28
Edizioa / 2021eko ABENDUA
2 2021eko abendua BIZI LARRABETZU SARRERA / PRESENTACIÓN
MATXUREN TELEFONOAK: • UR PARTZUERGOA........................................................94 487 31 87 • IBERDROLA DISTRIBUCIÓN: ....................................900 17 1 1 71 • LARRIALDIEI AURRE EGITEKO TELEFONOA:.......................... 112
ELIZAREN ARDURADUNAK: • Txema Berain.............................................................................605 702 712 • Txaro Dañobeitia.....................................................................688 688 763 • Libe Loroño................................................................................ 622 819 411
ArgiAL-
taratzailea: Larrabetzuko Udazkenala / Lege Gordailua: BI-1309-2015 / Diseinua, maketazioa eta inprimaketa: DIZKARIAREN KOSTUA: 16 orrialde. 1.050 ale: inpresioa + edizioa + maketazioa + banaketa: 1.450 €
2021eko abendua BIZI LARRABETZU 3
SARRERA / PRESENTACIÓN
SARRERA Bajoaku 2021, eta, beragaz batera, pandemia madarikatu honen bigarren urtea. Aurten, 2021. urtean, saiatu gara barriro be herriaren pultsua berreskuratzen; Larrabetzuren herri-taupadak bizkortzen, areagotzen: kaleko bizimodua berreskuratzen, kirol eta kultur jarduerak errekuperatzen... Baina hondinokarren ez dogu pandemia gainditu, eta osterabere gagoz egoera gatxean. Horregaitik, atzera bere, gagozan osasun-egoeraren aurrean arduraz jokatzeko eskatzen deutsuegu danori. Bestalde, zenbaki honetan 2022rako onartutako aurrekontuak aurkezten doguz; 960.00 euroko inbertsinoko aurrekontua, inoizko handiena, eta diru-laguntza eta ekimen barrietarako partidak, erronka barriakaz bat, eta Larrabetzu 2030 Plana helburu. Horretaz ganera, ale honetan Udalak 2022rako argitaratu dauan egutegia be aurkeztu dogu, orain dala ia 85 urte gure herrian gertatutakoa gogorarazteko, herri honen memoria historikoa berreskuratzen jarraitu behar dogulako. Eta, betiko lez, indarkeria matxistaren aurkako eta aukera bardintasunaren aldeko, eta hezkidetzaren eta euskararen sustapenaren aldeko ekintzek be badauke tartea aldizkarian, aurreko zenbakietan bezala. Taup euskara, taup
AURKIBIDEA bardintasuna, taup kultura, taup hezkidetza, taup kirola, taup alkartasuna, taup ingurumena, taup auzolana, taup oroimena… 2022 taupada baino gehiago ari gara egunero herria egiten. Segidu daigun urte barrian, herri-taupada hori bizkortzen eta areagotzen.
TELEFONO GIDA....................................................................... 2
URTE BARRI ON DANORI!
BIZKAIKO BERTSOLARI TXAPELKETA........................10-11
Se nos va el 2021 y con él el segundo año de esta condenada pandemia. Este año hemos tratado de recuperar el pulso del pueblo; de avivar, de aumentar los latidos de Larrabetzu: recuperar la vida en la calle, las actividades deportivas y culturales... Pero aún no hemos superado la pandemia y nos encontramos otra vez en una situación delicada. Por eso os pedimos a todas y a todos que sigáis actuando con responsabilidad. Por otro lado, en este número presentamos los presupuestos aprobados para 2022, con una previsión de inversión récord de 960.00 euros, con más subvenciones y partidas para nuevas iniciativas y nuevos retos, acorde con el Plan Larrabetzu 2030. Además, en este número también presentamos el calendario que el Ayuntamiento ha publicado para el año 2022, para recordar lo ocurrido en nuestro pueblo hace casi 85 años; para seguir recuperando la memoria histórica. Y, como siempre, también tienen su espacio en la revista, al igual que en los números anteriores, las actividades realizadas contra la violencia machista y a favor de la igualdad de oportunidades, la coeducación y la promoción del euskera. Os deseamos a todas y a todos un feliz año nuevo. Y que sigamos avivando y acrecentando ese latido popular, que continuemos, entre todas y todos, haciendo pueblo, haciendo Larrabetzu.
SARRERA....................................................................................... 3 LARRABETZU ZABALTZEN..................................................... 4 OBRAK UDALETXEA................................................................. 5 AURREKONTUAK..................................................................6-7 EUSKARA..................................................................................8-9
BERDINTASUN AUKERAK. AZAROAK 25..................12-13 OINHERRI HERRI HEZITZAILEA......................................... 14 LARRABETZU 2030................................................................ 15 EGUTEGIA 2022...................................................................... 16
UDALETXEKO JENDEAURREKO ORDUTEGIA HORARIO DE ATENCIÓN AL PÚBLICO Astelehenetik barikura. De lunes a viernes 08:00-14:00 Martitzenetan / los martes: 08:00-18:00 • UdazkenaLETXEA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 94 455 7029 • ANIMAZIO SOZIO- KULTURALA Anguleri Jauregia 94 455 82 71 • BAKE EPAITEGIA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09 • GIZARTE LANGILEA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 • UdazkenaL ARKITEKTOA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 • UdazkenaL BULEGOA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 udazkenala@larrabetzu.eus • HAURRESKOLA Andra Mari 35 94 455 71 73
• ESKOLA PUBLIKOA Lehendakari Agirre z.g. 94 455 81 72 • KZ GUNEA Anguleri jauregia 94 403 33 74 • FUTBOL ZELAIA Errebale z.g. 635 722 696 • FRONTOIA Lehendakari Agirre z.g. 94 455 82 76 • UdazkenaL IGERILEKUA Lehendakari Agirre 4 94 455 71 32 • OSAKIDETZAKO KONTSULTATEGIA Kontsultategia: 944 557 000 Hitzordua: 946 007 400 Larrialdiak: 944 100 000 Harremanetarako: Helbidea: Errebale 2 Telefonoa: 944 557 000
4 2021eko abendua BIZI LARRABETZU LARRABETZU ZABALTZEN
DESKARGATU APLIKAZIOA ZURE MUGIKORREAN/ Descárgate la aplicación en tu móvil
2021eko abendua BIZI LARRABETZU 5
OBRAK
UDALETXE BERRIAREN PROIEKTUA MARTXAN Larrabetzuko udaletxearen eraldaketa “Udaletxea, herriaren etxea” lelotik abiatzen da, udal erakundea aterpe gisa hartzeko ideiatik. Herritarrentzat edo herriarentzako babesleku bat. Udal gobernua izanik, herriarengandik hurbilen dagoen gobernu-era, zuzenean deribatu eta bertan, udaletxea herriko etxe bihurtzen da. Gure proposamenak herriaren etxea edo herriaren aterpea ideia garatzen du, bai maila metaforikoan eta maila formalean eta antolaketan. Eraikinak erakunde ireki eta garden baten ideia irudikatu behar du, non guztiek lekua duten, eta hori banaketa ireki eta iragazkorrean, eta espazioen gardentasunean eta argitasunean islatzen du. Aterpearen ideia argi eta garbi gauzatzen da jada eraikita dagoen eranskinean bertan, zeina proposamen honetan eranskin bat izateari utzita, udaletxearen jarraipena izango baita: udaletxearen beraren zati bat, bertan aukera-gune berri gisa integratuz. Aldi berean, maila formalean, proposamenak jada eraikita dagoen aterpera jotzen du unitate osoa hizkuntza komun baten bidez hornitzeko, edertasun eta ahalmen ebokatibo handia erakusten duena. Aterpeko arkitektura udaletxearen barruan sartzen du, bai erdiko atondoan duen egitura erritmikoa errepikatuz, bai eskailera nagusian (harria eta herria) duen harrizko indarra errepikatuz, bai muturren egitura-ardatzek hormigoizko zutabe handiak dituzte erdian kasu batean, eta zurezkoak bestean, aterpean gertatzen den bezala. Ataria euskal kutxa edo euskal arkuteria apaindua bezalakoa da, erakundearen bihotzean txertatutako harribitxia, formalki kanpoko aterpearekin erlazionatua baina sotilki apainduta, euskal arkitektura tradizionalen artisau-dekorazio xumeak gogoratuz.
El proyecto del nuevo ayuntamiento está en marcha. En verano se realizó la licitación y se presentaron 4 propuestas. La ganadora fue la de Arquitectura Behark (behark.com). Es la misma empresa que realizó el proyecto de la zona cubierta de la plaza. Está previsto que el proyecto esté finalizado para la primavera del 2022 y realizar la licitación de las obras en el otoño del 2022.
Egitasmo osoa: http://www.larrabetzu.eus
6 2021eko abendua BIZI LARRABETZU
AURREKONTUAK 2022: Aurrekontuak egiterakoan oso kontuan izan ditugu gizarte gisa une honetan ditugun arazo eta erronka nagusiak. Hauek dira 2022ko aurrekontuaren ezaugarri nagusiak:
DIRU-LAGUNTZAK: este laguntza ekonomiko bat martxan jarriko B dugu, udalerriko sortzaile gazteei diru-laguntzak emateko 2022an Gaztelumendi Abesbatzak 30 urte beteko ditu. Ospakizun horretarako abesbatzak proposatu dizkigun ekitaldiei 2.500 euroko diru-laguntza emango diegu. Uritarrak ere 75. urteurrena ospatuko du, eta horretarako beste lankidetza-hitzarmen bat sinatuko dugu, laguntza ekonomikoa bideratzeko.
HEZKUNTZA.
zken 6 urteetan eskolarekin konpromiso irmoa A izan dugu. 2015etik hona 400.000 eurotik gora inbertitu dugu eta aurten 55.000 euro erabiliko ditugu lehen solairuko zerbitzuak berritzeko, ikastetxeak eskatu digun bezala. 5.500 euroko partida berri bat, eskolako espazio libreei buruzko partaidetza-prozesurako. Larrabetzuko haur kontseilurako ordu kopurua eta partida handitu egingo ditugu. GYN BERDEA proiektuaren arrakasta eta udalerrian duen eragin positiboa ikusita, eskolara eramango dugu, partida ekonomiko berri batekin.
UDALERRIKO MEMORIA HISTORIKOA BERRESKURATZEA.
5 urte beteko dira, halaber, tropa faxistak 8 Larrabetzun sartu zirenetik, 1937ko ekainean. Dirupartida bat, 40.000 eurokoa, izango dugu gure historiaren zati hau ez ahazten lagunduko duten ekintzak egin ahal izateko.
AUKERA-BERDINTASUNA.
urten, herritar guztien parte-hartzearekin, eraso A matxisten aurkako udal protokoloa berrituko dugu. %15 igoko dugu aukera-berdintasunaren partida, laguntza ekonomikoak emanez horretan lan egiten duten tokiko taldeei.
INGURUMENA.
asotako beste ekarpen bat kontuan hartuta, gure J eremuetan espezie inbaditzaileak ezabatzeko prozesua martxan jarriko dugu. 3.000 euro bideratuko ditugu proiektu honetara. Organikoaren bilketa. Larrabetzuko organikobilketaren sistema aitzindaria da herrialdean eta eredu da beste udalerri batzuetan. Aurten 3.000 euro bideratuko ditugu hobetzeko eta ekimen berriak abian jartzeko
PROIEKTU BERRIAK.
txebizitza. Hutsik dauden etxebizitzak E alokairuaren merkatura ateratzea da gure helburuetako bat. Duela 5 urte OHZren errekargu bat jarri genuen hutsik zeuden etxebizitzetarako. 3.000 euroko partida bat erabiliko dugu etxebizitza eskuratzea errazteko hainbat ekintza abian jartzeko.
KULTURA.
ulturbilguneak kudeatzen duen partida % 22 K handituko dugu, 7.000 euro 2022rako.
EUSKARA
.000 euro bideratuko ditugu KORRIKA eta 5 EUSKARALDIArako. Euskararen partida % 13 handituko dugu, 2022an Larrabetzuko baserrien katalogoa egiteko eta liburu formatuan aurrerago argitaratzeko, besteak beste.
UDAL INBERTSIOAK
Inbertsioak: inbertsioen partida 967.923 €-koa izango da. daletxe berriaren obrak: 690.000 euro. U 55.423 euro eskolako instalazioak hobetzeko: Komunak berritu eta ekipamendu berriak jarri. 65.000 euro, eskolaren eremuan eguzkiplakak jartzeko eta udal-eraikinetarako energia garbia eta merkeagoa lortzeko. Proiektu hori berreskuratzeko Europako funtsek lagundu ahal izango dute diruz. Next Generation Fondoak erabiliko ditugu. 25.000 euro auzoetako postontziak berritzeko
2021eko abendua BIZI LARRABETZU 7
5.000 euro kirol-eraikinetan hobekuntzak 2 egiteko. 15.000 euro lurrak erosteko. Udalerri honek ia ez du lur publikorik. Baso-politika desberdinak abian jartzeko eta lehen sektorea laguntzeko, ezinbestekoa da lur publikoa erosteko inbertsioa. 49.500 euro Lehendakari Agirre kalean espazio bat behin betiko oinezkoentzat jartzeko. Igerilekuak, eskolak, frontoiak, Gure Etxeak hiribilduaren erdigunera oinezkoentzako sarbidea izango dute.
INBERTSIOAK/GASTUAK Personal
672.180,00 €
%19
orokorrak
989.030,00 €
%29
mankomunitatea
583.000,00 €
%17
diru laguntzak
210.451,00 €
%6
inbertsioak
967.923,00 €
%28
47.468,00 €
%1
mailegua
3.470.052,00 €
%100
INBERTSIOAK/GASTUAK 2022
2022 aurrekontua DIRU SARRERAK ALDUNDIA
1.732.336,00 €
%50
DIRU LAGUNTZAK
161.600,00 €
%5
TASAK-ZERGAK
971.096,00 €
%28
BESTE BATZUK
5.020,00 €
%0
MAILEGUA
600.000,00 €
%17
3.470.052,00 €
%101
€ 5.020,00
€ 600.000,00
€ 971.096,00
€ 161.600,00 ALDUNDIA BESTE BATZUK
€ 1.732.336,00 DIRU LAGUNTZAK MAILEGUA
TASAK-ZERGAK
PRESUPUESTO 2022: • Incremento en las partidas presupuestarias de Kulturbilgunea, grupos deportivos, kultura… • Incremento de un 15% en la partida económica destinada a la igualdad de oportunidades. • Nueva beca para la jóvenes artistas-creadores. • 3.000 € para promocionar el alquiler de las viviendas vacías de Larrabetzu. • 3.000 € para la eliminación de especies invasoras en “auzolan” con el vecindario. • Firmaremos convenios especiales con el Uritarra K.T. y con Gaztelumendi Abesbatza en el año de sus aniversarios. • 40.000 € para la recuperación de la memoria histórica • Puesta en marcha de la agenda 2030 Larrabetzu en colaboración con los grupos locales • INVERSIONES 2022: 1. 600.000 € ara la rehabilitación del ayuntamiento. 2. 55.000 € para seguir mejorando las instalaciones de la escuela 3. 65.000 € para la instalación de placas solares 4. 25.000 € para renovar todos los buzones de los barrios 5. 15.000 € para seguir comprando tierras y poner en marcha una política forestal diferente 6. 18.000 € para renovar caminos rurales 7. 50.000 € para la peatonalización de un tramo de la calle Lehendakari Agirre, Conectando peatonalmente la plaza con la escuela, el frontón, y Gure Etxea.
8 2021eko abendua BIZI LARRABETZU
KONPROMISOAK HARTZEKO ETA BETETZEKO GARAIA Larrabetzuko Udalak, Euskararen Nazioarteko Eguna dela eta, HAKOBAk, Herri Aginteak Koordinatzeko Batzordeak, adostutako eta proposatutako adierazpena onartu zuen. HAKOBA erakunde hauek osatzen dute: Eusko Jaurlaritza, AFA, BFA, GFA, Gasteizko Udala, Bilboko Udala, Donostiako Udala, EUDEL eta UEMA. Larrebetzuko Udalak, horretaz gainera, adierazpenari gehitu zizkion hiru konpromiso orokor eta hamabi konpromiso zehatz (hilabete bakoitzeko bana), orain arte hartutako konpromisoei eusteko eta beste batzuk hartzeko eta betetzeko garaia badela iritzita. Honako hauek dira Larrabetzuko Udalak, Euskararen Nazioarteko Egunaren ingurumarian, hartutako konpromiso orokorrak: 1) Gure herrian euskararen ezagutzaren, erabileraren eta sustapenaren alde lan egiten duten elkarte eta erakundeak laguntzen segitzeko konpromisoa. 2) Larrabetzuarrei euskara ikasteko eta erabiltzeko aukera zein laguntzak ematen jarraitzeko konpromisoa. 3) L arrabetzuko Udalean euskara zerbitzu hizkuntza, lan hizkuntza eta komunikazio hizkuntza izan dadin urraturiko bideari eusteko konpromisoa.
Eta honako hauek hamabi konpromiso zehatzak: 1) Indarrean dagoen euskararen normalizaziorako plana berrikustea eta hala badagokio eguneratzea, urrats berriak emateko helburuarekin. 2) Administrazio publikoen kontratazioetan ziurtagiriak —Bikain eta Bai Euskarari, besteak beste— bateratu eta indartzeko neurriak hartzea. 3) Euskararen erabilera sustatzen duten hainbat tresna sustatzea, hala nola software librea eta oinarrizko aplikazioak euskaraz, astialdirako IKT produktuak, .eus domeinua eta euskararen erabilera Interneten. 4) UEMA babestea, indartzea eta zabaltzea. 5) Urte anitzeko hitzarmenak sustatzea euskarazko toki-komunikabideen jasangarritasun ekonomikoa eta egonkortasuna bermatzeko. 6) Euskararen erabilera eta presentzia bermatzea erabiltzen ditugun komunikabide guztietan. 7) Kirolaren euskalduntze-bidean lan egitea, tokiko klubekin elkarlanean. 8) Gazteentzako euskarazko aisialdi-zerbitzuak sustatzea eta zabaltzea. 9) Familia-eremuetan euskararen erabilera eta transmisioa sustatzea. 10) Behar duten herritarrentzako laguntza-ildoak aktibatzea, euskara ikasteko eta euskal kulturara hurbiltzeko aukera izan dezaten. 11) Herriko gizarte eragile eta euskalgintzarekin batera elkarlanari eustea. 12) Kale erabilera sustatzeko helburuarekin, kanpaina berezituak abiatzea.
2021eko abendua BIZI LARRABETZU 9
HITZALDIAK, BERTSOAK ETA BIDEOMAPPING-SAIOA
Euskararen Eguna dela-eta hainbat ekintza antolatu zituen DARABILGUk, Larrabetzun euskararen erabilera sustatzeko taldeak, eta Larrabetzuko Udalak. Abenduaren 1ean egitekoa zen saioa, HAURREN AURREAN HELDUOK HELDU kanpainaren baitako solasaldia, atzeratu egin behar izan genuen, hizlariaren arazo familiar bat dela eta, eta abenduaren 13an egin zen. Abenduaren 2an herriko hainbat elkartetako ordezkariak batu ziren UEMAko teknikari Goizane Aranarekin, elkarteen euskararen diagnostikoaren ondorioak azaltzeko, esperientziak partekatzeko eta hizkuntza irizpideak adosteko.
Diagnostikoa egin eta datuak aztertu ondoren, Larrabetzuko Udalak, UEMAk eta Darabilguk irizpide zerrenda bat proposatu du herriko elkarteek kontuan har dezaten, kontuan hartuta honako lau arloak: irudi korporatiboa, barne harremanak, kanpo harremanak eta zerbitzuen eskaintza. Abenduaren 3an, Euskararen Nazioarteko Egunean, eguraldi txarrari aurre egin eta bertso-saio erronda bat egin zen, Etxahun Lekue eta Gorka Pagonabarragarekin, eskolan hasi, pilotalekuan segi, eta plazaraino. Hiru leku horiek beren-beregi hautatu ziren bertso-sortak botatzeko, Haurren aurrean helduok heldu kanpainarekin bat eginda, umeak eta helduak partekatzen dituzten guneak izateagatik. Euskararen Nazioarteko Eguna biribiltzeko, eskolako umeek egindako marrazkiekin osatutako Bideomapping-saioa egin zen plazan. Lerroon bidez eskerrak eman gura dizkiegu, beste behin, Larrabetzuko eskolako irakasle eta ikasle guztiei; baita proiekzioa egin zuten Logela Multimediako lagunei, eta, zelan ez, Ikaza jauregiko bizilagunei.
10 2021eko abendua BIZI LARRABETZU
BIZKAIKO BERTSOLARI FINALA Gaur beste ez genuen sufrituko sarri, kinielarik ezin zen hain errez igarri. Plazara irrintzi bat nahi neuke ekarri: Mundu ezinezko hau egin bizigarri. Plazara irrintzi bat nahi neuke ekarri: Kantuan gozatzeko negua alkarri. Bertso horrekin eman zion amaiera Nerea Ibarzabalek abenduaren 4an Larrabetzuko pilotalekuan egindako bertso saioari. Bizkaiko Bertsolari Txapelketaren atarikoa jaso zuen herriak, azken finalaurrekoa jokatu baitzen bertan. Eta harrera beroa egin zioten larrabetzuarrek zitari, 700 lagun baino gehiago elkartu baitziren saioan; txapelketak izan duen saiorik jendetsuena
izan da. Sei bertsolari izan ziren oholtzan: Ander Elortegi, Jone Uria Albiztur, Eneko Abasolo “Abarkas”, Julen Arzanegi, Txaber Altube eta saioan nagusitu zen Nerea Ibarzabal bera. Pilotalekuan gora eta behera, Itallen Bertso Eskolako kideak izan ziren, antolatzaile lanetan. Bederatzi kide daude gaur egun taldean, eta asteazkenero biltzen dira bertsotan aritzeko. Bertsolari zein bertsozaleek urtebete eman dute Bizkaiko Bertsolari Txapelketaren zain. Berez, iaz egitekoa zen txapelketa, baina koronabirusak eragindako osasun krisiaren eraginez, datarik zehaztu gabe atzeratu zuen Bizkaiko Bertsozale Elkarteak. Esperoan izan dira denak ordutik, harik eta urriaren 3an berriz abiatu zen arte. Larrabetzuarren artean, dataren zain izan den norbait bada, Etxahun Lekue bertsolaria izan da. 2016an txapela lortutakoa da Etxahun, eta hirutan izan da buruz burukoan. Hirugarren egin du edizio honetan, eta agur ere esan dio lehiaketari, finala abiatzeko abestutako agurrean azaldu baitzuen ez dela berriz Bizkaiko Bertsolari Txapelketan izango.
2021eko abendua BIZI LARRABETZU 11
Larrabetzuarrontzat izan du bestelako berezitasunik aurtengoak. Izan ere, Joseba Etxebarria larrabetzuarra omendu du Bizkaiko Bertsozale Elkarteak aurten, Moises Enbeitarekin batera. Biak ala biak izan zuten Nerea Ibarzabal Bizkaiko txapeldunari txapela jartzeko ardura. Egin duten ekarpen eta lana eskertu nahi izan die elkarteak; bereziki, bertsolaritza transmititzeko egin
duten lana azpimarratuz. Elkarlanean eta talde lanean aritu dira luzaro, eta modu horretan igo dira oholtzara biak: talde lana irudikatuz. 2000. urtean hasi zen Joseba Etxebarria Bizkaiko Txapelketako Talde Antolatzailean lanean, eta bertan jarraitzen du gaur egun ere. Are, Elkarteko Zuzendaritza Batzordean ere urte luzetan aritutakoa da.
12 2021eko abendua BIZI LARRABETZU
AZAROAK 25, EMAKUMEEN KONTRAKO INDARKERIA EZABATZEKO NAZIOARTEKO EGUNA MOZIO HAU, EHBILDUren botoekin onartu zan. EAJ-PNVek kontra bozkatu zuen: “2003tik aurrera, emakumeonganako indarkeriari buruzko datuak jasotzen hasi zirenetik, 101 emakume eta 11 haur erailak izan dira Euskal Herrian. Zenbaki onartezin honen atzean izenak eta izanak daude. Erauzitako bizi proiektuak. Bereziki memorian gorde nahi ditugu, 2021ean zehar erail dituzten Erika Tavares, Conchi Gonzalez, Aintzane Pujana, Maria Pilar Berrio Jimenez eta Miarritzeko 75 urteko bizilaguna. Urte honetan ere bereziki aipatu nahiko genuke, izebergaren punta diren erailketa hauetaz gain, ohikoak bilakatu direla gizonezkoek taldean egiten dituzten bortxaketei buruzko salaketa publikoak. Hala ere, eraso bakoitzaren aurrean, hauek salatu dituen Mugimendu Feminista saretu bat atera da kalera. Gaurko egunean ere, talde hauen lana eta ezinbestekotasuna azpimarratu behar dugu. Urte luze hauetako lana izan da indarkeriari maskara kentzea. Sistema patriarkal sendo baten ondorioa da bizi dugun errealitatea, izan ere, indarkeria matxistei buruz egindako makro-inkestak datu larria mahaigaineratu zuen: bi emakumetik batek indarkeria matxista pairatu du bere bizitzan zehar. Azaroaren 25ean, emakumeen kontrako indarkeria mota guztien aurka gaudela adierazteko eguna da, eta, hori ez ezik, indarkeria sorrarazten duten eragile guztien aurka ere bagaudela esatekoa, bizitza aske, seguru eta burujabeak eraikitzearen alde gaudelako. Indarkeria matxistaren alderdi desberdinak identifikatzen jarraitzeko eguna da, jendartean normalizatuen dauden sotilenetatik hasita; hala nola ukitzeak, ahozko lizunkeriak, publizistek eta mass-mediek emakumeen gorputzari ematen dieten erabilerak, mezu eta adierazpen sexistak, janzkera, jendarte-sareen erabilera edo lagunartea kontrolatzea, eremu publikoa (eskolako patioak, jolastokiak, parkeak) askatasunez okupatzeko zailtasunak edota emakume eta gizonen arteko berdintasuna zuzenean erasotzen dituzten administrazio-erabakiak. Bigarren estadio batean,
sexu-erasoak eta eraso fisikoak egongo lirateke, eta esparrurik bortitzenean, erailketak. Gutariko bakoitzari dagokigu egoera hori aldatzea, eguneroko zereginetan hasiz, gure inguru hurbilenean jardunez. Gure kasuan, Larrabetzuko Udaletik horretarako beharrezkoak diren baliabide tekniko, ekonomiko eta politikoak aktibatzeko konpromisoa berrezten dugu, berdintasun-unitateak sustatuz eta laguntza eskainiz. Berdintasun teknikarien egonkortasuna ezinbeztekoa da, onartezina baita azken aldian gertatutakoa: Txorierriko Mankomunitatean sei hilabetez berdintasun teknikari barik egon gara, eta horrela ezinezkoa da berdintasun politika egokiak aurrera eramatea. Nabarmendu nahi dugu, azken aldian, sare sozialetan eta espazio publikoetan, kide feminista askoren kontrako jazarpen handia ari garela ikusten. Ez da kasualitatea. Espazio publikoa hartu eta diskurtso eraldatzaileak mahai gaineratzen dituzten emakume feminista hauek jazartzea, antolatutako gorroto eta indarkeria matxista kanpaina baten ondorioa da. Eremu digitalean gertatu diren jazarpen kasu hauek gutxitzera jo izan dugu, baina duten garrantzia eta emakume hauen jarduna eteteko duen asmoa salatzeko garaia da. Horregatik, lerro hauek erabili nahi ditugu, espazio horietan dauden kideei haien lana eskertu eta alboan gaituztela esateko.”
2021eko abendua BIZI LARRABETZU 13
SALAKETAZ HARAGO
Salaketa eguna da Azaroaren 25a. Emakumeen kontrako indarkeria deuseztatzeko beste egun seinalatu bat. Baina, salaketaz harago doazen ekintzak izan dira aurtengoan. Zutunik Larrabetzuko talde feministak, hainbat ekintza antolatu zituen “Azaroa feminista” goiburupean. Azaroaren 2an, kasurako, tailerra egin zuten Itziar Gandarias Deustuko Unibertsitateko Psikologia eta Hezkuntza Fakultatueko irakaslea eta Cony Carranza hezitzaile soziologo eta feministak. Emakume migratuei buruzko hainbat lan egin dituzte biek, eta “zapalkuntza” eta “pribilegioa” terminoetatik abiatuz, gogoeta partekatua egin zuten Larrabetzuko hainbat emakumerekin batera. Abiaburua izan zen orduko solasaldia, gaia plazara ekartzeko lehen saioa. Baina zeresana emango du aurrerantzean.
Bortxa obstetrikoaren auziari buruz aritu zen Estitxu Fernandez hilaren 25ean. Psikologoa eta osasun mental perinatalean aditua da Fernandez. Haren ustez, emakumearen kontrako indakeria isilenetakoa da da indarkeria obstetria, eta berau aletu zuen solasaldian. Genero indarkera mota bat da indarkeria obstetrikoa: abusuzko jokabidearen eta gehiegizko medikalizazio eta patologizazioaren bitartez, haurdunaldiaren, erditzearen eta erditu ostean eragindako tratu txarra. Emakumearengan zein haurrarengan ondorio fisiko zein psikologikoak eragin ditzake, eta horiei buruz aritu zen Fernandez. Solasaldiez gain, Pala topaketa feminista ere egin zuten pilotalekuan.
14 2021eko abendua BIZI LARRABETZU
EKIN DIOGU LARRABETZU HERRI HEZITZAILEAGOA EGITEKO BIDEARI Egunerokotasunaren hariak iruten du edonoren bizitza, eta hari horrek berak jarraipena du familia, etxebizitza, eskola, auzo, herri, hirietan; eta horrexek egiten du garenaren historia, norbanako zein kolektibo bezala. Herri bat eraikitzerakoan ezinbesteko ardatza da hezkuntza. Herri hezitzaileen filosofiatik, hezkuntza, eskola eta familiaz haratago, herriko eragile ezberdinen arteko ardura moduan ulertzen dugu, eskolako hormatatik kanpo doan zerbait delako, hau da, herria bera eremu hezitzailea delako. Hezkuntza estrategia honek konpromisoa dakar, eta komunitatearen lankidetzan oinarritua dago. Norabide horretan Udalak protagonismo handiagoa eta ekinbide gehiago hartu beharko luke, herriko hezkuntza formalean zein ez formalean aritzen diren eragileekin eta herrigintzan dihardutenenekin batera. Bada, iraileko Osoko Bilkuran onartu ondoren, azaroaren 12an sinatu zen lankidetza-hitzarmena Larrabetzuko Udalaren eta Oinherri Herri Hezitzaileak sustatzeko elkartearen artean. Hitzarmen horren helburua Larrabetzuko Udalaren eta Oinherri elkartearen arteko lankidetza-esparrua ezartzea, eta aholkularitza eta bidelaguntza
eskaintzea da, Larrabetzu herri hezitzaileago eta hobe bat eraikitzeko asmoz, herritar zaurgarrienak erdigunean kokatuta, betiere. Betebeharrei dagokionez, alde batetik, Larrabetzuko Udalak 1000 €-ko diru-laguntza emateaz gainera, erraztu egin beharko du, herriko hezkuntzaeragileekin eta herrigintzako elkarteekin elkarlanean, herri hezitzaileen ekimenari forma emateko talde eragilea osatzea. Beste aldetik, Oinherrik Euskal Herri mailako herri hezitzaileen jakintza kolektiboa eta esperientziak elkarbanatzeko konpromisoa hartuko du, herritarrei eta toki-administrazioari Euskal Herri mailako hainbat ekimenetan aktiboki parte hartzeko aukera emango zaio eta, LARRABETZU HERRI HEZITZAILEA ekimenarekin lotutako jarduerei dagokionez, Larrabetzuko Udalari gaiari buruz aholkularitza emateko konpromisoa hartzen du, baita ere hezkuntza formalean zein ez formalean aritzen direnekin eta herrigintzako eragileekin elkarlanean aritzeko konpromisoa. Larrabetzu herri bizia dela, eta hezitzailetik asko duela, ez dugu zalantzarik. Maiatzean herrigintzako eragileekin egindako bileran esan zutena gogora ekarriz, ez dugu ezer asmatu beharrik, ibili bagabiltzalako. Baina bai badagokigu kontuan hartzea gaur egungo errealitatearen konplexutasuna, eta jasaten ditugun zapalkuntzen eta segregazioaren aurpegi desberdinak: sexua, maila soziala edota klasea, hizkuntza, jatorria, erlijioa, desberdintasun funtzionala... Eta horiei aurre egin, abian dauden edo asmatzeke dauden jardueretan gure balioak inplementatuz. Pausoak ematen hasteko ordua da, beraz. 2022ko lehenengo hiruhilekoan herriko eragileekin batera egoeraren azterketa egingo dugu, eta talde eragilea osatuko dugu. Bidean elkar ikusiko dugu.
2021eko abendua BIZI LARRABETZU 15
LARRABETZU 2030. ADIERAZPEN INSTITUZIONALA: 2015eko irailean, Nazio Batuek Garapen Iraunkorrerako 2030 Agenda onartu zuten: pertsonen, planetaren, oparotasunaren eta bake unibertsalaren aldeko ekintza-plana, Garapen Iraunkorrerako 17 Helburu dituen aliantza-eredu baten bidez. Horrela, gure gizartearen erronka handiei, 2030. urteari, ekiteko eta aurre egiteko premiazko beharra onartzen zen. Larrabetzuko Udala prozesu hori lantzen ari da, gure plan lokalak, orokorrak eta sektorialak GJHen ikuspegitik aztertuz, bidearen zein puntutan gauden egiaztatuz eta Larrabetzu2030 Estrategia definitzeko gako horretan lan eginez, hurrengo hamarkadarako gure gobernantza-eredua definituko duen ibilbide-orri gisa. Garapen Iraunkorreko Helburuak (GIH) Garapen Jasangarriko 17 Helburu horiei 18. GJHa (Hizkuntza eta Kultura Aniztasuna) gehitu diegu Euskadin, eta horri esker, egungo testuinguruak ezartzen dizkigun lehentasunetan jartzen dugu arreta, 2030. urterako ikusmira jarriz, baina gaur egungo momentutik jardunez. Herritarrengandik hurbilen dagoen administrazio publikoa garen aldetik, Udalok, gure kasuan Larrabetzuko Udala garen aldetik, funtsezko zeregina dugu Garapen Jasangarriaren Helburuak lortzen laguntzeko: arrabetzu leku segurua, osasungarria, inklusiboa, L erresilientea eta iraunkorra bihurtuz; gure udalerrian aukera-berdintasuna eta kulturaaniztasuna sustatuz eta eremu guztietan pobrezia eta desberdintasunak murriztuz; 8 enplegu duina lortzea bultzatuz, tokiko merkataritza, ekoizpena eta turismo iraunkorra bultzatuz;
rozesu jasangarrietan oinarritutako garapen p ekonomikoa sustatuz eta iraunkortasunerako hezkuntzaren irismena handituz bizitzako etapa guztietara; 2030 Agendak Covid-19aren agertokian behar bezala berreskuratzeko eskaintzen dizkigun aukeretan oinarrituta; 8 Tokiko 2030 Agendari koherentzia, efizientzia, gardentasuna eta herritarren parte-hartzea bermatuko dituen gobernantza-eredu bat lagunduz; Garapen Jasangarriko Helburuak lortzeko aliantzak ezartzeko dugun zeregina indartuz. Konpromisoa Larrabetzuko Udaleko Osoko Bilkurak, Udalsarea 2030 Udalerri Jasangarrien Euskal Sareko kideak, konpromisoa hartu du 2030 Agendarekin eta Garapen Iraunkorrerako Helburuekin, eta bere gain hartu du bere printzipioak datozen urteetako udal-politika gidatuko duen oinarri estrategikoa izatea, honako hauen bidez: JHak betetzea bultzatuko duen G tokiko estrategia garatzea; Udal politika edo plan horren ezarpena eta jarraipena bermatuko duten baliabide teknikoak, antolakuntzakoak eta ekonomikoak hornitzea, Udalerriko baliabide eta aurrekontuen arabera; Borondatezko txosten publiko baten bidez, GJHen aurrean gure egoeraren eta bilakaeraren berri emanez aldizka; 2030erako ibilbide-orrian herritarren parte-hartzea erraztuz; Garapen Jasangarriaren Helburuak lortzeko efektu biderkatzailea bultzatzen duten beste erakunde publiko zein pribatu batzuekin aliantzak eta lankidetzak sustatzea.
16 2021eko abendua BIZI LARRABETZU
