Maciej Jasiński Miał kilkanaście lat, podobnie jak Wy teraz. Podczas wakacji spędzanych w Szafarni koło Golubia-Dobrzynia odpoczywał po kolejnym roku szkolnej nauki, bawił się, psocił, ale też komponował. Z zachwytem przysłuchiwał się z chłopskim oberkom i mazurkom, by za sprawą swego muzycznego geniuszu przetworzyć je w znaną dziś na całym świecie muzykę. O kim mowa? Oczywiście o nastoletnim Fryderyku Chopinie, genialnym pianiście i kompozytorze, który właśnie stąd – z ziem wchodzących w skład województwa kujawsko-pomorskiego, czerpał tajemniczą siłę potrzebną do tworzenia sztuki, która od dwóch wieków wzrusza i zachwyca ludzi na całym świecie. Natchnieniem stawały się żwawe oberki z Szafarni, ale także powolne takty kujawiaków, które śpiewała mu matka, Justyna z Krzyżanowskich urodzona w Długiem koło Izbicy Kujawskiej. Wszystko, czego tak chętnie słuchał młody Fryderyk, utrwalił w swoich kompozycjach. Chopin urodził się w 1810 roku. A 175 lat później w Nakle, również na ziemi kujawsko-pomorskiej, przyszedł na świat inny młody geniusz, Rafał Blechacz, zwycięzca XV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, Honorowy Obywatel naszego województwa. Co takiego może łączyć ludzi żyjących w odległych od siebie epokach? W czasach Chopina podróżowano po Europie konnymi dyliżansami rozwijającymi „zawrotną” prędkość 18 kilometrów na godzinę, a pisane na papierze listy wędrowały tygodniami od nadawcy do adresata. Dziś komputery, Internet i telefony komórkowe pozwalają nam natychmiast skontaktować się z dowolnym miejscem na Ziemi, a podróże odbywamy, pędząc autostradami lub lecąc samolotami. Sięgamy nawet Kosmosu! Jednak jest coś, co łączy nas wszystkich, niezależnie od roku urodzenia. To sztuka, a w tym przypadku muzyka, która ma tę magiczną moc, że potrafi zjednoczyć nie tylko ludzi rozproszonych po całym globie, ale też oddalonych od siebie w czasie. Sztuka jest bowiem ponadczasowa! W komiksie, który trzymacie w rękach, również jest mowa o wyjątkowej podróży dwojga młodych ludzi, która poprowadziła ich niespodziewanie w krainę muzyki. Zachęcam Was do lektury i zapraszam do odwiedzenia Szafarni, Płonnego, Obór, Golubia-Dobrzynia, Turzna, Torunia, aby, bez konieczności spożywania magicznych mikstur, przenieść się w czasie i zachwycić tymi samymi miejscami, które wywarły wielki wpływ na twórczość Chopina. Zapewniam Was, że gdy przyjedziecie do Szafarni w maju podczas odbywającego się co roku Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina dla Dzieci i Młodzieży, przekonacie się, jak wielka jest moc muzyki. PIOTR CAŁBECKI Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
ISBN 978-83-965996-8-1
Krzysztof Trystuła
Chopin – muzyczny geniusz
Obraz autorstwa Edmunda Wadowskiego. Fot. Archiwum Ośrodka Chopinowskiego
Wrażliwość muzyczna Fryderyka Chopina (1810–1849), wybitnego polskiego kompozytora i pianisty epoki romantyzmu, którego muzyka dotarła do niemal każdego zakątka świata, gdzie od razu jest rozpoznawana po pierwszych dźwiękach, kształtowała się na ziemi dobrzyńskiej, a dokładnie w Szafarni położonej w dzisiejszym województwie kujawsko-pomorskim. Z regionem tym kompozytor był mocno związany nie tylko z powodu miejsca urodzenia swojej matki w folwarku Długie, lecz także letnich wakacji w Szafarni w latach 1824–1825, podczas których odwiedził blisko dwadzieścia miejscowości Kujaw i Pomorza. Czternastoletni wówczas Fryderyk przyjechał do Szafarni na zaproszenie swojego szkolnego kolegi Dominika Dziewanowskiego. Co robił młody Chopin w Szafarni? Na pewno się nie uczył, co wynika z jego zapiski: książki śpią, bo pogoda piękna. Grał oczywiście na fortepianie, ale ponieważ był na wakacjach, więc bawił się, próbował jeździć konno, choć bez sukcesu. Żartował nawet, że wygląda na koniu jak małpa na niedźwiedziu. W Szafarni poznawał tradycje polskiej wsi, rodzimą muzykę ludową, a przede wszystkim trzy tańce: kujawiaka, oberka i mazura. Pobyt w Szafarni wywarł ogromny wpływ na jego późniejszą twórczość, gdyż w tym właśnie miejscu zafascynował się polską muzyką ludową i folklorem. Fryderyk przed wyjazdem z Warszawy na wakacje obiecał rodzicom, że będzie ich codziennie w formie listu informował o swoim zdrowiu i poczynaniach. Ale czy geniusz, za jakiego już w młodym wieku był uznany, może pisać zwykłe listy? Wymyślił, że stworzy na wzór „Kuriera Warszawskiego” jego odpowiednik, czyli „Kurier Szafarski”, w którym, jako jego redaktor, drobiazgowo notował wszystkie wydarzenia. Jak przystało na prawdziwego dziennikarza, wymyślił sobie pseudonim Pan Pichon, będący anagramem jego nazwiska. „Kurier Szafarski”, czyli wakacyjna gazeta Fryderyka Chopina, doskonale oddaje klimat tamtych dni i dokumentuje szczególne wspomnienia spisane przez utalentowanego chłopca, a w niedalekiej przyszłości podziwianego genialnego pianistę, muzyka i kompozytora. Chopin regularnie wysyłał kolejne numery „Kuriera” do swoich rodziców do Warszawy, informując ich o najdrobniejszych wydarzeniach, interesujących spotkaniach, inspiracjach, a także szeroko opisując swoje podróże, również po ziemi dobrzyńskiej. Fryderyk Chopin przyszedł na świat 1 marca 1810 r. w Żelazowej Woli, nieopodal Warszawy. Jego ojciec, Mikołaj, był Francuzem, który przyjechał do Polski jako nastolatek, a potem został guwernerem, czyli domowym nauczycielem dzieci w ziemiańskich dworach. W Żelazowej Woli poznał Justynę z Krzyżanowskich, którą poślubił w 1806 r. Państwo Chopinowie mieli czworo dzieci: Ludwikę, Fryderyka, Izabelę i Emilię. Gdy Fryderyk miał 7 miesięcy, rodzina przeprowadziła się do Warszawy, gdzie młody kompozytor spędził pierwszą połowę swojego życia. Państwo Chopinowie prowadzili w swym mieszkaniu pensjonat dla chłopców z rodzin ziemiańskich, którzy pochodzili spoza Warszawy i kształcili się w liceum. Fryderyk szybko poznał tam nowych kolegów i mimo wątłego zdrowia stał się duszą towarzystwa. Grał na fortepianie i rysował karykatury, okazał się też świetnym aktorem. Cała rodzina Chopinów była muzykalna: ojciec grał na flecie i skrzypcach, matka śpiewała, a Ludwika grała na fortepianie. Chopin zaczął komponować już jako siedmiolatek, a jego spuścizna muzyczna obejmuje literaturę fortepianową, dzieła kameralne i dwa koncerty, liczne polonezy, sonaty, scherza, etiudy, nokturny, walce, ballady i fantazje. Na szczególną uwagę zasługują mazurki, których skomponował około sześćdziesięciu, a pierwszy z nich Mazurek a-moll op. 17 nr 4 powstał podczas jego wakacyjnego pobytu w Szafarni. W 1830 roku, mając 20 lat, Fryderyk opuścił Polskę i przez wielkie europejskie stolice dotarł w końcu do Paryża, by z tym miastem związać swoje dorosłe życie. We Francji nadal komponował, koncertował i udzielał lekcji gry na fortepianie. A Szafarnia – ta z młodości Chopina – nie okazała się zamkniętym kadrem z historii jego życia. Przyjazd do dworku Dziewanowskich pozostawił trwały ślad w jego twórczości, zainspirował i uwrażliwił na bogactwo kultury narodowej. Szafarnia jednocześnie przypomina, że prawdziwa wielkość nigdy się nie starzeje. Mody przemijają, a twórczość Chopina jest ciągle na topie. Fascynuje kolejne pokolenia, które odnajdują w niej coś wyjątkowego dla siebie. Dr AGNIESZKA BRZEZIŃSKA, Dyrektor Ośrodka Chopinowskiego w Szafarni
scenariusz Maciej Jasiński rysunki Krzysztof Trystuła konsultacja merytoryczna dr Agnieszka Brzezińska ISBN 978-83-965996-8-1 rok wydania 2023 nakład 2000 szt. wydawca Agencja Reklamowa GALL sc ul. Dworcowa 7/203, 87-100 Toruń gall@gall.torun.pl
na zlecenie Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego Kontakt: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, Kontakt: Urząd Województwa tel. 56Marszałkowski 62 18 600, 56 62 18 610 Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62-18-600, 56 62-18-610 e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl facebook.com/WojewodztwoKujawskoPomorskie twitter.com/lubietubyc instagram.com/kujawskopomorskie youtube.com/user/umwkp issuu.com/kujawsko-pomorskie flickr.com/photos/kujawskopomorskie
Poznaj inne komiksowe historie o wybitnych postaciach związanych z Kujawami i Pomorzem
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Chopin – muzyczny geniusz
Obraz autorstwa Edmunda Wadowskiego. Fot. Archiwum Ośrodka Chopinowskiego
Wrażliwość muzyczna Fryderyka Chopina (1810–1849), wybitnego polskiego kompozytora i pianisty epoki romantyzmu, którego muzyka dotarła do niemal każdego zakątka świata, gdzie od razu jest rozpoznawana po pierwszych dźwiękach, kształtowała się na ziemi dobrzyńskiej, a dokładnie w Szafarni położonej w dzisiejszym województwie kujawsko-pomorskim. Z regionem tym kompozytor był mocno związany nie tylko z powodu miejsca urodzenia swojej matki w folwarku Długie, lecz także letnich wakacji w Szafarni w latach 1824–1825, podczas których odwiedził blisko dwadzieścia miejscowości Kujaw i Pomorza. Czternastoletni wówczas Fryderyk przyjechał do Szafarni na zaproszenie swojego szkolnego kolegi Dominika Dziewanowskiego. Co robił młody Chopin w Szafarni? Na pewno się nie uczył, co wynika z jego zapiski: książki śpią, bo pogoda piękna. Grał oczywiście na fortepianie, ale ponieważ był na wakacjach, więc bawił się, próbował jeździć konno, choć bez sukcesu. Żartował nawet, że wygląda na koniu jak małpa na niedźwiedziu. W Szafarni poznawał tradycje polskiej wsi, rodzimą muzykę ludową, a przede wszystkim trzy tańce: kujawiaka, oberka i mazura. Pobyt w Szafarni wywarł ogromny wpływ na jego późniejszą twórczość, gdyż w tym właśnie miejscu zafascynował się polską muzyką ludową i folklorem. Fryderyk przed wyjazdem z Warszawy na wakacje obiecał rodzicom, że będzie ich codziennie w formie listu informował o swoim zdrowiu i poczynaniach. Ale czy geniusz, za jakiego już w młodym wieku był uznany, może pisać zwykłe listy? Wymyślił, że stworzy na wzór „Kuriera Warszawskiego” jego odpowiednik, czyli „Kurier Szafarski”, w którym, jako jego redaktor, drobiazgowo notował wszystkie wydarzenia. Jak przystało na prawdziwego dziennikarza, wymyślił sobie pseudonim Pan Pichon, będący anagramem jego nazwiska. „Kurier Szafarski”, czyli wakacyjna gazeta Fryderyka Chopina, doskonale oddaje klimat tamtych dni i dokumentuje szczególne wspomnienia spisane przez utalentowanego chłopca, a w niedalekiej przyszłości podziwianego genialnego pianistę, muzyka i kompozytora. Chopin regularnie wysyłał kolejne numery „Kuriera” do swoich rodziców do Warszawy, informując ich o najdrobniejszych wydarzeniach, interesujących spotkaniach, inspiracjach, a także szeroko opisując swoje podróże, również po ziemi dobrzyńskiej. Fryderyk Chopin przyszedł na świat 1 marca 1810 r. w Żelazowej Woli, nieopodal Warszawy. Jego ojciec, Mikołaj, był Francuzem, który przyjechał do Polski jako nastolatek, a potem został guwernerem, czyli domowym nauczycielem dzieci w ziemiańskich dworach. W Żelazowej Woli poznał Justynę z Krzyżanowskich, którą poślubił w 1806 r. Państwo Chopinowie mieli czworo dzieci: Ludwikę, Fryderyka, Izabelę i Emilię. Gdy Fryderyk miał 7 miesięcy, rodzina przeprowadziła się do Warszawy, gdzie młody kompozytor spędził pierwszą połowę swojego życia. Państwo Chopinowie prowadzili w swym mieszkaniu pensjonat dla chłopców z rodzin ziemiańskich, którzy pochodzili spoza Warszawy i kształcili się w liceum. Fryderyk szybko poznał tam nowych kolegów i mimo wątłego zdrowia stał się duszą towarzystwa. Grał na fortepianie i rysował karykatury, okazał się też świetnym aktorem. Cała rodzina Chopinów była muzykalna: ojciec grał na flecie i skrzypcach, matka śpiewała, a Ludwika grała na fortepianie. Chopin zaczął komponować już jako siedmiolatek, a jego spuścizna muzyczna obejmuje literaturę fortepianową, dzieła kameralne i dwa koncerty, liczne polonezy, sonaty, scherza, etiudy, nokturny, walce, ballady i fantazje. Na szczególną uwagę zasługują mazurki, których skomponował około sześćdziesięciu, a pierwszy z nich Mazurek a-moll op. 17 nr 4 powstał podczas jego wakacyjnego pobytu w Szafarni. W 1830 roku, mając 20 lat, Fryderyk opuścił Polskę i przez wielkie europejskie stolice dotarł w końcu do Paryża, by z tym miastem związać swoje dorosłe życie. We Francji nadal komponował, koncertował i udzielał lekcji gry na fortepianie. A Szafarnia – ta z młodości Chopina – nie okazała się zamkniętym kadrem z historii jego życia. Przyjazd do dworku Dziewanowskich pozostawił trwały ślad w jego twórczości, zainspirował i uwrażliwił na bogactwo kultury narodowej. Szafarnia jednocześnie przypomina, że prawdziwa wielkość nigdy się nie starzeje. Mody przemijają, a twórczość Chopina jest ciągle na topie. Fascynuje kolejne pokolenia, które odnajdują w niej coś wyjątkowego dla siebie. Dr AGNIESZKA BRZEZIŃSKA, Dyrektor Ośrodka Chopinowskiego w Szafarni
scenariusz Maciej Jasiński rysunki Krzysztof Trystuła konsultacja merytoryczna dr Agnieszka Brzezińska ISBN 978-83-965996-8-1 rok wydania 2023 nakład 2000 szt. wydawca Agencja Reklamowa GALL sc ul. Dworcowa 7/203, 87-100 Toruń gall@gall.torun.pl
na zlecenie Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego Kontakt: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, Kontakt: Urząd Województwa tel. 56Marszałkowski 62 18 600, 56 62 18 610 Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62-18-600, 56 62-18-610 e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl facebook.com/WojewodztwoKujawskoPomorskie twitter.com/lubietubyc instagram.com/kujawskopomorskie youtube.com/user/umwkp issuu.com/kujawsko-pomorskie flickr.com/photos/kujawskopomorskie
Poznaj inne komiksowe historie o wybitnych postaciach związanych z Kujawami i Pomorzem
Maciej Jasiński Miał kilkanaście lat, podobnie jak Wy teraz. Podczas wakacji spędzanych w Szafarni koło Golubia-Dobrzynia odpoczywał po kolejnym roku szkolnej nauki, bawił się, psocił, ale też komponował. Z zachwytem przysłuchiwał się z chłopskim oberkom i mazurkom, by za sprawą swego muzycznego geniuszu przetworzyć je w znaną dziś na całym świecie muzykę. O kim mowa? Oczywiście o nastoletnim Fryderyku Chopinie, genialnym pianiście i kompozytorze, który właśnie stąd – z ziem wchodzących w skład województwa kujawsko-pomorskiego, czerpał tajemniczą siłę potrzebną do tworzenia sztuki, która od dwóch wieków wzrusza i zachwyca ludzi na całym świecie. Natchnieniem stawały się żwawe oberki z Szafarni, ale także powolne takty kujawiaków, które śpiewała mu matka, Justyna z Krzyżanowskich urodzona w Długiem koło Izbicy Kujawskiej. Wszystko, czego tak chętnie słuchał młody Fryderyk, utrwalił w swoich kompozycjach. Chopin urodził się w 1810 roku. A 175 lat później w Nakle, również na ziemi kujawsko-pomorskiej, przyszedł na świat inny młody geniusz, Rafał Blechacz, zwycięzca XV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, Honorowy Obywatel naszego województwa. Co takiego może łączyć ludzi żyjących w odległych od siebie epokach? W czasach Chopina podróżowano po Europie konnymi dyliżansami rozwijającymi „zawrotną” prędkość 18 kilometrów na godzinę, a pisane na papierze listy wędrowały tygodniami od nadawcy do adresata. Dziś komputery, Internet i telefony komórkowe pozwalają nam natychmiast skontaktować się z dowolnym miejscem na Ziemi, a podróże odbywamy, pędząc autostradami lub lecąc samolotami. Sięgamy nawet Kosmosu! Jednak jest coś, co łączy nas wszystkich, niezależnie od roku urodzenia. To sztuka, a w tym przypadku muzyka, która ma tę magiczną moc, że potrafi zjednoczyć nie tylko ludzi rozproszonych po całym globie, ale też oddalonych od siebie w czasie. Sztuka jest bowiem ponadczasowa! W komiksie, który trzymacie w rękach, również jest mowa o wyjątkowej podróży dwojga młodych ludzi, która poprowadziła ich niespodziewanie w krainę muzyki. Zachęcam Was do lektury i zapraszam do odwiedzenia Szafarni, Płonnego, Obór, Golubia-Dobrzynia, Turzna, Torunia, aby, bez konieczności spożywania magicznych mikstur, przenieść się w czasie i zachwycić tymi samymi miejscami, które wywarły wielki wpływ na twórczość Chopina. Zapewniam Was, że gdy przyjedziecie do Szafarni w maju podczas odbywającego się co roku Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina dla Dzieci i Młodzieży, przekonacie się, jak wielka jest moc muzyki. PIOTR CAŁBECKI Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
ISBN 978-83-965996-8-1
Krzysztof Trystuła