II “O funeral do saber”

II. “O funeral do saber”

En 2008, como tantas cosas que te aparecen en las redes sociales sin buscarlas, me encontré un día con una convocatoria a un certamen literario en el Concello de Ames (A Coruña), población situada en la comarca de Santiago de Compostela. De niño había participado en algún concurso de redacción con motivo de las fiestas del colegio, y siempre con cierto éxito. Más tarde, en el servicio militar, durante la celebración de la Fiesta de la Inmaculada, patrona de la Infantería, gané un premio literario. Más adelante, hice alguna pequeña crónica deportiva para la prensa... y luego, hasta mi jubilación, me encontré totalmente apartado de la escritura. Ahora, pasado cerca demedio siglo desde entonces, y recordando tiempos de niñez y de juventud, supuso una gran tentación para mí el presentarme al “V Certame Literario Concello de Ames´08”. De manera, que busqué entre mis archivos repletos de escritos, que yo prodigo en exceso desde la jubilación, y allá envié el manuscrito elegido al certamen. Antes tuve que traducirlo al gallego, con las dificultades y ayudas necesarias que eso suponía para quién no lo habla. Ante la primera vez que iba a participar en un evento cultural de este nivel, enseguida me tomé el reto personal de conseguirlo, a pesar de ser un poco mayor para estas vicisitudes, de no hablar gallego, y hasta el hecho de que yo mismo me juzgase como un poco audaz para intervenir. Firmé el trabajo con el pseudónimo que utilizaba mi padre muchas veces en sus labores periodísticas: AMARANTE. Si aún viviera, no sé si me permitiría la usurpación, no por el simple uso, sino por el contenido del trabajo que no sería muy de su gusto. Total, objetivo cumplido en cuanto a mi participación en el concurso… ¿Resultado? Desde que lo mandé al Concello de Ames, siguiendo la normas estrictamente, entre ellas el envío certificado, nunca más supe de “O funeral do saber”.

V Certame Literario Concello de Ames´08

narrativa

O FUNERAL DO SABER -----------------------------------

Pseudónimo:

AMARANTE

Ó morrer Xacinto, e darlle o pésame a Xenerosa no funeral, contábame que ela era a única persoa deste mundo coñecedora de que o seu home fora adiviño en vida. O dicía con seguridade absoluta, e que ninguén o soupo nunca, nin o mesmo Xacinto sabíao. <<A Xacinto Paz -dicíame Xenerosa-, mestre de escola e home moi sabido coma ti xa coñeces, tanto lle tiña na vida falar da Historia coma de viños; da Física coma dos cogumelos; das Matemáticas coma do Entroido; da Música coma do “Pai noso de cada día”; da Ópera Prima coma das panxoliñas do Nadal... Ata entendía de futbolistas... e unha mañá, tamén escoiteino falar con Simón dunha famosa puta de Milladoiro. Pola contra, eu sabía pouco máis que facer as camas, limpar a casa, mercar na praza, e cociñar. Iso sí, na cociña era mestre coma o méu home na escola. “Xenerosa, ¡ísto é comida de deuses!”, dicíame de súpeto sentado a mesa. Aínda oxe, non sei moi ben se mo facía crer porque así era, ou estaba tan só a camelar meus amores. E dígoche ísto, Luisiño, porque eu, a máis do que che expusen antes, tamén sabía moi ben deitarme con él. >> “¡Carallo! ¡Qué fina é Xenerosa falando!” , pensei. <<Eu o admiraba por todos aqueles saberes, e deixábame a miudo abraiada con tantos coñecementos. “Xenerosa, ¿sabes quén era Napoleón, o da man no peito?”... ”¿e o dos bigotes co brazo erguido?”... “¿e o chepudo de Notre Dame?... Non houbera día na nosa vida en comúnque non tivera clase a domicilio. O cabo de moitos anos, teño que recoñecer que rematara ben aprendida. Pois agora, de cando en vez, ata sonche refinada. >>

”¡Xa o vexo, xa!,”volvín cavilar, dándolle a razón. <<Tamén hei confesarche, que a máis da sua ciencia, o meu Xacinto era un bo macho. Alto, forte, guapiño de cara, bigote coidado, ollos craros, pelo mouro, e sempre ben vestidiño. Chaqueta e caravata no medio da semana, e de traxe griso domingo. Pra min semellaba un mestre de cine, deses que namoraban as colexiais. E aínda por riba -e mellorando lo presente- tamén tiña moito ímpetu no corpo a corpo... E tí xa me entendes, Luisiño.>>

“¡Carallo! ¡Sí qué é refinada!”, seguín a pensar. <<Pola miña banda, eu tampouco era das feas. Tiña mesmo as curvas que gostan os homes. Din que estaba de bo ver, e as veces, algunha ghrosería espetábanme pola rúa... e a min ghustábame. Agora ben, xamáis ninguén confundíume ca Miss Universo. Casamos moi novos, eu tiña dezaoito e Xacinto non cumprira os vintedous. O pouco tempo da voda, algo raro xa notei. Un día, ó deitarnos, e disfrutar do noso recuncho de amor...

“¡Qué elegancia, Xenerosa! Mesmo pareces unha poetisa

romántica” , meditei de novo.

... caímos rendidos no leito coma pedrolos. Pra min que no ian pasados nin dez minutos -co tempo supen que eran xusto duas horas-, cando o Xacinto ponse a falar coma se estivera na escola. Espertoume con tanta fala, e só lle entendín as derradeiras verbas, “... en xullo hai chegar o Pedriño”. Calou de seguido, pensei que soñaba, seguín durmindo... Uhns días máis tarde, logo das obrigas do querer, roncaba o Xacinto a perna solta. Tardei en durmir. A media noite, outra vez, pero neste intre ponse a cantar. “Laaaaa, la, laaa, la, la, laaaa, la...” Dinlle codazos, patadas... e por fin parou o canto, pero seguíu a viva voz, “Masiel vai gañar Eurovisión”. Queda en silenzo, e os poucos, xa estaba a roncar de novo. “Moitos soños ten meu home”, pensei eu.>> O seguinte día, sábado, chegamos a casa logo dun paseo, e namentres eu preparaba a cea, o meu home acendeu a tele na sala. Dende a cociña escoitei algo: “Espein, ten poins...” No fixen caso, nin sabía quén era espein, ni entendín iso dos poins que tiña. Seguín co méu... - ¡Xene! ¡Xene! ¡Ven axiña! ¡Gañamos o Festival da Euro-

visión! E daquela, alí estaba a Masiel co “La, la, la...”, que cantárame o Xacinto a noite pasada. - Máis iso xa mo contaches onte a noite, Xacinto. - ¿Qué conteiche o qué?

- Primeiro me cantaches a canción, e logo berraches que ia a gañar. - ¡Ay miña Xene! Ou é o tintorro da cea… ¿ou vai ser meu amor que che fai soñar? Ti sabes ben que non séi cantar. - ¡Vai o carallo, Xacinto! -e largueime a cociña. >>

<< “¡Xenerosa! ¡Vai chover quince días de seguido!”, espétame as tres da mañá. “¿Qué dis, Xacinto?”... Xa estaba a roncar. Levantéime as oito coma sempre, votei unha ollada pola fiestra… e ¡Meu Deus!, chovía a mares. - Xenerosa, ¿está a chover? -pregúntame dende o leito. - ¡Xa mo avisaches a noite! - ¡Miña Xene! ¡Miña musa! Che sei moitas cousas da vida, máis de Meteoroloxía, só o que oio na tele... e fai unha semana que non a vexo. ¡En duas semanas e máis un día, non parou de chover! “¡Manda carallo co Xacinto!“. >>

<< “... catro cero, cinco un, vainos toca-lo Gordo.” Logo cala, de súpeto ronca... “¡Coño! Din que vainos toca- lo Gordo. Mira que se é verdade coma o do “La la la...”, ou o da chouva...” Non me daba chegada a mañá. Salín as oito coma un foguete ao kiosko do Miro. “Miriño, ¿terás o catro cero cinco un pra o Nadal?”. Compreille catro tiras enteiras, e agotei o presuposto do mes. E porque aínda non dispoñía da paga, que se fose así, tamén quedaba co Miro. - Xenerosa, tocóunos o Gordo antes de tempo. O Depor metéunos cinco un. Pobre Celtiña -me di o domingo vendo a tele. ¡Arrecoño, a que fixen! ¡O cabrón de Xacinto falaba de fútbol! Vai ser a ruina. Receille a tódolos santos. Non quedou nin un sen rezos. O mércores, día do sorteo, tardaba máis da conta en chegar. Rezei en tres días moito máis que en toda a miña vida... ¡E qué ben me foi! Tocóume o reintegro. >> <<Pasaran dous meses dende a voda, e aquela mañá decatéime que estaba preñada. E non sei cómo, viñéronme as luces das verbas do Xacinto. Votei as contas... tocaba en xullo... ¡e

iamos chamarlle Pedro! O carallo do meu home, polo día falaba ben... mais pola noite, non erraba nunca. O mesmo dia, o deitarnos, e xa rematadas as nosas paixóns, prestábame a darlle a nova, cando dinme conta co Xacinto xa o sabía. “Meu amor, ti xa sabes o de Pedriño, pero eu supéno oxe”. “¿Qué dis, Xenerosa? Xa te pasaches co tinto.” Deste xeito, eu non sabía qué facer co meu home. Pelexamos dabondo, casique chegamos as mans... máis o final, enchéume de bicos e apertas, semellaba moi feliz. Durmimos moi xuntiños, un co outro... e ó rato, voltou espertarme.“... o Pedriño e o Paco van facer una parella de moito carallo .” Xa non puiden durmir.>> - Xenerosa, van ser xemelgos -me din o doutor. << “Xenerosa, vas acertar nas quinielas”. Xa me alertei. Despois do cinco-un do Depor, non quería nin oír falar de fútbol. Eu das quinielas, só sabía que tocaban moitos cartos. Desecheilo. A pena, e eu seguía dándolle voltas, é que se o dicía Xacinto... E que cando fala as noites, eu aínda non estou ben esperta, y vai ti a saber o que puiden entender. Xa estiven mosqueada todo o día, así que fun o Miro, e pregunteille. Matóuse a me explicar, sen presas, pero dígoche a verdade, non entendín nada. Creín sempre que Madrid era a capital do país, e o Miro xuraba, e perxuraba, que tamén era unha equipa de fútbol. Barcelona, Sevilla, Zaragoza... e ao Bilbao das quinielas engadíanlle Atlético. ¡Coma son estes vascos!... “¿E canto custa?” “Dous pesos, Xenerosa.” “¡Va! Por dous pesos que perda no fai falla rezar.”Fisen a quiniela. Il dicíame as cidades, e eu tiña que elixir: un, equix ou dous... o que me petase. Chega a tarde do domingo, acende a tele, pon “Estudio Estadio”... - Xacinto, fixen unha quiniela. ¿Queres vela? - ¡Pero Xenerosa! Se ti non sabes nin o que é un balón. Colle o boleto, mírao por enriba, sorríe... - ¡ Ay, miña Xene! Acertaches catro. Menos mal. - E entón, ¿cántos hai que acertar? - Catorce, miña rula.

A altura do xoves, vinme na liorta de novo. Total, por dous pesos… Acertei cinco. Fisen a quiniela duas veces máis, casique cos mesmos acertos. “Hai ser o Miro, que dame mala sorte.” Levéime a boleta, e decidín cubrila na casa. Chega o domingo, doulle o papeliño o Xacinto, vótase a

rir...

- Sete... nove... dez... ¡Xenerosa! ¡Tes catorce! -e ponse de pe coma un tolo, levantando a quiniela o aire cas duas mans. Achégase a min, dame unha aperta tremenda, e móstrame a quiniela entusiasmado... - ¡Xenerosa! -berra de súpeto, feito un demo- ¡Non a sellaches! <<A miña barriga de preñada medraba día a día, e daquela, os deberes de páis primerizos pasaron diante dos outros. O Xacinto xa non berrou máis nas noites. Eu quedara tranquila, pero pasando o tempo, votaba de menos as cousas que me dicía. >> <<Chegaron os nenos, e tiña razón o meu home. O Pedriño e o Paco amolaban a calqueira. ¡Choraban a berrido limpo! E podían facelo según lle petase: a duo coma dous tenores; sós, e un respondía ó outro; ou intermitentes, coma os semáforos en amarelo. O que non sabíamos daquela, eran as que íamos pasar cando aprenderon andar... e logo falar... e logo na escola... >> <<Pasou a coarentena, e chegou a noite esperada. Tivemos unha sesión longa, chea de paixón, amámonos de verdade… Ata os meniños portáronse ben. Rendidos de amor, quedamos durmidos. “O mércores, vai morrer Franco.” “Xa empezábamos de novo cas letanías”. A mañá seguinte, esperaba a meu home pra o xantar, e namentres, acendo a tele. “Especial Informativo”, e sae un vello na pantalla e di: “Españoles, Franco ha muerto.” ¡O carallo do Xacinto ata mataba o Xeneralísimo! - ¿E ti coma sabías que ia morrer Franco? - Xenerosa, iso sabíalo todo o mundo. Tiña que morrer, coma ti e coma min. Eiquí non queda ninguén.>>

<< “ Espérame en el cielo, cariñito adorado...” Van regalarche un disco de Machín, Xenerosa” “A nai co pariu.” Espertábame pra me dicir aquela falcatruada. - Xacinto, ¿ti sabes algunha canción de Machín?–pregunteille a mañá. - Eu sei quén é Machín, máis cantar non é o méu. Xa cho dixen moitas veces. <<Decatéime co meu home, non lembraba nada do que falaba as noites, e moito menos que fora quén de cantar. E tamén convencínme, que se non había sesión de amor ó deitarnos, Xacinto non ía contarme o porvir. O de musa que me dicía, era ben certo. Comenzei a ter verdadeira obsesión polas profecías do Xacinto, e decidín facer unha extratexia. O primeiro, protexerme pra non me quedar preñada. De seguido, tíñamos que activar os contactos pra ter novas máis a miudo. Fun o xexólogo, e deume un elixir milagreiro que potenciaba, e eu votávalo no caldo. E tamén, despois de moitas probas, dinme de conta que Xacinto adiviñaba o porvir xusto a dous horas de remata-lo traballo. Co reloxo na man, dispúxeme a controla-lo tempo, e deixaba o espertador pra cinco minutos antes -en tono baixiño-, e así, non perder ningunha da suas verbas. Luisiño, resultou maravilloso. Entre a paixón reforzada co elixir, e as novas do futuro do Xacinto, vivín diás pra non esquecer. >> <<“¡Ay Xenerosa! Se es boiña, eiche mandar a lua cos americanos.” ¡Moito tolea o meu home! Na lua estás ti, Xacinto. A mañá, merco “El Correo Gallego”, e vexo na primeira páxina unha foto, cun astronauta camiñando por un terreo baleiro, e ó seu carón, a bandeira USA. O pe: “Los americanos llegan a la Luna”. >> <<“Ca empanada catro gustos, Xenerosa gaña o Concurso.” ¡Me cajo no demo! Iste carallo do Xacinto ata vaise meter na miña cociña. Tiña pensado facer a empanada de sardiñas, e agora...”

<< “Primeiro Premio, e “Raiña das Empanadas e Coitelo de Ouro”, XENEROSA DÍAZ COVELO, empanada catro gustos: zamburiñas, polbo, atún e bacallao con pasas”. Despois daquel Concurso da Asociación de Amas de Casa de Compostela, o Xacinto bautizóume: “¡Miña Empanada Raiña! ¡Vouche dar un mordisquiño...!” ¡Ay que foderse! >>

“¡Xenerosa, co ben co estabas facendo! ¡Non perdas os

modais no funeral do teu mestre!”, xulguei pra min. <<A primeira samana coa aquela estratexia foi dunha fantasía impensable. Nunca soñei que se poidera ser tan feliz. Máis comenza a segunda... e so faltou un chisquiño para irme vivir a Conxo. << Luns: “Teu curmán sae maña pra guerra”. Merco cedo o xornal. Na portada: foto de soldados embarcando nun avión xigante. Leo apurada o pe, “La Brilat de Pontevedra parte para la Guerra de los Balcanes”. Volvo ver a foto... ¡e era Carliños! >> << Martes: “Pobre Isabeliña, morreu de cancro”. Abro “El Correo Gallego”, busco as esquelas, “Isabel Moure García, 25 anos, Descanse en Paz...” Miña compañeira da nenez... >> << Mércores: “Tonecho e máis a noiva, van estrellárse co coche”.

Sucesos. “Una pareja se mata de madrugada en accidente de coche”. ¡Meu Tonecho! O primer noivo que tiven. >> << Xoves: “Isa púsolle a Leo as maletas na porta. Votóuno da casa.” Salín mercar a praza, e atopeime con ela. ¡Pobre rapaza! Nin tres meses duraron… ¡Choraba! O Leo, outra vez, e xa iba un milleiro, chegou a sete da maña. Xa non lle abriu. >> << “A riada, en Caldas, vai levar a teus tíos. Van morrer afogados.”… “Se derrumba unha casa na aldea. Tres mortos”. Un deles, meu avó; “Vaise incendiar o monte de teus pais”... O monte, a casa, as vacas... e non quedaron eles de milagre... >>

<<Estaba a volverme tola. Entróume tal depresión, que nin sabía o que facía. E o ritmo amoroso co Xacinto non paraba… e as calamidades chegaban unha tras outra… Ainda tiven unha luz, e así de súpeto, suspendín a estratexia, tirei o elixir o lixo, retireime da batalla, e pedín tregua ilimitada... >>

”¡Carallo pra xenerala! ¡Moito aprendeu das guerras de

Napoleón!” , pensei eu. <<¡As que pasei, Luisiño! Despois do traballo intenso de duas semanas, non sabes as que tiven que inventar co Xacinto o longo de un mes. Primeiro día, “Estou cansa”; segundo, “Doeme a espalda”; terceiro, “Os nenos non me deixaron durmir.Teño sono”; “Maña madrugo”, “Teño door de moelas”, “Sentoume mal a cea”, “Ista tortículis non me deixa mover”... Inventei máis co Nóbel dos inventos... E cando xa o inventara tudo, ocurríuseme o único que faltaba. Poño cara seria e voz taxante: “Xacinto, góstanme as mulleres”. Estoupou a gargalladas. Non paraba de rir... “Xenerosa, ti poderías ser Cociñeira Real, Institutriz dos principiños, Dama da Corte... ata bailarina do Ballet Ruso... ¡pero lesbiana!...” E veña máis gargalladas... eu tamén voteime a rir... rematou a tregua... e xusto as duas horas, “Xenerosa, a Maruxiña vai chegar cedo”. O cabrón, ainda encima, me dicía que nove meses era cedo. ¡Manda carallo co Xacinto! >> “Tamén tes razón, Xenerosa. Discúlpoche que fales así de mal” , pensei moi dacordo con ela.

- ¡Mira que viu xente o funeral! Despois de tantos anos de mestre... ¡Coarenta e un...! Xa son anos, Luisiño. ¿Cántos rapaces non pasarían pola sua clase? Queríanno moito, e iso que mallaba ben neles... - Neles... e nelas, Xenerosa, porque ¡mira que hay mulleres! Noviñas, menos novas, maduriñas... hainas de tódalas idades, mesmo quinceañeiras. - Xa cho dixen, Luisiño. O meu Xacinto era un mestre das películas, dos que namoraban as rapazas. Moitas de elas, ó darme

o pésame, mo confesaron... e máis dunha díxome que ainda estaba namorada... ¡Hostiá!.. >> ”¡Non sexas bruta, Xenerosa!...” , e cáseque escápame o pensamento a viva voz. <<... ¿Ves aquela da pamela? ¿A do traxe de luto? ¿A da saia axustada e tacons?... E Dorotea, a puta de Milladoiro. … E agora co penso -queda a cavilar Xenerosa-… ¿non andaría o Xacinto a xogar as adiviñanzas con todas estas maricallas?... ¡Xacinto! ¡Xacinto! ¡Qué levántoche da caixa! ¡Non me fodas! - Luisiño, teño que marchar. Xa están os fillos a espera. - ¿E non me vas contar a última? - ¿A última? Onte a noite. As duas horas xustiñas. Desta, en voz baixa e triste. “Xenerosa, vou morrer.” Nin dous minutos pasaran. ¿E non sería de tanto traballo? -sigue a cavilar Xenerosa, movendo a testa dun lado praoutro- Se a máis do meu, tiña que facer ó destas fedorentas, sería moito adiviñar... ¡Xacinto! ¡Se morreches por isto, ben morto estás! - ¿E qué foi, Xenerosa? - Alí mesmo, no leito. Morreu dun infarto.

36