Maciej Jasiński Jacek Michalski
Nie ma chyba w naszej kulturze drugiej, równie znaczącej postaci, której dzieło w tak istotny sposób wpłynęło na losy świata. O znaczeniu Mikołaja Kopernika, zajmowanym miejscu w „panteonie wielkich” i jego roli w świecie nauki wiele już wiemy. Często powtarzamy zabawne filmowe, już niemal kultowe, zdanie: Kopernik była kobietą. Jednym słowem – w kulturze masowej obecność Kopernika jest dosyć wyraźnie zaakcentowana i zauważalna. I takich „kopernikowskich śladów” znajdziemy na pewno wiele. W ostatnim czasie dużą popularnością cieszą się przedmioty codziennego użytku z wizerunkiem Kopernika, których na krajowym rynku znalazło się wiele, szczególnie w związku z obchodami 500. rocznicy urodzin Astronoma w 1973 r.
A jeśli już mówimy o pop-kulturze, nie możemy w tym miejscu pominąć takiej formy literackiej jak komiks. Niestety, ze smutkiem należy stwierdzić, że komiksów w pełni poświęconych Mikołajowi z Torunia jest niewiele. Ze wspomnianą 500. rocznicą związane jest wprawdzie dzieło Tytus Romek i A’Tomek. Księga VIII mistrza gatunku – Papcia Chmiela (Henryka Jerzego Chmielewskiego), ale tu Kopernik jest jedynie tłem dla przygód trojga przyjaciół: Tytusa, Romka i A’Tomka angażujących się w harcerską akcję Operacja 1001 Frombork. Gwoli ścisłości, z postacią astronoma w komiksie mierzyli się również inni twórcy, m.in. Eryk Lipiński, Mieczysław Kościelniak czy Bohdan Butenko (przygody Kwapiszona). Z całą pewnością nie jest to imponująca liczba prac. Tym bardziej należy złożyć uznanie autorom – Jackowi Michalskiemu i Maciejowi Jasińskiemu, że dzięki nim możemy zetknąć się z życiem Mikołaja Kopernika opowiedzianym w pełnokrwistym komiksie z Astronomem w roli głównej. Przybliżmy więc kilka faktów dotyczących Mikołaja, które wypełniły fabułę dzieła.
Urodził się w Toruniu 19 lutego 1473 r. Był jednym z czworga dzieci krakowskiego kupca, Mikołaja Kopernika i Barbary z domu Watzenrode, córki toruńskich mieszczan. Do dziś historycy zastanawiają się, czy był najmłodszym dzieckiem czy też rolę tę należałoby przypisać jego bratu, Andrzejowi. W 1483 r., gdy Mikołaj miał dziesięć lat, zmarł jego ojciec. Chłopcami zaopiekował się brat matki – Łukasz Watzenrode, przyszły biskup warmiński. To on wyprawił Mikołaja i Andrzeja do Krakowa, gdzie rozpoczęli studia w Akademii Krakowskiej. Tu przyszły astronom słuchał wykładów Jana z Głogowa i być może zetknął się z Wojciechem z Brudzewa, co utwierdziło w nim zamiłowanie do nauk astronomicznych. Od 1496 r. kontynuował studia we Włoszech – w Bolonii w zakresie prawa kanonicznego, a następnie w Padwie, ale już z dziedziny medycyny. W międzyczasie, w roku jubileuszowym 1500, odbył praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie. W 1503 r. uzyskał w Ferrarze dyplom doktora prawa kanonicznego, a dzięki studiom w Padwie otrzymał prawo do prowadzenia praktyki lekarskiej. W tym samym roku opuścił Italię i do końca życia związał się z Warmią, gdzie od 1489 r. biskupem był Łukasz Watzenrode. Mianował on siostrzeńca swoim sekretarzem i tak lata 1504–1509 spędził Mikołaj na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Dzięki protekcji wuja, jeszcze w czasie studiów bolońskich w 1497 r., został przyjęty do kapituły warmińskiej. Był kanclerzem kapituły, administratorem dóbr kapituły, opiekunem stołu kapituły, posłem, wizytatorem, przełożonym kasy aprowizacyjnej, przełożonym kasy budowlanej, sprawował nadzór nad uzbrojeniem warowni fromborskiej, był odpowiedzialny za nadzór nad wykonywaniem testamentów. Z tej krótkiej listy powinności i funkcji można wywnioskować, że nie był postacią uczonego skupionego li tylko na badaniach naukowych.
Podczas pobytu na Warmii interesował się sprawami monetarnymi i ekonomicznymi. Na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu w 1522 r. wygłosił tezy na rzecz reformy systemu monetarnego w Prusach. Opowiadał się za silnym, zunifikowanym pieniądzem. Refleksje te zostały później zapisane w Traktacie o monecie, w którym zawarte było, do dziś obowiązujące, prawo ekonomiczne mówiące o tym, że pieniądz słaby wypiera pieniądz lepszy. Mimo tak wielu obowiązków i zajęć nie porzucił zainteresowań astronomicznych, przez cały czas prowadził liczne obserwacje nieba. Jednak dopiero pod koniec życia zdecydował się na publikację przełomowego dzieła De revolotionibus, które ostatecznie w roku 1543 w drukarni Petreiusa w Norymberdze zyskało tytuł De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach ciał niebieskich). W maju tego samego roku Mikołaj Kopernik zmarł.
M ICHAŁ KŁOSIŃSKI
Kustosz Domu Mikołaja Kopernika, Muzeum Okręgowe w Toruniu
Toruń to leżące na styku Kujaw i Pomorza miasto, w którym przed laty urodził się niezwykły uczony – Mikołaj Kopernik. Jeśli uda się Wam je kiedyś odwiedzić – ze szkolną wycieczką czy też podczas rodzinnego wyjazdu, a może tu właśnie mieszkacie, pamiętajcie, by podczas wędrówek przez Rynek Staromiejski, ulicę Żeglarską czy Kopernika wyobrazić sobie, że tymi sami uliczkami chodził też kilkunastoletni Mikołajek, przyszły Wielki Astronom. Wasz rówieśnik codziennie zmierzał do szkoły przy Katedrze Świętych Janów, pewnie psocąc z kolegami po drodze. Działo się to w czasach, kiedy jeszcze ulica, przy której dzisiaj stoi rodzinny dom uczonego, nosiła imię świętej Anny. Ulicą Kopernika nazwana została wiele lat później, w uznaniu zasług Mikołaja.
Wybitny naukowiec, który odkrył, że to Słońce jest centrum naszego Wszechświata (a nie Ziemia – jak wierzono przez poprzednie tysiące lat) i to wokół niego krążą wszystkie gwiazdy oraz planety, był kiedyś zwyczajnym nastolatkiem. Lubił bawić się i robić dowcipy. Ale też uwielbiał marzyć. Najbardziej o tym, że kiedyś zrozumie prawa rządzące Kosmosem. Poznajcie historię jednego z tych wielkich ludzi, którzy w pojedynkę zmienili dzieje świata. Bez odkryć urodzonego w Toruniu (dziś jednej z dwóch stolic województwa kujawsko -pomorskiego) Kopernika nie byłoby ani współczesnej nauki, ani lotów astronautów. Tak jak mały Mikołajek nie bójcie się więc realizować swoich marzeń. Kto wie, może dzięki temu ktoś z Was też wpłynie na przyszłość naszego globu?
PIOTR CAŁBECKI
Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
ISBN 978-83-965996-3-6
scenariusz
Maciej Jasiński
rysunki
Jacek Michalski
ilustracja na okładce
Krzysztof Trystuła
konsultacja merytoryczna
Michał Kłosiński
ISBN 978-83-965996-3-6
rok wydania 2022
nakład 2000 szt.
wydawca
Agencja Reklamowa GALL sc
ul. Szosa Chełmińska 50, 87-100 Toruń
gall@gall.torun.pl
na zlecenie
Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Kontakt:
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62 18 600, 56 62 18 610
Kontakt:
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62-18-600, 56 62-18-610
e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl
e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl
facebook.com/WojewodztwoKujawskoPomorskie
twitter.com/lubietubyc
instagram.com/kujawskopomorskie
youtube.com/user/umwkp
issuu.com/kujawsko-pomorskie
flickr.com/photos/kujawskopomorskie
Poznaj inne komiksowe historie o wybitnych postaciach związanych z Kujawami i Pomorzem
Toruń to leżące na styku Kujaw i Pomorza miasto, w którym przed 550 laty urodził się niezwykły uczony – Mikołaj Kopernik. Jeśli uda się Wam je kiedyś odwiedzić – ze szkolną wycieczką czy też podczas rodzinnego wyjazdu, a może tu właśnie mieszkacie, pamiętajcie, by podczas wędrówek przez Rynek Staromiejski, ulicę Żeglarską czy Kopernika wyobrazić sobie, że tymi sami uliczkami chodził też kilkunastoletni Mikołajek, przyszły Wielki Astronom. Wasz rówieśnik codziennie zmierzał do szkoły przy Katedrze Świętych Janów, pewnie psocąc z kolegami po drodze. Działo się to w czasach, kiedy jeszcze ulica, przy której dzisiaj stoi rodzinny dom uczonego, nosiła imię świętej Anny. Ulicą Kopernika nazwana została wiele lat później, w uznaniu zasług Mikołaja.
Wybitny uczony, który ustalił, że to Słońce stanowi centrum naszego Układu Słonecznego (a nie Ziemia, w co wierzono przez tysiące lat) i to wokół niego krążą wszystkie planety, był kiedyś zwyczajnym nastolatkiem. Lubił bawić się i robić dowcipy. Ale też uwielbiał marzyć. Najbardziej o tym, że kiedyś zrozumie prawa rządzące Kosmosem. Poznajcie historię jednego z tych wielkich ludzi, którzy w pojedynkę zmienili dzieje świata. Bez odkryć urodzonego w Toruniu (dziś jednej z dwóch stolic województwa kujawsko -pomorskiego) Kopernika nie byłoby ani współczesnej nauki, ani lotów astronautów. Tak jak mały Mikołajek nie bójcie się więc realizować swoich marzeń. Kto wie, może dzięki temu ktoś z Was też wpłynie na przyszłość naszego globu?
PIOTR CAŁBECKI
ISBN 978-83-965996-3-6
