KUJAWSKO-POMORSKA
GĘSINA na świętego Marcina
2021 L
I
S
T
O
P
A
D
2
0
2
1
Zapraszamy wszystkich mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego do wspólnego celebrowania Narodowego Święta Niepodległości oraz Dnia Świętego Marcina.
Szanowni Państwo, z satysfakcją możemy mówić o naszym sukcesie, jakim jest ożywienie w Kujawsko-Pomorskiem zwyczaju wspólnego celebrowania Narodowego Święta Niepodległości, którego nieodłącznym elementem są domowe spotkania przy stole i serwowana podczas nich gęsina. Niech listopadowe biesiadowanie upłynie Państwu w ciepłej i radosnej atmosferze. Bądźmy razem i z dumą świętujmy rocznicę odzyskania niepodległości, w otoczeniu rodziny i przyjaciół, przy kujawsko-pomorskiej gęsinie.
Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Dzisiaj nie sposób wyobrazić sobie Dnia Świętego Marcina bez gęsinowych potraw na stole – sprawa wyglądała jednak zupełnie inaczej jeszcze trzynaście lat temu. Właśnie wtedy marszałek Piotr Całbecki zainicjował pierwszą edycję akcji i na nowo rozbudził regionalny apetyt na gęsinę. W ten sposób, rok po roku, sukcesywnie odradza się idea rodzinnego biesiadowania, wspólnego gotowania oraz dzielenia się z innymi pomysłami na gęsinowe potrawy. DLACZEGO GĘSINA? Na staropolskich stołach gęsina była potrawą obowiązkową – jej zalety chwalił nawet sam Adam Mickiewicz. Gęsie mięso jest bowiem wyjątkowo smaczne i zdrowe. Polska zaś od lat utrzymuje pozycję potentata w produkcji oraz eksporcie gęsiny. Szczególną renomą, nie tylko w kraju, ale również za granicą, cieszy się hodowla w Kołudzie Wielkiej pod Inowrocławiem. Nasza lokalna gęsina przebojem zdobywa stoły i podniebienia – głównie za sprawą akcji „Kujawsko-Pomorska gęsina na świętego Marcina”. W jej ramach, już od 2009 r., organizujemy szereg atrakcji – w tym cieszący się olbrzymią popularnością jarmark gęsionowych i regionalnych produktów. To okazja do poznania
niezwykłego, tradycyjnie przyrządzonego mięsa, które rozsławiło Kujawy i Pomorze, stając się nieodłącznym elementem celebracji Narodowego Święta Niepodległości oraz Dnia Świętego Marcina. FESTIWAL GĘSINY I INNE ATRAKCJE W tym roku Kujawsko-Pomorski Festiwal Gęsiny odbędzie się 6–7 listopada w Toruniu, na placu między Urzędem Marszałkowskim a Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki. Odwiedzający mogą spodziewać się pysznej gęsiny, lokalnych potraw i wielu atrakcji, z których najważniejsze to warsztaty i pokazy kulinarne – w tym roku poprowadzą je Karol Okrasa i znani z MasterChef Junior Kazik Józefowicz oraz Jagoda Łaganowska. „Kujawsko-Pomorska gęsina na świętego Marcina” to również jesienne okolicznościowe menu w wielu restauracjach w regionie oraz możliwość zakupów bez wychodzenia z domu, którą oferuje portal „Wirtualny ryneczek. Smaki z Pomorza i Kujaw”. Tradycyjnie nie zabraknie konkursów, w tym na najlepszą relację z przygotowań do świątecznego obiadu. Więcej informacji o Dniu Świętego Marcina, związanych z nim tradycjach, gęsinowych przepisach i szczegółach tegorocznej edycji akcji gęsinowej można znaleźć na następnych stronach tego dodatku.
ZAPRASZAMY DO WSPÓLNEGO ŚWIĘTOWANIA!
Więcej szczegółów na stronach: www.czasnagesine.pl oraz www.kujawsko-pomorskie.pl ORGANIZATOREM AKCJI „KUJAWSKO-POMORSKA GĘSINA NA ŚWIĘTEGO MARCINA” JEST SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA WYDARZENIE ZAPRASZA MARSZAŁEK PIOTR CAŁBECKI
2
www.kujawsko-pomorskie.pl
www.czasnagesine.pl
Kujawsko-Pomorska gęsina na świętego Marcina
Gęś w tradycji i przysłowiach Dzień Świętego Marcina nieodmiennie kojarzy nam się z pieczoną gęsiną. Dlaczego tak jest? Co stoi za tradycjami, które kultywujemy do dzisiaj? Jaką rolę w tradycji ludowej odgrywa gęś? Poznajcie odpowiedzi na te i inne pytania.
ŚW. MARCIN I GĘSI
JESIENNE ŚWIĘTOWANIE
GĘŚ NA STÓŁ
WRÓŻBY NA NOWY ROK
Według jednej z legend św. Marcin był skromnym mnichem, który stronił od zaszczytów. Kiedy mieszkańcy francuskiego Tours podstępem sprowadzili go do miasta i zaproponowali posadę biskupa, ukrył się przed nimi w gęśniku. Na niewiele mu się to zdało, gdyż ptaki szybko zdradziły jego obecność głośnym gęganiem. „Za karę” piecze się je więc i podaje na stół podczas uroczystych obchodów Dnia Świętego Marcina.
Korzenie Dnia Świętego Marcina sięgają czasów przedchrześcijańskich. Nasi przodkowie przed nadejściem zimy gromadzili zapasy i składali ofiary bóstwom opiekuńczym. Później część z tych zwyczajów przejęło chrześcijaństwo. 11 listopada stał się ważnym dniem w kalendarzu liturgicznym i gospodarskim – wówczas po raz ostatni wypasano bydło, kończono prace polowe, rozliczano się ze służbą i wyprawiano świętomarcińskie uczty.
Podczas obchodów Dnia Świętego Marcina na naszych stołach króluje gęsina. Tradycyjnie podaje się ją w całości, z duszoną czerwoną kapustą, kwaszonymi ogórkami i piklami. Popularne są również: gęsie wątróbki, pasztety, pieczyste, faszerowane szyjki oraz gęsia okrasa. W Dniu Świętego Marcina jada się też rogale z białym makiem. Wedle legendy pierwsze upiekł poznański piekarz, któremu święty Marcin objawił się we śnie.
Z Dniem Świętego Marcina związane były różne przysłowia i wróżby, szczególnie na temat nachodzącej zimy, pogody i nowego roku. Uważano na przykład, że „gdy wieje wiatr od południa w wigilię Marcina, będzie na pewno lekka zima” oraz „gdy Marcinowa gęś po wodzie, będzie Boże Narodzenie na lodzie”. Gęś znajdziemy też w wielu ludowych przysłowiach i powiedzeniach – najciekawsze zebraliśmy dla Was poniżej.
Gęś prawdę ci powie – czyli ludowe przysłowia i powiedzenia Dogadywać się jak gęś z prosięciem – czyli po prostu… wcale się nie dogadywać, nie umieć się porozumieć.
Gęsi rzym ocaliły, a złodzieja zgubiły – powiedzenie odwołujące się do legendy, wedle której w 390 r. p.n.e. Rzymianom udało się obronić Kapitol właśnie dzięki gęsiom. Podczas nocnego ataku podniosły bowiem taki hałas, że obudziły całą armię. Nic więc dziwnego, że później w wielu rzymskich domostwach stawiano gęśniki i uważano, że gęsi mogą chronić i ostrzegać przed niebezpieczeństwem lepiej od psów.
Kurki szukał, gąskę stracił – tak powiemy o kimś, kto chce posiadać więcej, przez co nie docenia tego, co już ma i w efekcie to traci.
Trzy gęsi, dwie niewieście urządziły jarmark w mieście
Kura sąsiada zawsze tłustsza niźli własna gęś
– możemy przetłumaczyć jako robienie niepotrzebnego zamieszania, hałasowanie. Skąd takie powiedzenie? Już tłumaczymy! Gęsi są ludowym symbolem gadatliwości, a kobiety („niewieście”) w obiegowej opinii są bardziej gadatliwe od mężczyzn. Stąd żartobliwe przypuszczenie, że wystarczą zaledwie trzy gęsi i dwie kobiety, żeby zrobić hałas jak na dużym jarmarku.
– tak możemy skomentować zachowanie człowieka, który zazdrości innym i uważa cudzą własność, osiągnięcia, stanowisko za lepsze od tego, co sam posiada.
Idź, idź, daj gęsiom siana! – to zwrot, tórego używamy w stosunku do intruza, osoby niemile widzianej, kogoś męczącego, kogo chcemy się pozbyć z naszego towarzystwa.
Gęsi tobie paść! – w ten niemiły sposób można zasugerować komuś, żeby zajął się prostymi zadaniami, bo z tymi bardziej skomplikowanymi z pewnością sobie nie poradzi. Przysłowie ma swoje korzenie w przeszłości – kiedyś do szkoły posyłano tylko synów z zamożnych rodzin, z kolei dzieciom pozbawionym wykształcenia przydzielano proste zadania, które nie wymagały ani dużej wiedzy, ani umiejętności. Jednym z takich zadań było wypasanie gęsi.
Szarogęsić się – mówimy, że ktoś się szarogęsi, kiedy nadużywa władzy, chce decydować za innych, nie liczy się z ich zdaniem, narzuca swoją wolę.
Znać się jak gęś na szafranie – nie mieć o czymś pojęcia, nie orientować się w danym temacie. W tym powiedzeniu szafran jest symbolem czegoś, o czym wiemy niewiele – w dawnej kuchni był bowiem rzadko używanym, drogim rarytasem.
Za zdrowie gęsi! – tradycyjny toast wznoszony podczas uczty świętomarcińskiej.
www.czasnagesine.pl
Kujawsko-Pomorska gęsina na świętego Marcina
www.kujawsko-pomorskie.pl QR CODE
3
Wygenerowano na www.qr-online.pl
https://www.youtube.com/umwkp
Weź udział w gęsinowych konkursach! „Kujawsko-Pomorska gęsina na świętego Marcina” to nie tylko wspólne biesiadowanie i przepisy na smakowite potrawy, ale także konkursy dla dzieci i całych rodzin. Na uczestników czekają atrakcyjne nagrody!
KONKURS RODZINNY
Gęsinowe relacje Pokażcie, jak świętujecie 11 listopada! Przyrządzacie potrawy z gęsiny? Zasiadacie całą rodziną do stołu? Podzielcie się swoimi relacjami – czekamy na Wasze zdjęcia, filmy i prace plastyczne. Na autorów najciekawszych czekają atrakcyjne nagrody.
Zobacz, jak marszałek Piotr Całbecki przygotowuje potrawy z gęsi wspólnie z Karolem Okrasą!
Zapiekanka ziemniaczana z gęsią szyją i ziołami
Półgęsek z wędzonym majonezem
Relacje można przesyłać od 12 do 19 listopada na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, pokój 219, z dopiskiem „Konkurs na relacje gęsinowe”, a także mailowo na adres: gesina@kujawsko-pomorskie.pl
SKŁADNIKI:
KONKURS PLASTYCZNY Dzieci zachęcamy do nadsyłania prac plastycznych, prezentujących kolorowe gąski – czekają na Was wspaniałe nagrody! Prace wykonane w dowolnej technice, w maksymalnym formacie A3, prosimy przesyłać od 25 października do 5 listopada na adres Urzędu Marszałkowskiego: Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, pokój 219, z dopiskiem: „Konkurs plastyczny gęsina”. Do zgłoszenia należy dołączyć zgodę rodziców lub opiekunów, a na odwrocie pracy drukowanymi literami zapisać imię i nazwisko dziecka, wiek, miejsce zamieszkania, a także imię, nazwisko oraz telefon rodzica lub opiekuna. Więcej informacji na: www.kujawsko-pomorskie.pl
• 1 kg ziemniaków • 2 gęsie szyje (ugotowane w rosole) • 300 g żołądków gęsich (ugotowane w rosole) • 3 cebule • 2 ząbki czosnku • 500 ml słodkiej śmietanki 30% • 2 gałązki świeżego rozmarynu
SKŁADNIKI: • 2 łyżki posiekanego majeranku • 2 łyżki posiekanego tymianku • 200 g grzybów (kurek) do dekoracji • sól, biały mielony pieprz • olej
• 200 g półgęska • 50 g przecieru z brusznicy (czerwonej borówki) • zioła do dekoracji
Majonez wędzony: • 2 żółtka • 1 łyżka musztardy Dijon • szczypta soli • pół łyżeczki miodu lipowego • 1 łyżka octu piwnego • 100 ml oleju • garść siana
PRZYGOTOWANIE:
PRZYGOTOWANIE:
Gęsie szyje odzieramy z mięsa – mięso razem ze skórą siekamy na drobne kawałki. Żołądki kroimy w cienkie plastry. Podsmażamy na patelni razem z rozgniecionymi ząbkami czosnku. Dodajemy majeranek oraz tymianek. Całość doprawiamy solą i pieprzem. Obieramy i kroimy ziemniaki w cienkie plastry, cebulę w piórka. Słodką śmietankę doprowadzamy do wrzenia na małym ogniu, następnie go zmniejszamy, dodajemy rozmaryn, sól i pieprz. Dokładamy ziemniaki. Wszystko doprowadzamy do wrzenia i – ciągle mieszając – gotujemy przez ok. 5 min. Duże naczynie żaroodporne smarujemy masłem, wykładamy połowę ziemniaków, układamy na nich warstwę z gęsiny, przykrywamy pozostałą częścią ziemniaków ze śmietanką. Wkładamy na 45–60 min. do piekarnika nagrzanego do 180ºC.
Lekko zmrożony półgęsek kroimy w cienkie plastry. Siano wkładamy do garnka, podpalamy i zalewamy olejem. Następnie cedzimy przez gęste sito lub gazę. Mieszamy jaja z musztardą, doprawiamy octem, miodem i solą. Dolewamy cienkim strumieniem olej i cały czas ubijamy trzepaczką. Półgęsek dekorujemy przecierem z brusznicy, majonezem wędzonym i ziołami.
Chcesz poznać więcej przepisów na znakomitą gęsinę? Wiele receptur, także dla początkujących kucharzy, znajdziesz na stronie:
www.czasnagesine.pl
Organizatorem wydarzenia jest Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego