Leraren Catalogus 2014 by Uitgeverij Van Gorcum

leraren catalogus GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 1

2014 2015 13-02-14 16:58

LERaREN CaTaLOGUS 2014 2015 Voor het studiejaar 20142015 heeft Koninklijke Van Gorcum weer een aantal mooie nieuwe en herziene studieboeken. MeerTaal Recente ontwikkelingen in taal-

Leren in vijf dimensies, moderne didactiek voor het primair onderwijs

didactiek, inspirerende praktijk-

Robert Marzano’s baanbrekende

voorbeelden die je meteen toe

onderzoek naar effectieve didactiek is

kunt passen, een informatiebron

wereldwijd bekend. Met Leren in vijf

voor effectief taalonderwijs.

dimensies spitste Wietske Miedema

Dat is MeerTaal. Een tijdschrift dat

zijn inzichten al toe op de Nederlandse

laat zien dat taalonderwijs veel

situatie. Op veler verzoek verschijnt

meer is dan spellingsregels en

nu de PO-editie met speciaal op het

grammatica. Taal is overal, en taalonderwijs dus ook!

primair onderwijs toegespitste casuïstiek.

Nieuwe en herziene titels Het didactische werkvormen boek, 11e druk

Interactiewijzer

LEREN IN

DIMENSIES moderne didactiek voor het primair onderwijs

Robert Marzano & Wietske Miedema

Rob Verstegen Henny Lodewijks

inter actie wijzer

Leren met interactieve

250 werkvormen

media

Gekoppeld aan relevante

Slimmer dan je ouders

theorie

Onderwijs in meervoud

Analyse en aanpak van interactieproblemen in professionele opvoedingssituaties

Meer activerende didactiek Nieuwe media

Graag blijven wij u van goed materiaal voorzien, maar dat kan alleen samen met u. Dus heeft u ideeën voor nieuwe uitgaven? Of wilt u van gedachten wisselen over ontwikkelingen in uw vakgebied of op de pabo? Neem dan contact met ons op!

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 2

13-02-14 16:58

INHOUD ONDERWIJSKUNDE

DRAMA

Gezondheidsvoorlichting

Het didactische werkvormenboek

en gedragsverandering

Leren in vijf dimensies PO

Inleiding in de pedagogiek

Leren met interactieve media

Spel en ontwikkeling (OGO)

GESCHIEDENIS

Onderwijs in meervoud

Tijdschrift Zone (OGO)

Geschiedenis Geven

Leren en instructie

Onvoorspelbaar Verleden

Erfgoed onderwijs basisschool

ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE

Oriëntatie op Geschiedenis

Het prentenboek als invalshoek

Ontwikkelingspsychologie voor

Historisch denken

Interactiewijzer

leerkrachten basisonderwijs

Leren in vijf dimensies VO

Ontwikkelingspsychologie

AARDRIJKSKUNDE Aardrijkskunde geven

Lesgeven en zelfstandig leren

Cognitieve Psychologie

Onderzoekvaardig in onderwijs

De ontwikkeling van het kind

Ethiek in beweging

Meer dan onderwijs

Speel je Wijs

NATUUR EN TECHNIEK REKENEN Tijdschrift Volgens Bartjens

Natuur en techniek geven

(ORTHO)PEDAGOGIEK

DIGITALE INSTRUMENTEN VOOR HET BASISONDERWIJS

Slimmer dan je ouders

TAAL

Basisontwikkeling

Tijdschrift MeerTaal

WMK

Contact maken

Taal leren op eigen kracht

DHH

Contact maken op school

Thema’s en taal (OGO)

HOREB

Het materialenboek (OGO)

Taalklasse

De leraar taalvaardig

Passend onderwijs voor begaafde leerlingen

Speel je wijS

In Speel je Wijs wordt drama als invalshoek gekozen om kinderen te ondersteunen in hun taalontwikkeling op de basisschool. Het boek biedt meer dan 100 kant-en-klare dramalessen, die zijn getest in de praktijk. Niet alleen het taalniveau van de kinderen steeg, maar ook

Theater, drama en spel

Tijdschrift voor reken ende wiskundeonderwijs sfeer in de groep verbeterde. Jaargang 33 | nummer 3 | januari 2014

Eitjes maken

Speel je wijS Bij de dramalessen is het belangrijkste doel het vergroten van de woordenschat. Je begrijpt taal namelijk beter als je die ook daadwerkelijk beleeft. Daarnaast is er in de lessen veel aandacht voor coöperatief samenwerken, want spelen doe je immers meestal samen. Speel je Wijs is geschreven voor iedereen die drama een plek wil geven in het lesprogramma. Het is een boek vol lesideeën, verdieping en inspiratie voor zowel beginnende leerkrachten als ervaren drama- en taaldocenten.

Een rijke kleuterles

Praktijkvoorbeelden: Operatie motivatie Het Ballab

Volgens Bartjens jaargang 33 2013/2014 nr. 3

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 3

• Uitleg 50 didactische werken spelvormen met lesvoorbeelden • Ruim 100 kant-en-klare dramalessen • Gratis werkbladen bij de lessen op www.speeljewijs.vangorcum.nl

Onderzoek in de rekenles

Irma Smegen (1970) werkt als dramadocent op de pabo’s van Stenden Hogeschool. Daarvoor werkte ze als leerkracht in het basisonderwijs. Nu geeft ze naast haar werk op de pabo’s de lessen uit Speel je Wijs op verschillende basisscholen en geeft ze workshops over woordenschatonderwijs en de combinatiemogelijkheden met drama.

www.volgens-bartjens.nl

Irma Smegen

De Cijfertuin

voor taalontwikkeling op de basisschool

Speel je wijS

Het boek start met achtergrondinformatie over mondelinge taalontwikkeling, effectief woordenschatonderwijs en de combinatie met drama. Daarna komen 50 dramatische werkvormen en spelvormen aan bod, die duidelijk worden uitgelegd met lesvoorbeelden. Je leest verder hoe je het werken aan theatervoorstellingen met kinderen tot een succes maakt. Voor elke leeftijdsgroep is een voorbeeldscript toegevoegd. Ook vind je volop voorbeelden van het inzetten van drama als energizer, kunstvak of didactisch middel bij andere vakken.

Werken aan woordenschat in meer dan 100 dramalessen

Irma Smegen

13-02-14 16:58

SERVICE Koninklijke van Gorcum biedt docenten, onderwijsontwikkelaars en studiecoördinatoren de mogelijkheid een docentenexemplaar aan te vragen van de studieboeken. Dat kan vanaf dit schooljaar ook digitaal! Digitaal lezen biedt veel voordelen en door de huurmogelijkheden kan uw student nu voor aanzienlijk minder geld over de benodigde boeken beschikken. Gratis docentenexemplaar

Digitaal lezen

Studieboeken die uw opleiding verplicht voorschrijft, of

Waarom digitaal lezen?

studieboeken die daarvoor in aanmerking komen, stellen

U creëert een rijke geïntegreerde digitale omgeving door:

wij gratis beschikbaar aan docenten. Digitaal of in print.

- notities te delen met groepen studenten;

In print ontvangt u een factuur van € 7,50 per exemplaar

- lesstof te verrijken met multimediale content;

voor verzend- en administratiekosten. Deze factuur hoeft

- aanvullend lesmateriaal te koppelen aan het juiste

u niet te betalen wanneer u binnen twee maanden na

Uw contactpersonen

hoofdstuk.

ontvangst het bijgevoegde beoordelingsformulier invult en terugstuurt, onder vermelding van uw factuurnummer.

Digitale boeken kunnen worden gehuurd. Als indicatie

Reeds betaalde facturen worden niet gecrediteerd.

staat bij elk boek in de catalogus de huurprijs per half jaar. Huren is mogelijk per maand, kwartaal, half jaar en jaar.

Kamal Assou

Hilde Trenning

Aanvragen

Een volledig prijsoverzicht vindt u op de sites van onze

Adviseur onderwijs

Verkoop binnendienst

Klik op www.vangorcum.nl bij de titel van uw keuze op

partners Bookshelf en Yindo.

E k.assou@vangorcum.nl

E verkoop@vangorcum.nl

T 06 20 01 61 79

T 0592 37 95 56

de knop docentenservice. U kunt hier kiezen voor het digitale of gedrukte boek. Koninklijke van Gorcum behoudt zich het recht voor aanvragen niet te honoreren. Wij nemen dan zo snel mogelijk contact met u op om uw aanvraag te bespreken.

Wilt u meer informatie over onze producten, een persoonlijk advies of een demonstratie van onze digitale producten? Neem dan contact met ons op. Wij denken graag met u mee.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 4

13-02-14 16:58

ONDERWIJSKUNDE IEN

HERZ HE T DIDAC T ISC HE W ERKVORMENBOEK

D ID ACTISCH E W ERKVORMEN: OMSCH RIjVING

H ET D ID ACTISCH E W ERKVORMENBOEK

D EEL 1

Op DRACHT VORMEN

10.15

H OOF D STU K 1

Maken van een MindMap 18

254

255

dit boek gaat over didactische werkvormen. een aantal hoofdstukken theorie (1 t/m 6) gaat vooraf aan een redelijk uitputtende praktische beschrijving van een groot aantal ervan. Om werkvormen te kunnen beschrijven, inventariseren en/of classificeren, moet echter eerst wel duidelijk zijn wat een werkvorm precies is.

≥ ‘Bouwstenen waarmee je een les kunt opbouwen. We noemen deze bouwstenen ’werkvormen’, die we onderscheiden in docentgestuurde en leerlinggestuurde werkvormen.’ 7 ≥ ‘Didactische werkvormen geven aan hoe de onderwijsleersituatie door de docent wordt ingericht.’ 8

Mening geven Op het bord staan lijnen met aan het begin en het eind steeds twee uiterste (antwoord)mogelijkheden (zie voorbeelden). Leerlingen geven d.m.v. een kruisje op een lijn aan hoe ze ergens over denken. Na afloop kunnen vragen worden gesteld en/of argumenten worden uitgewisseld.

Dit nu klinkt eenvoudiger dan het in werkelijkheid is. Als we bijvoorbeeld kijken naar het Nederlandse taalgebied komen we de volgende begrippen tegen, die aan de ene kant als synoniem van didactische werkvorm worden gebruikt, maar aan de andere kant ook van elkaar worden onderscheiden: onderwijsstrategie, instructietechniek, onderwijstechniek, methodische werkwijze, onderwijsvorm, instructiemethode, leervorm, werkvorm, methode, methodiek, vormingsmiddel, onderwijsactiviteit en leer-werkwijze.

Wat opvalt, is dat in de ene definitie de nadruk ligt op activiteiten van de docent, terwijl in de andere de activiteiten van leerlingen meer centraal staan. Verder spelen onderwijsdoel en inhoud dan weer wél en dan weer niet een bepalende rol.

VOORBEELD

Het is belangrijk die onderwerpen te kiezen die ‘leven’ bij leerlingen.

Wij hebben voor de term didactische werkvorm gekozen omdat deze: ≥ naar ons idee in het onderwijs het meest gangbaar is. Door te kiezen voor een term die algemeen bekend is, wordt duidelijkheid bevorderd; ≥ niet suggereert ‘wie iets doet’. Zo kan in de ene situatie de docent centraal staan, bijvoorbeeld tijdens instructies geven, terwijl in een andere situatie leerlingen meer in beeld zijn, bijvoorbeeld tijdens zelfstandig werken; ≥ op zich (nog) niets zegt over de aard van het te verrichten werk. Een term als bijvoorbeeld instructiemethode of onderwijstechniek impliceert al gauw een bepaalde manier van handelen.

Waardenverheldering Leerlingen krijgen een aantal meningen/visies over een bepaald onderwerp voorgelegd (denk bijv. aan visies van politieke partijen, ideeën van verschillende belangengroepen) waarna ze op een vijfpuntsschaal hun eigen mening kenbaar moeten maken. Ook dient er ruimte te zijn voor een korte motivering. Hierna kunnen verschillende andere werkvormen gehanteerd worden, zoals een discussie (in groepjes of klassikaal) al dan niet met flappen of bord om de individuele mening te vergelijken met die van anderen.

Wij verstaan onder een didactische werkvorm9: de weg, die docent en leerlingen samen bewandelen, om de in het schoolwerkplan omschreven doelen op een efficiënte en effectieve wijze te bereiken.

Deze omschrijving biedt de mogelijkheid om de volgende aspecten te onderscheiden: 1 In het schoolwerkplan staan o.a. de beoogde visie en de vormgeving van het onderwijs van de betreffende school: ‘Wat typeert deze school? Wat is haar principiële kijk op onderwijs?’ 2 Een onderwijsaspect en een leeraspect. Een werkvorm kent naar ons idee altijd twee kanten, activiteiten van de docent en activiteiten van de kant van de leerlingen. Deze moeten vanuit samenhang en wisselwerking

kettingverhaal Leerlingen gaan in een kring zitten. De docent noemt een woord, waarna een leerling d.m.v. een associatie verder gaat. Dat kan een hele zin zijn of een ander (zelfstandig naam)woord. VOORBEELD

Het woord is ‘creatief’. Het volgende woord zou kunnen zijn: ‘spontaan’, het volgende: ‘open’, het volgende: ‘maken’ enz. Een andere mogelijkheid is dat iemand het eerste woord van een zin noemt, waarna de anderen om de beurt een woord toevoegen. Bijv.: ik – liep – op – straat – toen – plotseling... Dit kan ook goed in een andere taal gebeuren.

Het didactische werkvormenboek Variatie en differentiatie in de praktijk

‘Lieve Lita’-methode Leerlingen worden geconfronteerd met verschillende vragen of problemen. Deze kunnen betrekking hebben op allerlei terreinen van het leven maar moeten wel voor leerlingen herkenbaar zijn. Het probleem wordt meestal afgesloten met de vraag: ‘Wat moet(en) ik/we nu doen?’ Leerlingen proberen zich zo goed mogelijk in de situatie in te leven en geven een schriftelijke reactie.

Met de keuze voor een bepaalde term zijn we er echter nog niet. Er moet ook inhoud aan gegeven worden. Hoewel de term didactische werkvorm, zoals gezegd, het meest gangbaar is, verstaat toch niet iedereen er hetzelfde onder. De volgende omschrijvingen laten dat zien: ≥ ‘Werkvormen zijn doelbewuste activiteiten die erop gericht zijn om leerlingen iets te laten leren.’ 1 ≥ ‘De gedragswijzen van de docent, gericht op het tot stand brengen van leerervaringen, met het oog op het realiseren van bepaalde doelstellingen bij leerlingen.’ 2 ≥ ‘Didactische werkvormen zijn activiteiten die een docent in een onderwijssituatie ontplooit om gewenste leeractiviteiten bij leerlingen uit te lokken.’ 3 ≥ ‘De manier waarop de leerstof wordt overgebracht, dus docentactiviteiten en leerlingactiviteiten die complementair zijn.’ 4 ≥ ‘De door de docent geplande activiteiten die bedoeld zijn om kennis, inzicht, vaardigheden of houdingen te laten verwerven.’ 5 ≥ ‘De onderwijs- en leeractiviteiten die door de docent en/of door de leerlingen worden ontplooid om de leerdoelen zo efficiënt mogelijk na te streven en te bereiken. Het is de wijze waarop je leerinhouden aanbrengt.’ 6

Je komt thuis: op de tijd die je ouders beslissen/wanneer je zelf wilt. Docenten moeten: autoritair zijn/toegeeflijk zijn. Je gaat naar school: omdat het moet/om later iets te bereiken in de maatschappij.

OMSCHrijvinG

Een mindmap is een kaart van informatie opgebouwd uit begrippen, teksten en plaatjes geordend in de vorm van een boomstructuur rond een centraal thema. Mindmapping is een creatieve manier voor het weergeven van informatie of om aantekeningen te maken. Door mindmapping kunnen gedachten, informatie, denkpatronen, ideeën e.d. in woorden en beelden geordend (relaties leggen) worden weergegeven. Het wordt toegepast om veel informatie te verwerken. Informatie wordt in eigen kleuren, beelden en patronen vertaald en gestructureerd.

prOCeS

1 De docent legt de bedoeling van en de techniek mindmapping uit a.d.h.v. enkele voorbeelden. Een zelfgemaakte mindmap (gedachtenkaart) heeft voordelen bij het uitleggen. De opzet van een mindmap wordt hierbij besproken: (bijv.) beginnen met het kernthema/onderwerp (midden van het blad); vertakkingen met subthema’s maken (associaties): zijtakken met een eigen kleur; die zijtakken splits je weer verder uit enz. Gebruik kleuren om zijtakken goed te onderscheiden en belangrijke aspecten te markeren. Werk alleen met steekwoorden. 2 De docent vertelt een verhaal (lesstof, stukje tekst, filmpje enz.) en de leerlingen maken daar een mindmap bij. De docent stimuleert hierbij het visualiseren, het werken met verschillende kleuren en het structureren. 3 Enkele leerlingen presenteren hun mindmap en vertellen hoe en waarom

250 DIDaCTISCHE WERKVORmEN GEKOPPELD aaN DIDaCTIEK Door de juiste didactische werkvorm te kiezen, kunnen

In deze elfde herziene editie van Het didactische werk-

Verouderde werkvormen zijn vervangen door nieuwe en

leraren met maximaal effect onderwijs geven. Het didac-

vormenboek besteden de auteurs de nodige aandacht

een aantal werkvormen is geactualiseerd.

tische werkvormenboek biedt de (toekomstige) leraar

aan de inzet van nieuwe media als werkvorm of als

een praktisch overzicht van 250 didactisch onderbouwde

hulpmiddel bij werkvormen. Ook is het hoofdstuk over

Het didactische werkvormenboek biedt (toekomstige)

werkvormen. Ook legt het de link naar de theorie en

activerende didactiek uitgebreid. De toenemende verant-

leraren een schat aan mogelijkheden om effectief les te

helpt het leraren om voor iedere onderwijsvraag de juiste

woordelijkheid van leerlingen voor hun eigen leerproces,

kunnen geven aan hun leerlingen.

werkvorm te kiezen. Een handig alfabetisch overzicht

heeft namelijk ook gevolgen voor de keuze van de juiste

vat de belangrijkste eigenschappen van de besproken

werkvormen door de leerkracht.

werkvormen samen.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 5

13-02-14 16:58

ONDERWIJSKUNDE LEREN IN

Leren in vijf dimensies PO

! W U E NI

Nieuw in voorjaar 2014

Onze kennis van leerprocessen is de laatste decennia enorm toegenomen. De Amerikaanse onderzoeker Robert Marzano speelde daar een belangrijke rol in en ontwierp een praktisch model: Dimensions of learning. Daarmee

DIMENSIES moderne didactiek voor het primair onderwijs

kunnen leerkrachten lessen geven met activerende didactische werkvormen. Wietske Miedema spitste zijn model toe op de Nederlandse situatie in Leren in vijf dimensies PO. Net als in de eerder uitgekomen VO-editie behandelt ze de achterliggende theorie in een helder opgebouwd betoog. Maar ze

Robert Marzano & Wietske Miedema

geeft vooral veel pedagogische en didactische uitwerking, met échte voorbeelden uit het primair onderwijs.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 6

13-02-14 16:59

ONDERWIJSKUNDE !

NIEUW

Onderwijs in meervoud Leren met interactieve media

Bronnenboek onderwijsstromingen in Nederland

Hoe kunnen we het groeiende potentieel van

Iedereen kan een school oprichten die past bij

de interactieve media (sociale media, internet-

de eigen levensbeschouwelijke of onderwijskun-

toepassingen en games) efﬁciënt inzetten in het

dige overtuiging. In Nederland heeft dit geleid tot

primair onderwijs? Een vraag die met de toe-

een groot palet aan keuzemogelijkheden voor de

nemende digitalisering van de belevingswereld

Nederlandse bevolking.

van jongeren steeds relevanter wordt. Leren met interactieve media laat zien hoe je

Pabo-studenten die een keuze moeten maken voor een stageschool of op zoek gaan

de didactische waarde van deze nieuwe communicatietechnologieën kunt inschatten

naar een baan in het onderwijs, vinden in dit boek een overzicht van 13 onderwijs-

en beoordelen.

stromingen, die zowel onderwijskundige als levensbeschouwelijke wortels hebben.

Leren met interactieve media biedt pabostudenten en beginnende leraren een prak-

Zo kunnen ze een goed doordachte keuze maken en geven ze een goede start aan

tisch raamwerk om interactieve media toe te passen in de leeromgeving. Er is aan-

hun onderwijsloopbaan. Onderwijs in meervoud biedt bij elke stroming interviews met

dacht voor de verschillen bij leerlingen in leerkenmerken, het gebruik van interactieve

leraren en bestuurders die dagelijks werken in de praktijk van ‘hun’ stroming. Maar

media en het belang van een duidelijke strategie op schoolniveau. De vuistregels

er is ook objectieve achtergrondinformatie en een karakteristieke brontekst voor de

voor leraren en het lessenplan bieden praktische oplossingen die verankerd zijn in

stroming. Ten slotte zijn er verwerkingsopdrachten zodat het boek ook in lessituaties

de theorie. Dit boek leert nieuwsgierige leraren de juiste vragen te stellen en zelf de

gebruikt kan worden.

mogelijkheden van interactieve media in het primair onderwijs te ontdekken.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 7

13-02-14 16:59

ONDERWIJSKUNDE Leren en instructie Psychologie van de leerlingen en het leerproces

Het prentenboek als invalshoek ErfGoedonderwijs op de basisschool

Werken met prentenboeken in het basisonderwijs

Deze inleiding in de onderwijspsychologie geeft aan

Erfgoededucatie is geen vak op zich, maar

Christiane Nieuwmeijer heeft zijn zeven bekende

het eind van elke hoofdstuk literatuursuggesties,

ErfGoedonderwijs op de basisschool kan wel helpen

en minder bekende prentenboeken uitgewerkt

verwerkingsopdrachten en een glossary met per

om lesstof van andere vakken te concretiseren en te

naar projecten voor de groepen 1 tot en met 4. Alle

hoofdstuk de centrale begrippen. Het boek bevat

verlevendigen. Het boek biedt de nodige inzichten

projecten werken toe naar een vorm van presentatie.

vele voorbeelden, illustraties en casussen.

om erfgoededucatie betekenisvol en effectief in het

De presentatievorm zorgt zo voor samenhang in het

Leren en instructie beschouwt het leer- en instructie-

basisonderwijs te integreren. Na de theoretische

activiteitenaanbod. In het laatste hoofdstuk wordt

proces vanuit een psychologische visie op het onder-

onderbouwing volgt een praktisch deel met een

aandacht besteed aan hoe studenten zelf een pren-

wijsleerproces. Het eerste deel bespreekt (onderwijs-)

stappenplan, verschillende praktijkvoorbeelden,

tenboekproject kunnen ontwerpen. Op de website

leertheorieën en deﬁnieert het begrip leren. Deel II

formats en lessuggesties.

www.prentenboek.vangorcum.nl staan alle in het

gaat in op het leerproces. In het derde deel wordt het

boek gebruikte liedjes en luistervoorbeelden.

effect van affectieve processen op het gedrag van de

ErfGoedonderwijs op de basisschool geeft (aanko-

leerling besproken. Deel IV handelt over het instructie-

mende) leerkrachten de mogelijkheid om hun leerlin-

proces. Daarin komen traditionele en - vooral - nieuwe

gen actief en onderzoekend onderwijs te bieden.

taken en rollen van de docent aan de orde.

“Praktisch en prachtig”

de muziekhoek) mee kunnen spelen, worden klassikaal voorbereid: • Spel 1: tweetallen Zet 2 kinderen in het midden van de kring en geef ze alle doosjes. Laat ze een voor een de doosjes die bij elkaar horen bij elkaar zoeken, door te schudden en goed te luisteren. Voor wat oudere kinderen is het ook spannend om één kind in de kring te zetten en met een stopwatch te klokken hoe snel het de juiste doosjes bij elkaar kan zoeken. Wie kan het sneller? • Spel 2: memory Zet alle doosjes kriskras door elkaar en speel met de hele groep geluidenmemory! Ook dit spel kan later in tweetallen thuis of in de muziekhoek worden gespeeld. Afsluiting De doosjes worden in de luisterhoek gezet of gaan meteen in de verteltas mee naar huis. Plak, na het vullen, de dekseltjes op de doosjes vast met houtlijm. Je kunt ze eventueel nog aflakken met (spuit)lak. De doosjes op de foto zijn versierd als schatkistjes. De kinderen kunnen de tekst vervolgens naschrijven, natypen op de computer of naleggen op het letterbord (kopiëren). De tekst wordt uitgeknipt en onder aan een gekleurd vel papier geplakt. Afsluiting De kinderen maken een passende illustratie boven hun tekst en gebruiken daarvoor (onder andere) allerhande natuurlijk materiaal. Een ander idee is om de brief samen met een tekening als ‘flessenpost’ in een fles te doen. Het werkstuk kan straks in de verteltas met de kinderen mee naar huis.

In de verteltas: de schelp

Locatie: Klaslokaal Benodigdheden: Schelp (kokkel of andere schelp), glazen (mosterd)potje, het gedicht ‘De zee’ van Judith Herzberg, uitgetypt op een kaartje en aan de schelp gehangen, cd-fragment 17, eventueel de geluidenkaartjes.

Introductie Laat de doosjes in de grote of kleine kring zien. Laat de kinderen ze bekijken, ermee schudden en voelen. ‘Wat zou erin zitten? Het komt uit de zee…’ Laat de kinderen vertellen. ‘Als je nou zou mogen kiezen, welk doosje (schatkistje) zou je dan nemen? Waarom juist die?’ (Misschien omdat in het zwaarste kistje het meeste zit?) Laat de kinderen naar aanleiding hiervan de doosjes van licht naar zwaar zetten en andersom. Je kunt ook twee verschillende kistjes aanbieden. Welke zouden ze nu kiezen?

In de verteltas: de geluidendoosjes

In de verteltas zitten een aantal doosjes waarmee muzikale spelletjes kunnen worden gedaan. Ook deze spelletjes doen een appèl op de concentratie, het gehoor en het geheugen. Voorbereiding Maak een setje van acht geluidendoosjes. Je kunt daarvoor kleine (spanen) doosjes gebruiken. Vul de doosjes als volgt: • 2 doosjes tot de helft gevuld met zand; • 2 doosjes met een aantal kleine schelpjes; • 2 doosjes met 1 steen; • 2 lege doosjes.

Kern Na dit onderzoek is gebleken dat er van elk doosje twee dezelfde zijn. Dat biedt mogelijkheden! De spelletjes die de kinderen er straks thuis met de verteltas (of in 54

De kinderen gaan hier straks verschillende sorteerspelletjes mee spelen. Om dan te kunnen controleren of de juiste doosjes bij elkaar zijn gezocht, zijn de doosjes aan de onderkant in combinatie genummerd. Twee doosjes samen vormen altijd het getal 8. Dus nummer 1 en nummer 7 horen bij elkaar, nummer 2 en 6 vormen een paar, de nummers 3 en 5, enzovoort. Op die manier zijn de door de kinderen gemaakte combinaties snel te controleren. Tevens voorkom je dat kinderen die de getallen al beheersen dezelfde getallen bij elkaar gaan zoeken in plaats van de doosjes te beluisteren of te wegen.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 8

13-02-14 16:59

ONDERWIJSKUNDE IEN

HERZ

Interactiewijzer

LEREN IN

Rob Verstegen Henny Lodewijks

inter actie wijzer

Analyse en aanpak van interactieproblemen in professionele opvoedingssituaties

Leren in vijf dimensies Moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs

DIMENSIES Het werkt verhelderend om opvoedingsproblemen te benaderen als interactieproblematiek.

Analyse en aanpak van interactieproblemen in professionele opvoedingssituaties

De Amerikaanse onderzoeker Robert J. Marzano ontwierp een praktisch model, Dimensions of

moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs

In de Interactiewijzer is deze aanpak zowel

learning, waarin hij de nieuwe inzichten uit de

theoretisch als praktisch uitgewerkt.

leertheorie vertaalde naar praktische instrumen-

Problematische vastgeroeste interactiepatronen

ten waarmee leraren en leraren in opleiding

worden doorbroken door speciﬁeke sociale vaardigheden gericht te beïnvloeden.

activerende en motiverende lessen kunnen geven die beklijven. Leren in vijf dimen-

Interactiewijzer geeft hiervoor een tweeledige aanpak:

sies is een volledig op de Nederlandse situatie toegespitste bewerking van Marzano’s

1. er worden groepssituaties gecreëerd die bij het kind het vanzelfsprekend gebruik

werk voor de moderne lespraktijk.

Robert Marzano & Wietske Miedema

van ontbrekende sociale vaardigheden uitlokken 2. de professionele opvoeder krijgt aanwijzingen om zijn pedagogische stijl voor dat

Met behulp van dit boek kunnen docenten lessen met activerende didactische

kind kritisch te beoordelen en, zonodig, bij te stellen.

werkvormen ontwikkelen. In deze zesde, geheel herziene editie, heeft vertaler en bewerker Wietske Miedema de nieuwste onderzoeksgegevens van Marzano verwerkt

De adviezen zijn toegesneden op de dagelijkse praktijk in de groep.

en gaat ze onder andere dieper in op goed klassenmanagement. Ook is er een nieuw hoofdstuk over opbrengstgericht werken.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 9

13-02-14 16:59

ONDERWIJSKUNDE Ethiek in beweging Lesgeven en zelfstandig leren

Onderzoekvaardig in onderwijs

Bewegen en ethiek in onderwijs, sport en gezondheidssector

In het denken over onderwijzen en leren in het voort-

Een goede leerkracht heeft een onderzoekende

Dit boek belicht vanuit meerdere invalshoeken het

gezet onderwijs verschuift het accent van kennisover-

houding. Om maximaal resultaat uit je leerlingen te

menselijk bewegen, en sluit aan bij competentiegericht

dracht door de leraar naar zelfstandige kennisverwer-

halen is goed onderzoek belangrijk. Dit boek helpt

leren en opleiden. Studenten kunnen zelfstandig en in

ving door de leerlingen. In Lesgeven en zelfstandig

studenten op een heldere manier onderzoekvaardig

groepsverband aan de slag. Ieder hoofdstuk is voorzien

leren sluiten de auteurs bij deze ontwikkeling aan.

te worden in twaalf stappen. Het hangt van de situatie

van een casus, één of meer stellingen en diverse

Zelfstandig leren (dat zowel individueel als samen-

van de student af bij welke stap hij begint en eindigt.

vragen.

tegemoet te komen aan verschillen tussen leerlingen

De inleiding biedt suggesties voor hoe je met het

Het eerste deel gaat over opvattingen die ten grond-

in leertempo en belangstelling. Onderwijzen is niet al-

boek kunt werken.

slag liggen aan bewegingsconcepten. In het tweede

werkend leren omsluit) biedt vele mogelijkheden om

leen een kunst, maar ook een kunde die geleerd kan

deel laten de auteurs zien dat bewegen gevat is in een

worden. Voor pabostudenten is dit boek een leidraad,

kader van waarden; moraal en ethiek.

waarin de algemeen-didactische basiskennis is samengebracht.

“Volg dit boek stap voor stap en je onderzoek staat als een huis.”

In het derde deel wordt een aantal beroepscodes in kaart gebracht.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 10

13-02-14 16:59

ONDERWIJSKUNDE De auteurs van ‘Meer dan onderwijs’ over hun boek: Meer dan onderwijs is een complete en toegankelijke methode die aansluit bij de huidige stand van de opleidingsdidactiek. Het boek geeft in duidelijke taal een heldere visie op leren en onderwijzen. De combinatie van theorie en praktijk, stimuleert de eigen reflectie en visieontwikkeling van de aanstaande leraar. De 7e druk van ‘Meer dan onderwijs’ is wederom een

Meer dan onderwijs Theorie en praktijk van het onderwijs in de basisschool

volledig herziene versie van het vertrouwde basisboek voor iedere pabo-student en leergierige leerkracht in het basisonderwijs.

Meer dan onderwijs is het meest voorgeschreven

een optimale ver-

Hoewel een generieke kennisbasis voor de pabo nog niet

boek op de pabo. Het is een complete en toegan-

binding mogelijk

officieel is vastgesteld, is dit boek al meer dan 27 jaar te

kelijke methode die aansluit bij de huidige stand

tussen theorie en

beschouwen als een volledig overzicht van wat een leraar

van de opleidingsdidactiek, waarin gewerkt wordt

praktijk. Zo kan

in het basisonderwijs aan generieke kennis moet weten.

met kennisbases, competenties en diverse visies op

het boek dienen als vertrekpunt voor het verwerven

De veranderende en steeds strengere eisen aan kennis,

(onderzoekend en academisch) opleiden. Het boek

van competenties voor de stage, maar kan het ook

inzicht en vaardigheden die terecht aan een leraar gesteld

geeft in duidelijke taal een heldere visie op leren en

gebruikt worden voor reflectie op, en verdieping van

worden, hebben duidelijk een plek gekregen.

onderwijzen. De combinatie van theorie en praktijk

praktijkervaringen.

stimuleert de eigen reflectie en visieontwikkeling van

Het boek is stap-voor-stap en vanuit een duidelijke

In deze druk is onder andere speciale aandacht besteed

de aanstaande leraar. Het boek is verrijkt met talloze

visie opgebouwd, maar de hoofdstukken kunnen

aan de onderzoekende houding van leraren, kennis en

voorbeelden.

ook los van elkaar worden bestudeerd. Het geheel

gebruik van bestaand onderzoek en de ontwikkelingen rond

In combinatie met het digitale materiaal is

biedt als studiepakket en naslagwerk talloze aankno-

passend onderwijs.

Meer dan onderwijs een complete methode die een

pingspunten voor de ontwikkeling van aanstaande en

gedegen voorbereiding op het beroep van leraar

zittende leraren.

basisonderwijs biedt. De opbouw van het boek maakt

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 11

13-02-14 16:59

(OrthO-)pedagOgiek ! W U E NI

Slimmer dan je ouders In Slimmer dan je ouders geeft Ben Daeter een overzicht van verschillende groepen kinderen die slimmer zijn dan hun ouders: hoogbegaafde kinderen en kinderen van ouders met een verstandelijke beperking. In beide gevallen kunnen deze kinderen thuis de stimulans missen om hun capaciteiten optimaal te ontplooien. Met 10 levensverhalen van kinderen die slimmer zijn dan hun ouders maakt de auteur bovendien inzichtelijk hoe zij in de praktijk het beste geholpen kunnen worden. Daeter laat zien wat leerkrachten kunnen doen om slimmere kinderen optimaal te begeleiden in hun onderwijsloopbaan, juist als het thuisfront het laat afweten. Studenten kunnen met dit boek kinderen helpen om hun ontwikkelingskansen optimaal te benutten.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 12

13-02-14 17:00

(OrthO-)pedagOgiek Contact maken

Contact maken op school

voor peuters en de onderbouw

Communicatieve vaardig heden voor leerkrachten in het primair onderwijs

Motiveren, leidinggeven en samenwerken in het voortgezet onderwijs

Basisontwikkeling is een ontwikkelingsgericht werk-

Scholen streven doorgaans naar een open, veilige

Contact maken op school is gericht op het voortgezet

plan voor 3- tot circa 8-jarigen. De vele kleurrijke

sfeer en naar een respectvolle omgang met leer-

onderwijs. Contact maken op school beschrijft wat

voorbeelden uit de praktijk maken het geheel con-

lingen en ouders. Maar hoe geeft de student daar

je kunt doen om de aandacht van leerlingen vast te

creet en inspirerend voor professionals en leerkrach-

inhoud aan?

houden, om leerlingen te motiveren, om ouderge-

ten in opleiding.

Contact maken vertaalt begrippen als openheid,

sprekken in goede banen te leiden en om de samen-

respect en veiligheid naar concreet gedrag. Aan

werking met collega’s effectief te laten verlopen.

de hand van praktische do’s en don’ts leer je welk

Het boek is vlot geschreven. De realistische praktijk-

gedrag effectief is en past binnen een professionele

voorbeelden en verhelderende interviews maken het

Basisontwikkeling

“Duidelijke opbouw en visie, goede praktijkvoorbeelden.”

schoolcultuur. Interviews en praktijkvoorbeelden

uitermate bruikbaar voor aankomende docenten.

Ontwikkelingsgericht onderwijs verbindt de leerling-

bieden aankomende, maar ook ervaren leraren tips

Een praktisch boek voor iedereen die meer wil

gerichte pedagogiek met een ontwikkelingsstimule-

en inspiratie.

bereiken met minder moeite.

rende methodiek-didactiek. Kijk voor meer OGO-boeken op www.vangorcum.nl/ogo

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 13

13-02-14 17:00

(OrthO-)pedagOgiek Passend onderwijs voor begaafde leerlingen Steeds meer hogescholen, PABO’s en schoolbegeleidingsdiensten verzorgen modules en cursussen met betrekking tot hoogbegaafdheid. Kenmerk van deze cursussen is dat er

geen algemene leerdoelen bestaan, er geen landelijke richtlijnen zijn en docenten niet over geschikt cursusmateriaal beschikken. ‘Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen’ in het basisonderwijs biedt, naast uniformering van het cursusaanbod, een stapsgewijze instructie voor (aankomende) leerkrachten.

Uitgelegd wordt hoe zij een traject

van individuele leerlingbegeleiding voor hoogbegaafde leerlingen kunnen opzetten.

In tien lessen komen alle facetten van

Passend onderwijs voor begaafde LeerLingen

het omgaan met hoogbegaafde leerlingen aan de orde. Achtereenvolgens behandelen de auteurs de volgende onderwerpen: wat is hoogbegaafdheid?, signalering en

diagnostiek, vervroegde doorstroming, aanpassingen in en aanvullingen op de reguliere leerstof, werkwijze in groep 1 en 2, aanleggen van een zorgdossier, onderpresteren,

interfererende problematiek en beleid voor hoogbegaafde leerlingen. Iedere les bevat verwerkingsvragen en werkopdrachten die gekoppeld zijn aan de praktijk.

‘Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen’ in het basisonderwijs biedt pedagogiek- en didactiekdocenten alle informatie die zij nodig hebben om een

goede cursus te geven. Het boek is zeer geschikt als cursusboek voor een module hoogbegaafdheid in het PABOprogramma en kan tevens gebruikt worden voor nascholingsprojecten over hoogbegaafdheid.

drent | van gerven Passend onderwijs voor begaafde LeerLingen

Het materialen boek

sylvia drent ele0noor van gerven

Passend onderwijs voor begaafde LeerLingen in het basisonderwijs

Gezondheids voorlichting en gedrags verandering

Een rijke leeromgeving in de onderbouw

In het basisonderwijs

Goede materialen zijn onontbeerlijk in het onderwijs

In Passend onderwijs voor begaafde leerlingen in het

Om gezond gedrag te bevorderen, is het van belang

en zeker in de onderbouw. De jongste kinderen

basisonderwijs gaan de auteurs uit van de alledaag-

om te weten welk gedrag gezond en welk gedrag

hebben immers behoefte aan materialen om mee te

se onderwijspraktijk in het reguliere basisonderwijs

ongezond is, waarom mensen zich gezond of onge-

manipuleren en te experimenteren. Dit boek geeft

waarin leraren gedifferentieerd onderwijs bieden

zond gedragen en hoe die determinanten van gedrag

aanbevelingen voor een verantwoord materiaal-

maar tevens grenzen ervaren van wat redelijkerwijs

te beïnvloeden zijn.

aanbod en voor de verbinding aan kernactiviteiten

haalbaar is in hun eigen groep.

voor de onderbouw. Bij ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) staat de brede persoonsontwikkeling van leerlingen centraal. Kijk voor meer OGO-boeken op www.vangorcum.nl/ogo

“Helder opgebouwd, compleet en toch compact.”

Een planmatige aanpak

Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering gaat over de planmatige bevordering van gezond gedrag om zo de gezondheid te verbeteren, ziekte te voorkomen, dan wel om schade van aandoeningen

In negen hoofdstukken komen alle facetten van het

zoveel mogelijk te beperken. Het behandelt inzichten

omgaan met begaafde leerlingen op de reguliere

uit de epidemiologie, theorieën over het ontstaan van

basisschool aan de orde.

gedrag en theorieën en methodieken voor gedragsverandering.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 14

13-02-14 17:00

(Ortho-)pedagogiek Auteur Annemarie Becker over haar boek: De meeste pedagogiekboeken

opvoeden inhoudt. Voor studenten is het boek prettig leesbaar. Het boek bevat herkenbare

zijn vanuit een te wetenschappelijke invalshoek geschreven.

situaties waarmee de docent tijdens de les met de student aan de slag kan.

In dit boek worden in kernachtige en begrijpelijke taal de basisprincipes

De verwerkingsopdrachten kunnen daarbij ondersteuning bieden. Op de bijbehorende

van opvoeding beschreven. Het boek is een inleiding in de pedagogiek

website staan aantrekkelijke opdrachten voor de student en de docent.

dat aan de hand van casussen de student inzicht geeft in wat

Becker

pedagogiek

Inleiding in de

pedagogiek Fictur, quis sequi voloria consequam reperro qui dio. Aquo omnimet moluptatem volenim agnimo maionsequia dest audit is audignis et volorum quam veles con coreperisqui nimoloriam, num ipiet rem. Ut vitatio nsecabo restis est opta quiditi orrovidus, aut aut que qui dolorpore corror modic tem hillabo riosserum rehenis as et etur? Agnimetus maio. Imporerit occus et aut esequat officate venia nuscidis et eatibea tesendem id quam eum ut vendaer uptasped maio blanti ium dolore sinimag natium que rerupta tibeat. Landel in ex estiur, cullabor solorem fugitia qui torest imusti dia denia nosant hillita teceptaquis et officab oreptaecus modipsa ndignit audio vel ipsam ut verio. Nam fuga. Il issi omnim estrum essimust, sitint faccull aborerc ipiciumque volest, nonsenis illoreicat.

Inleiding in de pedagogiek biedt een eerste kennis

De voorbeeldsituaties komen uit allerlei culturen in de

making met het onderwerp pedagogiek. In dit boek

Nederlandse samenleving.

worden voor eerstejaars hbo-studenten de basis

Het tweede deel beschrijft de ontstaansgeschiedenis en

principes van de pedagogiek kort en kernachtig, en

behandelt de verschillende wetenschappelijke stromin-

in begrijpelijke taal uitgelegd.

gen in de pedagogiek.

In het eerste deel komt de praktijk van het opvoeden

De verwerkingsopdrachten aan het eind van ieder hoofd-

aan bod. Alle uitleg in dit deel wordt geïllustreerd aan de

stuk bieden de student de gelegenheid te c ontroleren of de

hand van casusmateriaal, zodat de student meteen een

stof goed is begrepen. Ook vormen ze een aanzet tot het

beeld heeft bij de aangeboden stof.

onderzoeken van de eigen opvattingen over opvoeding.

Ga. Enit, aut aceaque sollam, que dio. Et minvendi vel id quae apiet, nos doluption pero ommos dolorehenist veleceaque aut que volupta quaturi oriora qui omniendam quodisquis es adicae es exerem quam sitasincte vernatque venis sintiis totatur alitiis alibus, nosae voluptu ribus, corepel iquatur eritatibusae platiissit, que poria aute sitibustrunt is inveror eratem. Con num lant a int unte iur, ad quis sam quame volupta tibus. Si as exceritaquam quiasin rem cuptate reperfero tempore volut voloresequia voluptat.

Inleiding in de pedagogiek

Inleiding in de

Rum dolest arunt qui dem recus adignihilia que vOditior ma ditae expla sin poreseque omnis dolentem eiciur adis dolupta que impore aditatem lique et modita quid et perorum unt optibus plis se et exeres senimillatus alique atus magnihic tem facime neculluptae molorum ra quam unt inctam eium quis pro eria deliscimil ium ilique voluptat utes nit, omnitaquis consed mo beratur isinullore velenit ionseria pera quia.

9 789023 248286

Annemarie Becker

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 15

13-02-14 17:00

(OrthO-)pedagOgiek Spel en ontwikkeling

Zone

Spelen en leren in de onderbouw

Tijdschrift voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs

Spel en ontwikkeling is bestemd voor (aanstaande)

In Zone staan de laatste nieuwtjes, achtergronden, theoretische

leerkrachten die ontwikkelingsgerichte spelactivitei-

achtergronden, de meest recente onderzoeken en ervaringen in

ten voor jonge kinderen willen ontwerpen en begelei-

de praktijk. Ook publicaties worden uitgebreid besproken. Daarnaast besteedt Zone ruim

den. De praktijkervaringen en de theorievorming uit

aandacht aan activiteiten die er op gericht zijn om de ontwikkelingsgerichte ideeën en

de afgelopen jaren maken duidelijker dan ooit hoe

praktijken verder te verbeteren en uit te breiden.

belangrijk het spel is voor een optimale ontwikkeling

Het tijdschrift heeft ook een eigen website www.tijdschriftzone.nl die allerlei extra’s biedt.

van jonge kinderen. Ontwikkelingsgericht onderwijs

Veel praktijkmateriaal van leerkrachten, lesmaterialen en ervaringen, teksten van

verbindt de leerlinggerichte pedagogiek met een

lezingen en onderzoeken. Ook bevat de site een handig archief van alle eerder

ontwikkelingsstimulerende methodiek-didactiek.

gepubliceerde artikelen en biedt het een platform om in de rubriek ‘Publicaties’ onder-

Kijk voor meer OGO-boeken op

zoeken en scripties te publiceren.

Jaargang 12 2013 nr. 2

Techniek en OGO door alle bouwen heen Gouden momenten in de bovenbouw Baanbrekers en boekhouders

www.vangorcum.nl/ogo

4 nummers per jaar | jaarabonnement € 29,95 | studentenabonnement € 22,95 | ISSN 15696952

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 16

13-02-14 17:00

ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE

in kinderen zo centraal staan als jkbaar is de ontwikkeling van stimulerende rol spelen, boeiend in de periode van het vierde gebied van het leren, ook op choolperiode van groot belang. en in de basisschooljaren van ht dan ook essentieel.

en basisonderwijs biedt deze elijkse praktijk op de basisschool n herkenbare voorbeelden en epasbaar in het onderwijs. e boek De ontwikkeling van het e (kleuter, 6-9 jaar en 9-12 jaar) wikkelingen op fysiek, sociaal-

voor leerkrachten basisonderwijs nsprekende autobiografische eigen functioneren in de klas. hiertoe de middelen. , maar ook zeer bruikbaar voor in het basisonderwijs.

OntwikkelingspsychOlOgie voor leerkrachten basisonderwijs

basisonderwijs

Hooijmaaijers • Stokhof • Verhulst

kelings OlOgie

Ontwikkelings psychOlOgie

Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs

voor leerkrachten basisonderwijs

Kennis van de ontwikkeling van basisschoolkinderen is essentieel voor de (aankomende) leerkracht. Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs biedt deze kennis op een manier die dicht bij de dagelijkse praktijk op de basisschool staat. De tekst en de digitale module geven herkenbare voorbeelden en opdrachten over echte kinderen, direct toepasbaar in het onderwijs. De theorie is gebaseerd op het succesvolle boek De ontwikkeling van het kind van Frank C. Verhulst. Per leeftijdsfase (kleuter, 6-9 jaar en 9-12 jaar) bespreken de auteurs de belangrijkste ontwikkelingen op fysiek, T. Hooijmaaijers • T. Stokhof • F. Verhulst

sociaal-emotioneel en cognitief gebied. De aansprekende autobiograﬁsche aanpak biedt aankomende leerkrachten inzicht in het eigen functioneren (tijdens de stage) in de klas. Hier worden reflectie- en portfolio-opdrachten voor gebruikt. Een uitstekende start voor pabo-studenten.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 17

13-02-14 17:00

ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE Ontwikkelings psychologie

Cognitieve Psyschologie

Inleiding tot de verschillende deelgebieden

Theorie en praktijk

De ontwikkeling van het kind

Voor studenten is kennis van de menselijke levens-

Cognitieve psychologie gaat over belangrijke zaken:

In dit studieboek wordt de normale ontwikkeling van het

loop onmisbaar. Het boek Ontwikkelingspsychologie

waarnemen, aandacht, bewustzijn, geheugen, intel-

kind besproken vanuit diverse invalshoeken. Het sluit

voorziet in deze behoefte. De ontwikkeling van de

ligentie, leren, denken, taal. Onmisbare functies waar

aan bij en vormt een introductie tot de bespreking van

mens wordt gepresenteerd als een levenslang pro-

iedereen elke dag mee te maken heeft. Het boek

stoornissen in de ontwikkeling.

ces. Daarbij komt de gehele levensloop aan bod, van

Cognitieve Psychologie biedt telkens een theoreti-

Omdat de uitgave vooral is bedoeld voor lezers die

de geboorte tot en met de ouderdom. Tevens is er

sche achtergrond: het wat, hoe en waarom en de

dicht bij de dagelijkse praktijk (zullen) staan, is er na de

aandacht voor een aantal ontwikkelingsstoornissen.

actuele stand van zaken van de wetenschap. Maar

eerste drie meer theoretische hoofdstukken gekozen

Diverse experts hebben meegewerkt aan Ontwik-

even belangrijk: er is ook oog voor de praktijk. Waar

voor een indeling naar leeftijdsfasen en ontwikkelings-

kelingspsychologie. Het is een belangrijke wegwijzer

mogelijk worden voorbeelden gegeven en toepassin-

domeinen.

temidden van de vele theorieën en methoden met

gen genoemd.

Het gebruik van jargon is zoveel mogelijk vermeden.

betrekking tot de menselijke ontwikkeling.

Bijzondere aandacht is besteed aan de didactische

Daardoor is de inhoud begrijpelijk, ook voor de lezers

opbouw van het boek, met heldere uitleg en relevante

die relatief onbekend zijn met de wetenschappelijke

illustraties.

inzichten op het gebied van kinderontwikkeling.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 18

13-02-14 17:00

REKENEN Tijdschrift voor reken en wiskundeonderwijs Jaargang 33 | nummer 2 | november 2013

2 Volgens Bartjens

Vragen stellen

Feedback

Onbeperkt spelen Praktijkvoorbeelden: Datamuur tafel sommen Pijlenrace

Volgens Bartjens jaargang 33 2013/2014 nr. 1

Thema: Evalueren om te leren www.volgens-bartjens.nl Tijdschrift voor reken 1 en wiskundeonderwijs Jaargang 33 | nummer 3 | januari 2014

Tijdschrift voor rekenwiskundeonderwijs

Volgens Bartjens wordt op veel pabo’s gebruikt en behandelt in elke uitgave de ontwikkeling van het reken-wiskundeonderwijs en geeft ideeën voor de rekenles. Het volgt didactische vernieuwingen op de voet en legt steeds de link tussen theorie en praktijk.

Eitjes maken

Voor studenten zijn de lesvoorbeelden, rekenpuzzels en praktijktips een belangrijke bron van inspiratie.

De Cijfertuin

Op de website www.volgens-bartjens.nl is voor abonnees een Een rijke kleuterles

Praktijkvoorbeelden: Operatie motivatie Het Ballab

Volgens Bartjens jaargang 33 2013/2014 nr. 3

compleet archief te vinden dat eenvoudig doorzoekbaar is.

Onderzoek in de rekenles www.volgens-bartjens.nl

Alle rekenpuzzels staan op de site, evenals verdiepende informa1

tie bij de artikelen uit het tijdschrift. Pabo’s kunnen een collectief abonnement afsluiten voor alle studenten. Voor meer informatie kunt u kijken op www.volgens-bartjens.nl, of contact opnemen via tijdschrift@vangorcum.nl.

5 nummers per jaar | jaarabonnement € 41,00 | studentenabonnement € 28,25 | ISSN 09221794

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 19

13-02-14 17:00

TaaL ! W U E NI

Taal leren op eigen kracht

Tijdschrift MeerTaal

Taalverwerving op school met behulp van de werkwijze van taalvorming

Taaldidactiek is in het basisonderwijs aan de orde van de dag.

Bij taalvorming staan de eigen ervaringen van

Hoe motiveer je kinderen om hun taalvaardigheid te blijven

kinderen centraal. De werkwijze is gebaseerd op de

vergroten? MeerTaal helpt u hierbij. Dit nieuwe, onafhankelijke

behoefte en het vermogen van ieder mens om op

tijdschrift over taaldidactiek in de breedste zin van het woord

ervaringen te reflecteren en ze te delen met anderen.

verschijnt driemaal per jaar. MeerTaal biedt verdiepende beschrijvingen van inzichten uit recent onderzoek, opiniërende stukken rondom actuele kwesties in het taalonderwijs, en ook prikkelende praktijkvoorbeelden, concrete

“Een andere invalshoek voor taalonderwijs.”

lessuggesties en leesbare columns. Het is een informatiebron voor

De werkvormen helpen individuele kinderen om hun

iedereen die werkt in of voor het basisonderwijs. MeerTaal laat zien

ervaringen steeds preciezer te verwoorden. De bijbe-

hoeveel meer er mogelijk is als je wilt werken aan de taalontwikke-

horende cd-rom biedt lesfragmenten met toelichtin-

ling van kinderen.

gen en tips.

Het inspireert om taalonderwijs meer te laten zijn dan de taalmethode of het spellingsboekje. Taal is overal, en taalonderwijs dus ook!

3 nummers per jaar | jaarabonnement € 39,95 | studentenabonnement € 27,50 | ISSN 22145931

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 20

13-02-14 17:01

TaaL B e a Po m p e r t

Thema’s en taal In dit handboek staat leren in onderzoeksactiviteiten in de bovenbouw van het basisonderwijs centraal. De theorie en de praktijk komen aan de orde. Het thematiseren van inhouden uit de wereldoriëntatie en het ontwerpen van betekenisvolle lees-, schrijf- en gespreksactiviteiten is uitgewerkt. Uitgangspunt daarbij is dat de leerlingen actief en intensief meebepalen wat zij leren en hoe precies. Thema en activiteiten worden van hen, waardoor de uitdaging toeneemt en de resultaten verbeteren. Zij verwerven niet alleen noodzakelijke kennis en vaardigheden, maar ontwikkelen zichzelf daarbij als persoon en verantwoordelijke groepsgenoot.

B e a Po m p e r t

Thema’s en taal

Taalvaardigheid voor studenten aan de pabo

13 praktische taaldoelen voor studenten aan de pabo

In dit handboek staat leren in onderzoeksactiviteiten

Taalklasse is een op maat gesneden oefenboek voor

Studenten die leraar basisonderwijs willen worden,

in de bovenbouw van het basisonderwijs centraal.

pabostudenten die hun taaltoets moeten halen. Alle

moeten kennis en vaardigheden ontwikkelen om de

De theorie en de praktijk komen aan de orde. Het

onderdelen (spelling, interpunctie, basisgramma-

taalontwikkeling van leerlingen te begeleiden. Ze worden

thematiseren van inhoud uit de wereldoriëntatie en

tica en formuleren) komen uitgebreid aan bod met

daarvoor geschoold in taaldidactiek. Daarnaast vergro-

het ontwerpen van betekenisvolle lees-, schrijf- en

heldere uitleg en uitdagende oefeningen. Omdat de

ten studenten in hun opleiding hun eigen taalvaardigheid,

gespreksactiviteiten is uitgewerkt. Ontwikkelingsge-

taalvaardigheid na de taaltoets niet ophoudt, bevat

tot op het niveau dat voor het beroep vereist is. De leraar

richt onderwijs verbindt de leerlinggerichte pedago-

Taalklasse ook een ruime aantal taaltaken die de

taalvaardig is bedoeld als opleidingsboek voor pabo-

giek met een ontwikkelingsstimulerende methodiek-

pabostudent gedurende zijn opleiding nodig heeft.

studenten die zich dit voor het beroep vereiste niveau

didactiek.

Deze taaltaken bieden veel houvast en oefeningen

van eigen taalvaardigheid eigen willen maken. In De

Kijk voor meer OGO-boeken op

op het gebied van bijvoorbeeld het schrijven van een

leraar taalvaardig worden dertien taalvaardigheiddoelen

www.vangorcum.nl/ogo

betoog, het schrijven van een casus of het stellen van

onderscheiden, verdeeld over drie domeinen: de leraar

leervragen. Met overzichtelijke uitleg en een schat

in interactie met zijn leerlingen, de leraar in interactie met

aan oefeningen is Taalklasse een onmisbare hand-

volwassenen en de leraar als lerende.

Thema’s en taal

Taalklasse

De leraar taalvaardig

Dit boek is geschikt voor pabo-studenten en studenten onderwijskunde en onderwijspedagogiek. Thema’s en taal is een methodisch handboek voor leerkrachten, hun interne en externe begeleiders, bovenbouwcoördinatoren en schoolleiders die vernieuwing van de bovenbouw belangrijk vinden, ook in het speciaal basisonderwijs.

Thema’s en taal

Vo o r d e b o v e n b o u w

Bea Pompert is als auteur van Naar Lezen, schrijven en rekenen en Met jou kan ik lezen en schrijven een bekende naam in de wereld van de onderwijspedagogiek. Zij werkt als nascholer en onderwijsontwikkelaar bij De Activiteit: Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs te Alkmaar.

Voor de bovenbouw 9 789023 239017

Ontwikkelingsgericht Onderwijs

leiding voor iedere pabostudent.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 21

13-02-14 17:01

drama Auteur Irma Smegen over haar boek: In ‘Speel je Wijs’ zie je op welke

kunnen dienen voor zelf te ontwerpen lessen. ‘Speel je Wijs’ is het eerste Nederlandse boek

manieren drama een effectief middel kan zijn om kinderen spelenderwijs

dat drama vooral als didactisch middel inzet binnen andere vakgebieden. Drama als werk-

te laten leren. Pabostudenten ervaren het boek als een grote inspiratie-

vorm om kinderen onderwijs letterlijk te laten beleven.

bron. Het boek biedt meer dan 100 kant-en-klare dramalessen die stu-

Auteur Irma Smegen (1970) werkt als drama- en opleidingdocent op de pabo’s van

denten eenvoudig in de stageklas kunnen uitvoeren en die als leidraad

Stenden Hogeschool

Speel je Wijs

Speel je wijS

Irma Smegen

Speel je wijS

Theater, drama en spel

voor taalontwikkeling op de basisschool

Speel je wijS

Theater, drama en spel voor taalontwikkeling op de basisschool

‘Speel je Wijs’ geeft uitgebreide theoretische achtergrond

gemaakt met taalonderwijs. Je begrijpt taal beter als je

over dramales geven, dramalessen ontwikkelen, het

die ook daadwerkelijk beleeft. In de lessen is aandacht

regisseren van voorstellingen, drama als kunstvak en

voor coöperatief leren en het trainen van sociale vaar-

als middel binnen andere vakgebieden. Daarnaast is er

digheden. Spel vormt een veilig oefengebied voor de

aandacht voor drama in combinatie met taalontwikkeling,

werkelijkheid.

effectief woordenschatonderwijs en sociale vaardigheids-

Speel je Wijs is een boek vol lesideeën, verdieping en

school en geeft work-

training. De theorie is vervolgens gekoppeld aan prak-

inspiratie:

shops Speel je Wijs:

tijkvoorbeelden. 50 dramatische werken spelvormen

• Uitleg 50 didactische werken spelvormen met les-

woordenschatonderwijs en de combinatiemogelijkheden

worden duidelijk uitgelegd met lesvoorbeelden voor elke

voorbeelden

Auteur Irma Smegen

Bij de dramalessen is het belangrijkste doel het vergroten van de woordenschat. Je begrijpt taal namelijk beter als je die ook daadwerkelijk beleeft. Daarnaast is er in de lessen veel aandacht voor coöperatief samenwerken, want spelen doe je immers meestal samen.

(1970) werkt als

Speel je Wijs is geschreven voor iedereen die drama een plek wil geven in het lesprogramma. Het is een boek vol lesideeën, verdieping en inspiratie voor zowel beginnende leerkrachten als ervaren drama- en taaldocenten.

drama- en opleiding-

• Uitleg 50 didactische werken spelvormen met lesvoorbeelden • Ruim 100 kant-en-klare dramalessen • Gratis werkbladen bij de lessen op www.speeljewijs.vangorcum.nl

docent op de pabo’s

Werken aan woordenschat in meer dan 100 dramalessen

Irma Smegen

van Stenden Hoge-

met drama. Daarnaast is Irma leerkracht basisonderwijs

leeftijdsgroep.

• Ruim 100 kant-en-klare dramalessen

en geeft ze de lessen uit Speel je Wijs op verschillende

Het boek biedt vervolgens meer dan 100 kant-en-klare

• Gratis materiaal bij de lessen op www.speeljewijs.

scholen.

dramalessen. In deze dramalessen wordt een koppeling

vangorcum.nl

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 22

13-02-14 17:01

GESCHIEDENIS

IJS R P N I ! D G A A VERL

Geschiedenis geven Praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs

Geschiedenis geven biedt een totaalpakket aan aanstaande

Ron de Bruin & Meereke Bosua

leerkrachten voor het basisonderwijs: 1. Het brengt de kennis van de student op peil, zodat deze voldoet aan de Kennisbasis

Tijd van Grieken en Romeinen

Oudheid

Geschiedenis en de student goed voorbereid de kennistoets kan halen. 2. Het biedt praktische kennis over didactiek voor het vak geschiedenis op de basisschool. 3. Het geeft talloze verrassende ideeën voor geschiedenislessen, met suggesties om verbanden te leggen met andere vakgebieden. In deze derde, geheel herziene editie van ‘Geschiedenis geven’ is het rijk geïllustreerde karakter bewaard gebleven, zodat snel zichtbaar is hoe je geschiedenis zichtbaar kunt maken in de we-

Tijd van

GRIEKEN en ROMEINEN

(3000 v. Chr. - 500 na Chr.)

Canonitem ○ De Romeinse limes

Kenmerkende aspecten Basisonderwijs: ○ De verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur en de confrontatie met de Germaanse cultuur. ○ Christendom in het Romeinse rijk: van verboden tot enig toegestane godsdienst. Voortgezet onderwijs: ○ Confrontatie Germaanse cultuur met Grieks-Romeinse cultuur ○ Het Griekse denken ○ Jodendom en christendom

reld van vandaag. De kennisbasis heeft een plek gekregen binnen de tien tijdvakken en natuurlijk is er ook in weer aandacht voor de Canon van Nederland. Ieder hoofdstuk heeft dezelfde indeling: didactiek, achtergrondinformatie, les- en verwerkingssuggesties. Bij didactiek komt onder andere de lesvoorbereiding aan de orde, de inhoud en het gebruik van het verhaal/de omgeving in het onderwijs en beeldmateriaal. Op de website www.geschiedenisgeven.vangorcum.nl zijn aanvullende onderzoeksopdrachten beschikbaar.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 23

13-02-14 17:02

GESCHIEDENIS

Over de redactie Marcel van Riessen is vakdidacticus geschiedenis aan de lerarenopleiding van de Universiteit van Amsterdam. Frits Rovers is hoofd van de mensen maatschappijvakken aan de lerarenopleiding van de Hogeschool van Amsterdam. Arie Wilschut is hoofddocent geschiedenis aan de Hogeschool van Amsterdam en stafmedewerker van het Instituut voor Geschiedenisdidactiek.

Basisboek voor de vakdocent

9 789023 247692

geschiedenis BASISBO EK VOOR DE VA KDOCE NT

RIESSEN omslag.indd 1

Historisch

denken Het vak geschiedenis bestudeert een werkelijkheid die niet meer bestaat. Wie kennis over het verleden wil vergaren, is aangewezen op overblijfselen van menselijke activiteiten. Bij het interpreteren van die overblijfselen moet recht worden gedaan aan het verleden. Dat wil zeggen dat mensen uit andere tijdperken in hun waarde worden gelaten en niet op basis van moderne, eigentijdse denkbeelden als ‘achterlijk’ of ‘onwetend’ worden weggezet. Dit besef van tijdsverschil ligt aan de basis van de wijze waarop de historicus denkt en redeneert. Het maakt het verschil tussen geschiedenis en andere sociale wetenschappen. In Historisch denken. Basisboek voor de vakdocent worden de aspecten van historisch denken en redeneren op overzichtelijke en heldere wijze besproken. In het voortgezet onderwijs maken deze aspecten deel uit van het eindexamenprogramma geschiedenis. Daarom is deze uitgave een onmisbaar studieboek voor de toekomstige geschiedenisleraar en een handig naslagwerk voor de zittende leraar. Het boek bevat: • Veel voorbeelden die de theorie begrijpelijk en gemakkelijk overdraagbaar maken. • Studievragen die de lezer attenderen op de hoofdpunten van de tekst. • Teksten en opdrachten die een zinvolle toepassing van de theorie mogelijk maken. • Een rijke hoeveelheid illustraties.

Historisch denken De auteurs zijn historici en als docent verbonden aan de lerarenopleiding geschiedenis van de Hogeschool van Amsterdam, de Hogeschool Inholland en de Hogeschool Utrecht. Als lerarenopleiders misten ze een toegankelijk overzicht over historisch denken voor geschiedenisleraren. Met Historisch denken hebben ze een basisboek gemaakt dat zo’n uniek overzicht biedt.

9 789023 249528

Dick van Straaten (red.) • Rien Claassen Frans Groot • Arno Raven • Arie Wilschut

Historisch

denken

Historisch denken

Geschiedenis van prehistorie tot heden

Oriëntatie op Geschiedenis

Oriëntatie op

Oriëntatie op geschiedenis

Onvoorspelbaar verleden

Geschiedenisonderwijs wordt in Nederland sinds enige tijd aangeboden in tien tijdvakken. De kern van de leerstof ligt vast in ‘kenmerkende aspecten’ van elk tijdvak, bijvoorbeeld feodaliteit voor de vroege middeleeuwen of industrialisatie voor de negentiende eeuw. In totaal komen negenenveertig kenmerkende aspecten aan de orde. Samen vormen zij de oriënterende basiskennis voor de geschiedenislessen. In dit boek worden alle kenmerkende aspecten, verdeeld over tien hoofdstukken – één tijdvak per hoofdstuk – voor de vakleraar op heldere en overzichtelijke wijze besproken. Daarnaast zijn er voorbeelden van gebeurtenissen, personen en documenten. Aan de hand daarvan kan een onderwerp worden ingeleid of toegelicht. Ten slotte worden bij elk onderwerp ‘Vragen van betekenis’ geformuleerd: zaken die te denken geven en die een goed aanknopingspunt bieden voor een gesprek met leerlingen over de zin en betekenis van thema’s in de geschiedenis. Met deze ingrediënten is dit boek een onmisbaar studieboek voor de toekomstige geschiedenisleraar en een handig naslagwerk voor de zittende leraar die zijn weg zoekt in het nieuwe lesprogramma.

Marcel van Riessen • Frits Rovers • Arie Wilschut (red.)

Dick van Straaten (red.)

geschiedenis

Van Riessen • Rovers • Wilschut

Oriëntatie op

BASI SBO EK VO O R D E VAKD O C ENT

Basisboek voor de vakdocent 10-08-11 14:51

Deze multimediale overzichtsmethode voor geschie-

De kern van de leerstof ligt vast in ‘kenmerkende

In Historisch denken. Basisboek voor de vakdocent

denisonderwijs biedt een rijk geïllustreerd en com-

aspecten’ van elk tijdvak, bijvoorbeeld feodaliteit voor

worden de aspecten van historisch denken en rede-

pleet overzicht van de vaderlandse geschiedenis in

de vroege middeleeuwen of industrialisatie voor de

neren op overzichtelijke en heldere wijze besproken.

een Europese en mondiale context. Met behulp van

negentiende eeuw. Negenenveertig kenmerkende

Daarbij staat het besef van tijdsverschil centraal.

de cd-rom kan de student de stof nog beter verwer-

aspecten vormen samen de oriënterende basiskennis

ken.

voor de geschiedenislessen.

Per tijdvak en onderwerp kan de student zich voor-

In dit boek worden alle kenmerkende aspecten,

bereiden op het maken van een toets, het schrijven

verdeeld over tien hoofdstukken voor de vakleraar op

van een verslag, een studieopdracht uitvoeren, of

heldere en overzichtelijke wijze besproken. Aan de

In het voortgezet onderwijs maken deze aspecten

een les(serie) of thema ontwerpen.

hand daarvan kan een onderwerp worden ingeleid of

deel uit van het eindexamenprogramma geschiede-

Hij doet dit in zijn eigen tempo en op zijn eigen

toegelicht. Dit boek bespreekt alle kenmerkende as-

nis. Daarom is deze uitgave een onmisbaar studie-

manier. De student heeft daarbij verschillende

pecten op heldere en overzichtelijke wijze. Met deze

boek voor de toekomstige geschiedenisleraar

bronnen tot zijn beschikking (beeld, video, geluid,

ingrediënten is dit boek een onmisbaar studieboek

tekst) en kiest zelf welke informatie hij nodig heeft.

voor de toekomstige geschiedenisleraar.

“Aansprekend boek met bruikbare voorbeelden”

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 24

13-02-14 17:02

aaRDRIJKSKUNDE

NaTUUR EN TECHNIEK

Aardrijkskunde geven

Natuur en techniek geven

Praktische vakdidactiek voor het basisonderwijs

Aardrijkskunde geven is een van de leukste

Dit boek is tot stand gekomen door een

aspecten van het beroep basisschoolleraar.

samenwerking van docenten van de

Je kunt bij het vak aardrijkskunde de nieuwsgierigheid van leerlingen letterlijk onbe-

pabo en educatief medewerkers uit het werkveld van de natuur- en milieueducatie.

grensd aanmoedigen. En samen met hen naar de antwoorden op vragen zoeken.

Hierdoor is de didactiek en de inhoud vanuit verschillende inzichten en ervaringen

Aardrijkskunde geven is een boek met een heldere structuur. Elk hoofdstuk heeft een

gebundeld. Natuur en techniek geven is een boek met een overzichtelijke structuur,

didactisch deel en een kennisdeel. In het didactische deel wordt de lezer meegeno-

boordevol werkvormen, lessuggesties en opdrachten

men naar de klas: hoe gééf je nu eigenlijk aardrijkskunde? Het kennisdeel is opgebouwd volgens de onderwerpen uit de kerndoelen. De student die de kennisgedeelten uit dit boek beheerst, kan in ieder geval de instaptoetsen maken. In de afsluiting van ieder hoofdstuk staan toetsvragen en lessuggesties.

“De grote kracht van dit boek is de combinatie van vakdidactiek en vakinhoud” Elk hoofdstuk bevat een voorbeeld van een lessituatie, vakinhoudelijke informatie, een didactisch onderdeel en een afsluitende paragraaf met een lessuggestie, een onderzoeks- en zelfstudieopdracht en een toets.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 25

13-02-14 17:02

DIGITaLE INSTRUmENTEN VOOR HET BaSISONDERWIJS Op deze en de volgende pagina vindt u een beschrijving van onze digitale instrumenten voor het basisonderwijs en waar ze voor in worden gezet.

Werken Met Kwaliteit (WMK) Kwaliteitszorg en integraal personeelsbeleid voor het primair onderwijs

Werken met kwaliteit (WMK) is hĂŠt webbased kwaliteitssysteem waarmee scholen in enkele gemakkelijke stappen - met de bekende kwaliteitskaarten - hun kwaliteit in kaart brengen. Met WMK krijgt een school eenvoudig inzicht in haar sterke en verbeterpunten. Het geeft handvatten om gerichte kwaliteitsverbetering in te zetten. WMK voldoet altijd aan de laatste inspectie-eisen. WMK is ontwikkeld voor schooldirecties, kwaliteitsmanagers, bovenschoolse managers en schoolbesturen. In de praktijk wordt het gebruikt door schooldirecteuren en/of kwaliteitsmedewerkers, door leraren, ouders en leerlingen. Alle onderdelen van WMK zijn op ieder niveau aan te passen aan de schoolsituatie. Wilt u meer informatie over de digitale instrumenten voor het basisonderwijs? Wilt u dat uw studenten al kennis maken met deze instrumenten tijdens hun studie? Neem dan contact op met onze accountmanager Kamal Assou: k.assou@vangorcum.nl.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 26

13-02-14 17:02

DIGITaLE INSTRUmENTEN VOOR HET BaSISONDERWIJS Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH) Complete toolkit voor het herkennen en begeleiden van (hoog)begaafde leerlingen in groep 1 tot en met groep 8

HOREB

N W

O S

Handelingsgericht Observeren, Registreren en Evalueren van Basisontwikkeling

Alle leerlingen op school verdienen zorg en aandacht. Passend onderwijs strekt zich

HOREB staat voor Handelingsgericht Observeren, Registreren en Evalueren van Basis-

dus ook uit tot de begaafde leerlingen. Dat is niet altijd even gemakkelijk. Hoe herkent

ontwikkeling. Met dit online handelingsgerichte kwaliteitssysteem kan een school, of kin-

de school die leerlingen en wat hebben ze dan precies nodig? Hoe kan de school

derdagverblijf invulling geven aan Startblokken in de kinderopvang, Basisontwikkeling in

tegemoet komen aan wat die leerling nodig heeft binnen de grenzen van inclusief

de onderbouw en Ontwikkelingsgericht Onderwijs in de bovenbouw van de basisschool.

onderwijs? Het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH) is een online

HOREB bevat de aanwijzingen en instrumenten waarmee pedagogisch medewerkers,

toolkit met instrumenten die op handelingsgerichte wijze helpen om (hoog)begaafde

leidsters en leerkrachten ontwikkelingsgericht kunnen werken met kinderen vanaf de

leerlingen niet alleen te herkennen maar ook goed te begeleiden.

babyperiode tot en met einde basisonderwijs.

Het DHH bestaat uit de modules quick scan, signalering, diagnostiek, leerlingbegeleiding

De basis van het programma HOREB is de driedeling in Logboek, Activiteitenboek

en evaluatie. Elke module helpt de school een volgende fase in het proces van leerling-

en Kinderdagboek. Het programma start met een helder overzicht van alle geplande

begeleiding zo goed mogelijk vorm te geven. Daarbij worden concrete

activiteiten voor de lopende week.

tips en handvatten gegeven. Wilt u meer informatie over de digitale instrumenten voor Wilt u meer informatie over de digitale instrumenten voor het basisonder-

het basisonderwijs? Wilt u dat uw studenten al kennis

wijs? Wilt u dat uw studenten al kennis maken met deze instrumenten tijdens

maken met deze instrumenten tijdens hun studie? Neem

hun studie? Neem dan contact op met onze accountmanager Kamal Assou:

dan contact op met onze accountmanager Kamal Assou:

k.assou@vangorcum.nl.

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 27

13-02-14 17:02

Catalogus online bekijken? www.vangorcum.nl/pabocatalogus

Koninklijke Van Gorcum Industrieweg 38, 9403 AB Assen T +31(0)592 37 95 55 F +31(0)592 37 20 64 E info@vangorcum.nl I www.vangorcum.nl

GORC031_BRO_Lerarenopleidingen_DEF.indd 28

13-02-14 17:02