaar. Eric Smeets, voorzitter van de Koepel, sprak in zijn verwelkoming de hoop uit voor een erkenning van de Koepel als natuurvereniging, een volgende stap in de professionalisering.

Jan De Haes, gedeputeerde van provincie Antwerpen, wees op het grote belang van bossen voor onze gezondheid. De bossen zorgen goed voor mensen via de vele ecosysteemdiensten die ze leveren, De Bosgroepen en hun leden zorgen op hun beurt heel goed voor die bossen. Het is dus niet meer dan logisch dat de provincies goed voor De Bosgroepen zorgen.

Zonering

Professor Bart Muys (KU Leuven) wees in zijn keynote op de veranderde context van het beleid rond bosbeheer, waarbij de focus op instandhoudingsdoelstellingen ervoor zorgt dat andere ecosysteemdiensten van bossen naar de achtergrond verdwijnen. Zijn alternatief: natuurgericht, klimaatslim bosbeheer dat focust op drie aspecten: biodiversiteit,

klimaatadaptatie en -mitigatie en circulaire bio-economie. Hierbij pleit hij voor een zonering op landschapsschaal van natuurreservaten, bossen waar de productie primeert en multifunctionele zones.

In de transitie naar een circulaire bio-economie vormen bossen een onmisbare bondgenoot. Dit kan volgens Muys perfect in synergie met de biodiversiteit. Uit onderzoek blijkt zelfs dat indien het aantal boomsoorten stijgt, het bos meer hout oplevert. Het mengen van boomsoorten remt het effect van de klimaatverandering op de vitaliteit van het bos af. Muys breekt een lans voor klimaatbestendige uitheemse soorten en vergeten inheemse soorten zoals de taxus.

Straffe ambities

Bosgroepcoördinatoren An Pierson en Jan Goris schetsten hoe De Bosgroepen uitgroeiden tot onmisbare schakel in het Vlaamse bosbeheer. Ze zetten het unieke van de Bosgroepformule in de verf en benadrukten de hoge efficiënte die al meermaals uit onafhankelijke screenings naar voren kwam. Maar ook stonden ze

stil bij de vele uitdagingen, waaronder de stijgende werkdruk en de nood aan meer middelen.

Het duo ‘Jan en An’ sloot af met de ambities die De Bosgroepen de komende jaren nastreven: binnen 10 jaar 80% van de Vlaamse oppervlakte aan privébos multifunctioneel beheren, klimaatrobuust beheer in alle aangesloten bossen, elk jaar minstens 100 ha nieuwe bossen planten en de koepel van de Vlaamse Bosgroepen erkend als natuur- en milieuvereniging.

Liefde voor het bos

Zijn keynote werd aangekondigd als ‘privéboseigenaar spreekt vanuit de buik over het bos’ en dat was niet gelogen. Chris Couwelier nam ons op humoristische wijze mee naar een van zijn drie bosjes. Hij is een van de 70 eigenaars die, samen met de stad Torhout, Natuurpunt en Bisdom Brugge, het Groenhovebos beheren. Nadat hij en zijn vrouw in 2007 drie bosjes aankochten, begon hun bosavontuur. De boswachter bracht hen in contact met de Bosgroep. De stad hielp om een bouwvallige chalet op het perceel op te ruimen. Door gebrek aan beheer was het een zeer dichte aanplant met geen enkele volgroeide boom. Een dunning, een beplantingsplan en een plantactie luidden de omschakeling naar een gemengd loofbos met gedeeltelijk hakhoutbeheer in. Chris eindigde met de wens dat zijn kleinkinderen binnen 25 jaar nog steeds kunnen rekenen op professi-

onele begeleiding van De Bosgroepen bij het duurzaam beheer van zijn bosjes. Dat leverde hem heel wat bijval uit de zaal op.

In beweging

Vlaams minister van omgeving Zuhal Demir wees in haar speech op het feit dat het merendeel van de Vlamingen pro bosuitbreiding is, en toch horen we vooral de tegenstanders. Ze lanceerde een warme oproep aan alle aanwezigen om hun stem te laten horen. Hoe dan ook is er de voorbije jaren iets in beweging gezet, en de tanker kan niet meer gekeerd.

Verder sprak de minister haar waardering uit voor de aanpak van De Bosgroepen, die op relatief korte termijn uitgroeiden tot “een prachtige organisatie, wiens rol niet te overschatten valt”. De minister sloot af met een oud Grieks gezegde: “Een samenleving groeit als de ouderen bomen planten in wier schaduw ze zelf nooit zullen zitten” en riep De Bosgroepen en eigenaars op om te blijven doen wat ze doen en om als één blok naar buiten te komen.

Bevlogen panelgesprek

Na de pauze genoten we van enkele filmpjes van partners uit de natuur- en houtsector die De Bosgroepen feliciteerden met hun jubileum. Vervolgens was het tijd voor het panelgesprek met Wim Smits (Natuur en Bos), Jan De Haes (Provincie Antwerpen), Andries Saerens (Belgische Houtconfederatie), Professor Kris Verheyen (UGent), Marie-Dominique Vande Plassche (boseigenaar) en Sylvie Mussche (coördinator Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord). Moderator Jan Verheeke legde het panel zes thema’s voor. Hierboven de belangrijkste bevindingen.

Na afloop van het panelgesprek hieven we het glas op ons 25-jarig bestaan, en alvast op de komende 25 jaar.

Toekomst Vlaamse houtproductie

– Bosbeheer en houtproductie zijn onlosmakelijk verbonden, bosbeheer en biodiversiteit versterken elkaar. Het is echter een uitdaging om dit goed te doen.

– De communicatie naar burgers over kapwerken is heel belangrijk. Het zou goed zijn om dit nog meer overkoepelend vanuit de natuur- en houtsector aan te pakken.

– Vaak ligt onwetendheid of gebrek aan kennis aan de basis van reacties. Daarom moeten ook (lokale) beleidsmakers beter geïnformeerd worden.

– Alle schakels van de ketting zijn belangrijk. Beperk de schade aan het bos door met goede bosexploitanten samen te werken die rekening houden met weersomstandigheden, vaste ruimpistes, etc.

Klimaatslim bosbeheer

– Uit bevragingen blijkt dat klimaatslim bosbeheer voor veel eigenaars een prioriteit is.

– De samenwerking tussen De Bosgroepen en kennisinstellingen is er, maar kan nog nauwer en beter op sommige vlakken.

– Neem klimaatreflexen standaard op in de beheerplannen.

– Denk op landschapsschaal.

– De introductie van nieuwe boomsoorten is complex en moet doordacht gebeuren.

– Betrek de houtsector om mee te waken over de uitvoerbaarheid van plannen.

– Overheden hebben een voorbeeldfunctie met hun eigen bossen.

Bosuitbreiding

– De omwenteling naar meer bos is ingezet, maar er zijn veel moeilijkheden, waaronder de pachtwetgeving, de grote gronddruk/ruimtelijke ordening...

– De provincie Antwerpen wierf mensen aan die specifiek op bosuitbreiding werken, maar ook zij stellen vast dat slechts een klein percentage van de vele potentiële bebossingsdossiers uiteindelijk uitvoerbaar blijkt.

– Ook andere overheidsinstellingen zouden (meer) kunnen inzetten op bebossing.

– We mogen niet blind bebossen, maar moeten focussen op kwaliteit en ecosysteemdiensten.

Recreatie

– Gebruik gezondheid en recreatie als hefboom voor bosuitbreiding. Meer groen zorgt voor miljoenen euro’s besparing in de gezondheidszorg. Dit geld zou moeten geïnvesteerd worden in nog meer groen.

– Een goed toegankelijkheidsreglement en duidelijke communicatie naar burgers is zeer belangrijk, indien nodig is ook handhaving van belang. ANB speelt hierin een belangrijke rol.

– Vervuiling en verstoring zorgen voor een negatief effect bij privébeheerders. Handhaving en overlast kunnen met meerdere eigenaars samen aangepakt worden. Lokale overheden kunnen helpen, ook via preventie zoals de inrichting van een hondenlosloopzone.

Rol van private boseigenaars in toekomst

– Bij veel boseigenaars leeft bezorgdheid over de toekomst. We moeten de liefde voor bossen doorgeven aan de volgende generatie.

– Boseigenaars zijn divers. Het is zeer waardevol dat een grote groep mensen zorg draagt voor de bossen en dit uitdraagt naar de directe omgeving. Dat moeten we koesteren.

Het uitgebreide fotoverslag en de presentaties vind je op bosgroepen.be/samen-werkenaan-duurzame-bossen

Houtverkoop

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Bosgroep Midden

Stage bij de Bosgroep

Robbe is student groenmanagement aan HOGENT en mocht zich de voorbije drie maanden onderdompelen in onze werking. “Tijdens mijn stage heb ik geleerd hoe je een bos duurzaam beheert en waar je op moet letten bij een aanplant. Ik mocht onder andere beplantingsplannen tekenen, subsidiedossiers opstellen, vergunningen aanvragen en helpen met het aanduiden van dunningen. Ik kreeg ook de kans om de cursussen klimaatslim bosbeheer te volgen.

Het was enorm leuk om de prachtige bossen in de Vlaamse Ardennen te leren kennen. Elke keer dat we op het terrein gingen was weer een nieuwe ervaring. Voor mijn bachelorproef heb ik een natuurbeheerplan opgesteld voor het private deel van het Kluisbos. Dit was enorm leerrijk en ook heel leuk. Elke dag dat ik naar het Kluisbos ging om inventarisaties te doen, kwam ik mooie, bijzondere soorten en reetjes tegen.

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord en Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen organiseerden in mei een gezamenlijke houtverkoop. In regio Noord werden zes loten van boseigenaars te koop aangeboden, in regio Midden acht loten. Leden die wilden meedoen aan de houtverkoop konden hiervoor intekenen. Na het voorbereiden en aanvragen van kapmachtigingen of andere vergunningen trokken we het bos in om de bomen op te meten. De gegevens werden per lot opgenomen in een houtcatalogus. Hiernaast vind je een overzicht van de resultaten.

Ik vond het enorm interessant om stage te lopen bij de Bosgroep. Ik heb van al de kennis die ze in huis hebben eens kunnen proeven. Als ik nu in een bos loop kan ik al snel een goed overzicht hebben van wat voor bos en in welke conditie het is. Dit zijn zaken waarvan ik de basis al tijdens mijn opleiding meekreeg maar dankzij de stage nu beter beheers. Graag wil ik Hans, Bram en Cédric bedanken voor alle kansen en hulp die ik heb gekregen!”

Geslaagde expeditie!

Op zondag 18 juni organiseerden we Expeditie Kloosterbos in Wachtebeke. Tijdens een wandeling kon je ontdekken hoe het bos wordt beheerd door de Provincie en hoe we onze bossen future proof kunnen maken, zeker in het Waasland waar de naaldbossen dringend klimaatrobuuster moeten worden.

Wat een plezier om zo’n gevarieerd publiek te mogen vertellen over bosbeheer. Maar liefst 140 ontzettend enthousiaste en nieuwsgierige bezoekers volgden onze uitgestippelde route die hen langs enkele stops bracht waar ze uitleg kregen van onze drie experts in bosbeheer. Onderweg konden ze ook genieten van proevertjes en activiteiten zoals boomklimmen, bosazijn maken, een spoedcursus natuurfotografie en je eigen insectenhotel bouwen. Afsluiten kon met een verfrissend drankje op het terras van De Minnetuin.

Een zo breed mogelijk publiek op speelse wijze informeren over de nood aan bosomvorming in de regio is één van de doelstellingen van het plattelandsproject Klimaatrobuuste en veerkrachtige bossen voor het Waasland.

Komende activiteiten

Van 8 tot 15 oktober staan we nóg meer stil dan anders bij de schoonheid en het onschatbare belang van bos, want dan is het Week van het Bos! Trek je wandelschoenen aan en adem de zuivere lucht in terwijl je geniet van fluitende vogels en ritselende bladeren. Neem deel aan workshops en excursies, en leer over de fascinerende diversiteit aan boomsoorten, de delicate balans van het ecosysteem en het belang van duurzaam bosbeheer. Het overzicht van activiteiten vind je op weekvanhetbos.be of op UiTinVlaanderen.be.

De Week van het Bos is het uitgelezen moment om de boseigenaars in the picture te zetten. Daarom organiseren we op woensdag 11 oktober de Dag van de Boseigenaar, een eerbetoon aan onze leden die zich inzetten voor het beheer van onze waardevolle bossen. Hun toewijding is van onschatbare waarde voor het behoud van de schoonheid en biodiversiteit die bossen bieden. Op deze dag nemen we jou mee op een boeiende rondleiding in het Lozerbos in Kruisem waar we te gast zijn bij een Bosgroeplid. Mooie realisaties van bosuitbreiding en bosomvorming zijn het resultaat van deze jarenlange samenwerking. Meer info over Dag van de Boseigenaar vind je op bosgroepen.be/activiteiten.

WEEK

VAN HET BOS 8 TOT 15

Jongeren liggen wakker van het klimaat. Verwachten nu actie voor een betere toekomst. Ze willen ook iets doen, maar dan wel met impact! En hoe kan dat beter dan door samen bomen te planten? Van 17 tot 19 november gaat het allereerste Boomweekend door. Samen met Vlaamse jeugdbewegingen en

Suikerbonen voor Bosgroep Oost-Vlaanderen vzw

Woensdag 28 juni was het eindelijk zover! 24 Oost-Vlaamse private bosbeheerders, de Provincie Oost-Vlaanderen en 3 gemeentebesturen richtten samen de nieuwe vzw Bosgroep Oost-Vlaanderen op.

De stichters kwamen bijeen in het provinciehuis, waar werd gestart met het lezen en ondertekenen van de stichtingsakte. Bosgroep Oost-Vlaanderen zal actief zijn in de ganse provincie, en er zal met 3 regionale afdelingen worden gewerkt: Noord, Midden en Vlaamse Ardennen tot Dender.

Aansluitend vond de eerste algemene vergadering plaats en werd het eerste Bosgroepbestuur aangesteld. Het bestuur bestaat uit 17 personen: 12 private bosbeheerders (4 voor elke regio), 2 vertegenwoordigers van gemeentebesturen en 3 vertegenwoordigers van Provincie Oost-Vlaanderen. De algemene vergadering besliste ook om het jaarlijks lidgeld vast te leggen op nul euro.

Tot slot kwam ook het nieuwe bestuur nog kort bijeen. De functies binnen het bestuur werden verdeeld en de samenwerkingsovereenkomst tussen de Provincie en de Bosgroep werd goedgekeurd.

Vanaf 1 januari 2024 kunnen alle boseigenaars in Oost-Vlaanderen beroep doen op de dienstverlening van de nieuwe vzw Bosgroep Oost-Vlaanderen. Een logische volgende stap die voortvloeit uit de nauwe samenwerking die er al jaren is en zal zorgen voor heel wat vereenvoudiging op administratief vlak.

28 stichtende leden richtten samen de nieuwe, vzw op

Het kersvers verkozen bestuur

Afgelopen zomer stemde het Europees Parlement nipt tegen een verwerping van de natuurherstelwet. De wet zal er dus komen, maar het wordt wellicht een compromis met een afgezwakte versie.

De natuurherstelwet is een cruciale maatregel van de Europese Green Deal. in De Standaard legden enkele experten uit waarom je geen klimaatbeleid kan voeren zonder natuurherstel.

Natuurherstelwet Droevig nieuws

“Ecosystemen kunnen hun rol in het klimaatvraagstuk alleen vervullen als ze opgewassen zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering. En daarin speelt biodiversiteit een centrale rol. 30 jaar onderzoek heeft aangetoond dat complexere en meer biodiverse ecosystemen beter functioneren en meer veerkracht hebben dan verarmde, gedegradeerde systemen. Herbebossing zal alleen effect hebben als die herstelde bossen bestand zijn tegen de steeds frequenter wordende droogtes, stormen, en andere extreme weersomstandigheden. Het leeuwendeel van de ecosystemen in Europa is momenteel gedegradeerd. Vandaar het voorstel voor een natuurherstelwet en de ambitie om in te zetten op een grootschalig ecosysteemherstel als essentieel element in klimaatmitigatie en -adaptatie. Onderzoek onderbouwt waarom het een hoeksteen vormt van de Europese Green deal, een totaalpakket van maatregelen die de EU voorstelt om de klimaatambities en de transitie naar een duurzame maatschappij te realiseren.

Bovendien toont onderzoek aan dat natuurgebaseerde maatregelen vaak het kostenefficiëntst zijn. Het houdt dus geen steek om je alleen te engageren voor maatregelenpakket A (CO2-reductie), maar liever niet voor pakket B (natuurherstel). Sterker nog: als je alleen inzet op pakket A, zal dat onvermijdelijk leiden tot een verdere aanscherping van de reductiedoelstellingen. Zo niet zal het onmogelijk zijn om klimaatneutraliteit in het vizier te houden.”

Wij vernamen het droeve nieuws dat Raoul D’Hoossche op 19 juli onverwacht is overleden. Raoul was de voorbije 15 jaar bestuurder van Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender.

Wij zijn hem dankbaar voor zijn jarenlange inzet en ontembare enthousiasme om jong en oud te laten kennismaken met het bos in al z’n facetten. Van het educatief wandelpad, het boek over de Grote Meneer tot de innemende podcast, en natuurlijk de immens populaire kampeerplaats aan de Wereldboom in zijn opengesteld bos in Horebeke.

Elke gelegenheid greep Raoul aan om mensen te enthousiasmeren voor natuurbehoud en bosuitbreiding. Wij wensen zijn familie en vrienden veel sterkte toe.

meer bosnieuws

Volg ons op social media bosgroepenovl bosgroepenovl

Schrijf je in op de nieuwsbrief via bosgroepen.be/jouwbosgroep

Wil je de bosbode digitaal ontvangen? Mail naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be

boszoekers

Hieronder vind je een overzicht van bospercelen die momenteel te koop staan in Oost-Vlaanderen. De inbreng van Bosgroepen Oost-Vlaanderen beperkt zich tot informeren en adviseren; de verkoop gebeurt rechtstreeks tussen verkoper en koper. Voortaan hoef je niet meer te wachten tot de bosbode verschijnt en kan je boszoekers ook bekijken op www.bosgroepen.be/bos-te-koop.

STEKENE: Afdeling 1, sectie B 721a. Oppervlakte: 25 are. Pinus sylvestris bos. Prijs overeen te komen. Meer info: 09 230 02 15.

STEKENE: Afdeling 1, sectie B, 1054b. Oppervlakte: 0,23 ha. Perceel bosgrond met o.a. enkele eiken. Gelegen aan de Zwarte Heistraat. Meer info: 0468 54 17 11.

Wil je zelf een zoekertje plaatsen, mail dan naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be. We plaatsen geen advertenties voor verkoop van bosplantsoen of tweedehands materiaal. Zoekertjes worden niet herhaald.

brandhoutweb.be

Een overzichtelijk online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout kan kopen. Bosgroepen Oost-Vlaanderen zorgen voor een up to date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

contact

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

PAC Zuid | W. Wilsonplein 2 - 9000 Gent | 09 267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

coördinator: Sylvie Mussche

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

PAC Zuid | W. Wilsonplein 2 - 9000 Gent | 09 267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

coördinator: Klaartje Van Loy

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse | 055 21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

coördinator: Hans Scheirlinck