Sneakpeak Kleuteruniversiteit Magazine 1

LESSEN VOOR KLEUTERS OVER NATUUR, DUURZAAMHEID, KLIMAAT EN WILDE DIEREN

32 expert EEN WEEK AAN DE SLAG MET SLIMME KLEUTERS

3 voorleeshoek

KLASSIEKE MUZIEK BIJ JE VOORLEESVERHAAL

35 spelletjeskast

SPEELGOED VAN VROEGER IN EEN NIEUW JASJE

36 speelwerktijd

PAPIER, HIER!

38 themahoek

JUF SANNE OP ZOEK NAAR MARIA MONTESSORI

2 expert ENGELS, WAAROM NIET? voorleesverhaal DE PRINSES, DE RIDDER EN HET BOEKENKASTEEL 7 colofon 8 fotostrip

JUF MERIËL EN HET MONSTER

NUMMER 1!

Wat zijn wij blij met alle positieve reacties op het eerste Kleuteruniversiteit magazine. Veel lezers lieten weten dat ze het nummer meteen verslonden hadden. Daarom hebben wij deze editie meteen een stuk dikker gemaakt. Om jullie nog meer te inspireren!

Voor je ligt officieel het Kleuteruniversiteit Magazine nummer 1. Wij zetten, net als jullie, de kinderen op nummer 1. Wanneer je dat doet, geef je ze de ruimte om zelf te leren. Dit sluit prachtig aan bij ons bezoek aan het Montessorimuseum. Tijdens de rondleiding hebben wij kunnen zien dat Maria Montessori haar tijd ver vooruit was en dat wij nog veel van haar kunnen leren. Tip: bekijk ook zeker de video van ons bezoek.

Wij zijn blij met het thema voor de Kinderboekenweek: geschiedenis. In verschillende

hoeken van het magazine vind je tips die bruikbaar zijn bij dit thema. Blader ook snel door naar het midden van het blad, want in het Kopieerhok vind je een prachtige poster met een tijdlijn, speciaal voor kleuters.

Op de achterkant van Kleuteruniversiteit magazine vind je altijd een fotostrip. Vanaf nu krijgt de fotostrip een praktische invulling. Leerkrachten geven in een aantal stappen de beste tips voor in de klas. Juf Meriël trapt af en laat zien hoe je snel een raamtekening van een monster maakt. Dat ziet er feestelijk uit!

Veel leesplezier gewenst!

Sanne en Sander

P.s. Heb jij ook een handige tip voor de fotostrip? Of wil jij vertellen over een Kleuteruniversiteit-project in actie? Laat dan van je horen via onze sociale mediakanalen of mail naar info@kleuteruniversiteit.nl

Pepijn Dousi startte bijna 25 jaar geleden als kleutermeester. Hij is nu meester bij Motivatiemeesters en begeleidt scholen bij het creëren en behouden van een motiverend leer- en werkklimaat.

VAN MOETEN NAAR WILLEN

Jimmy is vijfenhalf en zit in groep 2. Hij speelt het liefst in de bouwhoek met zijn vriend Lars. Juf Loes geeft aan dat Jimmy moeilijk te motiveren is om na het spel in de bouwhoek de blokken op te ruimen. Het komt vaak voor dat hij al op het plein aan het spelen is, terwijl Lars de blokken in zijn eentje aan het opruimen is. Straffen of belonen heeft even geholpen, maar inmiddels lijkt ook dat niet meer te werken. Hoe kan zij hem motiveren om uit zichzelf de blokken op te ruimen?

Zelfdeterminatietheorie

Een antwoord op de vraag van Loes is te vinden in de motivatietheorie van Edward Deci en Richard Ryan; de zelfdeterminatietheorie.* Volgens deze theorie heeft iedereen drie aangeboren, psychologische basisbehoeften; relatie, competentie en autonomie.

De basisbehoefte relatie houdt in dat je voelt dat je ergens bij hoort en je je gezien en gehoord voelt door jouw juf of meester.

‘Ik werk door, want dan ben ik niet als laatste klaar.’

De basisbehoefte competentie gaat over het geloof in eigen kunnen. Het vertrouwen om grotendeels zelfstandig een taak uit te kunnen voeren.

De basisbehoefte autonomie gaat over de keuzes die je hebt bij het uitvoeren van taken. Keuzes in taak (wat), team (met wie), techniek (hoe) en tijd (wanneer).

Voldoen aan deze drie basisbehoeften vergroot de kans op inzet, welbevinden en plezier. Maar wat hebben

‘Dit kan ik niet. Het is veel te moeilijk!’

‘Als ik kijk hoe juf het doet, kan ik het straks zelf.’

helpen‘Iemand met zijn jas aantrekken, is fijn.’

‘Als ik niet opruim, mag ik niet naar buiten.’

Relatie

Toon begrip

‘Ik vind het soms ook moeilijk om te zien waar een blok goed past in de kast.’ Gebruik informatief taakgebruik

‘Als jullie elkaar helpen, zijn jullie eerder klaar om samen buiten te spelen.’

deze basisbehoeften nu te maken met het feit dat Jimmy de blokken in de bouwhoek niet opruimt?

Type motivatie

Daarvoor moeten we inzoomen op verschillende typen motivatie van Deci en Ryan. Hieronder zie je zes voorbeelden daarvan.

Hoe werkt dat?

Amotivatie is motivatie die kan voortkomen uit een beperkt geloof in het eigen kunnen. Sommige kinderen vertonen dan onverschillig of taakontwijkend gedrag. Het kan ook zijn dat een kind een taak uitvoert om een straf te vermijden of een beloning te krijgen. Deze vorm van externe druk voelt als een verplichting die door anderen wordt opgelegd. De verplichting kan ook door het kind zelf opgelegd worden om negatieve gevoelens zoals schaamte of schuld te vermijden of juist positieve gevoelens zoals trots of zelfwaarde te ervaren. Er is dan sprake van interne druk. Externe en interne druk worden ook wel gecontroleerde mo-

Competentie

Spreek vertrouwen uit ‘Volgens mij word je er steeds beter in!’ Oefen samen zonder tijdsdruk

tivatie genoemd of ‘moeten’. Helaas gaat gecontroleerde motivatie vaak gepaard met negatieve gevoelens. Dat is anders bij autonome motivatie. Hierbij is vaak sprake van positieve gevoelens, omdat een kind nut ervaart (identificatie) of de taak past bij zijn waarden (integratie). Als een kind ook nog plezier beleeft aan wat hij doet en het hem voldoening geeft, kan je zeggen dat hij intrinsiek

Autonomie

Geef ruimte in tijd

‘Wanneer wil je in de bouwhoek?’

Geef ruimte in team

‘Wil je samen of alleen opruimen?’

motivatie wel binnen bereik; identificatie en integratie.

Van moeten naar willen

Om Jimmy van gecontroleerde motivatie in beweging te krijgen naar autonome motivatie hebben we eerst met juf Loes en Jimmy gesproken. Jimmy vertelde dat hij de bouwhoek heel leuk vindt en Lars zijn beste vriend is. Buitenspelen vindt hij ook heel fijn, maar eigenlijk alleen als hij met de grote kar kan. Hij vindt het stom als iemand anders de kar heeft, omdat hij eerst de blokken moet opruimen van de juf. Dit was een nieuw inzicht voor Loes. Jimmy vertelde ook dat Lars veel beter weet waar welke blokken precies passen. Hij moet zelf steeds kijken of een blok ergens past. Dat vindt hij niet leuk.

Op basis van deze inzichten hebben we met Loes gekeken naar de drie basisbehoeften en er praktische tips bij geformuleerd.

Intrinsiek

gemotiveerd is. Of er bij de kinderen in jouw groep meer sprake is van autonome motivatie dan van gecontroleerde motivatie hangt sterk samen met de mate waarin je tegemoet komt aan de drie basisbehoeften.

Welk type?

Laten we even teruggaan naar Jimmy uit de klas van juf Loes. Welk type motivatie is van toepassing op het gedrag van Jimmy in de bouwhoek?

Juf Loes zou Jimmy het liefst helemaal aan de rechterkant van het spectrum willen zien, namelijk dat hij intrinsiek gemotiveerd is om op te ruimen. Maar of dit streven realistisch is, valt te betwijfelen. Het opruimen van iets wat je met veel moeite gebouwd hebt, doe je namelijk meestal niet met veel plezier en voldoening. Gelukkig liggen in het continuüm twee andere typen autonome

Zelf gedaan!

Enkele weken na ons gesprek met juf Loes en Jimmy kom ik Jimmy tegen op het kleuterplein. Hij rent op mij af met een paardentuigje om. Lars achter zich aansleurend. Hij pakt mijn hand vast en trekt me mee naar binnen. 'Kijk eens!', zegt hij met een trotse blik in zijn ogen. Hij wijst naar de blokkenkast. Voor de kast liggen twee blokken op de grond, maar de rest zit er aardig in. 'Die passen niet, maar dat geeft niet. Ik heb het helemaal zelf gedaan!', zegt Jimmy. 'Wauw, jij hebt echt goed je best gedaan.', zei ik. Maar toen ik me omdraaide, was Jimmy alweer weggegaloppeerd. •

* Deci, E.L., & Ryan, R.M. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78.

‘Ik vind het leuk om de kwasten af te wassen.’

Kleuteruniversiteit, Meester Sander & Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum