Komiks - Władysław Raczkiewicz

W A Ł Z S Y C D I A A W Z R WŁ O E KI O P O M

Z C RA

W I E D I A C R O W T

G E I K IEL

scenariusz

Maciej Jasiński rysunki

Jacek Michalski

Komiks, jako rodzaj opowieści fabularnej, rządzi się swoimi prawami. Tak stało się też w przypadku bohatera tej publikacji. Do wydarzeń z życia Władysława Raczkiewicza, autorzy komiksu, włączyli wątki sensacyjne, dramatyczne, co do których historycy milczą, a przynajmniej brak jest jednoznacznych dowodów, że miały miejsce. Tym, których zainteresowała postać Prezydenta Rzeczypospolitej na uchodźstwie, prezentujemy krótki biogram naszego bohatera.

Władysław Raczkiewicz urodził się 28 stycznia 1885 r. w Kutaisi (wówczas podbitej przez Rosjan, dziś niepodległej, Gruzji). Jego dziad był bowiem powstańcem styczniowym, który w ramach represji popowstaniowych został zesłany na Kaukaz. Władysław był synem sędziego Józefa Raczkiewicza i Ludwiki z Łukaszewiczów. W 1903 r. ukończył gimnazjum w Twerze. Studiował następnie prawo i matematykę na Uniwersytecie Petersburskim. Działał w jawnych i konspiracyjnych organizacjach młodzieżowych: nielegalnej Organizacji Młodzieży Narodowej i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. By uciec przed represjami politycznymi, przeniósł się do Dorpatu (dziś Tartu w Estonii), gdzie w 1911 r. ukończył miejscowy uniwersytet. Przed I wojną światową pracował jako adwokat w Mińsku. W czasie wojny służył w armii rosyjskiej, w stopniu chorążego (najniższy stopień oficerski w armii carskiej). Po rewolucji lutowej organizował jednostki polskie w Rosji. W 1917 roku był członkiem Polskiego Wojskowego Komitetu Wykonawczego. Jako porucznik Dywizji Litewsko-Białoruskiej bronił Mińska przed bolszewikami. W 1920 r. brał udział w zajęciu Wileńszczyzny.

Od czerwca do listopada 1921 r. był ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Wincentego Witosa. Od października 1921 r. do sierpnia 1924 r. piastował urząd wojewody nowogródzkiego. Od czerwca 1925 r. do maja 1926 r. ponownie był ministrem spraw wewnętrznych. Po przewrocie majowym, od maja 1926 r. do grudnia 1930 r., pełnił funkcję wojewody wileńskiego.

Od listopada 1930 r. był senatorem z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W grudniu 1930 r. został marszałkiem Senatu. Od października 1935 r. do czerwca 1936 r. zasiadał w rządzie jako minister spraw wewnętrznych. Od lipca 1936 r. w Toruniu, był wojewodą pomorskim.

Po ataku Niemców na Polskę, 12 września 1939 r., rząd powierzył mu misję zorganizowania w USA pomocy tamtejszej Polonii dla ludności okupowanego kraju. Choć 17 września 1939 r. przekroczył granicę rumuńską w Kutach, do Ameryki nie dotarł. 27 września znalazł się w Paryżu. Tam dowiedział się, że w związku z internowaniem przez Rumunów prezyden­ta Ignacego Mościckiego i niemożnością sprawowania przez tegoż urzędu, został na mocy konstytucji mianowany Prezydentem RP na uchodźstwie. Stanowisko objął 30 września 1939 r.

W 1940 r., w momencie upadku Francji, wraz z powołanym przez siebie rządem gen. Władysława Sikorskiego, na pokładzie krążownika Royal Navy udał się do Wielkiej Brytanii. Zmarł 6 czerwca 1947 roku w Ruthin w Walii, po długotrwałej, rozpoznanej już w 1939 chorobie (białaczka). Pochowany został na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark w Wielkiej Brytanii.

W 1992 r., z inicjatywy senator Alicji Grześkowiak, sala sesyjna, w której obraduje Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego, otrzymała imię Władysława Raczkiewicza. 25 października 2010 r., przed wejściem do Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu, stanął pomnik wojewody pomorskiego i pierwszego Prezydenta RP na uchodźstwie. Decyzją Senatu RP oraz radnych Województwa Kujawsko-Pomorskiego, 2017 r. został ustanowiony Rokiem Władysława Raczkiewicza w kraju i regionie. fot. Archiwum Emigracji UMK

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

scenariusz Maciej Jasiński rysunki Jacek Michalski współpraca historyczna dr hab. Maciej Krotofil ISBN 978-83-917401-8-7 rok wydania 2017 nakład 2000 szt. wydawca Agencja reklamowa GALL sc ul. Szosa Chełmińska 50, 87-100 Toruń gall@gall.torun.pl na zlecenie Województwa Kujawsko-Pomorskiego

WYDAWCA:

Kontakt: Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62-18-600, 56 62-18-610 e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl

facebook.com/WojewodztwoKujawskoPomorskie twitter.com/lubietubyc www.instagram.com/kujawskopomorskie www.youtube.com/user/umwkp

Bohaterowie komiksów dysponują zwykle wyjątkową mocą, dzięki której są w stanie walczyć w obronie słabszych i pokrzywdzonych. Pierwowzorem takich, fikcyjnych, postaci jest Superman. Ten, na co dzień, nieśmiały dziennikarz, gdy trzeba było stanąć do walki ze złem, stawał się nadczłowiekiem, superbohaterem.

Władysława Raczkiewicza, bohatera naszego komiksu, różni od Supermana jedna podstawowa cecha. Nie był postacią fikcyjną. Żył i działał naprawdę. Nie raz dane mu było walczyć z wrogiem z bronią w ręku – choćby podczas wojny z bolszewikami w 1920 roku. Wówczas, wzorem dawnych kresowych zagończyków (jak Kmicic czy pan Wołodyjowski) stworzył ochotniczy oddział, który bił się o Wilno.

Ale my opowiadamy o innym okresie jego życia. Tragicznym, a zarazem wyjątkowym. Okresie, gdy rzeczywiście musiał wykazać się wręcz nadludzką mocą.

30 września 1939 roku, gdy łamiąc prawo i międzynarodowe umowy, niemieccy i radzieccy najeźdźcy dokonywali IV rozbioru Polski, Władysław Raczkiewicz objął urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Tym samym pokrzyżował plan agresorów, którzy twierdzili, że Polska przestała istnieć. Kraj jednak wciąż istniał, bo miał prezydenta i powołany przez niego rząd, armię (którą Raczkiewicz oraz gen. Władysław Sikorski, tworzyli najpierw we Francji, a po jej upadku, w Wielkiej Brytanii) oraz działające w okupowanym kraju państwo podziemne, uznające emigracyjne władze.

Niewiele osób wiedziało, że tragedia Polski splotła się z osobistym dramatem Prezydenta RP. Kilka miesięcy przed wybuchem wojny, gdy pełnił urząd wojewody pomorskiego w Toruniu, Władysław Raczkiewicz dowiedział się, że choruje na białaczkę.

Ta, do dziś bardzo groźna choroba nowotworowa, w czasach, gdy nie znano jeszcze chemioterapii, ani przeszczepów szpiku kostnego, oznaczała po prostu wyrok śmierci.

Lekarze potrafili czasem przedłużyć o kilka lat życie pacjenta, ale nie umieli skutecznie uśmierzyć jego cierpień.

Mimo takiej diagnozy Władysław Raczkiewicz nie wahał się ani chwili, gdy okazało się, że jest jedynym kandydatem do zaakceptowania przez polskich polityków oraz francuskich sojuszników i przyjął na siebie ciężar reprezentowania Polski w najtrudniejszych dla niej chwilach.

Zmarł 6 czerwca 1947 roku w Ruthin w Walii. Pochowany został na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark w Wielkiej Brytanii. Superbohater wśród superbohaterów.

Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego