Astoreca abizena holan dokumentauta agiri da XVI. mende hasieran, 1512an, Real Chancillería de Valladolid-eko artxiboan: Domingo de Astoreca, vecino de la villa de Larrabezua. 1671. urtean, Astoreca izenaz aurkitu dogu Bizkaiko Elizaren Histori Artxiboan, eta, 1785ean, Bizkaiko Artxibo Historiko Probintzialean, holan: … la casa de Astoreca primera que seba a Guernica... 1863. urteko Jabego Erregistroan Astoreca-erdicoa lez agiri da, eta 1960. urtean, barriz, Astorecas erdicoa Echepinto. Jatorrizko etxeak aurreko fatxadea margotuta izan ebalako esaten ei eutsien Etxepinto. Baserri ha bota, eta barria egin eben, hormaren batzuk eta zugastitarren armarria jagonda.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 / 30 24 / 31 25 26 27 28 29 URTAILA URTARRILA ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo
Astorekaerdikoa (-a) [Etxepinto] Ahozkoa: Astróka ASTOREKA AUZOA
de
izentetako hainbat izen erabili izan dira: Zarandona, casa maior de Zarandona, principal de Zarandona, Zarandonagoicóa edota Zarandona mayor. Baserria XVI. mendekoa da izan. XVII. mendeko ezaugarriok jatorrizkoari egin jakozan kanbioak dira: kasurako, egurrezko hagak agirian, zutunik, trabesetara zein etxunda, goiko pisuetan, aurrekaldean batez be, adreilua tartean dala. Etxearen itxureari erreparatzen badeutsagu, auzuneko etxerik zaharrena hauxe dala dirudi. Dana dala, artxibo-dokumentuen arabera, hau ez zan, ez, orain 500 urte baino gehiago, inguruan egoan baserri-etxe bakarra; halan bada, ezin da ziurtasunez jakin zein dan zaharrena.
Ihauteriak Larrabetzun
Santa Ageda bezpera
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 ZEZEILA OTSAILA ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo
urtean
Abizena 1511.
dokumentetan da Larrabetzun: Juan
Çarandona. Etxea
Zarandoanagusia
(-a) Ahozkoa: Dómingone / Etzenéusie ASTOREKA AUZOA
MARTIA MARTXOA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Emakume Langileen Eguna Udabarri TENPORAK Udabarri TENPORAK Udabarri TENPORAK Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo Etxe hau casa y casería de Luzientta moduan agiri da 1711. urtean Bizkaiko Artxibo Historiko Probintzialean; eta, 1793. eta 1794. urteetan, Belarrinaga Luciena lez. XVI. mende amaierako eta XVII. mende hasierako bertako baserri-ereduaren adierazpenik sinpleena eta adierazgarriena da: alborik alborako egurrezko habea dauka portale gainean, goitik beherako enbor bakarreko habeak ditu, eta nabarmentzekoa da fatxadako egurrezko entramadua be. Balkoia gerora egindakoa da. Luziena (-a) [Belarrinagaluziena] Ahozkoa: Lúsine BELARRINAGA AUZOA
JORRAILA APIRILA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Aberri Eguna Txakolin Eguna Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo Juan Perez de Amarica abizena 1415. urtean dokumentetan da Larrabetzun. Etxearen lehenengo erreferentzia, ostera, 1704an aurkitu dogu: Belarrinaga Hurrengo bi sutegietan be agiri da etxe hau, Amarica Belarrinaga eta Belarrinaga Amariquena moduan, hurrenez hurren. Ordutik Ameriquena maior eta Amariquena-nagusia izenez be dokumentetan da. Nahi-ta aurreneko erreferentzia XVIII. mende hasikerakoa izan, lehenengo belaunaldiko baserrien ezaugarriak daukaz. Orduko baserriak isostatikoak dira; hau da, horma guztiak kenduta be, etxeak zutunik eutsiko leuke. Lehen belaunaldiko baserri horreetan, hormak ez ziran pisuari eusteko balietan; zortzi metroko habetzarrak erabilten zituen euskarri lez. Eta eredu horri jarraituta eregita dago baserri hau be. Amarikena (-a) [Amarikenanagusia] Ahozkoa: Éurretikoa BELARRINAGA AUZOA
LORAILA MAIATZA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Langileen Nazioarteko Eguna Nekazarien Eguna Kuadrilla Eguna Udal Hauteskundeak Bizkargi Eguna Homofobia, lesbofobia, transfobia eta Bifobiaren aurkako Nazioarteko Eguna Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo
sorrera-gutunean
Berresonaganagusia (-a) Ahozkoa: Bersóa / Etzenéusie BERRESONAGA AUZOA Uda TENPORAK
Berresonaga izena XIV. mendeko hiribilduaren
dago jasota. Abizena 1456ko Durangoko Udal Artxiboko bilduma dokumentalean be aitatzen da: Pedro de Berrosonaga. 1511. urtean, casa de Berrosonaga moduan agiri da eraikina. Eraldaketa ugari izan dituan etxe ederra da, lau isuriko teilatuduna. Fatxada nagusian, gaur egun, portale bi daukaz; baina, sasoi baten, hiru euki zituan. Nabarmentzekoa da etxe-aurreari eusteko daukazan zutabe toskanarrak. Bigarren eta hirugarren pisuetan, egurrezko entramadua agirian dauka, tartean hormarria dala.
BAGILA EKAINA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Sorginen gaua Eleizaldeko jaia LGTBI+ Harrotasunaren Nazioarteko Eguna Uda TENPORAK Uda TENPORAK Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo Bizitza biko etxe honen lehen erreferentzia XIX. mende hasierakoa da. Sanchoena moduan aurkitu dogu aurrenekoz 1803an; eta, urtebete geroagotik aurrera, Sasicoechea lez aitatzen da. Beheko hormak harrizkoak ditu, eta lehenengo pisu guztian eta kamaran, egurrezko egiturea da nagusi. Etxe-aurreari begiratu ezkero, atentzinoa emoten dabe goitik behera zein zeharretara dituan hage ugariek. Sasikoetxe Ahozkoa: Sasíkotzé BASARAS AUZOA
Ganguty abizena aspaldikoa dogu Larrabetzun; izan be, 1511. urteko agirietan ikusi dogu lehenengoz. Sasoi horretan aitatzen da etxea bera be. Harrezkero, Bizkaiko hiru sutegietan emoten da beraren barri, 1704an, Ganguti lez, eta, 1745ean eta 1796an, Gangoitia moduan. Hiru gorputzez osatutako etxea da. Alboetakoak harrizkoak dira; erdikaldekoa, ostera, portalea daukana, egurrezko egituraduna. Portaleari eusteko habea ezeze, goitik beherako egurrezko habe sendoak be baditu, etxeari eusteko; baita teilatu-hegalari eusten deutsien besoak be. Portalean antxinako harlosak kontserbetan ditu.
GARAGARRILA UZTAILA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 / 31 25 26 27 28 29 30 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea San Inazio Hori Bai Eguna Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo
Gangoiti Ahozkoa: Gángoiti GAZTELU AUZOA
Abizena, Juan de Alayo, 1511. urtean dokumentauta ikusi dogu lehenengoz. Baserria, barriz, 1514an: en la casa de Alayo e Juso ay vn fuego Sasoi desbardinetan egindako etxea da. Portalean daukan inskripzinoan, esaterako, 1820. urtea agiri da. Baleiteke portalea orduan egindakoa izatea. Gaur egun, portalearen arabera antolatuta dago etxea. Beheko solairuan, leiho bana ditu albo banatan; bigarrenean, balkoi bi portalearen gainetxoan, eta leiho bana alboetan; eta, hirugarrenean, alborik alborako balkoia.
DAGONILA ABUZTUA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Andramariek Uriko jaiak Jaia Loroñon Emeteriek Eleizaldeko jaiak Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo
(-a) Ahozkoa: Aláiobekó GAZTELU AUZOA Gazte Eguna
Alaiobekoa
XV. mendeko agirietan emoten da errota honen barri. Atxika inguruan egon ei zan errota zaharraren ordez eregi eben zugastitarrek. Eta izenak berak be hori adierazoten deusku; hau da, zaharrago bat egon zala. Berezia zan; izan be, etxebizitzea eta nekazaritzarako lurrak be euki ebazan. Azken baten, alogeran emotea izan zan jaubeen asmoa. Kaltze bikotxa eukan, eta Biderkurutzetatik eta Aretxabalaganetik etozan erreken urak hartzen zituan. Gaur egungo eraikuntza, ostera, XVIII. mendekoa da; orduan berreregi eben. Eta, XX. mende hasieran, errotea izateaz gainera, zerrea be izan zan eta argindarra be sortzen eben. Hondino be agirian daukaz ezaugarriak: andaparea eta errotapea. Eta turbinea kontserbetan dau barruan.
URRI LEHENA IRAILA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Udazken TENPORAK Udazken TENPORAK Udazken TENPORAK San Migel jaia Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo
Errotabarri Ahozkoa: Errotabarrí GOIKOELEXALDE AUZOA
URRI BIGARRENA URRIA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 / 30 24 / 31 25 26 27 28 29 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Akarbaltz gaua Herriko produktuen azoka Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo Martin de Ameçaga abizena 1511. urtean dokumentetan da. Eta baserria be sasoi horretakoa da. Larrabetzuko baserririk zaharrenetakoa da. Ametzaga esanahi argiko leku-izena dogu: ametz zugatz-izenaz eta -aga atzizkiaz eratutako toponimo honek ‘ametzak dagozan lekua’ esan gura dau. Urteak joan eta urteak etorri aldaketak izan dituan eraikina da, baina, etxe-aurrean sikeran, XVI. mendeko itxureari eusten deutso. Deigarriak dira lurrean hasi eta teilaturaino doazen egurrezko habetzarrak. Geroragokoa da goiko pisuko adreiluzko itxiturea. Ametzaga Ahozkoa: Amétza GOIKOLEA AUZOA
Etxe hau izentetako hainbat modu aurkitu dogu agirietan. Bizkaiko sutegietako lehenengo zerrendan Legina moduan aitatzen da: Legina, otra del mismo nombre. Bizkaiko Artxibo Historiko Probintzialean Leguina-albocoa izena aurkitu dogu 1822an; eta, 1863ko Jabego Erregistroan Leguina-erdicoa. Sarritan ikusi dogun hiru gorpuzdun baserri-eredua da, isurialde bikoa. Etxe-aurrean, portalea dauka; eta, berari eusten, egurrezko habeak zeharretara eta goitik behera, erdi-erdian, oinarrian harria dala. Lehenengo pisuan balkoia dago erdian eta leihoak albo banatan; kamara aldean, ostera, hiru txori-toki.
ZEMENDIA AZAROA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Emakumeenganako indarkeriaren aurkako Nazioarteko Eguna Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo
Leginaerdikoa (-a) Ahozkoa: Legíne LEGINA AUZOA
GABONILA ABENDUA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 ASTELEHENA Astelehena MARTITZENA Asteartea EGUAZTENA Asteazkena EGUENA Osteguna BARIKUA Ostirala ZAPATUA Larunbata DOMEKEA Igandea Euskararen Eguna Negu TENPORAK Negu TENPORAK Negu TENPORAK Olentzero dator Ilbarria Ilgora Ilbetea Ilbehera Ilgora Ilbehera LARRABETZU UDALA Askatasunaren plaza 1 www.larrabetzu.eus /larrabetzuudala /larrabetzuko_udala /larrabetzuinfo /larrabetzuinfo Olea leinuaren etxea egon zan lekuan dago Montorra baserria. Oleatarren etxearen lehen aitamena aspaldikoa da. 1511. urterako dokumentetan da: en la casa de Juan d’Ole, en Sarrioolea… Urteak joan ahala, jatorrizko etxeari eraldaketa handiak egin deutsiez. Montorra etxeari buruz aurkitu dogun lehenengo erreferentzia Bizkaiko bigarren sutegikoa da, 1745ekoa. Gaur eguneko etxea bizimodu bikoa da. Beheko pisuko hormetan, etxe-aurrean, harria da nagusi; goikoetan, barriz, egurrezko egiturea dauka, adreiluz gordeta. Lehengo etxeak alborik alborako balkoi bi euki zituan; oraingoan, ostera, bina balkoi ditu lehenengo eta bigarren mailetan. Montorra (-a) Ahozkoa: Montorré
AUZOA
SARRIKOLA
ZERBITZUAK
NON LO EGIN
- Miamendi Nekazalturismoa Legina 1 651 708 060 94 455 70 84
OSASUNA
- Iturrikoetxe Botika Iturrikoetxe 7 94 455 80 10
- Anbulategia/Ambulatorio Errebale 2 94 600 74 00
- Haginlaria Hortz Klinika Anguleri kalea 2 94 455 88 90
- Jagon Fisioterapia
Aita Patxi Ugalde 12 658 683 447
- Uras Estetika eta Masajeak Aita Patxi Ugalde 94 455 72 01
DENDAK
- Aliprox Supermerkatua Iturrikoetxe 2-3 94 455 84 33
- KoloretakoFrutadenda Gaztelumendi 3 94 455 89 19
- Txispamendi Ogitegia Gaztelumendi 1 622 208 441
- Elorriaga Harategia Iturrikoetxe 7 94 455 89 41
- Larrabetzu Estankoa Andra Mari 3 94 455 81 10
- Villegas Arraindegia Andra Mari 20 94 455 71 42
- Sarrikola Ogitegia Sarrikola auzoa 94 455 83 37
TABERNA-JATETXEAK
- Aretxabala Andra Mari 8 94 455 84 64
- Ankapalu Sagardotegia Loroño auzoa 94 455 81 97
- Azurmendi Jatetxea Legina auzoa 94 455 88 66
- Batzokia Askatasun enparantza 3 94 455 70 07
- Etorki Jatetxea Andra Mari 1 94 455 81 95
- Foteri Taberna Andra Mari 22 94 455 80 98
- Gure Etxea Taberna Lehendakari Agirre 94 455 87 18
- Gazte Leku Taberna Andra Mari 6 94 455 71 51
- Asador Horma Ondo Legina Goikoa 94 656 57 00
Irusta Taberna Mikel Zarate 1 94 455 84 77
- Maria Luisa Jatetxea Errebale 5 94 455 84 14
- Politena Taberna Andra Mari 14 94 455 84 07
BANKUAK
- Kutxabank Anguleri 2 94 455 70 01
- Laboral Kutxa Gaztelumendi 1 94 455 87 52
TXAKOLINDEGIAK
- Bodega Gorka Izagirre Legina auzoa 94 455 88 66
- Sasine Txakolina 639 469 738
- Bitxia Txakolina 94 465 16 89
TAXIAK
- Larrabetzu Taxia Gaztelumendi 608 389 077
PINTOREAK
- Torvisco Hnos. Aita Patxi Ugalde 94 455 80 64
ELEKTRIKARIA
- Mikel Bolunburu Berresoaga 605 708 780
HEZKUNTZA
- Larrabetzuko Musika Eskola Errebale kalea 94 455 70 66
AUTOEN TAILERRA
- JJ Tailerrak Andra Mari 37 94 455 70 82
ITURGINAK
- Fermin Remirez Iturrikoetxe 94 455 82 96
- Jorge Cristobal Berresoaga 600 649 483
ILEAPAINDEGIAK
- Goizalde Anguleri 1 94 455 88 14
- Begoña Aspuru Aita Patxi Ugalde 94 455 81 98
ESTETIKA ZENTRUAK
- Xarma Larrabetzu Iturrikoetxe 606 068 720
TELEFONO INTERESGARRIAK
XVI. mendean dokumentetan da lehenengoz: casas de .Çubieta Harrezkero, XVIII. mendeko lehenengo eta bigarren sutegietan, 1704an eta 1745ean, Zubietta eta Zubieta moduan, hurrenez hurren; baita 1825eko polizia erroldan be. Etxe-aurreari begiratu ezkero, argi ikusten da alkarren ondoko etxe bi dirala. Bi altuera eta kamarea dituan eraikina da. Alde biek eskemea antzekoa daben arren, eskoialdean ondo baino hobeto ikusten da egurrezko egiturea; ezkerreko aldea, ostera, hormak luziduta eta zuriz margotua daukaz. Lehenengo pisuan erdi-erdian
1511. urtean dokumentauta ikusi dogu lehenengoz Aranguren abizena Larrabetzun. Etxearen lehen erreferentzia be urte horretakoa da. 1671n eta 1803an, torre de Aranguren moduan topau dogu; izan be, gaur egun baserria dagoan tokian, torretxea egon zan. Ordutik aurrera, Aranguren izenagaz agiri da. Isurialde biko teilatua dauka, eta egurrezko besoak hegal zabalei eusteko. Bigarren pisua eta kamarea egurrezko egituraz egindakoak dira, eta tarteak, ladriluzkoak. Beheko solairuko leiho originalak harlanduzkoak dira, baita horma-ertzak be.
Larrabetzuko Udalak Larrabetzuko baserriak eta etxeak izeneko liburua kaleratuko dau 2023. urtean, gure herriko baserrien eta etxe zaharren izenak, toponimo esaten diranak, berreskuratzea eta gizarteratzea helburu daukan argitalpena. Lan horregaz gure herria, Larrabetzu, ezagutzeko beste pausu bat emon gura dogu. Urtebeteko beharra izan da eta Labayru Fundazioak zuzendu dau, herritar askoren ekarpenagaz. Liburua www.larrabetzu.eus web gunean ikusi ahal dozue.
Egutegi honen bitartez, liburu horren zatitxu bat, ikusgarri bat, erakutsi gura deutsuegu. Horretarako, Labayru Fundazioak berak hautatu dituan baserri eta etxe zaharrenetariko batzuk egutegi honetako orrialde bakotxean ipini doguz, argazki eta azalpen testu banagaz.
dagozan balkoiek emoten deutsie batasuna eraikinari.
Aranguren Ahozkoa: Arágune UGALDEA AUZOA
2023
Zubieta Ahozkoa: Subítaldé / Subíta URIA AUZOA
