Była niekwestionowaną gwiazdą polskiego przedwojennego kina. Ulubienicą publiczności – zdaniem ówczesnych recenzentów – aktorką obdarzoną najpiękniejszym uśmiechem. To z nią (w filmie Piętro wyżej) Eugeniusz Bodo Umawiał się na dziewiątą, a razem z Adol fem Dymszą (w Pawle i Gawle) próbował skłonić do zaśnięcia, najsłynniejszą, nuconą do dziś, kołysanką Ach śpij, kochanie. To jednak nie koniec. Urodzona w Toruniu Helena Grossówna, śladem pochodzącej również z naszego regionu Poli Negri, przygotowywała się do podboju Hollywood. Miała już wykupiony bilet na rejs do Ameryki, gdy wybuchła wojna. Przez kolejne sześć lat Helena Grossówna grała największą, choć w większości nie znaną, rolę życia. Oficjalnie była kelnerką w jednej z warszawskich kawiarni, a potajemnie porucznikiem Armii Krajowej. Była dowódcą kobiecego oddziału w Powstaniu Warszaw skim, a po jego kapitulacji więźniem niemieckiego obozu. Akowska przeszłość spowodowała, że po 1945 roku polskie kino zapomniało o swej największej gwieździe. W powojennych filmach zagrała tylko kilka epizodów. Na szczę ście, dzięki emitowanemu w telewizji programowi W starym kinie, jej przedwojenne role mogli poznać też młodsi widzowie. Helena Grossówna spędziła dzieciństwo w domu, na miejscu którego jest dziś to ruńskie rondo jej imienia. Dom, w którym zamieszkała wraz z rodziną po ukończeniu szkoły, stoi do dziś – na rogu obecnej ul. PCK i Głowackiego. Stąd właśnie wyruszyła na podbój srebrnego ekranu i tu wracała już jako gwiazda, odwiedzając mamę. Warto, aby pamięć o tej wielkiej Polce – aktorce i patriotce – przetrwała dla kolejnych pokoleń. Stąd pomysł na komiks – tak jak film, którego Grossówna była wielką gwiazdą, dzieło ze świata popkultury.
Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
ISBN 978-83-953483-1-0
scenariusz
Maciej Jasiński rysunki
Jacek Michalski
.pl tote ka .fn.o rg Fot. FIN A / fo
scenariusz Maciej Jasiński rysunki Jacek Michalski konsultacja merytoryczna dr Krzysztof Trojanowski ISBN 978-83-953483-1-0
Wdzięk, uroda i wszechstronny talent! Urodzona w Toruniu niekwestiono wana gwiazda przedwojennego kina Helena Grossówna (1904–1994) z na turalną swobodą łączyła taniec, śpiew i aktorstwo, zachwycając miłośników X muzy, ale też widzów opery, teatru, kabaretu i rewii. Wniosła do świata rozrywki powiew świeżości, a publiczność szybko ją pokochała, przyzna jąc jej miano „najpiękniejszego uśmiechu Warszawy”. Do wybuchu II woj ny wystąpiła w 17 filmach, przede wszystkim w przebojowych komediach: Dodek na froncie (reż. M. Waszyński, 1936), Piętro wyżej (reż. L. Trystan, 1937), Paweł i Gaweł (reż. M. Krawicz, 1938), Szczęśliwa trzynastka (reż. M. Czauski, 1938), Zapomniana melodia (reż. K. Tom, J. Fethke, 1938). Wysoko oceniano również jej role dramatyczne w Królowej przedmieścia (reż. E. Bodo, 1938) czy Testamencie profesora Wilczura (reż. L. Buczkowski, 1939/1942). Przygoda Grossówny z kinem zaczęła się jednak już w czerwcu 1930 roku, kiedy trafiła na plan realizowanego pod Paryżem pierwszego w całości udźwiękowionego filmu w języku polskim i zapisała się w histo rii, wypowiadając pierwsze zarejestrowane na taśmie filmowej słowa po polsku. Od 1926 roku, jako zawodowa tancerka, Grossówna błyszczała na scenie Teatru Miejskiego w Toruniu, gdzie nieco wcześniej skromnie zadebiutowała, statystując w operetce Księżniczka czardasza. Wkrótce z przyszłym mężem, przedsię biorcą Janem Gierszalem, wyjechała do Francji. W Paryżu uczęszczała na kursy baletowe, a z działającym pod patronatem Poli Negri zespołem tanecznym odbyła tournée po Francji, Włoszech i Szwajcarii, gdzie oklaskiwał ją sam Ignacy Pade rewski. Po powrocie do kraju posypały się propozycje z Torunia, Bydgoszczy i Poznania. Występy w poznańskim kabare cie literackim Różowa kukułka ujawniły jej wyjątkowe zdolności aktorskie i wokalne. Nagrywała też dla radia, a jej popular ność błyskawicznie rosła. Gdyby nie powódź i Grossówna, nie byłoby o czym pisać w gazetach – mawiano w 1934 roku. Sukces w wystawianej na scenie poznańskiego Teatru Nowego operetce Jacht miłości zaowocował zaproszeniem do War szawy i otworzył artystce drogę do wielkiej kariery filmowej. Pracę przed kamerą z powodzeniem łączyła z występami w stołecznych kabaretach i teatrach. Dobrą passę brutalnie przerwał wybuch wojny. Podczas okupacji Helena Grossówna pracowała jako kelnerka, występowała również na jawnych scenach. Jednocześnie, jako członek komórki specjalnej AK, brała aktywny udział w konspiracji. Walczyła w Powstaniu Warszawskim, dowodząc, w stopniu porucznika, oddziałem kobiecym batalionu Sokół. Jej odwagę w walce o wolną Pol skę docenił Prezydent RP na uchodźstwie, honorując ją prestiżowym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Po upadku Powstania Grossówna trafiła do obozu jenieckiego w Gross-Lübars, a stamtąd do stalagu w Oberlangen, gdzie za swoją wyjątkową postawę i poświęcenie dla innych zdobyła wielki szacunek współwięźniarek. Powojenna kinematografia nie wykorzystała należycie talentu tej wciąż popularnej artystki. Grossówna zaledwie kilka razy pojawiła się na małym i dużym ekranie w drugoplanowych i epizodycznych rolach. Do emerytury w 1965 roku była aktorką warszawskiego Teatru Syrena. „Ciastko z pieprzem” – pisano o Helenie Grossównie u szczytu sławy. Zdobyła serca widzów żywiołową naturalnością i dziewczęcym powabem doprawionym szczyptą zmysłowości i nieco łobuzerskim wdziękiem. Była nie tylko jedną z ikon polskiego kina lat 30., ale także bohaterką walki o niepodległość, a przy tym wyjątkowo uczynnym, serdecznym i skrom nym człowiekiem. dr Krzysztof Trojanowski (adiunkt na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, romanista i filmoznawca, miłośnik starego kina, wielbiciel Heleny Grossówny)
rok wydania 2019 nakład 2500 szt. wydawca Agencja Reklamowa GALL sc ul. Szosa Chełmińska 50, 87-100 Toruń gall@gall.torun.pl na zlecenie Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Kontakt: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62-18-600, 56 62-18-610 e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl facebook.com/WojewodztwoKujawskoPomorskie twitter.com/lubietubyc instagram.com/kujawskopomorskie youtube.com/user/umwkp issuu.com/kujawsko-pomorskie flickr.com/photos/kujawskopomorskie
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
.pl tote ka .fn.o rg Fot. FIN A / fo
scenariusz Maciej Jasiński rysunki Jacek Michalski konsultacja merytoryczna dr Krzysztof Trojanowski ISBN 978-83-953483-1-0
Wdzięk, uroda i wszechstronny talent! Urodzona w Toruniu niekwestiono wana gwiazda przedwojennego kina Helena Grossówna (1904–1994) z na turalną swobodą łączyła taniec, śpiew i aktorstwo, zachwycając miłośników X muzy, ale też widzów opery, teatru, kabaretu i rewii. Wniosła do świata rozrywki powiew świeżości, a publiczność szybko ją pokochała, przyzna jąc jej miano „najpiękniejszego uśmiechu Warszawy”. Do wybuchu II woj ny wystąpiła w 17 filmach, przede wszystkim w przebojowych komediach: Dodek na froncie (reż. M. Waszyński, 1936), Piętro wyżej (reż. L. Trystan, 1937), Paweł i Gaweł (reż. M. Krawicz, 1938), Szczęśliwa trzynastka (reż. M. Czauski, 1938), Zapomniana melodia (reż. K. Tom, J. Fethke, 1938). Wysoko oceniano również jej role dramatyczne w Królowej przedmieścia (reż. E. Bodo, 1938) czy Testamencie profesora Wilczura (reż. L. Buczkowski, 1939/1942). Przygoda Grossówny z kinem zaczęła się jednak już w czerwcu 1930 roku, kiedy trafiła na plan realizowanego pod Paryżem pierwszego w całości udźwiękowionego filmu w języku polskim i zapisała się w histo rii, wypowiadając pierwsze zarejestrowane na taśmie filmowej słowa po polsku. Od 1926 roku, jako zawodowa tancerka, Grossówna błyszczała na scenie Teatru Miejskiego w Toruniu, gdzie nieco wcześniej skromnie zadebiutowała, statystując w operetce Księżniczka czardasza. Wkrótce z przyszłym mężem, przedsię biorcą Janem Gierszalem, wyjechała do Francji. W Paryżu uczęszczała na kursy baletowe, a z działającym pod patronatem Poli Negri zespołem tanecznym odbyła tournée po Francji, Włoszech i Szwajcarii, gdzie oklaskiwał ją sam Ignacy Pade rewski. Po powrocie do kraju posypały się propozycje z Torunia, Bydgoszczy i Poznania. Występy w poznańskim kabare cie literackim Różowa kukułka ujawniły jej wyjątkowe zdolności aktorskie i wokalne. Nagrywała też dla radia, a jej popular ność błyskawicznie rosła. Gdyby nie powódź i Grossówna, nie byłoby o czym pisać w gazetach – mawiano w 1934 roku. Sukces w wystawianej na scenie poznańskiego Teatru Nowego operetce Jacht miłości zaowocował zaproszeniem do War szawy i otworzył artystce drogę do wielkiej kariery filmowej. Pracę przed kamerą z powodzeniem łączyła z występami w stołecznych kabaretach i teatrach. Dobrą passę brutalnie przerwał wybuch wojny. Podczas okupacji Helena Grossówna pracowała jako kelnerka, występowała również na jawnych scenach. Jednocześnie, jako członek komórki specjalnej AK, brała aktywny udział w konspiracji. Walczyła w Powstaniu Warszawskim, dowodząc, w stopniu porucznika, oddziałem kobiecym batalionu Sokół. Jej odwagę w walce o wolną Pol skę docenił Prezydent RP na uchodźstwie, honorując ją prestiżowym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Po upadku Powstania Grossówna trafiła do obozu jenieckiego w Gross-Lübars, a stamtąd do stalagu w Oberlangen, gdzie za swoją wyjątkową postawę i poświęcenie dla innych zdobyła wielki szacunek współwięźniarek. Powojenna kinematografia nie wykorzystała należycie talentu tej wciąż popularnej artystki. Grossówna zaledwie kilka razy pojawiła się na małym i dużym ekranie w drugoplanowych i epizodycznych rolach. Do emerytury w 1965 roku była aktorką warszawskiego Teatru Syrena. „Ciastko z pieprzem” – pisano o Helenie Grossównie u szczytu sławy. Zdobyła serca widzów żywiołową naturalnością i dziewczęcym powabem doprawionym szczyptą zmysłowości i nieco łobuzerskim wdziękiem. Była nie tylko jedną z ikon polskiego kina lat 30., ale także bohaterką walki o niepodległość, a przy tym wyjątkowo uczynnym, serdecznym i skrom nym człowiekiem. dr Krzysztof Trojanowski (adiunkt na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, romanista i filmoznawca, miłośnik starego kina, wielbiciel Heleny Grossówny)
rok wydania 2019 nakład 2500 szt. wydawca Agencja Reklamowa GALL sc ul. Szosa Chełmińska 50, 87-100 Toruń gall@gall.torun.pl na zlecenie Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Kontakt: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62-18-600, 56 62-18-610 e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl facebook.com/WojewodztwoKujawskoPomorskie twitter.com/lubietubyc instagram.com/kujawskopomorskie youtube.com/user/umwkp issuu.com/kujawsko-pomorskie flickr.com/photos/kujawskopomorskie
Była niekwestionowaną gwiazdą polskiego przedwojennego kina. Ulubienicą publiczności – zdaniem ówczesnych recenzentów – aktorką obdarzoną najpiękniejszym uśmiechem. To z nią (w filmie Piętro wyżej) Eugeniusz Bodo Umawiał się na dziewiątą, a razem z Adol fem Dymszą (w Pawle i Gawle) próbował skłonić do zaśnięcia, najsłynniejszą, nuconą do dziś, kołysanką Ach śpij, kochanie. To jednak nie koniec. Urodzona w Toruniu Helena Grossówna, śladem pochodzącej również z naszego regionu Poli Negri, przygotowywała się do podboju Hollywood. Miała już wykupiony bilet na rejs do Ameryki, gdy wybuchła wojna. Przez kolejne sześć lat Helena Grossówna grała największą, choć w większości nie znaną, rolę życia. Oficjalnie była kelnerką w jednej z warszawskich kawiarni, a potajemnie porucznikiem Armii Krajowej. Była dowódcą kobiecego oddziału w Powstaniu Warszaw skim, a po jego kapitulacji więźniem niemieckiego obozu. Akowska przeszłość spowodowała, że po 1945 roku polskie kino zapomniało o swej największej gwieździe. W powojennych filmach zagrała tylko kilka epizodów. Na szczę ście, dzięki emitowanemu w telewizji programowi W starym kinie, jej przedwojenne role mogli poznać też młodsi widzowie. Helena Grossówna spędziła dzieciństwo w domu, na miejscu którego jest dziś to ruńskie rondo jej imienia. Dom, w którym zamieszkała wraz z rodziną po ukończeniu szkoły, stoi do dziś – na rogu obecnej ul. PCK i Głowackiego. Stąd właśnie wyruszyła na podbój srebrnego ekranu i tu wracała już jako gwiazda, odwiedzając mamę. Warto, aby pamięć o tej wielkiej Polce – aktorce i patriotce – przetrwała dla kolejnych pokoleń. Stąd pomysł na komiks – tak jak film, którego Grossówna była wielką gwiazdą, dzieło ze świata popkultury.
Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
ISBN 978-83-953483-1-0
scenariusz
Maciej Jasiński rysunki
Jacek Michalski
