ISBN 978-82-573-2037-9
www.kunnskapsforlaget.no
ISBN 978-82-573-2037-9
9
788257 320379
lommeordbok
Polski słownik kieszonkowy przeznaczony jest dla odbiorców polskich i norweskich. Zawarto w nim ponad 30 000 haseł. W s´ rodkowej cz˛es´ ci słownika umieszczono reguły polskiej i norweskiej gramatyki, wymowy oraz kilka stron z rozmówkami.
Polsk
Polsk lommeordbok er beregnet på både polske og norske brukere. Den inneholder over 30 000 oppslagsord og har en tematisk midtseksjon med opplysninger om polsk og norsk grammatikk, uttale samt en liten parlør.
Polsk
lommeordbok
Polsk lommeordbok Polsko-Norweski Norwesko-Polski . Zanetta Wawrzyniak Soleng Harald H. Soleng
Kunnskapsforlaget
3. utgave 2009 c Kunnskapsforlaget H. Aschehoug & Co. (W. Nygaard) A/S og Gyldendal ASA, Oslo 2009 Skrift: Palatino Omslag: Kitty Ensby ˙ Sats: Zanetta W. Soleng og Harald H. Soleng Trykk og innbinding: GGP Media GmbH, Tyskland Printed in Germany ISBN 978-82-573-2037-9 Utgitt med støtte fra Det Faglitterære Fond Materialet er vernet etter åndsverkloven. Uten uttrykkelig samtykke er eksemplarfremstilling, som utskrift og annen kopiering, bare tillatt når det er hjemlet i lov (kopiering til privat bruk, sitat o.l.) eller avtale med Kopinor (www.kopinor.no). Utnyttelse i strid med lov eller avtale kan medføre erstatnings- og straffeansvar.
A a og, men. aba˙zur m. lampeskjerm. abo|nent m. abonnent; ∼nowa´c abonnere. aby for å, at. acetylen m. acetylen. aczkolwiek selv om, skjønt, om enn. adapter m. platespiller. adiunkt m. amanuensis. admini|stracja f. administrasjon; ∼strator m. bestyrer, administrator; ∼strowa´c administrere, bestyre. adop|cja f. adopsjon; ∼towa´c adoptere. ador|acja f. tilbedelse; ∼ator m. beundrer; ∼owa´c tilbe, forgude. adres m. adresse; ∼owa´c adressere. adriatycki adriatisk. adwokat m. sakfører, advokat. afera f. affære, svindel. afisz m. oppslag, plakat. Afryka f. Afrika. Afrykanczyk ´ m. afrikaner.
afrykanski ´ afrikansk. agen|cja f. agentur; (pocztowa) (post)verk; byrå; ∼t m. agent, utsending; ∼tura f. etterretningstjeneste; agentur. agit|acja f. agitasjon, propaganda; kampanje; ∼owa´c agitere, propagandere. agnostyk m. agnostiker. agonia f. dødskamp. agrarny agrarisk, jordbruks-. agrest m. stikkelsbær. agronom m. agronom; ∼ia f. agronomi, jordbrukskunnskap. ajent m. se agent. akademi|a f. akademi, høyskole; ∼cki akademisk; ∼k m. akademiker; studentbolig. akcent m. aksent; vekt (betoning); ∼owa´c betone, fremheve; ∼owanie n. betoning. akcja f. handling; aksjon; aksje. aklamacja f. bifall. aklimatyzacja f.
akrobata aklimatisering. akrobata m. akrobat. aksamit m. fløyel. aksjomat m. aksiom. akt m. akt. aktor m. skuespiller; ∼ka f. skuespillerinne. aktu|alno´sc´ f. aktualitet; ∼alny aktuell. akumulator m. (bil-) batteri. akurat akkurat. akuszerka f. jordmor. akwedukt m. akvedukt. alabaster m. alabast. alarm m. alarm; ∼owa´c alarmere. albatros m. albatross. albo eller; ∼ . . . albo enten . . . eller. albowiem fordi. album m. album. alchemi|a f. alkymi; ∼k m. alkymist. ale men; imidlertid. aleja f. allé. alfabet m. alfabet. alga f. alge. algebra f. algebra; ∼iczny algebraisk. alibi n. alibi. alkohol m. alkohol; ∼ik m. alkoholiker; ∼izm m. alkoholisme; ∼owy alkoholholdig. alleluja n. halleluja. Alpy pl. Alpene. altana f. lysthus; altan.
1
analogia alternatywa f. alternativ, valgmulighet. aluminium n. aluminium. aluzja f. hint. amalgam|acja f. sammensmelting, fusjon; ∼at m. amalgam. amant m. elsker. amator m. amatør; dilettant; elsker; ∼ski amatørmessig. amazonka f. amasone. ambaras m. forlegenhet. ambasad|a f. ambassade; ∼or m. ambassadør. ambi|cja f. ærgjerrighet, ambisjon; ∼tny ærgjerrig, ambisiøs. ambona f. prekestol. ambulans m. ambulanse. amen amen. Ameryka f. Amerika; ∼nin m. amerikaner. amerykanski ´ amerikansk. ametyst m. ametyst. amfiteatr m. amfiteater. amnestia f. amnesti. amortyzacja f. amortisasjon. amput|acja f. amputasjon; ∼owa´c amputere. amulet m. amulett. amunicja f. ammunisjon. analfabeta m. analfabet. anali|tyczny analytisk; ∼tyk m. analytiker; ∼za f. analyse; ∼zowa´c analysere. analog|ia f. analogi; ∼iczny tilsvarende; analog.
ananas ananas m. ananas. anarchi|a f. anarki; ∼sta m. anarkist. anatomia f. anatomi. anegdota f. anekdote. aneks m. tillegg, appendiks; anneks. anemi|a f. anemi; ∼czny anemisk. anestezja f. anestesi. anga˙zowa´c engasjere. angielski engelsk. angina f. angina. Angli|a f. England; ∼k m. engelskmann. ani heller ikke; ingen. ani . . . ani verken . . . eller. anielski engleaktig. anioł m. engel; ∼ stró˙z skytsengel. anonim m. anonym; ∼owy anonym. antena f. antenne. antologia f. antologi. antropolog m. antropolog; ∼ia f. antropologi. antyk m. antikvitet. antykwa|riat m. antikvariat; ∼riusz m. antikvar. antylopa f. antilope. antypat|ia f. antipati; ∼yczny antipatisk. any˙z m. bot. anis. aorta f. anat. aorta. aparat m. apparat; ∼ fotograficzny m. fotoapparat. apel m. appell. apelacja f. anke.
2
Arka Przymierza apety|czny appetittlig; ∼t m. appetitt. apopleksja f. hjerneblødning. aposto|lski apostolisk; ∼ł m. apostel. apteka f. apotek; ∼rz m. apoteker. arabski arabisk. arbitra˙z m. jur. voldgiftsdomstol. arbuz m. vannmelon. archai|czny arkaisk; ∼zm m. arkaisme. archanioł m. erkeengel. archeolog m. arkeolog; ∼ia f. arkeologi; ∼iczny arkeologisk. architekt m. arkitekt; ∼oniczny arkitektonisk; ∼ura f. arkitektur. archiw|ista m. arkivar; ∼um n. arkiv. arcy|- pref. erke-; ∼biskup m. erkebiskop. arcydzieło n. mesterverk. areał m. areal, (land)område. arena f. arena. areszt m. arrest; ∼ant m. arrestant; ∼owa´c arrestere; ∼owanie n. arrestasjon. argument m. argument; ∼acja f. argumentasjon; ∼owa´c argumentere. aria f. mus. arie. arka f. bibl. ark. Arka Noego f. bibl. Noas ark. Arka Przymierza f. bibl.
arktyczny Paktens ark. arktyczny arktisk. arkusz m. (papir) ark. arm|ata f. kanon; ∼ia f. armé, hær. arogan|cja f. arroganse; ∼cki arrogant; ∼t m. frekk person. aromat m. aroma, vellukt; ∼yczny aromatisk, velluktende. arsenał m. arsenal. arszenik m. arsenikk. artykuł m. artikkel; ∼ wst˛epny m. (avis-)leder. artyle|ria f. artilleri; ∼rzysta m. artillerist; ∼ryjski artilleristisk. artyst|a m. kunstner; artist; ∼ka f. kunstnerinne; ∼yczny kunstnerisk. arystokra|cja f. aristokrati; ∼ta m. aristokrat; ∼tyczny aristokratisk. arytmety|czny aritmetisk; ∼ka f. aritmetikk. as m. ess (i kort). asekur|acja f. forsikring, assuranse; ∼owa´c forsikre. asfalt m. asfalt; ∼owa´c asfaltere. aspiracja f. aspirasjon, ambisjon. aspiryna f. aspirin. astma f. astma. astro|log m. astrolog; ∼logia f. astrologi; ∼logiczny astrologisk; ∼nom m.
3
autobiografia astronom; ∼nomia f. astronomi; ∼nomiczny astronomisk. asygn|acja f. anvisning; ∼owa´c anvise. asymil|acja f. assimilasjon; ∼owa´c assimilere. atak m. attakk, angrep; ∼owa´c attakkere, angripe. atei|sta m. ateist; ∼zm m. ateisme. Ateny pl. Aten. atlantycki atlantisk; Ocean Atlantycki Atlanterhavet. atlas m. atlas. atmosfera f. atmosfære. atoli men, dog, imidlertid. atom m. atom; ∼owy atomær, atom-. atrakc|ja f. attraksjon; ∼yjny attraktiv. atrament m. blekk. atrybu|cja f. attribusjon; ∼t m. attributt. aud|iencja f. audiens; ∼ycja f. kringkastingssending; ∼ytorium n. auditorium. aula f. aula. aur|a f. vær; fig. atmosfære; ∼eola f. aura. Australia f. Australia. Austria f. Østerrike. austriacki østerrisk. Austriak m. østerriker. autentyczn|o´sc´ f. autentisitet; ∼y autentisk, virkelig. autobiografia f. selvbiografi.
autobus
4
bałtycki autorytet m. autoritet. autostrada f. motorvei. awantur|a f. ståhei, ballade; ∼nik m. bølle, bråkmaker. azbest m. asbest. Azja f. Asia; ∼ta m. asiat. azjatycki asiatisk. azot m. kvelstoff, nitrogen. azyl m. asyl (fristed). a˙z til, så; ∼ do helt til. a˙zeby for å; se også aby.
autobus m. buss. autograf m. autograf. auto|mat m. automat; ∼matyczny automatisk, selvvirkende. autonomia f. autonomi, selvstyre, selvstendighet. autopsja f. autopsi, likundersøkelse, obduksjon. autor m. forfatter, autor; ∼ka f. forfatterinne.
B babcia f. bestemor. babski kvinneaktig. bacz|enie n., ∼no´sc´ f. oppmerksomhet; ∼no´sc´ ! pass på!; gi akt!; ∼ny oppmerksom; ∼y´c gi akt på. ba´c si˛e være redd; bekymre seg for. bada|cz m. forsker; ∼´c undersøke; forske; ∼nie n. undersøkelse; forskning; forhør; ∼wczy undersøkende; utforskende. badyl m. stengel. bagatel|a f. bagatell; ∼izowa´c bagatellisere. baga˙z m. bagasje. bagnet m. bajonett. bag|nisty sumpig, myrlendt; ∼no n. sump, myr. baj|eczny eventyrlig, fabelaktig; ∼ka f. eventyr,
fabel. bakteri|a f. bakterie; ∼olog m. bakteriolog; ∼ologia f. bakteriologi. bal m. ball (dans). balast m. ballast. baldachim m. baldakin. balet m. ballett; ∼nica f. ballettdanserinne; ∼nik m. ballettdanser. balia f. balje. balkon m. balkong. ballada f. ballade. balon m. ballong. balsam m. balsam; ∼owa´c balsamere. balustrada f. balustrade. bałagan m. rot, uorden; ∼i´c rote. bałamuc|i´c forvirre, forføre; ∼two n. forvirring. bałtycki baltisk, østersjøisk.
Bałtyk Bałtyk m., Morze Bałtyckie n. Østersjøen. bałwan m. (ze s´ niegu) snømann; (morski) bølge. bambus m. bambus. banalny banal. banan m. banan. banda f. bande. banda˙z m. bandasje; ∼owa´c bandasjere. bandera f. flagg (på skip). bandyta m. banditt. bani|cja f. forvisning; ∼ta m. forvist person. bank m. bank; ∼ier m. bankier. bankiet m. bankett. bank|not m. pengeseddel; ∼owo´sc´ f. bankvesen. bankru|ctwo n. fallitt, konkurs; ∼towa´c gå konkurs, gå fallitt. banka ´ f. boble. bar m. bar, skjenkestue; ∼ mleczny kafeteria (spisested). barak m. brakke. baran m. zool. vær, saubukk; ∼ina f. fårekjøtt. barba|ryzm m. barbarisme; ∼rzynca ´ m. barbar; ∼rzynski ´ barbarisk. bardzo meget, veldig. bariera f. barriere. barka f. pram. barki pl. skuldre. barok m. barokk.
5
beatyfikacja barometr m. barometer. baron m. baron; ∼et m. baronett; ∼owa f. baronesse. barszcz m. rødbetesuppe. bartnictwo n. biavl. barw|a f. farge; ∼i´c farge. barykada f. barrikade. baryła f. tønne. baryton m. baryton. bas m. bass. basen m. basseng. basowy adj. bass-. baszta f. festningstårn. ba´sn´ f. eventyr, fabel. bat m. pisk. batali|a f. batalje, slagsmål; ∼on m. bataljon. bateria f. batteri. batuta f. taktstokk. bawełn|a f. bomull; ∼iany adj. bomulls-. bawi|alnia f. dagligstue, salong; ∼´c si˛e leke, more seg. bawół m. zool. bøffel. baza f. mil. base. bazalt m. basalt. bazar m. basar. bazgranina f. rabbel. bazylia f. bot. basilikum. ba˙zant m. fasan. babel ˛ m. boble, blære. bad´ ˛ z v. (fra by´c) vær, bli; eller. bak ˛ m. zool. klegg; (zabawka) snurrebass. baka´ ˛ c stamme, fremstamme, mumle. beatyfikacja f. beatifikasjon.
VII
Polsk grammatikk Adjektiv I ordboken oppgis adjektiv i nominativ, entall og hankjønn. Adjektiv bøyes i kjønn, tall og kasus.
Komparasjon av adjektiver Det skjelnes mellom positiv, komparativ og superlativ: positiv nowy ładny
komparativ nowszy ładniejszy
superlativ najnowszy najładniejszy
Komparasjon av adjektiver med mange stavelser gjøres ved hjelp av bardziej (mer) og najbardziej (mest): interesujacy ˛ dobroduszny
bardziej interesujacy ˛ b. dobroduszny
najb. interesujacy ˛ najb. dobroduszny
Noen adjektiver bøyes irregulært: dobry zły ˙ duzy mały
lepszy gorszy wi˛ekszy mniejszy
najlepszy najgorszy najwi˛ekszy najmniejszy
Kjønn På polsk finnes det tre kjønn: hankjønn, hunkjønn og intetkjønn. Adjektiv ender i de tre kjønn henholdsvis på: -y, -a og -e i entall og -i, -e og -e i flertall.
Adverb Adverb avledes fra adjektiver vanligvis ved endelsene -o eller -e, f.eks. mało (lite), ładnie (pent).
VIII
Gramatyka norweska Rodzaje i rodzajniki W j˛ezyku norweskim wyst˛epuja˛ trzy rodzaje: m˛eski, z˙ enski ´ i nijaki oraz dwa rodzajniki: nieokre´slony i okre´slony. rodzaj m˛eski ˙ nski ze ´ nijaki
nieokre´slony lpoj. lmn. en bil biler ei dør dører et hus hus
lpoj. bilen døra huset
okre´slony lmn. bilene dørene husene
Przymiotnik W słowniku podany jest przymiotnik w liczbie pojedynczej ´ i rodzaju m˛eskim. ˙ sci od rodzaju i liczby: Przymiotnik odmienia si˛e w zalezno´ r. m˛eski pen god
r. z˙ enski ´ pen god
r. nijaki pent godt
ładny dobry
Stopniowanie przymiotników stopien´ niski vis pen
stopien´ wy˙zszy visere penere
stopien´ najwy˙zszy visest penest
Stopniowanie wyrazów długich jest przy pomocy dodaniu mer (bardziej) i mest (najbardziej): interessant barmhjertig
mer interessant mer barmhjertig
mest interessant mest barmhjertig
Przykłady stopniowania przymiotników nieregularnych: ung gammel god dårlig stor liten
yngre eldre bedre verre større mindre
yngst eldst best verst størst minst
IX
Przysłówek W j˛ezyku norweskim, przysłówek ma najcz˛es´ ciej form˛e przymiotnika rodzaju nijakiego (tzn. po dodaniu t do koncówki ´ wyrazu) np. godt (dobrze), langt (długo). Wyjatki ˛ stanowia˛ wyrazy z koncówk ´ a˛ -ig, jak np. endelig (ostatecznie), tydelig (wyra´znie).