64901
İstanbul Senin Haliç Kıyıları Tasarım Yarışması - 5. Bölge
0
İÇERİK 1.
MEKAN...............................................................................................................................................................................................................................................................................
1 GENEL PLANLAMA VE TASARIM POLİTİKALARI ................................................................................................................................................................................................................................ 3
2. 2.1. ANA TEMA ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3 2.1.1. Metropoliten Alanlarda Mevcut Durumun Değerlendirilmesi ................................................................................................................................................................................................................................................. 3 2.1.2. Kent Bölgesi Başarımı Vizyon Vurguları................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3 2.1.3. Haliç....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4 2.2. PLANLAMA HEDEFLERİ VE TASARIM KRİTERLERİ ............................................................................................................................................................................................................................................................................ 4 2.3. TASARIM PARAMETRELERİ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 7 2.3.1. Yapılanma .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 7 2.3.2. Tasarım .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 7 2.3.3. Ölçütler .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 7 2.3.4. Prensipler............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 7 2.3.5. İlkeler..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 8 2.4. ÖZ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 8 3. TASARIM DİLİ ....................................................................................................................................................................................................................................................................... 9 3.1. KENTSEL TASARIM YAKLAŞIMI........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 9 3.2. MİMARİ YAKLAŞIM ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 10 3.3. PEYZAJ YAKLAŞIMI ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 11 4 4. KENTSEL TASARIM UYGULAMA İLKELERİ ...................................................................................................................................................................................................................................14 4.1 YAPILAŞMA İLKELERİ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 14 4.2 ÇEVRESEL TASARIM VE PEYZAJ DÜZENLEME İLKELERİ ...................................................................................................................................................................................................................................................................... 14 4.2.1 Genel Yaklaşım ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 14 4.2.2 Yapısal Peyzaj Kararları......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 14 4.2.3 Açık Alan Sınıflandırması ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 14 4.2.4 Bitkisel Düzenleme İlkeleri ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 15 4.2.5 Alan İçi Düzenlemeler........................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 16 4.2.6 Kent Mobilyaları................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 16 4.3 ALAN İÇİ ULAŞIM İLKELERİ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 17 4.3.1 Ulaşım ve Otopark................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 17 4.3.2 Taşıt Yolları Tipolojisi ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 17 5 DÖNÜŞÜM ve YENİLEME MODELİ ..............................................................................................................................................................................................................................................18 5.1 STRATEJİLER .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 18 5.1.1 Dönüşüm/Yenileme Stratejisi ............................................................................................................................................................................................................................................................................................... 18 5.1.2 Kentsel Gelişim Stratejisi ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 19 5.2 DÖNÜŞÜM MODELİ ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 19 5.2.1 Yönetim ve örgütlenme modeli ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ 19 5.2.2 Yatırım ve finansman modeli ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 19 5.2.3 İşletme modeli ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 19 6 PROJELER ...........................................................................................................................................................................................................................................................................20 6.1 VAZİYET PLANI ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 20 6.2 ODAK ALAN -1 ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 21 6.3 ODAK ALAN -2 ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 22 6.4 ODAK ALAN -3 ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 23 6.5 ODAK ALAN -4 ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 24 6.6 PROJE GÖRSELLERİ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 25 6.7 TESLİM PAFTALARI ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 39
0
BÖLÜM 1 GİRİŞ 1. MEKAN Mekân kavramı, günümüz toplumunun ve onun sosyal, ekonomik, kültürel ve tarihi dönüşümlerinin anlaşılmasında en önemli elemanlardan biridir. Bu kavram, sözü edilen dönüşümleri irdeleyen çabaların odak noktasını oluşturmaktadır. 20. yüzyıl ortalarına kadar “mekânsal belirleyicilik”, mekânı bir bireysel kimlik, sosyal ilişkileri ise mekânsal örgütlenmenin bir türevi olarak görmüştür. İlerisi, mekân kavramının irdelenmesinde yapısalcılığın çok baskın olduğu bir dönemdir. “Yapısalcılık”, mekânı kurulu yapıların ve ilişkilerin sonucu üretilen bir nesne olarak görmüş; mekânsal ilişkilerin ve süreçlerin, toplumdaki mevcut üretim ilişkilerinin ayrılmaz bir parçası olduğunu göstermiştir. Yüzyılın sonuna doğru, yapısalcılık eleştirilmiş ve aynı zamanda yeni bir yaklaşım gelişmiştir. Bu yeni yaklaşım, postmodernizmdir. “Postmodernizm”, sosyal ilişkileri mekânın bir türevi olarak gören mekânsal belirleyicilik ile mekanı sosyal ilişkilerin basit bir yansıması olarak ele alan yapısalcılık arasında bir orta yoldur. Önceki iki yaklaşım mekânı ve toplumu iki ayrı kavram olarak ele almış, yalnız ilişkinin yönü farklılaşmıştır. Ancak mekânı bir sebep-sonuç ilişkisinin ötesinde ele alacak bir yaklaşıma duyulan ihtiyaç postmodernizm tartışmalarıyla gündeme gelmiştir. Burada mekân hem bir sosyal ürün, hem de sosyal yaşamın bir belirleyicisidir. Mekân, bu bakış açısıyla, bütün sosyal ilişki dinamiklerinin ve küreselden yerele uzanan süreçlerin “yerselleşmesi / örtüşmesi – juxtapositioning” olarak kavranmalıdır. Bu olgu, bir yönüyle farklılığın kavramsallaştırılması, yani mekânın farklılaştırma gücünün analizi olmuştur. Günümüz postmodernizmine denk düşen mekân, parçalanmış herhangi bir bütünlüğü olmayan birbirinden kopuk mekanların kolajıdır. Kişinin konumuna ilişkin edilgen bir unsurdan çok politika yüklüdür ve bu gücüyle toplumsal eşitsiz güç ilişkilerinin bir aracı ve ifadesidir.
Günümüzün kentsel formlarını anlayabilmek çabasında mekân, verili toplumsal ilişkiler sonucunda sürekli yeniden üretilen bir nesnedir. Eşitsiz coğrafi gelişmeler yaratma sürecinde, bir yanda kendi birikim koşullarını kolaylaştıran bir coğrafi çevre kurulurken, bir süre sonra bu çevrenin kendisi birikimin önüne bir engel olarak çıkmaktadır. Coğrafya disiplini ise bunu bir ekonomik coğrafya olarak kavramsallaştıran yaklaşımların ötesine geçmiş, sonunda politik, tarihsel ve kültürel coğrafyası önem kazanmıştır. Günümüzde, coğrafi ve mekânsal organizasyon üzerindeki en önemli değişiklikler, üretim ve tüketim sürecinde yaşanan gelişmelerin sonucu oluşmaktadır. Bu süreç içinde üretim ve tüketim ilişkilerini karmaşıklaştırmakta, bu ilişkileri ulusal sınırların ötesine taşımakta ve sermayeyi daha hareketli hale getirmektedir. Bu gelişmelerin coğrafi ve mekânsal en önemli yansıması, yerellik olgusunun öne çıkmasıdır. Artık gelişmiş ülke ekonomileri kadar bölge-kent ekonomilerinden söz edilmekte, ekonomik gelişmede küresel dinamiklere verilen yerel yanıtlar anahtar rol oynamaktadır. Kentler ve mekanlar bir yandan bu gelişmelere katkıda bulunurken, diğer yandan bu gelişmelere paralel olarak yeniden organize olmaktadır. Çevre kalitesi, çevreye karşı artan duyarlılık ve imaj daha fazla önem kazanmaktadır. Kentsel çevrede, yaşayan mekanlar ve insan ölçeği ön plana çıkmaktadır. Sonuçta toplumsal teori zamana ve mekâna eş derecede önem verecek şekilde yeniden yapılanmaktadır. Bunun için mekânın, yerelden globale dek uzanan her ölçekteki dinamik özelliği göz önüne alınarak, toplumsal ilişki ve süreçlerin “biraradalığı ve eş zamanlılığı” hatırlanmalıdır. İstanbul yüzyıllar boyunca dünya kentleri arasında saygın bir yer edinmiştir. İstanbul dünya tarihine, kültürüne, ekonomik ve sosyal yaşamına yalnızca yön vermekle kalmamış, aynı zamanda bunlardan etkilenmiştir. Bu ikili etkileşim canlı, renkli ve yaşayan özgün bir kent yaşamında somutlaşmıştır. Dünyada İstanbul büyüklüğünde pek az kent, bu kadar farklı kültürleri, dinamik bir ekonomiyi, kozmopolit bir sosyal yapıyı ve yoğun kültürel mirası bünyesinde barındırmaktadır. Bu sosyal, ekonomik ve kültürel yapı ise iki kıtaya yayılmış bir coğrafyada yer seçmiştir. Bu nedenle, İstanbul kentinde, özellikle de yarışma alanında yapılacak herhangi bir planlama müdahalesi, ülke ve dünyadaki değişimlerden soyutlanamayacaktır. Eğer İstanbul yeni küresel ağ içindeki yerini pekiştirecek ise, kente yapılacak her müdahale bu gelişim dinamikleri ışığında olmalı ve bu amaca hizmet etmelidir. Ayrıca, kentsel 1
coğrafyada, özellikle mekânın anlaşılması konusunda yaşanan gelişmeler, yarışma alanında ortaya konulacak çözüm ve önerilere yön verecek nitelikte olmalıdır. Dolayısı ile, ekonomik, sosyal, kültürel, tarihi ve coğrafi kaygılardan uzak müdahaleler, İstanbul’u dünya kenti niteliğini koruma ve geliştirme amacına hizmet etmeyecektir. Böyle bir perspektif yokluğunda ise, kentin mevcut potansiyeli tam anlamıyla kullanılamayacaktır.
2
BÖLÜM 2 GENEL PLANLAMA VE TASARIM POLİTİKALARI
2. GENEL PLANLAMA VE TASARIM POLİTİKALARI 2.1. ANA TEMA YENİ OLUŞUM: anahtar kelimeler: enerji ve canlılık.
2.1.1. Metropoliten Alanlarda Mevcut Durumun Değerlendirilmesi Genel kabulde küreselleşme yer ve zaman algılarında değişmedir. Bu durum, ekonomik, siyasal ve kültürel alandaki mekanla etkileşim içinde yayılmaktadır. Bu çerçevede, farklılık ve yerel kültürlerin çeşitliliğini de barındırmakta, dünya küçülürken parçalanmakta, farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Globalleşmede yerellikler bu süreçlerde inşa edilmektedir. Metropoliten alanlar mekânsal analizde sermayenin en yoğun ve sıklıkla yerleştiği alanlar olmuştur. Global bakış açısında zaman içinde sıkışan sermaye akımları mekânsal düzenleme ile yeniden akışkanlık kazanır ki bu aşırı birikim ile ilgilidir. Yeni düzen olarak referans verilen yeni haritalandırmada “dünya kenti” söyleminin geliştirilmesi her kentin küreselleşme süreçlerine katılmak için batı tipolojilerine benzer açılımlar sergilemesi zorunluluğu getirme gibi görülmektedir.
2.1.2. Kent Bölgesi Başarımı Vizyon Vurguları “Kentsel mekân başarımı” tasarım kavramı; regeneration (yeni oluşum), restoration (onarım), renewal (yenileme) olmak üzere çok zeminli olarak görülmektedir.
Mevcuta değerlemeler yaparak yeniden oluşturma ve yeniden canlandırmadır.
ONARIM: anahtar kelimeler stil ve form Restorasyon yıpranmış doğal ve nitelikli alanlar için gereklidir ve farklı kullanımlar haline dönüştürülebilir.
YENİLEME: anahtar kelimeler: tazelik, güç, yeniden yaratım, yeniden kurma.
Kentsel ve bölgesel yaşam alanları detaylı anlama, topoğrafya, jeolojik koşullar, jeomorfolojik karakterler, ekolojik çeşitlilik, kültürel değerlerler, sosyokültürel ve ekonomik ivmelenmenin öngörümü, temel çalışmanın yapılacağı zeminlerdir. Bu projenin amacı; sağlıklı, sürdürülebilir, çok-zamanlı, güçlü, iklim koşullarına uygun, yeniyi vurgulayan bir kentsel mekan yaratmaktır.
3
tasarım prensibi olmalıdır. Mekân yalnızca edilgen bir eleman değil, kişinin ve toplumun temel yapı taşlarından biri olarak ele alınmalıdır. Kentsel devamlılık ve bütünlük, farklı kentsel deneyimlere ulaşmak için farklı şekiller alabilir. Kentsel ayrışma birimler arasındaki farklılıkları vurgularken, her birim içi daha homojen olacağından aynı zamanda birimlerin içindeki farklılıkları azaltır. Yeni cazibe merkezi oluşturmanın anahtarları ise; Halihazırdaki durumu, kamu yararı için öncelleştirmek, doğa ve kültür ile buluşturmak, İhtiyaca yönelik çeşitlilik içeren yapı gruplarının işlevini ve yapısını geliştirmek, sürdürmek ve ilişkilerini kurmak, Mekânsal organizasyona yoğunlaşmak ve kültürel birikimleri kent yaşamının bir parçasına dönüştürmektir.
Tasarımın genel kavramı; yerele saygı, doğal ve kültürel çevreye duyarlı, fiziksel ve sosyal-kültürel özellikleri onurlandırmak, korumak, güç katmaktır.
2.1.3. Haliç Alanın kent içindeki konumu, Haliç hidrolojisi, Alibeyköy ve Kağıthane Derelerinin denize bağlı bir kentsel akarsu kimliğini barındırması, tatlısu-tuzlusu ekosistemleri, kıyı ve su ekosistemleri, proje alanını ekolojik eşiklere sahip kılmaktadır. Haliç ve Kıyıları, öncelikle Haliç çevresinin makroformu ile İstanbul’un önemli bir potansiyel Kentsel Yeşil Altyapı alanı olma karakterine sahiptir.
2.2. PLANLAMA HEDEFLERİ VE TASARIM KRİTERLERİ Yarışma alanındaki mevcut sorunların çözümü ve imkanların kullanılmasına yönelik tasarım prensipleri bu kavram ve politikalar ışığında şekillenecektir. Kabul edilecek temel tasarım prensipleri, küresel dinamiklere yerel bir yanıt niteliği taşımalıdır. İnsan mekânın odak noktası olurken, kimlik kavramı, özellikle kentsel kimlik, temel bir
Yeni kentsel alan oluşumları, kentsel gelişme açısından önemli fırsatları da beraberinde getirmektedir. Bu anlamda yarışmaya konu alanın kentsel niteliğinin arttırılması, kente hizmet verecek yeni kullanımların sunulması ve kentin küresel ağ ile daha fazla bütünleşmesine katkıda bulunacak bir yapının kurulması gibi amaçların gerçekleştirilmesine olanak tanıyan bir yer olarak ele alınmasını gerektirmektedir. 4
Kentin yerleşik alan sınırları içerisinde, erişilebilirliği oldukça yüksek olan bir konumda bulunan proje alanında, bu amaçların gerçekleştirilmesi için fiziksel çevre ile ekonomik, sosyal ve kültürel dinamiklerin karşılıklı etkileşiminin öneminin iyi irdelenmesinin ve planlama / tasarım çalışmalarında bir ön koşul olması gerektiği yadsınamaz. Bu doğrultuda yakın çevresi tamamen şekillenmiş olan alanın fiziksel ve işlevsel yapısının belirlenmesinde, çevresi ve kent bütünü ile entegrasyonu, onun doğal bir parçası olarak ele alınması ve güçlü, sürekli çevresel ilişkilerinin kurulması, kentsel bütünleşme ve kentsel süreklilik kavramları altında önerinin temel yaklaşımlarını oluşturmaktadır.
Bu doğrultuda öncelikli olarak proje alanının konumu, çevresel ilişkileri ve doğal yapısı dikkate alınmaktadır. Proje alanı içerisinde kentsel gelişim alanının mevcut çevresel yapılaşma ile ilişkilendirilmesi ve kentsel sürekliliğin sağlanması hedeflenmektedir. Yanısıra, kentsel yenileme alanının, yapılı ve açık alanların, ulaşım sisteminin fiziki biçimlenmesinde geometrik sürekliliğinin dikkate alınması, proje alanı içerisinde çevresel kullanımlar ile uyumlu kullanımların devam ettirilerek işlevsel anlamda süreklilik elde edilmesi, görsel ve işlevsel ilişkilerin kurulması, Haliç kıyıları “park” oluşumunun yaya ve yeşil sistemleri ile entegrasyonu ve sürekli bir ilişkinin elde edilmesi, söz konusu kavramları destekleyen yaklaşımlar olarak ele alınmaktadır.
5
Bununla birlikte yarışma alanı yakın çevresinin taşıdığı işlev ve buna ait çeşitli fiziksel izlerin yeniden yorumlanarak mekânsal süreklilik açısından önemli bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir. Kentsel yenileme alanları ile açık alanlar, yoğun ile az yoğun, kamusal ile özel alanlar arasındaki geçişlerde alt kademelerin oluşturulması, bu yolla yumuşak ve daha doğal kentsel bütünleşme sağlanması amaçlanmaktadır. Projeye konu 5. Bölge; bu anlamda kuzey-güney aksında 6. bölge ile 4. bölge alanları arasında bir koridor, bir kültür aksı olarak tasarlanmakta ve kentsel kullanım ile rekreatif kullanım arasında, her yöne hizmet verecek bir süreklilik ögesi olarak düşünülmektedir. Ayrıca, alanın kentsel kimliği açısından oldukça büyük önem taşıyan tarihsel İstanbul peyzajı, proje alanı içerisinde de sürdürülecektir.
Ulaşım sistemi, alan çeperinde yer alan bulvar nitelikli yolların değerlendirildiği ancak, alan içerisinde daha sosyal - insan ölçeğinde ve üzerinde farklılaşan kullanımları barındıran, değişken ama sürekli bir omurga ulaşımı üzerine kurulmaktadır. Park ve rekreatif kullanımların büyük ölçüde giriş ve servis ihtiyaçlarının yer aldığı bu park içi arterler, farklı algısal deneyimlerin yer alacağı bir servis/yol akışıdır. Yine denizden ulaşım, alanın öznel toplu taşıma sistemi olmakta, yaya aktarım çeşitliliğini de içinde barındırmaktadır. Çevreleyen kentsel alanlar ile park arasındaki yaya ilişkileri mevcut eğilimi, toplu ulaşım ve doğal potansiyeller dikkate alınarak yeşil sistemi ile bütünleşik olarak ele alınmaktadır. Dolayısı ile ulaşım politikaları, mekanların çevre ile bağlantısı anlamında dar bir kapsamda değil, daha büyük bir ağın parçası olarak ele alınmaktadır.
6
“Yaya için kent” gittikçe önem kazanan bir kavramdır. Bu kavramın temel ve ilginç yönlerinden biri de artan karmaşıklık ve üç boyutluluktur. İstanbul kenti geleneksel yaya yolu ağları, tarihi yapıları, çarşıları, meydanları, parkları ile “kentsel geçirgenlik” kavramının önemli örneklerinden biridir. Alandaki öneri ulaşım sistemi taşıt moduna öncelik verecek bir şekilde tasarlanmamıştır. Farklılıkları vurgulayan, çeşitliliği içinde barındıran ve insan ölçeğini kaybetmeyen bir tasarım ilkesi benimsenmiştir. Bu nedenle, yaya, bisiklet, elektrikli shuttle, deniz taşıt ve toplu taşım modlarının birlikteliği esas alınmıştır.
Alanın topografik ve mülkiyet çeşitliliği potansiyelini kullanma,
Kent merkezinin doğal ve strüktürel işlevi, potansiyel işlevlerin ruhu, turistik, ticarisosyal-kültürel aktiviteleri ve yaşamsal değeri yüksek rekreatif kullanımlar, harmonik ve esnek bir şekilde ele alınmıştır.
Doğal ve yasal eşiklere uygunluk,
Birbirine adapte olmuş kent özelliklerinin yönetimi, bütüncül ağ sistemin, ortak amaçlar için kurulmuş ve yönlendirici mekanlar vasıtasıyla oluşturulmuş bir yönetimdir.
2.3.4. Prensipler
Yakın çevre ve alanla ilgili kimlik ögelerini öne çıkarma, kimlik ve prestij kazandırıcı mekân ve işlev önerileri, Kullanıcıları esas alan işlev çeşitliliği, Koruma ve kullanma stratejileri,
İşletme ve finansman yaklaşımı, esneklik ve uygulanabilirlik.
Alanın mekânsal bütünlüğü içinde, çevresi ile birlikte ve karşılıklı etkileşimler kapsamında değerlendirilmesi, kaynak değerlerin işlevsel bazda ortaya
2.3. TASARIM PARAMETRELERİ
konulması ve alanın yönetimine ilişkin her kararın bu baza oturtulması. Alanın tematik bir anlayışla “yenileşim” ve bunun yapılaşma dizininde kentin
Bu projeye özgü Tasarım Değişkenleri, beş başlık altında sıralanabilmektedir.
2.3.1. Yapılanma Bütün Yapıların Bulunduğu Çevrenin Doğal Bir Uzantısı Olarak Ele Alınması, Bulundukları Doğal ve Fiziki “Doku”ya Duyarlılığı, Form Yerine İşlevin Vurgulanması, Kullanıcıları Biraraya Getirme Amaçlı Yönlendirme.
2.3.2. Tasarım Yalnız temel dinlence, kullanma ve toplanma işlevleri için değil, insanın hayal gücünü zorlayan ve artıran “soyutlamalar”, görsel deneyimlerini çoğaltan düzenlemeler ve “izletme-bilgilendirme” eylemlerine yönelten tasarım, anlayışıdır.
“yalnız doğa ile” kavramlarını ön plana çıkaracak bir tarzda ele alınması. Rekreasyon amaçlı kullanımlara özellikle yer verilmesinin yanında, kaynak değerlerin niteliklerine uygun canlandırıcı kullanımların da gözetilmesi. Her türden yatırım stratejilerinin, alanın çevresel ekolojisi ve peyzaj özelliklerine uyum sağlayabilmesi. Yönetime ilişkin kararların, farklı ilgi ve bilgi gruplarının katılımını sağlayan disiplinler arası bir yaklaşımla üretilmesi, bilgilenme, tartışma ve karar üretme süreci izlenmesidir.
2.3.3. Ölçütler Planlama ve projelendirme ilkelerine uygunluk, 7
2.3.5. İlkeler
Tarihi devamlılık, gelişmenin yönü ve sürdürülebilirliği için bir temel oluşturmalıdır.
Aktif rekreasyon alanlarında kullanım ve kapasite gibi unsurlar göz önüne alınarak, aktivitelerin gerektirdiği ve yasal düzenlemelerle belirlenecek oranda yapılanma, dolaşım sistemleri ve peyzaj düzenlemelerine gidilmesi.
Yarışma alanı dahil İstanbul için ortaya konulan ve konulacak her türlü çözüm önerisi ve planlama müdahalesi, İstanbul’un kimliğine ve tarihi devamlılığına özel önem göstermelidir.
Kullanım ve faaliyet türlerinin belirlenmesinde, Haliç Kıyılarından yararlanacak gruplarının belirlenmesi, yalnızca yakın çevreye servis veren işlevli bir bölge olarak algılanmayacak, İstanbul geneli ve çevresine hizmet veren, eğlence, dinlence, sportif kullanım, turizme yönelik, kültürel kullanım amaçlı işlevlerin yer alacağı bir “odak” olarak planlanmıştır. Kullanım çeşitliliğini artırmak, toplumun değişik gelir ve sosyokültürel gruplarının yararlanmasına açmak temel amaçtır. Haliç Kıyılarının gerçekleşme ve işletmesi konusu göz önüne alınıp, kamuya maliyeti azaltan finansman ve işletme modelleri geliştirilecektir. Projelendirilme aşamasında bazı bölgelerin kamuya aktarılması ve bedelli olarak tahsisine ilişkin düzenlemelere gidilebilecektir. Yapım ve işletme modelleri, mekânsal planlamada ve önerilecek kullanım biçimlerine yansıtılacaktır.
2.4. ÖZ Yeni kentsel çözümler birbirinden farklılaşmadan kullanıldıkça, kimlik sorunu ortak bir kentsel problem olarak karşımıza çıkacaktır. Süreklilik ise genel anlamda mekanı çevreleyen mevcut doğal ve fiziksel elemanlara saygı gösterilmesi olarak tanımlanabilir.
Tasarımcı çağdaşlıktan uzaklaşmamalı, fakat aynı zamanda tarihi kentin değerlerine bağlı kalmalı ve bu değerleri gelecek kuşaklara aktarmalıdır. Aktarılacak bu miras yalnızca günümüzün kazanımları değil, aynı zamanda geçmişin birikimleri olmalıdır.
8
BÖLÜM 3 KENTSEL TASARIM DİLİ
3. TASARIM DİLİ 3.1. KENTSEL TASARIM YAKLAŞIMI Bu proje, mekân konseptini ve kentin yapılaşma yöntemini; farklı programları, yeterlilik ve uyum ile birbirine entegrasyonunu ortaya koymaktadır. Kavram “Haliç Yeniden”dir. Alanda oluşturulan kurgusal-mekânsal yapılaşma, iki ana yerel elemanın benzerlikleri üzerine temellendirilmiştir; çevresel faktörler ve mevcut doğal akışı takip eden, alandaki sistemler düzenidir. Proje, alan kıvrımları ile ilişkilendirildiğinde, alandaki yönlenmeye göre mekânsal normu ve kaliteyi arttırmak amacıyla akış sistemini öne çıkartır. Doluluk ve boşluk oranlarındaki sürekli değişim yapısal mekanlar ve açık alanlar ile ortaya konulmuş; bu değişim de tasarım alanının genetik kodunu meydana getirmiştir. Organize edilmiş sistematik bir programı takiben, değişim ve farklılıklar alandaki uyumu karşılamaktadır. Bir taraftan oluşturulan aksları takip eden akışlar, onların karşıtları ve alandaki diğer yapılanma-donatı alanları, oluşturulan yeni merkezde iki farklı düzende devamlılık içeren geçişlerinin bir sonuç ürünü olarak kabul edilmiştir. Kuzey-güney aksı boyunca meri planları özümseyen doğal ve kültürel özellikli park oluşumu; akışkan bağlantılar arasında doğal ritimli, günlük kent ritmine de uyum 9
3.2. MİMARİ YAKLAŞIM sağlayabilecek, aynı zamanda sembolik bir görüntü oluşturabilecek, yeni bir form ile iştirak etmektedir. Açık alanlar, mimari yapıları sentezlenecek şekilde tanımlamaktadır. Aynı zamanda; gece-gün çeşitli aktiviteler için rekreatif ticari alanlar, süreklilik vurgulanacak biçimde toplanma yerleri olarak tanımlanmıştır. Alanın yol ve deniz cephelerinde ise; büyük açık alanların yön verdiği yollar, çoğulcu ve bölünen toplanma alanları, çevresel bağlantılarını tanımlamıştır. Kuzey-güney kıyı boyunca öne çıkarılmış akış, lateral yaya akslarını birbirine, bütün bölgeleri geçişlerle bağlayan, düğüm noktaları ile de Haliç Kıyılarının kentsel ve rekreatif omurgasını oluşturmaktadır. Neologism bize orkestra gibi uyumlu, gerekli bir seri süreç ve buna bağlı sürdürülebilir “doğal yaşam” alanı oluşturmayı anlatmaktadır. Sosyo-kültürel birikimlerini mekâna yansıtan Haliç Kıyıları, kentsel mekân fikirlerinin yeniden sorgulanmasına neden olacaktır. Çevresel etki değerlerini minimum düzeye indirgeyecek, doğal kaynakların (güneş, su vb) kullanımına öncelik verecek, biyotop mekanların çeşitliliğiyle “yeni kentsel mekanlar oluşturma”ya öncülük edecek ve gelecek nesillere bir armağan olarak sunulacak kalıcı bir kültürel değere bürünecektir.
Haliç Kıyıları tasarım yaklaşımı, detaylandırılmış mimari kriterler ve imkansızlaştırılmış bina tasarımları yerine, alan ve kütle ilişkisi üzerine odaklanmaktadır. Aynı zamanda tasarımda yalın, doğayla bütünleşen görüş, bütünleşmiş plan ve yapı karakterini ifade eden, bina ve çevre arasındaki uyumu sağlamayı amaçlayan doğal bir tipoloji tercih edilmiştir.
Bu tasarım, klasik ilkelerin ve modern mimarinin ruhu ve heyecanıyla harmanlanması geleneğinden oluşan, İstanbul’un özel tarihi, çevresinin doğal yapısı, bölgenin kentsel verilerini kapsamış ve bütünleştirmiştir. Bu olgu, geçmişten günümüze taşınmış, değiştirilmiş ve yer yer yok olmaya yüz tutmuş İstanbul kent geleneğini yansıtmaktadır. Bunu zengin ve çeşitlendirilmiş peyzaj içeriği ile modern bir kent parçası haline getirmeyi tasarlamaktadır. Haliç Kıyıları projesi kentin zengin doğal mirasının ve büyük tarihi geçmişinin eski bir uzantısı şeklinde, eski İstanbul’un modern ve dinamik bir metropol olarak yeniden doğuşudur. Bu hedefe ulaşmak için modern mimarinin geleneksel form ve detaylarını kapsamaktadır. Mimari bakış açısını sadeleştirmek amacı ile formüle edilirken, iletişimdeki en son gelişmeler ve çevresel veriler dikkatli bir şekilde gözden geçirilmiştir. İstanbul’a zengin ve doğal bir çevre sağlamak amacı ile ışık, iklim, su ve toprak yapısı ile ilgili tüm veriler göz önünde tutulacaktır. Yaşam alanları ve ticari merkezler ilişkisi, insanlık gelişiminin başlangıcında yer alan dünyanın en önemli kentlerinden birinin tarihi, sosyal ve kültürel yapısını yeniden uyandırmak isteği ile düzenlenmiştir.
Haliç, yaya platformundan denize açılım 10
Taşıt/Bisiklet/Yaya yolları ilişkisi İstanbul, modern ve gelişmiş bir geleceğin ilkelerini göstermektedir. Haliç Kıyıları, İstanbul’un görkemli tarihi ile geçmiş ile gelecek arasındaki bağlantıdır. Geleneksel ile bölgesel mimari oluşumu geliştiren planlamanın keskin kuralları ve modernist yaklaşım açısıyla temellendirilmiştir. Proje, kaliteli bir yaşamı sağlamak için şema geliştirme istatistikleri ile desteklenmiş ve bu karakteristik bilinç ile şekillendirilmiştir. Haliç Kıyıları 5. Bölge, kendi dinamikleri üzerinde duran yapılanma mantığı üzerine kurulmuş önü açık bir rekreatif kentsel tasarım projesidir. Bu proje, tek tek inşa edilmiş mekan parçalarının bütünleşerek “Yeni oluşum-Onarım-Yenileme” sürecine olanak vermekte ve bu süreç esnasında yakın çevreyle/komşu bölgelerle uyumlu bütünleşmeyi sağlamaktadır. Dinamik üslupla planlanan, yerleşim programı ve yakın çevresi ile Haliç Kıyıları 5. Bölge, gelişmeye açık olacak, alt yapı ve yakın çevre için onarıma dayalı sistematik yenilenmeye imkan verecektir.
3.3. PEYZAJ YAKLAŞIMI Haliç Kıyıları ekosisteminde “gereksinim ile olanak” arasında oluşturulması gereken denge, mekânın fiziksel organizasyonunu, “koruma ile kullanma” arasındaki denge ve doğaya müdahale biçimini belirleme eylemini anlatmaktadır.
Park/Bisiklet Yolları– Rekreatif Ticaret ilişkisi Peyzaj yönetiminde amaç, ekolojik ağların plan bütününe aktarımlarının sağlanarak, doğal ve fiziksel çevre arasındaki dengeyi sağlayan sürdürülebilir peyzajlar yaratmaktır. Yeşil altyapı kavramı, kentsel yeşil omurga oluşturulmasını sağlayan bir kent yönetim sistemidir. Yeşil ağ sistemine girdi oluşturacak lekeler; doğal lekeler, tahribat alanları, bitkilendirilmiş alanlar, su yüzeyleridir. Bu sisteme girdi oluşturan diğer bir eleman ise koridorlardır. Bunlar; doğal koridorlar, bitkilendirilmiş yol koridorları, koru yol koridorları ve akarsu koridorlarıdır. Koridorlar, yerel bir kimlik, farklılık yaratan, bölgesel topografik ayırıcılar gibi hareket ederek kültürel çeşitliliği artıran, yaban hayatı koridorları oluşturan yeşil kuşaklarla, sosyal ve kültürel kaynaşmayı güçlendiren kentsel yeşil alt yapı planlarının ekonomik, eğitsel, rekreasyonel ve ekolojik işlevleri kentsel gelişime katkı sağlayan doğal akışlardır.
11
Haliç – doğal deniz kıyısı ilişkisi Haliçde ve karaya bağlayan dere çıkışlarında da olduğu gibi kıyı/akarsu koridorları, önemli su kıyısı habitatlarını, nadir ve endemik türleri, yaygın türleri içererek biyolojik çeşitliliği korumaktadır. Biyoçeşitliliğin, ekosistemin sürdürülebilirliğinin temelini oluşturması nedeniyle koridorların bu özelliği ayrı bir öneme sahiptir. Bu sebeple Haliç Kıyıları 5. Bölge tasarımı, diğer bölümler arasında ve devamında bağlayıcı, birleştirici, bütüncül ve sürdürülebilir peyzaj koridoru olarak ele alınmıştır. Genel peyzaj yaklaşımları; Haliç Kıyıları’nın kültürel ve ekolojik işlevi, potansiyel işlevlerin ruhu, günlük rekreasyon aktiviteleri ve değeri yüksek bir rekreatif merkez çekiciliğine sahip olması, harmonik ve esnek bir şekilde ele alınmıştır. Birbirine adapte olmuş sosyal ve kültürel donatı kullanımları ve alanları, bütüncül doğal sistemin ortak amaçlar için kurulmuş ve öğretici yapılar vasıtasıyla oluşturulmuş bir peyzaj yönetimidir. Bu yönetim biçimi kendi bilgisini, rekreasyon, kültür ve doğa dallarında sınırlandırmayacak, merkeze ve çevresine ait kozmopolit genetik bilgileri de interaktif bir yaşama yönlendirecektir.
Kıyı rıhtım ilişkisi Genelde Haliç Kıyılarının, özelde ise 5. Bölgenin üç temel peyzaj etkeni bulunmaktadır. Bunlar; “tarihsel birikim, kültürel gelecek ve rekreasyon” dur. Alan geneli yeşil sistem, “parklaştırılmış” bir alan olarak bölgeye ve kente entegre edilecektir. Bitkilendirme tipleri yoğun-az yoğun, herdemyeşilyaprakdöken, yerörtücü-ağaç, çim-ağaç ve kitle-boşluk ilişkileri ile farklılaştırılarak uygulanacaktır. Yaya ve taşıt yönlendirmelerinde, geniş meydanların çeperlerinin tanımlandırılmasında ve yapısal strüktür ile yeşil ayrımının oluşturulmasında “alle” ağaçlandırmalarına öncelik verilecektir. Bu bağlamda; Ihtiyaç Birimlerinin ve Genel Kullanım Alanlarının çeperlerinde genelde Ege/Marmara bölgeleri iklimi, özelde İstanbul mikro iklimine özgü bitki türleri ile özel mekanlar yaratılacaktır. Bitki örtüsünün oluşturulması aşamasında alanın toprak koşullarının yenileme ve sağlıklaştırılması yapılacak, özel kullanım mekanlarında örnek mekanlar ile, 12
izletme ve bilgilendirme eyleminin sağlanabileceği, su ve özel bitki türlerinin sergilenebileceği alanlar oluşturulacaktır. Projenin maliyet/sonuç ilişkisinin optimumda gerçekleşmesinin sağlanmasında, gerektiğinde boylu ve yaşlı fidanların kullanımına öncelik verilecektir. Haliç Kıyıları 5. Bölge tasarımında yaya ve taşıt/servis giriş noktaları, çevresel ve mekansal ilişki kurabilecek şekilde yerleştirilmiştir. Ana giriş noktalarından olan Miniatürk meydan alanı, Haliç Kıyılarını yönetecek “idare merkezi” üniteleri ile içselleştirilecektir. Plansız ve politik kentleşme, yaşam ortamları üzerinde ekolojik yaşamı çeşitli yönlerde ve olumsuz biçimlerde etkilemektedir. Bu gelişim süreci en belirgin şekilde doğal alanların kaybı veya parçalanmasına sebep olmaktadır. Asıl soru ise ‘Birey ile kentsel gelişim alanları arasında ilişkiyi oluştururken, ekolojik yapının süreklilik ve sürdürülebilirliği nasıl sağlanmalıdır?’ Kentsel tasarımda, ekolojik bağlantıları iyi analiz edilmiş ve planlanmış ‘yeşili arttırma’ yöntemi ile biyolojik çeşitliliği desteklemek ve bunu kente bir bütün halinde entegre etmek bir yöntemdir. Bu yöntem dahilinde kentin gelişimi, bu yeşil koruma ve geliştirme yöntemlerinin biçimlerini ortaya koyabilmektedir. Haliç Kıyılarında ise bu sistem, devamlılık ve süreklilik halinde oluşturulabileceğimiz bir ‘yeşil koridor’u destekler biçimdedir. Kentleşme sürecinde oluşabilen çarpık yapılaşmanın doğal yaşam ortamlarına verdiği zarar tartışılmazdır. Oysaki ekolojik bağlamda sürdürülebilir peyzaj alanlarının kent içinde oluşturulması, biyoçeşitliliğin korunmasının ve canlanmasının yanı sıra, alanda ve yakın çevresinde; yaz aylarında serin, kış aylarında iseısıtma maliyeti düşürme gibi klima etkileri yaşatırken, rüzgar etkisinin azalması ve sel kontrolü gibi müdahaleleri destekler. Ayrıca kentleşmenin önemli bir sonucu ve yıkıcı etkisi sayılan hava kirliliğinde de peyzaj bantları ile sınırlanabilir ve kirlilik absorbe edebilir.
Alanda ‘yenileme’ yaklaşımının uygulanmasının önerildiği bölgeler özellikle yapılaşma alanlarının çarpıklığının ve süreklilik üzerinde yarattığı kesintilerin ortadan kaldırılması amacını ortaya koymaktadır. Bu sebepten ötürü kentin bu bölgesinde bulunan yapılaşmada, genel dokunun gerek koridorun devamlılığını desteklemesi açısından, gerekse su ekosistemine olumlu destek vermesi açısından tamiri önerilmektedir. Ayrıca alanda günümüz gereksinimlerinden ve problemlerinden en önemlisi olan enerji konusunda doğaya uyumlu yapılaşmayı desteklemek amacıyla önerilen yeni binalar kendi enerjisini üretebilen sistemler ile inşa edilmesi ön koşul olacaktır. Alanda oluşturulması amaçlanan koridor ekosisteminin izleri olan mevcut yeşil alanların korunması ‘koruma’ yaklaşımının temelidir. Akabinde kıyı/sahil ekosisteminin bütünlüğünü sağlayabilmek için önerilen yeşil alanlarının tümü ise, yukarıda bahsedilen nedenlerden dolayı biyolojik çeşitliliği destekleyen ekolojik canlanmanın temellerini oluşturmayı amaçlamaktadır. Ayrıca koruma modelinde alanın geniş bir park haline getirilen bölgesinde alanda sahil kütüphanesi, kültür ve sergi evi, müzeler gibi toplumsal ve kültürel faaliyetleri destekleyici kullanımlar oluşturulması önerilmektedir. Sahil ekosisteminde ekolojik ve sosyolojik düzenin korunmasının yanı sıra; rekreasyon amaçlı toplumsal faaliyetler geliştirilerek alanın tanımlanan rekreatif koridor boyunca ‘canlandırılması’ amaçlanmıştır. Örneğin kıyı-taşıt yolu boyunca kesintisiz yeşil alanlar oluşturulmuş, iç çeperleri koşu ve bisiklet yolları ile yayalaştırılmış, geniş yeşil alanlar, kafeler ve ihtiyaç birimleri ile rekreatif mekanlar haline getirilmiştir. Ayrıca bir küçük port hazırlanarak dere birleşiminin halka açık, denizden de aktif kullanılabilecek bir mekâna dönüşmesi amaçlanmıştır. Çok amaçlı etkinliklere izin verebilecek şekilde oluşturulan geniş çayır alanı, yaya bağlantıları ve önerilen köprü ile kesintisiz ulaşım sağlanmış, alanın denizden kullanımı için cazibe merkezi niteliği taşıması sağlanmaktadır.
Kent içi kamusal açık alanların tasarlanması ve planlanmasında sürecinde ‘yeşil altyapı oluşumu’ tüm bu açıklanan biyolojik çeşitliliğin korunması ve ekolojik bağlantının bütünlüğü açısından oldukça önemlidir, ayrıca kentin ve kentlinin yaşam kalitesi açısından ise tartışılmaz öneme sahiptir. Haliç Kıyıları 5. Bölgede ise 3 ayrı yaklaşım ile bahsi geçen ekolojik koridorun oluşturulması amaçlanmıştır. Yenileme, Koruma ve Canlandırma olan bu yaklaşımların tümü yeşil altyapı oluşumuna uyumlu bir gelişim sürecini destekleyecek şekilde tasarlanmıştır. 13
4.2
BÖLÜM 4
KENTSEL TASARIM UYGULAMA İLKELERİ
ÇEVRESEL TASARIM VE PEYZAJ DÜZENLEME İLKELERİ
4.2.1 Genel Yaklaşım Haliç Kıyıları proje alanı için makro düzeyde temel yapısal ve bitkisel tasarım ilkeleri belirlenmiş, düzenleme kapsamında yer alan ana ögeler için alt ölçekte tasarım prensipleri geliştirilmiştir. Genel Çevre Düzenleme İlkeleri yapısal ve bitkisel peyzaj başlıkları altında tariflenmiştir.
4.2.2 Yapısal Peyzaj Kararları Mevcut planın fiziksel yapısı ile tutarlı ve planlama kararlarını destekleyen bir yapısal strüktürün oluşturulması.
4 4. KENTSEL TASARIM UYGULAMA İLKELERİ 4.1 YAPILAŞMA İLKELERİ Haliç Kıyıları 5. Bölge proje alanında temel hedef yeşil alan sistemini geliştirmek, yapısal alanları optimum düzeyde tutmaktır. Bu amaçla kullanıcı aktivitelerini düzenleyici ve temel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik tasarlanan yapıların sistem çözümlemeleri, genelde araziye gömük tek kat ve kat yükseklikleri min. 3.50m, max. 6,00m olarak kabul edilmiştir. Çatı strüktürleri genelde yeşil çatı olarak tasarlanmış, çıkmalar ise güneş kırıcı metal konstrüksiyon şeklinde ele alınmış, bulunduğu alanın doğal bir uzantısı şekline büründürülmüştür. Cephe sistemi geleneksel/modern birlikteliği oluşturacak şekilde, doğaltaş, ahşap, çelik ve kompozit malzemeler ile ele alınmıştır.
Yapısal ögelerin mimari tasarım ilkeleri ile uyumlu, mimari dil ile çelişmeyen ve alan genelinde onu vurgulayan nitelikte ve anlamda geliştirilmesi. Alan geneli taşıt trafiği ile minimum ilişkide olan, sosyal etkinliklere olanak veren çok amaçlı ve sürekliliğe sahip bir yaya sistemi oluşturulması. Alan içi ve yakın çevresinde yer alan iskele, metrobüs, toplu taşım durakları gibi yaya jeneratörleri ve yakın çevrede bulunan konut-ticaret-eğitim alanları ile direk yaya bağlantısı sağlanması. Tüm alan içi düzenlemelerin engelliler dikkate alınarak yapılması ve bu amaçla tüm alanda %6-8 rampa ve tutunma barları ile bütünleşen bir merdiven sistemi geliştirilmesi. Özellikle teraslama yerine olabildiğince doğal eğime sahip yüzeyler oluşturularak istinat duvarlarının minimize edilmesi. Bunun yanında belli bir yüksekliğin üzerinde zorunlu duvar kullanımı gereken yerlerde tek parça duvar yerine mümkün olduğunca kademelenme yapılmasıdır.
4.2.3 Açık Alan Sınıflandırması 1) Aktif Parklar: Özel-formal açık alanlar, spor sahaları, tenis kortları, çocuk oyun alanları, yüzme havuzları içeren halka hitap eden rekreasyon mekanı. 2) Pasif Parklar: Genel kullanıma yönelik daha geniş kamusal yeşil alan. 14
3) Kamusal Plaza: Farklı mimari elemanlar arasında düzenlilik sağlayan mekanlar. Kentsel mobilyalar, çeşmeler vb. toplanma ve etkinlik için toplumsal sanat özelliklerindedir. 4) Alt Bölge Meydanları: İnsanları bir araya toplamak için kendi karakteristik özelliklerini taşıyan iyi tanımlanmış mekanlar. Turistik merkez, sosyo-kültürel merkez ya da gösteri merkezi gibi spesifik mekanları tanımlamak için kullanılır. 5) İkonik Akış: Ortak kullanımda geniş açık alanlar içeren kendine özgü peyzaj elemanları. Spor sahaları, oyun alanları, su elemanları, rekreatif üniteler ve rekreasyonel alanlar içerir.
4.2.4 Bitkisel Düzenleme İlkeleri Ana yaya yolları ve taşıt yolları boyunca alle ağaçlandırması şeklinde gölge yaratabilecek ağaç türleri ile dizi ağaçlandırmalar yapılması. Ortak mekanlar ile açık alanlarda çeşitli ağaç, çalı, ibreli, sarılıcı ve yer örtücüler ile bitkisel kompozisyonların oluşturulması. Bakım zorlukları ve su tasarrufu göz önüne alınarak çim alan düzenlemelerinin asgari düzeyde tutulması, çoğunlukta yerörtücü bitki türlerinin kullanımı. 15
Bitkisel düzenlemelerde bölgenin iklim ve doğal koşullarına uygun bitki türlerinin seçilmesidir. Bitkisel Tasarım Kriterleri Lokal olarak mekan tanımlayıcı ve kitle-boşluk ilişkisini ortaya çıkaracak bitki türlerinin seçimi, Alle vurgusunu sağlayacak ve yol kimliğini ön plana çıkartacak ağaçların tespiti, Bina ve sert zeminlerden yansıyan ışımalara dayanıklı, zor şartlarda gelişme gösteren ve gelişme aşamasında dış etkenlerden korunmasını sağlayacak kent mobilyalarıyla (yeni fidanların desteklenmesi, öneri ve mevcut ağaçlara ağaçaltı ızgara vb.) entegrasyonunun sağlanması, Özgün kentsel mekân yaratılması hissini vurgulayacak tarzda özel alanlarda aksiyel bir plantasyona gidilmesi, Denize açılım ile görsel açıyı kapatmayacak ve vista vurgulamasına katkıda bulunabilecek bitki tür ve formlarının dikkate alınması, Yaya hareketlerine ve ulaşımına destek sağlayacak nitelikte, bitkisel tasarımın vurgulanması, Mekan geçişlerini vurgulayabilecek ve yönlendirecek bitki kompozisyonlarının oluşturulması, Mevcut park alanlarındaki bitki çeşitliliğine kontrast oluşturacak şekilde, bitki cins ve türleriyle, çağdaş bir mekanlar dizisinin yaratılması, bitkisel tasarımda vazgeçilmez kriterler olarak göz önünde bulundurulmuştur.
4.2.5 Alan İçi Düzenlemeler Haliç Kıyıları 5. Bölge alanında, proje kapsamında yer alan temel ögeler olarak belirlenen taşıt ve servis yolları, yaya-bisiklet yolları ve meydanlar için daha detaylı tasarım prensipleri geliştirilmiştir. Yaya ve Bisiklet Yolları Projelendirme kapsamında bölgeler arasında kesintisiz ve sürekli dolaşım imkanına sahip bir ana servis-bisiklet-yaya sistemi ile belli kullanımları birbirine bağlayan tali yaya yolları öngörülmektedir. Ana yaya yolları boyunca çeşitli kent mobilyaları kullanılarak durağan etkinliklere olanak verecek mekanların oluşturulması, gerek aktivite zenginliği elde etmede ve gerekse sistemin yaşarlılığını arttırmada önemli bir
unsur olarak öngörülmektedir. Yaya yollarında döşeme malzemelerinin seçimi çevresel değerlerden gelen veriler, içerdikleri etkinlikler, kullanım ağırlıkları gibi unsurlar dikkate alınarak belirlenmektedir. Bu doğrultuda öngörülen yaya yolları, rıhtım, servis yolları ve bisiklet yolları düzenlemeleri malzeme olarak birbirleriyle uyumlu olacaktır. Ancak mekan çizgisi malzeme farklılaşması ile vurgulanacaktır. Bu anlamda proje alanında yaya sistemi için öngörülen malzemeler doğal taş, beton plak taş, kompozit deck ve kauçuk esaslı malzemeler, bisiklet ve servis yolları için de yüzeyi renklendirilmiş beton mastik asfalt şeklindedir. Ana yaya yolları boyunca yönlendirme ve doğrusal algılama sağlanması amacıyla alle ağaçlandırması önerilmektedir. Meydanlar Meydanlar için yapısal formları, kent mobilyaları ile yapılacak düzenlemeler ve farklı yer döşemeleriyle bu alanlara ‘yer’ olabilme özelliklerinin kazandırılması hedeflenmiştir. Benzer şekilde farklı bitkisel düzenlemelerle yaya sistemi içerisinde bulunan etkinlik alanlarında birbirinden farklı karakterlerinin vurgulanması öngörülmektedir. Kullanılacak malzemeler çeşitlilik gösterecektir. Mekânsal normun yaşam kalitesinin artırılmasındaki işleve büründürülmesi temel hedeftir. Taşıt/Servis Yolları Alan içerisinde yer alan, kullanım mekanlarını çevreleyen servis döngüsü, sürdürülebilirliği ve alan ile uyumu bakımından benzer malzemeler ile vurgulanacaktır. Genelde renklendirilmiş beton mastik asfalt öngörülen döngüde, otopark bölümleri basit asfalt olacaktır. Taşıt/servis yolları döngüsünde alle ağaçlandırması öngörülmektedir.
4.2.6 Kent Mobilyaları Genel olarak kent mobilyalarının seçim ve tasarım özellikleri şu şekilde belirlenmiştir. Genel Seçim ve Tasarım Özellikleri Maliyet/sonuç ilişkisi doğrultusuna optimum düzeyde özel üretim, özel üretilecek mobilyaların çevreyi zenginleştirici, estetik ve fonksiyonel olması. Kent mobilyalarının kolay üretilebilir ve uygulanabilir tasarlanması. Kullanımı ve sürdürülebilirliğinin, kolay ve fazla bakım gerektirmeyen nitelikte olması.
16
Yapısal yüzeyler, çevre ve mimari yapı ile form, tekstür ve renk açısından uyumlu olması.
1 adet kongre merkezi kuzeyinde oluşturulan meydanın özel günlerde kullanılmak şartıyla 200 araçlık kamusal açık otopark
Seri üretime olanak verecek nitelikte modüler elemanlar olarak tasarlanması.
Sütlüce ve Miniatürk İskeleleri ve deniz taşımacılığı
Mobilya türleri arasında form ve kullanılan malzemeler açısından dil bütünlüğü olması.
Çeşitli bölgelerde manevra ve parklanma alanları,
Dayanıklı malzemeler kullanılması. Kent Mobilya Türlerine Özel Notlar
Hedefler Yürüme mesafesi dışında olan bölgeler arası shuttle servis ile yaya aktarımının yapılması, Haliç kıyıları bölgeleri arası deniz taşımacılığı imkanının desteklenmesi,
Aydınlatma Elemanları: Yaya sistemi içerisinde genelde 4-5m.'lik LED yüksek aydınlatma elemanlarının kullanılması. Refüj niteliğindeki alanlar ile bitkisel kompozisyonların gerçekleştirildiği yeşil bölümlerde 1.00-1.20 m.'lik alçak aydınlatma elemanları konumlandırılması, taşıt/servis döngüsü çeperinde 9.00m’lik LED aydınlatma elemanlarının kullanılması.
Caddeler (20 ve 25m)
Oturma Birimleri: Sabit hareket ettirilemeyen, yaya yolu boylarınca tek tek kullanılabildiği gibi modüler olarak bir arada da kullanılabilir nitelikte, beton, emprenye edilmiş ahşap, doğal taş ve paslanmaz çelik gibi dayanıklı malzemeler ve bunların kombinasyonları şeklinde olması.
Alanın doğusunda sınır boyu 20 m 2 şerit çift yönlü refüjlü ve kuzeyinde 25 m 3 şerit çift yönlü refüjlü yollar bulunmaktadır. Proje alanında bütüncül tasarım anlayışıyla geometrik düzenlemenin yanı sıra, tretuvarların alan tarafı parkın parçası olabilecek şekilde düzenlenmiştir.
Bisiklet ve yaya ulaşımının desteklenmesi-özendirilmesidir.
4.3.2 Taşıt Yolları Tipolojisi
Çöp Kutuları: Bu elemanlarında sabit ve hareket ettirilemeyen, tek başına kullanılabildiği gibi aydınlatma elemanları ile birlikte olabilen, kullanımı kolay ve poşet ile boşaltılabilen niteliklerde olması. Yönlendirme Panoları: Yaya ve taşıtı genel kullanım alanlarına yönlendirmek ve adresleme sistemine katkıda bulunmak amacıyla yaya ve taşıt yolları boyunca, özellikle kesişim noktalarında yönlendirme elemanları tasarlanması.
4.3 ALAN İÇİ ULAŞIM İLKELERİ 4.3.1 Ulaşım ve Otopark Sistem Elektrikli Shuttle Sistemi, her alt bölge için 1 durak ve git-gel hattı, 1 adet Festival çayırı alanında 100 araçlık kamusal açık otopark 1 adet transfer Miniatürk alanında 200 araçlık kamusal açık otopark
17
Operasyonel Hedefler: 21. Yüzyılda ülkemizin ulaştığı sosyal, ekonomik ve kültürel boyutlar ile mimari ve çevresel ölçeklerde; Vizyon ve vizyona uygun tasarım, Alan içi imgeler, Yeni yapılaşmada ekolojik değerlere ve teknolojiye uyum, Altyapısı çözümlenmiş, geri kazanım ve teknoloji kullanımı, Amaca uygun yenileme programı, Dönüşüm için yeterli cazibe yaratılması. Stratejik Hedef 2: Çevreye duyarlı / sürdürülebilir, doğa ile çevrenin düzenlendiği bir rekreatif odak tasarımı,
BÖLÜM 5
Operasyonel Hedefler: Mikroklimatik verilerin en etkin şekilde kullanıldığı ekolojik değerlere duyarlı ve teknoloji kullanıldığı mimari ve çevresel ölçeklerde; Doğanın özgün kimliğini vurgulayacak tasarım dili, Yeni yapılaşmada ekolojik değerlere ve teknolojiye uyumlu binalar,
5 DÖNÜŞÜM ve YENİLEME MODELİ
Altyapısı çözümlenmiş, geri kazanım ve teknoloji kullanımı, Ekolojik koridor oluşturulması,
5.1
Stratejik Hedef 3:
STRATEJİLER
Operasyonel Hedefler: Alanın büyüklüğü nedeniyle dönüşümün belirli aşamalarda ve uygulamalarla gerçekleştirilmesi için mimari ve çevresel ölçeklerde;
5.1.1 Dönüşüm/Yenileme Stratejisi Yüzbinlerce kişiyi hedefleyen bir sosyo – kültürel ve rekreasyonel merkez olarak geliştirilen proje alanı, konum açısından uygun olmakla beraber bir dizi çevresel ve içsel sorunlar taşımaktadır. Fiziksel sorunların çözümünde kentsel tasarım projesi belirleyicidir. Bu projede alan içi erişebilirlik, çevre ile ilişkiler çözümlenmekte, yatırım potansiyeli canlandırılmakta, yapılan tasarım ve öngörülen imgelerle alana vizyon, statü kazandırılmaktadır. Ancak, bu fiziki planlama ve tasarım, bu kent parçasının nitelikli rekreatif bir merkeze dönüşmesi için yeterli bulunmamaktadır. Bu nedenle alana yönelik şu stratejik ve operasyonel hedefler belirlenmiştir. Stratejik Hedef 1: tasarımı,
Uygulanabilir / etaplanabilir mekanlar tasarımı,
Uygun bir gelişme stratejisi, Mülkiyet dönüşümü, Ulaşım-altyapı yatırımlarının etaplama ile eş zamanlı uygulanması, Alan içi erişebilirliğin artırılması (toplu taşım ve yaya üstünlüğü) Katılımcı yaklaşımın sağlanması, Toplumsal ve bireysel yararı uzlaştırma, Etaplanabilirliğin sağlanması.
Şehir kültürü ve imajının vurgulandığı kimlikli bir mekan
18
5.1.2 Kentsel Gelişim Stratejisi Hedefler ve planlama araçları ne kadar tutarlı seçilirse seçilsin, alanın büyüklüğü nedeniyle yenilemenin belirli aşamalardan oluşan zaman alıcı bir süreç olacağı kabul edilmelidir. Bölgedeki kamu yatırımlarının (ulaşım ve altyapı) programlanmış ve uygulanma aşamasında olması yanında dönüşüm modelinin vereceği ivmeye bağlı olarak bu süreç hızlanacaktır. Bu bağlamda, yapılaşma düzeni ve mevcut yaşama alanları arasında ilişki kurulması açısından alanın sahip olduğu kamu, kamu-şahıs ve şahıs alanlarının konum ve işlevsellik avantajlarını kullanabilmek amacı ile tasarımda kamusal kullanımlar önemlidir. Geliştirme stratejisi, planlama araçlarının zaman ve mekân içinde eşgüdümlü olarak kullanımı ile olanaklıdır. Ana arterler üzerindeki alanlar ile toplu taşım durak alanlarından başlayan dönüşüm dalgaları yaratılmaktadır. Stratejide, etkiyi yaratacak olan başlıca planlama araçları erişilebilirliğin artırılması (yaya, toplu taşım ve servis) ve odak noktalarında özel proje alanları ile dönüşüm programı ve yaşam kalitesinin yükseltilmesidir.
5.2 DÖNÜŞÜM MODELİ Planlama ve tasarım ilkeleri ve kararları ile alanın nitelikli bir merkeze dönüşmesi için gerekli planlama araçlarının oluşturulması zorunludur. Bu bağlamda kentsel tasarım projesinin uygulanabilmesi için; Gelişmenin öngörülen hız ve disiplin altında oluşmasını denetleyecek bir yönetim ve örgütlenme modelinin, Yaratılan fiziksel önlemleri destekleyerek sermayenin harekete geçmesini kolaylaştıracak bir yatırım ve finansman modelinin ve Mevcut mülkiyet dokusunu çağdaş bir merkezin gelişmesine engel oluşturmayacak bir biçime çevirecek bir mülkiyet modelinin Planlanarak organizasyonun sağlanması ve eşgüdüm içinde devreye sokulması gerekmektedir.
5.2.1 Yönetim ve örgütlenme modeli
Genel Sekreter düzeyinde), bölgedeki arazi sahipleri kurum temsilcilerinden oluşan bir yönetim kurulundan oluşturulur. Bu yönetim kuruluna; plan müelliflerinden, üniversitelerden, ilgili belediyelerin Planlama ve İmar Daire Başkanlıkları ve ilgili kurum ve kuruluş elemanlarından oluşan bir danışma kurulu destek sağlar.
Yönetim kurulunun icra organı olarak proje yönetimi, projenin uygulamasına yönelik her türlü teknik ve idari işleri yürütür. Proje yönetimi; biriminin uygulama projelerinin denetlenmesi ve onayı, gelişmelerin istenilen hız ve disiplin içinde gerçekleşmesinin denetimi, gerekli altyapı olanakların eşgüdümlü olarak yaratılarak mülkiyet dönüşümünün denetim altında tutulması ve gereğinde müdahale edilmesi, kaynak akışının düzenlemesi ve izlenmesi, yapımcı-geliştirici veya pazarlamacı şirketlerin kurulması ve/veya mevcutlarla anlaşmalar yapılması, arazi sahiplerinin katılımının düzenlenmesi ve müzakere yapılması, meslek odalarının çalışmalar hakkında bilgilendirilmesi ve görüşlerinin alınması, ulusal ve uluslararası gayrimenkul yatırım şirketleri ile gerekli organizasyonu yapılması konularında görev, yetki ve sorumlulukları üstlenmelidir.
5.2.2 Yatırım ve finansman modeli Alan geneli kentsel tasarım projesi ile yaratılan vizyon ve statü sayesinde kamu desteğinin oluşturulması ile alanın dönüşümü kısa zamanda gerçekleştirilebilecektir. Burada gözetilmesi gereken ilke; kentsel tasarım projesi ile hedeflenen alanda oluşturulması istenen vizyon ve yaratılmak istenen hedefleri ön planda tutan ve çevre sağlığı ile kamu yararlarından ödün vermeden katılımı özendirecek dengenin veya kurgunun kurulmasıdır.
5.2.3 İşletme modeli Haliç Kıyıları’nın yapımı kadar bakım ve onarımı da önem sunmaktadır. Bu nedenle alan içerisinde yer alan çeşitli kamu kurum ve tüzel kişilikler bazında açık alan ve binaların bakım ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli finans girdisi sağlanmalıdır. Ayrıca kamusal açık ve kapalı alan kullanımlarda ise, kullanım alanları içerisinde elde edilecek kira gelirleri yanında turizm, fuar, sanatsal etkinliklerden gelecek gelirlerin alanın bakımına harcanması sağlanmalıdır.
Merkez gelişmesi için Büyükşehir ve ilçe Belediyeleri içinde özel bir birim oluşturularak bu alandaki planlama ve tasarım çalışmalarının tek elden ve eşgüdümlü yürütülmesi gerekmektedir. Bu özel birim, Büyükşehir ve ilçe Belediyeleri (Başkan Yardımcıları veya 19
6 PROJELER 6.1 VAZÄ°YET PLANI
20
6.2 ODAK ALAN -1
21
6.3 ODAK ALAN -2
22
6.4 ODAK ALAN -3
23
6.5 ODAK ALAN -4
24
6.6 PROJE GÖRSELLERİ
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
6.7 TESLÄ°M PAFTALARI
39
40
41
42
43
44
45
46
47
