Agrarische Schouw Joure Beursmagazine 2016 by Persbureau Langs de Melkweg

Agrarische Schouw Toonaangevende agrarische vakbeurs

Magazine voor de editie van 22-09-2016

‘16

Beschouwing

Melkveesector zwalkt rond als aangeschoten wild

Maisteelt

10 procent daling in vier jaar

Geldzorgen

Stille armoede aan de keukentafel

COO Klaas de Jong

‘A-ware wil weidende boeren’

Crisis in de melkveehouderij, keert Europa de koude sanering?

PARK HEREMASTATE - JOURE www.agrarischeschouwjoure.nl

granen diervoeders meststoffen zaaizaden gewasbescherming advisering

s op n o k e o z Be r 49 e m m u n stand

Voor elke veehouder een eigen unieke samenstelling op maat geleverd. Kan zowel in de voermengwagen als in voercomputer of melkstal gevoerd worden. Samengesteld en aangepast in nauwe samenwerking met onze adviseurs.

Hegebeintumerdyk 33b postbus 8, 9172 ZS Ferwert

Eerlijke en transparante samenstelling bestaande uit enkelvoudige grondstoffen met veel regionale producten zoals onder meer granen van onze eigen akkerbouwers.

Resultaat: - Elke hap in balans - Hogere voerefficiĂŤntie - Lagere kostprijs - Gezondere veestapel

Zowel los gestort als geblazen leverbaar in elke gewenste hoeveelheid vanaf 4 ton.

T:0518-411400 F:0518-412491

post@hooglandbv.nl www.hooglandbv.nl facebook.com/hooglandbv

voorwoord

De markt regeert, met of zonder deltaplan ‘Vijftien miljoen mensen. Die moeten niet het keurslijf in, die laat je in hun waarde.’ Zo luidt het refrein van een bekende popsong. Vijftien miljoen zijn inmiddels meer dan zestien miljoen geworden. Duizend maal zoveel als het aantal melkveehouders dat Nederland kent. Op elke melkveehouder duizend coaches. Of bemoeials, wat u wilt. Want waar de miljoenen Nederlanders nog altijd graag luidkeels meezingen niet in een keurslijf te willen, belet dat hen niet om melkveehouders wel in een keurslijf te duwen. De sector worstelt er, zeker nu de melkprijs slecht is, zichtbaar mee. Zozeer dat de Rabobank zelfs pleit voor een ‘deltaplan’. Onder het mom ‘voor het te laat is’. Nobel wellicht, dat meedenken van de grootste agrarische financier, maar wat zou zo’n deltaplan dan

moeten behelzen? Een keuze om over te gaan op een maximaal aantal koeien per hectare? Of de melkveehouders opdelen in twee groepen, een groep produceert voor de Nederlandse consument en een voor de Aziatische markt. Beide creëren wellicht een structuur in de sector die duidelijker uit te leggen is aan de consument. Beide zijn ook volstrekt irreëel. Het eerste omdat de gehele zuivelindustrie heeft ingezet op uitbreiding en modernisering van haar capaciteit. Geen fabriek wil dus 20 procent minder melk (wat dit plan zeker oplevert). En geen boer die toestaat dat de coöperatie haar ophaalplicht afschaft. Het tweede plan is onhaalbaar omdat het suïcide betekent voor de melkveebedrijven die voor het buitenland produceren. Deze groep zal uitgekotst worden door de maatschap-

pij en politiek. Dat een deltaplan zorgt voor een beter verdienmodel, is dan ook een utopie. Het is daarom zaak uit te gaan van eigen kracht. De melkveehouderij heeft ontegenzeggelijk last van de tucht van de markt, maar het is en blijft een krachtige sector. Ook op de Agrarisch Schouw 2016 zal weer blijken, boeren en agribusiness tonen hun veerkracht. Voor de sector als geheel neemt de zuivel het voortouw, zoals het hoort. FrieslandCampina en veel andere zuivelfabrieken bewegen aantoonbaar mee met maatschappelijke wensen, bijvoorbeeld door premies uit te keren op weidegang en andere maatschappelijk wensen. Gezamenlijk vertegenwoordigen zij een aantoonbaar economisch belang. Daar wordt aan gewerkt en die boodschap wordt uitgedra-

colofon Dit magazine is een speciale uitgave rondom de Agrarische Schouw. Het magazine wordt uitgegeven door Persbureau Langs de Melkweg in Sneek. Uitgever: Persbureau Langs de Melkweg, Lorentzstraat 21-A, 8606 JP Sneek Telefoon: 0515 429876 E-mail: redactie@langsdemelkweg.nl Redactie: Jelle Feenstra, Sandra Hoekstra en Sjoerd Hofstee Verder werkten mee: Bouke Poelsma, Ida Hylkema, Niels de Vries, Frans Mulder, Rens Hooyenga, Aly Dijkstra en Henk Bootsma Vormgeving: Himst-design Sneek, Eric van der Himst Druk: Senefelder Misset Doetinchem Verspreiding: Dit magazine wordt door Sandd verspreid onder melkveehouders en agribusiness in Drenthe, Groningen, Friesland, de Noordoostpolder, de kop van Noord-Holland en de kop van Overijssel Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden nadrukkelijk voorbehouden. Deze rechten behoren bij Persbureau Langs de Melkweg c.q de betreffende fotograaf. Artikelen uit deze uitgave mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van Persbureau Langs de Melkweg.

gen. En ook al kan dat vaak nog beter, dat is de juiste en enige koers. Want hoe dik zo’n ‘deltaplan-rapport’ ook wordt, uiteindelijk is het de markt die regeert. Hoe lastig soms ook, melkveehouders die door willen zoeken in die markt altijd weer hun eigen koers. Dat gebeurde ook de afgelopen jaren, rond het wegvallen van het melkquotum. Vier van die melkveehouders vertellen in dit magazine hoe zij de keuzes van toen nu beleven. Alle vier trachten ze daarbij in te spelen op de economisch kansen die de markt nu biedt. Want hoe groot de impact van de discussie met 16 miljoen coaches ook is, het doet allemaal niet ter zake zonder economisch verdienmodel onder het bedrijf. Jelle Feenstra en Sjoerd Hofstee

inhoud 4/5/6/7 11 15 19 22/23 29 33 39 44/45

Melkveesector zwalkt rond als aangeschoten wild Mineralenmix & ‘dikke snert’ ‘Te veel melkveehouders hockeyen zonder stick’ Maisareaal Noorden krimpt veel harder dan landelijk Productnieuws Agrarische Schouw: ideale ontmoetingsplek Kunststof tank & warm water reinigen ‘Vrije markt schopt gezinsbedrijven onderuit’ Regels grondgebonden groei onvoldoende op netvlies Beursplattegrond & Lijst van standhouders & Sponsoren ‘Het spel is nu harder’ Productnieuws Voor een dubbeltje op de eerste rang? Stille armoede aan de keukentafel Land winnen uit het IJsselmeer ‘Hier hoef ik niet met mest te leuren’ A-ware zoekt weidende melkveehouders Traditiegetrouw op de fiets naar de Schouw AS

2016

9 12/13 17 21 24/25 31 37 41 46

beschouwing

Melkveesector zwalkt rond Steeds meer melkveehouders kunnen de rekeningen niet betalen, behoud van derogatie hangt aan een zijden draadje en het maatschappelijk draagvlak brokkelt verder af. Het is alarmfase 1 in de sector waar tot voor kort de bomen tot in de hemel leken te groeien. Tekst Jelle Feenstra

Foto’s FrieslandCampina en eigen foto’s

Een lange periode van lage melkprijzen wreekt zich. De sanering van de melkveesector is in volle gang. Oudere ondernemers, die al aan het uitboeren waren, wachten op duidelijkheid over fosfaatrechten, hun stoppen is een kwestie van tijd. Een groeiend aantal melkveehouders stopt voordat het te laat is. Sommige zijn al te laat en worden uitgerookt door de bank. Op een aantal bedrijven, met name op pachtbedrijven, doen zich schrijnende situaties voor. ‘Die schrijnende gevallen zijn er zeker, maar de exodus in zijn totaliteit moeten we niet dramatiseren’, zegt bedrijfsadviseur Hans Dirksen. ‘Veel boeren

zonder opvolger hebben het stoppen van hun bedrijf een paar jaar uitgesteld omdat de melkprijs zo goed was. Wat je nu vooral ziet, is een inhaalslag in stoppen.’ Voor de melkveebedrijven met grote toekomstplannen zal de exodus ruimte

bieden om te groeien. ‘Al moet er bij menigeen eerst weer wat vet op de botten komen voordat ze echt weer kunnen investeren’, denkt Dirksen.

Derogatie

De blijvers in de sector hebben meer zorgen aan hun hoofd. Het afschaffen van de melkquotering en het eindeloze gedraal met eerst de melkveewet en nu de fosfaatregelgeving maakt dat de derogatie aan een zijden draadje hangt. Nederland produceerde

Sieta van Keimpema (DDB): ‘Deze crisis kon iedereen toch zien aankomen’ ‘Wij hebben genoeg gewaarschuwd voor de situatie waarin we nu zitten en waarin melkveebedrijven met nog jonge ondernemers kapot gaan. Deze crisis kon iedereen toch zien aankomen. Maar de zuivel en

LTO blijven maar roepen dat de bomen tot in de hemel groeien. Als je in de cijfers duikt, zie je dat die 2 procent vraaggroei wereldwijd een sprookje is. Het wordt tijd dat de Nederlandse en Europese voorstanders van een liberale zuivelmarkt hun ongelijk erkennen, over hun schaduw heen stappen en alles op alles zetten om verdere schade voor de melkveehouderij te beperken. Flexibele melkproductieregulering in Europa, waarmee het aanbod aangepast kan worden aan de vraag, dat is waar we naar toe moeten.’

2016

in 2015 en 2016 fors meer melk en daarmee ook mest, veel meer dan Europa toestaat. Bij de zuivel, LTO, maar ook de Nederlandse overheid groeit de angst dat Nederland haar derogatie verliest. Dat kost de veehouderijsectoren tezamen € 160 miljoen per jaar, € 18.000 per melkveebedrijf per jaar, zo becijfert het LEI (zie kader pagina 6). Er is met name bij de lidstaten in het Brusselse grote ergernis over ‘die nare Hollanders’. De eigenwijze Nederlanders, die met hun enorme melkdrift de melkmarkt verpesten en zich niks aantrekken van Europese afspraken. De 2 procent melk die nu in de Europese interventie ligt, is precies de hoeveelheid melk die Nederland en Ierland samen te veel hebben geproduceerd. Zonder de groei in die twee landen was de markt nu schoon geweest en de melkprijs normaal, klinkt het verwijtend vanuit een aantal Europese lidstaten. Dat zijn

als aangeschoten wild dezelfde lidstaten die straks moeten beslissen over de Nederlandse derogatie.

Brussel boos

‘We worden in Brussel momenteel inderdaad behoorlijk boos aangekeken’, bevestigt Kees Romijn, voorzitter van LTO Melkveehouderij. ‘Als de melkprijs normaal was geweest, was er minder discussie geweest. Maar nu verslechtert het onze positie in de onderhandelingen over derogatie behoorlijk’, zegt hij. Het is dus weer eens hoog tijd om orde op zaken te stellen, maar dat gebeurt niet autonoom. Volgens Romijn vermindert het aantal stuks jongvee de laatste maanden weliswaar behoorlijk, maar gaat de daling in melkkoeien niet snel genoeg. Integendeel. ‘Melkveehouders melken juist extra door om de effecten van de lagere melkprijs te dempen’, zegt FrieslandCampina-voorzitter Piet Boer. LTO en de zuivelondernemingen hebben op basis

hiervan de conclusie al getrokken dat er iets moet worden geforceerd. Te meer omdat melkveehouders eind 2017 pas op hun fosfaatreferentie van 2 juli 2015 hoeven te zitten. Het is bij de aantrekkende melkprijs bovendien niet aannemelijk dat er nu ineens wel massaal wordt geruimd. Volgens de laatste tellingen zijn er nog tussen de 60.000 en 80.000 koeien te veel ten opzichte van 2 juli 2015. ‘Om het

Nitraatcomité gunstig te stemmen, zullen we al op 1 april 2017 substantieel minder koeien moeten hebben’, denkt Romijn.

Slachtpremie

Om dit te bereiken, werkt LTO samen met de zuivelondernemingen en de Rabobank aan een plan dat melkveehouders moet stimuleren om koeien af te voeren. Het plan is om bovenop de Europese melkre-

Jan Huitema (Europarlement): ‘Niet de melkprijs maar regelgeving is het probleem’ ‘Betere regelgeving brengt boeren meer soelaas dan subsidies. Als boeren en tuinders meer ruimte hebben om te ondernemen en te innoveren kunnen ze beter concurreren op de wereldmarkt. Zo ben ik al tijden bezig de Europese meststoffenverordening aan te passen,

zodat dierlijke mest in de vorm van mineralenconcentraat als kunstmestvervanger gebruikt kan worden. Ik hoop dat dit vanaf 2018 werkelijkheid is. Dat zou de mestkosten gigantisch drukken en je boekt milieuwinst. Niet de melkprijs maar te starre regelgeving is het probleem.’

2016

ductiestimuleringsregeling van 14 cent per kilo melk (zie ook pagina 33) een slachtpremie te geven. Die moet komen uit de eerder ingestelde Europese crisispot, waaruit Nederland € 23 miljoen krijgt. Dat bedrag moet worden aangevuld met geld van de Nederlandse zuivelondernemingen, de Rabobank en de Nederlandse overheid. Het geld moet onder meer worden ingezet om het aantal koeien te verminderen en het uitkeren van een bonus aan stoppers. Saillant: de DDB, die toch als eerste met dit plan kwam, is niet uitgenodigd voor de gesprekken. Hoe het uiteindelijke plan er precies uit komt te zien en of het doorgaat, was het bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet bekend. Maar het heel rap verlagen van de fosfaatproductie is volgens Romijn de komende maanden de belangrijkste uitdaging van de Nederlandse melkveehouderij. ‘Daarvoor is - bovenop het

beschouwing

Zonder derogatie 20 procent minder koeien

Zonder een uitzonderingspositie in Brussel voor bemesting van Nederlandse landbouwgrond (derogatie), moet de Nederlandse melkveestapel met zo’n 30 procent krimpen. LEI Wageningen UR heeft de effecten van het eventueel wegvallen van de derogatie in kaart gebracht. Het LEI deed dat in opdracht van LTO Nederland en de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO). Dankzij derogatie mogen Nederlandse melkveehouders landbouwgrond met maximaal 230 tot 250 kilo stikstof per hectare uit dierlijke mest bemesten. Zonder derogatie ligt de grens op 170 kilo en nemen de mestafzetkosten voor de hele melkveehouderij toe met ongeveer 116 miljoen euro. Daar komt volgens het LEI ook nog eens 30 miljoen euro bij voor de aankoop van extra stikstofkunstmest en 9 miljoen euro voor extra fosfaatkunstmest, omdat veehouders deels moeten overstappen naar kunstmest. De cijfers van het LEI zijn nog geflatteerd. De onderzoekers hebben de dieraantallen van 2013 gebruikt. Inmiddels zijn er minstens 10 procent dieren meer. Dan lopen de kosten van het wegvallen van de derogatie al gauw op in de richting van € 18.000 per bedrijf.

van kracht worden van de fosfaatwet op 1 januari 2017 - een extra stap nodig. ‘We moeten laten zien dat we het ultieme willen doen om derogatie te behouden’, zegt Romijn. De LTO-melkveehouderijvoorman zegt goede hoop te hebben dat behoud van derogatie gaat lukken. ‘Maar als ons dat ook nog lukt onder dezelfde randvoorwaarden als nu, doen we het heel goed.’ Daarmee geeft hij expliciet aan dat de

kans reëel is dat de huidige normen van 230 en 250 kilo gram stikstof per hectare lager worden vanaf 2018. Dat maakt het voor de melkveehouderijsector een stuk lastiger om haar groeiambities te realiseren.

Sectorplan Rabobank

Alsof de lage melkprijs, het mestoverschot en het dreigende verlies van derogatie nog niet genoeg zijn, is de sector ook maatschappelijk draagvlak aan het verliezen.

Hans Maljaars (SGP): ‘Boeren zitten niet op industrieterreinen’ ‘De melkveehouderij bestaat uit gezinsbedrijven die leveren aan een markt die geliberaliseerd wordt. Dat merk je aan de maatschappelijke druk tegen de schaalvergroting en intensivering die dan optreedt. Het gaat immers niet om grote bedrijven,

weggestopt op industrieterreinen, maar om bedrijven die een grote invloed hebben op onze leefomgeving. Je kunt de melkveehouderij daarom niet overlaten aan de vrije markt. De huidige interventieregelingen zetten onvoldoende zoden aan de dijk. Het melkquotum willen we niet terug, maar we zoeken wel naar een vorm van Europese productiebeheersing die meebeweegt met de vraag naar zuivel. Daar hoort ook directe inkomenssteun uit Europa bij. Zodat er ruimte blijft voor voldoende grondgebonden gezinsbedrijven.’

Jan Huitema, Sieta van Keimpema, Ruud Huirne en Hans Maljaars spreken 21 september op de openingsavond van de Agrarische Schouw. AS

2016

Melkveehouders worden door de maatschappij in toenemende mate weggezet als ‘subsidievretende vervuilers, die met hun stallen, molens en monocultuur het landschap verpesten. Het begrip voor het doen en laten van een melkveehouder brokkelt af, zelfs in de dorpen. Ruud Huirne, directeur Food & Agri van Rabobank Nederland, luidt dan ook de noodklok. Hij stelt dat de melkveehouderij de glastuinbouw en de varkenssector achterna gaat als niet snel wordt bijgestuurd. Huirne ziet de sector worstelen met een te hoge melkproductie bij een te lage opbrengst, een overspannen mestmarkt en

het toenemende onbegrip bij de burger. De Rabotopman roept de regisseurs van de sector op om met een sectorbreed toekomstplan te komen, waarin met elkaar effectieve maatregelen worden afgesproken om de voorliggende problemen te tackelen. ‘Beter nu dan als het straks te laat is’, stelt hij. De sector pareerde meteen door te zeggen dat Duurzame Zuivelketen hier al volop mee bezig is. Maar Huirne vindt dat platform te vrijblijvend. In zijn opiniestuk in Melkvee100Plus stelt hij: ‘Ik denk langs drie lijnen. Ten eerste de markt: we moeten naar ons verdienmodel blijven kijken. Wat wil de consument in binnen- en buitenland?

Welke markten kunnen we nog ontsluiten? Hoe krijgen we structureel meer voor onze producten? Ten tweede onze omgeving: hoe krijgen we grip op het mest-

en fosfaatprobleem? En ten derde, hoe kunnen toekomstgerichte ondernemers hun bedrijf doorontwikkelen? Stilstand is achteruitgang, zeker internationaal

Ruud Huirne (Rabobank): ‘Er is behoefte aan een samenhangend plan’ ‘Ik heb erg veel reacties gehad op mijn voorstel tot een sectorplan en de meeste daarvan waren positief. Dit alleen al laat zien dat er behoefte is aan een samenhangend plan. En ja, ik

krijg concrete signalen dat dit wordt opgepakt. Als er niks gebeurt en er geen sectorplan komt, krijgt de melkveehouderij het zwaar. Verlies van vitaliteit en concurrentiekracht laat zich dan over pakweg vier of vijf jaar zien. Dat hebben we in de glastuinbouw en de varkenshouderij van nabij meegemaakt. De melkveesector is een sterke sector met een heel goed perspectief, maar we moeten nu een paar zaken goed regelen. Wij willen hierin als Rabobank graag meedenken.’

gezien. Kunnen we bijvoorbeeld iets slims verzinnen om de ‘stoppers’ te helpen stoppen en zo de ‘blijvers’ te versterken?’ Huirne zegt desgevraagd: ‘Het is nog niet te laat voor zo’n plan. De sector moet hierin het voortouw nemen. Wij als Rabobank zullen dit volop ondersteunen!’ Het woord is nu aan de boeren en hun belangen- en afzetorganisaties. Ze zullen snel orde op zaken moeten stellen. Want hun sector, die tot voor kort als lichtend voorbeeld werd gezien van succesvol ondernemen met oog voor de omgeving, zwalkt nu rond als aangeschoten wild, wanhopig op zoek naar rust en nieuw houvast.

2016

64 ste Agrarische Schouw LANDBOUWBEURS DONDERDAG 22 SEPTEMBER 2016 PARK HEREMASTATE JOURE VAN 8.30 UUR TOT 17.00 UUR

€

OPENINGSAVOND WOENSDAG 21 SEPTEMBER 2016 “PARTYCENTRUM ‘T HASKE, VEGELINSWEG 20 JOURE AANVANG 20.00 UUR

Symposium Thema: “€risis in de melkveehouderij, keert Europa de koude sanering?” Inleiding en officiële opening van de schouw door

Dhr. Fred Veenstra

Burgemeester van de gemeente De Fryske Marren Als sprekers aan het symposium nemen deel: Hans Maljaars beleidsmedewerker SGP-fraktie Tweede Kamer Sieta van Keimpema Voorzitter DDB en vice-voorzitter EMB Jan Huitema VVD Europarlementariër Landbouw– en Milieucommissie Ruud Huirne Directeur Food & Agri Nederland RABOBANK Avondvoorzitter

Henk Feitsma SPIN OFF Communicatie

www.agrarischeschouw.nl

VOEDING

Meer melk met mineralenmix De drang naar meer melken is sterk bij menig melkveehouder. Sinds dit jaar is het product NutriTek op de markt. Uit een pilot blijkt dat het een gemiddelde stijging van 1,6 kilo melk per koe per dag realiseert. Tekst Bouke Poelsma

Foto Rens Hooyenga

Speerstra Feed Ingredients uit Lemmer importeert het product en deed in Nederland en Belgie onderzoek op zes bedrijven. In de proef draaiden 850 koeien mee. De melkproductie steeg gemiddeld van 30,91 kilo melk per koe per dag naar 32,53. Een van de gebruikers is Cees Pieter van Burgsteden in Oosterwolde (Fr.) In maatschap met zijn vrouw Anky houdt hij 155 melken kalfkoeien, 120 stuks jongvee op 80 hectare grond. Het rollend jaargemiddelde is 9.150 liter, met 4,37 procent vet en 3,54

procent eiwit. Sinds april voert Van Burgsteden het product NutriTek bij aan zijn veestapel. ‘NutriTek is relatief nieuw. Een kennis van me was enthousiast en raadde me aan het te proberen.’ Van Burgsteden zag de melkproductie de afgelopen maanden toenemen met gemiddeld 1,5 liter per koe per dag. De melkveehouder betaalt € 1.600 per ton voor het mineralenmengsel (inclusief NutriTek). Droge koeien krijgen het product ook gevoerd. ‘Volgens mijn berekening is 1 kilo productiestijging nodig om de

kosten terug te verdienen.’

Boerengevoel

Hij vindt het lastig om dit resultaat volledig aan NutriTek toe te schrijven. ‘Het is moeilijk om dat te bewijzen.’ Maar Van Burgsteden heeft een prima gevoel bij NutriTek. Het product zorgt voor een juiste en rustige vertering en draagt bij aan een goede diergezondheid, stelt de melkveehouder. ‘Ik ga af op mijn boerengevoel. De koeien zien er goed uit en dat geldt ook voor de mest. De productiestijging zie ik niet los van het voeren van dit product.’ Van Burgsteden voert zijn melkkoeien in twee groepen: nieuwmelkte en oudmelkte koeien. De melkveehouder voert met MineralenOpMaat. Dat is een speciaal op maat

Van Burgsteden strooit de mineralen in de mengwagen.

gemaakt mengsel van mineralen, vitaminen én NutriTek, passend bij het huidige rantsoen. ‘Die emmer gaat dagelijks mee in de mengwagen. Wil je resultaat zien, dan moet je daar ook consequent in zijn.’

Minder broeivorming door ‘dikke snert’ Ieder jaar is het weer een uitdaging: de kuilbult goed afdekken zodat de kans op broei beperkt is. Steeds meer melkveehouders kiezen ervoor vloeibaar aardappelzetmeel bovenop de kuilen aan te brengen. Zo ook Peter van Kats en Arie Oerlemans. Beide zijn erg tevreden over de werking. Tekst Sandra Hoekstra

Foto Duynie

Een tekort aan zetmeel was voor Van Kats uit Zeewolde reden om het vloeibare aardappelzetmeel via Duynie aan te schaffen. ‘De combinatie van het hoge zetmeelgehalte en een luchtdichte toplaag op de kuil werkt perfect’. De melkveehouder voert het product in het mengvoer aan zijn 180 stuks melkvee, droge koeien en het jongvee. ‘Ik heb 20 hectare dijkkuilen. De kwaliteit van deze kuilen is slecht en ik kan deze kuilen minder goed aanrijden in de

sleufsilo. Voorheen dekte ik de kuilen af met plastic en banden en kwam er toch lucht in waardoor broei ontstond. Nu ik dit product gebruik, blijft de kuil goed. Het product bevat zo’n 633 gram zetmeel en 192 gram bestendig zetmeel per kilo drogestof. Hierdoor krijgen de droge koeien en het jongvee toch een goed rantsoen met vrijwel geen broei erin.’ Het product is niet geschikt voor nattere kuilen, stelt Van Kats. ‘Doordat het vloeibaar op de kuil wordt AS

gespoten, maakt het de natte kuil nog natter.’ Arie Oerlemans uit Ypecolsga is ook tevreden. ‘Wij gebruiken het als afdekmiddel op onze gras- en maiskuil. Per dag voeren wij 0,5 tot 1 kilo drogestof aan onze koeien door het mengvoer. De prijs schommelt, maar de vloeibare aardappelproducten zijn prijstechnisch altijd interessant’. De maatschap dekte de kuil voorheen af met aardappelvezel. ‘De aardappelvezel scheurde

open waardoor schimmel in de kuil kwam. Hierdoor traden verliezen op.’ Voor het afdekken van de kuil wordt een toplaag van 20 centimeter vloeibaar aardappelzetmeel op een strak gereden kuilbult gespoten binnen de sleufsilo-wanden. ‘Eerst is het een blubberbende. Het lijkt een beetje op dikke snert’, lacht Oerlemans. ‘Daarna wordt het hard. Dan kan er geen zuurstof meer bijkomen.’

Aardappelzetmeel wordt met een slang aan de tankwagen over de kuil gespoten.

2016

een slimme boer kiest voor gemak!

www.silobags.nl of bel 085-4011220

Gevulde zand- en grindslurven van 20 kilo met onverwoestbare stalen sluitring!

voor gemak! Bent ukiest een slimme boer?

de groeier

‘Te veel melkveehouders hockeyen zonder stick’ Naam: Jan-Hendrik (43, links) en Erik Damman (39) Plaats: Nagele Bedrijf: 380 melkkoeien, 3,6 miljoen kilo melk, zes robots en 370 hectare grond Bijzonderheid: Sinds 2009 hard groeien in melk en grond om marge te halen Tekst Jelle Feenstra

Foto Frans Mulder

Jan-Hendrik: ‘Wij halen een arbeidsproductiviteit van 1,7 miljoen kilogram melk per man. De gemiddelde arbeidsproductiviteit op een Nederlands melkveebedrijf is nog geen 600.000 kilo melk per man. Daarom gaat een aantal collega’s het niet redden. Er wordt niet efficiënt genoeg gewerkt of met tijd en geld omgegaan. Als de loonwerker komt, moet je niet blijven kijken, maar wat anders gaan doen.’ Erik: ‘In 2009, een slecht melkprijsjaar, kochten we voor 12 cent per kilo 700.000 kilo melkquotum en stapten we over van traditioneel melken naar robots. Zo verdriedubbelden we in een paar jaar tijd het aantal melkkoeien. Dankzij de robots realiseren we een veel hogere arbeidsproductiviteit dan we met een melkstal ooit hadden gehaald. Het stelt ons in staat om met drie fte praktisch alle landwerk op zowel ons melkveeals ons akkerbouwbedrijf zelf te doen. Daarmee, plus eenvoud in de bedrijfsvoering houden, realiseren we een kritieke opbrengstprijs van 21 cent per kilo melk.’ Jan-Hendrik: ‘Je mag zeggen dat we makkelijk praten hebben met een akkerbouwtak erbij. Maar ook dat was een bewuste keus. We hebben gekozen voor grondgebonden schaalvergroting en voor dat doel Overijssel verruild voor de Noordoostpolder. Sinds 1994 zijn we 10 procent per jaar gegroeid. Onze stelling is dat je om de stijgende kosten minimaal 5 procent per jaar moet groeien om op hetzelfde winstniveau te blijven. Met z’n tweeën 500 koeien melken moet makkelijk kunnen. Ons ideaal is deze omvang verdubbelen om met twaalf robots maximaal marge te realiseren. Niet omdat we zo nodig groot willen zijn, wel om het rendement verder omhoog te krijgen.’ Erik: ‘Want het kan altijd beter. Als je denkt dat je er bent, ben je te laat, heb ik geleerd in de tijd dat ik op topsportniveau hockeyde. Die mentaliteit hebben wij ook als ondernemer. Excuses tellen niet. Wij molken in 2014-2015 800.000 kilo melk over ons quotum en betaalden € 230.000 superheffing. Geen moment spijt van gehad. Boeren die nu klagen dat ze verrast zijn door fosfaatrechten hebben niet opgelet. En als je structureel melkt voor een kostprijs van 35 cent, moet je je afvragen of je melkveehouder wilt blijven. Daarom denk ik dat deze lange periode met lage melkprijzen zo verkeerd niet is. Een zekere mate van sanering is soms noodzakelijk om weer een ondernemende en toekomstgerichte sector te krijgen. Te veel melkveehouders doen maar wat. Ze hockeyen zonder stick.’ AS

2016

maisteelt

Maisareaal Noorden krimpt Het maisareaal in Nederland krimpt. Op landelijk niveau is het maisareaal dit jaar zo’n 7 tot 8 procent lager dan in 2015, zeggen verschillende specialisten. In het noorden van Nederland zien we al jaren een snellere daling van het maisareaal. Naast de derogatie, de lage melkprijs en de fosfaatrechten speelt ook het groeiende areaal suikerbieten een rol.

Tekst Sandra Hoekstra Foto’s Landpixel en W. Verstraaten

Het maisareaal in Nederland neemt al jaren achtereen af, met name in het noorden van Nederland. Tien jaar geleden stond er in het Noorden 43.728 hectare snijmais, blijkt uit cijfers van het CBS. Na een opleving in 2012 met 48.782 hectare snijmais constateert het CBS weer een daling. Dit keer een daling die langer aanhoudt. In 2015 teelde Noord-Nederland nog 43.817 hectare snijmais. Ten opzichte van 2012 is dit een daling van ruim 10 procent.

Meer bietenteelt

Het inkrimpen van het maisareaal zien we ook in de rest van het land. In 2012 werd er op landelijk niveau 231.811 hectare snijmais geteeld en vorig jaar nog maar 223.855 hectare: een krimp van 7.956 hectare. Volgens het CBS zit het maisareaal daarmee nog lang niet op het niveau van 2006, toen er 218.036 hectare snijmais stond. ‘Het maisareaal zal waarschijnlijk nog wel een aantal procenten krimpen waarna het totale areaal uiteindelijk stagneert’, verwacht Luuk Uelderink, regiomanager Noord-Nederland bij KWS Benelux. De reden dat het maisareaal ook dit jaar weer is gekrom-

pen komt deels door de toename van het suikerbietenareaal, stelt Uelderink. ‘Het areaal suikerbieten is dit jaar met 12.500 hectare toegenomen door de aantrekkende suikermarkt.’ Cosun adviseerde akkerbouwers niet te krap suikerbieten in te zaaien wegens het wegvallen van het suikerbietenquotum in 2017 en het feit dat 2016 het referentiejaar is voor de leveringsrechten vanaf 2017. Het volleveren van de toewijzing in 2016 is dus belangrijk voor de toekomstige teeltmogelijkheden. Volgens Uelderink zorgt niet alleen dit verdringingseffect voor deze krimp, maar heeft de lage melkprijs ook invloed. ‘De optie om mais aan te kopen wordt door de lage melkprijs nog kritischer bekeken, met als gevolg dat mais telen voor verkoop minder in trek is. Wat van grote invloed kan zijn, zijn de fosfaatrechten. Melkveehouders zullen door de fosfaatrechten koeien moeten afstoten wat inhoudt dat er minder voer nodig is’, stelt Uelderink. Jos Groot Koerkamp, commercieel manager bij Limagrain, denkt niet dat de lage melkprijs invloed heeft op het maisareaal. ‘Voedertechnisch is mais AS

In 2015 teelden we in het noorden nog 43.817 hectare snijmais. Ten opzichte van 2012 is dit een daling van 10,18 procent.

een goed gewas dat goed in het rantsoen van melkvee past. Mais is en blijft de belangrijkste energieleverancier. Je kunt het aankopen of zelf verbouwen, maar het verbouwen ervan is het goedkoopste en het meest efficiënt. Ik verwacht echter wel dat de fosfaatrechten invloed hebben op het maisareaal’, stelt Groot Koerkamp.

Derogatie

Uelderink en Groot Koerkamp zijn het erover eens dat het maisareaal beïnvloed wordt door de derogatie. Bedrijven die aan de derogatie willen voldoen moeten ervoor zorgen dat de landbouwgrond voor 80 2016

procent uit gras bestaat en voor 20 procent uit mais. Tot en met 2013 was de regel nog 70 om 30 procent.

Strokenteelt

Een ander probleem wat invloed kan hebben op het totale maisareaal is de inklinking van de bodem op veengronden. Groot Koerkamp stelt echter dat dit een geringe invloed heeft op het maisareaal. ‘Telers op gronden waar inklinking een probleem vormt, werken bewust met vruchtwisseling of strokenteelt. Strokenteelt is ontwikkeld om de draagkracht van de bodem te behouden, zodat de bodem door de bewerking van het land en de zware machines

veel harder dan landelijk naar ruim 1.000 hectare op landelijk niveau, maar daalde het fors na het natte voorjaar in 2012. Toen kwamen de verbeterpunten aan de orde’, weet Leeraar. Volgens hem groeit het areaal mais onder folie nu ieder jaar zo’n 2 tot 3 procent op landelijk niveau. In het Noorden groeit het ieder jaar zo’n 1,5 procent. ‘Ondanks de meerkosten van 300 euro per hectare realiseer je hogere opbrengsten. Je kan eerder beginnen met zaaien, de mais kiemt eerder en je hebt 1.000 kilo meer zetmeel per hectare.’

Maisbalen

niet daalt.’ Toch blijkt dat strokenteelt niet doorzet. ‘Strokenteelt helpt bij het behouden van de bodem, maar de kosten wegen niet op tegen de opbrengsten die met deze teelt worden behaald’, stelt Groot Koerkamp. Henk Pol, bedenker en ontwikkelaar van de strokenfrees, denkt daar anders over. Hij stelt dat strokenteelt leidt tot gelijke of hogere opbrengsten en verwacht dat strokenteelt de komende jaren weer toeneemt. ‘De laatste jaren is duidelijk geworden dat we de bodem minder moeten bewerken om verdere bodemdaling te voorkomen’, stelt Pol. ‘Dit jaar is het areaal strokenteelt in Nederland gekrompen, maar dat

heeft niets met de techniek te maken. Dit komt vooral door de liquiditeitspositie in de melkveehouderijsector. Strokenteelt is niet nieuw, maar niet veel boeren passen deze teelttechniek toe. In een tijd waarin de financiën het niet toelaten ben je minder snel geneigd een nieuw systeem toe te passen.’ Evenals strokenteelt is mais onder folie ook een teelttechniek die ogenschijnlijk niet verder groeit. Hein-Willem Leeraar, die deze teelttechniek in 2009 naar Nederland bracht, zegt dat die aanname niet correct is. Hij stelt juist dat mais onder folie de laatste jaren weer toeneemt. ‘Tot en met 2012 groeide het areaal mais onder folie AS

Een ander fenomeen zijn maisbalen. Willy Verstraaten uit Wanroy heeft sinds 2004 ervaring met het persen van maisbalen. Nu reist hij door heel Nederland hiervoor. ‘Vooral loonwerkers en boeren met een overschot laten mais persen tot maisbalen voor de verkoop ervan. Hiermee creëren zij een nieuwe afzetmarkt’, vertelt Verstraaten. De prijs van maisbalen varieert tussen de 60 en 80 euro per baal. De balen met 36 procent drogestof wegen rond de 950 kilogram. ‘Een maisbaal van 1.000 kilogram is te nat’, stelt Verstraaten. ‘Een drogestof percentage van 36 tot 42 is optimaal. Deze mais is volledig rijp en heeft het hoogste zetmeelpercentage.’ Volgens Uelderink en Groot Koerkamp zien melkveehouders geen heil in maisbalen. ‘Maisbalen zijn te duur’, stelt Uelderink. ‘Denk aan de kosten van het plastic en de loonwerker die je moet inschakelen.’ Groot Koerkamp: ‘Vooral paarden- en geitenhouders kopen maisbalen in, omdat zij een lage voersnelheid hebben, maar voor melk2016

veehouders is het minder interessant. Bij maisbalen heb je minder last van broei, maar wanneer je de maiskuil goed inrijdt in de sleufsilo heb je ook weinig kans op broei’, stelt hij. Verstraaten: ‘Het voeren van maisbalen moet bij je bedrijf en de voersnelheid passen. Bij een hogere voersnelheid is het minder interessant, maar boeren met een lage voersnelheid die mais inkuilen hebben vaker last van broei. Dat is zonde, want de voederwaarde van de mais gaat dan achteruit en dat beïnvloedt de voerefficiëntie.’

Baal mais voor € 68 Melkveehouder Ad Konijn (66) uit Wijdewormer voert zijn 60 melkkoeien al een aantal jaar maisbalen. ‘Het werkt uitstekend’, vertelt de melkveehouder. ‘Voorheen had ik last van broei, maar doordat ik nu maisbalen voer, heb ik hier geen last meer van. De koeien eten de mais goed, waardoor de voerefficiëntie hoger is. De maisbalen voer ik alleen in de herfst, de winter en in het voorjaar. Mijn koeien krijgen dan een halve tot hele baal per dag.’ Konijn koopt jaarlijks zo’n 100 stuks maisbalen van Firma Van der Wal uit Creil. ‘De maisbalen kosten ongeveer € 68 per baal. Het is duurder, maar de mais is en blijft van goede kwaliteit doordat het luchtdicht verpakt is.’ Voorheen teelde Konijn zelf mais, maar door de tegenvallende resultaten is hij hiermee gestopt. ‘Misschien ga ik dit in de toekomst weer doen, maar de maisbalen bevallen mij ook prima.’

Geen broei meer met maisbalen.

BERGSMA DRAIN Tel. Fax Email Internet

: 0566-689353 : 0566-689677 : info@bergsmadrain.nl : www.bergsmadrain.nl

Alle drainage producten zijn voorzien van KOMO keur

Wij zorgen voor gezonde voeding, elke dag, voor miljoenen mensen wereldwijd Elke dag voorziet FrieslandCampina miljoenen consumenten over de hele wereld van zuivelproducten met waardevolle voedingsstoffen zoals kindervoeding, zuiveldranken, kaas, yoghurt, toetjes, boter- en roomproducten, zuivelingrediënten en –halffabricaten. FrieslandCampina brengt het beste van twee werelden samen. Het vakmanschap en ondernemerschap van de ledenmelkveehouders wordt gecombineerd met de expertise van de medewerkers; van de kwaliteit van het grasland waarop de koeien grazen tot het op de markt brengen van smakelijke en gezonde zuivelproducten. Dat doet FrieslandCampina op een duurzame manier.

Ketting & Sleufloze Drainage en Bron bemaling

www.frieslandcampina.com

• corp adv A5 staand FrCamp.indd 3

07-07-14 15:31

Van Balen Boekhoudburo maakt het verschil

Een goede boekhouder kost u geen geld, maar levert u geld op! Dat is de filosofie van “Van Balen Boekhoudburo BV” te Jellum. Een full-service boekhoudkantoor, met een grote ervaring op het gebied van bedrijfsadministratie en belastingwetgeving. Van Balen Boekhoudburo BV maakt het verschil omdat wij garant staan voor: • Korte lijnen; • Persoonlijke- en klantvriendelijke benadering; • Steeds dezelfde contactpersoon; • Kort telefonisch advies behoort tot onze service en kost daarom niets. • Rapportbespreking behoort tot de standaard werkzaamheden en wordt niet extra in rekening gebracht. Kortom uw belang = ons belang!

Onze diensten • Jaarcijfers • Loonadministratie • Belastingaangifte • Fiscale- en juridische adviezen • Mestboekhouding • Ondernemersplan • Bedrijfsoverdrachten • Studiegroepen • Cursussen

Van Balen Boekhoudburo BV Hegedyk 16 9026 BB Jellum Tel. +31(0)58 251 9296 info@vanbalenboekhoudburo.nl

www.vanbalenboekhoudburo.nl

productnieuws

Bodemdenken Agriton wortelt

et het denken in kringlopen van bodem-plant-dier-mest was Agriton jarenlang een vreemde eend in de bijt. Nu, in het jaar dat Agriton haar 25-jarig jubileum viert, is daarvan geen sprake meer. De filosofie wordt omarmd. In een kwart eeuw kan veel veranderen. Toen Agriton-oprichter Frits van der Ham in 1991 in de landbouw praatte over het behandelen van drijfmest om deze te laten rijpen in plaats van rotten, werd hij vreemd aangekeken. Hij en zijn opvolgers, de huidige directeuren Jan Feersma-Hoekstra

en Albert de Puijsselaar, ondervinden inmiddels dat veehouders en akkerbouwers weer echt oog voor de bodem krijgen. Effectieve Micro-organismen (EM) werd door Agriton geïntroduceerd en is een begrip geworden in de agrarische sector. Ook een product als Bokashi wint terrein op menig bedrijf. ‘Dat doet mij echt deugd’, zegt Jan Feersma-Hoekstra daarover. ‘Het is namelijk mijn persoonlijke missie duidelijk te maken dat we onze bodem uitputten’ De Puijsselaar vult hem aan: ‘Na 25 jaar kunnen we stellen dat ons gedachtengoed gelukkig steeds meer gemeengoed wordt. Een kwestie van lange adem. En met onderzoek en praktijk aantonen dat we met EM als basis voor onze landbouwproducten op het goede spoor zitten.’

Remon levert energiezuinige boerderijboiler

lke melkveehouder gebruikt meerdere malen per dag heet water. Onder andere om leidingen en melktank goed te reinigen. Veel ouderwetse boilers houden het water de hele dag op een hete temperatuur met als resultaat een hoge gasrekening en korte levensduur van de boiler. Remon Waterbehandeling is hier op ingesprongen en brengt sinds enige tijd een energiezuinige boerderijboiler op de markt. Ook Symen Arendz en Jenny Arendz-Hartlief uit De Veenhoop werken met zo’n nieuwe boiler. ‘Wij waren nooit erg tevreden over onze oude boiler. Hier zat een waakvlam in die vaak uitsloeg waardoor we vaak geen heet water hadden. Ook waren die boilers na een aantal jaren alweer aan

vervanging toe en verbruikten ze veel gas. Toen we hoorden dat Remon ook warmwatersystemen verkocht, hebben we gebeld’, vertelt Symen Arendz. ‘We hebben al sinds 1997 bronwater van Remon en wisten dus dat we kwaliteit konden verwachten. Technisch adviseur Theo Oevering van Remon heeft ons vervolgens goed voorgelicht waardoor we het juiste systeem konden kiezen. Inmiddels draait onze boerderijboiler al bijna een half jaar naar volle tevredenheid.’

Klauwen sparen met rubber in melkstal

‘Europa is wat wij er van maken’

eer grip en minder belasting van de klauwen. Om die reden investeerde melkveehouder Simon Kat uit Dirkshorn in de rubberen matten van BosRubber. De op maat gemaakte rubberen matten liggen nu ruim een jaar in de nieuwe 2x12 zij-aan-zij melkstal. ‘Mede door de bouw van de nieuwe stal zijn we ons gaan oriënteren op dit gebied. Ik wilde graag een goede vloer met veel grip voor de koeien in de melkstal. In een zij-aan-zij melkstal moeten de koeien een draai van 90 graden maken. Bij een harde vloer glijden ze eerder uit en

worden de klauwen te veel belast. De rubberen matten zijn zacht. De koeien hebben meer grip en durven beter de melkstal in te lopen.’ Volgens Kat zijn de matten goed schoon te houden. ‘De mest koekt niet aan en de matten worden niet glad.’ Het plaatsen van de matten doet BosRubber of een van haar dealers. De op maat gemaakte matten rollen zij uit en zetten ze vast met roestvrijstalen strippen en slagpennen. Doordat de matten op maat worden gemaakt, zitten er geen naden in. Hierdoor kan geen vuil tussen de matten komen.

e landen tuinbouw heeft in vele opzichten te maken met Brussel. Denk hierbij aan betalingsrechten, handelsakkoorden, mededinging, agrarisch natuurbeheer, Natura 2000, nitraat, klimaatbeleid, gewasbescherming, diergezondheid en dierenwelzijn. In de campagnes voor de Tweede Kamer Verkiezingen op 15 maart 2017 zal de Europese samenwerking weer hoog op agenda’s staan. Het besluit van het Verenigd Koninkrijk om uit de Europese Unie te stappen (“Brexit”) raakt boeren en tuinders. Niet alleen via de export en het toekomstig Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB), maar vooral in de toekomstige koers van de Europese Unie. Wat betekent Brexit voor ons? Wat willen wij? Alle antwoorden op die vragen zijn wellicht niet eenvoudig te geven, maar 2016

meer duidelijkheid scheppen kan wel. Daarvoor is Europe Direct. Deze organisatie helpt u een kijkje in de keuken te nemen van Brussel en de werking van het GLB. Wilt u bijvoorbeeld hier het komende vergaderseizoen aandacht aan schenken? Zoek dan voor meer informatie over mogelijkheden contact met Klaas Johan Osinga, e-mail: Europedirect@ltonoord.nl of GSM 06 10586047

ROYAL A-WARE UW KETENPARTNER

Als familiebedrijf zijn wij gespecialiseerd in het produceren, rijpen en verpakken van kaas en andere verse foodproducten. Samen met onze ketenpartners bouwen wij dagelijks aan kortere, beter renderende agrifoodketens. Al meer dan 125 jaar.

Melkzaken (0)88 73 81 678 - melkveehouder@royal-aware.com - www.royal-aware.com

ÂŽ NIEUWE GENERATIE MELKVEE TECHNOLOGIE

Ons doel is om de koe op een natuurlijke manier te laten presteren naar haar genetisch potentieel. NutriTek bestaat uit de bewezen metabolieten van de originele Diamond V en nieuwe fermentatie metabolieten, unieke antioxidanten en polyfenolen. Deze DV Bioactivesâ&#x201E;˘ werken samen om de immuniteit, penswerking en prestaties te ondersteunen.

Gezonde koeien geven meer melk. * VFA = Vluchtige vetzuren

Ontdek Kijk voor gebruikerservaringen en meer over de informatieve filmpjes op voordelen van www.nutritek.nl NutriTek!

Exclusieve Diamond V distributeur in de Benelux

Voor meer informatie bel: 0514-569001 of kijk op onze website www.speerstra.com

standhouders

Agrarische Schouw: ideale ontmoetingsplek Drie standhouders blikken vooruit op de Agrarische Schouw van donderdag 22 september. Hoe beleven zij de beurs en wat hebben ze bezoekers te bieden? Tekst Bouke Poelsma

Foto Archief Agrarische Schouw

Toen de Agrarische Schouw in de jaren zeventig een wat moeizame periode doormaakte, vond Tjerk de Blaauw het wel mooi geweest. Met zijn mechanisatiebedrijf besloot hij de Jouster beurs de rug toe te keren. Toen zijn zoon Johannes enkele jaren later in het bedrijf kwam, vond Mechanisatiebedrijf De Blaauw de weg terug naar de Agrarische Schouw. ‘Met vestigingen in Sneek, Heerenveen en Hemelum is de beurs voor ons een thuiswedstrijd. Na een korte periode van afwezigheid staan we er nu al weer tientallen jaren achtereen’, vertelt Johannes de Blaauw. Op de beurs peilt hij de stemming onder (potentiële) klanten. Mede aan de hand daarvan kan hij een inschatting maken van de verwachte handel. ‘De kooplust is natuurlijk wel eens groter geweest. Er mag wel een dubbeltje bij de melkprijs op.’

een minigraver van Kubota.

Stand delen

De vier Friese ForFarmers-dealers hebben op de Agrarische Schouw een gezamenlijke stand. Het gaat om Weidse Blik uit Joure, Van der Wal uit It Heidenskip, Politiek uit Lollum en De Jong uit Parrega. Namens Weidse Blik vertelt Jan Kroes dat de beurs een ideale plek is om bestaande klanten en potentiële klanten te ontvangen. ‘De opkomst is ieder jaar weer goed in Joure. We kunnen er goede en gezellige gesprekken voeren. Normaal gesproken gaan wij bij de boeren langs. Nu kunnen we hen op onze stand verwelkomen.’ De ForFarmers-dealers presenteren op de Agrarische Schouw het vernieuwde programma Melk€fficiënt. Daarmee kunnen melkveehouders in kaart brengen wat de financiële consequenties zijn van veranderingen die zij doorvoeren Sociaal karakter op hun bedrijf. Daarbij De Agrarische Schouw is wordt onder meer rekening voor Johannes de Blaauw gehouden met de (mest) niet alleen een plek om weten regelgeving en handel te drijven. Hij roemt fluctuerende melkprijzen. het sociale ‘Zo kunnen karakter van veehouders de beurs. ‘Het ‘Het is soms net vlot de meest is soms net rendabele bedeen reünie. Ook een reünie. rijfsstrategie dat vind ik beOok dat vind bepalen’, vertelt langrijk.’ ik belangrijk.’ Jan Kroes. Het mechanisaDe ForFarmtiebedrijf toont ers-dealers op de beurs onder meer de verwachten veel aanloop nieuwe type trekkers van op hun stand. Ze staan New Holland, een voercontinu met acht mensen mengwagen van Trioliet en klaar om beursbezoekers bij AS

Op de Schouw wordt veel aan relatiebeheer gedaan.

te praten. ‘De lage melkprijs en de invoering van een systeem met fosfaatrechten zijn actueel. Daar spelen wij op in’, aldus Jan Kroes.

Gezelligheid

Reproplus Noordwest Friesland & Noord-Holland staat voor het derde opeenvolgende jaar op de Agrarische Schouw. De zelfstandige KI-organisatie deelt een stand met Melkcontrole Nijland. Dat is een goede combinatie, zo vertelt Jaring Hiemstra. ‘Net als wij zijn zij onafhankelijk en particulier.’ Samen met Sjaak Boots geeft Jaring Hiemstra leiding aan Reproplus Noordwest Friesland & Noord-Holland. Reproplus Westerkwartier, Lauwersland en Noordenveld draagt een vergelijkbare naam, maar is een zelfstandige organisatie. Jaring Hiemstra noemt de Agrarische Schouw een gezellige beurs, waar hij 2016

volop aan relatieonderhoud doet. ‘Wij staan er niet voor de handel. Die vindt vooral plaats op het boerenerf.’ Volgens Hiemstra is functionele fokkerij en het streven naar saldo en probleemloos vee erg belangrijk in de melkveehouderij. Hij merkt dat exterieurfokken in het Noorden niet echt een item is. ‘Onze klanten zijn vooral rationeel en resultaatgericht bezig met fokkerij. Dat past bij de aard van Reproplus. Daar hoort ook het bewust inzetten van andere rassen bij.’ Actief bezig zijn met vruchtbaarheid is voor melkveehouders van groot belang om de motor draaiende te houden, zo stelt Hiemstra. Hij kijkt ernaar uit hen daarover bij te praten onder het genot van een bakje koffie of de gratis snert die ze samen met Melkcontrole Nijland uitdelen rond het middaguur.

UW KOEIEN OF GEITEN VLOT DE MELKSTAL IN KRIJGEN?

Standnr. 4

Levering via uw melkmachinedealer:

Willemsoord

Tel. 0521 588 785

| www.deddenbv.nl

De specialist voor jongvee en koematrassen Eigenschappen van rubber in de melkruimte;

• warmte isolerend • Geluiddempend • Gemakkelijk schoon • Antislip te maken • Goede indrukking • Meer rust voor de koe • Slijtvast

Rubber voor in de melkstal op rol www.bosrubber.nl • Tel. 0224-571468 Handelsweg 3 • Schagerbrug

HIEMSTRA

SILO- EN VIJZELMONTAGE Het adres voor: • nieuwe en gebruikte kunstmest- en veevoersilo’s • reparatie van uw silo en vijzel • montage van vijzels d1 k stan • silo verplaatsen Bezoe De Krome Sâne 1, 8491 PE Akkrum Tel. 0566-651230 of 06-22454674 - fax 0566-652394 Hiemstra - AS Joure 2014.indd 1

8-9-2014 14:48:33

Uw onafhankelijke gesprekspartner bij:

STAL

vanaf € 199

• Bedrijfsovername

Altijd en overal zicht op uw koeien?

Joram Hofman 06-29264592 www.stalzicht.nl

• Echtscheiding • Samenwerken

Bearsterdyk 48 9025 BR Bears t. 058 2519724

m. 06 15840317 e. trukezeinstra@planet.nl i. www.trukezeinstra.n

bemesting

Drijfmest met kunststof tank over het land De gift van drijfmest wordt de laatste jaren met steeds grotere machines gedaan. Het gewicht veroorzaakt een aanslag op de grond. Reden voor Jan en Huite Zonderland om voor een tank van kunststof te kiezen. Tekst+Foto Sjoerd Hofstee

Huite (21) Zonderland liep vorig jaar over de Agrarische Schouw in Joure en zag op de stand van Rosier & Greidanus uit Winsum een drijfmesttank staan van Zunhammer. Een tank niet van staal, maar van composiet, oftewel: kunststof. ‘Ik was meteen geïnteresseerd’, zegt de jonge boer die met zijn vader Jan (65) in Herbayum 120 koeien melkt en hun circa 60 hectare grasland zelf bemest. ‘Wij werkten tot vorig jaar met een 9-kuubs Joskin. Niets ten nadele van dat merk, maar de machine beviel

niet. De vacuümpomp zorgde ervoor dat ik de tank nooit goed vol kreeg. De banden waren te hard waardoor er structuurbederf optrad en de sleepvoet bemester veroorzaakte vaak versmering op het land.’ Opknappen en veranderen zou het nodige kosten en dan waren ze wellicht nog niet tevreden. ‘We gingen ons dus oriënteren op wat anders, waarop ik de Zunhammer zag staan in Joure’, vervolgt Huite. ‘Met name het veel lichtere gewicht van de tank sprak ons aan. In de uitvoering die wij nu

kochten, scheelt dat maar liefst 3 ton aan gewicht.’ Die uitvoering bestaat uit een 10-kuubs tank op een enkele as. De 7,12 meter brede sleufkouterbemester is van Tjalma uit Oldekerk, deze is door Rosier & Greidanus er opgezet. Net als de wormpomp, de gekantelde verdeelmolen, de zuigarm en de 85 centimeter brede Trelleborg banden. ‘Het vullen met de wormpomp gaat iets langzamer dan met de vacuümpomp, maar bij het uitrijden wordt de mest veel beter en mooier verdeeld’, vertelt Huite. ‘Je moet niet denken dat de kunststoftank goedkoper is. Eerder vergelijkbaar’, vertelt Jan. ‘De winst halen we volgens mij doordat hij veel lichter is. Structuurbederf moet je zoveel mogelijk proberen te voorkomen.

Huite Zonderland rijdt drijfmest uit met zijn nieuwe, duidelijk lichtere, tank.

En een voordeel is dat de tank meetelt voor de MIA en Vamil omdat hij van kunststof is.’ Bang dat kunststof sneller slijt of kwetsbaarder is dan staal, zijn ze niet. ‘Onze kunststof kunstmestsilo heeft veertig jaar agressieve stoffen bevat en is nog in prima staat. Garanties hebben we niet, maar wel vertrouwen dat deze tank jaren mee kan zonder problemen’, besluit Jan.

reiniging

De kracht van warm water reinigen Eigenlijk elk melkveebedrijf kent wel een hogedrukreiniger. Vaak zijn dit de eenvoudige uitvoeringen, werkende op koud water. In navolging van veel akkerbouwers, kiezen melkveehouders vaker voor een warmwaterreiniger. Duurder, maar heet water werkt beter tegen hardnekkig vuil. Tekst Sjoerd Hofstee

Foto’s Roswhita van der Zee

Popke Dijkstra melkt in Nij Beets 145 koeien in maatschap met zijn vader Lieuwe. Tot voor kort reinigden zij de kalverhokjes en hun 2x12 melkstal altijd met een gewone hogedrukreiniger. ‘Alle eenlingboxen reinigen we altijd nadat een kalf er is gehuisvest. Om ze goed schoon te krijgen gebruikten we schuim en chemische middelen. Dat hielp wel, maar het was omslachtig en het resultaat viel toch niet honderd procent mee. En ook in de melkstal hadden we last dat we de melkklauwen en putrand

net niet goed genoeg schoon kregen. Een biofilm bleef vaak achter, terwijl we wel vaak en veelvuldig reinigden.’ Tot Dijkstra een paar maanden geleden bij toeval een andere machine te gebruiken kreeg via Van der Zee uit Joure. Dit bedrijf is een Karcher Store & Service Center en plaatste tijdelijk een HDS-model bij de maatschap Dijkstra. Deze reinigt met heet water. ‘We waren gelijk positief gestemd over het resultaat en willen niet meer anders’, vertelt Popke. In aanschaf AS

is zo’n machine wel duidelijk duurder, het scheelt denk ik ruim € 2000. Maar het werkt sneller én vooral beter. Bovendien kregen we via een actie tussen Karcher en LTO Ledenvoordeel nog € 175 terug op de aanschaf.’ Van een biofilm op de melkklauwen is geen sprake meer. En met de verstelbare pistool kan Dijkstra de druk te allen tijde aanpassen, waardoor hij niets kapot spuit. De machine draait op krachtstoom en een gewone waterleiding. Daarbij kan hij een watertemperatuur tot 155 graden halen. Met name bij reinigen van machines van oliën en vetten is dat een voordeel.

Blaren

Dijkstra houdt het vooralsnog op 90 tot 100 graden. ‘Dat werkt in de melkstal en de kalverhokken afdoende. De coli-en aureusbacte2016

Popke Dijkstra (links) en Fokke van der Zee tonen de nieuwe hogedrukspuit die tot 155 graden reinigt.

riën gaan daarbij dood. En bovendien zijn wij wat voorzichtig met de slangen en onszelf. Daarmee bedoel ik dat het materiaal niet onnodig onder druk hoeft te worden gezet en voor jezelf is een hele hoge temperatuur ook risicovoller. Ik kan uit ervaring vertellen dat je van 100 graden warm water best een blaartje op kunt lopen.’

Laura Winter van Winter’s Farm te Vriezenveen, winnaar ‘Beste Veestapel van Nederland 2016’

T VANKOM N E B U D! E WEL HART CRV-STAN OP DE

‘HOE FOKT U EEN MAKKELIJK TE MANAGEN, EFFICIËNTE VEESTAPEL? DE BETTER LIFE-FOKKERIJGETALLEN MAKEN HET U MOGELIJK!’ Door in de veestapel en bij de stierkeuze te selecteren op Better Life Gezondheid en Better Life Efficiëntie kan iedereen een efficiënte en makkelijk te managen veestapel fokken.

ONDERZOEK BEVESTIGT DE WAARDE VAN DE UNIEKE CRV-FOKKERIJGETALLEN BETTER LIFE GEZONDHEID

BETTER LIFE EFFICIËNTIE

‘Koeien die gemakkelijk te managen zijn en zonder problemen oud worden’

‘Koeien die lang meegaan en gemakkelijk veel melk produceren per kilo voer’

De 25 procent beste koeien voor Better Life Gezondheid realiseerden:

De 25 procent beste koeien voor Better Life Efficiëntie realiseerden:

• 58.000 cellen/milliliter lager celgetal • 38 procent minder subklinische mastitis • 40 procent minder mortellaro • 45 procent minder stinkpoot • 48 procent minder ketose • 30 dagen kortere tussenkalftijd • 62 procent minder zware geboortes bij vaarzen

• 13.000 kilo melk hogere levensproductie • 10 maanden langere levensduur • 4,2 kilo melk hogere dagproductie • 11-16 punten hogere lactatiewaarde (lactatie 1-3) (Bron: onderzoek op basis van data van 61.000 koeien door Eva Koole, Van Hall Larenstein, Leeuwarden)

CRV4ALL.NL

de omschakelaar

‘Vrije markt schopt gezinsbedrijven onderuit’ Naam: Sjoerd de Witte (45) Plaats: Dronrijp Bedrijf: Melkveebedrijf met 80 melkkoeien, jaarproductie 750.000 kilo melk, 54 hectare grasland Bijzonderheid: Schakelde in januari 2016 om naar een biologische bedrijfsvoering Tekst Sandra Hoekstra

Foto Niels de Vries

‘Vijf tot zes jaar geleden begon het bij mij te kriebelen, omdat ik op een andere manier wilde groeien. Ik wil niet nog meer koeien melken om een hoog rendement te halen en sla daarom een andere weg in. De omschakeling destijds was lastig, omdat ik eerder ‘slechts’ 45 hectare landbouwgrond had en een stal voor 115 koeien. Bij een biologische bedrijfsvoering vervalt de derogatie en moest ik in verhouding te veel koeien inleveren.’ ‘Na de afschaffing van het melkquotum is er geen systeem meer dat vraag en aanbod in balans houdt. De melkprijs zal vast herstellen, maar de stabiliteit is weg. De vrije markt bepaalt. Ik denk dat de grote bedrijven overblijven en de landen die het goedkoopst melk kunnen produceren zich sterk ontwikkelen. De kleine gezinsbedrijven lopen gevaar: als zij geen nichemarkt kunnen veroveren worden ze omver geschopt. Deze bedrijven moeten dan mee in de industriegedachte en dat is niet mogelijk met een gemiddelde grondprijs van € 50.000 per hectare. Ik wil hier niet in meegaan.’

‘Nederland staat bovenaan op de lijst wat betreft melkkwaliteit, maar de vrije markt dwingt boeren zo goedkoop mogelijk te produceren. We knijpen alles uit om wat te kunnen verdienen. We kunnen in deze industriegedachte niet opboksen tegen de goedkoop producerende landen. Daarnaast geldt daar andere weten regelgeving dan in Nederland. De overheid ontneemt de veehouderijsector producten die goed werken, zoals antibiotica.’ ‘Daarbij komt dat steeds meer consumenten kiezen voor bewust eten, zoals biologisch. Ik denk daarom na omschakeling ook minstens zo goed een stuk brood te kunnen verdienen, ook al is de kostprijs naar schatting 8 cent per liter melk hoger en kan ik minder makkelijk bijsturen met bijproducten en kunstmest. Ik zie dat als een uitdaging, al wordt dat vast wennen.’ ‘Eko Holland kondigde in januari nog aan ruimte te hebben voor 30 miljoen kilo biologische melk. Door een tekort haalden ze melk uit het buitenland. Vanaf juli hanteerden ze een poosje een wachtlijst, omdat ze vraag en aanbod in balans willen houden. Zelf sta ik niet op de wachtlijst. Vanaf november 2017 lever ik aan deze fabriek biologische melk.’ AS

2016

prognose

Regels grondgebonden groei De Melkveewet verplicht bedrijven met een fosfaatoverschot om bij uitbreiding voor extra grond te zorgen. Diverse melkveebedrijven die de afgelopen twee jaar groeiden, blijken moeite te hebben om aan deze regels te voldoen. Een boete riskeren is geen optie, maar nu nog bijsturen is erg lastig. Tekst Berrie Klein Swormink

In gesprekken tussen melkveehouders gaat het vaak over fosfaatrechten als de rem op uitbreidingsmogelijkheden. Echter, voor veel bedrijven is de zogenoemde AMvB grondgebondenheid, onderdeel van de Melkveewet, eerder beperkend. Sinds januari van dit jaar hebben melkveehouders te maken met de Algemene Maatregel van Bestuur Verantwoorde groei melkveehouderij (AMvB grondgebondenheid). De overheid wil met de AMvB grondgebondenheid voorkomen dat de melkveehouderij grondloos kan groeien. De AMvB beperkt de mogelijkheid om groei na 2014 via mestverwerking op te vangen. Afhankelijk van het fosfaatoverschot per hectare moet 25 of 50 procent van de groei verantwoord worden met extra grondverwerving (lees ook ‘AMvB regelt grondgebonden groei’). Voor de fosfaatrechten geldt 2 juli 2015 als referentiedatum terwijl de AMvB grondgebondenheid uitgaat van 2014 als referentiejaar. Dit kan betekenen dat een bedrijf voldoende fosfaatrechten voor de huidige veestapel krijgt toegewezen, maar extra grond moet ver-

Foto Landpixel

werven om aan de AMvB te voldoen. In het noorden van het land is het aantal melkveebedrijven met een fosfaatoverschot beperkt in vergelijking met de rest van Nederland. In de weidegebieden in het Noorden ligt de veedichtheid op de melkveebedrijven tussen 1,6 en 1,8 melkkoe per hectare. Vorig jaar gemaakte berekeningen van LEI Wageningen UR geven aan dat in de provincies Drenthe, Flevoland, Friesland en Groningen minder dan duizend melkveehouders een gemiddeld fosfaatoverschot hebben van 20 kilo per hectare of meer. Vooral in Noord-Brabant en in mindere mate in de provincies Gelderland en Overijssel hebben bedrijven met melkvee door de AMvB extra grond nodig als ze uitgebreid hebben sinds 2014.

Niet actief mee bezig

‘Veel melkveehouders hebben de eisen rond grondgebondenheid nog onvoldoende tussen de oren’, zegt Rick Hoksbergen, relatiemanager bij Alfa Accountants en Adviseurs in Leeuwarden. ‘Bedrijven AS

met een fosfaatoverschot die sinds 2014 gegroeid zijn, zullen voor het eind van dit jaar hun zaakjes op orde moeten hebben. We merken echter dat niet alle betreffende ondernemers daar actief mee bezig zijn.’ In het noorden van het land valt het door de bank genomen wel mee met

AMvB regelt grondgebonden groei De Melkveewet of Wet Verantwoorde Groei Melkveehouderij beperkt melkveebedrijven die grondloos willen groeien. De wet is uitgewerkt in een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Deze is ingegaan per 1 januari 2016 en sluit aan op de systematiek van de Meststoffenwet. Volgens de AMvB moet uitbreiding in de melkveehouderij minimaal gedeeltelijk grondgebonden gebeuren. Bedrijven met een overschot van minder dan 20 kilo fosfaat per hectare mogen bij uitbreiding alle te veel geproduceerde mest verwerken (indien er sprake is van een fosfaatoverschot). Bedrijven met een overschot van 20 tot en met 50 kilo per hectare moeten bij uitbreiding 25 procent van de hoeveelheid extra geproduceerde fosfaat op extra landbouwgrond kunnen plaatsen. Het overige deel mag worden verwerkt.

2016

problemen als gevolg van onvoldoende grondgebonden groei, vindt Watze van Balen van Van Balen Boekhoudburo in Jellum (Fr.). ‘Voor de meeste klanten hebben we bij het indienen van de gecombineerde opgave ook in beeld gebracht hoe ze ervoor staan wat betreft de AMvB grondgebondenheid’, vertelt Van Balen. ‘Vooral bij intensieve bedrijven die sinds 2014 flink gegroeid zijn, was extra aandacht nodig. Die categorie is niet zo groot. Bedrijven in deze categorie die wij begeleiden, hebben doorgaans via kortlopende pacht van extra grond gezorgd dat ze aan de regels voldoen.’

Enkele oorzaken

Dat diverse melkveehouders zich nog niet zo druk maken over de gevolgen van de AMvB grondgebondenheid heeft volgens Hoksbergen enkele oorzaken. ‘Er is een categorie melkveehouders die de gevolgen voor het eigen bedrijf onderschat. Vooral gevoelsmatig hebben deze ondernemers geconcludeerd dat ze wel aan de eisen zullen voldoen. Als we zaken daadwerkelijk op

onvoldoende op netvlies Groei in aantal koeien betekent voor veel bedrijven tegenwoordig ook verplichte groei in land. Nog niet iedereen heeft dat voor elkaar.

Meerjarige VVO niet voldoende voor vrijstelling AMvB een rij gaan zetten, blijkt dat niet altijd het geval. Het komt bijvoorbeeld voor dat melkveehouders beschikken over voldoende grond voor het aantal stuks vee, maar dat ze toch niet aan de eisen voldoen vanwege de gestegen melkproductie per koe. Die zorgt op papier voor een toename van de fosfaatproductie van het hele bedrijf.’ Volgens Hoksbergen is er ook een groep melkveehouders die bewust niet streeft naar naleving van de regels van de AMvB grondgebondenheid. ‘Ze baseren zich op het gerucht dat ze voor iedere kilo fosfaat die ze niet kunnen verantwoorden een boete krijgen van € 11. Dat risico willen ze wel lopen. Maar het klopt niet. Wie zich niet houdt aan de AMvB grondgebondenheid pleegt een economisch delict. Die worden zwaar bestraft en kunnen hoge boetes opleveren.’ Hoksbergen verwacht dat de NVWA niet voor februari 2017 actie zal ondernemen tegen melkveebedrijven die zich niet houden aan de AMvB grondgebondenheid. ‘Melkveehouders kunnen tot 1 januari 2017 in theorie nog actie onder-

nemen om aan de eisen te voldoen. Op 1 januari 2017 is duidelijk hoe groot de fosfaatproductie op een bedrijf in 2016 is geweest. Bemestingsplannen die voor 1 februari 2017 ingediend moeten zijn, kunnen de NVWA op het spoor zetten van bedrijven die de AMvB grondgebondenheid overtreden.’

Minderen in vee

Een lastig punt bij de AMvB grondgebondenheid is dat je in de laatste maanden van het jaar nauwelijks nog mogelijkheden hebt om je zaakjes op orde te krijgen. De AMvB grondgebondenheid gaat uit van de grondsituatie bij het indienen van de Gecombineerde Opgave in april-mei. Daar is nu dus niets meer aan te doen. ‘De enige opties die overblijven, zijn het verkleinen van de veestapel en/of het verlagen van de melkproductie per koe. Weinig aantrekkelijke opties, waarbij geldt: hoe langer je wacht hoe drastischer er ingegrepen moet worden. Stel je hebt op jaarbasis vijf koeien te veel. Als je wacht tot 1 oktober, zul je twintig koeien moeten afvoeren, om de gewenste AS

Melkveehouders die aantoonden dat ze voor 30 maart 2015 financiële verplichtingen waren aangegaan om het (verwachte) mestoverschot te verwerken, konden vrijstelling aanvragen van de eis dat een deel van de groei van het melkveefosfaatoverschot gecompenseerd moet worden met extra grond. Melkveehouder Germ de Boer uit Tirns vroeg, net als andere collega’s met een intensief bedrijf, deze vrijstelling aan omdat hij voor zijn toekomstige mestoverschot meerjarige Vervangende Verwerkingovereenkomsten (VVO’s) had afgesloten. ‘Volgens de overheid voldoen we met VVO’s niet aan de vrijstellingseisen’, meldt De Boer. Toch hoeft De Boer dit jaar geen koeien weg te doen. De RVO zag ook in dat afwijzingen na de gecombineerde opgave in mei boeren voor het blok zouden zetten. Voor 2016 geldt de vrijstelling dus wel.

De Boer hoopt daarbij in 2017 met zijn bedrijf een groeisprong van 150 – 200 melkkoeien te kunnen maken. ‘Daarvoor zullen we nu dus extra grond moeten verwerven. Op zich heb ik geen moeite met verplichte grondgebondenheid. Maar dan moeten we als ondernemers wel de ruimte krijgen om te werken met bedrijfsspecifieke aanwendingsnormen, gebaseerd op onttrekking. Zeker voor melkveehouders in het Noorden is dat nodig. BEX-voordeel hebben we hier niet vanwege het grote aandeel gras in het rantsoen. BEX staat voor Brabantse excretienorm’, grapt de melkveehouder. ‘Bedrijfsspecifieke mestaanwendingsnormen verkleinen het landelijke mestoverschot met 30 tot 40 procent. Voor mijn eigen bedrijf zou het betekenen dat ik 80 kuub drijfmest per hectare kan aanwenden in plaats van 60.’

vermindering van de fosfaatproductie te bereiken.’ Ondanks de relatief lage veedichtheid, wordt het ook in het noorden van Nederland steeds lastiger om extra grond in gebruik te nemen. ‘Wie pas in april om zich heen gaat kijken naar wat extra hectares, vist steeds

vaker achter het net’, waarschuwt Hoksbergen. ‘We zien dat melkveehouders die pachtgrond aangeboden krijgen daar vaak op ingaan. Ook al hebben ze de grond nog niet echt nodig. Ze creëren daarmee wel ruimte voor toekomstige groeistappen.’

2016

beursplattegrond

Agrarische Schouw 2016 Standnr. Naam Laan 1 Hiemstra Silo & Vijzelmontage 2 Rabobank 3 Remon Waterbehandeling B.V. 4 t Hasker Assurantiekantoor/Regiobank Oudehaske 5 Duynie B.V. 6 De Laval Manus Noord 7 Weidse Blik 8 Lely Center Noord 9 Camerbewakingstechniek 10 Regts Professional 11 Melkveetechniek de Jong en Bosch Hit B.V. 12 Mechanisatie Franeker 13 Rienk kantoorinrichting B.V. 14 Hoekstra Fourages b.v. 15 Gezamelijke Gea Westfalia dealers: Bosma melktechniek, Henk de boer Melktechniek, MCN Drachten

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210

ABZ Diervoeding Farm Service B.V. Melktec. B.V. Hebo Beton en Asfalt Dak en Gevelbeplating De IJzeren man b.v. Speerstra Feed Ingredients B.V. De Haan AGW advocaten en notarissen Piersma & van der Ven vloertechniek Topteam Agrarische AssurantiĂŤn ATW Friens UnivĂŠ Friesland Truke Zeinstra, Mediation, Training en Coaching Van Balen Boekhoudburo B.V. Nordwin College Flynth adviseurs en accountants Mechanisatie bedrijf de Blaauw AB Vakwerk Semex Holland B.V. Eurofins Agro Servicebedrijf Jan Castelein Van der Zee Joure Poffertjeskramen R.P. Klooster V.O.F. H.O. Oostra B.V. Noord-Nederlandse Landbouwbeurs Meinderts Wergea B.V. LMB Gerlsma B.V. Martien Visser Mechanisatie Veenema Olie Chemie Energie Agri Vastgoed ABN AMRO Bank N.V./Agriteam fryslan Alfa Accountants en Adviseurs Accon Avm Adviseurs en accountants Wiersma Olie & Techniek BV Hoogland B.V. A. Th. De Boer en Zn B.V. Bergterrein Broekveldt B.V. Heeringa Cultuurtechniek B.V. Foeke Visser fourages en kunstmest B.V. Xsires Crossbreeding B.V. Zonderland Machinehandel BV CCS energie advies Hogeschool Van Hall Larenstein N. van Staveren B.V. ALNN DLV Advies Heemskerk B.V. Man & Mach B.V. Kenders Bouw B.V. CRV Comfort Koe Podiumterrein Runia Fourage B.V. J. Bruin - Midwoud Klimmaterialen Rinagro B.V./H.O. Joustra V.O.F. Bosma agri shop Bosma agri shop mijnwoonboerderij.nl & mijnstreekwoning.nl Agrifirm Feed Fa. van der Wal Omrin Bedrijfsafval Friesland Campina/Nutrifeed

Plaats Akkrum Sneek Marum Oudehaske Alphen a/d Rijn Sneek Joure Heerenveen Leeuwarden Joure Gorredijk Franeker Joure Nieuwehorne Sint nicolaasga Nijkerk Leeuwarden Leeuwarden Scharsterbrug Joure Lemmer Leeuwarden Ouwster-Nijega Wommels Friens Heerenveen Bears Jellum Leeuwarden Joure Sneek Sneek Leeuwarden Wageningen Scharnegoutum Joure Sint nicolaasga IJhorst Leeuwarden Wergea Nijland Joure Sneek leeuwarden Leeuwarden Leeuwarden Sneek Oudehaske Ferwert Drachten Tynaarlo Tersoal Heeg Grou Joure Deventer Leeuwarden Emmeloord Ferwert Heerenveen Diessen Drachten Bedum Arnhem Wjelsryp Nijemirdum Midwoud Piaam Sint nicolaasga Leeuwarden Lemmer Apeldoorn Creil Heerenveen Amersfoort

211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434

2016

Agrimax.nl Schadetechniek Ijntema MAMMUT Nederland Stalzicht Handelsonderneming Koehoorn Jan Hoogland Mechanisatie Gezamelijke Case-IH en Stey dealers Ceres Techniek W.H. van der Heide EBI en EJB Bouwstra installaties KI Kampen Van der Woude adviesbureau AquaXl BoutOveres advocaten Melbo's Place Reitsma's Handelsonderneming Evenemententerrein Bos Mechanisatie Broekens Gorredijk B.V. Hooghiemstra Hardegarijp bv Rosier Greidanus B.V. DOC kaas KI Service ZWF Melkcontrole Nijland Reproplus Van Kammen Tenten & Catering Feedtuber De Heus voeders bv Akkerman Mechanisatie Constructie bedrijf Dedden B.V. Dijkstra Mechanisatie - Qmac machines Fa de Wolff Kuperus Oudehorne Vof. Sietse Jorna Gebr. Fuite BV Agrio De nijborg agri B.V. vd Meer mechanisatie Agrivesta Turkstra en Agrivesta Bijlsma B.V. Van der Veen & Kromhout registeraccountants Afmitech Friesland B.V. Sipo Schapenadvies ikwilasbestvrij.nl Mezutec/Engeldot Countus accountants & adviseurs Haventerrein Deelstra Jansen administratie en advies Bouwbedrijf Lont B.V. Tellus Tigra PAS mest opslagsystemen B.V. Administratiekantoor Woldendorp B.V. InQpharm Animal Health Europe B.V. LMB D. kuipers B.V. Veenstra Bakkeveen / van der Bos Drachten DEM Akkrum B.V. / Greve B.V. Ausma Vorkheftrucks Haye Bethlehem Bio Enterprise b.v. Sperma- en paringsadvies Jacobus Eppinga v.d. Belt Agri Service B.V. Joh Feenstra Installatietechniek BV Agri Nutrition B.V. Opstal agrarisch huisvestingsadvies Baker Tilly Berk N.V. Mobifood Timac Agro Nederland B.V./Hypred Nederland BV Agridek Agrarisch handels- en adviesbureau Wijsman Aeres Hogeschool Dronten Groenhorst Emmeloord Bouwkundig Bureau Haverkamp B.V. Agricomfort Valtra Dealers Friesland EM Agriton Elize Energie Proflex Betonproducten F.S. Andela NNRD BDL Machines B.V. Autobedrijf Tolsma

Folsgare Heerenveen Tijnje Lutkewierum Katlijk Joure Joure Dokkum Surhuisterveen Sloten Dalfsen Nieuwehorne Oosterwolde Groningen Oudeschoot Joure Easterein Gorredijk Hurdegaryp Winsum Hoogeveen Mirns Nijland Stiens Oosternijkerk Nijmirdum Ede Sintjohannesga Willemsoord Sondel Tjerkgaast Oudehorne Wirdum Genemuiden s- Heerenberg Renswoude Nijemirdum Drachten Gorredijk Joure Nijland Scharsterbrug Hoogeveen Joure Leeuwarden St. Annaparochie Donkerbroek Drachten Bedum Haarle Greonterp Bakkeveen Akkrum Heerenveen Wolvega Vroomshoop Sondel Donkerbroek Parrega Doetinchem Oudehorne Zwolle Vegelinsoord Rotterdam Swichum Zoetermeer Dronten Emmeloord Sint nicolaasga Joure Harlingen Noordwolde Grijpskerk Mill Wommels Drachten Menaam Exmorra

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

Voor al uw: stalinrichting, waterleiding, ventilatie, verlichting, elektriciteit en betonwerk in uw rundveestal

Wjelsryp 06 - 10 52 13 22

Joure 06 - 83 20 11 21

Comfort Koe bord 50x100.indd 1

16-05-12 11:25

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE Deze schouw wordt mede SCHARNEGOUTUM

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF „de Skou”

FOEKE VISSER Fourage- en kunstmesthandel b.v.

OVERSLAGBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

Deze schouw wordt mede SCHRALE mogelijk gemaakt door: CRV SCHARNEGOUTUM

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

TENT

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

CRV S SC

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

Plattegrond CRV Agrarische SCHRALESchouw Joure, 22SCHARNEGOUTUM september 2016

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM

AanvoerrouteSCHARNEGOUTUM goederen Evenemententerrein en Haventerrein 411 412

427 428

426

429

425

430 431

424 423 422

416

T gemeentehuis

417 418 419

EHBO 10

420

308

315

309

314

310

324

313

19 32 225

203

209

Haventerrein

e uitrit

208

221

211

220

212

219

213

218

207

311

204

223

210

206 205

15 36

14 37

13 38

101 222

214

Ingang Tolhuisweg AS

2016

Laan

3 48

1 50

Hoofd Ingang

DE plein

113

102

111 110

216

114

112 217

115

109

103

108 104

Podiumterrein Toilet

224

201 202

Evenemententerrein

226

323

321

325

326

328

327

316

27 26 25

312

307

322

306

319

Haventerrein

305

301

302

320

434

318

433

304

317

402

432

407

303

401

406

408

404

421 403

409

Vrije uitrit

414 415

405

410

413

Ingang Tolhuisweg

215

107 106

Bergterrein

105

HAAL MEER UIT UW RUWVOER MET DE AGRIDEK LASAGNEKUILEN

“Altijd eerst denken, dan doen!” Jaap van der Meulen

afdekinnovatie

Tel. verkoop: 06 121 480 76 Tel. organisatie en realisatie: 06 134 550 14

www.agridek.nl

Standnummer: 421

Joure • t. 0513 41 56 55 • www.aldersebaas.nl

Voerhekken

Afscheidingshekken HVLS ventilatoren

Ligboxbedekking Mestsystemen

Zijwandventilatie

Ligboxafscheidingen Drinkwatervoorziening

Nieuwbouw of renovatie? SPECIALE LTO CASHBACK ACTIE tot wel € 250,-

DSD Stalinrichting kenmerkt zich door diervriendelijkheid, arbeidsbesparing en duurzaamheid. Wij doén wat we zeggen en kunnen dankzij onze locaties in Dokkum en Drachten snel en flexibel anticiperen op uw wensen. Snel, concurrerend, direct, zonder communicatieruis.

Fortuinweg 4 - 8 • 9101 PE DOKKUM • T. 0519 228 100 Bouwen of renoveren? info@dsd-stalinrichting.nl • www.dsd-stalinrichting.nl Neem contact op met DSD!

Advertentie_Karcher-Cashback_VanderZee.indd 1

26/08/16 14:54

DE MEEST KRACHTIGE TRACTOR VOOR DE BESTE RESULTATEN! DE FRIESE VALTRA DEALERS: L.M.B. Van der Laan v.o.f. Edisonstraat 7, 8861 NA HARLINGEN Veenma Mechanisatie BV Hogedijken 53, 9101 WZ DOKKUM

Bezoek ons op de Jouster Merke, tot ziens op het Haventerrein! www.valtra.nl

“OOK ZO’N DURE ACCOUNTANT?”

standnummer 405

sinds 1995

Bedum | Tel.: 050-301 28 19 | info@woldendorp.net www.woldendorp.net

MIA\Vamil huidige opslag. Duurzame betonproducten voor een optimale ruwvoerconservering en een milieuvriendelijke erfafspoeling. Volledig conform het Activiteitenbesluit en dus klaar voor de toekomst. Start met bouwen op

www.mijnsleufsilo.nl

Informeer bij uw regionale verkoopadviseur Douwe Bijlsma ∙ douwe.bijlsma@boschbeton.com ∙ 06 83 71 48 03 ∙ 0342 44 10 50

nu extra voordeel op diverse betonproducten

Alles voor uw nieuwe sleufsilo of ter uitbreiding van uw

MIS UW LAATSTE KANS NIET!

De énige 6-cilinder tractor met 117 pk. De énigekans. 6-cilinder Laatste Laatste productie. tractor met 117 excl.pk. BTW

E 999 PER MAAND

T6.155 Electro CommandTM

Met financiering op 5 jaar! Laatste kans. Laatste productie.

E 999 PER MAAND

6 cilinder - 117 pk (nominaal) - 154 pk (boost)

excl. BTW

Inclusief 3 jaar Service Plus Garantie. Met financiering op 5 jaar!

Actie geldig tot 30/09/2016.

Inclusief 3 jaar Service Plus Garantie. Actie geldig tot 30/09/2016.

Afgebeelde foto’s kunnen afwijken van het actiemodel.

T6.155

TM ❆ PTO 540 / 540E / 1000 T6.155 Electro Command

6 cilinder - 117 pk (nominaal) - 154 pk (boost) ❆ CCLS pomp

❆ PTO 540 / 540E / 1000 ❆ CCLS pomp ❆ Airco ❆ Elektronische hef ❆ Geveerde cabine

❆ Airco ❆ Radio met Bluetooth ❆ Elektronische hef ❆ Bijrijdersstoel ❆ Geveerde cabine ❆ 8 werklichten ❆ Luchtgeveerde stoel

❆ Radio met Bluetooth ❆ Bijrijdersstoel ❆ 8 werklichten ❆ Luchtgeveerde stoel

Afgebeelde foto’s kunnen afwijken van het actiemodel.

T6.155

de splitser

‘Het spel is nu veel harder’ Naam: Foppe (35) en Nynke (31) Boersma Plaats: Grou Bedrijf: Melkveebedrijf met 90 melkkoeien, jaarproductie 850.000 kilo melk, 45 hectare grond Bijzonderheid: Tweede locatie gekocht in 2008, begon in februari 2015 met melken Tekst Sandra Hoekstra

Foto Langs de Melkweg

Foppe: ‘Omdat onze visie op de bedrijfsvoering zo verschillend is, besloten mijn broer en ik ruim acht jaar geleden het bedrijf op te splitsen. Het idee was beide zelfstandig te boeren. Helaas kregen wij de financiële splitsing bij de bank niet voor elkaar, waardoor beide locaties op papier nog één bedrijf vormen. Eerder starten met melken op deze locatie ging niet. Quotum financieren was geen haalbare kaart en bovendien wilden en moesten we eerst buffer opbouwen.’ ‘Vlak na onze start kregen we de slechte melkprijs op ons dak. Als ‘kers op de taart’ werden de fosfaatrechten aangekondigd. Erg lastig, want als startend bedrijf was er van een echte buffer nog weinig sprake. Helemaal door een renteswap die ons jaarlijks ruim € 40.000 extra kost op de financiering. We budgetteren elke maand. Sommige boeren lachen ons uit als ze dat horen, maar wij doen er alles aan om scherp op onze kosten te blijven letten. Ons geluk is dat we deze locatie in de goede tijd al kochten. Nu was dat nooit meer gelukt.’ Nynke: ‘De slechte melkprijs is niet alleen de schuld van de grote boeren of snelle groeiers, maar vooral van de overheid en LTO. Deze crisis zag je aankomen. LTO pleitte altijd al voor een vrije markt, maar zij hadden geen plan om de overproductie op te vangen. Zowel de AMvB grondgebondenheid als de fosfaatrechten komen veel te laat. Om die reden ben ik ook bestuurslid van Netwerk Grondig geworden.’ ‘Wij zijn ook intensiever geworden. Dat moest wel om voldoende inkomen te behalen. Maar met de AMvB leek grond de basis te worden. Een terechte keuze. Het is daarom te gek voor woorden dat zij die inspeelden op meer grond, nu hun latente ruimte niet mogen benutten. De fosfaatrechten en AMvB staan daarmee haaks op elkaar. Komt nog eens bij dat de zuivel aangaf alle extra melk te kunnen verwerken. Maar verwerken is iets anders dan verwaarden.’ Foppe: ‘Net als andere boeren moeten wij straks ook vee inleveren. Wij zijn anderhalf jaar geleden begonnen met 50 koeien. Mijn broer is gegroeid naar circa 110 melkkoeien en wij naar 90. Ik verwacht dat we straks op beide locaties 90 koeien mogen melken. Geen splitsing was makkelijker geweest, maar we kozen bewust voor een eigen zelfstandige toekomst.’ Nynke: ‘Door de vrije markt is het spel veel harder geworden en moet je je stoer opstellen wil je het hoofd boven water houden. We zien het als een uitdaging. Dat moet ook wel, anders houd je het geestelijk niet vol.’

2016

Verbeter uw rendement!

Duynie is gespecialiseerd in hoogwaardige, vochtrijke diervoeding afkomstig uit de levensmiddelenindustrie en bio ethanolindustrie. Wij leveren producten zoals bierbostel, perspulp, aardappelstoomschillen, maĂŻsgluten en tarwegistconcentraat. www.duynie.nl

info@duynie.nl T: 0172 460 606

Nieuw bedrijf met bekende gezichten, wij helpen u graag.

Winsum (frl) Voor meer info belt u

Budissa Bagging

Beste conservering Flexibele opslag Voordelig & tijdbesparend

Zunhammer Mesttanken

Licht in gewicht d.m.v. kunststof tank Gewichtsbesparing van +/- 6.000 kg Concurrerend geprijsd

W. Rosier

06 52 50 57 26

S. Greidanus

06 19 50 23 44

Agrometer Bemesters

Perfecte bodemvolging Sectie afsluiting & rijenbemesting Nauwkeurige verdeling

U bent van harte welkom op stand 304 Loonbedrijf Frankena Winsum en Loonbedrijf Samsom Sonnega hebben geĂŻnvesteerd in een Budissa Bagging machine. Mocht u uw producten willen laten baggen, dan kunt u contact opnemen met Frankena T 0517-341681 of Samson T 06-39666087 Diensten: Reparatie - onderhoud - motortuning - onderdelen -advies - verkoop

productnieuws

Vooruit boeren op Bolletongersdei

olletongersdei is een begrip in Bolsward en omstreken. Elk jaar op de 1e donderdag van oktober, dit jaar op 6 oktober, wordt deze feestdag georganiseerd. Bolletongersdei stond voorheen in het teken van de verkopen van vee en gewassen en inkoop van voedsel voor de winter. Daarmee heeft Bolletongersdei historisch gezien een sterke link met de agrarische sector. Een sector die, vooral in de vorm van de melkveehouderijbedrijven en alles wat daarmee samen hangt, nog steeds sterk vertegenwoordigd is in en rondom Bolsward. Op Bolletongersdei worden

echte stieren vertoond en verhandeld, de nieuwste trekkers en andere machines tentoongesteld en ’s avonds vindt een heuse ringrijderij plaats door de straten van Bolsward. Maar dat is niet alles. Het huidige bestuur van de stichting Bolletongersdei zet zich in om de band tussen burgers en boeren rondom Bolsward te versterken. Daarvoor wordt 6 oktober onder andere een ‘Boerenbeleefplein’ ingericht waarbij ieder van alles kan horen en zien over de melkveehouderij. Bezoekers kunnen zelf een koe melken. Ook wordt er een ‘Boer meets Burger’ georganiseerd waarbij boeren vertellen over hun verschillende bedrijfsvoeringen. Het bestuur heeft daarbij een duidelijke wens en uitnodiging: ‘Vanuit Bolsward en vérre omstreken: wees welkom en zegt het voort.’

advertentie

ochtig desinfecterend uierpapier in een heuptas. Ze werden al eerder geïntroduceerd. Veehouders begonnen ze af te nemen, maar zagen een verbeterpunt: de uierdoekjes waren te klein. Melkveehouder Sijbrand Rijpma uit Greonterp was één van de melkveehouders die dat aangaf. Andries Wiersma van Agrimax.nl verkoopt hem nu een groter formaat. ‘Dit is beter’, zegt Rijpma. ‘Van de kleine doekjes gebruikte ik per melkbeurt twee per koe en nu nog maar één. Er kunnen 160 doekjes in de heuptas en ik melk 100 koeien. Als ik per koe twee doekjes gebruik, ben ik er zo doorheen.’ Maatschap Rijpma melkt de koeien in een 2x16 swingover melkstal. ‘De looplijnen zijn langer, maar door de doekjes en de heuptas

Nette inseminator, geen politieke voork. i.b.v. auto, zoekt koeien (huidskleur en leeft. onb.), voor een vruchtbare duurzame relatie. Trefw.: eerlijk, vakkundig, gescheiden (rondes), flexibel. Ben jij op zoek naar die date? Laat je baas dan snel reageren.

www.reproplus.nl

Tel.: 06-53941835 of 0594-611646

Wij zijn aanwezig op de Agrarische Schouw

Bezoek ons standnummer 316 en geniet van een lekkere bak koffie

et bekijken van een melkveebedrijf, de koeien in de wei of de verbouw van een stal. Het kan tegenwoordig via een video- of fotocamera aan een drone. Vereisten: je moet iemand hebben met een drone én iemand die er mee kan vliegen. Joram Hofman is zo’n persoon. Met zijn bedrijf Stalzicht.nl leverde hij de afgelopen jaren al heel wat camera’s af op melkveebedrijven. Dat blijft hij doen, maar hij breidt zijn diensten uit. Hofman richt zich met zijn camera’s aan de drone op ondernemers die bijvoorbeeld luchtfoto’s willen

Schoterlandseweg 40 • Oudehorne• tel. 0513-541214 www.kuperus.org • info@kuperus.org Kuperus Oudehorne - AS Joure 2014.indd 1

loop ik niet steeds heen en weer. Daarnaast hangt aan de zijkant van mijn heuptas een afvalzak, zodat ik de vieze doekjes gelijk kan weggooien.’ Boterzuur in de melk was de reden van deze aanschaf. ‘Door de desinfecterende werking hebben wij daar geen last meer van. Eén nadeel: Je kan niet met plastic handschoenen melken omdat de vellen glad zijn, maar daarentegen krijg je door de vochtige doekjes schonere handen’, vertelt hij lachend.

Koeien van boven bekeken

Contactadvertentie

Br.ond.nr.:

Grotere vochtige uierdoekjes weren boterzuur

AS10:35:43 8-9-2014

2016

van het bedrijf om die op hun website of facebookpagina te kunnen zetten. ‘Voor bange koeien in de wei door de drone hoeft niemand bang te zijn’, vertelt Hofman. ‘Ik heb veel geëxperimenteerd en van 50 meter uit de lucht kun je prachtige beelden maken. Koeien merken daar niets van.’ Luchtfoto’s laten maken kost € 75,- voor drie stuks. Wie meer beelden wil, betaalt € 99,-. Het winnen van een foto kan ook. Hoe? Dat legt Hofman bezoekers van zijn stand op de Agrarische Schouw persoonlijk uit.

De totaalleverancier voor de agrarische sector.

T 0527 27 48 00 www.favanderwal.nl www.vanderwalbeton.nl

Wy wolle jo graach it goeie (administrative) paad wize

Deskundig, betrouwbaar en betrokken jaarrekeningen • scale adviezen • loonadministratie • belastingaangiften • bedrijfseconomische adviezen • bedrijfsoverdrachten samenwerkingsvormen • subsidies

Wi Wismastate 9 Postbus 52 Pos bus 5 8900 AB Leeuwarden 89

T (0888) 18 18 18 F (0888) 18 18 00 E info@deelstrajansen.nl www.deelstrajansen.nl

opinie

Voor een dubbeltje op de eerste rang? Per kilo melk 14 cent minder melk leveren in het vierde kwartaal van 2016 ten opzichte van het vierde kwartaal van 2015. Dat is het voorstel om vanuit Europa de melkveehouders door de crisis te helpen. Directeur Agro Rick Hoksbergen van Alfa Accountants liet er een berekening én een mening op los. Tekst Rick Hoksbergen

Foto Aly Dijkstra

Of het interessant is mee te doen met deze regeling, hangt af van de zelfvoorzieningsgraad in ruwvoer en de eigen mestplaatsingsruimte op het bedrijf. Een koe die 8.500 kilo melk produceert, produceert 42 kilo fosfaat. Dat is 30 kuub mest. Bij volledige afzet voor € 15 per kuub is dat 5,3 cent per kg melk. Dezelfde koe heeft 6.200 kVEM voer per jaar nodig. Bij 30 kVEM krachtvoer per 100 kilo melk moet er nog 3.650 kVEM ruwvoer worden aangekocht. Dat is 15 cent per kilo melk. Samen met vee- en nutskosten, zo’n 3 cent – kom je dan op totaal van 23,3 cent aan marginale kosten. Als Europa 14 cent vergoedt voor de vaste kosten van niet geproduceerde liters, aangevuld met de marginale kosten van 23,3 cent per kilo melk, komt het breakeven punt uit op 37,3 cent per kilo melk. De intensieve veehouders die dit van hun afnemer ontvangen, moeten zeker doormelken.

Lager break-even punt

Bij een lagere melkopbrengst is het afhankelijk welke kosten daadwerkelijk gemaakt worden. Bij het niet meerekenen van de eigen ruwvoerkosten daalt het break-even punt naar 29,6 cent en als er ook geen mestafzetkosten zijn draai je op 24,3 cent per kilo melk break-even. Let hierbij

wel op dat voor het eigen ruwvoer wel kosten – en ook echt uitgaven – gemaakt zijn. Hier niets voor rekenen is dus verre van terecht. Daartegenover staat de vraag welke andere optie er is om dit voer tot waarde te maken.

Niet voor groeiers

De bedrijven die in 2016 stevig zijn doorgegroeid kunnen eigenlijk niet meedoen aan deze regeling. De regeling vergoedt namelijk de lagere melkproductie ten opzichte van het laatste kwartaal van 2015. Is de productie in 2016 fors doorgegroeid dan moet er eerst al 100.000 of 200.000 melk minder worden geproduceerd voordat je deel kan nemen. Stel dat de productie in 2016 over het hele jaar 200.000 kilo hoger uit lijkt te pakken. Dat is 50.000 kilo per kwartaal. Als de productie in het laatste kwartaal van 2016 totaal 50.000 kilo lager uitkomt dan in 2015, dan moet er 100.000 kilogram melkproductie geremd worden. Waarvan maar 50.000 vergoed wordt. De vergoeding daalt dan naar 7 cent per kilo melk. Dus de eerste vraag is feitelijk al hoe hoog de vergoeding effectief voor een melkveebedrijf uitpakt. Op nationaal niveau is indicatief aan te geven dat in Ierland, Denemarken en Nederland de productie in 2016 te hard is gestegen om AS

op een interessante manier gebruik te kunnen maken van deze regeling. Daarbij hebben deze landen ook te hoge vaste kosten of, in het geval van Ierland, geen alternatief. In Frankrijk, Portugal en Zweden is de melkproductie in 2016 niet gegroeid of zelfs licht gedaald. Veel van deze bedrijven hebben ook een alternatief voor hun grond. Deze landen kunnen best op grote schaal gebruik gaan maken van deze regeling. Wat betreft het voormalig Oostblok is de spreiding per bedrijf heel groot. De totale melkproductie is in veel van deze landen stevig gestegen, maar dit is slechts afkomstig van een beperkt aantal bedrijven. Op deze grote, groeiende bedrijven is de afhankelijkheid van externe financiering groot, zodat

dit bepalend is. Ook in deze landen zal men, naar verwachting, stevig gebruik maken van de regeling.

Derogatie

Nederland zal geen grote deelnemer zijn in deze regeling. Er zijn mensen die bang zijn dat dit invloed gaat hebben op de derogatieaanvraag. Dit is nog maar de vraag. Soms moet je misschien niet voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten en boeren in andere lidstaten iets gunnen om later ‘goodwill’ terug te krijgen. Nederland heeft meebetaald aan de pot van € 500 miljoen. Als de Nederlandse ondernemers dit geld laten aan boeren in andere landen, wie weet komt daar binnenkort dan iets moois voor terug.

Rick Hoksbergen, directeur Agro Alfa Accountants

2016

team GIANT Noord

Mandewyk 1A 9243 JW Bakkeveen tel.: 0516-541741 fax.: 0516-541743 internet: www.giantknikladernoord.nl e-mail: info@giantnoord.nl

www.giantknikladernoord.nl Verkoop: Gerrit Snel

06-18631310 gerrit@giantnoord.nl

VIND ONS ONLINE: www.facebook.com/giantwheelloaders

Veenstra Bakkeveen - AS Joure 2014.indd 1

12-9-2014 21:22:41

Ervaring telt!

ONZE KENNIS, UW VOORDEEL Uw kostprijs wordt niet alleen bepaald door de keuze van het melksysteem. Twintig jaar ervaring met robotmelken heeft ons geleerd dat inzicht en management ook een grote rol spelen. Onze specialisten adviseren u graag!

Interesse? Neem contact op met uw LelyÂ Center of mail naar nederland@lely.com

www.lely.com

NL15115-DE-Astronaut-Ervaring_telt-Melkveemagazine-262x371-JDV.indd 1

innovators in agriculture

9/9/2015 9:33:06 AM

H2oostra.com

W E R KT D O E LT R E F F E N D !

ruimte

Leeuwarden geeft aan de toekomst Uw bedrijf bij Dairy Campus Leeuwarden? • • • •

agrarisch kennis- en innovatiecentrum van de wereld unieke onderzoeksmogelijkheden en demosite uitstekend bereikbare toplocatie beschikbare kavels

“ Dairy Campus Leeuwarden is een mooi voorbeeld van samenwerking tussen

ondernemers en onderwijsinstellingen. Het is een broedplek voor innovatie en ondernemerschap, waar niet alleen gevestigde dairy-bedrijven uit binnen- en buitenland op af komen, maar waar ook ruimte is voor startups. We zien jonge, innovatieve ondernemers aanhaken en daarmee groeit het netwerk voortdurend.” Gina Tromp adviseur Economische Zaken, gemeente Leeuwarden

Meer informatie? Neem vrijblijvend contact op met Gina Tromp van gemeente Leeuwarden: 06 4336 5376 of gina.tromp@leeuwarden.nl (www.ondernemendleeuwarden.nl)

Trek dit gratis t-shirt aan en win!

ine s

Koe zoekt mineraal op maat

e st De Heus Be

Trek dit t-shirt aan, ga op de foto

en WIN!

dhv1 Agrarische Schouw Joure 188x132 - 02082016.indd 1

AgriMestMixÂŽ is een product van:

2-8-2016 9:15:18

Rinagro Smart Farming

Tel. 0515-232724 www.rinagro.nl

geldzorgen

Stille armoede aan de keukentafel De melkveesector zit in zwaar weer. Veel bedrijven hebben liquiditeitsproblemen en dat heeft zijn weerslag op het hele gezin. ‘De zaak bespreekbaar maken helpt.’ Tekst Ida Hylkema

Foto Landpixel

Veel melkveehouders en hun gezinnen moeten schrapen om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Iedere rekening zorgt voor een nieuw probleem: hoe en wanneer kan ik deze betalen? Het groeizame weer geeft lucht voor de komende stalperiode, maar ook betalingsproblemen op korte termijn. Want meer balen betekent een hogere rekening van de loonwerker. En geld om die te betalen is er niet, schetsen Piet en Hinke de Vries de situatie waarin ze nu al meer dan een jaar zitten. Hij was aanvankelijk geen boer, maar toen ze in 1999 het ouderlijk bedrijf konden overnemen, grepen ze die kans met beide handen aan. Er werd flink geïnvesteerd in land, melkquotum en een nieuwe stal. Ondertussen telt het bedrijf circa 65 melkkoeien met bijbehorend jongvee en 40 hectare land. De lage melkprijs speelt hen parten. De melkopbrengsten zijn te laag om alle rekeningen te kunnen betalen. Betalingen worden opgeschort, abonnementen opgezegd en nieuwe aankopen uitgesteld. ‘We hebben veel moeten schrappen’, zegt Hinke, ‘maar sommige dingen zijn nu eenmaal nodig en kosten veel geld, zeker in een gezin met vier opgroeiende kinderen.’

Kat in het nauw

Toen ze vorig jaar bij de bank aanklopten voor extra krediet, kregen ze aanvankelijk nul op het rekest. ‘Dan voel je je echt een kat

in het nauw.’ Ze kregen de opdracht om een liquiditeitsbegroting te maken en het advies om hulp te zoeken. Die vonden ze bij Truke Zeinstra uit Bears, die zich met haar bedrijf richt op mediation en coaching in de agrarische sector.

Boosheid

Zeinstra trof een boze en terneergeslagen melkveehouder aan die het niet meer zag zitten. Ze zette met het echtpaar de zaken op een rijtje, waarbij onderscheid werd gemaakt tussen zaken die wel en die niet te beïnvloeden waren door hen zelf. Zo kregen ze weer wat zicht op hun situatie en het perspectief voor de korte en langere termijn. ‘Melkveehouders met betalingsproblemen moeten proberen zelf het stuur weer in handen zien te krijgen’, zegt Zeinstra. ‘Dan ben je voorbereid en kun je op bepaalde zaken anticiperen.’ Praten is belangrijk, benadrukt ze. ‘Met de loonwerker, fouragehandelaar en het mechanisatiebedrijf zijn vaak wel betalingsregelingen te treffen, maar je moet het wel zelf aankaarten. Door eerlijk te zijn over je situatie, kweek je begrip in plaats van ergernis. En zorg ervoor dat je je niet opsluit, maar naar buiten gericht blijft.’ Dat laatste beamen Piet en Hinke. Hun situatie is nu iets verbeterd, omdat Hinke een baan heeft gevonden en de bank alsnog extra krediet heeft verstrekt. Dankzij haar werk kunnen ze nu wat geld achteruit leggen voor tegenAS

‘Melkveehouders met betalingsproblemen moeten proberen zelf het stuur weer in handen zien te krijgen’

vallers en vakantie. Dat laatste heeft hen goed gedaan, al was er wel enige druk voor nodig om Piet mee te krijgen. ‘Je moet leuke dingen blijven doen en daar hoort vakantie ook bij’, zegt hij nu. ‘Er komt weer wat fleur in’, constateert Hinke. ‘Je steekt aanvankelijk je kop in het zand en denkt dat je de enige bent in deze situatie, maar dat is niet zo. Boeren praten er niet gemakkelijk over, dat ligt nu eenmaal niet in hun aard. Maar de zaak bespreekbaar 2016

maken voor jezelf en anderen helpt wel.’ De zorgen zijn niet voorbij, benadrukken ze. De rekening blijven komen en geld om alles te betalen is er nog steeds niet voldoende. De gang naar de melkstal is soms eenzaam. ‘Er moet wat veranderen, dat is duidelijk. Maar we weten nu dat we niet alleen in deze situatie zitten.’ (de namen Piet en Hinke de Vries zijn verzonnen)



                  

           

           

   

s op Bezoek on 23 Standnr. 3

  

185401336_VdVK_Adv_Kritieke_melkprijs_210x297.indd 1

   

26-05-16 11:34

BOERDERIJBOILERS SPECIAAL ONTWIKKELD VOOR MELKVEEHOUDERS Vervang nu uw gasverslindende heetwaterboiler door een ultra-zuinige Remon boerderijboiler en bespaar per direct 90% op uw gasrekening! ❏ Hoog rendement, korte terugverdientijd ❏ Extreme besparing op uw gasrekening ❏ Geen stilstandsverliezen ❏ Geen kalksteen meer door lagere constante temperatuur

❏ Tot 5.000 liter heet tapwater per uur (55 tot 85ºC)

✔

❏ Geheel RVS opgebouwd, geen kans op roestvorming ❏ Subsidies mogelijk (EIA en KIA)

❏ Veel langere levensduur dan normale systemen

STOP NU met gas verspillen!

✘

Een ouderwetse boiler houdt het water gedurende de gehele dag 24/7 op 80C. En dat terwijl u maar een paar uurtjes per dag heet water nodig heeft voor de reiniging van de melktank en VRIJBLIJVEND MEER INFORMATIE

de leidingen. Remon komt daarom nu met een boerderijboiler waarin het water alleen verhit wordt naar 85C wanneer u dat nodig heeft. Hiermee bespaart u wel tot 90% op uw gasverbruik.

passie voor water Marum I Dalfsen I Ospel

0594 64 80 80 info@remon.com www.remon.com

inpoldering

Land winnen uit het IJsselmeer Honderden hectares nieuwe natuur en landbouwgrond in het IJsselmeer. Geen sprookje of grap, maar een serieus plan uit de koker van een groep melkveehouders die aan de Zuid-Friese kust boeren. Tekst Sjoerd Hofstee

Foto Frans Mulder

Wij spreken Lucas Westra en Pieter Deinum. Veehouders in en nabij Oudemirdum, direct aan de IJsselmeerkust. Dit voorjaar werden zij en hun collegaboeren in het gebied geconfronteerd ‘met het 23ste plan dat wel over de boeren gaat, maar niet met ons besproken is’, zoals Westra het verwoordt.

Strijd

Jarenlang al strijden boeren en natuurorganisaties over de invulling van de Hoitebuursterbûtenpolder. Een 80 hectare groot gebied waar naast agrarisch gebruik ook natuurontwikkeling moet plaatsvinden. Deze winter kwam er een nieuw peilbesluit IJsselmeer wat effecten heeft op de natuur langs de Friese kust. Het rijk stelt 12 miljoen euro beschikbaar voor het tenietdoen van deze effecten. Dit leidde tot diverse plannen langs de Friese kust, waaronder een vernatting en doorbreken van de zomerdijk in de Hoitebuursterbûtenpolder. Daarop organiseerden de boeren zich en belegden zij voor alle grondeigenaren in het gebied begin april een bijeenkomst. Naast acht

boeren betreft dat Rijkswaterstaat, die over het water en de kustlijn gaat, gemeente De Fryske Marren, het Wetterskip en natuurorganisatie It Fryske Gea. ‘Onze insteek was om tot een plan over de invulling van de polder te komen, waar alle partijen voordeel bij hebben’, vertelt Westra. ‘We hebben ieder gevraagd om ideeën te bedenken hoe dat doel te realiseren. Dat bleek lastig.’ Daarop kwamen de agrariërs zelf met een voorstel. Deinum: ‘Momenteel is het populair te spreken van ‘natuur-inclusieve landbouw’, maar wij denken aan landbouw-inclusief-natuur. Daarvoor is meer ruimte voor beide nodig. En laat die hier nu liggen aan de ondiepe kust van het IJsselmeer.’ De boeren organiseerden zich in die bijeenkomst in een groep van vier. Naast Westra en Deinum zijn dat Albert Bekedam en Dominicus Ketelaar. Ze presteerden ruim een maand later een inspiratiedocument aan de andere grondeigenaren. Daarin was een ruwe schets uitgewerkt van het ontginnen van 500 hectare grond in het IJsselmeer met ruim-

te voor zowel landbouw- als natuurgrond.

Twijfel

‘De andere partijen reageerden positief, maar er was ook twijfel. Vooral omdat ze moesten wennen aan het idee. Zomaar nieuwe grond aanmaken is echt buiten de gebaande paden denken en werken’, vertolkt Westra dat gevoel. ‘Zelf zijn wij steeds enthousiaster geworden. Ons plan biedt erg veel voordelen. Niet alleen krijgen landbouw en natuur meer ruimte door meer grond, ook kan er aan vissen betere paaiplaatsen worden geboden en biedt het gebied extra ruimte voor waterberging bij hoog water. Ook geeft het nautische voordelen voor de scheepvaart en de kustlijn als er extra grond om de huidige kust heen komt.’ Inmiddels is wel duidelijk dat het geheel kleiner wordt dan 500 hectare, maar op enkele honderden hectares zal uitkomen. Het is de boeren oké. Meer moeite hebben zij met de huidige opstelling van het Fryske Gea. Nadat deze partij de boeren eerst liet weten positief te zijn, kwam zij daar onlangs op terug en stelt nu dat de nieuwe grond louter uit natuur moet komen te bestaan. ‘Daar zijn wij het niet mee eens, ook de landbouw moet mee profiteren van de extra ruimte. Vergeet niet dat de druk,

Pieter Deinum, Albert Bekedam, Dominicus Ketelaar en Lucas Westra (vlnr) kijken over het water waar het nieuwe land moet verrijzen.

2016

vooral ook door de enorme toename van de ganzenpopulatie, op het boerenland sterk is toegenomen’, zegt Deinum. Westra vult hem aan: ‘Willen ze echt niet mee, dan is het jammer. Maar ook zonder het Fryske Gea kunnen wij dit plan rondzetten. Dan leggen we de nieuwe grond letterlijk om hun grondbezit heen.’

Financieren

Er is nog een reden om ook een deel van de nieuwe polder in te ruimen voor landbouwgrond: de financiering. Een deel daarvan hopen de initiatiefnemers te krijgen uit de 12 miljoen die het Rijk beschikbaar stelt. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet er via de Provincie Fryslân in november een plan ingediend worden. ‘Die kans gaan wij benutten, maar als je daarnaast de landbouwgrond aan agrariërs verkoopt, zijn de kosten snel terugverdiend.’ Op die aanvraag voor het fonds zit dus enige haast, voor de rest is het een kwestie van lange adem. Deinum: ‘Het is zoals een van de veehouders van middelbare leeftijd hier in de buurt zei. ‘Het eindresultaat bekijk ik wel van achter de rollator.’

VMS Spectra limited edition Het enige automatische melksysteem dat dagelijks de conditie van uw koeien scoort

De VMS Spectra wordt standaard geleverd met het bodyconditiescore-systeem BCS. Lees hier wat gebruikers erover zeggen: “BCS is een geweldige hulp voor het dagelijks gebruik. Als een koe afwijkt van haar optimale curve kan ik eenvoudig het voer bijsturen.” Michael Arvidsson — Zweden

“In vergelijking tot onze eigen observatie van de koeien is de BCS een geweldig accurate tool. Met name in de aanloop naar en rondom de transitieperiode geeft het ons veel extra inzicht.”

“Met BCS kan ik elke individuele koe binnen de veestapel in de gaten houden en daarmee bespaar ik zeer veel tijd in mijn dagelijkse werkzaamheden.” Jörgen Johansson — Zweden

Auke Veldman — Nederland

robot DeL aval VMS – ve el meer dan ee n melk Meer informatie over VMS Spectra limited edition bij uw DeLaval dealers:

DeLaval-Manus Noord Sneek - 0515 417 615 www.delaval.nl

Wynsma Mechanisatie B.V. Leeuwarden - 058 266 15 55 www.wynsmamechanisatie.nl

Bezoek on de Agra s op ri Schouw sche , Joure , stand n r. 6!

www.delaval.nl

de emigrant

‘Hier hoef ik niet met mest te leuren’ Naam: Jaap Politiek (49) Plaats: ØrnhØj, Denemarken (sinds januari 2016) Bedrijf: 580 koeien, jaarproductie 5,8 miljoen kilo melk, 502 hectare grond Bijzonderheid: Emigreerde met gezin in januari naar Denemarken Tekst Sjoerd Hofstee

Foto Familie Politiek

‘De basis om te vertrekken ligt in mei 2015. Op de terugweg uit Duitsland, waar we onze zoon Rommert bezochten op zijn stageplek, zei ik tegen mijn vrouw Aukje: dit komt niet goed. Ik bedoelde dat het geloof ontbrak om onze kinderen boer te kunnen maken in Nederland. Het land waar melkveehouders met veel te veel koeien op een kluitje zitten. Wij hebben vier kinderen en zeker de oudste twee, Rommert van twintig en Wybren van zeventien, willen boer worden.’ ‘De druppel was de afkondiging van de fosfaatrechten op 2 juli vorig jaar. Niet dat het als een verrassing kwam, maar het stuitte mij tegen de borst. Weer een nieuw quotum. Weer een kostprijsverhogend systeem erbij. We zijn als gezin om tafel gaan zitten en besloten het bedrijf te verkopen om elders een plek met meer kansen te vinden. Een plek waar de kostprijs lager ligt. Het werd Denemarken. Ook om sociale redenen. Denen lijken qua volksaard op Friezen.’

‘Op onze oude stek in Ferwert lag de kostprijs op 35 cent per kilo melk. Opgebouwd door verbouw van de stal en grondaankoop. Zo’n kostprijs verlaag je niet eenvoudig en vlot. Hier zijn we qua omvang vier keer zo groot en ligt de kostprijs op 30 cent. Ook hier verliezen we nu dus op elke liter geld, maar minder. Ik had eerlijk gezegd niet verwacht dat de melkprijs zo lang zo laag zou blijven. Dat is een inschattingsfout geweest, maar ons vertrek had ik er niet om uitgesteld. We konden het bedrijf in Ferwert met 120 koeien en 40 hectare eigen grond goed verkopen. Ik twijfel sterk of dat nu of over één à twee jaar nog zo makkelijk zou gaan.’ ‘Een boer zoekt ruimte. Die ruimte vinden we hier. Grond is volop te koop voor zo’n € 15.000 per hectare en te huur voor minder dan € 400 per hectare. Waarbij je de toeslagrechten als pachter binnen krijgt. En minstens zo belangrijk: geen gedoe met het leuren met mest en afzetcontracten. Hier zijn ook veel regels en andere spelregels, maar het is overzichtelijker en beter in te passen. In Nederland zit je met BEX en Kringloopwijzer. Het kost allemaal geld en irritatie, maar levert je niets op. Ik was het zat mij daar druk over te maken.’ AS

2016

Kalverbungalow

“Kijkt verder dan cijfers” 

  



 

www.kalverbungalow.nl 06-45044141

Schoterlandseweg 26, Nieuwehorne www.vanderwoudeadviesbureau.nl info@vanderwoudeadviesbureau.nl

www.hayebethlehem.nl

Arie Aalberts en Luitzen van der Woude bij de Agrarische Schouw

kalfvriendelijk klimaat eenvoudig uit te mesten tot 8 kalveren

Handelsonderneming

Koehoorn -Agrarische kwaliteitsproducten op maat-

HayeBethlehem

411

Vorig jaar waren wij de winnaar van de “zilveren pieper”.



Financiële administraties, belastingaangiften, Maandoverzichten, liquiditeitsprognoses, Loonadministraties, Mestbeleid, pacht, Gecombineerde opgaven, betalingsrechten, Bedrijfsoverdrachten- en verplaatsingen, Subsidieaanvragen, Advies bij aan- en verkoop van bedrijf.

loeigoeieacties? kom naar stand 411!

Zeer zwaar gebouwde mestmixers kijk op onze site voor meer info en foto’s

www.vdmeer-mechanisatie.nl

Lytopect, Krypt-O-Stop bel auke! (06) 504 403 78 KOOP UW PRODUCTEN IN ONZE WEBSHOP! WWW.HANDELSONDERNEMINGKOEHOORN.NL www.handelsondernemingkoehoorn.nl

Tel. 06-27222664 Van der Meer Mechanisatie.indd 1

8-9-2014 9:53:21

Turkstra Bijlsma bv wij zijn u graag van dienst bij:

Altijd op zoek naar schonere brandstoffen, met betere prestaties

● verkoop van uw agrarisch bedrijf ● verkoop van los land ● verkoop van woonboerderijen ● aankoopbemiddeling ● taxaties A TURKSTRA

● (erf)pachtzaken ● schadeloosstelling www.agrivesta.nl

Veenema Olie, Chemie en Energie Druk, druk, druk? Waar haal je toch de energie vandaan? Bij Veenema in Sneek natuurlijk. Als 100% familiebedrijf weten we wat erbij komt kijken om de zaak draaiende te houden. Als leverancier van Texaco brandstoffen, smeermiddelen, chemie en gassen doen we daarom net dat beetje meer. En als exploitant en bevoorrader van Texaco Tankstations lopen we daarom net dat stapje harder.

Non-stop Veenema

T (0515) 42 01 51 |

agrivesta turkstra 06- 512 60 942 turkstra@agrivesta.nl

www.lmb-akkerman.nl info@lmb-akkerman.nl Mob: 06 - 21 881 418

Streek 36 8464 NC Sint Johannesga Tel: 0513-551283

www.lmb-akkerman.nl info@lmb-akkerman.nl Mob: 06 - 21 881 418

06-200 28 405 bijlsma@agrivesta.nl

www.agrivesta.nl

veenemaolie.nl

Streek 36 8464 NC Sint Johannesga Tel: 0513-551283

agrivesta bijlsma bv

Burg. H. Mulierstraat 2b - 8556 AG Sloten Tel. 0514-531782 - Mob. 06-22526843

• Elektra - Water - Gas - Zinkwerk • Centrale Verwarmingsinstallaties • Boerderij boilers

U bent van harte welkom op stand 3 2 Agrarische Schouw te Joure

• Rondpompsystemen - Drinkbakken

312 U bent van harte welkom op stand 3 Agrarische Schouw te Joure

• Stalverlichting - Hoogfrequent - Led

sr.op BezSoteaknodnn 20 Stand2n1r.7 2

- Inductie

Uw totaal installateur

E.J. Bouwstra

Warns • tel. 0514 - 85 06 49 • mobiel 06 - 10 90 77 89

Bouwstra - AS Joure 2014.indd 1

12-9-2014 21:39:18

interview

A-ware zoekt weidende Royal A-ware zoekt opnieuw ‘eigen boeren’. Gangbare en biologische. Iedere boer kan zich melden, maar er wordt geselecteerd op ligging van het bedrijf en er is een sterke voorkeur: melk van weidende koeien. ‘Onze Nederlandse klanten vragen daarnaar’, stelt operationeel directeur Klaas de Jong. Tekst Sjoerd Hofstee

Foto Niels de Vries

Zuivelbedrijf Royal A-ware Food Group heeft de groei te pakken. Ruim anderhalf jaar geleden werd de nieuwe kaasmakerij in Heerenveen in gebruik genomen. De markt vraagt meer, vertelt De Jong. ‘Dus zoeken we meer eigen boeren. Zowel voor de kaasmakerij in Heerenveen als voor de fabriek in Coevorden waar we yoghurt en andere dagverse producten maken.’ Sinds de start in Heerenveen werkt Royal A-ware met een groep eigen boeren. Inmiddels ligt het aantal hiervan rond de 300. Via een directe samenwerking met leverancierscoöperatie Noorderlandmelk zijn nog eens circa 150 melkveehouders indirect aan A-ware verbonden. Gezamenlijk leveren deze 450 boeren ruim 400 miljoen kilo melk. De rest van de melk die het bedrijf aanvoert komt via de Dutch Milk Foundation (DMF, circa 300 miljoen) en het resterende deel via contracten met andere fabrieken en handelaren. ‘Die laatste categorie is onze flexibele schil’, vertelt De Jong. ‘Als de afzetmarkt lastig is, zoals afgelopen jaar het geval was, kunnen we hiermee ‘spelen’. Dat betekent concreet dat je wat minder melk inkoopt. De groei willen we realiseren met extra eigen boeren, omdat we zo kunnen

afdwingen dat we echt weidemelk binnenkrijgen. De groeiende vraag naar onze producten, komt namelijk van klanten die dat als voorwaarde stellen. Dit zijn Nederlandse klanten. Andere buitenlandse klanten, ook Chinezen, vragen ons niet naar weidemelk.’ Een ‘eis’ wil De Jong weidegang niet noemen. ‘Want meldt zich een boer die prachtig op de route zit maar niet kan weiden, dan schrijven we die niet meteen af.’ Hoeveel nieuwe melkveehouders A-ware zoekt, wil de directeur niet zeggen. Ook boeren die op de wachtlijst staan, zijn opnieuw benaderd. Om hoeveel boeren dat gaat, wil De Jong ook niet kwijt. ‘Dit soort informatie houden we voor onszelf.’ Dat A-ware nu zo duidelijk inzet op weidegang, betekent volgens de directeur niet dat bestaande leveranciers verplicht worden ook te gaan weiden. De weidepremie, die nu op 0,75 euro per kilo melk ligt zal niet omlaag gaan maar wel minimaal op dit niveau blijven. ‘Wij vinden dat we daarmee al flink hoog zitten. We betalen meer dan menig andere Nederlandse fabriek.’

Eigen melkprijs

Dat er voldoende animo is onder melkveehouders AS

2016

melkveehouders

om over te stappen richting Aware, leidt voor De Jong geen twijfel. ‘Nog steeds bellen er elke week boeren met interesse. Dat gebeurde in hogere mate nadat DOC met DMK fuseerde. Maar recent ook weer, nadat wij in juli gestart zijn onze eigen melkprijs te zetten. Als enige zuivelbedrijf verhoogden wij de afgelopen twee maanden onze melkprijs tweemaal. Dat schept vertrouwen in de markt. Bij de geïnteresseerde nieuwkomers zijn ook boeren die nu aan FrieslandCampina leveren. Die betaalt inderdaad een garantieprijs die niet slecht is, maar ook nooit snel zal stijgen. Dat begrijpen melkveehouders ook.’ Royal A-ware werkt binnen haar eigen melkprijs niet met nabetaling. Opvallend is wel dat het melkgeld twee keer per maand wordt uitgekeerd in plaats van het inmiddels in Nederland gangbare eens per maand. ‘Dit is besloten in overleg met onze boeren. Wij hebben frequent contact met zes van onze boeren die een klankbordgroep vormen. Zij vormen een soort van adviesraad. Wij zijn dan wel niet een coöperatie, maar dat betekent niet dat we niet coöperatief met onze boeren samenwerken. Integendeel. Deze eigen melkprijs was een wens van

onze boeren en dat hebben we versneld ingewilligd. En vorig jaar november hebben we eenmalig 2 cent extra op de melkprijs uitbetaald, om onze melkveehouders tegemoet te komen in de moeilijke marktomstandigheden. Daarmee kwamen we, over een jaar gerekend, op een plus van € 1,53 per 100 kilo boven de DOC-prijs in plaats van de toegezegde € 1,05. Dat komt doordat wij in onze melkprijs rekening hielden dat DOC nog met een nabetaling zou komen. Dat bleek niet het geval.’

fabriek in Coevorden, de locatie van het voormalige Katshaar Zuivel die A-ware in 2013 overnam van Noorderlandmelk. In deze fabriek wordt veelal yoghurt, melk en karnemelk geproduceerd. ‘De vraag naar biologisch zit vooral in dagverse producten van Nederlanse en in toenemende mate ook Duitse klanten’, licht De Jong toe. Nu A-ware zowel biologische boeren werft als boeren die weidegang toepassen, rijst wel de vraag waarom hiervoor niet drie

Vraag naar Biomelk

Naast de groei in het gangbare segment, begeeft A-ware zich ook op de biologische markt. Momenteel worden verschillende melkveehouders gepolst om over te stappen naar A-ware en wordt gesproken met eigen boeren die willen omschakelen. Over hoeveel bioboeren gezocht worden, laat De Jong zich ook niet uit. Voor de biologische geleverde melk wordt ook een eigen autonome melkprijs gezet. ‘Onze bioboeren krijgen een melkprijs die afhankelijk is van de marktsituatie, zo simpel ligt het.’ Later dit jaar nog verwacht De Jong daadwerkelijk te starten met het collecteren van biologische melk. Die wordt dan verwerkt in de AS

‘Wij betaalden over 2015 een plus van € 1,53 op de DOC-prijs’

jaar geleden werd gekozen. Toen startte de zuivelaar met boeren aan zich te binden en leek weidegang voor A-ware amper een issue. ‘Wij zijn een bedrijf dat altijd onze klanten optimaal tracht te bedienen. Een deel van die klanten vraagt nu in toenemende mate om 2016

weidemelk, dus spelen wij daarop in’, zegt De Jong. ‘Twee jaar geleden was die vraag minder en was de noodzaak er dus ook niet.’

Aantrekkende markt

De moeilijke zuivelmarkt kwam A-ware zonder kleerscheuren door. ‘Onze opbrengst steeg vorig jaar zelfs, doordat wij flexibel zijn bij de inkoop van een aanzienlijk deel van de melk. Die was inderdaad nu goedkoper.’ De Jong verwacht daarbij dat de zuivelmarkt de komende tijd verder aantrekt en daarmee de melkprijs. ‘De vooruitzichten zijn goed voor onze boeren en voor ons als zuivelbedrijf.’ Dat Royal A-ware als zuivelbedrijf weet te groeien in een moeilijke markt, maakt De Jong trots. ‘De zuivelmarkt daalde het afgelopen jaar zo’n 30 procent, maar wij behaalden maar een paar procent minder omzet. Dat is best bijzonder zo vlot na een periode waarin wij een nieuwe kaasmakerij opgezet hebben. Het succesvol opstarten van een kaasmakerij met zo’n omvang als de onze in Heerenveen, daar komt echt veel bij kijken. Het was een enorme operatie. Het is daarom dat ik zo blij ben dat we nu zo goed draaien en zelfs klaar zijn voor de ontvangst van extra eigen boeren.’

bezoekers

Op de fiets naar de Schouw Samen met drie bevriende boeren fietst melkveehouder Jan Germ Brouwer (43) uit Boornzwaag ieder jaar naar de Agrarische Schouw in Joure. ‘Het is een dag om naar uit te kijken, een jaarlijks hoogtepunt.’ Tekst Bouke Poelsma

Foto Langs de Melkweg

‘Hoe lang we dit al zo doen? Poeh, daar vraag je me wat. Ik denk dat we zeker al een jaar of tien met een clubje boeren naar de Agrarische Schouw fietsen.’ Het bezoeken van de Jouster landbouwbeurs is een jaarlijks hoogtepunt voor Jan Germ Brouwer. De melkveehouder uit Boornzwaag plant zijn werkzaamheden zoveel mogelijk om de vierde donderdag van september heen. ‘Als klein jongetje ging ik al met mijn vader naar de beurs. ik vind het een prachtige dag.’

App’je sturen

De laatste jaren bezoekt hij de Jouster landbouwbeurs steevast met een clubje bevriende boeren. Ids Postma, Knilles Postma, Jan Booy en Jan Germ Brouwer stappen ‘s ochtends op de fiets en spreken om 9.00 uur af bij het viaduct richting Langweer. Ze kijken wekenlang uit naar de Agrarische Schouw, maar maken er vooraf niet veel woorden aan vuil. ‘Meestal stuurt

Ids een dag van te voren nog even een berichtje om onze stilzwijgende afspraak te bevestigen. Maar dat is meer voor de zekerheid’, aldus Brouwer. Op de beurs lopen de bevriende boeren een min of meer vaste route, die uiteindelijk eindigt in de biertent. Brouwer: ‘We halen ‘s ochtends eerst een bakje koffie bij de stand van de Rabobank. Zo hebben we nog een aantal vaste adresjes.’ De Agrarische Schouw is voor Brouwer en zijn maten geen plek om handel te drijven. Het is een informele dag. Gezelligheid staat voorop. Hooguit worden wat contacten gelegd. ‘Vroeger was de beurs meer een echte handelsplek. Toen vergeleek je producten en diensten met elkaar en deed je echt aan vergelijkend warenonderzoek. Ook kwam het nog wel eens voor dat je een impulsaankoop deed. Maar dat is al lang niet meer zo, zeker niet met de huidige melkprijs.’ In de loop van de middag

verlaten Brouwer en zijn maten het beursterrein en fietsen ze naar Café De Stam. In het Jouster centrum drinken ze nog wat en werken ze enkele hamburgers naar binnen. ‘Ook dat is een jaarlijkse gewoonte geworden.’ De melkveehouders proberen rond 17.00 uur ‘s middags weer thuis te zijn.

Kattenkwaad

Voordat ze terugkeren op eigen erf, brengen ze ook nog even een bezoekje aan de bevriende buurman van Ids Postma, die eveneens een melkveebedrijf heeft. Zoals gewoonlijk wordt het jaarlijkse uitje daar afgesloten met het uithalen van wat kattenkwaad. ‘We zijn er weleens de melkput ingelopen met enkele maisplanten. ‘Tijd om te oogsten’, riepen we dan. Ook hebben we een keer een paar wiersen met de hand uit elkaar getrokken. Stiekem kan hij dit soort ongein wel waarderen.’ Net als zoveel andere

Ids Postma, Jan Booy, Jan Germ Brouwer en Knilles Postma startklaar voor vertrek naar de Schouw.

2016

melkveehouders laat Jan Germ Brouwer tijdens het bezoeken van de Agrarische Schouw de dagelijkse sores even achter zich. Hij verzet de zinnen, maakt plezier en denkt niet aan de lage melkprijs en de onzekerheid over de invoering van fosfaatrechten. ‘We hebben een paar jaar geleden geïnvesteerd in ons bedrijf en melken nu met twee robots 100 koeien op 52 hectare. We willen richting 120 dieren. Natuurlijk vraag je jezelf weleens af hoe het allemaal komt. Maar ik probeer positief te blijven, ook al is de stemming in de melkveehouderij weleens beter geweest. We zijn gezond en hebben op het platteland een mooie plek om te wonen en te leven. Bovendien beleef ik nog altijd plezier aan het boerenwerk.’ Na de vierde donderdag van september kan Brouwer er in ieder geval weer een flinke poos tegenaan. ‘Het bezoek aan de Agrarische Schouw levert altijd weer leuke gespreksstof op.’

Dichtbij uw cijfers BAS 3.0 is het unieke managementtool die u daarbij helpt. Als agrarisch ondernemer moet u tegenwoordig overal verstand van hebben. Juist daarom is een betrokken adviseur zo belangrijk. Een die dichtbij uw bedrijf staat en op de hoogte is van uw actuele cijfers. BAS 3.0 brengt actuele managementinformatie nog dichterbij. Ontdek het zelf en bezoek onze stand op de Agrarische Schouw.

BEZOEK ONS OP DE AGRARISCHE SCHOUW Alfa Accountants gaat graag met u in gesprek tijdens de Agrarische Schouw. Bezoek ons op stand nummer 46 voor het maken van een vrijblijvende afspraak.

Alfa Leeuwarden Noordersingel 4 8917 BA Leeuwarden 088 2532300 leeuwarden@alfa.nl

Alfa Buitenpost Ried 10 9285 KK Buitenpost 088 2532400 buitenpost@alfa.nl

D E O G VAN E T R E B R A A N

Gaat u nog harder werken? Of wilt u slimmer werken? Dat kan met Melk€fficiënt. Deze praktische aanpak ondersteunt direct bij het maken van keuzes en het realiseren van doelstellingen. Meer voerwinst? Melk€fficiënt laat u in één oogopslag zien wat verstandig is om aan te pakken. Want wat goed is moet goed blijven. En wat beter kan, pakken we samen aan. Melk€fficiënt. Slimme aanpak voor voer en vee.

Van der Wal Fourage - It Heidenskip • T 0514 52 13 35 De Jong Fourages - Parrega • T 0515 57 91 50 Politiek Fourages - Lollum • T 0517 46 91 31 Weidse Blik - Joure • T 0513 41 61 62