Tu jest super tu jest bezpiecznie

r e p u s t Tu jes tu jest ! e i n z c e i bezp Maja i Franek

ZOO

ZOO

@

legenda mapy szlaków rowerowych na str. 27

NA TROPIE BEZPIECZEŃSTWA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM

BYDGOSKI

ZW YCIĘZCY

u s r u k n ko

„Zostań

ezpieczeństw

a drodze b bohaterem n

a”

DZIECI ZE ŚWIETLICY SZKOLNEJ PAROWOZIK

ANTONI FALKOWSKI 9 lat

„PRZEBOJOWE PIERWSZAKI” 7 lat

ANTONI PIWKO 6 lat

DOMINIKA KILIAN 10 lat DZIECI ZE ŚWIETLICY SZKOLNEJ PAROWOZIK

„MALI AKTORZY” 8 lat

KACPER KOŁODZIEJ 11 lat 2

DAWID LEWANDOWSKI 7 lat

JAKUB BOŻEK 7 lat

BYDGOSKI

psa? agresywnego sz a tk o sp y d g Co zrobić, nazwiska? zwać pomoc? e w ie n cz te niż imienia i u ka ic n Jak sk ć a w eci lepiej uży myślą Dlaczego w si y specjalnie z śm li a d y w , ch ego ręka sz właśnie w niebezpieczn a ć y m b zy tr że o rą m ó kt wakacje z: co Książeczkę, ze, boisko, na ństwie. Myślis d e ro cz d ie o p zp ś e b co , acje m o Tobie i Twoim ezpieczne sytu ku? Szkoła, do b ie ie w n im le o A ! m li g w a żun się ich w życiu dzieck ecież do niebezpiecznej d dy nikt z nas g s, a rz p cz w m ó a w sz nie wyru y zwłaszcza ować. rzyć nawet, cz a zd ę si się wtedy zach ą g k o ja m ć, e zi d ie a. Warto w ekspertów nie spodziew przez naszych e n a w to o yg wania znajdziesz prz nego postępo cz ch ie ka zp rt e b ka h ce yc ą re mogą tycz Na kolejn trudnych, któ cznie rady, do ch ty a a cj m a te tu e pytaj sy n a w pogrupow wątpliwości, za się zachować sz k a ja m , i o śl g je te z a ra ć, neś zrozumie na co dzień o stkie powinie y le. sz W ć. a tk o b panią w szko Cię sp lu ka d a zi d , ę abci mamę, tatę, b ia.

Miłego czytan

ki

Piotr Całbec

ojewództwa marszałek wmorskiego po osk w ja ku

WYDAWCA: Express Media Sp.z o.o., Bydgoszcz, ul. Warszawska 13 PREZES ZARZĄDU: Marek Ciesielski REDAKTOR NACZELNY: Artur Szczepański DYREKTOR SPRZEDAŻY: Adrian Basa WYBÓR TEKSTÓW: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego OPRACOWANIE REDAKCYJNE: Dominika Kucharska PROJEKT I SKŁAD: Dagmara Potocka-Sakwińska SPRZEDAŻ: Bogusława Mańkowska, tel. 607 351 922

BYDGOSKI

3

uwaga!!! Temat:

Bezpieczeństwo w szkole zgłoś to!

JEST CI SŁABO, SA , A MOŻE LECI CI KREW Z NO LANO? ZDARZA MASZ ZDARTE KO E UKRYWAJ SIĘ KAŻDEMU, NI UCZYCIELOWI NA TEGO. ZGŁOŚ TO ĘGNIARCE. LUB SZKOLNEJ PIEL

4

ABAW Y, Z O D A J Z A ISKU TO O K O B A N A W EŃST W IE: Z C P RZ E R IE P Z E B POM INAJ O AL E NIE ZA

ciekawostka CZY WIESZ, ŻE W NIEKTÓRYCH KRAJACH DZIECI CHODZĄ DO SZKOŁY NIE 5, A 6 DNI W TYGODNIU? JEST TAK, MIĘDZY INNYMI, W CZĘŚCI WŁOCH I W LUKSEMBURGU.

TRZYMANIE W BUZI DŁUGOPISU , OŁÓWKA CZY INNYC H PRZYBORÓW JEST NIEBEZPIEC ZNE, MOŻESZ SIĘ ZAKRZTUSIĆ LUB POWAŻNIE Z RANIĆ!

Bujanie się jest super, ale na huśtawce.

Bujając się na krześle łatwo się przewrócić.

ZĄDY PRZYR CJE TAN I SUBS ACH W SAL HEMII UKI C DO NA YKI SĄ I FIZ E, NUJĄC FASCY , GDY MA LKO ALE TY OWIEDNIĄ P D NIEJ SIĘ O Ę. BEZ NE. Z D Ź WIE O JĄ GR BYWA ZAJ

S NIE RU EMU! M ICH SA

kolny a teren sz z o p ź d o h mu j nie w yc cy, poinfor b o ś o t k pia Cię gdy zacze yciela isku ego naucz dyżuru jąc now ym bo o t e b a n b erka zabawa w ysł to zły pom iewa ktoś naśm widząc, że zy go kolegi c się z Twoje o lub bi je alb koleżank i owiedz popycha, p czycielowi o t ym nau

DZ

IE

5

BYDGOSKI

BYDGOSKI

N

NAJKRÓTSZA DROGA WCALE NIE MUSI BYĆ NAJLEPSZA! LEPIEJ DOJŚĆ DO DOBRZE OŚWIETLONYCH PRZEJŚĆ Z PASAMI, SYGNALIZACJĄ LUB TAKICH, PRZEZ KTÓRE PRZEPROWADZI CIĘ „AGATKA”.

ciekawostka CZY WIESZ, DLACZEGO NA OSOBĘ PRZEPROWADZAJĄCĄ PRZEZ JEZDNIĘ MÓWIMY „AGATKA”?

OKREŚLENIE TO WZIĘŁO SIĘ OD POTOCZNEJ NAZWY ZNAKU DROGOWEGO, STAWIANEGO PRZY SZKOŁACH, PRZEDSTAWIAJĄCEGO DZIEWCZYNKĘ Z LIZAKIEM.

M ZANI ESZ D E ZI PRZEJ EZDNIĘ, J PRZEZ JRZ SPÓ ŹNIEJ O, PÓ W LEW RAWO WP ZE JESZC Z A R I O. W LEW Ź, GDY HOD PRZEC OGA DR .

OLNA JEST W

W AUTOBUSIE CZY TRAMWAJU BYWA TŁOCZNO, ZDARZA SIĘ TEŻ, ŻE KIEROWCA MUSI OSTRO ZAHAMOWAĆ. WŁAŚNIE DLATEGO ZAWSZE MOCNO TRZYMAJ SIĘ PORĘCZY.

1.

2.

lewo prawo 3.

lewo

6

BYDGOSKI

! ! p i i P

Piip!!

- sygnał dźwiękowy informuje, że nie można już wsiadać do pojazdu ani z niego wysiadać

ZOSTAŃ BOHATEREM NA DRODZE DO BEZPIE C ZEŃST WA!

Bezpieczeństwo na drodze

ma Gdy nie igdy n a chodnik dkiem ro ś ź id nie aszeruj M drogi. em, pobocz ej w le wzdłuż dni. z je strony iesz Jeśli idz , z grupą SZE TO ZAW .

O G E I GĘS

Z W YC I Ę

SKA

PRACA 7 lat

KATEGORIA: ZNAKI DROGOWE

ŚWIETLICA SZKOLNA PAROWOZIK „Przebojowe pierwszaki”

BYDGOSKI

7

Ten znak zobaczysz przy niebezpiecznych drogach. Nie wolno nimi chodzić.

Znaki podpowiadają, jak zachowywać się na drodze i ostrzegają przed niebezpieczeństwem.

Dobrze wiedzieć, co oznaczają!

PRZY ULICY STOI TYLE ZNAKÓW!

Ten znak zobaczysz przy przejściach, przez które często przechodzą dzieci.

KRZYŻ ŚW. ANDRZEJA DROGA DLA ROWERÓW Idealna na przejażdżki rowerowe. Korzystaj z niej!

DROGA DLA PIESZYCH i tylko dla nich.

Nie mogą nią jeździć żadne pojazdy.

ZAKAZ WJAZDU ROWERÓW Ten znak zakazuje wjeżdżania na rowerze.

DROGA DLA PIESZYCH I ROWERÓW, więc zarówno rowerzyści, jak i piesi muszą na siebie uważać.

C ZNA

AKI

ZN IE T E

PRZEJŚCIE DLA PIESZYCH Szukaj przejść z tym znakiem i pamiętaj o zasadach przechodzenia przez jezdnię.

To znak, który stoi przed przejazdem kolejowym.

Pamiętaj, aby zawsze się przed nim zatrzymać i sprawdzić, czy nie zbliża się pociąg.

INNE NIEBEZPIECZEŃSTWO Gdy zobaczysz taki znak, postępuj bardzo ostrożnie. Wykrzyknik oznacza, że na tym obszarze występują inne niebezpieczeństwa.

ciekawostka

DOBRZE EĆ, WIEDZI CO ZAJĄ .

OZNAC

CZY WIESZ, ŻE W KAŻDYM KRAJU MOŻESZ TRAFIĆ NA INNE ZNAKI DROGOWE? NA PRZYKŁAD W AUSTRALII SPOTKASZ ZNAK OSTRZEGAJĄCY PRZED PRZEBIEGAJĄCYMI PRZEZ JEZDNIĘ KANGURAMI, KTÓRYCH JEST TAM BARDZO DUŻO.

8

BYDGOSKI

ZOSTAŃ BOHATEREM NA DRODZE DO BEZPIE C ZEŃST WA!

Znaki drogowe

aków W dżungli zn ... drogow ych

AGATKA

ZAKAZ RUCHU PIESZYCH

Z W YC I Ę

SKA

PRACA 8 lat

KATEGORIA: PRZEZ JEZDNIĘ

ŚWIETLICA SZKOLNA PAROWOZIK „Mali aktorzy”

BYDGOSKI

9

WIESZ, ŻE PO ZMROKU KIEROWCA ZOBACZY CIĘ DOPIERO Z ODLEGŁOŚCI 40 METRÓW? ODBLASKI SPRAWIĄ, ŻE BĘDZIE CIĘ WIDAĆ NAWET Z ODLEGŁOŚCI 150 METRÓW! TO POZWOLI KIEROWCY BEZPIECZNIE CIĘ OMINĄĆ.

10

DBLASK A DLACZEGO MÓWIMY „O NA NIE BLASK. BO ODBIJAJĄ PADAJĄCY

ciekawostka CZY ZNASZ ODBLASKOWEGO ANIOŁA? TO MACIEJ STAWINOGA, KTÓRY OD SIEDMIU LAT JEŹDZI PO KRAJU ROWEREM, ABY ROZDAWAĆ ODBLASKI. CHCE, BY PRZEDE WSZYSTKIM DZIECI BYŁY BARDZIEJ WIDOCZNE NA DRODZE. ODBLASKOWY ANIOŁ ODWIEDZIŁ TAKŻE NASZ REGION.

, ÓW SK SZE A L B AW OD EZ CEJ IEJ J LNIE, Ę I KU Ó W !M IM IEJ ZCZEG ZMRO P E L PO E, S M. TYM SOBI SZ SIĘ OCZE IĆ A B A N EP Z PO RUS DZISZ RZYCZ !

O P GDY B CHO ABY P CAKA LU PLE AJ, IĘT Ż DO M PA E TE J

CZY WAŻNE JEST TO, W KTÓRYM MIEJSCU PRZYCZEPIAMY ODBLASKI?

ODBLASKI NAJLEPIEJ UMIEŚCIĆ NA WYSOKOŚCI KOLAN, DŁONI ORAZ NA BRZUCHU I PLECACH. DZIĘKI TEMU BĘDZIESZ DOBRZE WIDOCZNY.

GDY IDZIESZ POBOCZEM LUB JEDZIESZ ROWEREM, ZAŁÓŻ KAMIZELKĘ ODBLASKOWĄ.

Na zdjęciu dzieci z Przedszkola Miejskiego nr 5 im. Juliana Tuwima w Toruniu. fot. Sławomir Kowalski

BYDGOSKI

ZOSTAŃ BOHATEREM NA DRODZE DO BEZPIE C ZEŃST WA!

Noś odblaski!

YCH TWORZONE ZE SPECJALN CZY WIESZ, ŻE ODBLASKI SĄ ŁO? IAT IECĄ, GDY PADA NA NIE ŚW MATERIAŁÓW, KTÓRE ŚW I”?

SKA Z W YC I Ę

PRACA

6 lat

KATEGORIA: WIDOCZNY NA DRODZE

ANTONI PIWKO 11

BYDGOSKI

Bezpieczeństwo na rowerze TWÓJ ROWER NIE BYŁ UŻYWANY PRZEZ CAŁĄ ZIMĘ?

NIECH KTOŚ DOROSŁY MU SIĘ PRZYJRZY, MOŻE COŚ TRZEBA DOKRĘCIĆ ALBO DOPASOWAĆ SIODEŁKO.

KASK MUSI PRZYLEGAĆ DO GŁOWY I BYĆ DOBRZE ZAPIĘTY, ABY UCHRONIĆ CIĘ W RAZIE UPADKU.

ciekawostka BĄDŹ WIDOCZNY!

PAMIĘTAJ O ODBLASKACH NA UBRANIU, ALE I NA ROWERZE. ODBLASKI MOŻESZ UMIEŚCIĆ NA SZPRYCHACH KÓŁ I RAMIE.

CZY WIESZ, ŻY URODZIŁ ŻE W CHEŁM Y KOLARZ SIĘ W YBITN ISTRZ SZOSOW Y, M Y OP R ŚWIATA, EU K? ZY C I OLIMPIJ HALE IC M O MOWA Y SKIM, KTÓR KWIATKOW Ż LAT BYŁ JU MAJĄC 17 EUROPY M MISTRZE . MOŻE ZA JUNIORÓW KILKA LAT SZ SUKCES POWTÓRZY . „KWIATKA”..

12

BYDGOSKI

KONKURS ZAPROJEKTUJ SWÓJ WYMARZONY KASK. PAMIĘTAJ, ŻE JEGO NAJWAŻNIEJSZĄ FUNKCJĄ JEST ZAPEWNIENIE CI BEZPIECZEŃSTWA. 3 NAJLEPSZE PRACE NAGRODZIMY ODBLASKIEM ROWEROWYM Z AUTOGRAFEM „KWIATKA”.

PRACĘ NALEŻY WYSŁAĆ NA ADRES

A POZWALA KIEROWNIC EREM. Ć NAD ROW ZAPANOWA Y J JAZD NIE PRÓBU ANKI, M Y BEZ TRZ OŻESZ M O BO SZYBK .

WNOWAGĘ STRACIĆ RÓ

KONKURS

tujestsuper@expressmedia.pl

ZGŁOSZENIA MUSZĄ ZAWIERAĆ: IMIĘ, NAZWISKO, NUMER TELEFONU OPIEKUNA ORAZ HASŁO „KWIATEK”.

ZOSTAŃ BOHATEREM NA DRODZE DO BEZPIE C ZEŃST WA!

BEZ KASKU ANI RUSZ!

SKA Z W YC I Ę

PRACA

7 lat

KATEGORIA: NA ROWERZE

DAWID LEWANDOWSKI 13

BYDGOSKI

Trasa rowerowa EŹDZIĆ CESZ J ODZE, H C I L Ś JE O DR REM P ARTĘ E W O R K Z Z MIEĆ MUSIS WĄ! MOŻES O R ROWE YĆ, GDY B JĄ ZDO YSZ 10 LAT. Z C SKOŃ TY TEŻ R A NA BEZ K EŹDZIĆ KO J Z S E MOŻ LE TYL RZE, A LUB ROWE U J ODNIK PO CH ROWEROWE E Z K D E PI Ą DRO POD O E Z S W - ZA .

SŁEGO DORO

PRAWOĘ, W T Ę R SK WĄ RĘK A R P W A – W YST LEWO W T Ę SKR Ą RĘKĘ AW LEW - W YST

FRANKU, CZEMU MUSIELIŚMY ZEJŚĆ Z ROWERÓW?

BO NIE MOŻN A PRZEJEŻD ŻAĆ ROWEREM PRZEZ PRZE JŚCIE DLA PIESZY CH. ROWER TRZEBA PRZE PROWADZIĆ !

ciekawostka CZY WIESZ, ŻE KASKI ROWEROWE NAJCZĘŚCIEJ ROBI SIĘ ZE STYROPIANU, KTÓRY POKRYTY JEST WYTRZYMAŁYM TWORZYWEM SZTUCZNYM? A PO CO OTWORY W KASKU? ŻEBY BYŁ LŻEJSZY, A GŁOWA ROWERZYSTY SIĘ NIE POCIŁA.

burza

APAŁA CZCE ZŁ J SIĘ E I C Y W NA CHOWA NE ZA? NIE O R U B Ę I C EWAMI POD DRZ Ą PIORUNY! GA J PRZYCIĄ ZEKAJ ULEWĘ PRZEC ZIE. B WĄWO U L E I W W RO

a

ow r e w o r a g o dr

zdni y pas je zony ln ja c e p nac to s a, przez ik n d o h em. lub c y rower do jazd

15

14

BYDGOSKI

BYDGOSKI

ZAPAMIĘTAJ! nie otwieraj drzwi obcym nie rozmawiaj z nieznajomym przez telefon w widocznym miejscu powieś numery telefonów do najbliższych - w razie kłopotów dobrze je mieć pod ręką

O, JAKIE GORĄCE! NIE DOTYKAJ PIEKARNIKA

16

ANI WŁĄCZONEGO ŻELAZKA! NIE WYJMUJ NICZEGO Z KUCHENKI! MOŻESZ SIĘ POPARZYĆ!

ciekawostka CZY WIESZ, ŻE WYSTARCZĄ TYLKO 2 KUCHENNE SKŁADNIKI, ABY ZROBIĆ DOMOWY WULKAN? DO MAŁEJ BUTELKI WSYP 2 ŁYŻKI SODY OCZYSZCZONEJ I WSTAW JĄ DO MISKI. SZYBKIM RUCHEM ZALEJ SODĘ 1/4 SZKLANKI OCTU. POŁĄCZENIE TYCH DWÓCH SKŁADNIKÓW POWODUJE WYDZIELANIE SIĘ GAZU. WYBUCH DOMOWEGO WULKANU GOTOWY!

K KI WYGLĄDAJĄ JA NIEKTÓRE TABLET CIE. KI, ALE TO NIE ŁAKO KOLOROWE CUKIER !

MU NIE SAME NIGDY NIE SIĘGAJ PO

numer alarmowy ŚRODKI DO CZYSZCZENIA SĄ TRUJĄCE!

GDY W DOMU POJAWI SIĘ OGIEŃ, NIE PRÓBUJ GO UGASIĆ.

SZYBKO WYJDŹ NA ZEWNĄTRZ. JEŚLI POŻAR JEST DUŻY, DO DRZWI IDŹ NA CZWORAKACH. PAMIĘTAJ - NIGDZIE SIĘ NIE CHOWAJ. MUSISZ SIĘ WYDOSTAĆ I WOŁAĆ O POMOC.

OJE JEŚLI ZAUWAŻYSZ, ŻE TW B LU O DŁ RODZEŃSTWO ZJA , CH NI Z WYPIŁO KTÓRYŚ JAK NAJSZYBCIEJ POWIEDZ O TYM DOROSŁYM!

BYDGOSKI

112

ZOSTAŃ BOHATEREM NA DRODZE DO BEZPIE C ZEŃST WA!

Bezpieczeństwo w domu

GDY ŹLE SIĘ CZUJESZ, POWIEDZ O TYM DOROSŁYM. ONI NAJLEPIEJ WIEDZĄ, JAK CI POMÓC.

SKA Z W YC I Ę

PRACA

11 lat

KATEGORIA: W DOMU

KACPER KOŁODZIEJ 17

BYDGOSKI

Bezpieczeństwo w Internecie

@ CHCESZ SURFOWAĆ W SIECI? POTRZEBUJESZ PSEUDONIMU!

18

MOŻE BYĆ ZABAWNY LUB SKOMPLIKOWANY - GRUNT, BY NIE PODAWAĆ SWOJEGO IMIENIA, NAZWISKA, ADRESU DOMU ANI SZKOŁY! NIE MASZ PEWNOŚCI, KTO JEST PO DRUGIEJ STRONIE MONITORA.

Ś, RNECIE CO ZISZ W INTE NE DZIECI, ID W Y D G # IN CIEBIE LUB CO OBRAŻA O TYM DOROSŁYM POWIEDZ Y NIE MOŻE OJEJ ZGOD DJĘĆ ANI W T Z E B T IK # N ZAĆ W INTERNECIE Z Ś!

ESTE UMIESZC KTÓRYCH J FILMÓW, NA

@

www

@

MASZ INTERNETOWĄ KOLEŻ ANKĘ LUB KOLEGĘ? NAWET, GDY WYDAJE CI SIĘ, ŻE DOBRZE SIĘ ZNACIE, NA SPOTKANIE W REALU ZAW SZE IDŹ Z KIMŚ DOROSŁYM.

BYDGOSKI

t jest pełen # wirtualny świa informacji, fascynujących wchodź tylko w st ń ze c ie zp ale i niebe pozwolili Ci h c ry tó k z , y n ro na te st e korzystać rodzic etowych haseł rn te in h ic o sw ż # strze arbu jak cennego sk ny i pliki mogą # nieznane stro komputer! uszkodzić Twój Internecie # każdy krok w zostawia ślad

ciekawostka CZY WIESZ, ŻE ENIAC - JEDEN Z PIERWSZYCH KOMPUTERÓW, BYŁ CIĘŻKI JAK CIĘŻARÓWKA I DUŻY JAK POKÓJ. DZIŚ NAJLŻEJSZY KOMPUTER WAŻY NIEWIELE PONAD KILOGRAM.

19

BYDGOSKI

Bezpieczeństwo w lesie RZYGODA KIERUNEK - P

Uważaj na kleszcze!

Idź środkiem ścieżki, załóż kapelusz, spodnie z długimi nogawkami i bluzkę z długimi rękawami! Podejrzewasz, że kleszcz Cię ukąsił?

Poinformuj o tym dorosłych.

Nigdy nie usuwaj go samemu!

KI NA WYCIECZ DO LASU WYBIERAJ SIĘ TYLKO POD OPIEKĄ DOROSŁYCH!

Gdy zgubisz się w lesie, nie panikuj: Co robić, gdy zobaczysz pożar?

Dzik jest dziki, więc jak się zachować, gdy go spotkasz?

Jak uchronić się przed kleszczami?

A co, jeśli się zgubisz?

112

Samemu nie szukaj mi ejsca startu wycieczki.

Rozłóż na ga łęziach drobiazgi, które masz przy sobie - poszukujący będą wiedzieć, że jest eś w pobliżu.

Słyszysz dźwięki samo chodów?

Idź w ich stronę, aż do trzesz do ulicy.

Zatrzymaj auto i popr oś o pomoc.

Leśne owoce i grzyby wyglądają smakowicie, ale zanim je zjesz, powinien zobaczyć je ekspert.

Możesz natrafić na coś trującego!

WSKAZÓW

KI

WIDZISZ OGIEŃ?

NIE TRAĆ GŁOWY! POINFORMUJ WSZYSTKICH DOOKOŁA. ZAALARMUJ STRAŻ POŻARNĄ!

leśniczego

dzik boi się bardziej niż TY nie zbliżaj się do nieg o i nie próbu j go bo będzie si przestraszyć, ę bronił powoli odd al się lub st ój w miejscu, aż dzik ode jdzie

ciekawostka

CZY WIESZ, ŻE W LESIE BEZ KOMPASU MOŻNA WYZNACZYĆ KIERUNKI ŚWIATA? POMOŻE W TYM MECH! WYSTARCZY DOBRZE PRZYJRZEĆ SIĘ PNIOM DRZEW I ZOBACZYĆ, Z KTÓREJ STRONY MECH OBRASTA JE NAJBARDZIEJ. STRONA, GDZIE MCHU JEST NAJWIĘCEJ, WSKAZUJE PÓŁNOC.

Strzeż się dzika!

21

20

BYDGOSKI

BYDGOSKI

Połącz KROPKI ryte Wśród nich uk

są

e. WIESZ CO znaki drogow

Z

OZNACZAJĄ?

A C A R P A K S W YC I Ę

B O H AT E ZO S TA Ń

REM NA

Z BEZPIEC O D E Z D DRO

E Ń S T WA

!

1 1 2 3 4 7 5 6 11 10 12

9 2

8

3

23

5 6 7

4

9

7 lat

1 7

14

34

5 8 10 22 11 6 24 16 7 21 17 2 2 1 1

6

15

13

2 1

3

8 1 4 3

19

3 20 4 18

3 14

4 15 12 13

2 3 2

KATEGORIA:

1 24 5

W LESIE JAKUB BOŻEK Sprawdź na stronach 8-9!!!

23

22

BYDGOSKI

BYDGOSKI

Chcesz p op łódką lub ływać kajakiem, rowerem wodn Pamięta j o kapok ym? u.

Niech do rośli pom Ci go od o gą powiedn io założy ć.

ciekawostka

W WODZ IE GRUN TO PODS T POD NO TAWA , SZ CZEGÓLN GAMI UMIESZ P IE, ŁYWAĆ. D NO BYWA GDY NIE PEŁNE US NIER KOKÓW. NIE IDŹ D ÓWNE, ALEJ!

CZY WIESZ, ŻE W NASZYM REGIONIE ZNAJDUJE SIĘ JEDNO Z NAJWIĘKSZYCH I NAJBARDZIEJ ZNANYCH JEZIOR W KRAJU? MOWA O JEZIORZE GOPŁO, KTÓRE KIEDYŚ BYŁO JESZCZE WIĘKSZE I NAZYWANO JE „MORZEM POLAKÓW”.

PAMIĘTAJ!

24

o w miejscach do tego Kąp się pod opieką dorosłych i tylk nym przez ratownika przeznaczonych: na basenie strzeżo rzekach z wydzielonymi i h oraz w stawach, jeziorach, zalewac urują ratownicy. dyż ie gdz miejscami do kąpieli,

fot. Andrzej Goiński

BYDGOSKI

Podczas zabaw w wodzie N I E W O L N O: wzajemnie się podtapiać ani popychać wrzucać do wody osób, które nie mają ochoty na kąpiel wypływać na głęboką wodę

ZOSTAŃ BOHATEREM NA DRODZE DO BEZPIE C ZEŃST WA!

Bezpieczeństwo w wodzie

SKA Z W YC I Ę

PRACA

10 lat

KATEGORIA: NAD WODĄ

DOMINIKA KILIAN 25

BYDGOSKI

NADLEŚNICTWO WOZIWODA

Odkrywamy nasz region

BEZPIECZNIE

ciekawostka

CZKĘ WYCIE ZYSZ A N Y S M JEDZIE Ą! ZANIM RU BIE W O J SO ROWER PRZYPOMNI 5!

-1 I, Z NAM ZE STRON 12 RADY

A MNIE RODZIC E ZABIER AJĄ NA KAJAK I. P O ZASA RZECZYTAJ DACH BEZPIE CZ W WOD EŃSTWA ZIE NA STR ONACH 24-2

BEZPIECZNE

MIEJSCA W REGIONIE

5!

OŚRODEK GRÓD PIASTA NAD JEZIOREM CHOMIĄSKIM

ORLIK W GMINIE DOBRE

CZY WIESZ, ŻE ZA WYNALAZCÓW KAJAKÓW UWAŻA SIĘ ESKIMOSÓW Z MROŹNEJ GRENLANDII? PRZEMIESZCZALI SIĘ NIMI MYŚLIWI. JEDNYM Z MATERIAŁÓW, Z KTÓRYCH BUDOWANO KAJAKI GRENLANDZKIE BYŁY SKÓRY SSAKÓW MORSKICH. 27

26

BYDGOSKI

BYDGOSKI

Polecane bezpieczne miejsca w regionie IER STR AJ TYLK Z KĄP EŻONE O IELI SKA !

fot. Ośrodek Gród Piasta

WYB

fot. Leśniczy Zenon Dejnowski

ORLIKI znajdziesz w całym naszym województwie.

Jest ich aż 213.

Jeden z nich mieści się w gminie Dobre (powiat radziejowski).

To bezpieczne miejsce do gry w piłkę nożną czy w kosza.

LUBISZ GRAĆ W PIŁKĘ? MISTRZOWSKIE PODANIA POTRENUJ NA ORLIKU!

Niebawem ruszymy nad wodę! Wybieraj tylko bezpieczne miejsca, strzeżone przez ratowników.

Jednym z nich jest OŚRODEK GRÓD PIASTA (powiat żniński) nad pięknym Jeziorem Chomiąskim.

Jak rośnie las i co trzeba wiedzieć, aby czuć się w nim bezpiecznie? Odpowiedzi znają leśnicy. Niedawno na lekcję do NADLEŚNICTWA WOZIWODA (powiaty tucholski oraz chojnicki) wybrały się dzieci ze szkoły w Szlachcie.

Możesz przyjechać i Ty!

fot. Jacek Smarz

1

.

MAPKA SZLAKÓW ROWEROWYCH I BEZPIECZNYCH MIEJSC NA STRONIE 27

K

O

N

K

U

R

S

K

RO LUBISZ WYCIECZKI ROWE

KTÓRY POKAZUJE WE? WYKONAJ RYSUNEK,

BEZPIE MIEJSCE TWOJEJ OSTATNIEJ

Do wygrania: - PLECAK TURYSTYCZNY - HULAJNOGA I OCHRANIACZE

WEJ. CZNEJ WYCIECZKI ROWERO

ES MAILOW Y PROSIMY WYSŁAĆ JE NA ADR CZEKAMY DO 05.07.2016 R. IMIĘ, NAZWISKO, Ć: A3 IE IERA MAC ZAW FOR ZĄ YM MUS CE ALN PRA NA PRACE W MAKSYM MURNA 31, 87-100 TORUŃ. ”.

POD UL. ZNIE WY PIEC ZTO BEZ POC JEST LUB TU l ia.p „TU JEST SUPER 28tujestsuper@expressERmed A ORAZ NAZWĘ KSIĄŻECZKI NUM TELEFONU OPIEKUN

BYDGOSKI

O

N

K

U

R

S

2

.

ZĘTAMI. ZIĆ SIĘ ZE ZWIER ZPIECZNIE OBCHOD BE K ANIACH JA ZD Z KU ES KIL WI W O I NAPISZ NA PEWN IE ZE SWOIM PUPILEM IERZĘTAMI. ZW ZE CIE PRZEŚLIJ NAM ZDJĘC AK NT KO NYM W l U) JAK BYĆ BEZPIECZ stsuper@expressmedia.p (MAKSYMALNIE OŚMI NA ADRES MAILOWY tuje

JE : IMIĘ, NAZWISKO, 16 R. PROSIMY WYSŁAĆ A MUSZĄ ZAWIERAĆ I CZEKAMY DO 05.07.20 NA ZDJĘCIA Z OPISAM 00 TORUŃ. ZGŁOSZENI 87-1 T BEZPIECZNIE”.

31, JES A TU RN ER MU SUP POD T JES LUB POCZTOWY UL. NAZWĘ KSIĄŻECZKI „TU AZ OR NA EKU OPI NUMER TELEFONU

BYDGOSKI

29

Bezpieczeństwo w kontakcie ze zwierzętami ciekawostka WĘCH

Zwierzak lubi przytulanie i głaskanie, ale to nie zabawka!

NIE CIĄGNIJ GO ZA OGON CZY USZY, NIE WKŁADAJ MU PALCÓW DO OCZU, bo sprawisz mu ból!

CHCESZ PRZEJŚĆ PRZEZ CUDZE PODWÓRKO, ŻEBY SKRÓCIĆ SOBIE DROGĘ? PAMIĘTAJ, ŻE MOŻE TAM BYĆ PIES, KTÓRY POTRAKTUJE CIĘ JAK INTRUZA!

TO NAJWAŻNIEJSZY ZMYSŁ PSA.

PSA , NIE ZACZ NAW KTÓRY AK EPIAJ ET T UR MOŻ EN NAJSP AT COŚ JE E CIĘ O WTED KOJNIEJ .

S Y UG RYŹĆ ZY !!!

ZOO

W ZOO

NIE WKŁAD AJ R DO KLATEK ĄK I NIE DOKA RMIA ZWIERZĄT! J

BYDGOSKI

zwierzęta

NA WSI PAMIĘTAJ, NIE WOLNO PODCHODZIĆ DO KONIA CZY KROWY OD TYŁU, BO MOŻE CIĘ KOPNĄĆ!

JEST NAWET CZTERY RAZY BARDZIEJ ROZWINIĘTY NIŻ U LUDZI. PIES MA PONAD 200 MILIONÓW RECEPTORÓW WĘCHOWYCH, A CZŁOWIEK OKOŁO 5 MILIONÓW.

NIE PODCHODŹ DO OBCYCH ZWIERZĄT, NIE GŁASZCZ ICH, MOGĄ MIEĆ WŚCIEKLIZNĘ

dlaczego

Bydło i konie nie widzą ostro tego, co stoi za nimi.

Jeśli od tyłu coś się do nich zbliża, mogą kopnąć, a siły im nie brakuje.

31

BYDGOSKI

Z PSU W OCZY!

NIE UCIEKAJ I NIE PATR

N TELEFO Y ALARMOW

ŁEM!

NIE ODWRACAJ SIĘ TY

NOGACH, STÓJ M NA ROZSTAWIONYCH COFA! USTAW SIĘ DO PSA BOKIE BN AWDOPODO IE SIĘ WY PR I A CH WĄ OB CIĘ S NIERUCHOMO, PIE

:

YCJĘ ŻÓŁWIA Z O P IJ M J Y Z R P , RESYWNY

T AG JEŚLI WCIĄŻ JES SPLEĆ DŁONIE DO WEWNĄTRZ, TAK BY SCHOWAĆ PALCE, ŁĄCZNIE Z KCIUKAMI.

1.

112 3.

2.

ZAŁÓŻ RĘCE NA KARK I ZASŁOŃ NIMI USZY.

WCIĄŻ TRZYMAJĄC RĘCE NA KARKU, KUCNIJ I PRZYCIĄGNIJ GŁOWĘ DO KOLAN. PIES ZNIECHĘCONY TAKĄ POZYCJĄ Z REGUŁY ODCHODZI.

BYDGOSKI

ZOSTAŃ BOHATEREM NA DRODZE DO BEZPIE C ZEŃST WA!

uwaga!

P R Z Y S P O T K A N I U Z AGRESYWNYM PSEM

ZW

A C A R P A YCIĘSK

9 lat KATEGORIA:

ZWIERZĘTA ANTONI FALKOWSKI

33

BYDGOSKI

Kogo wzywać na POMOC

c i e k a w o s t k a CZY WIESZ, ŻE 112 TO NUMER ALARMOWY DZIAŁAJĄCY NIE TYLKO W CAŁEJ UNII EUROPEJSKIEJ, ALE I W WIELU INNYCH CZĘŚCIACH ŚWIATA?

MOŻE ?

Y? A E C O M CIEBI O P K Z O B S O JE ZEBU SOBA POTR UJE JEJ O OD 112!

ZEB DZWOŃ P OWY. POTR LARM IE MER A O CIEB NY NU SKIERUJE D T A Ł P SZ, BEZ ÓLNY, ŁĄCZY C. TO OG ÓRĄ SIĘ PO NIĄ POMO T D K E I Z , W ODPO OSOBA

DZWONIĄC POD 112 UZYSKAMY POMOC, MIĘDZY INNYMI, W ZIMBABWE I W INDIACH. 112 MOŻNA WYBRAĆ NIE ODBLOKOWUJĄC TELEFONU, A NAWET NIE MAJĄC W NIM KARTY SIM.

WIELU MAŁYCH W BOHATERÓ O Ł A W URATO , H C INNY I BO UMIEL IĆ N O ZADZW C! PO POMO

WYBIERZ

112

34

G DY W I D Z I SZ: > POŻAR > WYPADEK > KRADZIEŻ > PRZEMOC > SYTUACJĘ G ROŹNĄ DLA ZDROWIA I ŻYCIA

BYDGOSKI

112

Z DZWONIS EJ I CO DAWLSIĘ

1. PRZEDSTA KO SYTUACJĘ 2. OPISZ KRJ ÓDTOSZŁO

DO JAKIE ILU JEST DARZYŁO, Y W IĘ S O –C OWANYCH POSZKOD EŚ.

DZIE JEST 3. POWIEDZZN, GASZ ADRESU, OPISZ Y, JEŚLI NIE NE RZECZ ERYSTYCZ CHARAKT OTACZAJĄ KTÓRE CIĘ UCHAJ, 4. UWAŻNIEOSPŁERATOR - BĘDZIE CO MÓWI MASZ SIĘ DAŁ , JAK PODPOWIA ANIM PRZYJEDZIE ĆZ ZACHOWA J, POMOC POCZEKA CZAJ SIĘ, Ą Ł Z O R IE 5. N TOR TO OPERA AŻ ZROBI

PO DRUGIEJ STRONIE SŁUCHAWKI SĄ OSOBY, KTÓRE CHCĄ CI POMÓC. STARAJ SIĘ MÓWIĆ SPOKOJNIE I WYRAŹNIE. NIE WSTYDŹ SIĘ. PAMIĘTAJ, NIGDY NIE WYBIERAJ NUMERÓW ALARMOWYCH DLA ŻARTÓW!

35

BYDGOSKI

czeństwa!

ie na tropie bezp

to... nowały mias

Korki opa

1

a

Patrzymy w lewo, potem w prawo i znowu w lewo. Sprawdzamy, czy jezdnia jest wolna i w drogę!

2

3

...

Sam w domu

a

Mama prosiła, ł żebym zostawi . łkę sy ze pr s wa u e, ni m ść Wpu proszę.

Już !! ę biegn

Rodziców nie ma , ale może pan zostawić paczkę.

ne Wskaż popraw zachowanie!

Nie ma chodnika, więc złapmy się za ręce i chodźmy razem!

tu wpisz poprawną literkę

tu wpisz poprawną literkę

a

zi owied h: Podp a stronac n ziesz -17 znajd , 14-15, 16 6-7

Idźcie za mną, GĘSIEGO! Lewą stroną szosy!

F

b

y...

W czasie burz Ukryjmy się w wąwozie i przeczekajmy burzę!

Potem wrócimy do domu.

a

b

Filip, przejdź hodami. między samoc ciej!!! yb sz y m ie Będz

Na drodze...

Nie otwieram nieznajomym!

PUK, PUK!!!

F

4

tu wpisz poprawną literkę

wa!

Ale ule się m a w Scho . zewem r d d o p

a

b Strzeż się

POPRAWNE ODPOWIEDZI: 1 - a, 2 - a, 3 - b, 4 -a

quiz

porady Znasz już ki. książecz j e z s a n z wdź Teraz spra zę! swoją wied

dzika!

b tu wpisz poprawną literkę 37

36

BYDGOSKI

BYDGOSKI

CZY PAMIĘTASZ

?

O ODBLASKACH suj Nary jektuj SK, apro lub z Y ODBLA AW łby CIEK óry móg awsze kt Ci z szyć o szkoły y z r towa rodze d czce.

- w d a wycie czy n

38

Na prace w formacie maks. A3 czekamy do 5.07.2016 r.

Prosimy wysłać je na adres mailowy tujestsuper@expressmedia.pl lub pocztowy ul. Podmurna 31, 87-100 Toruń. Prace muszą zawierać: imię, nazwisko, numer telefonu opiekuna oraz tytuł książeczki „TU JEST SUPER - TU JEST BEZPIECZNIE”.

R

S

Y

olno Wiesz, że nie w otwierać drzwi nieznajomym imi i rozmawiać z n przez Internet?

@

WYMYŚL HASŁO, KTÓRE BĘDZIE OSTRZEGAĆ PRZED ROZMOWAMI I KONTAKTAMI Z OBCYMI OSOBAMI.

5

@

@

4

.

Na hasła czekamy do 5.07.2016 r.

Prosimy wysłać je na adres mailowy tujestsuper@expressmedia.pl lub pocztowy ul. Podmurna 31, 87-100 Toruń. Zgłoszenia muszą zawierać: imię, nazwisko, numer telefonu opiekuna oraz nazwę książeczki „Tu jest super - tu jest bezpiecznie”.

BYDGOSKI

Lubisz jeździć z rodzicami nad morze?

Albo kąpać się w jednym z pięknych jezior w naszym regionie?

.

Na pomysły czekamy do 5.07.2016 r.

Prosimy wysłać je na adres mailowy: tujestsuper@expressmedia.pl lub pocztowy: ul. Podmurna 31, 87-100 Toruń. Zgłoszenia muszą zawierać: imię, nazwisko, numer telefonu opiekuna oraz nazwę książeczki „TU JEST SUPER - TU JEST BEZPIECZNIE”.

.

U

OPISZ KĄPIELISKO (W MAKSYMALNIE OŚMIU ZDANIACH),

fot. Andrzej Goiński

K I OCHRANIACZE

N

YSTYCZNY, - HULAJNOGA

3

O

Do wygrania: - PLECAK TUR

K

KTÓRE WEDŁUG CIEBIE JEST BEZPIECZNE.

Do wygrania: - PLECAK TURYSTYCZNY, - HULAJNOGA I OCHRANIACZE

ić echodz z r p a n moż znie świetle jakim koniec m i k a j Na A na zdnię? zaczekać? e j z e z r p trzeba

6

.

Nap is wi z kró o ty erszyk tką rym m, k , któ ow prze iedy m re będ ankę ą m lub Nie cho ożn naj ch w T dzić p a bezp ówić waż r woj ej p zez je ieczn ni się ejsze z racy z zdnię. ie a pies n zyc sady p ajdą s h po oru ię dro szan dze ia .

Na rymowanki i wierszyki czekamy do 5.07.2016 r. Prosimy wysłać je na adres mailowy: tujestsuper@expressmedia.pl lub pocztowy: ul. Podmurna 31, 87-100 Toruń. Zgłoszenia muszą zawierać: imię, nazwisko, numer telefonu opiekuna oraz nazwę książeczki „Tu jest super - tu jest bezpiecznie”.

BYDGOSKI

39

Tu jest bezpiecznie!