JAARVERSLAG 2011
Doen wat we geloven Voorwoord
Als dit jaarverslag uitkomt, zitten we als
maar een echte en oprechte levenshouding.
we ook begonnen. Door anders te durven
Leger des Heils volop in de viering van ons
Doen wat we geloven was ook in 2011 onze
zijn, andere keuzes te maken. En te zoeken
125-jarig jubileum. Een lange periode van
motivatie. Aan de hand van een aantal
naar de kansen die er – ook vandaag nog
doen wat we geloven. En ook als we vanuit
interviews wordt duidelijk hoe we onze
– liggen.
ons jubileumjaar terugblikken op het
maatschappelijke verantwoordelijkheid in het
verslagjaar, ontkomen we niet aan dat
verslagjaar hebben ingevuld.
thema; doen wat we geloven.
Ik wens u veel leesplezier en hoop dat u door alle informatie en cijfers heen zult zien dat we
Ik ben ervan overtuigd dat onze relevantie
nog altijd een organisatie zijn die Gods liefde
Met gepaste trots en dankbaarheid bied ik u
vandaag de dag net zo groot is als vroeger.
verkondigt in woord en daad. Doen wat we
het jaarverslag aan met de resultaten van
Ook – en misschien wel juist – in een tijd
geloven, al 125 jaar!
onze activiteiten in 2011. In dit jaarverslag
waarin resultaten onder druk staan van de
zijn opnieuw het Algemeen Financieel
economische omstandigheden, willen we
Hans van Vliet, Commissioner
Jaarverslag van het Leger des Heils en het
blijven doen wat we geloven. En daarin willen
Bestuursvoorzitter en Territoriaal
Jaarverslag van de Stichting Leger des Heils
we creatief durven zijn. Zoeken naar nieuwe
Commandant
Welzijns- en Gezondheidszorg gecombineerd.
vormen, zonder de inhoud van onze
Resultaten van een organisatie waarin
boodschap geweld aan te doen. Dat
mensen naar elkaar en naar de wereld
betekent ook risico’s nemen en soms
omzien. Dat is voor ons geen ‘maniertje’,
onderuit gaan. Maar dat is niet erg. Zo zijn
Almere, 21 mei 2012.
3
INHOUDSOPGAVE Voorwoord 3 Inhoudsopgave 4 Interview ‘Together We’re One’ Eén Leger in Almelo 6
Algemene beschrijving 2011 in vogelvlucht 10 Het Leger des Heils in Nederland 11 Profiel van het Leger des Heils 12 Interview ReShare maakt werk van tweedehands kleding 16 Samenwerkingsverbanden 18 Internationale organisatie: van Zending tot Ontwikkeling & Samenwerking 20 Samenleving, maatschappelijke ontwikkelingen en belanghebbenden 24 Interview Identiteit en samenwerking in Amsterdam 28 4
Bestuur, toezicht en medezeggenschap Governance 32 Werking van de toezichthoudende organen 35 Samenstelling besturen, toezichthoudende organen en directies 39 Interview Kerkelijk jeugdwerk: een nieuwe generatie strijders 40 Bezoldiging directie 42 Bezoldiging toezichthouders 43 Overzicht nevenfuncties 44 Rooster van aftreden toezichthouders 46 Medezeggenschap medewerkers en cliënten 47 Interview B6T: jeugdzorg voor het hele gezin 48
Strategie, beleid en uitvoering Terugblik op het afgelopen jaar 52 Interview Minnesota: een weg uit verslaving in twaalf stappen 56 Leger des Heils in de media 58 Kwaliteitsbeleid 62 De mensen van het Leger des Heils 65 Interview Onze Landelijke Collecte is terug! 66 Personeelsbeleid 68 Beloningsbeleid 69 Interview IOS ondersteunt ontwikkelingswerk in Latijns-Amerika 70 Internationale projecten in 2011 72 Financieel beleid en bedrijfsvoering Hoofdlijnen van financieel beleid 80 De hulp en ondersteuning die wij in 2011 hebben geboden 82 Fondsenwervingsbeleid 85 Leger des Heils ReShare 90 Interview Ontwikkelingswerk toen en nu in Congo 92 Beleggingsbeleid 94 Interne risicoanalyse 97 Vermogensbeleid 103 Beleid inzake vorming eigen vermogen 103 De weerstandsfactor per 31 december 2011 105 Een blik op de toekomst 106 Samengevoegde begroting 2012 108 Interview Staatssecretaris Paul de Krom over de Wet Werken naar Vermogen 110
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Algemeen
Jaarrekening 2011 Samengevoegde balans 2011 112 Kasstroomoverzicht 113 Samengevoegde exploitatierekening 2011 114 Grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening 116 Lastenverdeling 118 Toelichting samengevoegde balans 119 Toelichting baten 128 Toelichting bestedingen 131 Accountantsverklaring 133
Bijlagen Meerjarenoverzicht mensen 136 Meerjarenoverzicht financieel 137 Hulpverleningscapaciteit en bezettingsgraad 138 Groei en diversiteit van onze hulpverlening 139 Colofon 141 Canon van het Leger des Heils in Nederland 142
5
jaarverslag Leger Des Heils 2011
‘Together We’re One’ één Leger in Almelo De kerkelijke afdeling Almelo moet het sinds kort zonder eigen heilsofficier doen. Maar nog voor het zover was, gingen de korpsleden op zoek naar nieuwe kansen voor het Legerwerk in de stad. Men vond die in samenwerking met Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg (W&G).
Bosma: “We hebben een mooi, groot
korpsgebouw geeft de slogan ‘Together
gebouw met veel grond eromheen. Maar het
We’re One’ zijn volle betekenis, vinden
korps was niet in staat om dat zelf te
korpsleden Leen Bosma (69) en
onderhouden. Net als andere kerken kampen
Ab Sprokkereef (69) en Bij Bosshardt
we met een dalend ledental. Toch lag onze
coördinator Marjolein Heijboer (46).
zorg ergens anders. Of liever: ons verlangen lag ergens anders. We wilden het Leger weer meer zichtbaar maken in Almelo. Daarom
[ INTERVIEW ]
6
De vestiging van Bij Bosshardt in het
zochten we contact met Elzo Edens, de
iets gebeuren moest. Samen gingen we
Een half jaar later ging ik aan de slag bij
directeur van W&G in Overijssel.”
achter de plannen staan.”
Bij Bosshardt in Hengelo. En nu maakte ik
Sprokkereef: “Elzo stelde voor om een Bij
Heijboer: “Als gastvrouw van Bij Bosshardt
ook erg belangrijk. Daarom ben ik op een
Bosshardt te beginnen. Een prachtkans.
in Hengelo kreeg ik het verzoek om in de
zondag in de samenkomst geweest om me
Maar ook een ingrijpende verandering. We
voorbereidende werkgroep te zitten. En al
voor te stellen: wie is Marjolein…”
moesten onze jeugdzaal afstaan en de
gauw vroegen ze ook of ik wilde solliciteren
keuken, toiletten en kantoorruimtes met
naar de functie van coördinator in Almelo.
Sprokkereef: “… die hier de boel komt
W&G delen. Tijdens een informatieavond
Het is hard gegaan. Drie jaar geleden kende
overnemen. Nee hoor, zo dacht niemand
hebben we als korps gekeken naar de keuze
ik het Leger alleen van de Strijdkreet en de
erover. Maar de mensen wilden wel graag
waarvoor we stonden, en nagedacht over
collectebus. Ik was toen net vanuit
weten wat er ging gebeuren. Marjolein heeft
onze opdracht als christenen. Natuurlijk
Barendrecht naar Twente verhuisd. De eerste
toen veel goodwill gekweekt. Na de
vroegen mensen zich af wat de gevolgen
baan die ik hier vond, was oproepkracht bij
samenkomst zijn we met een aantal
zouden zijn, maar iedereen begreep dat er
de kortdurende opvang van het Leger.
korpsleden naar Hengelo gegaan om Bij
kennis met korps Almelo. Dat vond ik zelf
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Bosshardt daar te bezoeken. We waren
thuiszorg, wijkagent, jeugdagent, scholen en
verbaasd! Het zag er allemaal zo fris en
dergelijke. Het aantal activiteiten is uitgebreid
eigentijds uit. Dat wilden we in Almelo ook!”
met bijvoorbeeld elke week een gezamenlijke
Zo ging dat...
maaltijd, seniorenfitness en een boekenruilbeurs. Ook wilde ik graag dat de kledingbeurs
had, heb ik de inrichting van deze Bij
van het korps een winkel zou worden die vier
Bosshardt gemist. Maar de opening –
dagen per week open zou zijn. Na drie weken
zaterdag 17 september 2011 – vond ik
verbouwen was het zover.”
Algemeen
Heijboer: “Doordat ik al een vakantie gepland
hartverwarmend. We hadden een tent, een brassband, een steelband en veel ballonnen.
Bosma: “Ook wat het kerkelijk werk betreft,
Dat laatste was maar goed ook, want er
ervaren we nieuw elan. We doen veel voor
kwamen heel wat kinderen. Elzo Edens en Ine
senioren. Met name ons BVU-team (Bezoek
Voorham, toenmalig landelijk directeur van
Voor U) is heel actief. Het jeugdwerk is nog
W&G, verrichten de openingshandeling: ze
kleinschalig, maar we hadden laatst wel een
onthulden het logo met de tekst ‘Together
‘gezinsdienst’ die erg gewaardeerd werd. En
We’re One’. Daarna hadden we nog een
dan ons muziekkorps. Dat is de afgelopen
chinees buffet en ’s avonds een gratis concert
tijd gegroeid van dertien naar tweeëntwintig
met het muziekkorps uit Vlaardingen.”
leden. We kunnen ze nauwelijks kwijt op ons
7
podium. Regelmatig werken we mee aan Bosma: “Together We’re One was ook het
oecumenische diensten. En elke maand
thema van onze samenkomst de volgende
gaan we de straat op om voor één van onze
dag. We hebben God gedankt voor het feit
zieke leden te spelen. Of op koopavond in de
Op 1 april 1891 arriveren kapitein (en later
trekken. De zaal zit ‘propvol’. Het Leger
dat de samenwerking met W&G nieuwe
stad. Daar gaat een mooi getuigenis van uit!
commissioner en territoriaal
krijgt in zijn beginjaren met de nodige
mogelijkheden bood. En na afloop dronken
Het Leger is echt meer zichtbaar geworden.”
commandant) De Groot en luitenant
tegenwerking te maken, maar groeit door
we trots koffie in ‘onze’ Bij Bosshardt. Dat
Broekhuizen van het Leger des Heils in de
de jaren heen uit tot een vaste waarde in
Heijboer: “De mensen in deze wijk weten
textielstad Almelo. Een stad waar op dat
Almelo. Er ontstaat een levendig en actief
ons ook steeds beter te vinden. In Bij
moment door het verval in de
korps dat dicht bij de mensen staat. Vele
Heijboer: “Maar na dat weekend werd het
Bosshardt help ik hen met van alles en nog
textielindustrie veel sociale ellende heerst
heilssoldaten geven het werk van het
‘gewoon’ maandag: de eerste dag voor Bij
wat: formulieren invullen, vragen beant-
en waar veel nood gelenigd moet worden.
Leger door de jaren heen een gezicht. In
Bosshardt Almelo. Waar begin je dan? Ik dacht
woorden. Ik duik er altijd gelijk in, zodat ze
Een dag later houdt het Leger des Heils er
2011 opent het Leger er een Bij Bosshardt
aan die kinderen tijdens de opening en besloot
nooit lang hoeven te wachten. Heerlijk vind ik
zijn eerste bijeenkomst in een klein zaaltje
in het korpsgebouw dat aan de
een knutselclub te proberen. Nu hebben we
dat. Ik ga ’s morgens niet van huis naar mijn
van een logement aan het Kanaal. Het
Troelstralaan staat, niet ver van het
elke woensdagmiddag zo’n twintig kinderen!
werk, maar naar een ander thuis. En een
Twents Zondagsblad spreekt over een
station in een wijk waar veel gezinnen met
Intussen heb ik veel contacten opgebouwd:
thuis is wat we als Leger hier willen bieden.
‘sekte’ wiens oefeningen bijzonder de
sociale problemen wonen. Together We’re
met het buurtcomité, de Voedselbank,
Ik voel dat het een groot succes wordt.”
aandacht van het publiek schenen te
One zichtbaar in praktijk.
doen we nu elke week.”
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Algemeen
1
Algemene beschrijving jaarverslag Leger Des Heils 2011
2011 in vogelvlucht Het jaar 2011 was voor het Leger des Heils een jaar van stabilisatie en verankering. Het financieel resultaat bleek in het verslagjaar beter dan verwacht.
Internationale Ontwikkeling
organisaties (vorig jaar 486.968).
& Samenwerking
In 2011 is ruim 25 miljoen kilogram gebruikte
Het Leger des Heils in Nederland houdt zich
kleding ingezameld. Dit is een 0,5 miljoen kilo
in de geselecteerde ontwikkelingslanden
minder dan in 2010.
bezig met het ter plaatse ondersteunen,
De opbrengsten uit eigen fondsenwerving
begeleiden met expertise vanuit Nederland
(onder andere nalatenschappen en direct
en het financieren van ontwikkelingsprojecten
marketing) ad € 24,3 miljoen bleven achter
van de Leger des Heils partnerorganisaties.
bij de begroting (€ 26 miljoen) en het
Het Leger des Heils heeft in 2011 € 1,4
voorgaande jaar 2010 (€ 25,3 miljoen).
miljoen ontvangen van ICCO/Kerk in Actie en
10
de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO)
Financieel
Hulpverlening
Kerkelijke activiteiten
om noodhulp te realiseren. Daarmee zijn in
De exploitatieomvang steeg in vergelijking
In 2011 is aan 35.582 unieke personen door
Het jaar 2011 stond voor de kerkelijke
Haïti, in nauw overleg met het Leger des
met 2010 met 4% tot € 310 miljoen. Het
het Leger des Heils professioneel hulp
afdelingen van het Leger des Heils in
Heils in de regio, twee grote weder-opbouw-
jaarresultaat bedroeg € 4,3 miljoen positief
verleend. Van de in 2011 geholpen personen
belangrijke mate in het teken van de nadere
projecten ontwikkeld, die in 2012 verder
en werd voor ongeveer de helft veroorzaakt
was sprake van ruim 51.000 verschillende
uitwerking en uitvoering van het meerjaren-
worden uitgevoerd. Ook na de overstro-
door de boekwinst op de verkoop van
hulptrajecten, waarvan 26.914 nieuwe
beleidsplan Strategieherziening 2010-2012.
mingen in Pakistan heeft het Leger des Heils
staatsobligaties. Verbeteringen in de
hulptrajecten.
Eind 2011 is de financiële doelstelling van de
in afgelegen dorpen kunnen helpen met de
declaratieprocessen van geleverde zorg,
Strategieherziening voor 90% gerealiseerd.
wederopbouw, onder meer door het
zowel intern als bij overheidsinstanties,
In de afgelopen jaren is het gemiddelde
De samenvoeging van een aantal kleinere
verschaffen van nieuw vee aan boerenfamilies
hebben geleid tot ongeveer € 3 miljoen
bedrag dat per cliënt aan hulpverlening is
lokale afdelingen, heeft geleid tot een groot
die alles waren kwijtgeraakt.
inkomsten, die voorheen voor eigen
besteed, toegenomen. Dit werd mogelijk
aantal nieuwe initiatieven, waarbij het
door het Plan van Aanpak Maatschappelijke
ledenaantal vrijwel in stand bleef. Het
Fondsenwerving en
vermogen steeg met ruim € 6 miljoen tot
Opvang van de Rijksoverheid in samen-
bezoekersaantal van de samenkomsten blijft
textielinzameling
€ 56 miljoen.
werking met grote gemeenten (2006-2010).
over de jaren stabiel, terwijl een belangrijke
De economische situatie die voor veel
Het plan is succesvol en heeft geleid tot
toename te zien is in de registratie van
Nederlanders onzekerheid met zich
minder dak- en thuislozen in Nederland.
deelnemers aan de sociale, buurtgerela-
meebrengt vertaalt zich ook in daling van het
teerde, activiteiten van het kerkgenootschap.
aantal actieve donateurs en een afnemend
De kerkelijke activiteiten bereiken, vrijwel
volume aan geschonken gebruikte kleding.
geheel met vrijwilligersinzet, wekelijks 5.500
Het aantal actieve donateurs van het Leger
mensen in eerstelijns voorzieningen, zoals
des Heils is met 9.000 personen gedaald tot
(tweedehands)kledingwinkels, maaltijdpro-
220.524. Het totaal aantal bekende
jecten en Raad & Daadbalies.
donateurs bedraagt 478.315 personen en
rekening werden genomen. Het weerstandsn
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Het Leger des Heils in Nederland De geschiedenis Het Leger des Heils is in 1865 opgericht door de Engelse methodistenpredikant William Booth. Het Engeland van zijn dagen kenmerkte zich door industrialisatie en kapitalisme. Grote
KERKGENOOTSCHAP LEGER DES HEILS
STICHTING LEGER DES HEILS
groepen arbeiders leefden in armoede en zochten een uitvlucht in de alcohol. William Booth richtte zich als rondreizend evangelist met
Het Kerkgenootschap Leger des Heils telt vijftig
voor het beheer van geldmiddelen en de verde-
name op deze onderklasse. Hij zag in dat hij zijn publiek niet van
korpsen (kerkelijke gemeenten) en beschikt daarnaast
ling van onbestemde centrale inkomsten over de
over buitenposten en dienstencentra, verspreid over ons
andere stichtingen en het kerkgenootschap.
Behalve dat hij het Evangelie predikte, bood hij daarom praktische
Algemeen Deel 1
Gods liefde kon overtuigen zonder iets van deze liefde te laten zien.
De Stichting Leger des Heils is verantwoordelijk
land. Kernfuncties zijn evangelisatie, geestelijke groei, verbondenheid en dienstverlening aan de naaste. 11
hulp. “Een lege maag heeft geen oren”, verklaarde Booth. De naam De naam ‘Salvation Army’ – in het Nederlands ‘Leger des Heils’ – stamt uit 1878. Daarvóór heette de beweging ‘The
STICHTING LEGER DES HEILS DIENSTVERLENING
Christian Mission’. Toen een van de betrokkenen de organisatie
STICHTING LEGER DES HEILS WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG
in een artikel wilde omschrijven als ‘a volunteer army’ (een
De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezond-
diensten aan de andere stichtingen en het
leger van vrijwilligers), maakte Bramwell Booth, de zoon van
heidszorg bestaat uit twaalf werkeenheden en 247
kerkgenootschap. Leger des Heils ReShare
vestigingen. De stichting is verantwoordelijk voor
BV valt onder de Stichting Leger des Heils
de professionele gezondheidszorg en het welzijnswerk
Dienstverlening.
oprichter William Booth, daartegen bezwaar, waarop het woord ‘volunteer’ vervangen werd door ‘salvation’ (heil, redding).
De Stichting Leger des Heils Dienstverlening verleent tegen kostprijs ondersteunende
van het Leger des Heils in Nederland. Hierbij gaat het om maatschappelijke opvang, ouderen- en
De missie De internationale missie van het Leger des Heils luidt als volgt: ‘Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke Kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de
gezondheidszorg, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, reclassering, verslavingszorg, preventie en maatschappelijk herstel.
Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God.
Leger des Heils ReShare BV verzorgt activiteiten
Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.’ De organisatie Sinds eind 1988 bestaat het Leger des Heils in Nederland uit een kerkgenootschap, vier stichtingen en een besloten
op het gebied van inzameling van gebruikt textiel en schoenen.
HET LEGER OVER DE GRENZEN Het internationale Leger des Heils is momenteel in ruim 120 landen actief. Een groot aantal van deze landen bevindt zich in de zogeheten ontwikkelings-
vennootschap. Vóór die tijd was de organisatie, juridisch gezien, een
gebieden. Eind jaren ’80 van de vorige eeuw heeft het
kerkgenootschap. De herstructurering vond plaats om beter aan te
Leger des Heils zijn werk in het voormalige Oostblok
sluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen en tegemoet te komen aan
hervat. Jarenlang is de organisatie daar verboden
de eisen van de overheid. Het kerkgenootschap, de stichtingen en de vennootschap maken samen deel uit van ‘The Salvation Army’, ofwel
LEGER DES HEILS RESHARE BV
geweest. Het Leger des Heils in Nederland heeft de verantwoording voor de activiteiten van het Leger des Heils in Tsjechië.
STICHTING LEGER DES HEILS FONDSENW ERVING De Stichting Leger des Heils Fondsenwerving houdt zich bezig met het werven van fondsen onder derden. Deze stichting is erkend als keurmerkhouder van het CBF-Keur.
het Leger des Heils.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
11
Profiel van het leger des heils Het Leger des Heils in Nederland heeft tot doel om op elke daartoe geschikte plaats, tijd en wijze het Evangelie van Jezus Christus in woord en daad uit te dragen. In de ontmoeting met de medemens wordt ook aandacht gegeven aan diens maatschappelijke noden en behoeften. Het Leger des Heils zal daarin trachten te voorzien, hetzij vanuit de eigen organisatie, hetzij door anderen.
12
The Salvation Army
Het Leger des Heils in Nederland bestaat
De Stichting Leger des Heils Welzijns- en
verbindt, is dat ze tot doel hebben vanuit het
Het Leger des Heils in Nederland maakt deel
juridisch gezien uit het Kerkgenootschap
Gezondheidszorg is actief op de werkvelden
christelijk geloof iets voor anderen te
uit van de christelijke organisatie The
Leger des Heils, de Stichting Leger des Heils
maatschappelijke opvang, geestelijke
betekenen.
Salvation Army, gevestigd te Londen,
Welzijns- en Gezondheidszorg, de Stichting
gezondheidszorg, ouderen- en gezond-
Groot-Brittannië. De naam Salvation Army
Leger des Heils Dienstverlening (inclusief de
heidszorg, jeugdzorg, reclassering, preventie
Christelijke identiteit
ofwel Leger des Heils stamt uit 1878. In de
Leger des Heils kledingophaaldienst:
en maatschappelijk herstel en versla-
Het Leger des Heils staat in de christelijke
periode 1865 - 1878 heette de beweging
ReShare BV), de Stichting Leger des Heils
vingszorg. Kenmerkend voor de werkwijze is
traditie. Het laat zich inspireren door de Bijbel
‘The Christian Mission’. Eind 2011 is The
Fondsenwerving en de Stichting Leger des
dat medewerkers alle leefgebieden (van
en in het bijzonder door de woorden en
Salvation Army actief in ruim 120 landen over
Heils. Bij het Kerkgenootschap Leger des
huisvesting tot justitiële contacten en van
daden van Jezus Christus. In deze traditie
de gehele wereld. Wereldwijd hanteert The
Heils ligt de nadruk op evangelisatie,
lichamelijke en geestelijke problemen tot
staan de volgende geloofsnotities centraal.
Salvation Army dezelfde doelstelling. De
pastorale zorg en kerkelijke sociale hulpver-
schuldenproblematiek) van de hulpvragers
internationale organisatiestructuur kent een
lening (diaconaal werk). De afdeling
zoveel mogelijk in kaart brengen en dat
standaardmodel, dat echter per land wordt
Internationale Ontwikkeling & Samenwerking
problemen in samenhang worden
aangepast aan geldende wet- en
valt ook onder het kerkgenootschap.
aangepakt. Zo probeert het Leger voor
regelgeving.
hulpvragers die tegelijkertijd met meer dan De kerk van het Leger des Heils is te
één probleem kampen, de schotten tussen
vergelijken met de meeste andere christelijke
de ‘zorgbranches’ te doorbreken.
kerken. Ook het Leger des Heils kent een geloofsbelijdenis en heeft voorgangers,
Leger des Heils ReShare is verantwoordelijk
leden, erediensten en liederen. Wat de
voor de nationale textielinzameling en draagt
kerkelijke activiteiten van het Leger kenmerkt,
daarmee bij aan fondsenwerving en
is het streven om buitenkerkelijken te
verbetering van het milieu.
bereiken met de boodschap van Gods liefde.
Wat alle Leger des Heils-onderdelen
• God is de Schepper van al wat leeft. God is de oorsprong van deze wereld en degene die deze wereld draagt. • In Jezus Christus is God zelf naar deze wereld gekomen. In Jezus wordt duidelijk hoe God wil dat mensen zullen leven en met elkaar zullen omgaan. Dat betekent ook een oproep om zich af te keren van een leven dat niet goed is. ‘Bekering’ heet dat in bijbelse taal.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Karakter van het Leger des Heils Kenmerk van het Leger des Heils is dat het een strijdbare organisatie is. Dat blijkt niet alleen uit zijn uitingsvormen (zoals bijvoor-
Algemeen Deel 1
• In Jezus werd ook duidelijk dat God van mensen houdt, ondanks de verkeerde dingen die mensen doen en de dingen die mensen verkeerd doen. God vergeeft mensen omwille van Jezus Christus. Dat werd eens en voorgoed duidelijk in de kruisdood van Jezus en zijn opstanding. • God is in en door mensen aan het werk in deze wereld. Dat is de Heilige Geest die mensen bezielt en inspireert. De mens valt niet samen met God, maar in mensen valt wel iets van God te herkennen.
beeld de naam van de organisatie of de vlag) maar ook uit de karakteristieke werkwijze. Het Leger des Heils is een daadkrachtige organisatie, waarin vaak de daad voor het woord komt, de concrete hulpverlening voor allerlei overleg. Het gaat daarbij om een strijd tegen dat wat het leven van mensen kapot maakt, zoals armoede, uitsluiting, mishandeling, sociale wantoestanden, onrecht en
In de christelijke geloofsovertuiging zijn bij de
zinloosheid. Het gaat om een strijd voor een
omgang van mensen met elkaar twee
leven zoals God het bedoeld heeft.
begrippen belangrijk: gerechtigheid en
In al zijn activiteiten kiest het Leger des Heils
barmhartigheid. Gerechtigheid wil zeggen
ervoor om onvoorwaardelijk betrokken te zijn
dat mensen recht gedaan wordt. Dat
op de medemens, met name voor hen die
mensen tot hun recht komen. In de Bijbel
geen helper hebben. Het Leger des Heils
betekent dit dat juist mensen die op wat voor
geeft bij de keuze van zijn activiteiten in de
manier dan ook in de verdrukking zitten,
volle breedte specifiek aandacht aan
worden bevrijd. Barmhartigheid wil zeggen
zingeving van het leven en het verminderen
dat een dienst van liefde wordt bewezen aan
van eenzaamheid.
13
mensen die in nood zijn geraakt. Evangelisatie en pastorale zorg Al deze richtinggevende woorden voor het
Het Leger des Heils heeft in Nederland zestig
leven worden bij elkaar gebracht door de
korpsen en buitenposten (kerkelijke
woorden van Jezus waarmee hij heel de
gemeenten) plus een aantal dienstencentra
bijbelse opdracht samenvat: “Heb de Heer,
waar iedereen welkom is. Op zondag worden
uw God, lief met heel uw hart en met heel uw
in de korpsen samenkomsten gehouden.
ziel en met heel uw verstand. Dat is het grote
Hier krijgt iedereen de kans zich te bezinnen
en eerste gebod. Het tweede is daaraan
op de zin van het bestaan, anderen te
gelijk: heb uw naaste lief als uzelf.”
ontmoeten en tot rust te komen.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Veel mensen gebruiken de begrippen
600 ontwikkelingsprojecten die plaatsvinden
Ouderen- en gezondheidszorg
Zij redden het doorgaans niet op eigen
‘waarden’ en ‘normen’ om aan te geven dat
in de regio’s Afrika, Azië, Latijns- en
In de ouderen- en gezondheidszorg gaat het
kracht, zijn veelal niet ‘plaatsbaar’ in reguliere
ze behoefte hebben aan een goede moraal.
Midden-Amerika, het Caribische gebied en
behalve om goede huisvesting vooral om
hulp-/zorginstellingen en hebben behoefte
Waarden en normen geven richting en
Oost-Europa. Het gaat om projecten of
goede zorg en de juiste behandeling. Het
aan een rustpunt en structuur in hun leven.
bieden houvast. De Bijbel is hiervoor een
programma’s op het gebied van gezond-
uitgangspunt daarbij is dat de zorg
Hierbij wordt zoveel mogelijk samenwerking
geweldige inspiratiebron. Het Leger des Heils
heidszorg, hiv/aids, onderwijs en training,
afgestemd moet zijn op de behoefte van de
gezocht met andere disciplines in de
gelooft overigens niet in het dicteren van
opvang, landbouw, microkredieten, water en
zorgvrager waarbij de wens om zo lang
hulp- en zorgverlening. Deze samenwerking
standpunten. Wel wil het Leger des Heils de
milieu, rampen, herstel en wederopbouw. Het
mogelijk in het eigen leefmilieu te blijven
vindt zowel binnen het Leger des Heils plaats
dialoog aangaan over wat waardevol en
initiatief voor deze projecten komt vanuit de
gerespecteerd wordt.
(bijvoorbeeld met begeleiders van de Leger
goed is. De kerkdiensten van het Leger des
lokale bevolking in de ontwikkelingslanden.
Hierbij gaat het om zorgcentra voor ouderen,
des Heils-reclassering) als met derde
Heils kenmerken zich door enthousiaste
De afdeling Internationale Ontwikkeling &
verpleeghuiszorg, (kinder)hospice-zorg en
organisaties (bijvoorbeeld ondersteuning van
samenzang en een praktijkgerichte
Samenwerking van het Leger des Heils in
zorg voor licht verstandelijk gehandicapte
psychiaters, instellingen voor verslavingszorg,
bijbeloverdenking.
Nederland ondersteunt, financiert, adviseert,
jongeren. Ook de zeven over Nederland
GGD-artsen e.d.).
coördineert, evalueert en controleert een
verspreide meerzorgafdelingen voor chronisch
aantal van deze projecten en programma’s.
(bijvoorbeeld hiv/aids) of ernstige zieke, al dan
Jeugdzorg
niet verslaafde, dak- en thuislozen rekent het
Het Leger des Heils is in een aantal
Leger des Heils tot deze branche.
provincies/stadsgewesten actief op het
Kerkelijke sociale hulpverlening Uit liefde voor God en de medemens richten 14
de kerkelijke gemeenten en de diensten-
Maatschappelijke Opvang
centra van het Leger des Heils zich ook op
De maatschappelijke opvang is het vangnet
de maatschappelijke noden in de omgeving.
van de samenleving: als je nergens anders
Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ)
des Heils beschikt ook over een landelijk
Dit werk wordt vrijwel geheel door vrijwilligers
meer terecht kunt, kun je, voor zover de
De Stichting Leger des Heils Welzijns- en
werkende organisatie voor pleegzorg. In
gedaan.
capaciteit toereikend is, een beroep doen op
Gezondheidszorg heeft in Lunteren een
sommige situaties is het noodzakelijk dat
Dankzij hen zijn vele vormen van eenvoudige
deze vorm van hulp. De maatschappelijke
forensische GGZ-kliniek voor jeugd en
kinderen tijdelijk komen wonen in een van de
hulpverlening mogelijk. Voorbeelden hiervan
opvang kent geen indicatiestelling en voor de
volwassenen. Daarnaast is er in Arnhem een
verschillende woonvormen (jeugdhuis,
zijn Raad- & Daadbalies, het bezoeken van
meeste opvangvoorzieningen gelden weinig
deeltijdkliniek en een polikliniek.
gezinshuis, projectgezin). De begeleiding en
eenzame mensen, maaltijdprojecten en het
tot geen contra-indicaties. De maatschappe-
verstrekken van kleding.
lijke opvang omvat verschillende vormen van
Dankzij herzieningen in het zorgstelsel (met
ontwikkelingsachterstanden, het verwerken
hulpverlening zoals: voorzieningen voor
name de AWBZ-regelgeving) in de achter-
van sociaal-emotionele problematiek en het
Ontwikkelingswerk
nachtopvang en dagopvang voor al dan niet
liggende jaren, is het voor het Leger des
bewerkstelligen van een positieve
Het Leger des Heils (The Salvation Army) is
verslaafde dak- en thuislozen, postadres en
Heils mogelijk geworden om woonvoorzie-
gedragsverandering.
momenteel internationaal actief in ruim 120
inkomensbeheer voor daklozen, opvang van
ningen (RIBW’s) te creëren voor voormalig
Thuiswonende kinderen die met dergelijke
landen. Van deze landen wordt ongeveer de
zwerfjongeren, vrouwenopvang, woonvoor-
dak- en thuislozen. De groep mensen die
problematiek kampen, kunnen in dagvoorzie-
helft door de Organisatie voor Economische
zieningen voor dak- en thuislozen onder wie
hiervan gebruik maakt kampt met psychische
ningen worden geholpen. De landelijk
Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)
mensen met psychiatrische problematieken
stoornissen en/of verslavingsproblematiek en
werkende jeugdbescherming van het
gerekend tot de ontwikkelingslanden.
(sociale pensions), crisisopvang en begeleid
een aantal van hen is met justitie in aanraking
Leger des Heils verleent hulp aan kinderen
Het internationale Leger des Heils steunt zo’n
wonen.
gekomen.
en hun gezinnen in een problematische
gebied van jeugdhulpverlening. Het Leger
behandeling zijn gericht op het inhalen van
jaarverslag Leger Des Heils 2011
opvoedingssituatie. Deze hulpverlening vindt
hebben een zeer lange verslavingscarrière
plaats vanuit een justitieel kader.
achter de rug, die in sociaal en fysiek opzicht allesverwoestend is, met vaak jarenlange
Reclassering
mislukte interventies van de reguliere
Reclasseringsactiviteiten zijn er op gericht
verslavingshulpverlening.
terugkeer in de maatschappij. De cliënten
Preventie en Maatschappelijk
die begeleiding krijgen van de Leger des
Herstel
Heils-reclassering zijn veelal mensen met
Activiteiten als ambulante woonbegeleiding,
complexe problemen die hun mogelijkheden
‘10’ voor Toekomst en Grijs Genoeg(en),
tot verbetering beïnvloeden en in negatieve
bijzondere schoonmaakprojecten, de
zin versterken. Deze groep kent een hoog
buurtgerichte Bij Bosshardt-projecten en Werk
recidive (‘veelplegers’) en is door het
voor Iedereen richten zich op preventie van
ontbreken van een eigen netwerk langdurig
een dreigend zelfstandigheidsverlies,
aangewezen op professionele hulp en
maatschappelijk herstel voor degenen die
steun.
meer zelfstandigheid nastreven en op het
Algemeen
om (ex-)gedetineerden te helpen bij hun
bevorderen van sociale cohesie in buurten en Verslavingszorg
wijken.
Er zijn veel verslaafden die regelmatig aan-
Daarnaast gaan medewerkers gericht op
kloppen bij de verschillende voorzieningen
zoek naar zorgmijdende daklozen, de
voor maatschappelijke opvang van het Leger
‘buitenslapers’ (het zogeheten ‘veldwerk’) en
des Heils. Vaak kan (nog) niet veel meer hulp
worden door inzet van ‘soepbussen’ daklozen
geboden worden dan iets te eten en te
van voedsel, kleding en dekens voorzien.
15
drinken geven en een slaapplaats voor de nacht bieden en wachten totdat zij zelf
Voor een flink aantal Nederlanders is op
aangeven dat zij een einde willen maken aan
vakantie gaan niet weggelegd. Dat kan zowel
een verslaving. Het kan soms lange tijd duren
financiële als andere oorzaken hebben. Soms
voordat zij voldoende gemotiveerd zijn om
zijn de problemen binnen een gezin zo groot
ook daadwerkelijk iets aan de verslaving te
dat een ouder geen energie meer overhoudt
Textielinzameling
internationale hulpverlening. Ook wordt een
doen. De opvangvoorzieningen van het
om iets leuks met de kinderen te doen. Het
Het Leger des Heils zamelt gebruikt textiel in
deel van het textiel tegen lage prijzen
Leger des Heils werken veel samen met de
Leger des Heils biedt daarom in het eigen
bij particulieren, scholen, bedrijven en
verkocht in de eigen tweedehandskleding-
lokale instellingen voor verslavingszorg.
hotel en congrescentrum Belmont in Ede
gemeenten. De inzameling van gebruikt
winkels. Tevens genereert het Leger des
Daarnaast beschikt het Leger des Heils zelf
mensen de mogelijkheid om, tegen een
textiel is goed voor het milieu. Tegelijkertijd
Heils financiële middelen uit de verkoop van
over een ontwenningscentrum in Apeldoorn.
geringe vergoeding, een vakantie door te
wordt een deel van de ingezamelde textiel
overtollig textiel, wat ten goede komt aan de
De meeste mensen die hier om hulp vragen
brengen.
rechtstreeks ingezet voor nationale en
hulpverlening.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
ReShare maakt werk van tweedehands kleding Simon Smedinga (50) is heilssoldaat in Leeuwarden. Als adviseur op het gebied van logistiek en IT leerde hij ook een andere tak van het Leger kennen: de professionele kledinginzameling. Dat smaakte naar meer. Inmiddels is hij directeur van Leger des Heils ReShare, een bedrijf dat volledig draait om nieuwe kansen… en niet alleen voor kleding.
[ INTERVIEW ]
16
het Leger wil mensen volop laten meedoen in de samenleving “Het Leger des Heils heeft altijd al ingezien
het is ook gewoon een logisch verhaal:
praktische benadering. Maar ook de
dat structuur in het leven ongelooflijk
stilstand is achteruitgang. En het Leger wil
ontwikkelingen om ons heen stimuleren dit
belangrijk is voor zijn cliënten. In sommige
mensen volop laten meedoen in de
proces. De textielinzameling heeft de
gevallen is het misschien wel het beste
samenleving.”
afgelopen jaren een professionaliseringsslag
medicijn voor hun problemen. Werk heeft
gemaakt. Gemeenten stellen er ook steeds
alles met structuur te maken. Je moet op
“Leger des Heils ReShare levert daar zijn
hogere eisen aan. Tegelijkertijd willen
tijd komen, je taken doen, enzovoort. Het
eigen bijdrage aan. Ook door werkplekken te
gemeenten graag meer textiel uit hun
geeft mensen ook voldoening als ze iets
creëren voor cliënten van Leger des Heils
afvalstromen halen. Wij bieden hen die
gepresteerd hebben. Ze krijgen er een stuk
Welzijns- en Gezondheidszorg (W&G).
mogelijkheid en helpen mensen met een
eigenwaarde door. Dat is de visie. Maar
Together We’re One. Het past bij onze
afstand tot de arbeidsmarkt aan werk.”
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat... “Er loopt een aantal trajecten. Bij de huisaan-huisinzameling zijn enveloppen nodig waar de ophaaldatum op gestempeld moet
Algemeen
worden. Dat leek ons iets wat cliënten van het Leger net zo goed kunnen doen als een mailingbedrijf. En dat klopt. Recentelijk hebben we met de gemeente Almere een intentieverklaring getekend om daar werkplekken te creëren. En nu zijn er al zo’n tien cliënten aan de slag gegaan om bedrijfskleding uit elkaar te halen en bijvoorbeeld elektronische chips te verwijderen. Die zijn namelijk geld waard.” “We hebben door heel het land onze containers staan. In Rotterdam gaan we
17
cliënten nu inzetten om deze leeg te halen. Dat is een stuk milieuvriendelijker dan zo’n grote kraanauto door de binnenstad te laten rijden. Het is de bedoeling om dit in veel meer plaatsen zo te doen. En dan heb ik het nog niet eens over het opschonen en sorteren van de ingezamelde textiel. Bij onze
Al in 1891 schrijft de stichter van het Leger des Heils, William
hoofdvestiging in Oosterhout biedt dat
Booth, in zijn boek ‘In darkest England and the way out’ over
inmiddels werk aan ruim twintig mensen
zogenaamde ‘afvalbrigades’ en het vormen van een ‘verbinding
vanuit de sociale werkvoorziening. Het gaat
tussen rijk en arm’. Vanaf het begin van de 20e eeuw werkt het
om een pilot, maar alle partijen zijn er
Leger aan het inzamelen en hergebruik van textiel, schoeisel en
enthousiast over. En als we dit enthousiasme
meubels. Het ophaalwerk wordt in 1979 ondergebracht in de
weten over te brengen, zie ik nog veel meer
afdeling Herbestemming van Goederen. Uiteindelijk specialiseert
kansen voor onze kwetsbare mensen in de
het Leger des Heils zich in het inzamelen en hergebruik van
samenleving.”
n
kleding. De methode van inzamelen verandert van het huis-aanhuis ophalen van kledingzakken naar de inzet van kledingcontainers. Het werk wordt geprofessionaliseerd, al blijven er werkervaringsplaatsen voor cliënten van het Leger des Heils.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samenwerkingsverbanden vragen met betrekking tot christelijk geloof,
Om doelstellingen te kunnen realiseren en vanuit zijn
kerk en samenleving. De Raad van Kerken is tevens een gesprekspartner voor het kabinet.
maatschappelijke verantwoordelijkheid zoekt het
Evangelische Alliantie
Leger des Heils actief naar samenwerking met andere
Het Kerkgenootschap Leger des Heils neemt
organisaties. In 2011 werd actief in de onderstaande
samen met circa honderd andere organisaties deel aan de Evangelische Alliantie
samenwerkingsverbanden geparticipeerd:
(EA). Daarin wordt samengewerkt rondom verschillende onderwerpen. Werkgroepen adviseren de EA op het gebied van gebed,
18
Nationale Coalitie tegen
project werkt het Leger des Heils samen met
van consumenten inclusief huur- en subsidie-
diaconaat, evangelisatie, gemeenteopbouw
Eenzaamheid
onder andere Stichting Life Goals, de KNVB,
schulden. Deze laatstgenoemde schulden
en jeugdwerk. Zo is het Kerkgenootschap
Samen met een aantal andere maatschap-
het ministerie van VWS en het Oranje Fonds.
zijn niet zichtbaar in het BKR-systeem.
Leger des Heils onder andere betrokken bij
pelijke organisaties heeft het Leger des Heils
De competitie heeft tot doel deze kwetsbare
Een landelijk informatiesysteem schulden
de werkgroep Diaconaat en het sectoraal
de Coalitie Erbij opgericht. Naast het creëren
doelgroep meer kansen te geven in de
leidt tot meer transparantie en betere
overleg Jeugd.
van bewustwording van de eenzaamheids-
samenleving. Het is een project waarbij
invulling van de zorgplicht van onder andere
problematiek bij de gemiddelde Nederlander,
sporten en werken (aan jezelf en aan je
financiële instellingen. Daardoor kan
Landelijk Overleg voor
probeert Coalitie Erbij bedrijfsleven en
toekomst) hand in hand gaan. Daarbij gaat
overkreditering worden voorkomen.
Vrijwilligersorganisaties in de Zorg
overheden op lokaal en landelijk niveau aan
het om het vinden van een stabiele woon-
Tevens kan schuldhulpverlening effectiever
Het Landelijk Overleg voor
te zetten tot een actieve eenzaamheidsbe-
situatie en een vaste baan. Profvoetballers en
worden, omdat in een vroeg stadium meer
Vrijwilligersorganisaties in de Zorg (LOVZ),
strijding. Ook maakt Coalitie Erbij projecten
trainers steunen de deelnemers tijdens het
bekend is over de schuldenpositie van de
waaraan het Kerkgenootschap Leger des
en activiteiten ter bestrijding van
traject. Natuurlijk wordt er ook op gekoerst
consument.
Heils deelneemt, biedt een platform onder de
eenzaamheid bekend aan een groot publiek.
dat de deelnemers na de Dutch Street Cup
Uit onderzoek is gebleken dat tien procent
mee gaan spelen bij een amateurvoetbalclub.
van de Nederlandse bevolking zich vaak
paraplu van de vereniging Nederlandse Raad van Kerken
Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). Via het
De Raad van Kerken in Nederland, waarin
LOVZ kunnen vrijwilligersorganisaties in de
Landelijk Informatiesysteem
het Kerkgenootschap Leger des Heils
zorg inhoudelijke kennis en ervaring uitwis-
Schulden
participeert, is een gemeenschap van
selen, inspiratie opdoen, nadenken over de
Stichting Life Goals
Stichting Leger des Heils Welzijns- en
christelijke kerken in Nederland die de
specifieke rol van de vrijwilliger en samen-
In een aantal steden door het hele land is in
Gezondheidszorg is mede-initiatiefnemer van
oecumenische dialoog bevordert. Deze raad
werkingsverbanden op deelterreinen binnen
2011 een unieke voetbalcompetitie voor
de oprichting van een Landelijk Informatie-
houdt zich bezig met de eenheid van de
de vrijwillige zorg opzetten.
meer dan tweehonderd dak- en thuislozen
systeem Schulden (LIS). Dit zal een vollediger
christelijke kerken en wil hier concreet
georganiseerd, de Dutch Street Cup. In dit
beeld gaan geven van de financiële positie
gestalte aan geven. De raad bezint zich op
eenzaam voelt.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
World Servants Het Leger des Heils werkt al jaren samen met World Servants. Jongeren van het Leger
Algemeen
des Heils participeren in projecten van deze christelijke organisatie die met hulp van groepen jongeren en volwassenen uit Nederland scholen, klinieken, schoonwatervoorzieningen en huizen bouwt in ontwikkelingslanden. In de samenwerking wordt gezocht naar mogelijkheden om ook volwassenen deel te laten nemen aan de projecten. Zo worden de deelnemers en hun achterban meer bewust gemaakt van de ontwikkelingsproblematiek in ontwikkelingslanden.
19
Scouting Het Leger des Heils heeft een aantal
De Stichting Leger des Heils Welzijns- en
ontwikkelingsbeleid. Leger des Heils Reshare
school in te leveren. Voor elke ingeleverde
scoutinggroepen. Deze groepen zijn lid van
Gezondheidszorg participeert in een aantal
is lid van de VHT, de branche-organisatie
kilo biedt Leger des Heils ReShare de school
Scouting Nederland en maken gebruik van
zorggerelateerde brancheorganisaties
voor de textielherwinningsindustrie en de
een vergoeding. Leger des Heils ReShare
methodes, materialen, trainingen en evene-
waaronder: Federatie Opvang, MO-groep,
Koninklijke Vereninging voor Afval en
heeft met Dorcas Nederland (een internati-
menten die Scouting Nederland ontwikkelt
Actiz en GGZ Nederland. De Stichting Leger
Reiningingsmanagement (NVRD).
onale hulporganisatie die actief is in
en aanbiedt. Daarnaast komen eens per jaar
des Heils Fondsenwerving is lid van de VFI,
scoutingleiders van het Leger des Heils
de branchevereniging van landelijk wervende
Milieu
voor het ophalen en overnemen van de
vanuit heel Europa bijeen. Het doel van het
goede doelen. Afdeling Internationale
Als milieuorganisatie zet Leger des Heils
ongesorteerde en gebruikte kleding.
netwerk is het verder ontwikkelen van de vele
Ontwikkeling & Samenwerking (IOS) is lid van
ReShare zich in voor hergebruik van kleding
Kleding die Dorcas zelf sorteert, gaat naar
internationale vriendschappen die aan de
de op ontwikkelingswerk gerichte branche-
en schoenen, zodat er minder naar de
de Dorcas-projecten en valt niet onder
basis staan van succesvol scoutingwerk.
vereniging Partos en van vereniging (Co-)
verbrandingsovens wordt gebracht.
deze overeenkomst. De verkoop van de
Oost-Europa en Afrika) een overeenkomst
Prisma. Internationaal maakt afdeling IOS
Leger des Heils ReShare werkt ook samen
ongesorteerde kleding aan Leger des Heils
Brancheorganisaties
deel uit van de Development Consultancy
met scholen. De deelnemende scholen
ReShare komt ten goede aan Dorcas.
Het Leger des Heils is een actieve deelnemer
Group. Deze internationale Leger des Heils
stimuleren hun leerlingen om gebruikte,
Zowel Dorcas als ReShare kunnen met de
aan tal van overlegplatformen in het
werkgroep adviseert de leiding van het
overtollige kleding, schoenen en huishoud-
opbrengst van de kleding goede doelen
maatschappelijk middenveld.
Internationale Leger des Heils inzake
textiel van het afval te scheiden en via de
ondersteunen.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Internationale organisatie: van Zending tot Ontwikkeling & Samenwerking aan kan, worden gedeeld met ‘rijke’ landen en gezamenlijk wordt een ontwikkelings-
Het Leger des Heils begon in 1865 als een christelijke sociale beweging in Londen vanuit de diepe overtuiging dat het Evangelie een bijzondere opdracht geeft om mensen in nood te helpen. Als gevolg van de eerste industriële revolutie waren velen naar de grote stad getrokken, waar ze leefden onder erbarmelijke omstandigheden. Uitbuiting en slechte
traject ingezet om de noden op te heffen. Het Leger des Heils in Nederland houdt zich bezig met het ter plaatse ondersteunen, het begeleiden met expertise vanuit Nederland en het financieren van ontwikkelingsprojecten van de partnerorganisaties in de
huisvesting, geen schoon water, geen riolering, tekort aan medische zorg en gebrekkig
geselecteerde ontwikkelingslanden.
onderwijs tekenden de omstandigheden van de zwakkeren in de 19e eeuwse samenleving.
Ontwikkelingswerk anno 2011: vele wegen tot armoedebestrijding Het Leger des Heils voert, verdeeld over de vijf continenten, een breed spectrum aan
20
Nu, bijna anderhalve eeuw later, is het Leger
het oprichten en beheren van scholen,
Lokaal aanwezig &
ontwikkelingsprojecten uit. Daarbij valt te
des Heils aanwezig in ruim 120 landen in de
ziekenhuizen en opvanghuizen in ontwikke-
internationaal verbonden
denken aan: onderwijs, landbouw en
wereld. De opdracht is niet veranderd:
lingslanden. Op die manier kon de lokale
De unieke kracht van het ontwikkelingswerk
voedselzekerheid, gezondheidszorg, hiv/aids
mensen in nood helpen een menswaardig
bevolking ook gaan beschikken over de
van het Leger des Heils zit met name in de
enzovoort. Deze projecten zijn vaak klein-
bestaan op te bouwen. Londen is nu een
basisvoorzieningen die in Europa al
langdurige lokale aanwezigheid in ontwikke-
schalig van aard en gaan uit van de
moderne stad waar mensen niet meer in
gemeengoed waren geworden. Vandaag de
lingslanden; soms al meer dan 100 jaar. De
behoeften, krachten en mogelijkheden van
sloppenwijken hoeven te wonen. Maar in
dag is er een andere trend zichtbaar. De
korpsbevolking en de medewerkers van de
gemarginaliseerde gemeenschappen.
veel andere delen van de wereld is het
sterke bevolkingsgroei zorgt voor een grote
projecten komen zelf bijna altijd uit de regio
Het Leger des Heils in Nederland neemt een
anders. Voordat iedereen kan beschikken
trek naar de steden. Daar zijn de voorzie-
en leven temidden van de gemeenschap die
aantal van de ontwikkelingsprojecten geheel
over schoon drinkwater, goed onderwijs kan
ningen spaarzaam en de werkloosheid en
zij dienen.
of gedeeltelijk voor zijn rekening, waarbij voor
genieten, er een dokter is bij ziekte en men
uitzichtloosheid groot. De hulp van het Leger
De lokale kerkelijke afdeling ziet haar taak
de grotere projecten ook inhoudelijke
zichzelf kan voeden en kleden, is er nog een
des Heils blijft onveranderd gebaseerd op de
niet alleen in het tegemoetkomen aan
ondersteuning wordt aangeboden.
lange weg te gaan.
oorspronkelijke uitgangspunten, maar richt
geestelijke behoeften, maar pakt waar nodig
De hulp die het Leger des Heils in ontwikke-
zich nu met name ook op de versterking van
ook maatschappelijke noden aan. Een lokaal
lingslanden ontvangt, is de laatste jaren
Tussen toen en nu heeft het Leger des Heils
de lokale gemeenschappen.
korps probeert blijvend zijn omgeving in
fundamenteel veranderd. Enkele decennia
ook telkens nieuwe oplossingen gezocht en
Inkomensversterking en toegang tot
positieve zin te veranderen; zowel geestelijk
geleden bestond de behoefte vaak alleen uit
gevonden om noden te verzachten. Zo is
onderwijs (zeker van meisjes en vrouwen) zijn
als materieel. Lokale korpsen in ontwikke-
het bouwen van scholen en ziekenhuizen en
binnen de koloniale context van de eerste
belangrijke speerpunten.
lingslanden adresseren zowel grote als kleine
het slaan van waterputten. Tegenwoordig is
noden. Noden die groter zijn dan men lokaal
dit aangevuld met behoefte aan meer
helft van de 20e eeuw veel geïnvesteerd in
jaarverslag Leger Des Heils 2011
heeft de ISJC inmiddels een plaats verworven in verschillende werkgroepen van de Verenigde Naties.
Algemeen
In- & externe samenwerkingsvormen Inmiddels is tussen de ruim 120 Leger des Heils-landen wereldwijd een heel web aan samenwerkingsallianties gevormd. Grofweg zijn de landen in drie groepen te verdelen. Allereerst een aantal landen die als donor fungeren. Deze landen (in Noord-Amerika, Europa en Australië) beschikken over fondsen om projecten mogelijk te maken. Daarnaast landen die de projecten uitvoeren. Deze landen zijn de ontwikkelingslanden die wij allemaal kennen van de aardrijkskundeles op school. Ten slotte is er een groep van landen die er qua ontwikkeling tussenin zit en geen behoefte heeft aan speciale ondersteuning. Soms wordt er ook gereisd om ter plaatse te specifieke deskundigheid en ondersteuning
op de verantwoordelijk van de staat om
Salvation Army) sinds een aantal jaren een
trainen, te adviseren en – vanwege het
bij beleidsbeïnvloeding. Zo kan het Leger des
onderwijs aan te bieden en wordt onder-
internationale afdeling opgericht. Deze
belang van onafhankelijke resultaatmeting –
Heils bijvoorbeeld aangeven dat het
steuning geboden om de dialoog met de
afdeling “The International Social Justice
te monitoren en auditen. De activiteiten van
onderwijs in een bepaald gebied verbeterd
overheid aan te kunnen gaan. De afdeling
Commission” (ISJC) houdt zich bezig met
de Leger des Heils-donorlanden worden
moet worden. Naast het bouwen van extra
Internationale Ontwikkeling & Samenwerking
internationale beleidsbeïnvloeding en
meer en beter gecoördineerd. Dit voorkomt
klaslokalen om zo meer kinderen onderwijs
probeert deze ondersteuning zelf of via
belangenbehartiging van kwetsbare
dubbel werk, verhoogt efficiëntie en biedt
te kunnen geven, wordt ook geïnvesteerd in
derden te bieden.
doelgroepen. De activiteiten zijn met name
meer landen de mogelijkheid te profiteren
kwaliteit. Zo krijgen leraren trainingen en
Om kwetsbare mensen en gemeenschappen
gericht op thema’s als mensenhandel, de
van kennis, mensen en middelen.
bijscholing aangeboden waarmee ze zich
en hun noden en behoeften ook op een
rechten van het kind en hiv/aids. De afdeling
Historische bilaterale banden en in de tijd
meer pedagogische methodes eigen maken.
internationaal niveau een stem te geven,
is gevestigd in New York met steunpunten
ontwikkelde specialismen zorgen ervoor dat
Ook kan de overheid worden aangesproken
heeft het internationale Leger des Heils (The
op verschillende plaatsen in de wereld. Ook
tussen sommige noordelijke en zuidelijke
jaarverslag Leger Des Heils 2011
21
partnerlanden speciale samenwerkings-
Soorten van hulpverlening
belanghebbenden geborgd is. Door dit te
relaties ontstaan. Daarin wordt gewerkt op
Community development projecten zijn
doen, is de lokale context de maat waarnaar
basis van een brede ontwikkelingsvisie voor
ontwikkelingsprojecten gericht op zeer
initiatieven ontwikkeld, geïmplementeerd en
de lange termijn, die individuele projecten
kwetsbare groepen en gemeenschappen.
ondersteund worden.
overstijgt.
Deze projecten komen tot stand op verzoek
Ook gebruikt de afdeling IOS evaluaties als
van en in nauwe samenwerking met deze
medium om de kwaliteit van het werk te
In verschillende vormen van samenwerking
kwetsbaren, zoveel mogelijk door en onder
verbeteren. In 2011 is een belangrijk
met andere ontwikkelingsorganisaties
verantwoordelijkheid van lokale Leger des
onderwijsprogramma van het Leger des Heils
probeert het Leger des Heils in Nederland
Heils-organisaties.
in Zuid-Amerika door een externe ontwikke-
zowel medefinanciering als deskundigheid te
22
MAIN PROGRAM AREAS • Education, including vocational training • Health, including hiv/Aids • Water and sanitation, including raising awareness • Agriculture and local livelihood • (Institutional) Capacity Building
lingsexpert geëvalueerd. Het programma is
vinden voor projecten in ontwikkelingslanden.
Noodhulp wordt verschaft in geld en soms
doeltreffend en positief bevonden. De
Het Leger des Heils heeft via de
in natura (bijvoorbeeld tenten, voedsel,
aanbevelingen uit de evaluatie hebben direct
ICCO-alliantie en als lid van het christelijke
kleding en dekens) om lokale Leger des
geleid tot aanpassingen in het programma en
ontwikkelingsplatform (Co-)Prisma een
Heils-organisaties in noodgebieden te
een verbetering in de kwaliteit van de
bescheiden toezegging voor subsidie in het
ondersteunen in hun directe hulpverlening
geleverde diensten.
MFS-2 stelsel ontvangen.
tijdens en na een ramp.
Ook vroeg de afdeling partners in ontwikke-
Binnen de MFS-2 samenwerking werkt het
lingslanden in 2011 te evalueren hoe zij de
Leger des Heils samen met andere ontwik-
Mission support projecten versterken onze
geboden deskundigheid van de afdeling
kelingsorganisaties in Nederland, Ghana en
implementerende partners zodat zij hun werk
hebben ervaren, zodat deze nog beter
de Democratische Republiek Congo aan de
kunnen uitvoeren en hebben vaak een
aangepast kan worden aan de behoeften die
verbetering van onderwijs en meer toegang
zendingsdoelstelling.
zij hebben.
Kwaliteit
Family Tracing Services
Binnen de afdeling Internationale Ontwikkeling
Sinds 1885 biedt het Leger des Heils
& Samenwerking wordt op vele manieren de
internationaal door middel van Family Tracing
kwaliteit van activiteiten en projecten bewaakt
Services diensten aan om verwanten en
en geborgd. Zoals via het Community Project
geliefden te herenigen, die elkaar tijdens
Management Support System. Dit systeem
rampen, oorlogen of andere ingrijpende
zorgt ervoor dat, door middel van een
gebeurtenissen uit het oog zijn verloren. In
internationaal gestandaardiseerde werkwijze,
2011 zijn er 250 verzoeken tot opsporing van
tegemoet wordt gekomen aan behoeften die
een vermiste persoon in behandeling genomen
lokaal in ontwikkelingslanden gesignaleerd
door het Leger des Heils, hiervan zijn er 187
worden, waarbij eigenaarschap bij alle
succesvol uitgemond in een hereniging.
tot gezondheidszorg.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Focus Countries of International Development Services (SANLAid}
Focuslanden Focus Countries of International Development Services
Algemeen
Europe Zone ■ Ukrain; Kiev ■ Georgia; Tbilisi
23
South Asia Zone ■ India Eastern; Calcutta
South Pacific and Eastern Asia Zone ■ Indonesia; Jakarta
Americas Zone ■ Colombia; Bogotá ■ Surinam; Paramaribo ■ Brazil; Brasília Africa Zone ■ DR-Congo; Kinshasa ■ Ghana; Accra ■ Mozambique; Maputo ■ Rwanda; Kigali ■ Burundi; Bujumbura ■ Angola; Luanda ■ Congo; Brazzaville
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samenleving, maatschappelijke ontwikkelingen en belanghebbenden 18-24 jaar is een grote groep (21%) die aangeeft zich vaak eenzaam te voelen.
Het Leger des Heils komt op tal van plaatsen menselijke nood tegen. Vaak staat deze nood niet op zich, maar is sprake van bepaalde ontwikkelingen in de samenleving. Vanuit zijn missie wil het Leger des Heils oplossingen aandragen om mensen perspectief te bieden voor een zinvol leven.
Kleinschalige, losse en informele verbanden lijken steeds belangrijker te worden. Mensen zoeken elkaar steeds vaker op buiten de kaders van formele organisaties. Particulieren ondernemen zelf actie, in plaats van geld over te maken aan goede doelen. Ze zijn geen lid van een vereniging, maar ‘member’ van een internetforum om contact met
24
Sociaal klimaat
landelijke infrastructuur van betaalde
steeds een hoog percentage. Ondanks dat
anderen te onderhouden. Deze ‘informali-
In de samenleving is sprake van verharding,
medewerkers, vrijwilligers, locaties en
men over het algemeen tevreden is over het
sering’ lijkt een rol te spelen bij sociale
onverschilligheid en afnemend mededogen
voorzieningen van waaruit meegebouwd
leven, houdt de vraag naar zingeving veel
betrokkenheid en zingevingsvraagstukken
voor de zwakkeren en meest kwetsbaren in
wordt aan versterking van de sociale cohesie
mensen bezig; zij denken na over de zin van
waarmee individuen worstelen.
de samenleving. Burgers worden steeds
in de samenleving.
het leven en over hoe zij het leven nog
meer teruggeworpen op zichzelf of dienen
De verharding in de samenleving wordt ook
zinvoller kunnen maken. Het percentage
In 2008 heeft een aantal maatschappelijke
een beroep te doen op het ondersteunend
zichtbaar in (juridisering van) het verzet van
Nederlanders dat aangeeft dat het leven geen
organisaties (waaronder het Leger des Heils)
netwerk om hen heen. Deze ontwikkeling
buurtbewoners tegen de komst van
zin heeft, is de afgelopen jaren toegenomen
de Coalitie Erbij opgericht. De Coalitie
wordt versterkt door de afbrokkeling van het
woonvoorzieningen voor kwetsbare mensen.
tot 12%.
beoogt door middel van een (landelijke)
zorgstelsel en sociale stelsel. Tegelijkertijd is
Dit vertraagt het realiseren van zorgvoor-
er meer aandacht voor de opbouw van
zieningen en het bieden van goede zorg aan
Eenzaamheid is een zorgwekkend
naar effectieve interventies, de Week tegen
maatschappelijke steunsystemen en
mensen die dit nodig hebben.
maatschappelijk verschijnsel en komt onder
Eenzaamheid, en praktische samenwerking
versterking van sociale cohesie in wijken en
Het Leger des Heils ziet in de vestiging van
alle bevolkingsgroepen voor. Het aantal
een bijdrage te leveren aan het verminderen
buurten (civil society).
een (woon)voorziening ook kansen om
Nederlanders dat aangeeft zich vaak
van eenzaamheid. Mensen willen er(gens) bij
verbindingen in de buurt te leggen. Dit kan
eenzaam te voelen is in de laatste jaren
horen. Het Leger des Heils wil met zijn
Meedoen in de steeds complexer wordende
door de sociale en fysieke infrastructuur van
behoorlijk toegenomen. Inmiddels geeft 15%
activiteiten ook wederzijdse verbondenheid
maatschappij is niet voor iedereen mogelijk.
de locatie ook ten dienste van de
van de Nederlandse bevolking (dat komt
tussen mensen stimuleren door het samen
Cliënten van het Leger des Heils hebben
buurt(bewoners) in te zetten.
neer op 1,6 miljoen Nederlanders tussen de
delen van ervaringen en samen doen van
(vaak) geen ondersteunend netwerk om op
publiekscampagne, toegepast onderzoek
18 en 70 jaar) aan zich vaak eenzaam te
activiteiten.
terug te vallen. Velen van hen zijn zorgmijdend,
Eenzaamheid en zingeving
voelen, 12% geeft aan geen vrienden te
Tegen de achtergrond van anonimiteit,
stellen niet de juiste hulpvraag en weten de
Van alle Nederlanders geeft 82% aan
hebben. Ouderen zijn een groep waarvan
onverschilligheid en gebrek aan sociale
weg naar zorg-/hulpverlening niet te vinden.
tevreden te zijn met zijn of haar leven. Dit is
vaker gedacht wordt dat ze eenzaam zijn.
verbondenheid wordt de behoefte aan
Het Leger des Heils beschikt over een
10% minder dan 10 jaar geleden, maar nog
Echter juist onder de jongeren tussen de
zingeving weer meer manifest.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Mensen zoeken naar nieuwe vormen van spiritualiteit, engagement en betrokkenheid bij de maatschappij, wijk en buurt. Ook op
Algemeen
dit terrein wordt dit veelal niet gezocht in bestaande instituties (waaronder kerken) maar in het verrichten van zingevende activiteiten in vrije tijd of beroep. Net als andere kerken heeft het Kerkgenootschap Leger des Heils te maken met de tendens van ontkerkelijking. Mede daarom richten de korpsen (kerkelijke gemeenten) van het Leger des Heils zich ook op activiteiten die mensen buiten de kerk aanspreken. Scheiding kerk en staat
25
Er is een groeiende aandacht voor uitvoering van door de overheid gefinancierde zorg door levensbeschouwelijke (christelijke) organisaties. Soms ontstaat er ophef over een (vermeende) koppeling tussen het verlenen van zorg en evangelisatieactiviteiten alsmede over het aannamebeleid van personeel (vragen naar christelijke levensovertuiging). In de publicatie ‘Tweeluik religie en publiek domein’ van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het ministerie van Binnenlandse Zaken wordt aan de gemeenten de volgende handvatten gegeven: Het beginsel van scheiding van kerk en staat is niet in de Nederlandse Grondwet of in internationale verdragen vastgelegd.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Het vloeit in belangrijke mate voort uit de godsdienstvrijheid en het discriminatieverbod, die wel een wettelijke verankering kennen. De scheiding van kerk en staat sluit niet uit dat aan organisaties op religieuze grondslag subsidies worden verstrekt. De (gesubsidieerde) activiteiten moeten een publiek doel dienen. Religieuze vorming valt daar niet onder. Het principe ‘scheiding van kerk en staat’ is verankerd binnen het Leger des Heils doordat de onderscheiden activiteiten zijn ondergebracht in verschillende juridische entiteiten die elk een autonoom fungerende bestuurlijke structuur hebben. 26
Economische recessie, participatie en re-integratie Door de (aanhoudende) economische crisis zullen naar verwachting meer huishoudens/ gezinnen in een kwetsbare positie raken door
van onderwijs. Mensen aan de onderkant
inkomen. Mogelijkheden tot sociaal
schrijfniveau draagt bij aan het vinden en
verlies van werk, huisvesting en schuldenpro-
van de samenleving hebben nauwelijks
maatschappelijk participeren, complementair
behouden van werk en aan het voorkomen
blematiek. De overheid zal verdere bezuini-
uitzicht op betaald werk en verkeren veelal in
aan de zorg en hulpverlening, is van groot
van sociale uitsluiting. Het Leger des Heils
gingsmaatregelen moeten doorvoeren die
een problematische schuldensituatie die
belang voor het verbeteren van het
biedt in een aantal zorgarrangementen een
ook de zorg en de sociale zekerheid voor de
ertoe leidt dat het principe ‘loon naar werken’
toekomstperspectief van mensen die een
programma ‘Lezen en Schrijven’ aan voor
meest kwetsbaren zullen raken.
wordt ondermijnd. Het bieden van kansen
beroep doen op het Leger des Heils. Het
cliënten die hierin niet voldoende vaardig zijn.
aan kwetsbare mensen op de arbeidsmarkt
Leger biedt daarom programma´s aan gericht
Er wordt vanuit de overheid gestuurd op het
is een effectieve manier om uitsluiting en
op arbeidsparticipatie (50|50-werkpro-
Problematische schulden
terugdringen van de afhankelijkheid van
stigmatisering te voorkomen en helpt hen om
gramma’s) en maatschappelijke participatie
Schuldenproblematiek is mede als gevolg
burgers van collectieve (verzorgings)
de aansluiting met de samenleving te (her)
(Vrije tijd voor Iedereen).
van de economische crisis verder toege-
arrangementen. Het streven naar een
vinden. Het hebben van (betaald) werk
activerende participatiemaatschappij wordt
vergroot de eigenwaarde, helpt bij het
Analfabetisme
problematische schuldensituaties zijn hoog:
vooral gekenmerkt door een focus op
overwinnen van problemen op andere
De overheid zet in op vermindering van het
armoede, sociale uitsluiting, huisuitzettingen,
deelname aan de arbeidsmarkt en het volgen
leefgebieden en biedt een reguliere vorm van
analfabetisme. Een voldoende lees- en
overlast, recidive, onverzekerdheid, afsluiting
nomen. De maatschappelijke kosten van
jaarverslag Leger Des Heils 2011
van gas en licht. Een problematische
(vormen van) collectief gefinancierde zorg. Zij
schuldsituatie is een belangrijke belemme-
beschikken niet over een ondersteunend
rende factor voor (volwaardige) participatie
sociaal netwerk. De cumulatie van maatre-
aan de samenleving.
gelen kan leiden tot onbedoelde effecten (uitvallers in de zorg) en leidt tot onzekerheid voor kwetsbare mensen die op meerdere
schuldhulpverlening (waaronder ook
terreinen zorg en ondersteuning nodig
budgetbeheer) zoveel mogelijk bij daartoe
hebben. De maatschappelijke kosten
geëigende instanties (gemeentelijke
(duurdere zorg, schadelast, overlast, etc.)
kredietbank of organisaties voor bescher-
zullen oplopen als aan deze kwetsbare
mingsbewind) wordt ondergebracht. In
mensen zonder helper niet de minimaal
voorkomende gevallen voert het Leger
noodzakelijke zorg en begeleiding kan
noodgedwongen budgetbeheer voor
worden geboden. Veel cliënten van de
cliënten. Hiertoe heeft De Nederlandsche
welzijns- en gezondheidszorg van het Leger
Bank (DNB) aan de Stichting Leger des Heils
des Heils krijgen te maken met deze
Welzijns- en Gezondheidszorg een ontheffing
transitie.
Algemeen
De inzet van het Leger des Heils is dat
verleend.
27
Internationale samenleving en milieu Zorgstelsel in transitie
Door globalisering is de onderlinge verwe-
Om de langdurige zorg in de toekomst
venheid tussen landen wereldwijd toege-
betaalbaar te houden vindt hervorming van
nomen. Vraagstukken over armoede,
het zorgstelsel plaats. In de komende jaren
uitsluiting en klimaatverandering zijn niet
worden de gemeenten verantwoordelijk voor
zonder internationale samenwerking op te
vrijwel de volledige ondersteuning aan
lossen. Het Leger des Heils levert een unieke
kwetsbare burgers. De aanpassingen in het
bijdrage aan internationale ontwikkelingssa-
zorgstelsel die op dit moment plaatsvinden
menwerking door (ook in ontwikkelings-
zijn met name instrumenteel van aard
landen) gebruik te maken van lokale Leger
(overdracht van AWBZ-functies en jeugdzorg
des Heils-infrastructuren, dichtbij mensen in
naar gemeenten, aanscherping indicatie-
nood.
regels, invoering eigen bijdragen, etc.).
Natuurlijke hulpbronnen raken uitgeput en de
Onduidelijk is wat de maatschappelijke
gevolgen van klimaatverandering worden
effecten van de verschillende maatregelen
merkbaar. Er is meer aandacht voor
zijn. Cliëntgroepen aan de onderkant van de
duurzaamheid: milieubewust leven en
samenleving zijn, om maatschappelijke
werken. Het Leger des Heils zamelt kleding
teloorgang te voorkomen, aangewezen op
en goederen in voor hergebruik.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Identiteit en samenwerking in Amsterdam Crisisopvang is typisch iets voor het Leger des Heils. Maar in Amsterdam doen we dat werk nu samen met HVO Querido en de GGD. Toch blijft het unieke geluid van het Leger in deze samenwerking doorklinken, merkt Ferdinand van de Velde (33), manager instroom en laagdrempelige opvang in de hoofdstad.
[ INTERVIEW ]
28
Juist bij de winteropvang zie je de kracht van het Leger “Twaalf jaar geleden – ik was nog student Maatschappelijk Werk – sprak ik bij het sporten af en toe met iemand die heilssoldaat bleek te zijn. ‘Jij zou bij het Leger moeten komen!’ zei ze als we het over werken in de zorg hadden. Dat zag ik niet
“Voor de opvang werken we nu intensief
de Centrale Toegang bemannen. De GGD
gauw gebeuren. Ik geloofde niet eens.
samen met andere partijen. Dat is een gevolg
verzorgt de screening. Die screening heeft
Maar in 2001 ben ik tot geloof gekomen en
van het ‘Plan van Aanpak’ waarmee het Rijk
tot doel om vooral die mensen te helpen
daar wilde ik ook in mijn baan wat mee.
en de grote steden dak- en thuisloosheid te
voor wie de hulp ook bedoeld is. Vervolgens
Sinds 2003 werk ik bij Goodwillcentra
lijf gaan. In Amsterdam betekent dit onder
kijken we samen per cliënt welke opvanglo-
Amsterdam.”
meer dat we met collega’s van HVO Querido
catie het geschiktst is.”
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat... Algemeen
Tijdens de strenge winter van 1890-1891 besluit het Leger des Heils om de verwarmde korpszalen ’s nachts open te zetten voor daklozen aan wie tevens maaltijden worden verstrekt. Dit is de start van een van de kernactiviteiten van het Leger des Heils: de opvang van dak- en thuislozen. In 1893 worden er in Nederland al bijna honderdduizend overnachtingen geregistreerd.
“Ik ben blij met die samenwerking. Natuurlijk
Maar verreweg de meesten konden onze
waren er eerst wat zorgen: zou de eigen
hulp goed gebruiken en kregen die ook. Dat
identiteit en aanpak van het Leger wel
was mogelijk doordat HVO en het Leger
behouden blijven? Maar de mensen die we
samen genoeg capaciteit hadden. Én omdat
helpen, hebben vaak zo’n rits aan
het Leger zelfs de meest verstokte
problemen, daar heb je als hulpverleners
zorgmijders goed op weet te vangen.”
29
elkaar hard voor nodig. En het werkt… met behoud van het unieke van het Leger. De
“Ook om andere redenen zie je bij de
manier waarop we de winteropvang
winteropvang de kracht van onze organi-
inrichten, is daar een mooi voorbeeld van.”
satie. We zijn goed in crisissituaties. Dat heeft te maken met ons ‘Leger-karakter’: we
“Afgelopen winter hadden we vooral in
nemen het voortouw en kunnen goed
In de jaren die daarop volgen, groeit het maatschappelijke werk van het
februari een erg koude periode. Een aantal
bewegen. En geloof me, tijdens zo’n
Leger des Heils. Er ontstaan toevluchtshuizen voor zowel mannen als
nachten lag de gevoelstemperatuur ver
winteropvang draai je op je top.
vrouwen. Dit vormt de basis voor het maatschappelijk werk van het Leger
onder nul. Dan kun je niemand buiten laten
Winteropvang is ook typisch iets wat bij het
des Heils. Van hieruit ontwikkelt het Leger zich door de jaren heen tot een
slapen. Dus zetten HVO en wij zo veel
Leger des Heils hoort. We willen er zijn voor
professionele organisatie met een duidelijke visie op behandeling en
mogelijk van die Rode Kruis-bedden bij. Dat
iedereen die anders buiten de boot zou
re-integratie van diverse groepen mensen. Het Leger des Heils hanteert
is nodig, want ‘nee’ verkopen is geen optie.
vallen. En juist door samen te werken, lukt
daarbij een eigen herkenbare aanpak die zich kenmerkt door iedereen een
Een paar mensen die zich meldden, bleken
dat nog beter.”
gewoon in een hotelletje terecht te kunnen.
n
tweede, derde of zoveelste kans te geven. Het Leger gelooft in mensen en laat ze letterlijk en figuurlijk niet in de kou staan.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Bestuur, toezicht en medezeggenschap
Bestuur
2
Governance Het Leger des Heils heeft een unieke structuur die verband houdt met zijn oorsprong. De verschillende entiteiten van het Leger des Heils in Nederland maken deel uit van de internationale organisatie The Salvation Army, gevestigd te Londen.
32
Bestuursbesluiten over zaken zijn in beginsel
De statuten bieden de mogelijkheid dat het
openbaar, besluitvorming over personen is
bestuur één of meer bestuursleden belast
dat niet.
met deeltaken van bestuur en beheer. In dat verband kunnen verantwoordelijkheden
De (statutaire) directie van een entiteit is
worden gedelegeerd. In 2011 is deze
belast met de leiding van de dagelijkse gang
mogelijkheid niet toegepast.
van zaken in dat betreffende onderdeel van het Leger des Heils. Zij is belast met
De Commandant van het Leger des Heils is
beleidsvoorbereiding en met de uitvoering
de eenhoofdig kerkelijk leider van het
van het door het bestuur vastgestelde beleid.
Kerkgenootschap Leger des Heils. Hij wordt
Vóór 1988 was de organisatie, juridisch
Presidente voor Vrouwenorganisaties, de
gezien, een kerkgenootschap. Die juridische
Chef-secretaris en de Financieel secretaris.
De directie is verplicht regelmatig verant-
De Financieel secretaris is tevens directeur
herstructurering vond plaats om beter aan te
Zij verrichten, naast hun onbezoldigde
woording af te leggen aan het betreffende
van Stichting Leger des Heils.
kunnen sluiten bij de maatschappelijke
bestuursfuncties in de stichtingen,
bestuur. De directie is, samen met de
ontwikkelingen en tegemoet te komen aan
bezoldigde dagelijkse werkzaamheden
(in een aantal gevallen aangestelde) ambtelijk
Over de samenhang in financieel beleid
eisen van de overheid.
ten behoeve van het Kerkgenootschap Leger
secretaris, belast met de voorbereiding van
binnen het Leger des Heils als geheel, wordt
des Heils. Daarnaast zijn zes toezichthouders
de bestuursvergaderingen en woont deze in
geadviseerd in de zogeheten Territoriale
Het Leger des Heils acht zich in beginselen,
voorgedragen door de onderscheiden
de regel bij en heeft dan een raadgevende
Financiële Raad (TFR). Deze raad bestaat uit
leer en bestuursvorm gebonden aan de
medezeggenschapsorganen.
stem.Het bestuur benoemt, schorst of
zowel directieleden van de stichtingen als
ontslaat de statutair directeuren en stelt hun
door de Generaal benoemde toezicht-
internationale Orders en Reglementen van
daarin bijgestaan door de Chef-secretaris.
The Salvation Army. Deze zijn verankerd in
De algemene dagelijkse leiding van de
arbeidsvoorwaarden vast.
houders. Besluitvorming van beleid vindt
de statuten van de verschillende Leger des
stichtingen en kerkgenootschap berust bij
Het bestuur bepaalt het aantal statutaire
plaats binnen het bestuurlijke kader van de
Heils-rechtspersonen.
een aantal bezoldigde directeuren. In de
directeuren van de betreffende stichting. Het
verschillende entiteiten.
tabel op bladzijde 42 wordt een nadere
kerkgenootschap heeft een operationeel
Als gevolg van deze structuur, functioneren
specificatie over onder andere de beloning
directeur, die intern wordt aangeduid als
Evaluatie directie en bestuur
binnen de verschillende Leger des Heils-
gegeven.
‘Veldsecretaris’.
De respectievelijke besturen van de stich-
Het bestuur regelt de verdeling van taken en
tingen kennen een evaluatiesysteem voor het
entiteiten zestien toezichthouders. Een viertal functionarissen is als gevolg van internationale
In de statuten van de entiteiten zijn de taken
bevoegdheden tussen de directeuren,
functioneren van de directie, alsmede een
voorschriften benoemd door de internationaal
en bevoegdheden van het bestuur en de
benevens de verantwoordelijkheid van elke
zelfbeoordeling door het stichtingsbestuur.
leider van The Salvation Army, de Generaal.
directie beschreven. Het bestuur stelt het
directeur.
Bevindingen uit deze evaluatie zijn besproken
Dit betreft de Commandant, de Territoriaal
beleid vast en houdt toezicht op de
Het bestuur is bevoegd de directie bindende
en hebben in enkele gevallen geleid tot
uitvoering en op de algemene gang van
richtlijnen en/of instructies te geven met
aanpassingen in de werkwijze van bestuur en
zaken in de betreffende entiteit.
betrekking tot het uitoefenen van haar taak.
directie.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Auditcommissie en Selectieen remuneratiecommissie Stichting Leger des Heils Welzijns- en
Bestuur Deel 1
Gezondheidszorg heeft een Auditcommissie ingesteld als subcommissie van het bestuur. De Auditcommissie kan slechts die bevoegdheid uitoefenen die het bestuur uitdrukkelijk aan haar heeft toegekend of gedelegeerd en zij kan nimmer bevoegdheden uitoefenen die verder strekken dan de bevoegdheden die het bestuur als geheel kan uitoefenen. De Auditcommissie is binnen dit bestuur in het bijzonder belast met: 33
a. Voorbereidende werkzaamheden inzake het toezicht op de statutaire directie van Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg ten aanzien van:
• de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen, waaronder het toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving en het toezicht op de werking van gedragscodes en het bespreken van het financiële (meerjaren)beleid; • de financiële informatieverschaffing door de stichting (inclusief doch niet beperkt tot de keuze van accounting policies, de toepassing en beoordeling van effecten van nieuwe regels, inzicht in de behandeling van
‘schattingsposten’ in de jaarrekening,
controle, inclusief de opvolging van
prognoses, interne auditrapporten,
aanbevelingen;
werk van de externe accountants terzake etc.); • de naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van de externe accountant; • de rol en het functioneren van interne
• de relatie met de externe accountant, waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid, de bezoldiging en eventuele niet-controlewerkzaamheden van de externe accountant ten behoeve van de stichting;
• de financiering van de stichting; • de toepassing van informatie- en communicatietechnologie (ICT), en met name de betrouwbaarheid en continuïteit van de geautomatiseerde systemen.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
b. Het uitbrengen van advies aan het
voorbereiding van besluitvorming in het
het najaar voorafgaand aan het begro-
accountant aanwezig in de bestuursvergade-
bestuur ten behoeve van de benoeming
bestuur van:
tingsjaar door uitvoerend verantwoordelijken
ringen bij de bespreking van de jaarrekening
van de externe accountant;
• werving- en selectie van leden van de statutaire directie; • werving- en selectie van leden van toezichthoudend bestuur; • periodieke beoordeling hoogte van directiebeloningen en vacatiegelden toezichthoudend bestuur; • jaarlijkse beoordeling van leden van de statutaire directie.
een begroting en jaarplan worden opgesteld,
en het accountantsverslag.
c. Indien nodig, het doen van voorstellen aan het met betrekking tot het te hanteren beleid ten aanzien van de onafhankelijkheid van de externe accountant en eventuele (potentiële) tegenstrijdige belangen tussen de externe accountant en de stichting; d. Voorbereidende werkzaamheden inzake het toezicht op het vermogensbeheer
34
die vervolgens door de betreffende directie van de entiteit wordt goedgekeurd.
Het Leger des Heils acht zich in beginsel
Vervolgens worden de begroting en het
gebonden aan de toepassing van o.a. de
bijbehorend jaarplan van de entiteiten met
volgende governancecodes:
toelichting van de directie in het bestuur
• Zorgbrede Governance Code (2010): • Code Goed Bestuur voor Goede Doelen (Code Wijffels, 2005); • Richtlijn Vereniging Fondsenwervende instellingen (VFI) Reserves Goede Doelen (Commissie Herkströter, 2003); • Investeren in een betere wereld, (professor H. Hummels), Code Duurzaam Beleggen (2008). n
besproken en al dan niet met wijzigingen vastgesteld. In dit proces is expliciet ingebed dat de uitvoerende entiteiten gelden beschikbaar
(inclusief beleggingsbeleid) van het
Beloning toezichthouders
krijgen gesteld op basis van projecten.
vermogen van/voor de Stichting Leger
De bestuursleden van Stichting Leger des
Gedurende het jaar wordt door de directie
des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg
Heils Dienstverlening en Stichting Leger
tussentijds inzicht verschaft in de operati-
uitgevoerd door de Stichting Leger des
des Heils Fondsenwerving ontvangen een
onele gang van zaken en de financiële
Heils;
vacatievergoeding van € 150,- per
consequenties. In het najaar vindt tevens
vergadering.
tussentijdse afstemming plaats tussen de
van het bestuur met de statutaire directie
Het honorarium voor bestuursleden van de
Stichting Leger des Heils Fondsenwerving en
waarin de jaarrekening, het jaarverslag,
Stichting Leger des Heils Welzijns- en
de directies van de begunstigde entiteiten op
de begroting, tussentijdse cijfers van de
Gezondheidszorg bedraagt € 300 per
basis van door de directies gewenste en
stichting worden besproken.
bijgewoonde vergadering (bestuursverga-
onderbouwde verschuivingen in de goedge-
dering en vergaderingen van Auditcommissie
keurde projectaanvragen.
e. Het voorbereiden van de vergaderingen
Stichting Leger des Heils Welzijns- en
en Selectie- en remuneratiecommissie).
Gezondheidszorg heeft een Selectie- en
Bestuursleden, benoemd door de Generaal
Dit kan leiden tot herziene projectbegrotingen
remuneratiecommissie ingesteld als subcom-
van The Salvation Army, ontvangen geen
voor het lopende jaar. Ten slotte beogen de
missie van het bestuur. De commissie kan
aparte vacatievergoeding.
entiteiten om binnen een periode van zes
slechts die bevoegdheid uitoefenen die het
maanden na afloop van het boekjaar de jaar-
bestuur uitdrukkelijk aan haar heeft
Planning & controlcyclus
rekeningen, voorzien van een goedkeurende
toegekend of gedelegeerd en zij kan nimmer
Het Leger des Heils maakt op verschillende
accountantsverklaring, in de betreffende
bevoegdheden uitoefenen die verder
wijzen en op diverse niveaus gebruik van
bestuursvergadering te bespreken en vast te
strekken dan de bevoegdheden die het
planning & controlcycli. De invulling hangt
stellen.
bestuur als geheel kan uitoefenen. De
mede af van het aantal managementlagen
Selectie- en remuneratiecommissie is binnen
dat in een werkgebied noodzakelijk is.
Conform de aanbevelingen van de betref-
dit bestuur in het bijzonder belast met
Het algemene uitgangspunt echter is dat in
fende governance codes is de externe
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Werking van de toezichthoudende organen In de toezichthoudende besturen zijn verschillende
Stichting Leger des Heils
Centrale Ondernemingsraad, de Landelijke
Welzijns- en Gezondheidszorg:
CliĂŤntenraad en het beraad van directeuren
In 2011 heeft het bestuur zes vergaderingen
van werkeenheden van de Stichting.
Bestuur Deel 1
onderwerpen aan de orde geweest. Hieronder een overzicht.
gehouden die zijn bijgewoond door de statutaire directie. Daarnaast heeft het
Op grond van zijn wettelijke en statutaire
bestuur in 2011 vier maal in afwezigheid van
taken, heeft het bestuur op 13 april 2011 het
de statutaire directie vergaderd.
jaardocument 2010 van de Stichting Leger
35
des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, Het bestuur heeft gedurende het verslagjaar
bestaande uit het maatschappelijk verslag
kennisgenomen van diverse in- en externe
2010 en de jaarrekening 2010 in aanwe-
rapportages over (onder andere) de
zigheid van de externe accountant en de
tussentijdse financiĂŤle resultaten, de
statutaire directie besproken. In het
cliĂŤnttevredenheid, de medewerkerstevre-
maatschappelijk verslag 2010 is een door de
denheid en de veiligheid van accommodaties.
statutaire directie opgestelde risicoanalyse
Daarnaast rapporteert de externe accountant
opgenomen. Tijdens de bespreking is het
jaarlijks in een managementletter over zijn
verslag van bevindingen van de externe
bevindingen aangaande de jaarrekening en
accountant alsmede het verslag van de
de interne beheersing binnen de stichting.
auditcommissie aan de orde geweest. Nadat de externe accountant had aangegeven dat
In de vergadering van 9 februari 2011 zijn de
hij bij de jaarrekening 2010 een goedkeu-
profielschets en de wervingsprocedure voor
rende verklaring zou geven, werden de
de nieuwe statutaire directeur vastgesteld.
jaarrekening 2010 en het maatschappelijk
Hierover was eerder advies ingewonnen bij de
verslag 2010 door het bestuur vastgesteld.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
36
In de vergadering van 13 april 2011 is het door
de adjunct-directeur van de Stichting, de
benoeming van de voorgedragen kandidaat
voorstel van de statutaire directie, een aantal
de statutaire directie opgestelde meerjaren
sollicitatiegesprekken gevoerd met
gegeven.
malen besluiten genomen over aan- en
beleidsplan 2012-2015 van de stichting
geselecteerde kandidaten. De selectie- en
besproken en door het bestuur vastgesteld. In
remuneratiecommissie heeft één kandidaat
In de vergadering van 14 september 2011 is
het meerjaren beleidsplan zijn doelstellingen
voorgedragen aan het bestuur. Bestuursleden
besloten om dhr. drs. C. Vader per 1 oktober
De auditcommissie is in 2011 vijf maal bijeen
geformuleerd voor de stichting als geheel.
die geen zitting hebben in de selectie- en
2011 aan te stellen als statutair directeur van
geweest. Bij deze vergaderingen is de
De notitie financiële ontwikkelingen 2012-
remuneratiecommissie is de gelegenheid
de Stichting. Hij volgt daarmee lt.-kolonel
adjunct-directeur namens de stichtingsdi-
2015 werd besproken in de vergadering van
geboden een kennismakingsgesprek te
mevr. dr. Ine Voorham op als directeur van de
rectie aanwezig geweest. Verder zijn vier
8 juni 2011. In deze notitie is aangegeven
voeren met de voorgedragen kandidaat. Aan
Stichting.
vergaderingen bijgewoond door de manager
waar zich mogelijk financiële knelpunten en/
de Landelijke Cliëntenraad en de Centrale
of risico’s kunnen voordoen en zijn aanbeve-
Ondernemingsraad is advies gevraagd over
Het bestuur heeft op 26 oktober 2011 de
stafdienst risicobeheersing en interne
lingen gedaan voor de beleidslijnen in de
het voornemen om de voorgedragen
door de statutaire directie opgestelde
controle en de concern controller.
toekomst. Ook bevat de notitie kaders voor
kandidaat aan te stellen als directeur.
begroting 2012 in de nieuwe directie-
het opstellen van de begrotingen van
Alvorens advies uit te brengen, hebben
samenstelling besproken en vastgesteld.
De auditcommissie heeft onder meer de
individuele werkeenheden.
delegaties van beide medezeggenschaps-
In deze vergadering is ook nadrukkelijk
volgende zaken in haar vergaderingen
organen een gesprek gevoerd met de
aandacht gegeven aan de toepasbaarheid
besproken:
Het bestuur heeft op 14 september 2011
voorgedragen kandidaat. Vervolgens hebben
van het bestaande governance model van
een werkbezoek gebracht aan (een vestiging
de voorzitter en de adjunct-directeur met
de Stichting in relatie tot regelgeving en
in Dordrecht van) een werkeenheid van de
(delegaties van) beide medezeggenschaps-
verwachtingen van in- en externe
Stichting. Tijdens dit werkbezoek heeft het
organen een overlegvergadering gevoerd.
‘stakeholders’.
• • • •
bestuur zich laten informeren over de
Van beide medezeggenschapsorganen is
concrete gang van zaken in deze vestiging
vervolgens een positief advies over de
In de vergadering van 12 december 2012
en over de diverse ontwikkelingen waarmee
voorgenomen benoeming van de kandidaat
heeft het bestuur zich door zijn externe
de werkeenheid in de nabije toekomst te
ontvangen. Conform de regelgeving is ook
juridisch adviseurs laten informeren over een
maken heeft.
aan DNB het voornemen voorgelegd om de
aantal governance aspecten. Het bestuur
voorgedragen kandidaat als directeur te
heeft vervolgens besloten tot een vervolgon-
De selectie- en remuneratiecommissie is in
benoemen. Van DNB werd bericht ontvangen
derzoek naar de haalbaarheid en wense-
2011 driemaal bijeengeweest. De commissie
dat DNB geen bezwaar heeft tegen de
lijkheid van een Raad van Toezichtmodel
heeft de door het bestuur vastgestelde
benoeming van de voorgedragen kandidaat.
voor de Stichting.
wervings- en selectieprocedure voor een
Ook heeft, conform de statutaire bepalingen,
nieuwe statutair directeur uitgevoerd.
de Territoriaal Commandant van het Leger
In overeenstemming met de statutaire
De commissie heeft, in aanwezigheid van
des Heils zijn schriftelijke goedkeuring aan de
bepalingen heeft het bestuur in 2011, op
verkoop van onroerende zaken.
stafdienst bedrijfsvoering, de manager
concept jaarrekening 2010; financiering en weerstandvermogen; DBC-facturatie; vastgoedrisico’s en verslaggevingseisen
met betrekking tot vastgoed in de zorg; • investeringen; • evaluatie functioneren en contractafspraken externe accountant; • verkenning mogelijkheden PPS structuur ten behoeve van Werk voor Iedereen activiteiten; • ontwikkelingsplan en verbetering secundaire processen; • controleplan jaarrekening 2011 externe accountant; • selectie nieuw financieel pakket;
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De auditcommissie heeft op 3 april 2012 in
van 1 april 2011 werd gecombineerd met een werkbezoek aan het 50|50 Hotel Belmont in Lunteren. De vergaderingen zijn bijgewoond door de statutair directeur en de
• bespreking kwaliteit en klachtenverantwoording; • besluit co-financiering dienstencentrum Eindhoven.
operationeel directeur. In deze vergaderingen Stichting Leger des Heils
volgende zaken aan de orde geweest:
Dienstverlening:
• bespreking en vaststelling van de jaarrekening 2010, in aanwezigheid van de externe accountant; • vaststelling begroting 2012; • bespreking voortgang en bijstelling van meerjarenbeleidsplan ‘Strategieherziening kerkgenootschap 2010-2012’; • verbeteringen in de informatievoorziening (inhoudelijk en financieel); • goedkeuring bijdragen aan internationale ontwikkelingsprojecten; • diverse aan- en verkopen van onroerende zaken; • notitie ‘Bij Bosshardt’ in korpsgebouwen; • notitie vrijwilliger in schuldhulpverlening; • rol en profiel IOS ambassadeurs.
In 2011 heeft het bestuur vier reguliere Het bestuur heeft in 2011 specifieke
vergaderingen gehouden. De vergadering van
aandacht besteed aan:
13 september 2011 werd gecombineerd met
jaarrekening 2011 en het accountantsverslag
• bespreking en vaststelling van de jaarrekening 2010, in aanwezigheid van de externe accountant; • bespreking van de jaarrekening 2010 Stichting VerkoopGoed; • bespreking van diverse CBF-regelgeving; • besluit tot instemming directiestatuut • beoordeling maandelijkse managementrapportages (direct marketing en nalatenschappen) van de stichting; • besluit bestedingen Majoor Bosshardtfonds 2010; • beoordeling relatieve posities Charibarometer, publieksonderzoek kledinginzamelaars en andere benchmarks; • evaluatie jaarplan; • goedkeuring van jaarplan en begroting 2012; • bespreking Fondsen op Naam; • bespreking besteding specifieke middelen;
een werkbezoek aan het logistiek centrum van
de interne organisatie is toegenomen. Het bestuur heeft in 2011 voortdurend aandacht besteed aan de financiële gevolgen als gevolg van dreigende en geconcretiseerde bezuinigingen, met name vanuit het oogpunt van blijvende beschikbaarheid van het hulpverleningsaanbod en de continuïteit van de organisatie. Het bestuur heeft geconstateerd dat de directie en de organisatie adequaat hebben gereageerd op de ontwikkelingen waar zij in 2011 mee zijn geconfronteerd. Stichting Leger des Heils Fondsenwerving: In 2011 heeft het bestuur zes reguliere vergaderingen gehouden. De vergadering
tien reguliere vergaderingen gehouden. In
orde geweest:
met de externe accountant over de concept-
geving van de accountant dat de kwaliteit van
Raad en/of BeleidsOverleg Kerkgenootschap, deze vergaderingen zijn onder meer de
staffunctionarissen intensief overleg gevoerd
uit eigen waarneming en vanuit de bericht-
In 2011 heeft het bestuur, bijeen in Financiële
zijn onder meer de volgende zaken aan de aanwezigheid van de directie en betrokken
2011. De auditcommissie heeft geconstateerd
Kerkgenootschap Leger des Heils:
Bestuur Deel 1
• intern beheersingsplan en ontwikkeling risicomanagement; • begroting 2012; • bevindingen en aanbevelingen accountantscontrole (managementletter 2011).
ReShare BV in Oosterhout. De vergaderingen zijn bijgewoond door de statutaire directie. In deze vergaderingen zijn onder meer de volgende zaken aan de orde geweest:
• bespreking en vaststelling van de jaarrekening 2010, in aanwezigheid van de externe accountant; • bespreking en vaststelling van de jaarrekening 2010 van de 100%-deelneming ReShare BV, in aanwezigheid van de externe accountant; • vaststelling klokkenluidersregeling; • compensatie personeelskosten detachering ReShare BV; • ondersteuning van de opzet expertisecentrum Leger des Heils; • voortzetting innovatiepilot kledingrecycling; • verkoop van enkele onroerende zaken; • vaststelling van jaarplan en begroting 2012; • vaststelling van jaarplan en begroting 2012 van de 100%-deelneming ReShare BV.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
37
Stichting Leger des Heils: In 2011 heeft de Territoriale Financiële Raad als adviesorgaan van de Commandant als enige bestuurder acht reguliere vergaderingen gehouden. In deze vergaderingen zijn onder meer de volgende zaken aan de orde geweest:
38
• vaststelling van de jaarrekening 2010 van Stichting Leger des Heils; • bespreking van het algemeen jaarverslag 2010 op geconsolideerde basis van het Leger des Heils in Nederland; • financiële ontwikkelingen beleggingsopbrengsten en inkomsten uit nalatenschappen; • besluit tot verkoop nominale portefeuille staatsobligaties; • vaststelling van de begroting 2012 van Stichting Leger des Heils ; • vaststelling toelage 2012 van actief dienende officieren; • herbevestiging besluit tot bevriezen van toelage op retraite gestelde officieren in 2012; • bespreking van toekomstscenario’s van het retraitefonds en aangaan dialoog met vertegenwoordigingen officiersplatformen OOG en OOR. n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samenstelling besturen, toezichthoudende organen en directies Per 31 december 2011 bestonden de besturen en de directies van het Leger des Heils uit de volgende personen: Stichting Leger des Heils
Stichting Leger des Heils
houdende organen
Dienstverlening
Welzijns- en Gezondheidszorg
• Commissioner drs. J.C.IJ. van Vliet Voorzitter • Kolonel P.H. Dijkstra Vice-voorzitter • Kadet H. Slomp RA Ambtelijk secretaris • De heer G.L. Telling RA • De heer P. Visser • Mevrouw mr. L.M. Welschenvan der Hoek
• Commissioner drs. J.C.IJ. van Vliet Voorzitter • Kolonel P.H. Dijkstra Vice-voorzitter • Kadet H. Slomp RA Secretaris/Penningmeester • Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman • De heer mr. D.J. Rutgers • Mevrouw drs. M. Trompetter • De heer drs. J. Wienen
Kerkgenootschap Leger des Heils
• Commissioner drs. J.C.IJ. van Vliet Commandant • Kolonel P.H. Dijkstra Chef-secretaris • Kadet H. Slomp RA Financieel Secretaris • Commissioner mevrouw M.E. van Vliet-de Ruiter Territoriaal Presidente Vrouwenorganisaties
Stichting Leger des Heils Fondsenwerving
Stichting Leger des Heils • Commissioner drs. J.C.IJ. van Vliet Voorzitter
• Commissioner drs. J.C.IJ. van Vliet Voorzitter • Kolonel P.H. Dijkstra Vice-voorzitter • Kadet H. Slomp RA Ambtelijk secretaris • De heer A.G.C. van de Haar • Mevrouw drs. J.W. Immink • De heer G. Mensink • De heer P. Stigter • Mevrouw N.C. de Waard-Fransooijs
Bestuur
Besturen en toezicht-
Directies Kerkgenootschap Leger des Heils
• Kolonel mevrouw A.N.A. Dijkstra-Voorn (waarnemend operationeel directeur) Stichting Leger des Heils
• Kadet H. Slomp RA Directeur Stichting Leger des Heils Dienstverlening / Stichting Leger des Heils Fondsenwerving • Envoy drs. E. Bosma Directeur Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg
• Envoy drs. C. Vader Directeur • De heer H.M. van Teijlingen Adjunct-directeur
jaarverslag Leger Des Heils 2011
39
Een nieuwe generatie strijders Adiël Vader (24) is – zoals dat heet – ‘met de kinderwagen het Leger in gereden’. Hij kent de kerk en haar jeugdwerk van binnenuit en ook de behoefte aan eigentijdse beleving die daar leeft.
Kerkelijk jeugdwerk eigentijds en typisch Leger des Heils
40
Als lid van de Territoriale Jongerenraad
[ INTERVIEW ]
schreef Adiël in 2009 mee aan een ‘droomschets’. Deze vormde input voor de strategieherziening van het kerkgenootschap. En nu mag Adiël, als stafmedewerker, zelf
voor onze jongsoldaten van 7 tot 11, voor
hadden we een Youth Convention, waar
meewerken aan het waarmaken van die
jongens en meiden in het voortgezet
tientallen jongeren op afkwamen. Het is
droom.
onderwijs en voor jongeren vanaf 15 die zich
belangrijk dat zij elkaar regelmatig ontmoeten
als korpskadet voorbereiden op het
om hun geloof te delen. Ze hebben heel veel
heilssoldaatschap.”
aan elkaar. Voor 2011 was het thema ‘Hot ‘n’
“Een nieuwe generatie strijders. Dat is één van de speerpunten van de strategie-
Holy’, wat verwijst naar het vuur van de
herziening. We willen juist nu jonge mensen
“Vervolgens wilden we onze jeugdwerkers en
Geest en een leven dat daardoor geheiligd
toerusten voor de missie van het Leger. De
de jongeren zelf meenemen in deze
wordt. Typisch Leger des Heils.”
eerste resultaten van dit verlangen werden in
beweging. In het voorjaar van 2011 vierden
2011 zichtbaar, om te beginnen in een
we daarom een kick-off, waarbij we het
“Hetzelfde geldt voor het thema van het
complete lijn aan nieuw jeugdwerkmateriaal:
materiaal presenteerden. En kort daarop
jubileumjaar 2012: ReBooth. Met een
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat... knipoog naar de oprichter van het Leger,
jeugdwerker me: ‘Ik had eerst een paar
William Booth, willen we jongeren helpen om
tieners, maar het worden er steeds meer. Ze
nieuwe ‘geloofsenergie’ op te doen. Het
nemen nu hun vrienden mee’.”
nieuwe materiaal is dan ook echt des Legers. “Ik ben ontzettend trots op onze
welke taak heeft God het Leger gegeven? En
jeugdwerkers. Zij trekken wekelijks – of zelfs
wat betekent dat voor onze jongeren? Zij
dagelijks – met jongeren op en zijn ook een
mogen staan op de schouders van hen die
voorbeeld voor hen. Dat is niet niks, want
ons voorgingen: William Booth, majoor
jongeren zitten met duizend en één vragen.
Bosshardt, maar dan vertaald naar deze tijd.”
Maar daar zit ook een duidelijke honger naar
“Inmiddels maken achttien korpsen gebruik
geloofsverdieping bij. Veel jongens en
van Rock Solid, ons tienermateriaal dat we
meiden zijn actief op zoek naar antwoorden
samen met Youth for Christ ontwikkeld
op vragen als: Hoe kan ik Jezus in mijn
hebben. Tien korpsen werken met het
omgeving laten zien? Hoe kan ik een goed
materiaal voor korpskadetten. Dat is sneller
heilssoldaat zijn?
dan we gedacht hadden. Het spreekt de
Dat heeft mij het afgelopen jaar enorm
jongeren ook aan. Laatst vertelde een
bemoedigd.”
Bestuur
We hebben goed gekeken naar ons DNA:
41
n
Op initiatief van William Booth, stichter van het Leger des Heils, ontstaan er eind 19e eeuw ook jeugdkorpsen en jongsoldaten. Deze jeugdafdelingen zijn te vergelijken met een soort zondagsschool die eigen samenkomsten houdt. Vanaf het ontstaan van het Leger des Heils kent de organisatie vormen van Jeugdlidmaatschap in de vorm van ‘Jongsoldaten’ en ‘Korpskadetten’. Van oudsher is er voor die doelgroepen een groot scala aan activiteiten en een breed pakket aan lesmateriaal. Jongsoldaten en korpskadetten kunnen als een soort beloningssysteem ‘speldjes’ verdienen bij het vervullen van hun (les)opdrachten.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Bezoldiging Directie Naam
Envoy drs. C. Vader
Lt.-Kol. Mw. Dr. C.A. Voorham
Dhr. H.M. van Teijlingen
Kol. Mw. A.N.A. Dijkstra-Voorn
Envoy drs. E. Bosma
Functie
Directeur W&G
Directeur W&G
Adjunct-directeur W&G
Directeur KG
Directeur DV/FW
Dienstverband Aard (looptijd) Uren Part-time percentage Periode
onbepaald
onbepaald
onbepaald
onbepaald
36
nvt
36
nvt
onbepaald
36
100
100
100
100
100
1/10-31/12
1/1-30/9
1/1-31/12
1/1-31/12
1/1-31/12
Bezoldiging (eur) Jaarinkomen Bruto loon/salaris 42
22.209
26.923
86.405
22.677
82.244
Vakantiegeld
1.777
1.196
6.903
1.595
6.540
Eindejaarsuitkering, 13e / 14e maand
2.147
nvt
7.735
nvt
7.328
-
-
-
-
-
26.133
28.119
101.043
24.272
96.112
1.191
nvt
4.764
nvt
4.537
Variabel jaarinkomen Totaal
Sv lasten (wg deel) Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten (wg deel)
647
2.711
2.711
3.136
6.517
11.161
8.500
Overige beloningen op termijn
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
Uitkeringen beĂŤindiging dienstverband
nvt
nvt
nvt
nvt
nvt
31.107
34.636
119.679
32.772
113.862
27.120
27.375
nvt
nvt
24.500
75
957
Totaal bezoldiging 2011
Cataloguswaarde auto van de zaak Eigen bijdrage prive-gebruik auto van de zaak
10.502
nvt
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Bezoldiging toezichthouders Bezoldiging (€)
Commissioner drs. J.C.IJ. Van Vliet Kolonel P.H. Dijkstra Kadet H. Slomp RA
De heer A.G.C. van de Haar Mevrouw drs. J.W. Immink De heer G. Mensink Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman De heer mr. D.J. Rutgers De heer P. Stigter De heer G.L. Telling RA Mevrouw drs. M. Trompetter De heer P. Visser Mevrouw N.C. de Waard-Fransooijs Mevrouw mr. L.M. Welschen-van der Hoek De heer drs. J. Wienen
36.076 30.691 37.412 45.326
Cataloguswaarde auto van de zaak (€)
8.689 8.689 8.689 8.689
32.380 nvt 35.585 31.684
Eigen bijdrage auto van de zaak (€)
1.392 nvt 1.392 1.392
450 3.600 1.200 750 3.000 900 600 750 1.200
Bestuur
Commissioner mevrouw M.E. van Vliet-de Ruiter
Retraite-/ pensioenbijdrage (€)
43
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Overzicht nevenfuncties De governance regelingen bevelen aan om de andere (neven)
De heer A.G.C. van de Haar
functies van de bestuursleden en directieleden naast hun functie
1. Head of Network & Change Management ING
bij de entiteiten van het Leger des Heils zichtbaar te maken.
2. Voorzitter Stichting Vrienden van Kerkgenootschap Evangeliegemeente De Regenboog, Veenendaal
Commissioner drs. J.C.IJ. van Vliet
3. Voorzitter Stichting 10-site (opvang pleegjongeren), Veenendaal
Raad van Toezicht Stichting Majoor Bosshardtprijs, Almere Mevrouw drs. J.W. Immink
44
Commissioner mevrouw M.E. van Vliet-de Ruiter
1. Lid raad van toezicht Maatschappelijke Dienstverlening Flevoland (MDF)
Geen externe nevenfuncties
2. Lid van de kerkenraad Protestantse Gemeente Dronten
Kolonel P.H. Dijkstra
De heer G. Mensink
Lid bestuur Stichting Majoor Bosshardtprijs, Almere
Geen externe nevenfuncties
Kolonel mevrouw A.N.A. Dijkstra-Voorn
Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman
Geen externe nevenfuncties
1. Voorzitter Raad van Toezicht Admiraal de Ruyter Ziekenhuis 2. Lid Raad van Bestuur Indaver N.V. te Antwerpen
Envoy drs. C. Vader
3. Voorzitter Nationaal Park Schiermonnikoog
Geen externe nevenfuncties
4. Voorzitter Zeeuws Archief 5. Lid Adviesraad NIOD
De heer. H.M. van Teijlingen
6. Lid Adviesraad Four Freedom Awards
Lid bestuur Nationale Reclasserings Actie De heer mr. D.J. Rutgers Kadet H. Slomp RA
1. Advocaat en partner DLA Piper Nederland N.V. te Amsterdam
1. Lid bestuur Stichting Majoor Bosshardtprijs, Almere
2. Lid Raad van Toezicht, penningmeester en secretaris, Amsterdamse Orde van Advocaten
2. Lid Financiele Commissie (landelijk) Raad van Kerken, Utrecht
3. Chair van de Discrimination Law Committee van de International Bar Association
3. Lid Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (ICO) sectie K, Utrecht
4. Redacteur van vaktijdschrift Bedrijfsjuridische Berichten
4. Lid Hoofdbestuur Yarden Vereniging, Almere
5. Docent bij diverse Post Academische Onderwijsinstellingen
5. Lid Raad van Advies Musoni BV (microfinanciering)
6. Lid van de Beroepscommissie van de Koninklijke Haarlemse Football Club
Envoy drs. E. Bosma 1. Lid bestuur Vereniging CoPrisma, Houten 2. Lid Raad van Toezicht Stichting Prisma voor PC en oecumenisch onderwijs, Almere
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De heer P. Stigter
De heer drs. J. Wienen
1. Voorzitter Eerste Vereniging van Vogelvrienden, Almere
1. Burgemeester van Katwijk
2. Assistent penningmeester korps Almere
2. Voorzitter VNG commissie voor Asiel en Integratie 4. Voorzitter Protestants Diakonaal Krediet Nederland
Geen externe nevenfuncties
5. Lid Congres van lokale en regionale overheden van de Raad van Europa
Bestuur
3. Vice-voorzitter en portefeuillehouder ruimte en wonen regio Holland-Rijnland De heer G.L. Telling RA
6. Lid bestuur Raad van Arbitrage voor de bouw Mevrouw drs. M. Trompetter
7. Lid bestuur Greenport Nederland
1. Organisatieadviseur, Corona Consultancy
8. Lid bestuur van het Nidos (voogdij-instelling voor minderjarige asielzoekers)
2. Universitair docent, Vrije Universiteit Faculteit der Economische Wetenschappen en
9. Lid redactie Kontekstueel
Bedrijfskunde
10. Voorzitter redactie Bestuursforum
3. Lid Raad van Toezicht Ziekenhuis Sint Jansdal, Harderwijk (tot 01-01-2011)
11. Lid bestuur veiligheidsregio Hollands-Midden
4. Lid Raad van Commissarissen Rabobank Noordwest-Veluwe
12. Voorzitter van Vereniging Prisma en CoPrisma (samenwerkingsverband van christelijke
5. Lid Raad van Toezicht GGZ Friesland
hulpverleningsorganisatie)
45
De heer P. Visser 1. Directeur Bushman BV 2. Directeur Visser Beheer BV 3. Directeur VakantieXperts Travel House, Utrecht 4. Voorzitter franchiseraad VakantieXperts, Utrecht Mevrouw N.C. de Waard-Fransooijs 5. Voorzitter Stichting Vrienden van Daelhoven, Soest 6. Lid Provinciaal Bestuur NVP 7. Bestuurslid Werkgroep VOS 8. Bestuurslid CDA-V, Soest Mevrouw mr. L.M. Welschen-van der Hoek 1. Jurist arbeidsrecht DAS 2. Lid CDA gemeenteraad Zeist 3. Lid Algemeen bestuur recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei – en Kromme Rijngebied
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Rooster van Aftreden toezichthouders
46
datum benoeming
einde periode eerste termijn
einde periode laatst mogelijke termijn
Commissioner drs. J.C.IJ. Van Vlietยน
1 juni 2010
1 juni 2015
1 juni 2020
Commissioner mw. M.E. van Vliet-de Ruiterยน
2 juni 2010
Kolonel P.H. Dijkstraยน
25 maart 2008
31 januari 2013
nvt
Kadet H. Slomp RAยน
1 februari 2004
De heer A.G.C. van de Haar
12 november 2010
1 december 2015
1 december 2020
Mevrouw drs. J.W. Immink
6 november 2009
1 december 2014
1 december 2019
Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman2
30 augustus 2007
31 december 2010
31 december 2014
De heer G. Mensink 2
12 november 2010
1 mei 2012
nvt
De heer mr. D.J. Rutgers
3 februari 2010
31 december 2013
31 december 2017
De heer P. Stigter 2
1 april 2011
1 april 2016
1 april 2021
De heer G.L. Telling RA
9 maart 2007
1 april 2011
31 december 2012
Mevrouw drs. M. Trompetter
2 september 2009
30 juni 2013
30 juni 2017
De heer P. Visser
1 oktober 2007
1 november 2011
1 november 2015
Mevrouw N.C. de Waard
12 november 2010
1 december 2015
1 december 2020
Mevrouw mr. L.M. Welschen-van der Hoek
9 mei 2007
1 juni 2011
30 juni 2014
De heer drs. J. Wienen
28 oktober 2009
30 juni 2013
30 juni 2017
2
adยน De Commandant, de Territoriaal Presidente Vrouwenorganisatie, de Chef-secretaris en de Financieel Secretaris van Stichting Leger des Heils in Nederland zijn benoemd door de Generaal van The Salvation Army. Uit hoofde van deze aanstelling geldt dat deze personen niet vallen onder het reguliere rooster van aftreden, waarbij echter wel de (eventuele) herbenoeming in het bestuur van Stichting Leger des Heils Fondsenwerving formeel wordt bekrachtigd. ad Deze functionarissen zijn voorgedragen door de (Centrale) Ondernemingsraad. 2
NB Functionaris op voordracht van de Landelijke Clienten Raad: in 2011 vacant en in 2012 voorzien.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Medezeggenschap medewerkers en cliënten Zowel binnen de Stichting Leger
Bestuur
des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg als de Stichting Leger des Heils Dienstverlening zijn medezeggenschapsorganen actief.
47
De centrale ondernemingsraad van Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is samengesteld uit afgevaardigden van de lokale ondernemingsraden van de werkeenheden van deze stichting. De ondernemingsraad van Stichting Leger des Heils Dienstverlening heeft een onderdelencommissie gericht op de activiteiten en de werknemers van Leger des Heils ReShare.
zijn er voor officieren van het Leger des Heils
Landelijke Cliëntenraad
In 2011 vond er vijf keer een overlegverga-
de Officieren Overleg Groep en de gemeen-
Binnen de Stichting Leger des Heils
dering plaats tussen de Landelijke
Vergaderingen
schap van Officieren op Retraite. Deze
Welzijns- en Gezondheidszorg is een
Cliëntenraad en de statutair directeur van
In 2011 zijn er overlegvergaderingen geweest
overlegorganen hebben in 2011 een aantal
Landelijke Cliëntenraad ingesteld. Deze raad
deze stichting.
tussen de (centrale) ondernemingsraden en
malen vergaderd met de leiding van het
bestaat uit afgevaardigden van de lokale
de betreffende statutaire directies. Daarnaast
Kerkgenootschap Leger des Heils.
cliëntenraden.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
B6T: jeugdzorg voor het hele gezin Anna Liefke de Haan (28) werkt sinds 2008 voor het Leger des Heils in Noord-Nederland. Ze is als orthopedagoog verbonden aan ‘B6T’. Dat staat voor ‘binnen zes weken thuis’, een vorm van jeugdzorg waarbij crisisopvang gecombineerd wordt met gezinsbegeleiding. Volgens Eric Dannenberg (47), wethouder in Zwolle, past B6T daarmee prima bij de visie op jeugdzorg die Nederlandse gemeenten ontwikkeld hebben. En dat komt goed uit, omdat de gemeenten hier binnenkort ook verantwoordelijk voor worden.
[ INTERVIEW ]
48
We ervaren het als een bijzonder project
De Haan: “Toen ik voor het eerst van B6T
'product', maar het gaat erom wat we met
De Haan: “Kinderen in jeugdhuizen begrijpen
hoorde, werkte ik nog bij Bureau Jeugdzorg.
mensen kunnen bereiken. Bovendien staat
vaak ook niet waarom zij het huis uit moeten,
Ik dacht gelijk: wat een goed idee! Want
bij B6T niet het kind centraal, maar het gezin.
terwijl het hele gezin problemen heeft. Bij B6T
zoiets misten we nog. Het unieke zit in de
Dat is een goede beweging, die de
erkennen we dat. Het is heel belangrijk voor
combinatie. De kinderen worden elke werkdag
gemeenten nu ook maken. Ik ben voorzitter
de kinderen dat ook de ouders aan hun
opgevangen, maar zijn in het weekend thuis.
van een commissie van de VNG (Vereniging
verbeterpunten moeten werken. De ouders
En ook de ouders moeten aan de slag met
van Nederlandse Gemeenten) die zich
zelf vinden dat trouwens net zo belangrijk.
de doelen die we samen vaststellen. Het gaat
bezighoudt met de decentralisatie van de
Ze realiseren zich maar al te goed dat zij er
dan onder meer om het versterken van hun
jeugdzorg. Binnenkort zijn gemeenten
zelf niet meer uit komen. Ze zijn erg blij met
draagkracht en vaardigheden. En als ze in het
verantwoordelijk voor de financiering. We
de begeleiding, al kan die best intensief zijn.
weekend bij elkaar zijn, krijgen ze ook daar
willen ons dan meer richten op huishoudens
Soms lopen onze medewerkers in het
begeleiding. Wat mij vooral aanspreekt is de
als geheel. Dat is een nieuwe visie. Maar
weekend een paar uur per dag mee. Maar
korte duur en de – mede daardoor –
broodnodig. Gezinnen die in een crisis
het is mooi om met elkaar te kijken naar waar
krachtige aanpak. We ervaren het ook zelf als
terechtkomen, moeten nu langs ontzettend
we naartoe willen. En zowel ouders als
een bijzonder project.”
veel loketten: voor elk aspect van hun
kinderen zoeken de oplossing binnen het
problematiek één. En daarbij zien we te veel
gezin.”
Dannenberg: ”De naam is al goed: B6T. En
dat de kinderen uit het gezin gehaald
niet alleen omdat het wel hip klinkt. Ik ben
worden. Op die manier licht je het
Dannenberg: “In de zorg moeten we niet
vooral blij met die 'T': de nadruk op thuis. De
problematische van hun leven uit en maak
focussen op wat er misgaat, maar op wat er
zorg is tegenwoordig vaak gericht op het
je hun gewone leven kleiner.”
mogelijk is. Kijk, als een kind erg druk is,
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat...
Dannenberg: “Ik zie in het algemeen graag één aanspreekpunt voor elk gezin. En dan niet een of andere case manager die het allemaal van achter zijn bureau regelt, maar een hulpverlener die tot over zijn oren in het gezin zelf zit. Natuurlijk, als hij dingen
Bestuur Deel 1 3
tegenkomt die zijn petje te boven gaan, moet hij er iemand bij halen. Maar het woordje 'doorverwijzen' moeten we verbieden. Wat zo'n aanspreekpunt betreft, is de gezinsbegefoto: Egbert Munks
leiding van het Leger des Heils al geruime tijd een voorbeeld van hoe het volgens mij moet.” De Haan: ”Het zit in de genen van het Leger des Heils. We kijken naar wat een gezin nodig roepen we al snel: het heeft ADHD. En dat
heeft en hoe we dat kunnen bieden. Heel
bedoelen we dan als stoornis. Maar als het
praktisch. Ik denk dat dat ons ook voor de
Sinds het ontstaan van het Leger des Heils is de organisatie actief op het
om een drukke cabaretier gaat, noemen we
gemeenten tot een interessante zorgaanbieder
gebied van het beschermen, opvangen en huisvesten van kinderen in
het een persoonskenmerk. Of zelfs zijn
maakt. We hebben het vaak over financiële
problematische leefomstandigheden. Het kinderbeschermingswerk van het
kracht. Het is misschien een wat simpel
middelen en kaders, maar uiteindelijk gaat het
Leger des Heils begint aan het eind van de 19e eeuw met het belangeloos
voorbeeld, maar het geeft aan dat de manier
erom of je een antwoord hebt op de hulpvraag.
opnemen van kinderen in de gezinnen van heilssoldaten. De toenmalige
waarop je naar de dingen kijkt, nogal verschil
En daarvoor moet je flexibel en creatief zijn.“
condities in grote weeshuizen weerhouden het Leger ervan zelf dergelijke huizen op te zetten. Daarom wordt in 1880 begonnen met het opzetten van
maakt. Wat de jeugdzorg betreft, willen we als gemeenten daarom vooral kijken naar wat
Dannenberg: “Dat is inderdaad de kracht
huizen op basis van drie oprichtingsprincipes die nu nog modern aandoen:
er binnen de eigen leefwereld van de
van het Leger des Heils. Financiering is een
1. Kleine tehuizen waar de onpersoonlijke inrichtingssfeer vermeden
gezinnen mogelijk is.”
middel om je doelen te bereiken en niet een
wordt. Gestreefd wordt naar een persoonlijke sfeer, waarin elk kind de
doel op zich. Blijf werken vanuit je missie.
aandacht krijgt die het behoeft en zijn ontwikkeling kan verwerkelijken.
De Haan: “Op den duur hebben de ouders
Jaren geleden, toen ik zelf nog bij het Leger
en hun kinderen weer het gevoel dat ze grip
des Heils werkte, zei de toenmalige directeur
op hun situatie krijgen. Maar na de zes
van W&G, envoy Jansen: we hebben goud in
weken die voor het traject staan, bieden we
handen. Hij doelde op het brede aanbod aan
altijd nog drie maanden nazorg. Het is fijn
hulp-, zorg- en dienstverlening, in combinatie
Door de jaren heen heeft de jeugdzorg van het Leger des Heils zich
voor de gezinnen dat een inmiddels
met de moed om vernieuwend te zijn. Wat
ontwikkeld tot een modern en professioneel onderdeel van het totale werk
vertrouwd gezicht dan nog een coördine-
dat betreft breken er volgens mij mooie tijden
van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg waarvoor
rende rol kan spelen.”
aan voor het Leger.”
de oprichtingsprincipes uit 1880 nog steeds de basis vormen.
2. Aandacht voor de begeleiding van ouders en hulp bij het oplossen van
n
problemen. 3. De omstandigheden waarin de moeilijkheden zijn ontstaan moeten in aanmerking worden genomen.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
49
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Strategie
3
Strategie, beleid en uitvoering jaarverslag Leger Des Heils 2011
Terugblik op het afgelopen jaar problemen hebben op meerdere gebieden. Daarom hanteert het Leger des Heils de zo
Het jaar 2011 was voor het Leger des Heils een jaar van stabilisatie en verankering met een beter dan verwacht financieel resultaat. De exploitatieomvang steeg in vergelijking met 2010
kenmerkende aanpak waarbij als uitgangspunt geldt: aansluiten bij de eerste behoeften van deze mensen, waarbij de hele
met 4% tot € 310 miljoen (begroot € 305 miljoen). Het weerstandsvermogen steeg met ruim
leefsituatie in ogenschouw wordt genomen.
€ 6 miljoen tot € 56 miljoen.
In 2011 is aan 35.582 (vorig jaar 36.719) unieke personen door het Leger des Heils professioneel hulp verleend. Van de in 2011
52
Het jaarresultaat bedroeg € 4,3 miljoen
komende jaren. Over het afgelopen jaar zijn
positief en werd voor ongeveer de helft
bezuinigingen slechts in beperkte mate van
veroorzaakt door de boekwinst op de
invloed geweest op de financiële
verkoop van staatsobligaties. Verbeteringen
bedrijfsvoering.
in de declaratieprocessen, zowel intern als bij overheidsinstanties, hebben geleid tot
Het Leger des Heils richt zich met zijn
ongeveer € 3 miljoen inkomsten, die
professionele hulpverlening op de onderlaag
voorheen voor eigen rekening werden
van de onderkant van de Nederlandse
genomen.
samenleving. Deze kwetsbare mensen (volwassenen en kinderen) kampen (bijna
De economische situatie die voor veel
altijd) met combinaties van problemen op
Nederlanders onzekerheid met zich
meerdere van de volgende leefgebieden:
meebrengt vertaalt zich ook in daling van het
dagbesteding/werk, zingeving, huisvesting,
aantal actieve donateurs en een afnemend
financiën (inkomen/schulden), woon-
volume aan geschonken gebruikte kleding.
vaardigheden, relaties/sociale vaardigheden,
De opbrengsten uit eigen fondsenwerving
verslaving, problemen met justitie, psychische
(onder andere nalatenschappen en direct
en lichamelijke gesteldheid.
• multi-probleem gezinnen, kinderen in crisis(volle)situaties, voortijdige schoolverlaters, zwerfjongeren, tienermoeders, jongeren/jong volwassenen die met justitie in aanraking (dreigen te) komen; • Licht Verstandelijke Beperking (LVB) (zwerf)jongeren, volwassenen en ouderen met dubbeldiagnose, ex-gedetineerden/ veelplegers zonder huisvesting/opvang, (ex)drugs- of alcoholverslaafden, ernstig zieke dak- en thuislozen; • geïsoleerd levende zorgafhankelijke ouderen, zorgwekkende zorgmijders thuis of op straat, ‘stille’ of verscholen mensen die vereenzaamd leven, afgewezen asielzoekers zonder enige status en zonder aanspraak op hulp.
marketing) ad € 24,3 miljoen bleven achter
geholpen personen was sprake van ruim 51.000 verschillende hulptrajecten, waarvan 26.914 nieuwe hulptrajecten. In de afgelopen jaren is het gemiddelde bedrag dat per cliënt aan hulpverlening is besteed, toegenomen. Dit werd mogelijk door de eerste fase van het Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang van de Rijksoverheid in samenwerking met grote gemeenten (2006-2010). Hierdoor zijn vanaf 2006 substantieel meer AWBZ middelen beschikbaar gesteld om dak- en thuislozen (die een GGZ/LVB indicatie hebben) de juiste zorg te kunnen bieden. Dit plan is succesvol en heeft geleid tot minder dak- en thuislozen. Ook vanuit het ministerie van Veiligheid en Justitie wordt voor dak- en thuislozen die
bij de begroting (€ 26 miljoen) en het
Het gaat onder meer om:
De focus op de onderlaag van de onderkant
regelmatig met justitie in aanraking komen,
voorgaande jaar 2010 (€ 25,3 miljoen).
• kwetsbare huishoudens, dak- en thuislozen, psychiatrische patiënten, degenen die niet meer aan de arbeidsmarkt deelnemen, werkende armen;
van de samenleving heeft tot het inzicht
en die kampen met GGZ/LVB problematiek,
geleid dat het al te zeer richten op
meer (forensische) zorg ingekocht.
verkokerde, sectorale eisen en voorschriften
Hierdoor neemt het aantal cliënten dat het
niet de oplossing brengt voor mensen die
Leger des Heils jaarlijks wordt geholpen niet
In 2011 werden door diverse overheidsinstanties bezuinigingen aangekondigd voor de
jaarverslag Leger Des Heils 2011
toe, terwijl de kosten en opbrengsten van deze intensievere opvang en begeleiding wel toenemen.
Strategie
Het Leger des Heils beschikt eind 2011 over een intramurale (overnachtings)capaciteit van 4.728 bedden (+6% ten opzichte van vorig jaar). Het totaal aantal verblijfdagen bedroeg ruim 1,5 miljoen dagen waarmee de gerealiseerde bezettingsgraad uitkomt op 91,5% (vorig jaar 91,1%). In 2011 zijn de opbrengsten van de gesubsidieerde activiteiten met € 16 miljoen gestegen door de groei van de AWBZ en
53
WMO gefinancierde activiteiten. De capaciteit van de RIBW woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen en zwerfjongeren werd in 2011 uitgebreid waardoor het aantal bezettingsdagen ten opzichte van 2010
keuzes, die er per saldo toe leiden dat in
in de verpleeg- en verzorgingshuizen van
Kerkelijke activiteiten
groeide met 16% (opbrengststijging € 10,2
2011 € 4,4 miljoen euro aan zorg geleverd is,
de organisatie verblijven, kampen met
Het jaar 2011 stond voor de kerkelijke
miljoen). Ook werd in 2011 het aantal
die niet declarabel is:
meerdere problemen tegelijkertijd
afdelingen van het Leger des Heils in
plaatsen in de woonvoorzieningen voor
• Niet geïndiceerde/declarabele verblijfsdagen: € 1,2 miljoen. • Wel geleverde, niet (AWBZ) geïndiceerde ambulante zorg: € 1,2 miljoen. • Meer ambulante AWBZ zorg geleverd dan geïndiceerd/declarabel is: € 1,3 miljoen. • Tijdelijke leegstand vanwege opbouw/ afbouw van capaciteit: € 0,7 miljoen. • Meervoudige problematieken: PM-post. Veel cliënten van het Leger des Heils die
(bijvoorbeeld zowel somatische proble-
belangrijke mate in het teken van de nadere
matiek en verslavingsproblematiek als
uitwerking en uitvoering van het meerjaren-
gedragsstoornissen). De sectorale
beleidsplan Strategieherziening 2010-2012.
indeling binnen de AWBZ (bijvoorbeeld
De centrale focus is ‘zielen winnen voor
GGZ of Verpleging & Verzorging) maakt
Jezus’ in een voor het Leger des Heils
dat de bekostiging van de integrale zorg
vertrouwde wijze van Geloven en Doen. De
die het leger biedt, niet volledig dekkend
bestrijding van eenzaamheid en het bieden
is voor deze cliëntengroep.
van zingeving zijn als thema’s opgepakt,
jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) uitgebreid, waardoor het aantal bezettingsdagen groeide met 17% (opbrengststijging € 1,2 miljoen) ten opzichte van 2010. Verder werd de capaciteit aan ambulante zorg en hulpverlening op het terrein van preventie en maatschappelijk herstel en LVB in 2011 uitgebreid met 5% (opbrengststijging € 4,8 miljoen). Vanuit de missie maakt het Leger des Heils
De geboden zorg aan cliënten wordt nader
waarbij het buurtgericht werken steeds als
in detail weergeven in het overzicht vanaf
een rode draad heeft gefungeerd.
bladzijde 136.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De strategieherziening omvat ook een
administratie op orde brengen, coaching bij
financiële omslag teneinde de kosten te
budgetteren, aanvragen diverse zorg-/huur-/
reduceren en inkomsten te verhogen. Om
bijzondere bijstandtoeslagen. Van deze
vanaf 2013 een structureel break-even
groep zijn 91 huishoudens naar een
niveau te kunnen realiseren, waren financiële
professionele schuldhulporganisatie geleid.
ingrepen nodig tot een bedrag ad € 3,5 miljoen. Na de eerdere inspanningen in 2009
Op centraal niveau hebben diverse
en 2010 zijn in 2011 de lasten op lokaal
taakgroepen de verschillende beleidsdoel-
niveau verder teruggebracht met een bedrag
stellingen verder uitgewerkt met als doel de
van € 500.000. Eind 2011 is de financiële
voorgenomen strategieherziening eind 2012
doelstelling van de strategieherziening voor
te kunnen afronden.
90% gerealiseerd. Internationale Ontwikkeling
54
De samenvoeging van een aantal kleinere
& Samenwerking
lokale afdelingen heeft geleid tot een groot
Het Leger des Heils in Nederland heeft
aantal nieuwe initiatieven, waarbij het
gekozen voor bijzondere en meerjarige
ledenaantal vrijwel in stand bleef. Het
verbondenheid met zusterorganisaties in
bezoekersaantal van de samenkomsten blijft
Angola, Congo Brazzaville, Democratische
over de jaren stabiel, terwijl een belangrijke
Republiek (DR) Congo, Ghana, Brazilië,
toename te zien is in de registratie van
Colombia, Suriname, Georgië, Oekraïne, het
deelnemers aan de sociale, buurtgerela-
oostelijk deel van India en Indonesië.
teerde, activiteiten van het kerkgenootschap. De totale exploitatieomvang in 2011 bedroeg De kerkelijke activiteiten bereiken, vrijwel
€ 4,8 miljoen, iets meer dan de begrootte
geheel met vrijwilligersinzet, wekelijks 5.500
€ 4,4 miljoen De exploitatie over 2010 ad € 4,9
mensen in eerste lijns voorzieningen, zoals
miljoen was ongeveer vergelijkbaar met die in
(tweedehands) kledingwinkels, maaltijdpro-
2011. Het totaal aan reserves en fondsen
Alliantie als lid van Vereniging (Co-)Prisma.
het Leger des Heils in 2011 € 1,4 miljoen
jecten en Raad & Daadbalies. In 2011 is op
bestemd voor het internationale werk bedraagt
De subsidie van de Nederlandse overheid
ontvangen van ICCO/Kerk-in-Actie en de
verschillende locaties deelgenomen aan de
ongeveer € 10 miljoen.
bedraagt ongeveer € 500.000 per jaar voor
Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) om
de jaren 2011-2015. Het Leger des Heils
noodhulp te realiseren. Daarmee zijn in Haïti,
pilot ‘vrijwilligers in de schuldhulpverlening’ (motie Ortega). Uit de evaluatie blijkt dat 97
Een (beperkt) deel van de projecten kon
financiert daarmee onderwijs en gezond-
in nauw overleg met het Leger des Heils in
vrijwilligers zijn getraind. Zij hebben aan 327
worden uitgevoerd met subsidies. In 2011
heidsprojecten in DR Congo en een
de regio, twee grote wederopbouwprojecten
huishoudens ondersteuning geboden, zoals
nam het Leger des Heils deel aan de ICCO
onderwijsproject in Ghana. Daarnaast heeft
ontwikkeld, die in 2012 verder worden
jaarverslag Leger Des Heils 2011
economische situatie. Die samenhang tussen
Pakistan heeft het Leger des Heils in
textielinzameling en de stand van de
afgelegen dorpen kunnen helpen met de
economie, lijkt zich ook nu voor te doen.
wederopbouw, onder meer door het
Een andere ontwikkeling is dat de textielinza-
verschaffen van nieuw vee aan boerenfa-
meling steeds meer in handen komt van
milies die alles waren kwijtgeraakt.
industriĂŤle afvalverwerkers. De positie van
Strategie
uitgevoerd. Ook na de overstromingen in
charitatieve organisaties bij toekenning van De nauwe samenwerking tussen het Leger
inzamelvergunningen door gemeenten staat
des Heils in Nederland en TsjechiĂŤ blijft van
onder druk.
kracht. De omvang van de activiteiten en de kwaliteit van de organisatie in TsjechiĂŤ groeit
Fondsenwerving
van jaar tot jaar.
Het aantal actieve donateurs van het Leger des Heils is met 9.000 personen gedaald tot
Textielinzameling
220.524. Het totaal aantal bekende
Leger des Heils ReShare is de grootste
donateurs bedraagt 478.315 personen en
inzamelaar van gebruikte kleding en
organisaties (vorig jaar 486.968).
55
n
soortverwante artikelen, zoals schoenen en textiel, in Nederland. Met een wagenpark van dertig vrachtwagens worden frequent ruim 2.000 textielcontainers geleegd. Daarnaast wordt textiel opgehaald bij plaatselijke Leger des Heils-afdelingen, basisscholen en samenwerkingsprojecten met andere landelijke of lokale organisaties. In totaal is in 2011 ruim 25 miljoen kilogram gebruikt textiel ingezameld. Hoewel dit een enorme hoeveelheid is, is de ingezamelde hoeveelheid gedaald ten opzichte van 2010 (minus 0,5 miljoen kilo) en 2009 (minus 1,1 miljoen kilo). Uit ervaring weet het Leger des Heils dat de hoeveelheid en de kwaliteit van het ingezamelde textiel mede afhangt van de
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Minnesota: een weg uit verslaving in twaalf stappen Frank Janse (34) werkt nu ruim tien jaar bij het Leger des Heils, eerst in Flevoland, sinds 2008 op de Veluwe. Hij begon hier als manager woon-werktraining en woonbegeleiding, maar in 2009 kreeg hij daarnaast de opdracht om een ‘Minnesota-kliniek’ op te starten. Die kans greep hij met beide handen aan.
“Minnesota is een behandelmethode voor mensen met een verslaving, waarbij je werkt aan de hand van twaalf stappen. Het zijn dezelfde stappen als bij de AA (Anonieme Alcoholisten), maar dan toegepast binnen een kliniek. Dat concept is bij de Hazelden Foundation in Minnesota uitgewerkt. Vandaar de naam. Het was een oud-cliënt die mij
[ INTERVIEW ]
56
Niet zeggen hoe het moet, maar hoe je het zelf gedaan hebt
voor het eerst over deze stappen vertelde.
aan een proefjaar. We zaten in een vakantie-
spannend. Het geeft een dynamiek aan het
Hij stond inmiddels al 25 jaar droog en was
woning in Beekbergen, met stapelbedden en
team die de kracht van de methode ten
een fervent voorstander van deze methode.
veel vrijheid. Het had wel iets idyllisch, al zijn
goede komt. Ik merk dat ook persoonlijk.
Het duurde nog een tijdje voor ik mij erin ging
we erg blij met de eigen, nieuwe locatie waar
Doordat anderen zo open over hun verleden
verdiepen, maar toen ik de stappen op me in
we eind 2010 in konden. Aparte slaapkamers
zijn, durf ik meer te vertellen. Wat ons team
liet werken, ontdekte ik hoe essentieel ze
voor inmiddels 24 cliënten, kantoren en
verder bijzonder maakt, is dat er enthou-
zijn… voor ons allemaal.”
prachtige ruimtes voor de verschillende
siaste christenen in zitten die zich gered
groepsgesprekken en activiteiten.”
weten door Jezus. Daarom maken we graag
“In oktober 2009 kreeg ik drie maanden om
gebruik van de Recovery Bible, een bijbel-
een kliniek op te zetten. Met stoom en
“Een belangrijk kenmerk van Minnesota
uitgave met studiemateriaal over de twaalf
kokend water is dat gelukt. Daar zijn we als
wordt gevormd door de ervaringsdeskundige
stappen. Het gaat er niet om dat we mensen
Leger goed in: vanuit het niets iets opbouwen.
medewerkers: ex-verslaafden als zorgver-
bekeren. Bij Minnesota zeg je niet hoe het
Januari 2010 begonnen we met tien cliënten
leners. Voor het Leger was dat nieuw. En
moet, maar hoe je het zelf gedaan hebt.”
jaarverslag Leger Des Heils 2011
“Een ander sterk punt zijn onze ‘naasten-
betrekken we de samenleving bij wat we hier
dagen’. Eens in de zes weken zijn familie-
doen én houden we contact met
leden, vrienden en kennissen van onze
oud-cliënten. Inmiddels blijkt uit onderzoek
cliënten welkom om een kijkje te nemen en
dat de helft van hen nu een nuchter leven
meebehandeld te worden. Er komen dan ook
leidt. Dat is veel, als je bedenkt dat het
oud-cliënten om informatieve en interactieve
rendement van andere methodes onder de
sessies met de bezoekers te draaien. Zo
twintig procent ligt.”
Zo ging dat... Strategie
n Het Leger des Heils is al kort na zijn oprichting actief in de strijd tegen alcoholmisbruik. In het begin wordt dit werk vooral binnen de
De Twaalf Stappen
korpsen van het Leger georganiseerd. In 1972 start het Leger des
De Twaalf Stappen van AA zijn principes van geestelijke aard die, als zij als een levensstijl
Heils met professionele hulpverlening op het gebied van alcohol- en
worden toegepast, de drankzucht kunnen wegnemen en de alcoholist in staat stellen weer
drugsverslaving in de bossen van Ugchelen bij Apeldoorn.
een gelukkig en nuttig mens te worden.
• Wij erkenden dat wij machteloos stonden tegenover de alcohol - dat ons leven stuurloos was geworden. • We kwamen ertoe te geloven dat een Macht groter dan wijzelf ons weer geestelijk gezond kon maken. • Wij besloten onze wil en ons leven over te geven in de hoede van God, zoals ieder van ons Hem persoonlijk aanvaardt. • We maakten een diepgaande en onbevreesde morele balans op van ons leven. • Wij bekenden tegenover God, tegenover ons zelf en tegenover een ander mens de juiste aard van onze misstappen. • We waren volkomen bereid om God al onze karakterfouten te laten wegnemen. • Wij vroegen Hem nederig onze tekortkomingen weg te nemen. • Wij maakten een lijst met de namen van allen die door ons schade en leed
hadden ondervonden en verklaarden ons bereid om dit bij hen allen goed te maken.
• Wij hebben waar het mogelijk was dit rechtstreeks weer bij zulke mensen goedgemaakt, behalve wanneer dit hen of anderen zou kwetsen. • We maakten er een gewoonte van onszelf te onderzoeken en erkenden direct de fouten die we hadden gemaakt. • Wij trachtten door gebed en overdenking ons contact met God, hoe ook ieder van ons Hem persoonlijk aanvaardt, te verdiepen, en baden Hem enkel ons Zijn wil te doen kennen en om de kracht die te volbrengen. • Nu deze Stappen ons tot geestelijke bewustwording hebben geleid, hebben wij geprobeerd deze boodschap aan alcoholisten door te geven en deze principes bij al ons doen en laten na te streven.
57
In ontwenningscentrum ‘De Wending’ biedt het Leger alcohol- en drugsverslaafden een vangnet waarin ontwenning en behandeling gecombineerd worden met intensieve nazorg die bestaat uit woonen werktraining en woonbegeleiding. Internationaal geldt het Leger des Heils als een van de grootste geheelonthoudersorganisaties. Heilssoldaten ondertekenen een gelofte, waarbij zij beloven zich te onthouden van het gebruik van alcohol, tabak en drugs.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Leger des Heils in de media Kerstdiner voor dak- en
In 2011 zijn er in landelijke kranten en tijdschriften 440 artikelen over het Leger des
thuislozen in Amsterdam 24 december 2011, NOS radiojournaal.
Heils verschenen en heeft de organisatie medewerking aan ongeveer 70 radio- en
Rond de Kerst worden er traditioneel allerlei etentjes georganiseerd voor dak- en
tv-programma’s verleend. U komt het Leger des Heils tegen in lokale en regionale
thuislozen. Zoals gisteravond in de Amsterdamse Amstelkerk. 200 daklozen
nieuwsbladen, op nieuwswebsites, radio en tv, Twitter of Facebook.
werden daar getrakteerd op een drie-gangen-diner. Georganiseerd door leerlingen van de Hogeschool InHolland,
58
Radio en televisie
Goed jaar Leger des Heils
Het gaat om een woon-zorgcentrum van het
Naast items in landelijke nieuwsrubrieken van
BNR nieuwsradio blikt op 5 juli 2011 aan de
Leger des Heils. Er bleek geen noodzaak de
RTL, NOS en SBS over met name de
hand van het jaarverslag terug op het jaar
rest van het gebouw te ontruimen. De
Ook werkte het Leger des Heils mee aan de
opvang van dak- en thuislozen in de
2010. Het Leger des Heils heeft in financieel
ongeveer tien bewoners van de getroffen
volgende programma’s:
winterperiode, was het Leger des Heils onder
opzicht een goed 2010 achter de rug. Het
verdieping zijn opgevangen in een zaal van
andere te zien en/of te horen in de volgende
aantal actieve donateurs groeide met
het centrum. Volgens de woordvoerder lijkt
Nederland zingt op zondag
radio- en televisieprogramma’s.
23.000, de inkomsten uit fondsenwerving
het erop dat niemand ernstig gewond is
In de uitzending van Nederland zingt op
onder supervisie van het Leger des Heils.
liepen met 9 procent op. Dat blijkt uit het
geraakt. Wat de brand heeft veroorzaakt, is
zondag ontmoet ds. Wigle Tamboer het
Kleding inzamelen kost geld
dinsdag gepubliceerde jaarverslag van de
nog onbekend.
echtpaar Harm en Ann-Christell Slomp. Met
NOS op 3 bericht op 11 mei 2011 over de
christelijke organisatie. Het Leger des Heils
kosten voor het inzamelen van kleding. De
waarschuwt in het jaarverslag voor de
Ook onbruikbare kleding
gezin. In 2005 leren ze elkaar kennen bij het
uitzending wordt als volgt ingeleid:
bezuinigingen op de gezondheidszorg. De
naar Leger des Heils
Leger des Heils in Almere. Het koor- en
Uitgekeken op jurk of winterjas? Dan doneer
organisatie vreest dat er minder geld komt
Bij het Leger des Heils kun je voortaan ook
samenzangprogramma wordt door de
je die, even makkelijk in kleding-containers,
voor preventie en dat de hulp aan kwetsbare
onbruikbare kleding inleveren. Het leger gaat
Evangelische Omroep uitgezonden op 13
van liefdadigheids-instellingen. Maar steeds
groepen onder druk komt te staan.
namelijk experimenteren met het recyclen
november 2011.
vaker kost het kleding-inzamelaars, zoals het
hun vier kinderen vormen zij een gelukkig
van oude kleding tot nieuw garen.
Leger des Heils, geld om die containers te
Brand in zorgcentrum in Maarssen
Vooralsnog alleen in Almere, maar het plan is
De Nalatenschap
mogen legen.
3 augustus 2011, BNR nieuwsradio: In
om het snel in heel Nederland mogelijk te
Op 16 november 2011 zendt omroep Max
Zorgcentrum Merenhoef aan de Merenhoef
maken. Robert Paul Fennema, toenmalig
een programma uit in de serie ‘De
in Maarssen heeft woensdagavond brand
directeur van Leger des Heils ReShare geeft
Nalatenschap’. In deze zesdelige tv-serie
gewoed. Volgens een woordvoerder van de
op 4 augustus 2011 een toelichting via het
wordt elke aflevering de afwikkeling van een
brandweer is de eerste verdieping van het
NOS radiojournaal.
nalatenschap gevolgd waarbij het leven, dat
gebouw, waar de brand uitbrak, ontruimd.
de overledene heeft geleefd, zich ontvouwt
jaarverslag Leger Des Heils 2011
voor de camera. We gaan op zoek naar de
Bermuda en bij het hoofdkwartier van het
persoonlijke verhalen die schuil gaan achter
Leger des Heils in Londen. Het is de derde
het huis en de inboedel. Daarnaast wordt er
keer dat een vrouw het Leger des Heils leidt.
de nalatenschap is opgenomen. Wil de Braal
Daklozen verwend op Valentijnsdag
uit Haarlem heeft het Leger des Heils
(Algemeen Dagblad, 11 februari 2011)
opgenomen in haar testament.
Het Leger des Heils organiseert op
Strategie
aandacht besteed aan het goede doel dat in
Valentijnsdag een high-tea voor dak- en NCRV Dokument
thuislozen in de Koepelkerk van het
De NCRV brengt op 21 december 2011 een
Renaissance Hotel in Amsterdam. Zangeres
documentaire over jazzdrummer Joop
Willeke Alberti geeft tijdens het theedrinken
Korzelius. Ooit leidde hij een glamourleven
een miniconcert. Ongeveer 200 hulpbehoe-
met veel geld en mooie vrouwen. Nu slijt hij
venden worden uitgenodigd voor het
zijn dagen op een bankje voor het Leger des
evenement op maandag 14 februari.
Heils.
59
Leger des Heils begint Printmedia en internet
een 50|50 winkel
Een greep uit de berichtgeving in geprinte
(Dagblad van het Noorden,
media en op internet:
23 februari 2011) Recht tegenover de nieuwe Hema aan de
Linda Bond hoogste baas
Westerhaven in Groningen, komt een nieuwe
Leger des Heils
winkelformule van het Leger des Heils. Het
(Nederlands Dagblad,
merk 50|50 is door het Leger des Heils
2 februari 2011)
ontwikkeld om mensen op een verrassende
De Canadese Linda Bond (64) wordt
manier kennis te laten maken met zijn werk en
Generaal, ofwel de hoogste baas van het
de overtuiging die daarachter zit: samen leven,
Leger des Heils. Dat heeft de Hoge Raad,
samen delen. Deze 50|50 Store noemt zich
bestaande uit leiders van het Leger des
een eigentijdse winkel, waarin kwalitatief
Heils, bekendgemaakt. Bond volgt Shaw
uitstekende gebruikte en nieuwe (merk)kleding
Clifton op, die op 1 april met pensioen gaat.
te koop is. Professionele verkopers werken
Linda Bond leidt momenteel het Leger des
samen met mensen die het Leger des Heils
Heils in AustraliĂŤ. Daarvoor was ze sinds
helpt terug te keren in het arbeidsproces.
1969 actief in Canada, de Verenigde Staten,
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Dakloze jongere leert op
medewerkers zijn cliënten van het Leger des
in de gemeente Tholen opende vorige week
verwerven in de top 100. Het Leger des Heils
eigen benen staan
Heils en mensen van re-integratiebedrijven
dinsdag zijn deuren in de voormalige
lukt dat wél. Na een reputatiescore van 6,48
(RD, 7 maart 2011)
die in de 50|50 Store worden klaargestoomd
kleuterschool aan de Rädda Barnenstraat in
in 2010 komt de hulporganisatie dit jaar uit
Ernstige problemen zorgden ervoor dat ze
voor een terugkeer op de arbeidsmarkt.
de Smalstad. Het centrum omvat een
op een 6,60 en dat zijn absolute topwaarden.
kringloop- en kledingwinkel en een
Net als vorig jaar staat het Leger des Heils
hun (ouderlijk) huis kwijtraakten en dakloos
60
werden. In een woonvoorziening van het
Dakloze kan bankrekening krijgen
koffiehoek. Verder maakt de zogeheten Raad
bekend als de meest sociale en meest
Leger des Heils werken Lorenzo (19),
(NU.nl, 15 april 2011)
en Daad balie, die maatschappelijke
bescheiden organisatie en is het opnieuw
Laprinsia (20) en Daniël (27) aan hun
Daklozen, thuislozen en mensen met grote
hulpverlening biedt, deel uit van het
nummer 2 op betrouwbaarheid en sympathie.
toekomst. Deze krant volgt dit jaar de
schulden krijgen voor het eerst de
dienstencentrum.
ontwikkeling van de drie jongeren. Vandaar
mogelijkheid een bankrekening te openen en
vertellen ze hoe ze hun verblijf in de
geld te pinnen. De regeling is een initiatief
Heilssoldaten komen uit de kast
voor Marco Borsato
woonvoorziening van het Leger des Heils
van het Leger des Heils en de Nederlandse
(Gooi- en Eemlander, 14 mei 2011)
(Telegraaf.nl, 18 juni 2011)
ervaren. In de loop van het jaar komen ze
Vereniging van Banken (NVB). Wim Mijs,
Commissioner Hans van Vliet neemt op 13
Zanger Marco Borsato heeft op zaterdag18
opnieuw in beeld om aan te geven of ze
directeur van de NVB zei in een toelichting
mei 2011 de verhalenbundel van Joel
juni in Hilversum de Majoor Bosshardt Prijs
vooruit gegaan zijn, wat ze geleerd hebben,
op het initiatief: “Iedereen moet mee kunnen
Batenburg in ontvangst. De Gooi- en
2011 ontvangen. Borsato kreeg de onder-
tegen welke problemen en – mogelijk – waar
doen in de samenleving. Een bankrekening is
Eemlander bericht een dag later: “De
scheiding tijdens de Majoor Bosshardt
ze na hun behandeling uiteindelijk
daarbij essentieel. Een goede dialoog met de
discussie over heilssoldaten van een andere
Dinner Show wegens zijn inzet als ambas-
terechtkomen.
hulpverlening is hierbij van groot belang.”
geaardheid moet niet worden doodgeslagen
sadeur van War Child. De prijs is bedoeld
door Bijbelteksten. Dat is het ergste dat wij
voor een persoon of organisatie die een
Majoor Bosshardt Prijs
Kim Feenstra opent 50|50
Tienerprogramma over levensheiliging
elkaar kunnen aandoen.” Dat zei
bijzondere bijdrage levert aan de samen-
Store in Maastricht
(Nederlands Dagblad, 19 april 2011)
Commissioner Hans van Vliet van het
leving. De jury is vooral onder de indruk van
(De Telegraaf, 31 maart 2011)
Youth for Christ heeft met het Leger des
Nederlandse Leger des Heils gistermiddag
de wijze waarop Borsato zijn bekendheid
Model Kim Feenstra opent aanstaande
Heils een variant op het tienerprogramma
toen hij de verhalenbundel ‘Uniform uit de
“inzet voor het verminderen van leed dat
zaterdag de nieuwe 50|50 Store van het
Rock Solid geschreven dat over heiliging
kast’ in ontvangst nam.
kinderen in oorlogsgebieden treft.”
Leger des Heils in het winkelcentrum Mosae
gaat. ‘Hot ’n Holy’ moet tieners aan het
Forum in Maastricht. Daarmee is het
denken zetten over hoe ze hun leven
Top 100-notering voor
Garen spinnen bij oude kleren
winkelconcept van het Leger, waar mode,
inrichten. Heiliging is vanouds een belangrijk
Leger des Heils
(De Telegraaf, 4 augustus 2011)
lifestyle en liefdadigheid samenkomen,
thema voor het Leger des Heils.
(Incompany, 31 mei 2011)
Nederland mag zich spoedig opnieuw
voorlopig voltooid. De winkel, die staat voor
Het Leger des Heils heeft zich in de top 100
voorloper noemen op het gebied van
samen doen, samen delen en samen leven,
Dienstencentrum Leger
van bedrijven, overheden en instellingen
textielproductie. Hoewel de productie van
behoort tot een keten van drie waar ‘grote
des Heils opent deuren
weten te handhaven. Er zijn weinig
katoen sinds 1950 vrijwel geheel is
kledingmerken, vintage meubels en eerlijke
(Thoolse Bode, 4 mei 2011)
voorbeelden van organisaties die de top 200
verdwenen naar lagelonenlanden, zorgt
lifestyleproducten’ worden verkocht. De
Het dienstencentrum van het Leger des Heils
overslaan en meteen een vaste positie
Hollands vernuft voor een naderende
jaarverslag Leger Des Heils 2011
textielrevolutie. Met het verknippen van oude jeans, het opnieuw spinnen van garen en het verweven tot nieuw katoendoek is Nederland
Strategie
niet alleen voorloper op het gebied van duurzaamheid en recycling, maar worden ook enorme economische mogelijkheden geschapen. Volgens initiatiefnemer Leger des Heils ReShare biedt deze nieuwe techniek enorme commerciële mogelijkheden. Diverse toonaangevende winkelketens hebben belangstelling getoond voor het nieuwe concept. ‘Bij Bosshardt’ in trek (AD Dordtenaar, 19 oktober 2011)
61
Het blijkt een doorslaand succes, de woonkamer ‘Bij Bosshardt’ van het Leger des Heils in Papendrecht. Na een aarzelende start bezoeken zo’n vijftig volwassenen en veertig kinderen wekelijks de gerieflijke huiskamer aan de Staringlaan. Doel van de buurtwoonkamer ‘Bij Bosshardt’ is om mensen met elkaar in contact te brengen. Dat dit goed werkt, blijkt uit initiatieven als een koffieochtend voor ouderen, een gespreksgroep voor jong (tiener)moeders, een taalgroep voor buitenlandse vrouwen en een eetgroep.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Kwaliteitsbeleid Het Leger des Heils streeft naar consistente en hoogstaande kwaliteit van zijn dienstverlening. Door de diversiteit van de activiteiten worden verschillende
bedrijfssysteem “Clever Nieuw” rekening met
(zo zijn in 2011 de back-up-policy
de normen die vanuit de NEN-7510-norm
vernieuwd, de capaciteit van de
worden gesteld. Binnen de stichting voldoet
Citrix-omgeving vergroot en het aantal
het onderdeel fysieke beveiliging en
“zwerfwerkplekken” onder controle
beveiliging van de omgeving aan de norm. De onderdelen beveiligingsbeleid, organiseren van informatiebeveiliging, beheer van
accenten gelegd.
middelen voor de informatievoorziening, beveiligingseisen ten aanzien van personeel,
gebracht); • structureren releasemanagement; • creëren van een nieuwe test- en ontwikkelomgeving; de oude test- en ontwikkelomgeving wordt uitgefaseerd.
operationeel beheer van informatie- en
62
Om zorg te dragen voor een systematische
Het Leger des Heils laat door een externe
communicatievoorzieningen, aanschaf,
Cliënttevredenheid
bewaking, beheersing en verbetering van de
deskundige toetsen of de accommodaties
ontwikkeling en onderhoud van informatie-
Binnen Stichting Leger des Heils Welzijns- en
kwaliteit van de zorg heeft Stichting Leger
voor hulp en zorg voldoen aan de daaraan
systemen, voldoen gedeeltelijk aan de norm:
Gezondheidszorg is in april 2011 een
des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg een
gestelde eisen op het gebied van veiligheid,
de maatregel is beschreven en voldoet, maar
representatieve cliënttevredenheidsmeting
kwaliteitsmanagementsysteem ingericht. Het
duurzaamheid en hospitality. Uit de
bepaalde mineure aspecten van het risico
gehouden. In totaal hebben 2.820
(digitale) kwaliteitshandboek is hierin een
rapportage van februari 2011 komt naar
zijn niet goed of niet volledig afgedekt.
(2010:1.949) cliënten deelgenomen aan deze
belangrijke factor. Het geeft medewerkers de
voren dat constructieve verbeteringen en
Oplossing van dit knelpunt is wenselijk, maar
meting. Aan de cliënten zijn vragen
mogelijkheid op de werkplek de up-to-date
structurele inzet van mensen en middelen
niet (op korte termijn) noodzakelijk. Voor de
voorgelegd over het gebouw, het eten, de
versies van de procedures, protocollen,
ervoor zorgen dat de nodige verbeteringen
onderdelen toegangsbeveiliging, continuïteits-
activiteiten, de toegankelijkheid van de
formulieren en richtlijnen in te zien en te
zijn gerealiseerd. De gemiddelde score is
beheer, naleving (van regelgeving) en
afdeling, de kennismakingsperiode en de
gebruiken. Een extern bureau toetst of de
gestegen van 59% in 2007 naar 84% in de
beveiligingsincidenten geldt eveneens dat zij
bejegening door medewerkers. In een cijfer
werking van het kwaliteitsmanagement-
laatste rapportage.
gedeeltelijk voldoen (de maatregel is
uitgedrukt, geven de cliënten in 2011
beschreven), maar dat belangrijke aspecten
gemiddeld een 7,6 voor hun tevredenheid. In
systeem voldoet aan de normen van de Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling
Het Leger des Heils maakt steeds meer
van het risico niet goed of niet volledig zijn
2010 was dit cijfer een 7,5. Evenals in
in de Zorgsector (HKZ). Op basis van deze
gebruik van (geautomatiseerd vastgelegde)
afgedekt. Om hieraan de nodige aandacht te
eerdere jaren zijn cliënten het meest tevreden
toetsing is aan Stichting Leger des Heils
cliëntgegevens in de dienstverlening.
geven, is eind 2011 een Servicemanager
over de bejegening door de medewerkers.
Welzijns- en Gezondheidszorg het
Daarnaast is er in toenemende mate sprake
Applicatiebeheer aangesteld. Deze heeft een
Het belangrijkste verbeterpunt in 2011 vormt
HKZ-certificaat toegekend.
van gegevensuitwisseling met derden. Deze
aantal maatregelen in gang gezet:
het activiteitenaanbod. Cliënten willen graag
informatie moet daarom via diverse maat-
• periodiek overleg met relevante in- en externe beheerders waarin bekende knelpunten systematisch worden aangepakt en mogelijke nieuwe knelpunten in kaart worden gebracht
vaker sporten, meer uitjes en meer spelletjes
regelen worden beveiligd. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg houdt bij nieuwe elementen in de centrale ICT-omgeving en de bouw van haar nieuwe
doen. Hoewel de tevredenheid over ‘het eten’ ten opzichte van 2010 is toegenomen, is dit samen met ‘het gebouw’ nog een van de twee andere gewenste verbeterpunten.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
meerdere cliënten psychisch en/of fysiek
regionaal niveau besproken met de cliënten-
werd lastig gevallen, bedreigd of aangevallen.
raden. De stichting heeft, na ingewonnen
Ook zijn er in 2011 108 (2010: 147)
advies bij de landelijke cliëntenraad, per 1
incidenten gemeld over ongevallen en
januari 2012 een landelijke cliëntvertrou-
beroepsziekten. Meer dan 50% van deze
wenspersoon aangesteld.
meldingen heeft betrekking op lichamelijk letsel (met name vallen en verdraaien) en
De welzijns- en gezondheidszorg van het
psychisch en/of fysiek worden lastig gevallen,
Leger des Heils heeft incidentencommissies
bedreigd of aangevallen (slaan en schoppen).
ingesteld op het gebied van incidenten
De aard van de klachten was als volgt:
2011
2010
N
%
N
%
Verzorging, begeleiding, behandeling
113
25
125
14
Woonomstandigheden/voeding
105
23
382
45
Bejegening van de medewerkers
91
20
143
16
Vermissing van persoonlijk eigendommen
23
5
25
3
7
2
47
5
57
13
55
6
9
2
8
1
44
10
83
10
449
100
888
100
cliënten, ongevallen en beroepsziekten en
De Stichting Leger des Heils Welzijns- en
incidenten medewerkers. Een dergelijke
Gezondheidszorg heeft, na ingewonnen
commissie levert een actieve bijdrage aan
advies bij de landelijke cliëntenraad, per 1
het bewaken en bevorderen van de veiligheid
januari 2012 een landelijk cliëntvertrouwens-
Eigen bijdragen
van wonen, zorg en werken. Waar nodig
persoon aangesteld. Verder beschikken de
Anders/niet geregistreerd
wordt een interne melding opgevolgd door
werkeenheden van deze stichting over een
inschakeling van de daartoe aangewezen
klachtenprocedure voor hulpvragers. Ook
instantie (zoals Inspectie Gezondheidszorg,
functioneert ten behoeve van de werkeen-
Inspectie Jeugdzorg, Voedsel- en
heden een klachtencommissie die belast is
Warenautoriteit, Arbeidsinspectie), wordt
met de behandeling van klachten. Deze
verslag gedaan aan justitie en/of wordt
commissie kan samengesteld zijn ten
Nb: in 2010 zijn cliënten in een werkeenheid
beginsel wordt een klacht binnen twee
aangifte gedaan bij de politie.
behoeve van een afzonderlijke werkeenheid,
gedurende een bepaalde periode actief
weken na ontvangst in behandeling
Inkomensbeheer Informatie/communicatie
Totaal
ten behoeve van meerdere instellingen in de
gestimuleerd om mondelinge klachten in te
genomen en is de doorlooptijd van de
In 2011 zijn er door medewerkers 3.116
regio of ten behoeve van de soort instellingen
dienen. Hierdoor verschilt het aantal
afhandeling van een klacht niet langer dan
(2010: 3.092) incidenten gemeld betreffende
in Nederland waartoe de werkeenheid wordt
(mondelinge) klachten, met name inzake
een maand. Als dit tijdsbestek niet kan
een individuele patiënt/bewoner/cliënt. Bijna
gerekend. In 2011 werden binnen de
woonomstandigheden/voeding, substantieel
worden gerealiseerd, ontvangt de klager
de helft heeft betrekking op medicatiever-
welzijns- en gezondheidszorg van het Leger
van het aantal klachten in 2011.
informatie over verwachte werkwijze en
strekking en (bijna)valincidenten. De overige
des Heils in totaal 449 (2010: 868) klachten
meldingen betreffen hoofdzakelijk onderlinge
ingediend. De klachten werden zowel
Ook de stichting Leger des Heils
agressie tussen cliënten.
schriftelijk (55%; 2010: 36%) als mondeling
Fondsenwerving heeft een klachtenpro-
De textielinzameling door Leger des Heils
Verder zijn er in 2011 1.554 (2010: 1.530)
(45%; 2010: 64%) ingediend. In 2011
cedure. Binnenkomende klachten worden
ReShare is in 2011 gecertificeerd voor ISO
meldingen geregistreerd waarbij een
werden er 34 (ofwel 8%; 2010: 3%)
centraal gedocumenteerd in een klachtenre-
9001 (kwaliteitsmanagement) en ISO 14001
medewerker tijdens het werk door één of
voorgelegd aan een klachtencommissie.
gister en worden periodiek geanalyseerd. In
(milieumanagement).
tijdsduur van de afhandeling.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Strategie
De uitkomsten zijn zowel op landelijk als
63
De internationale hulpverlening heeft te maken met andere kwaliteitseisen. Hierbij wordt gebruikgemaakt van het Community Project Management Support System. Dit systeem zorgt ervoor dat behoeften die lokaal in ontwikkelingslanden gesignaleerd worden, tegemoetgekomen worden door een internationaal gestandaardiseerde werkwijze waarbij eigenaarschap bij alle belangen geborgd is. Door dit te doen, is de lokale context de maat waarnaar initiatieven ontwikkeld, ge誰mplementeerd en ondersteund worden.
64
Daarnaast worden evaluaties uitgevoerd om de kwaliteit van het werk te verbeteren. In 2011 heeft een externe ontwikkelingsexpert een belangrijk onderwijsprogramma van het Leger des Heils in Zuid-Amerika beoordeeld. Het programma is doeltreffend en positief bevonden en aanbevelingen uit de evaluatie hebben geleid tot aanpassingen in het programma. Ook is aan partners in ontwikkelingslanden gevraagd hoe zij de geboden deskundigheid van het Leger des Heils in Nederland hebben ervaren. Met de uitkomsten hiervan kan de ondersteuning beter afgestemd worden op de behoeften zij hebben.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De Mensen van Het Leger des Heils officieren vaak leiding aan een korps (kerkelijke gemeente). Binnen andere
Het Leger des Heils is een christelijke organisatie. Dat bepaalt onze identiteit. Wij kunnen vanuit
verantwoordelijk voor functies op het gebied
Strategie
deze identiteit werken, omdat alle mensen die in het Leger actief zijn, haar dragen. Deze mensen
onderdelen van het Leger zijn zij veelal van pastoraat, geestelijke verzorging en/of
ontlenen ook persoonlijk hun identiteit mede aan het christelijk geloof. Jezus Christus heeft voor
andere ondersteunende activiteiten.
hen een levende betekenis, op welke wijze dan ook.
Werknemers In ‘het er zijn’ voor kwetsbare mensen speelt de identiteit van de organisatie, het persoonlijk geloof van de medewerkers en
Ons geloof is bepalend voor wie wij zijn en
daarbij een aantal beloftes voor hun
Heilsofficieren
de specifieke Leger des Heils cultuur, een
wat wij doen. En juist vanuit dat geloof
levensstijl. Zo beloven zij geen alcohol en
Een bijzondere groep heilssoldaten wordt
belangrijke rol. Van de betaalde
respecteren wij dat andere mensen een
drugs te gebruiken en niet te roken. De
gevormd door onze heilsofficieren (139 actief
medewerkers (5.596 per einde 2011) vraagt
ander geloof en/of culturele achtergrond
motivatie hiervoor is dat een heilssoldaat een
dienende officieren per eind 2011).
het Leger des Heils daarom dat zij de
kunnen hebben. Wij bieden steeds een
voorbeeld wil zijn en anderen wil helpen dit
Heilssoldaten kunnen officier worden, als zij
doelstelling van het Leger des Heils onder-
luisterend oor, zonder voorwaarden te stellen
voorbeeld te volgen. Dit voorbeeld is ook een
op basis van een geestelijke roeping hun
schrijven. Een persoonlijke christelijke
aan de levensovertuiging van mensen die
protest tegen de gevaren van verslavende
leven beschikbaar willen stellen aan God en
levensovertuiging wordt daarbij gezien als
een beroep doen op onze hulp. Als dat
middelen voor mens en maatschappij.
het Leger des Heils. Als officieren werken zij
één van de persoonlijke competenties.
gewenst en mogelijk is, regelen we dat deze
Heilssoldaten dragen op vrijwillige basis het
fulltime voor de organisatie, maar krijgen
Bij het aannamebeleid telt dit net zo zwaar
mensen geestelijke bijstand krijgen op een
Leger des Heils-uniform. Eind 2011 zijn er
daarvoor geen salaris. Het Leger voorziet wel
mee als alle andere competenties, zoals
wijze die zij zelf passend vinden.
4.077 heilssoldaten ingeschreven.
in hun levensonderhoud. Officieren hebben
vakbekwaamheid en geschiktheid.
65
Ook mensen die geen heilssoldaat willen zijn,
een rang, zoals kapitein of majoor. Deze
Werknemers van het Leger des Heils hebben
De mensen van het Leger des Heils zijn op
maar zich wel thuis voelen bij onze kerk,
rangen zijn vooral gebaseerd op het aantal
verschillende (kerkelijke) achtergronden,
verschillende manieren verbonden aan de
kunnen adherent-lid worden (1.215 per einde
jaren dat iemand officier is. Het officierschap
maar delen in de kern hetzelfde geloof.
organisatie. Zij kunnen lid of bezoeker zijn
2011). Zij onderschrijven dan wel de
is een levenslange invulling. Wel worden
Wij geloven in Jezus Christus, die zegt dat
van het Kerkgenootschap Leger des Heils
doelstellingen van het Leger, maar leggen
officieren op hun 65e levensjaar op retraite
we God moeten liefhebben met hart en ziel,
en/of vrijwilliger of betaalde medewerker zijn.
geen beloftes af en dragen ook geen
gesteld, wat inhoudt dat zij uit hun actieve
met verstand en inzet van al onze krachten
uniform.
dienst terugtreden.
en dat we onze naaste moeten liefhebben
Heilssoldaten, adherent-leden
Daarnaast kennen we jeugdleden: de
en jongsoldaten
‘jongsoldaten’ (421 per eind 2011). Zij doen
Officieren kunnen zowel in onze kerk als in
Heilssoldaten verklaren zich in te zetten voor
mee aan jeugdprogramma’s binnen het
andere onderdelen van het Leger werkzaam
de doelstelling van de organisatie en doen
kerkelijk werk.
zijn. Binnen het kerkgenootschap geven
als onszelf.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Onze Landelijke Collecte is terug! In 2010 riep het Leger des Heils mensen op om mee te werken aan een landelijke collecte. Het ging om een pilot waarmee we een oude traditie in ere willen herstellen. En dat is gelukt, mede dankzij enthousiaste vrijwilligers zoals Margareth van Turnhout uit Hazerswoude.
Ha, collecteren jullie weer?
[ INTERVIEW ]
66
“Wat ik zo mooi aan het Leger vindt, is dat ze
doen: een praatje, een beetje geld. Ik werd
allebei maar aangekruist. Toen kwam
er oog hebben voor de nood om ons heen.
daar steeds makkelijker in. Want soms
Geert-Jeroen Klootsema van het Leger langs
Veel goede doelen richten zich alleen op
kunnen mensen niet anders. Daarom ben ik
om kennis te maken. Het was een prettig
mensen ver weg, maar er zijn ook in
het Leger gaan waarderen. Zij zijn betrokken
gesprek. Ik geloof dat ik wel vertrouwen
Nederland mensen die hulp nodig hebben.
en hebben een krachtige uitstraling. Op mijn
uitstaal. Dat is de politieagent in mij. En zo
Ik heb vanaf mijn 19e jarenlang bij de politie
25e ben ik donateur geworden.”
werd ik coördinator voor Hazerswoude-Dorp
gewerkt. Je komt dan veel moeilijke situaties
en omstreken. Om collectanten te vinden,
tegen. En als ik ging stappen in Amsterdam,
“Begin 2010 las ik in het blad Kans een
polste ik mensen in mijn omgeving en hing ik
zag ik natuurlijk ook de daklozen in de
oproep om collectant of collecte-coördinator
posters op in de supermarkt en zo. Uiteindelijk
portieken. Vaak probeerde ik iets voor ze te
in een bepaalde regio te worden. Ik heb het
konden we in 2010 met acht mensen op pad.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat... In 2011 waren het er al veertien. Zelf collecteer ik ook, want als ik aan zoiets begin, komt er
Strategie
een stuk gedrevenheid in mij naar boven… Dan wil ik het hele dorp bereiken.” “Het is dankbaar werk, omdat men vaak heel goed op het Leger des Heils reageert. foto: Leonard Freed
Veel mensen geven bij een collecte standaard een paar euro. Anderen geven standaard niets. Maar voor het Leger maken mensen regelmatig een positieve uitzondering. Het eerste jaar kreeg ik ook een paar
van het Leger des Heils. Naast inzameling is de N.I. ook een belangrijk contactmoment voor het Leger met ‘de man of vrouw in de straat’. Veel blijvende contacten ontstaan tijdens de N.I. die ook een direct evangelisatiemiddel blijkt (bijvoorbeeld door het uitdelen van de Strijdkreet). De opkomst van direct
keer te horen: ha, collecteren jullie weer? Het was opgevallen dat het Leger een beetje
De driepoot met de grote zwarte (inmiddels rode)
mailingcampagnes is voor het Leger één van de
uit het straatbeeld was verdwenen. En met
pot is rond de kerstdagen niet meer uit het
redenen om de N.I. in de jaren ’90 van de vorige
name mensen uit het buitenland gaven
straatbeeld weg te denken. Zonder kerstpot in een
eeuw te beëindigen.
soms gelijk tien, twintig euro. Die kenden
drukke winkelstraat, ontbreekt voor velen de echte
The Salvation Army als een goede club.”
kerstsfeer. De eerste kerstpot van het Leger des Heils staat in 1894 in San Francisco. Initiatiefnemer
“In dit jubileumjaar hoop ik een nog beter
kapitein Joseph McFee organiseert met het
resultaat te boeken. Daar kan ik nog wel wat
ingezamelde geld het kerstfeest voor armen. Het
collectanten voor gebruiken. Vorig jaar kwam
Leger des Heils zamelt in de kerstperiode nog
een vrouw tijdens het collecteren op me af
steeds geld in met de kerstpot om ook de kwetsbare
met de vraag: heb ik u niet in Kans zien
mensen in de maatschappij extra aandacht te geven.
staan? Toen ik ‘ja’ zei, vond ze dat zo leuk dat ze spontaan aanbood om mee te lopen.
Daarnaast organiseert het Leger des Heils tot
Ik neem gauw contact met haar op.”
ongeveer twintig jaar geleden in de maand februari
n
de zogenaamde ‘Nationale Inzameling’ (bij veel heilssoldaten bekend als ‘N.I.’). Het gaat hier om grootschalige campagnes waarbij heilsofficieren, heilssoldaten en vrijwilligers het land in trekken om van deur tot deur geld in te zamelen voor het werk
jaarverslag Leger Des Heils 2011
67
Personeelsbeleid is in 2011 een uitgebreid tevredenheids-
Het Leger richt zich op mensen aan de onderkant van de samenleving. Juist daarom is de borging van (bijzondere) kennis en ervaring essentieel. Tegelijkertijd verandert het zorgstelsel voortdurend. Daarom moet ook het Leger des Heils blijven vernieuwen. Daarvoor zijn andere competenties en nieuwe inzichten nodig. De substantiĂŤle stijging van het aantal arbeidsplaatsen draagt eraan bij dat
onderzoek gehouden. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg hanteert hiervoor een andere, meer doorlopende, methode. De uitkomsten waren gemiddeld genomen positief. De medewerkers voelen zich sterk verbonden met de doelstelling en missie van de
relatief veel medewerkers korte(re) tijd in dienst zijn.
organisatie. Het onderzoek heeft ook interessante aandachtspunten opgeleverd. Zo wordt er extra energie gestoken in de
68
Onderscheidend karakter
Expertisecentrum
Beleid tegen ongewenst gedrag
interne communicatie en in de ontwikkeling
Het behoud van de christelijke identiteit en
Het Expertisecentrum Leger des Heils speelt
Werkgevers zijn verplicht om werknemers zo
van medewerkers. Op basis van hernieuwde
een aantal specifieke cultuurelementen van
een belangrijke rol bij de overdracht van de
veel mogelijk te beschermen tegen de
functiebeschrijvingen en compententies is
het Leger des Heils hebben voortdurend
Leger des Heils-aanpak en de daarin
gevolgen van ongewenst gedrag. Het Leger
een succesvolle pilot gedaan binnen enkele
aandacht nodig. Laagdrempeligheid,
vervatte cultuur- en identiteitskenmerken.
des Heils heeft hiertoe beleid ontwikkeld en
afdelingen. Dit vormt de basis voor de
bijvoorbeeld. En vasthoudendheid, samen-
Het Expertisecentrum organiseert (expert)
vastgelegd in de kadernota seksuele
invoering van een jaarcyclus voor alle
hangende zorg/hulp en zingevinggerichtheid.
meetings en bijeenkomsten van vakgroepen.
intimidatie, agressie en geweld (SIAG).
medewerkers binnen de genoemde entiteiten
Het onderscheidende karakter van de
Andere activiteiten zijn de toerusting van
Binnen het Leger des Heils zijn aandachts-
waardoor de individuele ontwikkeling blijvend
werkwijze van het Leger des Heils kan alleen
ambassadeurs als ‘storytellers’ (ambassa-
functionarissen SIAG aangesteld. Daarnaast
aandacht krijgt.
ontwikkeld worden door een eigen trainings-
deursprogramma) en het ontwikkelen van
is er landelijk een vertrouwenspersoon
en ontwikkelprogramma, dat in eigen beheer
een trainingsmodule voor Geestelijk
beschikbaar. Medewerkers kunnen de
HRM-beleid voor heilsofficieren
wordt ontwikkeld en (zoveel mogelijk) door
Verzorgers.
vertrouwenspersoon rechtstreeks benaderen.
De gevolgen van de strategieherziening van
Het telefoonnummer is vermeld in het
het Kerkgenootschap zijn doorvertaald naar
Pilot tegen arbeidsverzuim
personeelsblad.
het HRM-beleid voor heilsofficieren. Dit heeft
In 2010 is een gestandaardiseerd verzuim-
Nieuwe medewerkers krijgen kort na hun
geleid tot voorstellen voor aanpassingen in
protocol ontwikkeld en in de praktijk (via een
indiensttreding informatie toegezonden over
de werving en selectie, maar ook in de
pilot) getest. Implementatie bij andere
het Leger des Heils, en de brochure over het
ontwikkeling van heilsofficieren. Naast
organisatieonderdelen volgde in 2011.
beleid met betrekking tot SIAG.
aandacht voor ontwikkeling binnen de
eigen mensen uit zo veel mogelijk disciplines van de organisatie wordt verzorgd.
Het streven is om in 2012 het gemiddelde
aanstelling is er meer focus gekomen op de
arbeidsverzuim terug gebracht te hebben
Aandacht voor ontwikkeling
ontwikkeling op langere termijn. Verder heeft
tot 5%.
Onder de medewerkers van Kerkgenootschap,
de structurele geestelijke begeleiding voor
Dienstverlening en Leger des Heils ReShare
officieren meer vorm gekregen.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Beloningsbeleid Binnen het Leger des Heils in Nederland werken we met maar
Strategie
liefst negen verschillende cao’s/regelingen. Het Leger is nu eenmaal een veelzijdige organisatie. Onder welke regeling een medewerker valt, hangt af van het werkveld, waarin hij actief is.
De directiefunctionarissen (waaronder de
medewerkers deel aan pensioenregelingen
statutaire directie), managementteamleden
van Pensioenfonds Zorg & Welzijn, ABP
en medewerkers van ondersteunende
Pensioenfonds, Pensioenfonds Horeca &
diensten vallen onder de cao Welzijn en
Catering en Pensioenfonds Hergebruik
Maatschappelijke Dienstverlening. Geen van
Grondstoffen. Het laatstgenoemde fonds
hen verdient meer dan de maximale schaal
betreft medewerkers van Leger des Heils
van deze cao aangeeft. In de tabellen op de
ReShare BV, en wordt aangevuld met een op
pagina's 42 en 43 is het salaris van onze
maat gemaakte suppletieregeling.
69
bestuurders en toezichthouders over 2011 gespecificeerd.
Heilsofficieren Officieren van het Leger des Heils werken niet
Negen verschillende regelingen
op basis van een arbeidsovereenkomst en
Naast de cao Welzijn en Maatschappelijke
vallen dan ook niet onder een cao. Zij
Dienstverlening zijn in verschillende
ontvangen geen salaris, maar een vergoeding
afdelingen van het Leger des Heils ook de
voor levensonderhoud en hebben daarbij de
volgende cao’s van toepassing: Jeugdzorg,
beschikking over een dienstwoning. Deze
Vrijwilligers
Geestelijke gezondheidszorg, Verzorging,
gecombineerde beloning bedraagt gemiddeld
Vrijwilligers ontvangen over het algemeen
verpleging & thuiszorg, Reclassering,
ca. € 30.000 bruto per persoon. Na het
geen financiële vergoeding. Onkosten
Gehandicaptenzorg, Horeca en
bereiken van de daartoe gerechtigde leeftijd,
worden doorgaans wel vergoed. In een
Ziekenhuizen. Leger des Heils ReShare BV
ontvangen officieren retraitetoelagen uit een
aantal gevallen wordt een vrijwilligers-
heeft een eigen bedrijfsregeling. Afhankelijk
door het Kerkgenootschap Leger des Heils
vergoeding verstrekt, die past binnen
van de cao nemen
ingesteld retraitefonds
de geldende fiscale regelgeving.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
IOS ondersteunt ontwikkelingswerk in Latijns-Amerika Om haar studie Marketing te kunnen betalen, zocht de Costa Ricaanse Grettel Mejia (35) in 2001 een baan. Ze werd secretaresse bij het ‘LAN Territory’ (Latijns-Amerika Noord) van het Leger des Heils, dat zijn hoofdkwartier in Costa Rica heeft. Grettel maakte er kennis met ontwikkelingswerk en werd op slag verliefd. Sinds 2008 werkt zij voor de afdeling Internationale Ontwikkeling & Samenwerking (IOS) van het Leger des Heils in Nederland. IOS financiert namelijk verschillende projecten in ‘haar’ deel van de wereld.
[ INTERVIEW ]
70
Onderwijs maakt kwetsbare families sterker “In 2006 slaagde IOS erin om subsidie van
“Het LAN Territory bestaat uit tien landen in
sterker maakt, niet alleen maatschappelijk
het ministerie van Buitenlandse Zaken te
Latijns-Amerika en de Caraïben. In sommige
maar ook geestelijk.”
verwerven voor ontwikkelingswerk in landen
daarvan – waaronder Costa Rica – is het
waar het Leger vertegenwoordigd is. Het
Leger al meer dan honderd jaar actief. In
“Sinds 2007 financieren we vier centra in
geld werd onder meer bestemd voor een
andere landen, zoals Honduras, zijn we pas
Colombia voor jongeren die niet meer thuis
aantal onderwijsprojecten in Brazilië,
de afgelopen jaren begonnen. Binnen dit
kunnen wonen als gevolg van ernstige
Colombia en Honduras.
enorme gebied bestaan grote verschillen in
conflicten in dat land. In de centra leren zij
Die laatste twee landen horen bij het LAN
cultuur en elk land heeft zo zijn eigen
allerlei sociale en praktische vaardigheden en
Territory. De banden tussen dit gebied en het
problemen. Maar het ontwikkelingswerk dat
bouwen ze tegelijkertijd een geestelijk leven
Nederlandse Leger werden dus stevig
het Leger hier doet, ligt vooral op het terrein
op. In Honduras financieren we samen met
aangehaald. En dat is ook de reden dat ik in
van onderwijs. Onderwijs is erg belangrijk,
het ministerie van Onderwijs twee basisschool-
Almere terechtgekomen ben.”
omdat je juist daarmee kwetsbare families
voorzieningen voor - vaak arme - kinderen die
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat... opgenomen zijn in een kliniek. Zo kunnen zij tijdens hun behandeling lessen blijven volgen. Daarnaast helpen we het LAN Territory met
Strategie
trainingen op allerlei gebied, zoals strategische planning en duurzaamheid.” “Vanuit IOS mag ik leiding geven aan de ondersteuning van deze en andere projecten. Het gaat erom dat we goede plannen bedenken en uitvoeren waardoor de gemeenschappen waarin we werken, zich kunnen ontwikkelen. Ik onderhoud veelvuldig contact met deze gemeenschappen en bezoek de projecten om samen met hen te kijken naar mogelijkheden om het nog beter
71
te doen. Vaak hoor ik dat mensen door onze projecten geraakt en veranderd zijn. Die verhalen motiveren geweldig. Waar ik ook erg van onder de indruk ben, is de toewijding van de officieren en medewerkers ter plekke. Met beperkte middelen verrichten zij wonderen. En ondanks de gevaarlijke, soms
Het Leger des Heils is al ruim een eeuw actief in Zuid-Amerika. Zo startte
levensbedreigende, omstandigheden, doen
ontwikkelingshulp aan Costa Rica bijvoorbeeld in 1907. In 1975 erkent de
ze hun werk met liefde, omdat ze erop vertrouwen dat God bij hen is.”
overheid van Costa Rica het Leger als organisatie, waarna het land een n
jaar later wordt opgenomen in het territorie Latin America North. Anno 2012 bestaat dit territorie naast Costa Rica uit Colombia, Cuba, de Dominicaanse Republiek, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nicaragua, Panama en Venezuela.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Internationale projecten in 2011 Midden- en Zuid-Amerika nH aïti - Bouw & renovatie van scholen
72
n Honduras - Onderwijs voor
van dit programma vijf instellingen financieel
kinderen in het ziekenhuis
ondersteund in de operationele kosten. Deze
In de openbare ziekenhuizen van San Pedro
vijf sociale eenheden werken met kwetsbare
Afrika n Ghana - Kwaliteitsversterking
Sula en Tegucigalpa wordt nu al meer dan tien
tienermoeders en mishandelde vrouwen,
Naar aanleiding van de aardbeving die Haïti
jaar basisonderwijs gegeven aan zieke
straatjongeren, jeugd (ex)criminelen,
In 2011 is het Leger des Heils Ghana een
raakte in januari 2010, is er een vierjarenplan
kinderen. Hiervoor worden gediplomeerde
behoeftige en schoolgaande kinderen.
project gestart op verschillende locaties in
voor de wederopbouw opgezet. Het gaat om
leraren ingezet, die ondersteund worden door
In 2011 zijn er 239 medewerkers opgeleid op
het land. Dwars door Ghana worden er tien
de renovatie en bouw van twintig basis-
een groot team van maar liefst zestig Leger
het gebied van sociale en financiële kwesties,
scholen onder handen genomen. Het
scholen. In 2011 zijn zes scholen vernieuwd,
des Heils-vrijwilligers. Zij zetten zich elke dag
hebben er 42 bewustmakingsactiviteiten in
programma heeft als doel de kwaliteit van
waar nu 1.058 studenten onderwezen
van de week via formele en informele
onder meer recht voor kinderen en vrouwen
het basisonderwijs te verbeteren, alsmede
worden. In 2012 zullen er opnieuw zes
onderwijsactiviteiten in voor kinderen die korte
plaatsgevonden, waardoor er 1.267
negen scholen te renoveren en een school
scholen opgeknapt en herbouwd worden.
of langere tijd in het ziekenhuis zijn
personen bereikt zijn.
nieuw te bouwen. In het noorden van Ghana
De overige acht volgen in de twee jaar
opgenomen en daardoor niet deel kunnen
daarop. De lokale medewerkers worden
nemen aan het reguliere onderwijs. Hierdoor
n Colombia - Ontheemde jeugd
van onderwijs verlagen. Daarnaast is er
getraind, zodat hun kennis wordt verbreed
kunnen de kinderen met groter gemak
Colombia is een land waar het wapenconflict
inmiddels een school in het vissersdorp
en hun vaardigheden worden verbeterd op
terugkeren naar hun eigen scholen zodra ze
al jaren voortduurt. Dit dwingt families die in
Senya afgebroken, waarvan de nieuwbouw
het gebied van gebouwbeheer en
uit het ziekenhuis ontslagen worden. In 2011
conflictgebieden wonen, te vertrekken naar
al is gestart.
onderhoud. Dit is noodzakelijk, zodat dat wat
heeft het project 4.000 zieke kinderen
rustiger gebieden in het land om zo een
Dit vijf jaar durende programma wordt
nu gerenoveerd en herbouwd is, de
gesteund en hebben meer dan 13.000 ouders
veiliger bestaan te leiden. Het Leger des
ondersteund door het Leger des Heils
komende jaren in goede conditie blijft.
in het ziekenhuis een lichte maaltijd gekregen.
Heils heeft een programma opgezet om deze
Nederland. Het totale budget voor dit project
kansarme families bij te staan door de
bedraagt € 500.000, waarvan een deel wordt
n Haïti - Steun aan jeugd
n Brazilië - Versterking
aandacht te vestigen op de jeugd.
gefinancierd door de Nederlandse overheid
Door de aardbeving die in 2010 plaatsvond,
van jeugd en gezin
basisonderwijs
wil men ook de drempel tot het verkrijgen
In de loop van 2011 zijn 814 ontheemde en
via het zogenaamde MFS2 programma
zijn veel kinderen en jongeren emotioneel
Het belangrijkste doel van dit project is het
kwetsbare kinderen geholpen door geïnte-
(medefinancieringsstelsel).
beschadigd. Dit project besteedt aandacht
ondersteunen van het Leger des Heils Brazilië
greerde zorg bij de vier bij naschoolse
aan de sociale en emotionele gezondheid
in het verbreden van kennis en het verbeteren
opvangcentra in dit project. De kinderen
n DR-Congo - Onderwijs & kwaliteit
van duizend jongeren in de leeftijdscategorie
van de efficiëntie van het sociaal-maatschap-
verschillen in leeftijd van vijf tot achttien jaar.
Op het gebied van onderwijs en gezond-
van 7-19 jaar, door middel van trainingen en
pelijk werk. De activiteiten die hiermee
De nadruk ligt op zowel fysieke, psycholo-
heidszorg is het Leger des Heils in de
psycho-sociale begeleiding. In 2011 hebben
gepaard gaan, bestaan uit het opleiden van
gische en sociale, als op spirituele en
Democratische Republiek Congo een project
945 jongeren deelgenomen aan het project.
projectpersoneel en inspanningen om de
educatieve ondersteuning. De belangrijkste
gestart. Het oosten van dit land kampt nog
herkenbaarheid van het Leger des Heils en
resultaten zijn op te maken uit de verbeterde
steeds met veel geweld. Het gebrek aan
de duurzaamheid van de projecten te
leerprestaties van de kinderen, gedrags-
veiligheid in dit gebied vormt een belem-
verbeteren. Tevens worden er door middel
verandering en een hechtere familieband.
mering voor de toegankelijkheid van het
jaarverslag Leger Des Heils 2011
verkrijgen van kwalitatief goed onderwijs. Met het vijfjarige programma, gestart in 2011, ligt de focus op het verbeteren van de toegang
Strategie
en de kwaliteit van het onderwijs. Dit betreft mede een project dat grotendeels wordt bekostigd met overheidsgelden. Afgelopen jaar hebben 53 leerkrachten een driedaagse training gevolgd om hun kennis te verbreden. Er is een school gerenoveerd in Zuid-Kivu en 187 leerlingen en zeven leraren hebben voedingspakketjes ontvangen om het tekort aan vitaminen en mineralen aan te vullen. Ook hebben 2.121 kinderen zich ingeschreven bij tien verschillende scholen en vijftig ouders volgen een opleiding in
73
landbouw om vervolgens meer inkomen te kunnen verwerven voor een betere toekomst. n DR-Congo - Bevordering primaire gezondheidszorg In Noord- en Zuid-Kivu is er grote behoefte aan onderwijs op het gebied van primaire gezondheidszorg. Hierom is het Leger des Heils in de Democratische Republiek Congo begonnen met een programma dat hier aandacht aan schenkt. Het project richt zich op het vergroten van de toegang tot de primaire gezondheidszorg voor de armen (waaronderhiv patiĂŤnten), alsmede op het verbeteren van de kwaliteit van de zorg. Net als de hierboven beschreven projecten, betreft dit een vijfjarig programma, gestart in 2011, dat ook grotendeels door de
jaarverslag Leger Des Heils 2011
overheid gefinancierd wordt via het MFS-2 subsidiestelsel. Het project heeft het eerste jaar al de nodige vruchten afgeworpen. Er zijn twintig daartoe bevoegde mensen opgeleid op het gebied van zorg voor moeder en kind, malaria, soa’s en hiv/aids. Ook zijn er 654 mensen, waarvan de meerderheid vrouwen, ingelicht inzake zorg voor moeder en kind, hiv/aids en soa’s. Er is een gezondheidscentrum gebouwd en er zijn 581 vrouwen die een bezoek hebben gebracht aan de dokter en voorzien zijn van muggennetten. Daarnaast hebben ook 714 kinderen een gezondheidscontrole gehad. 74
Azië n Indonesië - Landbouw & levensonderhoud Het is belangrijk dat een mens zelf kan voorzien in zijn levensonderhoud. Dit geldt ook voor de mensen in Centraal Sulawesi. Hiervoor is een project gestart om de levenstandaard van 2.000 arme boerenfamilies in deze omgeving te verhogen. Een totaal van ongeveer 12.000 mensen zal hierbij betrokken worden en positief worden beïnvloed. Tevens zullen er rond de 1.000 boeren indirect van het project profiteren. De belangrijkste activiteiten zijn het opleiden van de boeren en hen wegwijs maken in de nieuwe productiemethoden op het gebied
jaarverslag Leger Des Heils 2011
van koffie, cacao en rijst. Hieraan gekoppeld zal men aandacht schenken aan het opzetten van marketingactiviteiten. Er worden aan- en
Strategie
verkooproutes van hun producten gecreĂŤerd (voornamelijk koffie en cacao) door middel van samenwerkingsverbanden tussen boeren. Vooralsnog is er in 2011 twintig hectare grond gebruikt voor de productie van rijst. Er is verder een projectteam samengesteld en er zijn voorbereidingen getroffen voor een zogenaamde nulmeting, het startpunt van het project. Kortom, een hoopvolle onderneming. n Pakistan - Wederopbouw
75
na overstroming Dit zesmaandenproject, meegefinancierd door ICCO, heeft twaalf gemeenschappen die in 2010 zijn getroffen door de overstromingen geholpen om hun inkomsten en woningen weer op te bouwen en zich voor de toekomst voor te bereiden op andere overstromingen en rampen. Verdeeld over deze gemeenschappen zijn 447 woningen herbouwd of hersteld, 240 koeien beschikbaar gesteld en alle gemeenschappen getraind in het genereren van inkomsten. Ook zijn alle gemeenschappen getraind om zich voor te bereiden op rampen om zo de schade zoveel mogelijk te kunnen beperken.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Financieel beleid en bedrijfsvoering
Financieel
4
Hoofdlijnen van financieel beleid Dit hoofdstuk beschrijft de algemene uitgangspunten voor het financieel beleid van het Leger des Heils. Een aantal van deze uitgangspunten wordt in andere hoofdstukken van dit jaarverslag meer in detail toegelicht.
80
kent een centraal georganiseerd kasbeheer,
Keuze voor hulp aan
waarbij beschikbare liquiditeiten en te
‘mensen zonder helper’
beleggen middelen gezamenlijk worden
Het Leger des Heils heeft gekozen om zich
beheerd.
(blijvend) op te werpen als partij die hulp geeft aan ‘mensen zonder helper’. Deze keuze is
De Leger des Heils organisatie als geheel
het meest expliciet in de professionele
heeft gekozen voor een eenduidige overleg-
hulpverleningsorganisatie van het Leger des
afspraak met de Belastingdienst ter zake de
Heils en geldt ook voor situaties die voor het
relevante belastingen in het kader van
Leger des Heils financieel onaantrekkelijk zijn.
Horizontaal Toezicht. Tevens hebben de
Een deel van de gesubsidieerde hulpverlening
entiteiten zich gezamenlijk aansprakelijk
is daarom niet via subsidies gedekt, omdat
verklaard jegens de Belastingdienst.
het Leger des Heils ook hulp verleent zonder
Financiële zelfstandigheid
De uitvoerende entiteiten hebben ieder een
De stichtingsdirecties hebben gestructureerd
of buiten een geldende subsidietitel. Op
Leger des Heils entiteiten
ander profiel van inkomsten: bij het kerkge-
overleg over die aspecten van bedrijfs-
jaarbasis betreft dit een bedrag van enige
Alle juridische onderdelen van het Leger des
nootschap ligt de nadruk op lokale kerkelijke
voering, die overstijgend zijn ten opzichte
miljoenen euro’s die ten laste komt van de
Heils in Nederland hebben de opdracht en
inkomsten waarbij een belangrijk deel van de
van een deel van de Leger des Heils
exploitatie. Bestuurlijk wordt deze keuze
de verantwoordelijkheid om een gezonde
sociale activiteiten wordt gefinancierd door
organisatie. De bestuurlijke verantwoorde-
volledig ondersteund en worden de beheers-
financiële huishouding te voeren, waarbij de
toedeling van ontvangen nalatenschappen
lijkheid blijft echter berusten bij de te
processen periodiek beoordeeld.
samenvoeging van resultaten en vermogens
via de centrale Leger des Heils organisatie.
onderscheiden stichtingsbesturen.
uitsluitend dient om naar buiten een goed
Bij de professionele hulpverleningsorganisatie
beeld te kunnen geven van het Leger des
ligt de nadruk op ontvangen subsidies en
Als gevolg van de toedelingsystematiek van
Het Leger des Heils kiest voor een
Heils als geheel.
zorgdeclaraties (AWBZ, Zorgverzekeringswet
fondsenwervende inkomsten, worden
consequente vertaling van zijn missie in
en Forensische Zorg).
financiële middelen gefaseerd beschikbaar
bedrijfsdoelstellingen en -plannen. De
De landelijke kledinginzameling is voor
gesteld aan de doelstelling en worden ze in
opvolging en bewaking vinden plaats in een
inkomsten afhankelijk van de hoeveelheid
die tussenperiode als bestemde reserves en
Planning & Control cyclus op jaarlijkse basis.
ingezamelde kleding en de geldende
fondsen verantwoord bij Stichting Leger des
Daarnaast kiest de organisatie nadrukkelijk
marktprijzen voor ingezamelde kleding.
Heils respectievelijk Stichting Leger des Heils
voor een lange termijn focus als het gaat om
Fondsenwerving.
het stellen van doelen en de stappen om die
De uitwerking van de bestuurlijke verant-
De betreffende reserves en fondsen zijn
doelen te realiseren. Die beweging is
woordelijkheid verschilt per entiteit, omdat
echter geoormerkt ten behoeve van de
beleidsmatig verwoord in een meerjaren
de feitelijke omstandigheden sterk
hulpverlening door Kerkgenootschap Leger
beleidsplan. De geschiedenis, aard en
verschillen. Een aantal aspecten geldt echter
des Heils respectievelijk Stichting Leger des
cultuur van de Leger des Heils organisatie
voor de volle breedte. Het Leger des Heils
Heils Welzijns- en Gezondheidszorg.
dragen bij aan een toekomstgerichte blik.
Korte termijn en lange termijn focus
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Rol fondsenwerving en nietgesubsidieerde inkomsten De vanuit bedrijfsleven, institutionele fondsen
Financieel
en publiek verkregen inkomsten zijn voor het Leger des Heils van eminent belang. Enerzijds onderstrepen deze inkomsten het belang van het Leger des Heils als maatschappelijke organisatie in Nederland. Anderzijds functioneren deze financiĂŤle bijdragen als katalysator om activiteiten te (gaan of blijven) ontplooien ook als geen subsidietitel beschikbaar is. Veel innovatie in het Leger des Heils is op deze wijze mogelijk geworden. Omdat het Leger des Heils in Nederland uit
81
meerdere onderdelen bestaat, worden, voor niet bestemde gelden, vaste verdeelsleutels gehanteerd.
Verdeelsleutel inkomsten direct mail en vergelijkbare inkomsten:
Professionele hulpverlening in Nederland
90%
Ontwikkelingsprojecten buitenland
10%
Verdeelsleutel inkomsten nalatenschappen en Landelijke Collecte:
Verdeelsleutels van
het testament. Daarnaast ontvangt het
fondsenwervende inkomsten
Leger des Heils veel algemene (niet-
Het Leger des Heils bewaakt de bedoeling
bestemde) gelden. Deze financiĂŤle
van de donateur bij de toedeling van de
middelen worden als gemiddelde berekend
Professionele hulpverlening in Nederland
45%
ontvangen financiĂŤle bijdragen. Deze
over een periode van drie jaar en
Sociaal kerkelijk werk
45% 10%
bestemde gelden worden zo goed mogelijk
vervolgens wordt dat bedrag in het
ingezet binnen de bestemming, die de
volgende jaar beschikbaar gesteld ten
donateur heeft aangegeven bij de gift of in
gunste van de doelstellingen.
Ontwikkelingsprojecten buitenland
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De hulp en ondersteuning die wij in 2011 hebben geboden Ouderen- en gezondheidszorg In de ouderen- en gezondheidszorg gaat
Het Leger des Heils strijdt vanuit zijn christelijke opdracht voor een rechtvaardige samenleving waar ieder mens tot zijn recht komt. De inhoud en richting van het werk worden ingegeven door de opdracht God lief te hebben boven alles en je naaste als jezelf. Dit in de context van sociale
het behalve om goede huisvesting vooral om goede zorg en de juiste behandeling. Het uitgangspunt daarbij is dat de zorg afgestemd moet zijn op de behoefte van de zorgvrager. Daarbij wordt de wens
misstanden en zingevingsvragen van deze tijd.
gerespecteerd om zo lang mogelijk in het eigen leefmilieu te blijven. In 2011 werden in totaal 1.941 mensen voor kortere of langere tijd verzorgd en verpleegd.
Het Leger des Heils is actief in de navolgende werkvelden:
82
Maatschappelijke Opvang De maatschappelijke opvang is het vangnet
• woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen, waaronder mensen met psychiatrische problematieken (sociale pensions), • crisisopvang en begeleid wonen.
van de samenleving. Als je nergens meer
woonvoorzieningen (RIBW’s) te creëren voor voormalig dak- en thuislozen. De groep
Hierbij gaat het om zorgcentra voor ouderen,
mensen die hier gebruik van maakt, kampt
verpleeghuiszorg, (kinder)hospice-zorg en
met psychische stoornissen en/of verslavings-
zorg voor licht verstandelijk beperkte
problematiek en een aantal van hen is met
jongeren. Ook de acht over Nederland
justitie in aanraking gekomen. Zij redden het
verspreide meerzorgafdelingen voor
terecht kunt, kun je, voor zover de capaciteit
In 2011 deden in totaal 18.399 mensen een
doorgaans niet op eigen kracht, zijn veelal
chronisch (bijvoorbeeld AIDS/HIV) of ernstig
toereikend is, een beroep doen op deze
beroep op één van de voorzieningen voor
niet ‘plaatsbaar’ in reguliere hulp/zorginstel-
zieke, al dan niet verslaafde, dak- en
vorm van hulp. De maatschappelijke opvang
maatschappelijke opvang van het Leger des
lingen en hebben behoefte aan een rustpunt
thuislozen rekent het Leger des Heils tot dit
kent geen indicatiestelling en voor de meeste
Heils.
en structuur in hun leven. Hierbij wordt
werkveld.
opvangvoorzieningen gelden weinig tot geen contra-indicaties.
zoveel mogelijk samenwerking gezocht met Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ)
andere disciplines in de hulp- en zorgver-
Jeugdzorg
Het Leger des Heils heeft in Lunteren een
lening. Deze samenwerking vindt zowel
Het Leger des Heils is in een aantal
De maatschappelijke opvang omvat ver-
forensische GGZ-kliniek voor jeugd en
binnen het Leger des Heils plaats (bijvoor-
provincies/stadsgewesten actief op het
schillende vormen van hulpverlening zoals: • voorzieningen voor nacht- en dagopvang voor al dan niet verslaafde dak- en thuislozen, • postadres en inkomensbeheer voor daklozen, • opvang van zwerfjongeren, • vrouwenopvang,
volwassenen. Daarnaast is er in Arnhem een
beeld met begeleiders van de Leger des
gebied van jeugdhulpverlening. Het Leger
deeltijd-/polikliniek.
Heils-reclassering) als met organisaties
des Heils beschikt ook over een landelijk
buiten het Leger (bijvoorbeeld ondersteuning
werkende organisatie voor pleegzorg. In
Dankzij de 1 fase van het Plan van Aanpak
van psychiaters, instellingen voor verslavings-
sommige situaties is het noodzakelijk dat
voor Maatschappelijke Opvang (2006 - 2010)
zorg, GGD-artsen e.d.).
kinderen tijdelijk in een van de verschillende
van de rijksoverheid en gemeenten, is het
Binnen het werkveld van de GGZ werden in
woonvormen komen wonen (jeugdhuis,
voor het Leger des Heils in de achterliggende
2011 in totaal 3.060 mensen door het Leger
gezinshuis, projectgezin).
jaren mogelijk geworden om
des Heils geholpen.
e
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De begeleiding en behandeling zijn gericht op het inhalen van achterstanden in de ontwikkeling, het verwerken van sociaal-
Financieel
emotionele problematiek en het realiseren van een positieve gedragsverandering. Thuiswonende kinderen die met dergelijke problematiek kampen, kunnen in dagvoorzieningen worden geholpen. Door de afdelingen voor jeugdhulpverlening van het Leger des Heils werden in 2011 in totaal 1.011 kinderen opgevangen en begeleid. De landelijk werkende jeugdbescherming van het Leger des Heils, verleent hulp aan
83
kinderen en hun gezinnen in een problematische opvoedingssituatie. Deze hulpverlening vindt plaats vanuit een justitieel kader. De jeugdbescherming van het Leger des Heils begeleidde in 2011 in totaal 2.395 kinderen. Preventie en Maatschappelijk Herstel Activiteiten als ambulante woonbegeleiding, ‘10’ voor Toekomst en Grijs Genoeg(en), bijzondere schoonmaakprojecten, de buurtgerichte Bij Bosshardt-projecten en 50|50 arbeidsre-integratie richten zich op preventie van een dreigend verlies van zelfstandigheid, maatschappelijk herstel voor degenen die meer zelfstandigheid nastreven en op het bevorderen van sociale cohesie in buurten en wijken.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
84
Het Leger des Heils biedt vakantie-
van het Leger des Heils. Vaak kan (nog) niet
een korpsgebouw. Deze accommodaties
activiteiten, zoals een tweedehandskleding-
mogelijkheden aan mensen voor wie op
veel meer hulp geboden worden dan iets te
hebben een open karakter en een functie in
winkel, een maaltijdproject, een koffie-
vakantie gaan niet is weggelegd. In het
eten en te drinken en een slaapplaats voor
de buurt. Mensen moeten zich er thuis
ochtend, seniorenclub, peuter-kleuterwerk,
eigen hotel en congrescentrum Belmont in
de nacht en is het wachten op het moment
kunnen voelen. De korpsen richten zich ook
kookclub, maatschappelijk spreekuur,
Ede kan, tegen een geringe vergoeding, een
waarop ze zelf aangeven dat ze een einde
op rand- en niet-kerkelijke mensen, met
huiskamer voor de buurt.
vakantie worden doorgebracht. Daarnaast
willen maken aan de verslaving. Het kan
speciale aandacht voor jongvolwassenen,
In 2011 namen elke week gemiddeld 5.546
gaan medewerkers gericht op zoek naar
soms lang duren voordat ze voldoende
jonge gezinnen, kinderen en kwetsbare
personen deel aan een vorm van sociale
zorgmijdende daklozen, de ‘buitenslapers’
gemotiveerd zijn om ook daadwerkelijk iets
(eenzame) mensen.
hulpverlening en bezochten wekelijks 5.680
(het zogeheten ‘veldwerk’) en worden door
aan de verslaving te doen. De Leger des
inzet van ‘soepbussen’ daklozen van
Heils opvangvoorzieningen werken veel
Het kernpakket bevat de volgende elementen
voedsel, kleding en dekens voorzien. In 2011
samen met de lokale instellingen voor
op het gebied van evangelisatie en pastorale
Family Tracing Services
konden 13.891 mensen in het kader van
verslavingszorg. Daarnaast beschikt het
zorg: ten minste één samenkomst per week
Het Leger des Heils heeft een eigen afdeling
preventie en maatschappelijk herstel rekenen
Leger des Heils zelf over een ontwennings-
(het liefst op zondag); een activiteit rond
voor het opsporen van vermiste personen.
op ondersteuning en begeleiding.
centrum in Apeldoorn. In 2011 deden 968
geloofsopbouw, zoals Bijbelstudie of een
Deze afdeling zoekt onder meer naar
mensen een tweedehandskledingwinkel.
mensen een beroep op de afdelingen van
gebedsgroep; buitenactiviteiten om het
mensen die in het dak- en thuislozencircuit
Reclassering
deze voorziening. De meeste mensen die
Evangelie aan rand- en niet-kerkelijke
terecht zijn gekomen en – soms al lang
Reclasseringsactiviteiten zijn gericht op het
hier om hulp vragen, hebben een zeer lange
mensen door te geven; gebruik van het
geleden – het contact met hun familie
helpen van (ex-)gedetineerden bij hun
verslavingsperiode achter de rug. Een
magazine ‘Strijdkreet’ om te evangeliseren,
verloren zijn. Daarbij werkt het Leger des
terugkeer in de maatschappij. De 9.943
periode die in sociaal en fysiek opzicht
informeren en werven; een activiteit rond
Heils samen met andere organisaties in
cliënten die in 2011 begeleiding hebben
allesverwoestend is, met vaak jarenlange
zingeving, speciaal voor rand- en niet-
binnen- en buitenland.
ontvangen van de Leger des Heils-
mislukte interventies van de reguliere
kerkelijke mensen en het verzorgen van
Met het zoeken naar mensen wordt ook
reclassering zijn veelal mensen met
verslavingshulpverlening.
uitvaarten voor rand- en niet-kerkelijke
herstel van familierelaties en verzoening na
complexe problemen die hun mogelijkheden
mensen.
conflictsituaties nagestreefd. In 2011 zijn 250
tot verbetering in negatieve zin beïnvloeden.
Evangelisatie en pastorale zorg
In 2011 bezochten elke week gemiddeld
verzoeken tot opsporing van een vermiste
Deze groep kent een hoog recidive
Het kerkgenootschap bestaat uit korpsen
3.796 personen de zondagochtenddiensten.
persoon ingediend. Hiervan zijn 187
(‘veelplegers’) en is door het ontbreken van
(lokale kerkelijke afdelingen) en kent een
Daarnaast werden gedurende 2011 vanuit de
aanvragen succesvol afgerond en uitgemond
een eigen netwerk langdurig aangewezen op
kernpakket aan activiteiten. Elk korps geeft
korpsen 14.247 pastorale contacten verzorgd.
in een hereniging.
professionele hulp en steun.
zijn eigen invulling aan dit pakket en kan daarnaast andere activiteiten organiseren.
Kerkelijke sociale hulpverlening
Verslavingszorg
Het totaalaanbod moet aansluiten bij de
De lokale kerkelijke afdelingen richten zich
Er zijn veel verslaafden die geregeld
behoeften van de plaatselijke omgeving en
ook op sociale noden van mensen in de
aankloppen bij de verschillende voor-
passen bij de landelijke visie en doel-
buurt. Alle afdelingen ontplooien met
zieningen voor maatschappelijke opvang
stellingen. De korpsen beschikken over
vrijwilligersinzet laagdrempelige sociale
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
FONDSENWERvingsBELEID Het Leger des Heils wil mensen niet alleen informeren over de mogelijkheden om een
Het Leger des Heils in Nederland is een veelzijdige organisatie, bestaand uit een
stichting Leger des Heils Fondsenwerving, houdt zich bezig met het werven van fondsen. Deze
maar hen ook ondersteuning bieden bij het
Financieel
kerkgenootschap, vier stichtingen en een besloten vennootschap. Eén van deze onderdelen, de
goed doel op te nemen in hun testament, ordenen van vragen en wensen. Het Leger des Heils heeft hierin een unieke positie, omdat het zich van oudsher om mensen
stichting is tevens houder van het CBF-keurmerk voor goede doelen.
bekommert en dit komt ook tot uitdrukking in deze vorm van dienstverlening. Medewerkers van de buitendienst kunnen inspelen op persoonlijke wensen. Daarbij kan het gaan om het helpen opstellen van een
Geïntegreerde fondsenwerving De fondsenwerving van het Leger des Heils werkt volgens een zogenoemde ‘multi channel’ aanpak. Daarbij zijn alle beschikbare direct marketingtechnieken samen in één brede strategie ondergebracht. Op die manier worden nieuwe donateurs geworven en wordt getracht hen als regelmatige donateurs te binden met als doel om zo meer fondsen te werven voor de doelstellingen van het Leger des Heils. Daarnaast wordt het steeds belangrijker om donateurs niet alleen maar om geld te vragen maar een relatie met hendonateurs op te bouwen door hen hen breed te informeren en aandacht te besteden aan hun wensen en vragen. Een donateur is meer dan een lijdend voorwerp in een administratief proces. In de geïntegreerde fondsenwerving gaat het om de inzet van:
• direct mail (prospectmailings, themamailings en mailings om inactieve donateurs op te roepen opnieuw te gaan doneren) • telemarketing (om donateurs te verzoeken een machtiging af te geven, welkomstgesprekken en heractivering) • werving van nieuwe donateurs op straat en huis-aan-huis • werving van schenkingsaktes (een mix van direct mail, telemarketing en huisbezoek) • events, met name concerten (als instrument om relaties te onderhouden) • digitale media (landingspagina's, acties op internet om bezoek voor deze landingspagina's te genereren en digitale nieuwsbrief) • invoering van de digitale nota als modern betaalmiddel • opstarten van een landelijke huis-aanhuiscollecte (hiervoor is het aspirant lidmaatschap van Stichting Collecteplan per 2011 verkregen)
• eerste inzet van social media om te communiceren met donateurs • persoonlijk contact met donateurs die grotere bedragen schenken • uitnodigen donateurs voor werkbezoeken • uitgave van het donateursmagazine Kans
memorandum, het regelen van alle administratieve werkzaamheden na een overlijden, het ontruimen van een woning na het overlijden en het verzorgen van de uitvaart. Dankzij deze persoonlijke aanpak, met aandacht voor de mens en zijn grote en kleine zorgen, heeft het Leger contact met
Nalatenschappen
veel mensen die de keuze hebben gemaakt
De werving van nalatenschappen vormt een
het Leger des Heils in hun testament op te
bijzonder onderdeel van het werk. Het Leger
nemen. Door het actief werven van nieuwe
des Heils is traditioneel sterk op dit vlak in de
contacten, is de verwachting dat de
persoonlijke begeleiding en ondersteuning
inkomsten uit nalatenschappen de komende
van relaties. Om nieuwe relaties te werven, is
jaren zullen stijgen. Vanuit fondsenwervend
ook hier gezocht naar een ‘multi channel’
oogpunt is dat ook ons doel, maar de
aanpak, met direct mail, telemarketing,
welgemeende, warme aandacht voor de
events en huisbezoek.
om hulp vragende medemens blijft
Deze wervingsactiviteiten vinden plaats
onverminderd belangrijk.
opworden gericht op bestaande donateurs, maar ook op nieuwe externe adressen. Daarnaast wordt in specifieke bladen geadverteerd.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
85
Bekendheid en waardering
Ontwikkeling donateurbestand
Verantwoording aan donateurs
Daarnaast krijgt Kans een steeds belangrijker
Het Leger des Heils neemt deel in een aantal
Dankzij donateurs kan het Leger des Heils
Het Leger des Heils is voor een belangrijk
rol in de dialoog met de achterban. Door
marktonderzoeken dat zich specifiek op
nieuwe activiteiten ontwikkelen die aansluiten
deel van zijn inkomsten uit fondsenwerving
middel van antwoordkaarten, uitnodigingen
Goede Doelen richt. De Charibarometer, van
bij de behoeftes van medemensen zonder
afhankelijk van het Nederlandse publiek. In de
en oproepen tot reactie worden donateurs
onderzoeksbureau Mediad, onderzoekt
helper. De gehanteerde direct marketing
themamailings wordt op aansprekende wijze
steeds meer uitgenodigd om te reageren,
jaarlijks de bekendheid en waardering van
strategie stoelt daarom op de volgende drie
aandacht besteed aan de vele manieren
zonder dat direct om geld wordt gevraagd.
goede doelen bij het Nederlandse publiek.
pijlers:
waarop de organisatie strijdt voor een
Een ander onderzoek dat het Leger des Heils
- het werven van nieuwe donateurs;
menswaardig bestaan aan de onderkant van
Inkomsten uit en kosten
gebruikt is Charicom, van onderzoeksbureau
- het behouden van bestaande donateurs;
de samenleving. Daarnaast zijn er specifieke
fondsenwerving
Heliview. Dit meet twee keer per jaar onder
- h et ‘opwaarderen’ van bestaande
mailactiviteiten, die uitsluitend bedoeld zijn
Het totaal van de inkomsten uit eigen
om donateurs te informeren over ons werk en
fondsenwerving bedroeg in 2011 € 24,3
meer de bekendheid van goede doelen. Uit
donateurs.
dit onderzoek komt naar voren dat de
86
verantwoording af te leggen over de
miljoen (2010 € 25,3 miljoen). Het
spontane naamsbekendheid van het Leger
Er wordt onderscheid gemaakt naar actieve
besteding van gelden. Elk jaar ontvangen de
percentage voor kosten eigen fondsen-
des Heils als goed doel bij het Nederlandse
(laatste gift minder dan 12 maanden geleden)
actieve donateurs daarom een verkort
werving bedraagt in 2011 14,8%. In 2010
publiek laag is (<1%). Dit betekent dat maar
en inactieve donateurs (laatste gift langer dan
jaarverslag met daarin de belangrijkste
bedroeg het kostenpercentage 12,3%.
weinig Nederlanders de naam van het Leger
12 maanden geleden). Actieve donateurs
gegevens van het afgelopen jaar.
De netto inkomsten uit fondsenwerving zijn
des Heils spontaan noemen. De geholpen
worden benaderd met een regulier
bekendheid van het Leger des Heils scoort
programma van thema-mailings. Voor
Voor donateurs is er een speciaal magazine:
echter meer dan 95%! Dat wil zeggen dat
inactieve donateurs is er een apart ‘reactive-
Kans. Het blad verschijnt driemaal per jaar.
verreweg de meeste Nederlanders het Leger
ringsprogramma’, dat erop gericht is om
Met Kans wil het Leger des Heils het
Het najaar is normaal al een sterke periode,
des Heils wel degelijk van naam kent.
inactieve donateurs weer tot actieve
Nederlandse publiek laten zien wat het Leger
in 2010 was dit uitzonderlijk. Dat is goed
donateurs te maken.
doet en wie nu de mensen zijn die een beroep
zichtbaar bij opbrengsten van donateurs.
Met het ingezette beleid streeft de organi-
daarmee gedaald t.o.v. 2010. Na de grote stijging in 2010 was dit te verwachten.
doen op de hulpverlening van de organisatie.
Ook de opbrengsten uit nalatenschappen
satie ernaar om het Leger des Heils weer
In 2009 kende het Leger des Heils 207.127
Het Leger des Heils doet dat met een
ten gunste van het Leger des Heils zijn de
beter op de kaart te zetten als actief
actieve donateurs en 265.397 inactieve
schrijfstijl, vormgeving en fotografie die
laatste jaren stabiel en komen voor het derde
fondsenwervend goed doel. Het Leger des
donateurs. In totaal dus 472.524. Het jaar
aansluit bij de belevingswereld van de
jaar boven € 9 miljoen. Het percentage
Heils heeft als doelstelling om opnieuw een
2010 liet een positieve ontwikkeling zien in
gemiddelde Nederlander. Uit reacties en
kosten eigen fondsenwerving blijft binnen
toppositie in de bekendheid en waardering
het donateurbestand, 229.795 actieve
lezersonderzoek blijkt dat Kans een eigentijds
een acceptabele bandbreedte. Als interne
bij potentiële donateurs in te nemen. Het
donateurs en 257.173 inactieve donateurs.
blad is dat doet waarvoor het bedoeld is, en
norm voor kosten eigen fondsenwerving
bijzondere is dat de scores van de onder-
Het totaal komt daarmee op 486.968
dat op een manier die binnenkomt bij mensen.
wordt een maximum van 19,8% gehanteerd.
zoeken nog geen verandering laten zien,
donateurs. In 2011 heeft zich dat ontwikkeld
Tegelijkertijd wordt met Kans verantwoording
Het CBF-keurmerk hanteert een maximum
terwijl de opbrengsten uit particuliere
tot 220.524 actieve donateurs en 257.791
afgelegd over de besteding van de giften die
kostennorm van 25%.
fondsenwerving zich goed ontwikkelen.
inactieve donateurs.
het Leger van de donateurs heeft ontvangen.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Bestedingen uit fondsenwerving Het bestuur van de Stichting Leger des Heils Fondsenwerving stelt fondsen ter beschikking
Financieel
aan uitvoerende entiteiten binnen het Leger des Heils in Nederland. Voor de vaststelling en toetsing van de bijhorende doelstellingen zijn de besturen van deze uitvoerende entiteiten zelf verantwoordelijk. De belangrijkste bestedingen vinden plaats binnen de Stichting
magazine 06
Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg en de afdeling Internationale
Exclusief buurtdossier:
Het Leger komt dicht bij u
Ontwikkeling & Samenwerking (IOS) van het Kerkgenootschap Leger des Heils.
Eltjo Bos was drankverslaafd
Het bestuur van de stichting Leger des Heils Fondsenwerving toetst in zijn vergaderingen
Met een pistool door de stad
de bestedingen en financieringen op kwaliteit, haalbaarheid en relevantie. Deze toetsing vindt plaats op basis van het projectoverzicht en de
Steun Frank
Maak hem de hardloopheld
projectbeschrijvingen zoals deze bij wijze van aanvraag ingediend worden. De uitvoerende entiteiten zelf hanteren erkende kwaliteitssystemen om een verantwoorde besteding van fondsen te waarborgen. In het hoofdstuk kwaliteitsbeleid worden die nader beschreven. Toelichting op onze fondsenwervende activiteiten
• Collectes kerstfeestvieringen; Elk jaar houden korpsen van het Leger des Heils plaatselijke ‘kerstpottenacties’ onder andere ten behoeve van hun kerstvieringen en andere sociaal maatschappelijke activiteiten.
George is weer vrij Achterop vertelt hij over zijn toekomst
jaarverslag Leger Des Heils 2011
87
88
• Landelijke huis-aan-huiscollecte In 2010 is gestart met het opzetten van een nieuwe landelijke huis-aanhuiscollecte. Het lidmaatschap van de stichting Collecteplan is aangevraagd en verkregen per 2011. Per 2012 heeft het Leger des Heils weer een vaste plaats op het landelijk collecterooster. In 2010 en 2011 is veel tijd en aandacht besteed aan het ondersteunen van de bestaande lokale collectes die veelal in het teken stonden van kerstvieringen. In de nieuwe organisatie is deze doelstelling verbreed naar ‘sociaal maatschappelijke activiteiten’. Per 2011 hebben vrijwel alle lokale korpsen deelgenomen aan de nieuwe huis-aan-huiscollecte. Naast een fondsenwervende doelstelling heeft de nieuwe collecte ook tot doel om als Leger des Heils weer zichtbaar en herkenbaar te zijn voor het publiek en om nieuwe contacten te leggen met het publiek. • Inkomsten uit donaties via directmailacties Onder deze noemer vallen themamailings, prospectmailings en mailings om inactieve donateurs op te roepen weer te gaan doneren. In het verleden werden jaarlijks vier standaardmailings met een vaste adresselectie verzonden. In 2011 ging het om bijna twintig mailings met verschillende doelgroepen en afwijkende mailpacks.
• Inkomsten uit donaties via incassomachtigingen Het Leger des Heils streeft ernaar zo veel mogelijk donateurs op automatische incasso te krijgen. De werving hiervoor vindt voornamelijk via telemarketing plaats. Hierbij worden drie ‘beltrajecten’ onderscheiden: ‘acceptgiro-donateurs’, inactieve donateurs en nieuwe donateurs. Het doel is steeds gelijk: incidentele donateurs bewegen om donateur met incassomachtiging te worden. • Schenkingen Door middel van een schenkingsakte kan een donateur zich verbinden om gedurende minimaal vijf jaar een vast bedrag te schenken. Dit is voor beide partijen interessant, het Leger des Heils heeft een harde toezegging voor meerdere jaren en de donateur heeft een serieuze aftrekpost op zijn aangifte inkomstenbelasting. Sinds enkele jaren vindt actieve werving hiervoor plaats. Het blijkt dat donateurs het heel prettig vinden vrijblijvend advies te krijgen over hoe hun donatie voor het Leger en henzelf nog meer voordelen kan hebben. • Giften Dit zijn giften van particulieren, bedrijven en vermogensfondsen. Voor de laatste categorie geldt dat deze uitsluitend op specifieke projecten worden toegekend
na een soms complex aanvraagtraject.
Gedragscode
Giften in natura worden zoveel mogelijk
Het Leger des Heils stelt hoge eisen aan de
gekapitaliseerd in het jaar van ontvangst.
wijze waarop, en de intensiteit waarmee,
• Nalatenschappen Inkomsten uit nalatenschappen zijn moeilijk te voorspellen. De uitkomsten zitten de laatste jaren boven 9 miljoen, dit is hoopgevend. De tijd zal leren of dit toch eenmalige uitschieters zijn of een voorbode van een structurele toename. De acties op het terrein van werving blijven noodzakelijk om structureel meer inkomsten uit nalatenschappen te verkrijgen. De resultaten hiervan zullen pas op middellange termijn zichtbaar zijn. De opbrengsten worden verantwoord in het jaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Pas in het jaar waarin de nalatenschap daadwerkelijk ontvangen is, wordt deze toegedeeld aan de doelstelling. • Bijdrage uit de kledinginzameling door Leger des Heils ReShare BV Leger des Heils ReShare BV stelt jaarlijks een vast bedrag per kilogram ingezamelde kleding ter beschikking aan hulpverlening door het Leger des Heils. In 2010 ging het om vijf eurocent per ingezamelde kilo kleding. Voor 2011 is deze eveneens vastgesteld op vijf eurocent per kilogram.
fondsen worden geworven. De afdeling Fondsenwerving & Marketing houdt zich dan ook aan de gedragscode voor fondsenwervers van het Instituut Fondsenwerving. Belangrijke elementen uit deze gedragscode zijn:
• respect voor privacy en keuzevrijheid van de donateur; • het publieke vertrouwen mag niet beschaamd worden; • naleving van Nederlandse wet- en regelgeving; • geen persoonlijk winstbejag; • verstrekking van alle relevante informatie aan het publiek. Tevens is het Leger des Heils lid van de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI) en is als zodanig gehouden aan de afspraken en besluiten die binnen de VFI zijn genomen. Een onderdeel daarvan is de Code Wijffels, een code voor goed bestuur die geïntegreerd is in de nieuwe richtlijn 650 van het CBF-keurmerk. Kwaliteit en klachtenverantwoording Het Leger des Heils heeft kwaliteit, betrouwbaarheid en transparantie hoog in het vaandel staan. Stichting Leger des Heils Fondsenwerving beschikt over het Keurmerk
jaarverslag Leger Des Heils 2011
klachtenprocedure is vastgelegd dat een
Vereniging van Fondsenwervende Instellingen
klacht uiterlijk binnen twee weken na
(VFI). De door VFI ontwikkelde gedragscode,
ontvangst van de klacht in behandeling moet
en de daarbij behorende uitgangspunten,
worden genomen en dat de doorlooptijd van
worden door het Leger des Heils gehanteerd
een klacht nooit langer dan een maand mag
bij al zijn fondsenwervende activiteiten. De
zijn. Als de klacht binnen dit tijdsbestek
VFI lidinstellingen stellen dat hun handelen
onverhoopt niet kan worden behandeld,
dient te worden bepaald door een aantal
ontvangt de klager zo spoedig mogelijk
leidende beginselen, zogenaamde basis-
informatie over de verwachte werkwijze en
waarden. Deze basiswaarden zijn respect,
tijdsduur van de afhandeling.
openheid, betrouwbaarheid en kwaliteit.
In 2011 zijn 2,5 miljoen mailpacks verspreid,
Financieel
CBF en is sinds vele jaren actief lid van de
waarvan 1,5 miljoen aan actieve donateurs Onderdeel van het kwaliteitsbeleid van de
en 1 miljoen aan potentiĂŤle donateurs. In
stichting Leger des Heils Fondsenwerving is
totaal zijn 200 klachten geregistreerd. De
een heldere klachtenprocedure. Een klacht is
registratie betreft schriftelijke klachten en
een uiting van ontevredenheid die voortkomt
klachten via email. Van deze klachten heeft
uit een verschil tussen ervaring en
het merendeel betrekking op het aantal
verwachting. Vragen en opmerkingen zijn in
mailings. Voor donateurs die dat willen kan
beginsel geen klachten. Toch kan de
de frequentie naar wens ingesteld worden.
oorsprong van de vraag of opmerking in
De overige klachten waren zeer divers van
teleurstelling of ontevredenheid liggen. In dit
karakter en lopen uiteen van klachten over
soort situaties is het van belang om door te
bejegening bij telemarketing tot aan
vragen en de vraag eventueel als klacht te
bezwaren over het vestigen van voor-
behandelen. De klachtenprocedure waarover
zieningen van het Leger des Heils in de
de stichting Leger des Heils Fondsenwerving
directe woonomgeving van de donateur. Het
beschikt, is in 2008 geactualiseerd. Klachten
gaat hier echter om zeer geringe aantallen
die binnenkomen, worden centraal gedocu-
die het op dit moment niet rechtvaardigen
menteerd in een klachtenregister. De
om het beleid daarop actief bij te stellen.
binnengekomen klachten worden periodiek
Bij de behandeling van klachten is het
geanalyseerd en opgevolgd en gerappor-
uitgangspunt dat de donateur gelijk heeft.
teerd aan de directie.
Aanpassingen worden op maat en naar
Zonodig wordt het beleid bijgesteld en
wens uitgevoerd.
89
n
worden procedures aangescherpt. In de
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Leger des Heils ReShare Overzicht van de bijdrage van Leger des Heils ReShare aan het goede doel Exploitatie 2011 x € 1.000
Leger des Heils ReShare zamelt gebruikte kleding en andere soorten textiel in. Deze inzameling levert financiële middelen
Exploitatie 2010 x € 1.000
Exploitatie 2009 x € 1.000
Exploitatie 2008 x € 1.000
Directe bijdragen
op. Hiermee wordt het werk van het Leger des Heils in
Bijdrage aan Leger des Heils Fondsenwerving
binnen- en buitenland ondersteund.
Ondersteuning overige Leger des Heils-projecten
173
197
227
210
125 298
125 322
125 352
153 363
194
209
217
112
190 384
171 380
92 309
92 204
682
702
661
567
Indirecte bijdragen
90
Lichte daling in netto inzameling;
Trend: stijging van de kostprijs
stijging in verkoopprijzen
De kostprijs in 2011 is met ruim 10%
De lichte daling (2010) van het inzamelvolume,
gestegen als gevolg van hogere inkoop-
heeft zich in 2011 voortgezet. Marktanalyse
prijzen. De in 2010 aangekondigde trend van
onder andere inzamelaars leert dat dit een
verminderde charitatieve overeenkomsten en
landelijke trend is. Het totaal door Leger des
volume is duidelijk zichtbaar geworden in
Heils ReShare ingezamelde volume in 2011
2011. Voor het deel charitatief ingezameld
is 25,5 miljoen kilo. Dit is 1,8% minder dan in
textiel hoeft geen vergoeding te worden
2010 werd ingezameld. De landelijke afname
betaald aan een gemeente of andere partij.
Vergoeding aan Leger des Heils-korpsen Ondersteuning arbeidsre-integratie
Totaal bijdragen aan het goede doel
Resultaat textielinzameling na aftrek van bijdragen aan het goede doel Exploitatie 2011 x € 1.000
in volume heeft geresulteerd in een verdere versterking van de vragende markt.
Innovatie
Als gevolg hiervan heeft Leger des Heils
Het jaar 2011 heeft in het teken gestaan van
ReShare kans gezien de afzetprijs met 6,8%
innovatie en verdere professionalisering. De
te laten stijgen.
implementatie van de nieuwe ERP-software
Nettoresultaat
Exploitatie 2010 x € 1.000
9
-196 *
Exploitatie 2009 x € 1.000
Exploitatie 2008 x € 1.000
-51
494
en het hiermee verder optimaliseren van de fysieke operatie, zullen in 2012 moeten leiden tot kostenbesparingen en tevens een bijdrage moeten leveren aan de milieudoelstelling voor reductie van de CO2-uitstoot. Halverwege 2011 is de de textielinzameling van het Leger des Heils ISO 9001 (Kwaliteit) en 14001 (Milieu) gecertificeerd.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Rendement textielinzameling In 2011 heeft Leger des Heils ReShare € 682.000 opgebracht voor de eerstelijns
Financieel
hulpverleningsprojecten van de korpsen, arbeidsre-integratieprojecten en projecten van het Leger des Heils, zoals een project voor weeskinderen in Honduras en de ondersteuning van hulpverleningprojecten in Kharkov en Lviv in de Oekraïne. Daarnaast heeft de textielinzameling van het Leger des Heils in totaal € 1.205.000 bijgedragen aan de Nederlandse samenleving. Deze gelden worden overgemaakt aan gemeenten en onder meer ingezet
91
voor de verlaging van de afvalstoffenheffing of het ondersteunen van lokale arbeidsreintegratieprojecten. In totaal heeft Leger des Heils ReShare in 2011 € 1.887.000 bijgedragen aan de Nederlandse samenleving en het goede doel. Milieurendement De CO2-besparing die Leger des Heils ReShare in 2011 door hergebruik van textiel heeft gerealiseerd, bedraagt ruim 72,8 miljoen kilogram. Deze besparing wordt bereikt door kleren opnieuw te dragen, waardoor geen nieuwe kleding hoeft te worden geproduceerd.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Ontwikkelingswerk toen en nu in Congo Congo. Het is de naam van twee landen in Afrika, eigenlijk een werelddeel op zich. “Immens groot en ongelooflijk boeiend,” zegt Jan Janssen (54), project officer bij de afdeling Internationale Ontwikkeling & Samenwerking (IOS).
[ INTERVIEW ]
92
Bij het Leger zijn je medicijnen gezegend
IOS ondersteunt en begeleidt sinds enkele jaren ontwikkelingswerk in deze regio. Maar de banden tussen Nederlandse Legermensen en Congo gaan veel verder terug, zoals blijkt uit het verhaal van majoor Nel Verstoep. Janssen: “Sinds 2007 zit ik bij het Leger in
Verstoep: “In november 1969 reisde ik af
Verstoep: “Op mijn veertiende wist ik al dat
Nederland, eerst als personeelsmedewerker,
naar Brazzaville, de hoofdstad van de
ik als verpleegster naar Afrika zou gaan.
maar toen ik na enkele maanden een
Republiek Congo. Acht jaar heb ik in dat land
Noem het een roeping, al was ik toen nog
vacature bij IOS zag, dacht ik: dat is het! De
gewerkt. Het Zwitserse Leger des Heils had
niet tot geloof gekomen. Dat gebeurde op
afdeling zat net in een belangrijke
daar een gezondheidscentrum: een klein
mijn zeventiende. Een jaar later begon ik de
overgangsfase. Tot die tijd hielden we ons
ziekenhuisje, een kraamkliniek en een kliniek
verpleegstersopleiding en vroeg ik God of Hij
alleen bezig met de financiering van
voor ambulante zorg. Het werk omvatte veel
de juiste deuren voor mij wilde openen. Nog
projecten. Projectondersteuning gebeurde
meer dan waarvoor ik was opgeleid. Ik kwam
tijdens mijn opleiding leerde ik het Leger des
vanuit het Internationaal Hoofdkantoor in
als verpleegster, maar stelde nu diagnoses,
Heils kennen. Heilssoldaten kwamen zingen
London. Nu begeleiden en ondersteunen we
schreef medicijnen voor en reed rond in de
in het ziekenhuis waar ik werkte. Hun
zelf de projecten die we financieren. Dat is
ambulance. Ook leidde ik nieuwe kraamver-
geloofsbeleving en werkwijze sprak mij aan.
veel efficiënter. En mooier, omdat wij door die
pleegsters op. Dat moest wel, want zelf
Ik werd heilssoldaat, volgde de officiersop-
betrokkenheid onszelf en onze achterban in
kwam ik niet aan dat werk toe. Daarnaast gaf
leiding en na nog een jaar verloskunde was
contact brengen met zo veel mensen in
ik les op school en verzorgde ik elke zondag
ik klaar voor Afrika.”
andere landen.”
een dienst in het kapelletje op het terrein.”
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat...
Janssen: “Het Leger heeft vierhonderd
vanwege de golf van geweld die door de
scholen en ruim vierduizend werknemers in
regio ging. Gelukkig is het sinds 2010 weer
het land. Ze staan bekend als betrokken
open en kan het werk worden voortgezet.
mensen. Dat is erg belangrijk, zeker wanneer
Maar we zitten ook in het andere Congo, de
je met kwetsbare groepen werkt. In onze
DRC (Democratische Republiek Congo), als
programma’s hebben we bijzondere
onderdeel van een alliantie van ontwikke-
aandacht voor meisjes en jonge moeders.
lingsorganisaties. In het oosten van dat land
Samen met het War Trauma Fund helpen we
werkt het Congolese Leger des Heils met vijf
slachtoffers van verkrachtingen om hun
andere lokale organisaties aan het verbeteren
ervaringen te boven te komen. Een ander
van onderwijs en gezondheidszorg. Ze
mooi project vormen de vaktrainingen voor
bouwen er vijf scholen en twee gezondheids-
voormalige prostituees. Die zijn mogelijk
centra en verzorgen trainingen voor leraren
gemaakt door de opbrengst van de kerst-
en de medische staf. Op het gebied van
potten in Nederland. Een sterk punt bij al dit
gezondheid wordt er ook veel gedaan aan
werk is dat we Gods liefde uitdragen naar
voorlichting. Het idee is dat de twee nieuwe
iedereen, zonder onderscheid. En we zijn er
klinieken op hun beurt gezondheidscomités
voor, tijdens en na een crisis.”
Financieel
Janssen: “Yangui is jaren dicht geweest,
in de dorpen gaan ondersteunen.” Verstoep: “We zitten op ‘grassroot level’,
1966 Eva den Hartog in Belgisch Kongo
Verstoep: “Satellietklinieken noemden wij
dicht bij de mensen. Dat spreekt aan. En
dat. In 1977 ben ik ook naar de DRC gegaan.
inderdaad, het Leger is goed georganiseerd.
De Belgische heilsofficier adjudant (en later commissioner) Henri Bequet start
Daar reisde ik als waarnemer van kliniek naar
Ze weten heel goed wat er moet gebeuren,
in 1934 met het korpswerk in de Belgische kolonie. Koning Leopold III verleent
kliniek: drie maanden hier, drie maanden
maar missen vaak de middelen. Daarom is
het Leger des Heils twee jaar later, op 21 februari 1936, een wettelijke status. in
daar. Uiteindelijk ben ik in Kasangulu in de
ondersteuning zo belangrijk.”
1937 steekt het Leger vanuit Leopoldville, de Congo-rivier over naar ‘het
provincie Bas-Congo gebleven. Daar zijn we
andere Congo’: Congo Brazzaville en vormt sinds december 1960 een
vanuit een kliniek begonnen met preventieve
Janssen: “Congo is immens groot en
geneeskunde: de dorpen in om voorlichting
ongelooflijk boeiend. Helaas zijn er veel
te geven, over seksualiteit, zwangerschap en
schrijnende situaties, maar ik ben onder de
Het geografisch veel grotere Congo (Zaire), tegenwoordig Democratische
voeding. Nu hadden we een groot stuk land
indruk van de veerkracht en de blijheid van
Republiek Congo, is niet alleen geografisch zeer uitgestrekt maar kent ook een
rondom de kliniek. We legden er groente-
de mensen.”
groot aantal activiteiten, met name gericht op het onderwijs. De Leger des
zelfstandig Leger des Heils territorie.
tuinen aan, waar moeders anderhalf uur per
Heils scholen geven tegenwoordig aan meer dan 100.000 kinderen onderwijs
dag kwamen werken. Ook de vaccinatiepro-
Verstoep: “Ja, die blijheid zal ik ook nooit
gramma’s liepen goed. En omdat we elke
vergeten. Als ik wat jonger was, zou ik er zo
dag een dagopening in de wachtruimte
weer naartoe gaan.”
en hebben bijna 5.000 leerkrachten en ondersteunende staf in dienst. n
Het Leger des Heils in de Democratische Republiek Congo heeft 29 klinieken
hielden, zeiden de mensen: bij het Leger zijn
en ziekenhuizen waar basis gezondheidszorg wordt geboden. Daarnaast wordt
je medicijnen gezegend.”
ook zorg geboden aan moeder en kind.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
93
Beleggingsbeleid Beleggingsrendement Het gerealiseerde beleggingsrendement
De Stichting Leger des Heils beheert het belegde vermogen voor alle onderdelen en
bedroeg 9,0% op de beleggingen van de reservepositie (vorig jaar 5,1%).
activiteiten van het Leger des Heils in Nederland. Eind 2011 bedroegen de beleggingen
Het beleggingsresultaat geschoond voor de eenmalige beleggingsbate uit de verkoop van
€ 71 miljoen (vorig jaar € 88 miljoen) met de opmerking dat eind 2011 een groot deel aan
de nominale portefeuille staatsobligaties
belegd vermogen bestaat uit liquide middelen.
bedroeg ongeveer 4,5% in vergelijking met begroot rendement voor 2011 van 3,5%. Het rendement op de beleggingen van het
94
Het Leger des Heils streeft naar een
Het Leger des Heils maakt, naast de
De beleggingen in effecten inzake de Leger
retraitefonds bedroeg 5,0% (vorig jaar 8,0%),
maximaal financieel rendement op zijn
expertise van zijn externe vermogens-
des Heils reservepositie, zijn gedaald van
slechts gering afwijkend ten opzichte van de
portefeuille gebaseerd op een defensieve
beheerders, gebruik van de algemene
€ 47,5 miljoen tot € 19,9 miljoen, met name
lange termijnverwachting van 5,6%.
strategie. In de keuze tussen financieel
advisering van een extern bureau,
door het liquide houden van grote bedragen,
rendement en toepassing van de uitsluitingen
IBS-Vermogensbeheer te Amsterdam.
zoals nader uiteengezet in dit hoofdstuk.
Het Leger des Heils heeft in 2009 een
wordt ondubbelzinnig gekozen voor toepassing van de ethische normen.
nieuwe richting gekozen die ook extern is De beleggingen zijn (in miljoenen euro’s)
gecommuniceerd. De gewijzigde besluit-
nader onder te verdelen in:
vorming was noodzakelijk omdat vanuit het
De externe vermogensbeheerders rapporteren maandelijks aan het Leger des Heils.
publiek en de media in toenemende mate Beleggingen
in miljoenen euro’s
Ten minste drie maal per jaar wordt het
beleggingsrol van het Leger des Heils. Met
beleggingsbeleid geëvalueerd met de vaste
Ultimo 2011
name de economische onzekerheden, de
Ultimo 2010
interne financieel deskundigen, aangevuld met de externe vermogensbeheerders. Deze evaluatie betreft de behaalde resultaten, de duurzaamheidsscreening, vooruitzichten en de bijzonderheden.
bankencrisis en het verlies aan morele Beleggingen reservepositie - Beleggingen in onroerend goed - Beleggingen in effecten - Liquiditeiten
Ten minste acht maal per jaar worden de beleggingsresultaten, duurzaamheids-
Beleggingen retraitefonds
1,7 19,9 26,2 47,8
4,4 47,5 9,6 61,5
23,3
21,5
screening en de algemene ontwikkelingen door de Financieel Secretaris verantwoord aan de Territoriale Financiële Raad (TFR).
negatieve signalen werden geuit over de
geloofwaardigheid van meerdere grote ondernemingen, maken het beleggen in aandelen voor het Leger des Heils nu niet wenselijk. In die keuze is rekening gehouden met een daling van de gemiddelde inkomsten als direct gevolg van een portefeuille zonder zakelijke waarden.
Totaal
71,1
83,0
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De keuze voor deze vermogensbeheerders is
Binnen het kader van het beleggingsbeleid is
gebaseerd op historische resultaten van de
eind 2011, met het oog op de turbulente
portefeuilles, de kwaliteit van rapportage,
ontwikkelingen op de financiële markten,
duurzaamheidsscreening en beheerskosten.
Financieel
voor beheerskosten en bedroeg ruim 3,5%.
besloten de nominale portefeuille te verkopen. Met name de aanhoudende daling
Voor de externe vergelijking van de
van het rendement op AAA-staatsobligaties
beleggingsresultaten wordt gebruikgemaakt
in combinatie met de risicobeoordeling van
van de navolgende indices:
dit soort staatsobligaties leidde tot de keuze
• Vastrentende waarden: EFFAS Euro Bond Indices Government all • Aandelen en beleggingsfondsen: 80% MSCI Europe en 20% MSCI World (euro hedged) • (Indirect) onroerend goed: EPRA Euro zone net return
om deze beleggingen te liquideren in afwachting van meer ‘normale’ financiële markten. De verkoopopbrengst van ruim € 28 miljoen, waarin begrepen een incidentele boekwinst van € 1,9 miljoen is tijdelijk gestald, verdeeld over een aantal Nederlandse financiële instellingen met een goede solvabiliteit. In januari 2012 is aan
Beleggingsbeleid retraitefonds
IBS-Vermogensbeheer advies gevraagd
De portefeuilleopzet van het retraitefonds is
over mogelijke aanpassingen voor het
ongewijzigd gebleven en gebaseerd op een
toekomstige beleggingsbeleid.
portefeuilleverdeling van 75% obligaties en
Na bespreking van de eerste adviesrap-
25% aandelen.
portage is een vervolgadvies gevraagd, waarbij ook de reguliere vermogensbe-
Het rendement over 2011 was gezien de
De verwachting is dat het lange termijn
om steeds een ladderportefeuille aan te
heerders (Schretlen & Co en Staalbankiers)
moeilijke marktomstandigheden goed te
rendement van de beleggingsportefeuille
houden bestaande uit 10 jaarporties van
zijn betrokken.
noemen (5%). De analyse achter de
door bovengenoemde maatregelen daalt van
€ 2,6 miljoen vervallend per jaar.
5,6% per jaar tot 4,5% per jaar. Het risico op
Deze portefeuille wordt in lijn met richtlijn 650
Externe vermogensbeheerders
doelstelling van dit interne fonds een zeker
hevige jaarlijkse fluctuaties in het beleggings-
niet op marktwaarde gewaardeerd, maar op
Het beheer van de beleggingsportefeuille is
gedeelte aandelenbeleggingen nodig heeft
rendement is echter vrijwel verdwenen.
nominale waarde en draagt daarmee bij aan
opgedragen aan twee externe
om op lange termijn (indexatie van) de
een stabieler patroon van beleggingsin-
vermogensbeheerders:
retraite-uitkeringen te kunnen waarborgen.
Tot medio december 2011 werd voor een
komsten. Het nettorendement op dit deel
Het lange termijn doelrendement voor het
bedrag ad € 26 miljoen staatsobligaties een
van de beleggingsportefeuille was gelijk aan
nominale portefeuille beheerd. De opzet was
de couponrente minus een beperkte afslag
• Staalbankiers (retraitefonds en missie gerelateerde investeringen) • Schretlen & Co (staatsobligaties)
portefeuilleverdeling is dat de aard en de
retraitefonds is onveranderd (5,6%).
jaarverslag Leger Des Heils 2011
95
96
Sociaal verantwoord beleggen
bedraagt dan 5% van de ondernemings-
gegeven aan deze focus. Vervolgens hoefde
Institutional Microfinance Fund I en II. Tevens
Het Leger des Heils heeft al vele jaren
omzet of als het onderdeel in sterke mate
slechts incidenteel geïntervenieerd te worden
heeft het Leger des Heils een belang in de
geleden gekozen om zijn grondbeginselen
bepalend kan worden geacht.
door verkoop van een fonds uit de porte-
(Afrikaanse) microkredietbank Musoni. Na
ook in zijn beleggingsbeleid zichtbaar te
Sedert 2006 heeft het Leger des Heils de
feuille. De werkwijze lijkt goed ontwikkeld te
bijstorting van € 200.000,- is in 2011 het
maken. Dit leidde ertoe dat geen beleg-
periodieke screening op ESG-aspecten
zijn, met de kanttekening dat het Leger des
aandelenbelang in Musoni gestegen. Dit
gingen waren toegestaan in wapenindustrie,
(‘environmental, social and governance’)
Heils geen behoefte heeft om actief als
belang in de Afrikaanse bank zal naar
alcohol, tabak en pornografie.
uitbesteed aan het researchbureau
‘aandeelhouderactivist’ op te treden, waar
verwachting verwateren door toetreding van
Systainalitics te Zeist. Dit onderzoeksinstituut
sommige andere maatschappelijke organi-
nieuwe sterke internationale aandeelhouders
Deze keuzes zijn naderhand uitgebreid tot de
is gespecialiseerd in het verkrijgen en
saties die keuze wel hebben gemaakt.
en een herstructurering van de
navolgende uitsluitinglijst:
toepassen van ethische beoordelingen van
• • • • •
Tabak;
ondernemingen en staten. De screening is
Het Leger des Heils ontvangt maandelijks
De huidige portefeuille missiegerelateerde
Alcohol;
samen te vatten als enerzijds het effectief
informatie van Systainalitics, waarbij inzicht
investeringen kan worden uitgebreid tot
Pornografie en goedkoop amusement;
bewaken van de ethische uitsluitingen en
wordt gegeven in het totaalprofiel van de
€ 5 miljoen. Het Leger des Heils heeft zijn
Gokken;
anderzijds het vermijden van beleggingen in
beleggingsportefeuille, alsmede eventuele
externe vermogensbeheerders gevraagd de
Wapen- en oorlogsindustrie (incl.
de slechter scorenden (op ethisch gebied) in
signaleringen van overschrijding van de
mogelijkheden te onderzoeken om actief te
toeleveranciers);
de betreffende sector.
ethische beleggingsnormen.
beleggen in gebieden die rechtstreeks
De externe vermogensbeheerders hebben in
samenvallen met de doelstellingen van de
In 2010 heeft het Leger des Heils besloten
hun mandaat instructie gekregen om deze
organisatie. Begin 2012 is door het Leger
tot een aanscherping van de ethische
signaleringen adequaat te verwerken door
des Heils een lidmaatschaps- en beleggings-
normering. Voortaan wordt positief gekozen
dat betreffende fonds te verkopen.
relatie aangegaan met Oikocredit Nederland
• Fraude en corruptie; • Kinderarbeid, discriminatie en schending van mensenrechten; • Ernstige milieudelicten; • Aanwezigheid in ‘gevoelige’ landen.
eigendomsstructuur.
uit de 40% beste ondernemingen van de
en Oikocredit International. Vooralsnog zijn
sector in plaats van het vermijden van
Eind 2011 heeft het Leger des Heils voor
de geïnvesteerde bedragen beperkt van
De uitsluitingen zijn van toepassing als de
beleggen in de 10% slechtst presterende
€ 2 miljoen belegd in een aantal microkrediet
omvang (€ 200.000).
voor de uitsluiting relevante omzet meer
ondernemingen. In 2011 is nadere uitwerking
fondsen, o.a. van Triodos en SNS
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Interne Risicoanalyse productieruimte die niet benut wordt, wat
De aanpassingen van het zorgstelsel in Nederland vorderen gestaag. Voor aanbieders van
Heils, wordt deze herziening aangestuurd vanuit verschillende bestuurlijke kaders. Hierdoor ontstaan nieuwe risico’s met betrekking tot de welzijns- en gezondheidszorg van de organisatie en komen bestaande risico’s in een ander perspectief te staan.
Activiteiten op het gebied van welzijns- en gezondheidszorg
Het merendeel van de zorg/begeleiding/ behandeling/toezicht dat het Leger des
Het risico van marktwerking in de zorg De toenemende marktwerking in de welzijns- en gezondheidszorg maakt het noodzakelijk dat activiteiten van (werkeenheden van) het Leger des Heils meer gerelateerd worden aan de hulpvragen van individuele cliënten. Voor veel activiteiten wordt alleen nog een vergoeding ontvangen als er daadwerkelijk individuele zorg verleend is aan de cliënt, dit gebeurt binnen de vooraf afgesproken/geïndiceerde kaders waarin deze zorg ook als zodanig is geregistreerd. Dit heeft de volgende consequenties:
• De bekostiging van zorg is (meer) gebaseerd op de geleverde prestatie of het behaalde resultaat, dit betekent: -- dat de financiering meer zal gaan plaatsvinden op basis van prestaties in plaats van een vast budget; -- dat meer onderhandeld moet worden
over de prijs van zorg - hiervoor is inzicht in de kostprijs van belang; -- dat het mogelijk moet zijn per product de prijs en kwaliteit te vergelijken. • Er moet ingespeeld worden op een (meer) fluctuerende vraag. Dit vraagt flexibiliteit met betrekking tot de inzet van mensen en middelen. Een flexibele(re) en efficiënte(re) planning van personeel is noodzakelijk. • De overheid stelt steeds stringenter en dwingender eisen aan de registratie en facturering van de zorg. Dit brengt met zich mee dat de informatiehuishouding hierop voortdurend moet worden aangepast. • Er tekent zich verder een tendens af dat binnen inkoopcontracten/ productieafspraken kavels worden aangebracht die voor een verdere versnippering zorgen.
Heils biedt, wordt bekostigd via aan cliënten toegekende indicaties/verwijzingen/diagnoses/vonnissen. Elke geleverde prestatie/dienst moet voldoen aan bepaalde kwaliteitscriteria. Op cliëntniveau moeten de afzonderlijke geleverde prestaties/diensten gefactureerd worden en afhankelijk van de van toepassing zijnde overheidskaders moet de daarbij behorende informatie geleverd worden aan instanties die eigen bijdragen van cliënten innen, respectievelijk moet het Leger zelf eigen bijdragen innen. Omdat het Leger des Heils zich richt op cliënten die vaak meerdere problemen hebben, is de compliance-omgeving van de organisatie zeer complex. Onvoldoende beheersing van dit terrein leidt tot inzet van personele kosten die niet vergoed worden en (andere)
in de toekomst.
• Om dit ondernemingsrisico te beheersen, wordt in de komende jaren op het terrein van de bedrijfsvoering het programma aangepast. Dit programma bevat o.a. de volgende elementen: -- voortdurende kostprijs(opbouw)analyse van zowel eind- als (interne) deelproducten; -- volledige urenregistratie zowel binnen het primaire- als het secundaire proces; -- verbeteren van de zorgplanning; -- flexibilisering van personeel (medewerkers zijn inzetbaar op meerdere afdelingen, voor meerdere producten); -- verbeteren van de informatiehuishouding; -- interne benchmarking en het traceren van ’best practices’; -- in kaart brengen van mogelijkheden tot kostenefficiency en doorvoeren van bezuinigingen; -- opstellen van een kader voor een doorlopend sociaal plan om (eventuele) personele gevolgen van het verlies van opdrachten als gevolg van marktwerking/aanbestedingen adequaat te kunnen opvangen; -- groei van het weerstandsvermogen in relatie tot toegenomen ondernemingsrisico;
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Financieel
welzijns- en gezondheidszorg die van veel ‘markten’ thuis (moeten) zijn, zoals het Leger des
weer leidt tot een lager productievolume
97
• gelet op de huidige onzekerheden en risico’s verbonden aan marktwerking zal worden onderzocht in hoeverre het verwerven van meer eigen middelen wenselijk is voor het ontplooien van specifieke Leger des Heils activiteiten voor kwetsbare mensen waarvoor vanuit de markt geen aanbod/financiering beschikbaar is.
als uitgangspunt dat wordt aangesloten bij
Onderscheidende criteria hierin ten opzichte
van zijn activiteiten accommodaties nodig.
de eerste behoeften van kwetsbare mensen.
van andere zorgaanbieders zijn:
Zowel aan het huren als aan het bezit hiervan
Daarom aanvaardt de organisatie vooralsnog
• het engagement/partner zijn van mensen zonder helper, gevoed vanuit de combinatie van christelijke identiteit/ gedrevenheid, vasthoudendheid, professionaliteit en imago; -- het integrale aanbod: het vanuit verschillende erkenningen/toelatingen kunnen inzetten van een combinatie van vakdisciplines - met een integrale ontschotte aanpak op alle leefgebieden is de organisatie in staat de situatie van uitsluiting te doorbreken en te werken aan een zinvol perspectief voor cliënten; -- het specialisme in het omgaan met complexe gedragsproblemen die vaak oorzaak zijn van uitval uit de (reguliere) zorg en waar andere zorgaanbieders geen antwoord meer hebben op de hulpvraag of combinatie van gedrag/ ziektebeelden van mensen zonder helper.
zijn risico’s verbonden. Voor huurpanden
dit risico. Wel zal het Leger des Heils zich blijven inzetten voor het tijdig signaleren van dergelijke neveneffecten van de stelselherziening. Het risico van positionering Het Leger des Heils wil voor cliënten het
98
bestaat het risico dat de huurverplichtingen geen gelijke tred houden met de ontwikkeling van de (via de tarieven) ontvangen vergoedingen/subsidies. Voor de eigendomspanden geldt het risico dat de (reële) verkoopwaarde lager is/wordt dan de boekwaarde.
Het risico van wijzigingen in
hoogst haalbare perspectief bieden (erbij
bekostigingssystemen
horen in de samenleving). Het bereiken
Het Leger des Heils richt zich op kwetsbare
hiervan vraagt meer dan alleen het bieden van
groepen in de samenleving. Deze mensen
zorg en hulp. Het vraagt om een innovatieve
hebben te maken met een cumulatie van
en ondernemende aanpak.
risicofactoren en problemen op meerdere
Het vraagt om verbreding van het huidige
leefgebieden. Veel activiteiten van het Leger
aanbod van het Leger. Het vraagt om een
worden dan ook uitgevoerd op de grenzen
gedragsverandering van de hulpverlener
van door de overheid via regelgeving
(sterkere focus op ‘empowerment’ van
afgebakende financieringssystemen.
cliënten), de organisatie (ruimte bieden voor
Het gaat dan met name om de overgangs-
ondernemen, pionieren) en van de samen-
gebieden tussen WMO - AWBZ -
leving (ruimte bieden voor kwetsbare mensen,
Zorgverzekeringswet - Forensische zorg
maatschappelijk ‘geaccepteerd’ gedrag).
- Reclassering - Wet op de Jeugdzorg.
Tegelijkertijd mag deze aanpak er niet toe
Tijdens de fase waarin elementen van
leiden dat ‘Leger des Heils-producten’ door
bestaande regelgeving worden overgeheveld
overheid en financiers niet (meer) herkend
Om de Leger des Heils-aanpak te faciliteren,
en tegelijkertijd worden herzien of afgeschaft,
worden. In de bedrijfsvoering blijft het maken
is een expertisecentrum opgericht.
De waarde van het vastgoed in eigendom is
ontstaat het risico dat er ‘gaten vallen’.
van de vertaalslag naar de reguliere zorgmarkt
Het landelijk expertisecentrum Leger des
onderhevig aan macro-economische
Hierdoor wordt niet alleen, al dan niet tijdelijk,
en financieringssystemen dan ook belangrijk.
Heils vervult een spilfunctie bij concept-
ontwikkelingen. Gegeven de huidige
de toegankelijkheid van hulp en zorg voor
Hiertoe behoort ook het behoud en onder-
ontwikkeling, interne communicatie en
kredietcrisis/economische teruggang bestaat
cliënten van het Leger des Heils bemoeilijkt,
houden van (eisen verbonden aan) de
trainingen gerelateerd aan deze karakteris-
het risico, dat de marktwaarde van het
maar blijken geleverde hulp en zorg (achteraf)
erkenningen en toelatingen.
tieke aanpak.
vastgoed lager wordt dan de boekwaarde.
Voorzien wordt dat de opbrengsten van de activiteiten, die vanuit huurpanden worden gedaan, in de komende jaren niet zodanig wijzigen dat niet aan de huurverplichtingen zou kunnen worden voldaan. Om het risico van boekverlies te beheersen, wordt afgeschreven op de eigendomspanden ten laste van de exploitatierekening. Om de (veiligheids)risico’s verbonden aan de accommodaties die in gebruik zijn te beheersen, voert DTZ-Zadelhoff jaarlijks bij alle accommodaties een audit uit. Verder taxeert DTZ-Zadelhoff jaarlijks de waarde van de accommodaties die eigendom zijn.
niet aan de (nieuwe) formele kaders te
Een eventueel boekverlies manifesteert zich
voldoen. Declaratie van de geleverde hulp en
Om dit te bewerkstelligen heeft het Leger
Het risico van vastgoed
op het moment dat accommodaties worden
zorg is dan niet mogelijk. Het Leger hanteert
des Heils een eigen aanpak geïntroduceerd.
Het Leger des Heils heeft voor de uitvoering
verkocht.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Sinds 2009 is sprake van een transitiefase
eigendomspanden als huurpanden) lagen de
in de vorm van hypothecair krediet, aange-
voor de bekostiging vanuit de AWBZ voor de
vastgoedrisico’s al bij het Leger des Heils en
trokken. Deze leningenportefeuille heeft een
materiële vaste activa die tot en met
leidt de invoering van de NHC in de integrale
langdurig karakter. Het Leger loopt rente-
Afnemend aantal kerkelijke leden
31 december 2011 in aanmerking kwamen
tarieven tot een verandering van de hoogte
risico op de momenten van renteherziening
De belangstelling in de maatschappij voor
voor integrale nacalculatie (zogenaamd
en volatiliteit (op basis van zorgzwaarte) van
van de opgenomen leningen. Om te bepalen
religie en spiritualiteit is misschien wel groter
“vergunningsplichtig WTZi vastgoed”). Dit in
de kapitaallastenvergoeding.
welke renterisico’s in enig jaar gelopen
dan ooit tevoren. Tegelijkertijd is er terughou-
worden, zijn de data van de renteherzie-
dendheid te bespeuren om spiritualiteit te
per 1 januari 2012 vervangen door een
Het Leger des Heils heeft om deze reden een
ningen van de hele leningenportefeuille in
beleven binnen institutionele kaders, zoals
systeem van prestatiebekostiging.
integrale analyse uitgevoerd op de impact
kaart gebracht. Overwogen is om rente-
bijvoorbeeld kerken. Het Leger des Heils
Kapitaallasten op deze panden worden
van de invoering van de NHC voor zowel
instrumenten als een ‘paraplu’ over de
heeft een eigen cultuur en traditie. Dit kan
voortaan bekostigd via een normatieve
eigendomspanden als huurpanden. Op basis
gehele leningenportefeuille in te zetten,
zowel aantrekkelijk als belemmerend zijn
huisvestingscomponent (NHC) in de integrale
van deze analyse heeft het Leger geconclu-
waardoor er een evenwichtige spreiding in
voor nieuwe leden. De uitdaging voor het
tarieven, waarbij tot 2018 een overgangs-
deerd dat de invoering van de NHC niet tot
het renterisico zou kunnen worden bereikt.
kerkelijk werk van het Leger des Heils is dan
regeling geldt waarin de nacalculatie van
een lagere kapitaallastenvergoeding leidt dan
Hiervan is echter afgezien omdat dit
ook om met behoud van waarden en
kapitaallasten wordt afgebouwd en de
de oude regeling, met uitzondering van een
specifieke beheercapaciteit vergt, en omdat
normen, missie en identiteit, innovatieve
vergoeding op basis van NHC wordt
gehuurde grootschalige voorziening
dit de directe relatie tussen afzonderlijke
activiteiten te ontwikkelen die een brug slaan
opgebouwd. Hierdoor zijn voor de categorie
waarvoor tot en met 2011 een nacalcu-
vaste activa met de hiervoor aangetrokken
naar mensen om op een eigentijdse wijze
vastgoed met nacalculeerbare kapitaalslasten
leerbare kapitaallastenvergoeding werd
leningen zou verbreken.
kerkelijk actief te worden.
(zowel voor eigendomspanden als
ontvangen. Voor dit pand heeft de NZA aan
huurpanden) de risico’s op vastgoed
het Leger des Heils een vergoeding
In de huidige financiële markt is de rente (nog
De afname van het ledenaantal van het
overgedragen aan het Leger des Heils. Deze
toegekend ter compensatie van de negatieve
altijd) laag. Op momenten dat dit mogelijk is,
kerkgenootschap is in voorgaande jaren
risico’s omvatten exploitatierisico’s (leegstand,
impact van de NHC. Deze compensatie-
wordt er bij aangaan van nieuwe rentevastpe-
beperkt gebleven tot ongeveer 2-3% per
onderbezetting), marktontwikkelingsrisico’s
vergoeding zal in samenspraak met de
riodes voor gekozen om deze zoveel mogelijk
jaar. Ondanks de samenvoeging van korpsen
en hierdoor het risico van duurzame waarde-
verhuurder moeten leiden tot een lagere
gelijk te stellen aan het restant van de
in 2010 en 2011 is de daling van het aantal
vermindering of verlieslatende huurcontracten
toekomstige huur.
resterende looptijd van betreffende leningen.
kerkelijke leden gelijk gebleven en is het
Het Leger des Heils zal ook voor nog niet
Intern heeft het Leger des Heils stand-by
gendienst stabiel bij een kleiner aantal
Voor Kleinschalige Woonvoorzieningen gold
afgeschreven restwaarden van gesloopte
kredietfaciliteiten beschikbaar voor de
korpsen. De organisatie wil vanuit haar
tot 31 december 2011 een AWBZ kapitaal-
panden, indien van toepassing, een beroep
doelstelling, waarbij de interne rente wordt
missionaire grondslag echter het aantal
lastenvergoeding op basis van het aantal
doen op de compensatieregeling van de NZA.
bepaald op de marktrente op moment van
kerkelijk betrokken personen zien groeien.
opname.
Het kerkgenootschap heeft vanaf 2009
bij structurele exploitatieverliezen.
totaal aantal bezoekers van de zondagmor-
gecontracteerde plaatsen. Met ingang van 2012 is voor deze categorie vastgoed
Renterisico
intensief gewerkt aan een strategieherziening
eveneens sprake van een transitiefase naar
Ter financiering van vaste activa ten behoeve
die moet leiden tot vitalisatie van de
bekostiging door middel van de NHC tot
van de bedrijfsvoering van welzijns- en
kerkelijke gemeenten en betere toerusting
2018. Voor deze panden (zowel
gezondheidszorg wordt vreemd vermogen,
van het lokale (vrijwilligers)kader.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Financieel
beginsel risicoloze bekostigingssysteem is
Kerkelijke activiteiten
99
De strategieherziening van het kerkgenoot-
De Nederlandsche Bank heeft in 2008 op
schap concentreert zich op een aantal
basis van door het Leger des Heils overlegde
belangrijke keuzes, zoals de nadruk op
feiten van een niet- afdwingbare pensioen-
’eigenaarschap’ door de lokale leden van de
rechtregeling en de speciale status van het
kerkelijke gemeente, innovatie van
Officiersverbond, besloten dat de
programma’s van evangelisatie, geloofs-
Pensioenwet niet verplicht van toepassing is
verdieping en sociale hulpverlening. Ook is
op het Retraitefonds.
de werving van nieuwe officieren van groot belang ter vervanging van de op retraite
Het Leger des Heils heeft in 2010 gerea-
gestelde collega’s en de gewenste uitbreiding
geerd op de maatschappelijke ontwikkeling
van het aantal officieren in de niet-kerkelijke
van de gemiddeld langere levensduur van de
activiteiten van het Leger des Heils.
Nederlandse bevolking. Na inwinning van advies bij de externe actuaris is gekozen
100
Een aantal taakgroepen, bemenst door
laten eind 2011 een tekort zien van ruim
Deze uitkeringen komen ten laste van de
voor toepassing van de nieuwste actuariële
zowel officieren, andere beroepskrachten en
zeven miljoen euro.
voorziening voor retraitetoelagen. De
tafels van het Actuariële genootschap, de AG
lokaal kader hebben in 2011 de plannen
In 2011 is echter sprake van een positief
voorziening wordt gevoed vanuit doorbelaste
2010-2060 (gepubliceerd op 30 augustus
verder uitgewerkt. In 2012 zullen alle
resultaat van € 730.000. Wanneer de
retraitekosten aan de aanstelling van de
2010). De keuze van deze overlevingstafel
taakgroepen hun werkzaamheden hebben
incidentele boekwinst uit de verkoop van
officieren en door het gerealiseerde beleg-
leidde in 2010 tot een extra kostenpost van
afgerond en zullen eventueel resterende
onroerend goed wordt geëlimineerd, resteert
gingsrendement van de specifieke beleg-
€ 2,2 miljoen.
taken worden ondergebracht in de
in 2011 een beperkt verlies. Voor de
gingen van het retraitefonds.
bestaande organisatie.
komende jaren worden nog aanvullende
De retraitevoorziening is berekend op
De benodigde technische voorziening van
maatregelen gezocht om het pro resto
actuariële grondslagen, maar anders dan bij
het retraitefonds bedraagt eind 2011 volgens
Structureel dekkingstekort
structurele tekort ad € 300.000 per jaar weg
normaal in het maatschappelijk verkeer
de berekeningen van de actuaris nagenoeg
van kerkelijke kosten
te werken. De financiële doelstelling van de
voorkomende pensioenregelingen, is bij het
onveranderd € 25,6 miljoen (vorig jaar € 25,7
De kerkelijke activiteiten worden niet vanuit
Strategieherziening is eind 2011 voor 90%
Leger des Heils de retraite eenzijdig door de
miljoen). De dekkingsgraad (d.w.z.
overheidsgeld gefinancierd, maar door
gerealiseerd.
leiding van het Leger des Heils in de vorm van
verhouding tussen belegde activa en de
Territoriale Financiële Raad (TFR) bij te stellen.
benodigde technische voorziening) steeg van
kerkelijke (leden)bijdragen, de opbrengst van tweedehands textiel, beleggingsopbrengsten
Ontwikkelingen retraitefonds
en een deel van de inkomsten uit nalaten-
Aan Leger des Heils officieren worden, na het
De gemiddelde leeftijd van op retraite
schappen. De jaarlijkse tekorten gedurende
bereiken van de daartoe gestelde leeftijd,
gestelde officieren is ultimo 2011 76,2 jaar en
Het Leger des Heils streeft naar een
voorgaande jaren (gemiddeld € 3,5 miljoen)
retraitetoelagen uitgekeerd. Daarnaast
gelijk aan vorig jaar. Ook de gemiddelde
dekkingsgraad van 120% voor het retraite-
werden steeds afgeboekt van de daarvoor
worden ook aanvullende uitkeringen gedaan
leeftijd van actieve officieren is door de
fonds, waarbij dan aan beleggingen 20%
beschikbare reserves. De vrij beschikbare
aan officieren die voor die datum arbeids-
instroom van een aantal jongere officieren
overwaarde bestaat ten opzichte van het
reserves zijn in 2007 geheel opgebruikt en
ongeschikt zijn geworden.
onveranderd gebleven op 54,3 jaar.
totaal van de actuarieel berekende
91,2% naar 92,4%.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
verplichtingen. Deze overwaarde wordt
belangrijk deel van de gewenste ontwikkelings-
wenselijk geacht om ruimte te bieden aan
programma’s gefinancierd met eigen fondsen-
risicodekking vanwege beleggen en stijgende
wervende inkomsten in Nederland.
toelagen ter compensatie van koopkrachtverlies door inflatie.
De internationale ontwikkelingsprojecten verdeelsleutel van het Leger des Heils, die
nieuwste actuariële tafels van het Actuariële
10% van de niet-bestemde inkomsten
Genootschap, de AG 2010-2060, liet het
toekent aan deze doelstelling. Een eventuele
verslagjaar in 2011 opnieuw een negatief
daling van eigen fondsenwervende
sterfteresultaat zien ad € 330.000 (vorig jaar
inkomsten heeft dus direct invloed op de
€ 373.000). Deze kostenpost is direct
beschikbare middelen om nieuwe projecten
verbonden met de langere gemiddelde
en programma’s mogelijk te maken.
Financieel
worden veelal gefinancierd vanuit de interne Ondanks de aanpassing in 2010 naar de
levensduur van officieren in verhouding tot de Nederlandse bevolking. De kostenfactor voor
beleid van het retraitefonds nader te
Internationale ontwikkelings-
Imagorisico
uitvoering van de retraiteregeling bedraagt
beoordelen. De beoordeling is met name
samenwerking
De ontwikkelingsprojecten worden geïnitieerd
7% ten opzichte van de uitkeringen, inclusief
gericht op risicobeoordeling en de
incidentele advieskosten in 2011.
houdbaarheid van de huidige regeling.
Financieringsrisico
Leger des Heils in de hele wereld. Ondanks
Externe adviseurs hebben een risico-
De inkomsten voor deze activiteiten komen
een specifieke kwaliteitsorganisatie (nationaal
Eind 2011 zijn de ingegane retraitetoelagen
beoordeling uitgevoerd en vervolgens nader
van het Nederlandse publiek (direct mail
en internationaal) die vanuit meerdere
op basis van het eerdere besluitvorming niet
geadviseerd over mogelijke oplossings-
acties, giften en nalatenschappen). Vanaf
invalshoeken toezicht houdt, is een
met de inflatie gecompenseerd. Dit betekent
richtingen. Op basis van deze advisering en
2007 is ook subsidiëring in het kader van het
gestroomlijnde projectuitvoering niet altijd
dat de koopkracht (ten opzichte van toelage
interne consultatie met overlegplatformen
Medefinancieringsstelsel door het ministerie
gegarandeerd. Aangezien het hier gaat om
van de actieve officieren) opnieuw niet wordt
van belanghebbenden is vervolgens in 2012
van Buitenlandse Zaken een belangrijke
de inzet van publieksgelden vanuit Nederland
ingelopen. Gezien de huidige economische
de keuze gemaakt om de huidige opzet van
inkomstenbron. De evaluatie van de MFS1
ten behoeve van kwetsbare mensen in
omstandigheden is echter het handhaven
het retraitefonds voort te zetten en een
programma’s is in 2011 positief afgerond.
ontwikkelingslanden, is zorgvuldigheid bij
van de bestaande retraitetoelage reeds een
aantal specifieke aanpassingen door te
forse beslissing waar tegelijk veel
voeren. De belangrijkste aanpassing betreft
Vanaf 2011 neemt het Leger des Heils deel
-rapportage noodzakelijk. Onjuistheden
Nederlandse pensioenfondsen met een
het formaliseren van het indexatiebeleid.
aan het aangepaste financieringsregime (MFS2)
kunnen snel uitwerking hebben op het imago
dekkingsgraad beneden de 105% hebben
als lid van Vereniging (Co-)Prisma, die weer
van het Leger des Heils als totaal.
moeten aankondigen over te gaan tot
deel uitmaakt van de bredere ICCO-alliantie.
kortingen tot maximaal 7%.
Het betreft hier Leger des Heils programma’s
en uitgevoerd door lokale afdelingen van het
iedere stap in de projectopzet, -uitvoering en
in Ghana en de Democratische Republiek In het verslagjaar heeft het Leger des Heils
Congo. Als gevolg van toegepaste kortingen
de aanzet gegeven om het toekomstige
in het toekenningsproces wordt een
jaarverslag Leger Des Heils 2011
101
Matchingrisico
Valutarisico
de economische crisis, terughoudender werd
In beginsel zijn de kosten en opbrengsten
Veel van de projecten worden goedgekeurd
om gebruikt textiel af te staan. Het Leger des
voor ontwikkelingswerk in evenwicht, omdat
en betaald in een andere valuta, vaak de
Heils kon minder textiel inzamelen dan het
Gezien het grote aantal fondsenwervende
projecten worden gezocht ter grootte van de
Amerikaanse dollar. Tussen het moment van
jaar ervoor en kon evenzeer niet het begrote
instellingen in Nederland, is er een risico dat
beschikbare inkomsten. Er is voor gekozen
goedkeuring en afronding van het project
volume bereiken.
instellingen elkaar beconcurreren op de
de kwaliteit van de project- en ondersteu-
kan een periode van enkele jaren liggen,
nende organisatie in Nederland te versterken
waarin de valutakoers sterk kan fluctueren.
om beter invulling te kunnen geven aan de
goede doelen markt. Het imago van het Vergunningenrisico
Leger des Heils als merk is sterk, maar
Vanuit de wetgever en lokale overheden
verdient blijvend aandacht. Het jubileumjaar
beoordeling van projectopzet, monitoring en
Specifiek ter afdekking van het valutarisico
wordt textielinzameling steeds meer als een
waarin het Leger des Heils zijn 125-jarig
evaluatie. Deze kwaliteitskeuze zal in
van de MFS2 projecten, de meerjarige
afvalinzamelactiviteit beschouwd, die aan
bestaan viert, biedt hiertoe een uitstekende
de overgangsperiode leiden tot hogere
wederopbouwprojecten in Haïti en het
vergelijkbare normen moet voldoen als de
mogelijkheid om het werk van het Leger des
organisatiekosten, waarna een groter
aflopende meerjarenprogramma met
inzameling van ander afval (huishoudelijk,
Heils onder de aandacht te brengen.
projectvolume kan zorgen voor een nieuw
het Leger des Heils in Indonesië zijn
chemisch, etc.). Dit heeft onmiskenbaar
evenwicht.
termijnaankopen gedaan die de uitgaande
gevolgen voor de bedrijfsopzet. Tevens
De brede activiteiten van het Leger des Heils
projectverplichtingen in USD mitigeren.
vragen lokale overheden vaak een financiële
in de samenleving en de betrokkenheid van
vergoeding voor het verlenen van een
grote groepen medewerkers en vrijwilligers
vergunning om textiel te mogen inzamelen.
maakt dat de organisatie ook kwetsbaar kan
De concurrentie in textielinzameling neemt
zijn voor negatieve publiciteit. Dit kan weer
Partnerrisico 102
het doneren aan goede doelen organisaties.
Het Leger des Heils werkt samen met de
Textielinzameling
Leger des Heils organisaties in de andere landen. Dit betreft veelal samenwerking
Marktrisico
nog steeds toe omdat naast specifieke
effect hebben op het goede imago van de
waarbij Nederland financiering en/of
Historisch gezien kent de opbrengstprijs van
textielinzamelaars ook steeds vaker
organisatie.
technische bijstand inbrengt. In een aantal
gedragen textiel een grillig verloop. Op dit
industriële afvalverwerkende bedrijven
situaties werken Leger des Heils donor-
moment ligt de marktprijs op een hoog
gebruikt textiel bij gemeenten inzamelen.
Tevens is er een risico op afhaken van
landen samen om zo een ontwikkelings-
niveau. Een sterke daling van de marktprijs
Een andere trend is dat gemeenten in een
bestaande donateurs en benaderen van
programma mogelijk te maken.
zou de textielinzamelonderneming van het
aantal gevallen textielinzameling koppelen aan
nieuwe donateurs vanwege de stringentere
Deze intensieve samenwerking binnen het
Leger des Heils verlieslatend kunnen
een lokaal of regionaal werkervaringstraject en
privacy wetgeving. De donateur heeft recht
wereldwijde netwerk The Salvation Army
houden. Op korte termijn wordt dat risico
daarbij voorkeur tonen voor lokale, soms aan
op een goed beheer van persoonlijke
heeft grote voordelen, maar houdt tevens in
niet als hoog ingeschat, omdat het volume
gemeenten geassocieerde, partijen.
gegevens. Daarbij wordt het zogenaamde
dat er geen vrijheid bestaat om alternatieve
van de textielinzameling momenteel laag is.
samenwerking aan te gaan vanuit Nederland
Op het gebied van textielinzameling is het
in de projectlanden, behalve als de Leger
Leger des Heils marktleider in Nederland.
des Heils leiding in dat land haar
Een dergelijke positie biedt kansen, maar
Risico van het verliezen van donateurs
medewerking verleent. Tekortkomingen in de
creëert ook kwetsbaarheid, omdat er eerder
De economische omstandigheden vanwege
samenwerking leiden daarom niet in alle
marktaandeel verloren dan gewonnen kan
de schuldencrisis zijn niet rooskleurig te
gevallen tot gewenste of noodzakelijke
worden. Dat risico tekent zich vanaf 2009
noemen. Daardoor is de kans aanwezig dat
verbeteringen.
ook af, doordat het publiek, als gevolg van
(potentiële) donateurs terughoudender zijn in
Bel-me-niet register en het feit dat een Fondsenwerving
donateur recht heeft op wettelijk verzet volledig gerespecteerd.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Vermogensbeleid Beleid inzake vorming eigen vermogen Financiering van materiële
De fluctuaties in de beleggingsinkomsten zijn
Heils onderkende risico’s worden toegelicht
van het Leger des Heils zijn:
vaste activa
als gevolg van het gewijzigde beleggings-
in het hoofdstuk ‘Interne risico-analyse’.
• sociale en maatschappelijke hulpverlening in Nederland; • evangelisatie en pastorale zorg; • hergebruik van kleding; • internationale ontwikkeling & samenwerking. Voor de continuïteit van het uitoefenen van deze activiteiten, is eigen vermogen noodzakelijk. De besturen van de onderscheiden juridische entiteiten voeren, gegeven de diversiteit van activiteiten en de hiermee samenhangende uitgaven en inkomsten, een zelfstandig vermogensbeleid. In dit beleid speelt de vaststelling van het benodigde eigen vermogen een belangrijke rol.
Vaste activa die ten behoeve van door de
beleid sterk afgenomen. De toedeling van de
Om tegenvallers uit hoofde van risico’s en/of
overheid gesubsidieerde activiteiten zijn
rente-inkomsten over het belegde vermogen
bedrijfsvoering te kunnen opvangen, moet
aangetrokken, worden in beginsel
ten gunste van de doelstellingen vindt nu
het Leger des Heils kunnen beschikken over
gefinancierd met vreemd vermogen. Voor
geheel plaats op basis van de couponrente
een weerstandsvermogen. Het noodzakelijke
niet-gesubsidieerde activiteiten worden
van de nominale obligatieportefeuille. Enige
geachte weerstandsvermogen kent een
investeringen in vaste activa eerst dan
vorm van vermogen wordt nodig geacht om
onder- en bovengrens en wordt berekend op
gedaan, wanneer hiertoe voldoende eigen
de onzekerheid van het financiële rendement
basis van twee invalshoeken:
vermogen aanwezig is. Dit om te vermijden
te kunnen opvangen. Eind 2011 heeft deze
dat deze (niet-gesubsidieerde) activiteiten
specifieke reserve haar maximumgrens ad
worden belast met toekomstige rente- en
ca. € 3 miljoen overstegen door de
aflossingsverplichtingen.
toevoeging van de boekwinst op de verkoop
Om in de toekomst gebouwen die
van staatsobligaties. In 2012 zal het surplus
gefinancierd zijn met eigen vermogen, te
ten gunste van de hulpverlening worden
kunnen vervangen zonder daar vreemd
uitgekeerd.
De onderkende functies van
vermogen voor te moeten aantrekken, is het noodzakelijk dat dit eigen vermogen jaarlijks
Het voldoen aan de regelgeving
op peil wordt gehouden.
in overeenstemming met de richtlijnen van
het eigen vermogen zijn:
• financiering van materiële vaste activa; • egalisatie van nog niet-gerealiseerde inkomsten; • voldoen aan de regelgeving; • weerstandsvermogen. Op basis van deze onderkende functies, is de behoefte aan eigen vermogen voor het Leger des Heils als geheel als volgt gedefinieerd:
subsidiërende overheidsorganen en Egalisatie van nog niet-
toezichthoudende instanties, worden
gerealiseerde inkomsten
verschillen tussen de werkelijke kosten en
Het Leger des Heils houdt vermogen aan ter
toegekende subsidiebudgetten specifiek
hoogte van de verwachte inkomsten uit
gereserveerd voor de onderscheiden
nalatenschappen die tot en met het boekjaar
gesubsidieerde activiteiten.
• Activiteiten bekostigd via overheidsregelgeving Voor de bepaling van de noodzakelijk geachte omvang, wordt voor de via overheidsregeling gesubsidieerde activiteiten gebruikgemaakt van het gewogen weerstandsvermogen volgens een externe benchmark (Waarborgfonds voor de Zorgsector). Of – indien dit hoger is – 5%, doch ten hoogste 15% van de exploitatieomvang van de door de overheid gesubsidieerde activiteiten, inclusief de ontvangsten van hiermee samenhangende eigen bijdragen van cliënten.
zijn aangemeld, maar nog niet zijn ontvangen. Eerst in het jaar van ontvangst,
Weerstandsvermogen
volgt beschikbaarstelling ter bekostiging van
Iedere organisatie kent algemene en
de doelstellingen.
specifieke risico’s. De door het Leger des
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Financieel
De belangrijkste activiteiten
103
Ontwikkeling weerstandsvermogen
120 100 80 Miljoen €
• Activiteiten niet-bekostigd via overheidsregelgeving Bij het wegvallen van publieke inkomsten (niet zijnde overheidssubsidies) dient het Leger des Heils in staat te zijn de niet-gesubsidieerde activiteiten, gedurende een periode van drie jaren, op een verantwoorde wijze af te bouwen en/ of alternatieve inkomsten te verwerven. De noodzakelijk geachte hoogte van dit weerstandsvermogen is gesteld op ten minste 1 en ten hoogste 1,5 maal de niet gesubsidieerde exploitatiekosten.
60 40 20
In het overzicht hiernaast wordt de berekening weergegeven van de omvang 104
0 2002
van het weerstandsvermogen alsmede de
2003
2004
hieraan gestelde onder- en bovengrens.
2005
Bovengrens
2006
2007
2008
Beschikbaar
2009
2010
2011
Ondergrens
Conclusies
tot € 56,0 miljoen eind 2011. Het actuele
berekening van de weerstandsfactor.
De bovenstaande grafiek laat zien dat het
weerstandsvermogen is daarbij € 2,7 miljoen
Het Leger des Heils beschouwt de stand van
Leger des Heils tien jaar geleden een groter
of 5% te laag om aan de door het Leger des
het huidige weerstandsvermogen als
weerstandsvermogen kende, zowel als
Heils zelf gestelde minimale waarde te
acceptabel. Het profiel van het Leger des
absoluut bedrag (bijna € 100 miljoen) als in
voldoen.
Heils, met een sterke regionale aanwezigheid
verhouding tot het gewenste weerstandsver-
De verbetering van het weerstandsvermogen
en spreiding over werksoorten en verschil-
mogen. Door de toename van de hulpverle-
in 2011 wordt met name veroorzaakt door
lende instanties, resulteert in meer kansen op
ningsactiviteiten en de gestage financiële
het batig exploitatieresultaat ad € 4,3 miljoen.
financiële weerbaarheid. Niettemin onderkent
tekorten bij het Kerkgenootschap in de
Daarnaast hebben enkele kleinere mutaties
het Leger des Heils dat groei van het
voorgaande jaren is de vermogenspositie
in het eigen vermogen plaatsgevonden en is
weerstandsvermogen met € 5 tot € 10
afgenomen.
de samenstelling van niet-gesubsidieerde
miljoen tot ca. € 60-65 miljoen gewenst is
In 2011 is het weerstandsvermogen met € 6
kosten tussen 2010 en 2011 enigszins
gezien de omvang van de gesubsidieerde
miljoen verbeterd van € 49,7 miljoen in 2010
gewijzigd. Deze factoren zijn belangrijk in de
hulpverlening.
n
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De weerstandsfactor per 31 december 2011 Exploitatieomvang
Besteed aan doelstelling (voor aftrek eigen bijdragen)
(bedragen x 1 miljoen euro) 2011
2010
2009
2008
2007
302,1 3,4 3,2 10,6
278,6 3,5 3,2 10,2
259,9 4,0 9,8
231,2 3,7 9,2
Totale exploitatieomvang
328,5
319,3
295,5
273,7
244,1
Overheidssubsidies Ontvangsten hulpvragers op grond van overheidsregelgeving
275,6 8,5
259,7 8,8
246,5 8,9
220,4 8,4
196,7 9,0
Exploitatieomvang gesubsidieerde activiteiten
284,1
268,5
255,4
228,8
205,7
44,4
50,8
40,1
44,9
38,4
Ondergrens weerstandsvermogen niet gesubsidieerde activiteiten
14,2 44,4
13,4 50,8
12,8 40,1
11,4 44,9
10,3 38,4
Ondergrens weerstandsvermogen
58,6
64,2
52,9
56,3
48,7
Bovengrens weerstandsvermogen gesubsidieerde activiteiten
42,6 66,6
40,3 76,2
35,5 60,2
28,8 67,4
30,9 57,6
109,2
116,5
95,7
96,2
88,5
Fonds activa
10,7 77,0 28,2 -59,9
12,2 75,4 24,0 -61,9
13,9 74,6 23,7 -62,0
11,6 72,0 24,9 -60,7
14,8 81,4 24,2 -58,5
Beschikbaar weerstandsvermogen
56,0
49,7
50,2
47,8
61,9
Weerstandsfactor op basis van ondergrens
96% 51%
77% 43%
95% 52%
85% 50%
127% 70%
Kosten beheer en administratie
Saldo: exploitatieomvang niet gesubsidieerde activiteiten
Berekening weerstandsvermogen per 31 december Ondergrens weerstandsvermogen gesubsidieerde activiteiten
Bovengrens weerstandsvermogen niet gesubsidieerde activiteiten Bovengrens weerstandsvermogen
Continu誰teitsreserve Overige reserves Fondsen
Weerstandsfactor op basis van bovengrens
Financieel
Directe kosten inzameling en verkoop
310,5 3,9 3,4 10,7
Kosten werving baten
105
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Een blik op de toekomst toezichthoudende besturen van het Leger des Heils in Nederland zijn goedgekeurd.
Het jaar 2011 was een jaar van stabilisatie, waarbij op veel fronten voorbereidingen zijn getroffen voor de uitdagingen van de komende jaren. In het Kerkgenootschap ligt de uitdaging om, in een
De exploitatie neemt in de begroting toe met € 11 miljoen of 3,5% van € 310 miljoen in
naar zingeving vragende wereld, een aansprekend aanbod te vinden. En dat op een kostenbasis
2011 tot € 321 miljoen in 2012.
die ‘duurzaam kerk van woord en daad zijn’ mogelijk blijft maken.
De groei van de exploitatie komt vrijwel geheel door de afronding van de gerealiseerde capaciteitsuitbreiding in de RIBW-woonvoorzieningen. Deze onder
106
In de professionele hulpverlening zijn de
Nederlandse hulpverlening toepasbaar wordt
Het Leger des Heils staat in zijn werk in de
Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ)
uitdagingen met name van financiële aard
aangeboden aan de buitenlandse partners in
Nederlandse samenleving niet alleen. De
gemerkte besteding neemt in 2012 toe met
(bezuinigingen door overheidsinstanties).
hun culturele context.
financiële bijdragen (en anderszins) door
€ 8,7 miljoen (+11,8%). Daarnaast zijn de
Maar ook het voortdurend aanpassen van
particulieren, bedrijven en fondsen kunnen
kosten van preventie en maatschappelijk
het hulpverleningsaanbod, steeds passend in
Op alle fronten is sprake van intensivering
niet genoeg worden geprezen. Juist dankzij
herstel hoger, onder meer door de uitbreiding
de karakteristieke Leger des Heils aanpak,
van hulpvragen, waarbij de financiële
die ongeveer 8 procent van de totale
van de ‘Bij Bosshardt’ buurtcentra.
blijft van belang.
omgeving soberder is geworden.
inkomsten is het voor het Leger des Heils
Tegelijkertijd dwingen de forse begrotings-
mogelijk om niet-gesubsidieerde taken uit te
De baten uit fondsenwerving gaan naar
De textielinzameling heeft in 2011 en begin
tekorten de Nederlandse overheden tot het
voeren (waaronder ook vaak innovatie in
verwachting met € 2,5 miljoen omhoog terwijl
2012 voorbereidingen getroffen om de
maken van keuzes. De politiek kiest
hulpverlening). Voor 2012 wordt, mede door
de kosten voor fondsenwerving gelijk blijven
inzameling nog efficiënter te maken.
nadrukkelijk voor verschuiving van landelijke
de invoering van de Landelijke Collecte met
op het kostenniveau van 2011. In het kader
Tegelijkertijd worden initiatieven gestimuleerd
en provinciale financieringssystematieken
de eigen vaste collecteweek (week 48), een
van de activiteiten rond het vieren van het
om textielsortering in Nederland zo in te
naar de lagere overheid.
toename voorzien van de baten uit eigen
125-jarig bestaan van het Leger des Heils in
fondsenwerving.
Nederland, wordt een extra toename
richten dat mensen met een drempel naar de arbeidsmarkt worden geholpen hierin
Voor het Leger des Heils zou dit kunnen
werkervaring op te doen.
betekenen dat de overheidsfinanciering
Begroting 2012
inschatting van de inkomsten uit nalaten-
afneemt en niet per se gelijke tred houdt met
De begroting 2012, waarin alle onderdelen
schappen (2012: € 10,5 miljoen) blijft als altijd
Internationale Ontwikkeling & Samenwerking
de toenemende maatschappelijke behoefte
van het Leger des Heils in Nederland zijn
onzeker, ondanks de gestaag opgaande lijn
werkt aan een programma-uitbreiding
aan hulpverlening. Dat vraagt om creativiteit,
samengevoegd, is te vinden op bladzijde
in de realisatie in de afgelopen jaren.
waarbij ervaring en methodieken vanuit
efficiënt werken, blijvend hoge inzet en
108. Deze begroting geeft een realistisch
intensieve samenwerking van alle
beeld van de financiële effecten van de
Aan de inkomstenkant zullen de beleggings-
betrokkenen.
beleidsplannen, zoals die door directies en
opbrengsten € 2,6 miljoen bedragen.
verwacht van 10.000 nieuwe donateurs. De
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De mogelijkheden in 2012 zijn beperkt om met een defensief beleggingsbeleid meer rendement te maken. De interne lange
Financieel
termijn rendementsverwachting van 5,6% wordt in 2012 zeker niet gehaald: de begroting gaat uit van een prognose van 3% die zelfs op dit lagere niveau niet eenvoudig te realiseren zal zijn, omdat de meeste gelden zijn belegd in kortlopende depositoâ&#x20AC;&#x2122;s. De begroting 2012 gaat uit van een batig saldo van â&#x201A;Źâ&#x20AC;Ż1,8 miljoen (0,6% van de exploitatieomvang). Voor het Leger des Heils is een ongeveer break-even resultaat op de lange termijn een goed uitgangspunt.
n
107
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samengevoegde begroting 2012, Baten Baten
(bedragen x 1 miljoen euro)
Begroting 2012
Werkelijk 2011
Toename (afname)
€
€
%
Baten uit eigen fondsenwerving Collecten
0,8
0,3
Mailingacties
4,3
4,2
0,1
2,4%
Incasso’s
3,4
3,0
0,4
13,3%
Schenkingsakten
0,6
0,6
0,0
0,0%
Giften
3,0
3,1
-0,1
-3,2%
Nalatenschappen
166,7%
10,5
9,6
0,9
9,4%
Verkoop textiel
2,8
2,4
0,4
16,7%
Overige baten uit eigen fondsenwerving
1,4
1,1
0,3
27,3%
26,8
24,3
2,5
0,7
1,9
-1,2
286,5
275,6
10,9
4,0%
Baten uit beleggingen
2,6
4,4
-1,8
-40,9%
Overige baten
4,7
4,0
0,7
17,5%
Som der baten
321,3
310,2
11,1
3,6%
Baten uit acties derden 108
0,5
Subsidies van overheden
10,3%
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samengevoegde begroting 2012, lasten Lasten
(bedragen x 1 miljoen euro)
Begroting 2012
Werkelijk 2011
Toename (afname)
€
€
%
Besteed aan doelstelling - Maatschappelijke opvang
61,3
63,8
- Ouderenzorg en gezondheidszorg
59,7
58,8
0,9
1,5%
- Jeugdzorg
37,2
37,6
-0,4
-1,1%
- Geestelijke gezondheidszorg
82,3
73,5
8,8
12,0%
- Preventie en maatschappelijk herstel
34,8
31,4
3,4
10,8%
- Reclassering
-3,9%
21,3
21,5
-0,2
-0,9%
- Evangelisatie en pastorale zorg
8,1
6,9
1,2
17,4%
- Kerkelijke sociale hulpverlening
3,2
2,8
0,4
14,3%
- Verslavingszorg
7,0
7,7
-0,7
-9,1%
- Internationale Ontwikkeling & Samenwerking
4,6
4,8
-0,2
-4,2%
- Voorlichting - Overige, per saldo, o.a. eigen bijdragen cliënten
2,2
1,7
0,5
29,4%
-9,7
-11,9
2,2
-18,5%
312,0
298,6
13,4
4,5%
Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving
3,6
3,6
0,0
0,0%
- Kosten van beleggingen
0,3
0,3
0,0
0,0%
Kosten beheer en administratie
Som der lasten
Resultaat
3,9
3,9
0,0
0,0%
3,6
3,4
0,2
5,9%
319,5
305,9
13,6
4,4%
1,8
4,3
-2,5
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Financieel
-2,5
109
Staatssecretaris Paul de Krom over de Wet Werken naar Vermogen Volgens de één is het de slechtste wet ooit en volgens de ander het beste recept voor een zelfstandig leven; de Wet Werken naar Vermogen (WWnV). Gaat het om het ei van Columbus, of helpt het mensen van de regen in de drup? En wat betekent de wet voor de cliënten van het Leger des Heils? Envoy Cornel Vader in gesprek met demissionair staatssecretaris Paul de Krom van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
[ INTERVIEW ]
110
Mensen niet meer aanspreken op hun verantwoordelijkheid is mensen afschrijven De invoering van een wet waarin WAJONG
“Dat is jammer voor onze cliënten”, zegt
Ondersteuning (WMO). Een zorgpunt,
(Wet Werk en Arbeidsondersteuning Jong-
Cornel Vader “Zij hebben geen belang bij
volgens Cornel Vader. “Voor onze cliënten is
gehandicapten), WWB (Wet Werk en Bijstand),
uitstel van de invoering van een wet die ze
het belangrijk om daadwerkelijk te groeien in
WsW (Wet sociale Werkvoorziening) en WIJ
beter toegang geeft tot betaald werk en
arbeidsproductiviteit en (hopelijk) steeds
(Wet Investeren in Jongeren) worden
deelname aan de samenleving.”
minder extra ondersteuning nodig te hebben.
samengevoegd, is met de val van het kabinet
Wat daarvoor aan middelen nodig is, zal ook
Rutte onzeker geworden. De Wet Werken
Uitvoering door gemeenten zorgpunt
worden gehaald uit regelingen die onder de
Naar Vermogen is op 5 juni 2012 namelijk
De gemeenten hebben een belangrijke taak
WMO vallen. Gemeenten kunnen dat naar
controversieel verklaard. Dat betekent dat dit
bij arbeidsre-integratie en bij het bieden van
eigen inzicht invullen, regisseren en onder-
onderwerp deze kabinetsperiode niet meer
ondersteuning aan kwetsbare mensen in het
steunen. Ik hoop dat het wettelijk kader
wordt behandeld door de Tweede Kamer.
kader van de Wet Maatschappelijke
voor de onderkant van de arbeidsmarkt en
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Zo ging dat... WMO op lokaal niveau goed op elkaar gaan
zelfstandig wonen nodig hebben, vallen dan
aansluiten. Daarom is mijn vraag, in hoeverre
opnieuw buiten de boot.”
In zijn boek ‘In darkest England and the way out’ beschrijft William Booth, de
een nieuwe wet zodanig op de WMO kan “Uitkering geen keuze”
Londen ten tijde van de industriële revolutie. Hij ziet grote werkloosheid,
begeleiding en ondersteuning voor de meest
Paul de Krom: “Belangrijk is om te kijken
armoede, drankverslavingen, ontwrichte gezinnen. Maar hij komt ook met een
kwetsbaren vallen?”
wat mensen kunnen. Ik vind dat mensen niet
ambitieus plan voor verbetering. In dit boek spreek Booth over zogeheten
onnodig en te snel moeten worden
stad- en landkoloniën. Plekken in de stad en op het platteland waar dak- en
Kansrijk
afgeschreven. Als je mensen niet meer
thuisloze mensen worden opgevangen, problemen worden aangepakt en waar
Paul de Krom: “Gemeenten hebben de
aanspreekt op hun verantwoordelijkheid
hen wordt geleerd opnieuw zelfstandig te leven. Dagbesteding en werk geven
formateur van dit, nu demissionaire, kabinet
schrijf je ze wat mij betreft pas echt af. Dat
mensen weer structuur en een zinvolle invulling van hun bestaan. The Salvation
destijds een brief geschreven en gevraagd:
betekent overigens niet dat iedereen even
Army heeft in Groot Brittanië op een gegeven moment zelfs een eigen
‘geef ons die bevoegdheden, dan kunnen we
kansrijk is. Iemand met een drugsprobleem
luciferfabriek en op de eerste landkolonie Groot Batelaar in Lunteren worden
zelf in die hele keten van zorg, ondersteuning
die in een uitkering zit moet je de kans geven
allerlei agrarische werkzaamheden verricht.
en re-integratie maatwerk leveren. Ook voor
om van zijn drugsprobleem af te komen,
de groepen waar u het over heeft. Dat vinden
maar ik vind niet dat je moet zeggen: ‘U heeft
wij als landelijke overheid een goed idee. Het
een drugsprobleem en ga daarom maar in
is nu nog versnipperd. Volgens mij zitten er
een uitkering zitten. Dat vind ik te makkelijk.
kansen in een integrale aanpak, gericht op
Een uitkering is in Nederland geen keuze.
mensen met multiproblematiek.”
Gelukkig niet. Ook niet voor de cliënten van
werkplaatsen wordt de naam veranderd in
het Leger des Heils. Daarmee zou je mensen
‘Industriële inrichtingen’ en sinds 1950
Het Leger des Heils vangt in het begin dak- en thuisloze mensen op in zogenaamde ‘shelters’ die later worden omgedoopt tot ‘Toevluchten’. Na de toevoeging van zogenoemde
Cornel Vader: “Het komt erop aan, dat
tekort doen. Mensen doen ertoe, horen
gemeenten de juiste keuzes maken. Ik merk
erbij en moeten alle kansen hebben om
‘Maatschappelijke Centra’. Werkzaamheden
nu al dat er een aantal gemeenten is dat
mee te doen in de samenleving. Dat wil
die daar worden uitgevoerd, zijn bijvoorbeeld
zegt: ‘Wij kiezen voor de kansrijke groepen
het Leger des Heils en dat willen wij als
met een kleinere afstand tot de arbeids-
overheid. Hoe? Dat zal de tijd leren en
markt, wij willen op safe spelen’. Mensen die
de vorm waarin het wettelijk kader voor
te maken hebben met een verslavingspro-
de onderkant van de arbeidsmarkt zijn
bleem of die extra ondersteuning in het
beslag krijgt.”
gebruikt het Leger de naam
poetslappen snijden en oud papier ophalen. Ook vandaag de dag helpt het Leger des Heils mensen een nieuw leven op te bouwen. n
Bijvoorbeeld door ze te begeleiden naar een betaalde baan. Op steeds meer plaatsen in Nederland organiseert het Leger daarvoor mogelijkheden, in samenwerking met bedrijven of ondernemers. Voorbeelden zijn de wasserij in Den Haag, de diverse cateringbedrijven en de 50|50 Stores. Hier leren mensen vaardigheden die nodig zijn om na verloop van tijd weer mee te kunnen doen op de arbeidsmarkt.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Financieel
aansluiten, dat er geen nieuwe gaten in de
stichter van het Leger des Heils, de ellendige situatie van veel mensen in
111
Jaarrekening
5
Jaarrekening 2011
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samengevoegde balans 2011
(bedragen x 1 miljoen euro) 31 december 2011
31 december 2010
ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa
0,2
I
0,2
Materiële vaste activa - Grond en gebouwen - Inventarissen, containers en auto’s - Beleggingen in onroerend goed Financiële vaste activa
II II III
130,1 20,8 1,7
152,6
125,0 20,7 1,6
147,3
IV
0,7
0,8
V VI
0,6 30,8
0,3 29,9
Vlottende activa Bedrijfsvoorraden Vorderingen en overlopende activa Effecten
112
Belegd vermogen Retraitefonds
VII VIII
Liquide middelen
IX
19,9 23,2
Totaal activa
43,1
48,2 22,9
71,1
52,3
29,8
280,3
279,4
PASSIVA Reserves en fondsen
X
Reserves - Continuïteitsreserve - Bestemmingsreserve door bestuur bepaald - Reserve financiering activa
XI XII XIII XIV
10,7 17,1 59,9
87,7
12,2 13,5 61,9
87,6
Fondsen - Bestemmingsfondsen door derden bepaald
XV
28,2 115,9
24,0 111,6
Voorzieningen
XVI
42,8
45,0
Langlopende schulden
XVII
59,8
55,4
Kortlopende schulden
XVIII
61,8
67,4
280,3
279,4
Totaal passiva
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Kasstroomoverzicht 2011
2010
Kasstroom uit operationele activiteiten
Aanpassing voor: - afschrijvingen - mutaties in voorzieningen - koersverschillen beleggingen
Veranderingen in vlottende middelen: - overige vorderingen - overige schulden
12,9 -2,2 2,9
-1,2 2,1
13,6
0,9
-2,5 12,2 5,2 0,9
0,3 3,6
18,8
Kasstroom uit operationele activiteiten
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Saldo investeringen/desinvesteringen (im)materiĂŤle vaste activa Saldo investeringen/desinvesteringen beleggingen Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-18,0 25,0
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Opname nieuwe leningen Aflossingen leningen Kasstroom uit financieringsactiviteiten
10,5 -13,8
7,0
-3,3
Jaarrekening
4,3
Exploitatieresultaat
18,3
3,9 19,7
-11,7 -3,0
8,6 -14,1
113
-14,7
-5,5
Verandering van de liquide middelen
22,5
-0,5
Stand liquide middelen per 1 januari Stand liquide middelen per 31 december
29,8 52,3
30,3 29,8
Verandering van de liquide middelen
22,5
-0,5
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samengevoegde exploitatierekening 2011 Baten Baten uit eigen fondsenwerving Collecten Mailingacties Incassoâ&#x20AC;&#x2122;s Schenkingsakten Giften Nalatenschappen Verkoop kleding Overige baten uit eigen fondsenwerving
(bedragen x 1 miljoen euro) Werkelijk 2011
XIX XX XXI XXII XXIII XXIV XXV XXVI
0,3 4,2 3,0 0,6 3,1 9,6 2,4 1,1
Begroting 2011
24,3
1,2 3,8 3,1 0,7 2,9 10,0 3,1 1,2
Werkelijk 2010
26,0
0,4 4,4 2,8 0,6 3,2 10,4 2,3 1,2
25,3
Baten uit acties derden
XXVII
1,9
0,5
2,0
Subsidies van overheden
XXVIII
275,6
269,2
259,7
Rentebaten en baten uit beleggingen
XXIX
4,4
2,7
2,2
Overige baten
XXX
4,0
5,9
5,8
310,2
304,3
295,0
114
Som der baten
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Samengevoegde exploitatierekening 2011 LASTEN Besteed aan doelstelling
Werkelijk 2011
Som der lasten
Resultaat
Werkelijk 2010
63,8 58,8 37,6 73,5 31,4 21,5 6,9 2,8 7,7 4,8 1,7 -11,9
XXXII
XXXIII
3,6 0,3
298,6
3,9
62,8 58,5 35,5 71,5 33,5 19,8 7,8 2,8 6,1 4,4 1,6 -8,6
3,3 0,4
295,7
3,7
65,5 56,8 39,5 65,0 27,8 21,1 10,2 4,2 5,6 4,9 1,5 -11,2
3,1 0,3
Jaarrekening
Kosten beheer en administratie
Begroting 2011
XXXI
- Maatschappelijke opvang - Ouderenzorg en gezondheidszorg - Jeugdzorg - Geestelijke gezondheidszorg - Preventie en maatschappelijk herstel - Reclassering - Evangelisatie en pastorale zorg - Kerkelijke sociale hulpverlening - Verslavingszorg - Internationale Ontwikkeling & Samenwerking - Voorlichting - Overige, per saldo, o.a. eigen bijdragen cliĂŤnten
Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving - Kosten van beleggingen
(bedragen x 1 miljoen euro)
290,9
3,4
3,4
3,0
3,2
305,9
302,4
297,5
4,3
1,9
-2,5
Resultaat bestemming Toevoeging (+)/onttrekking(-) aan: - ContinuĂŻteitsreserve - Bestemmingsreserve door bestuur bepaald - Reserve activa - Bestemmingsfondsen derden bepaald
-1,5 3,6 -2,0 4,2
Totaal resultaat bestemming (per saldo toevoeging)
4,3
jaarverslag Leger Des Heils 2011
115
Grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening Deze jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 Fondsenwervende
• Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, Amsterdam • Stichting Leger des Heils Dienstverlening, Amsterdam • (Leger des Heils) ReShare BV, Almere
■■ Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met lineaire afschrijvingen. De afschrijvingen
Instellingen zoals deze is uitgebracht door de Raad voor de Jaarverslaggeving.
Waarderingsgrondslagen balans
Voor het Kerkgenootschap, de Stichtingen
worden berekend op basis van een vast
en de Vennootschap zijn afzonderlijke
percentage van de verkrijgingsprijs.
jaarrekeningen opgesteld ten behoeve van
116
de verantwoording jegens het bestuur, de
■■ Materiële vaste activa
subsidiegevers, toezichthoudende organen,
De materiële vaste activa worden gewaar-
De jaarrekening is in beginsel opgemaakt op
de richtlijn het inzicht zou verminderen. Ook
werknemers, hulpvragers, samenleving en
deerd tegen aanschaffingswaarde, verminderd
basis van historische kostprijs. De waardering
de vergelijkbaarheid met andere charitatieve
leden.
met lineaire afschrijvingen bepaald op basis
van activa en passiva geschiedt, voorzover
organisaties is dan niet meer mogelijk. Na
Waar vereist zijn deze ingericht volgens de
van de geschatte economische levensduur.
niet anders is vermeld, tegen nominale
afstemming met het CBF heeft het Leger des
specifieke voorschriften van subsidiegevers
Wanneer richtlijnen of voorschriften door
waarde.
Heils besloten om de kostprijs (inkoop-,
en/of toezichthoudende organen. Om het
derden (bijvoorbeeld subsidiegevers) zijn
inzamel- en verkoopkosten) van de textiel-
brede maatschappelijke publiek inzicht te
gegeven die een andere afschrijvings-
De richtlijn schrijft met betrekking tot
inzameling te salderen met de opbrengst
geven in alle door het Leger des Heils in
methodiek voorschrijven, wordt deze andere
‘verkoop van artikelen’ voor dat de kosten in
kledinginzameling, waarbij de marge onder
Nederland verkregen middelen en de
methodiek gevolgd. In een aantal gevallen
eigen beheer aangemerkt moeten worden
baten eigen fondsenwerving wordt
aanwending ervan, zijn de jaarcijfers uit de
vindt, overeenkomstig deze voorschriften,
als kosten eigen fondsenwerving, terwijl
verantwoord.
eerder genoemde jaarrekeningen onder
geen afschrijving plaats. Respectievelijk zijn
externe kosten voor hetzelfde onderwerp
verantwoordelijkheid van de Stichting Leger
de aanschaffingskosten verminderd met
met de opbrengst mogen worden gesaldeerd.
Samenvoeging
des Heils samengevoegd onder de methode
ontvangen subsidiebedragen. Beleggingen
Hiermee wordt de vergelijkbaarheid tussen
In deze samengevoegde jaarrekening van het
van consolidatie. Onderlinge vorderingen,
in onroerend goed zijn gewaardeerd tegen
goede doelen bemoeilijkt en heeft de keuze
Leger des Heils in Nederland zijn de jaarcijfers
schulden en doorbelastingen, respectievelijk
actuele waarde.
tussen uitbesteding en in eigen beheer
uit de jaarrekeningen van de volgende enti-
overdracht van inkomsten zijn daarbij
uitvoeren belangrijke consequenties voor het
teiten, ieder geleid door een eigen bestuur,
geëlimineerd.
te presenteren percentage kosten eigen
op geconsolideerde basis samengevoegd:
fondsenwerving. Daarnaast zijn de textiel-
• Kerkgenootschap Leger des Heils, Amsterdam • Stichting Leger des Heils, Amsterdam • Stichting Leger des Heils Fondsenwerving, Amsterdam
inzamelingsactiviteiten van Leger des Heils ReShare dusdanig van omvang, in relatie tot de andere fondsenwerfactiviteiten van het Leger des Heils, dat het strikt toepassen van
■■ Financiële vaste activa Leningen u/g worden gewaard tegen
Stelselwijziging, vergelijking
aflossingswaarde.
met voorgaande boekjaar en de begroting De cijfers ter vergelijking over 2010 zijn, indien nodig, aangepast.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
■■ Voorzieningen
■■ Baten uit eigen fondsenwerving
vanuit de fondsenwervinginkomsten gedekt
De voorraad ingezamelde kleding wordt
Voorzieningen worden gevormd voor in
De baten uit eigen fondsenwerving worden
zouden moeten worden, hier geen
gewaardeerd tegen de kosten van
rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen
verantwoord in het jaar van ontvangst. De
administratief onderscheid gemaakt en zijn
inzameling. De overige voorraden worden
die op de balansdatum bestaan. Het is
opbrengsten uit legaten en nalatenschappen
deze kosten conform de regelgeving van de
gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde, zo
daarbij waarschijnlijk dat een uitstroom van
worden verantwoord in het jaar waarin de
subsidiënten als kosten hulpverlening
nodig verminderd met een voorziening voor
middelen noodzakelijk is. De omvang moet
omvang betrouwbaar kan worden vast-
(besteed aan doelstelling) aangemerkt.
incourant.
op betrouwbare wijze te schatten zijn. De
gesteld. Nalatenschappen die zijn belast met
voorzieningen worden gewaardeerd tegen de
vruchtgebruik, worden niet in de balans
■■ Kosten beheer en administratie
contante waarde van de beste schatting van
opgenomen.
Met ingang van 2010 is gekozen om de
■■ Vorderingen en overlopende activa
de bedragen die noodzakelijk zijn om de
Giften in natura, niet zijnde de inzet van
beheer- en administratiekosten die samen-
De vorderingen en overlopende activa
verplichtingen per balansdatum af te
vrijwilligers, worden gewaardeerd tegen de
hangen met de werving van fondsen en de
worden gewaardeerd tegen nominale
wikkelen. Om de lasten van groot onderhoud
reële waarde in Nederland.
toekenning van de fondsenwervinginkomsten
waarde, zo nodig verminderd met een
van gebouwen, installaties en terreinen
voorziening voor incourantheid.
gelijkmatig te verdelen over een aantal
■■ Kosten eigen fondsenwerving
des Heils als ook de centrale leiding, niet
boekjaren wordt voor deze uitgaven een
Het organiseren van fondsenwervende
meer toe te rekenen aan de doelstellingsbe-
voorziening gevormd.
activiteiten is de verantwoordelijkheid van
stedingen en kosten fondsenwerving, maar
een specifieke afdeling binnen het Leger des
afzonderlijk te verantwoorden onder kosten
■■ Beleggingen De aan de beurs genoteerde beleggingen
aan de uitvoerende onderdelen van het Leger
worden aan het eind van het boekjaar
Waarderingsgrondslagen
Heils. Aan deze afdeling worden alle
beheer en administratie.
gewaardeerd tegen de dan geldende
exploitatierekening
gemaakte kosten toegerekend.
Het Leger des Heils heeft zich voor de totale
Overheadkosten worden doorberekend op
organisatie als norm gesteld, dat deze
beursnoteringen, met uitzondering van het deel van de obligatieportefeuille die bewust
■■ Algemeen
basis van vastgestelde interne tarieven (tijd,
kosten maximaal 5% van de ‘som der
wordt aangehouden tot einde looptijd (‘held
De baten en lasten zijn, tenzij anders vermeld,
vierkante meter, enzovoort).
lasten’ mogen bedragen.
to maturity’). Die obligaties worden gewaar-
toegerekend aan de periode waarop ze
deerd op nominale waarde. Beleggingen in
betrekking hebben, uitgaande van historische
onroerend goed zijn gewaardeerd tegen
kosten. Baten en lasten uit voorgaande jaren
actuele waarden.
die in dit boekjaar zijn geconstateerd, zijn aan
De kosten voor verkrijging van overheids-
dit boekjaar toegerekend.
subsidies zijn niet apart verantwoord, omdat
■■ Liquide middelen
Jaarrekening
■■ Bedrijfsvoorraden
n
■■ Kosten verkrijging subsidies overheden
de subsidievoorwaarden van de diverse
De liquide middelen worden opgenomen
De begrotingsbedragen in de samen-
overheden geen inzicht vragen in deze
tegen nominale waarde. Indien niet anders
gevoegde staat van baten en lasten zijn
kosten. Gezien het feit dat de subsidie-
vermeld, staan deze ter vrije beschikking.
ontleend aan begrotingen die zijn vastgesteld
inkomsten in omvang de eigen fondsen-
door de besturen van de verschillende
werving vele malen overstijgen, is ter
entiteiten.
voorkoming van extra kosten, die mogelijk
jaarverslag Leger Des Heils 2011
117
Lastenverdeling Publiciteit en communicatie
Besteed aan doelstelling - Maatschappelijke opvang - Ouderenzorg en gezondheidszorg - Jeugdzorg - Geestelijke gezondheidszorg - Preventie en maatschappelijk herstel - Reclassering - Evangelisatie en pastorale zorg - Kerkelijke sociale hulpverlening - Verslavingszorg - Internationale Ontwikkeling & Samenwerking - Voorlichting
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Afschrijving en rente
Verzorgings- en activiteitskosten
Overige, per saldo, o.a. eigen bijdragen
Totaal
39,5 44,1 27,6 51,0 22,5 18,3 1,5 1,2 4,3 0,4 0,6
10,2 5,1 2,3 12,2 2,8 1,4 1,5 0,4 0,8 0,1 0,1
6,7 1,9 2,0 3,6 2,9 1,7 1,8 0,2 0,4 0,2 0,2
3,5 4,3 1,0 3,9 1,5 0,1 0,6 0,2 0,6 0,0 0,0
3,9 3,4 4,7 2,8 1,7 0,0 1,5 0,8 1,6 4,1 0,0
-5,2 -2,0 -0,3 -0,5 -3,4 0,0 -0,4 0,0 -0,1 0,0 0,0
58,6 56,8 37,3 73,0 28,0 21,5 6,5 2,8 7,6 4,8 1,7
Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving - Kosten van beleggingen
0,5 0,2
0,1 0,0
0,7 0,1
0,1 0,0
2,2 0,0
0,0 0,0
3,6 0,3
Beheer- en administratiekosten
1,8
0,2
1,2
0,2
0,0
0,0
3,4
0,8
118
Totaal 2011
0,8
213,5
37,2
23,6
16,0
26,7
-11,9
305,9
Begroting 2011
0,8
209,3
37,8
21,4
15,7
26,0
-8,6
302,4
Totaal 2010
0,7
210,7
33,8
24,4
14,3
24,8
-11,2
297,5
Bestedingspercentages: Bestedingspercentage baten Het bestedingspercentage betreft de totale bestedingen aan de doelstellingen in enig jaar uitgedrukt in een procenten van de totale baten in datzelfde jaar. Bestedingspercentagen lasten Het bestedingspercentage betreft de totale bestedingen aan de doelstellingen in enig jaar uitgedrukt in een procenten van de totale lasten in datzelfde jaar. Werkelijk 2011 Bestedingspercentage baten Bestedingspercentage lasten
96,3% 97,6%
Begroot 2011
97,2% 97,8%
Werkelijk 2010
98,6% 97,8%
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Toelichting samengevoegde balans
(bedragen x 1 miljoen euro, tenzij anders vermeld)
Vaste activa Immateriële vaste activa
Bij de overname van de activiteiten van CORO B.V. is in 2004 een goodwill betaald van € 1,0 miljoen.
Afschrijving in 2011
0,2 0,0
Boekwaarde 31 december 2011
0,2
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen
1,0 -0,8
Boekwaarde 31 december 2011
0,2
Boekwaarde 31 december 2010
Jaarrekening
I
II
Materiële vaste activa
De materiële vaste activa zijn in gebruik ten behoeve van doelstellingactiviteiten.
119
Inventarissen, containers en auto’s
Grond en gebouwen
Totaal
Boekwaarde 31 december 2010 Saldo investeringen/desinvesteringen Afschrijving in 2011
146,4 12,0 -7,2
20,7 5,8 -5,7
167,1 17,8 -12,9
Boekwaarde 31 december 2011
151,2
20,8
172,0
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen
239,6 -88,4
53,9 -33,1
293,5 -121,5
Boekwaarde 31 december 2011
151,2 -21,1
20,8 0,0
172,0 -21,1
130,1
20,8
150,9
Investeringssubsidies Boekwaarde 31 december 2011 na aftrek investeringssubsdies
jaarverslag Leger Des Heils 2011
De afschrijvingspercentages zijn als volgt:
Grond en gebouwen tussen de 0 en 10%.
Inventarissen, containers en auto’s tussen de 10 en 33%.
III
Beleggingen in onroerend goed
Dit betreft onder andere uit nalatenschappen en schenkingen verkregen panden. Bestaande huurovereenkomsten drukken de opbrengst bij verkoop. Mede om die reden is ervoor gekozen te wachten met de verkoop tot de betreffende panden vrij van huur zijn. In 2011 zijn twee panden aangekocht en is er geen onroerend goed verkocht. IV
Financiële vaste activa
Dit betreft een lening u/g van € 0,5 miljoen aan het Leger des Heils in Portugal. De rente bedraagt 4,5% per jaar. Deze lening is vertrekt onder garantstelling van het Internationale Hoofdkantoor van het Leger des Heils in Londen. Daarnaast zijn inachtneming van de subsidieregels de boekwaarden van gesloopte onroerende goederen en installaties ad € 0,2 miljoen opgenomen onder de financiële vaste activa. Hierop wordt jaarlijks afgeschreven. Vlottende activa
120
V
Bedrijfsvoorraden
Dit betreft voornamelijk de voorraad Leger des Heils-artikelen (zoals uniformen) en de voorraad ingezamelde textiel .
VI
Vorderingen en overlopend activa Stand per 31 december 2011 Toegezegde nalatenschappen Debiteuren Rente beleggingen Sociale premies en belastingen Cliëntengelden Subsidies Bijdrage acties van derden Overige
Stand per 31 december 2010
9,7 5,5 0,7 0,2 0,0 11,6 1,2 1,9
7,9 1,4 1,3 0,2 0,0 15,5 0,0 3,6
30,8
29,9
Onder de overige vorderingen zijn vorderingen cliënten opgenomen ten bedrage van € 4,4 miljoen voortvloeiend uit het beheer van cliëntengelden als integraal onderdeel van de hulpverlening. Uit hoofde van de jaarrekeningvereisten is een voorziening getroffen ter grootte van het gehele bedrag. Dit laat onverlet dat het Leger des Heils zijn rechten op deze gelden zal uitoefenen.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
VII
Belegd vermogen Stand per 31 december 2010
Verkopen
Stand per 31 december 2011
Koersverschillen
1,7 20,2 26,3
0,2 9,8 0,0
0,0 -12,3 -28,2
0,1 0,2 1,9
2,0 17,9 0,0
48,2
10,0
-40,5
2,2
19,9
Jaarrekening
Zakelijk belang in missie gerelateerde activiteiten Obligaties tegen marktwaarde Obligaties tegen nominale waarde
Aankopen
De aandelen betreffen missiegerelateerde investeringen die geen beursnotering kennen. De obligaties die zijn aangekocht met de intentie aangehouden te worden tot einde looptijd (kerndeel), zijn nominaal gewaardeerd. Eind 2011 is besloten dit kerndeel van de portefeuille te verkopen.
VIII
Retraitefonds Stand per 31 december 2010 Aandelen Obligaties tegen marktwaarde Onroerend goed
IX
Aankopen
Verkopen
Stand per 31 december 2011
Koersverschillen
121
6,2 16,6 0,1
5,9 3,7 0,5
-5,4 -4,4 -0,5
-0,2 0,7 0,0
6,5 16,6 0,1
22,9
10,1
-10,3
0,5
23,2
Liquide middelen Dit betreft een kwaliteitsrekening voor cliëntengelden met € 3,3 miljoen (2009: € 3,6 miljoen), een termijndeposito van € 5 miljoen, direct opeisbare tegoeden bij banken en een gering bedrag aan kasgeld. De hoogte van de liquide middelen is mede een gevolg van het besluit eind 2011 om het kerndeel van de obligatieportefeuille te verkopen.
X
Reserves en fondsen De besturen van de verschillende entiteiten binnen het Leger des Heils in Nederland voeren een zelfstandig vermogensbeleid.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Verloop reserves en fondsen Stand per 31 december 2010 Welzijns- en Gezondheidszorg Evangelisatie en kerkelijke sociale hulpverlening Internationale Ontwikkeling & Samenwerking Bedrijfsvoering Overige
XI
Saldo toevoegingen/ onttrekkingen
Stand per 31 december 2011
27,0 47,7 10,8 16,4 9,7
1,8 -1,8 0,0 2,3 2,0
28,8 45,9 10,8 18,7 11,7
111,6
4,3
115,9
Reserves Stand per 31 december 2010 Continuïteitsreserve Bestemmingsreserve door bestuur bepaald Reserve financiering activa
122
Saldo toevoegingen/ onttrekkingen
Stand per 31 december 2011
12,2 13,5 61,9
-1,5 3,6 -2,0
10,7 17,1 59,9
87,6
0,1
87,7
XII
Continuïteitsreserve
De continuïteitsreserve is dat deel van het vermogen waaraan geen bestemming is gegeven. Het dient als weerstandsvermogen om de continuïteit van de hulpverlening zeker te stellen.
XIII
Bestemmingsreserve door bestuur bepaald Deze reserve heeft de volgende functies: * E galisatie van de nettowaarde van nalatenschappen, waaraan de erflater geen specifieke bestemming heeft verbonden en die bij het Leger des Heils zijn aangemeld, maar nog niet ontvangen zijn. * Egalisatie beleggingsopbrengsten met als doel schommelingen in rendementen over meerdere jaren te egaliseren, zoals onder ‘vermogensbeleid’ is toegelicht. * Reserves ten behoeve van specifieke meerjarige projecten.
Stand per 31 december 2010
Saldo toevoegingen/ onttrekkingen
Stand per 31 december 2011
6,6
1,1
7,7
0,2
-0,1
0,1
6,7
2,6
9,3
13,5
3,6
17,1
jaarverslag Leger Des Heils 2011
XIV
Reserve financiering activa
Dit betreft een reserve ter hoogte van de aanschafkosten van kerkelijke gebouwen en het hoofdkantoor in Almere. Hierdoor is het gebruik van deze gebouwen en eventuele vervangende gebouwen, niet belast met rentekosten.
Jaarrekening
XV
Bestemmingsfondsen door derden bepaald Deze fondsen zijn in vier hoofdgroepen te verdelen: * * * *
galisatie subsidietoezeggingen E Egalisatie kerstinkomsten en -uitgaven. Fonds van inkomsten waaraan door gever een specifieke bestemming is gegeven Egalisatie nalatenschappen met door erflater aangegeven specifieke bestemming
Stand per 31 december 2010
Saldo toevoegingen/ onttrekkingen
Stand per 31 december 2011
4,4 0,5 17,8 1,3
2,4 -0,1 1,1 0,8
6,8 0,4 18,9 2,1
24,0
4,2
28,2
Egalisatie subsidietoezeggingen Overeenkomstig de richtlijnen van overheidsorganen of toezichthoudende instanties zijn verschillen tussen de werkelijke en de toegekende (subsidie)budgetten ten gunste of ten laste van dit fonds gebracht.
123
Egalisatie kerstinkomsten en -uitgaven
Het verschil tussen de inkomsten en uitgaven ten behoeve van de kerstvieringen wordt ten gunste of ten laste van dit fonds gebracht.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Fonds van inkomsten waaraan door gever een specifieke bestemming is verbonden
Tussen het moment van ontvangst van giften en erfstellingen, en het moment waarop deze daadwerkelijk besteed worden aan het daarvoor aangegeven doel, verloopt altijd enige tijd. Bedragen die aan het einde van het jaar nog niet besteed zijn, worden in dit fonds verantwoord.
Onder dit fonds zijn de volgende Fondsen op Naam opgenomen:
(bedragen x duizend euro)
Fonds en Doelstelling
124
Stand per 31 december 2010
Stortingen
Rente- en kosten toedeling
Besteed aan Doelstelling
Stand per 31 december 2011
J. en A. Fonds - Het ondersteunen van centra voor ouderen en in hospice voor terminale zieken.
95,3
0,0
4,4
0,0
99,7
Roubos-van der Starre Fonds - Het scheppen van voorwaarden voor verzorging en begeleiding van ouderen in centra voor ouderenzorg.
32,4
0,0
1,5
0,0
33,9
Judith en Adri-Thom Bakkerfonds - Het ondersteunen van activiteiten voor palliatieve zorg voor kinderen in Nederland en Goodwill Centra Amsterdam.
3,0
0,0
0,2
0,0
3,2
Nieuw Leven Fonds - Het ondersteunen van activiteiten op het terrein van jeugdhulpverlening en het faciliteren van de opleiding voor officieren van het Leger des Heils in Rusland.
188,7
0,1
8,5
0,0
197,3
Majoor Alida Bosshardt Fonds - Ondersteunen van Leger des Heils goodwillwerk in Amsterdam, Leger des Heils evangelisatiewerk in Nederland en het Leger des Heils werk in ontwikkelingslanden.
929,6
15,4
42,8
0,0
987,8
Nienhuis-Hammer Fonds - Ondersteunen van de Leger des Heils scoutinggroepen in Nederland.
263,1
60,0
13,0
-7,0
329,1
0,0
14,4
0,4
0,0
14,8
1.512,1
89,9
70,8
-7,0
1.665,8
Koos & Henny Tinga Fonds - Pastorale ondersteuning en jeugdactiviteiten van het korps Amsterdam en Agona Duakwa Clinic in Ghana
Egalisatie nalatenschappen waaraan door erflater een specifieke bestemming is verbonden
Hiermee zijn de nettowaarden van de bij het Leger des Heils aangemelde en nog niet ontvangen nalatenschappen met een specifiek bestemming verantwoord.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
XVI
Voorzieningen
Het betreft de volgende voorzieningen: etraitetoelagen officieren R Langdurig zieken Jubilea Activiteiten Onderhoud
Saldo toevoegingen/ onttrekkingen
Stand per 31 december 2011
25,7 2,9 1,2 0,6 14,6
-0,1 -0,9 0,3 0,9 -2,4
25,6 2,0 1,5 1,5 12,2
45,0
-2,2
42,8
Jaarrekening
* * * * *
Stand per 31 december 2010
Retraitetoelagen officieren Aan Leger des Heils-officieren worden, na het bereiken van de daartoe gestelde leeftijd en voor zover er voldoende middelen beschikbaar zijn, retraitetoelagen uitgekeerd. Daarnaast worden aanvullende uitkeringen gedaan aan officieren die arbeidsongeschikt zijn. Deze uitkeringen komen ten laste van de voorziening retraitetoelagen. Gezien de aard van deze voorziening wordt deze separaat belegd. De hoogte van de voorziening is actuarieel berekend.
Langdurig zieken
In de situatie van langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid wordt een voorziening getroffen voor verplichtingen die op de balansdatum bestaan tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden en officieren. De voorziening is ingeschat op basis van de beloningen van medewerkers en officieren die langer dan een jaar ziek of arbeidsongeschikt zijn, rekening houdend met het uitkeringspercentage, resterende arbeidsinzetbaarheid en de verzekerde risicoâ&#x20AC;&#x2122;s van arbeidsongeschiktheid. Kosten van personeelsleden en officieren die korter dan een jaar ziek zijn, worden tot de periodekosten gerekend. Jubilea Deze voorziening heeft betrekking op jubileumgratificaties die plaatsvinden onder voortzetting van het dienstverband. De voorziening is, rekeninghoudend met de blijfkans, ingeschat op basis van het uitkeringspercentage van het salaris, verwachte salarisverhogingen en een disconteringsvoet van 4%. Activiteiten Deze voorziening heeft met name betrekking op verplichtingen met een onzekere uitkomst van onderdelen van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg en betreft voornamelijk een voorziening voor onzekerheid in de bekostiging van te verlenen begeleiding c.q. extramurale zorg van ruim â&#x201A;Źâ&#x20AC;Ż1 miljoen. Onderhoud Ter gelijkmatige verdeling van de kosten van onderhoud van gebouwen, installaties en terreinen worden jaarlijks normbedragen als kosten in de resultatenrekening opgenomen. De werkelijke kosten in een boekjaar worden ten laste van de voorziening gebracht. De hoogte van de normbedragen wordt bepaald op grond van de verwachte kosten over een aantal jaren, respectievelijk op basis van de door de subsidiegever verstrekte richtlijnen.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
125
XVII
Langlopende schulden
Verschillende financiële en bancaire instellingen hebben leningen verstrekt ter financiering van vaste activa die in gebruik zijn voor activiteiten die in beginsel worden gesubsidieerd door de overheid. Een aantal van deze leningen is verstrekt onder hypothecaire zekerheid (2011: € 60,5 miljoen), respectievelijk onder borgstelling door gemeente en rijksoverheid. De gemiddelde rentevoet over deze leningen bedraagt 4,6%. Van deze leningen heeft een bedrag van € 37 miljoen een resterende looptijd van langer dan vijf jaar. De aflossingsverplichting op deze leningen in 2012 van € 3,3 miljoen is onder de schulden op korte termijn verantwoord.
XVIII Kortlopende schulden Het betreft de volgende voorzieningen:
Stand per 31 december 2010
Aflossingsverplichtingen Sociale premies en belastingen Cliëntengelden Subsidies Personeelskosten Pensioenpremies Crediteuren Nog uit te voeren projecten Overige schulden en overlopende passiva 126
Stand per 31 december 2011
3,3 9,5 3,3 11,5 12,2 2,2 9,1 1,2 9,5
11,1 9,5 3,6 8,0 11,8 2,2 12,0 0,0 9,2
61,8
67,4
Niet in de balans opgenomen verplichtingen: Het Leger des Heils is een aantal meerjarige verplichtingen aangegaan. Dit betreft overeenkomsten op het gebied van erfpacht, huur, leasing, catering, ICT-infrastructuur, salarisverwerking, software, verzuimbeleid en dergelijke. Daarnaast zijn bouw- en investeringsopdrachten verstrekt. Aan deze jaarlijkse verplichtingen kan worden voldaan op grond van door de overheid afgegeven subsidietitels, of op grond van verwachte inkomsten. Het beheer van gelden van cliënten vormt een onderdeel van de hulpverlening van het Leger des Heils. De Minister van Financiën heeft daartoe op grond van artikel 3.5, vierde lid van de Wet Toezicht Kredietwezen aan de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg ontheffing verleend van artikel 3.5, eerste lid. In het kader van de belangen die de Wet Toezicht Kredietwezen beoogt te beschermen, is door de ING Bank N.V. in 2001 namens de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg een onherroepelijke en onvoorwaardelijke betalingsgarantie afgegeven aan De Nederlandsche Bank N.V. Deze bankgarantie bedraagt per 31 december 2011 € 6,0 miljoen. De verschillende entiteiten van het Leger des Heils in Nederland vormen een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Dit houdt in dat deze entiteiten aansprakelijk zijn voor elkaars btw-verplichtingen.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Het Leger des Heils heeft middels de afdeling Internationale Ontwikkeling & Samenwerking financiële verplichtingen op zich genomen om een aantal specifieke ontwikkelingsprojecten (mede) mogelijk te maken. Ultimo boekjaar 2011 bedroeg het totaal aan projectverplichtingen voor de periode na 2011 een bedrag van € 3,4 miljoen. In geval van verplichtingen in USD zijn deze berekend tegen
Jaarrekening
een valutakoers van 1,25. De financiering van dit bedrag is nagenoeg geheel afgedekt door bestemde reserves en/of fondsen dan wel toegezegde (subsidie)bijdragen. Tevens heeft het Leger des Heils een niet in de balans opgenomen verplichting tot financiële bijdrage aan het werk van het Leger des Heils in Tsjechië. Deze bijdrage hangt samen met de bijdrage die door de internationale organisatie The Salvation Army aan Tsjechië wordt verstrekt. De reguliere Nederlandse bijdrage vanuit de begroting van de afdeling Internationale Ontwikkeling & Samenwerking bedraagt in 2011 € 0,4 miljoen en neemt jaarlijks af met vierduizend euro. Op dit moment kent deze verplichting geen einddatum.
127
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Toelichting baten
(bedragen x 1 miljoen euro, tenzij anders vermeld)
Baten uit eigen fondsenwerving XIX
Collecten In 2010 is gestart met het herinvoeren van een centraal georganiseerde landelijke huis-aan-huiscollecte. Deze wordt gehouden aan het einde van het jaar en zal in de komende jaren samengevoegd worden met de bestaande kerstcollecten. Met ingang van 2012 heeft het Leger des Heils weer een vaste plek op het landelijk collecterooster in week 48. Daarnaast organiseert het Leger des Heils jaarlijks plaatselijke kerstpottenacties.
XX
Mailingacties Jaarlijks worden donateursmailings verzorgd op het bestand van actieve donateurs, door middel van gerichte giftverzoeken en via het donateurmagazine Kans. Daarnaast vinden mailingacties plaats om nieuwe donateurs te werven en om inactieve donateurs te reactiveren. De netto-opbrengst van de algemene mailings wordt voor 90% toegedeeld aan de doelstelling ‘Welzijns- en Gezondheidszorg’ en voor 10% aan de doelstelling ‘Internationale Ontwikkeling & Samenwerking’. Het in 2010 nieuw ontwikkelde en ingezette beleid rond mailings heeft ook in 2011 goede resultaten opgeleverd.
XXI
Incasso’s Dit betreft de inkomsten van donateurs die een doorlopende incassomachtiging hebben afgegeven. In de mailactiviteiten staat het doel centraal om donateurs op een doorlopende
128
machtiging te krijgen. XXII
Schenkingsakten Dit betreft inkomsten van donateurs die een schenkingsakte hebben afgegeven. De inkomsten uit schenkingsakten laten na de stijging in 2009 nu een stabilisering zien. Wel worden structureel wervingsactiviteiten opgezet, die leiden tot een toename van het aantal dossiers.
XXIII Giften Dit betreft giften van bedrijven, vermogensfondsen en particulieren, die niet voortkomen uit mailingacties, incasso’s en schenkingsakten. Voor een deel gaat het om giften in natura die vervolgens in geld zijn gewaardeerd. XXIV Nalatenschappen Uit legaten en nalatenschappen is een bedrag ontvangen en/of toegezegd van € 9,6 miljoen. Voor een bedrag van € 1,7 miljoen is hieraan door de erflaters een specifieke bestemming gegeven. De opbrengst wordt verantwoord in het jaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De toedeling aan de doelstelling ter bekostiging van de activiteiten vindt eerst plaats in het jaar waarin de nalatenschap is ontvangen. De hoogte van de baten uit nalatenschappen kan van jaar tot jaar sterk fluctueren. De hogere opbrengst over 2010 wordt met name verklaard door één grote nalatenschap. De door de eigen organisatie gemaakte kosten ter verkrijging zijn opgenomen onder de kosten fondsenwerving. Afwikkelingskosten van legaten en nalatenschappen zijn opgenomen onder de kosten beheer- en administratie. Deze kosten bedroegen in 2011 € 706.000 (2010: € 750.000).
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Nalatenschappen die zijn belast met vruchtgebruik, worden niet in de balans opgenomen. De geschatte waarde van deze met vruchtgebruik belaste nalatenschappen bedraagt per 31 december 2011 circa € 4,2 miljoen (2010: circa € 3,5 miljoen).
Jaarrekening
XXV Verkoop textiel Dit betreft de inzameling en verkoop van gebruikt textiel.
Werkelijk 2011 Omzet Directe kosten van inzameling en verkoop Netto verkoop opbrengst
Begroot 2011
Werkelijk 2010
13,1 -10,7
13,4 -10,3
12,9 -10,6
2,4
3,1
2,3
De ingezamelde hoeveelheid textiel is in 2011 met 1,8% gedaald ten opzichte van 2010, terwijl in de begroting nog rekening was gehouden met een stijging. De oorzaak ligt waarschijnlijk in de economische recessie, waardoor per hoofd van de Nederlandse bevolking minder textiel is aangeboden. XXVI Overige baten uit eigen fondsenwerving
129
Deze inkomsten zijn in 2011 ongeveer gelijk gebleven aan 2010, het jaar waarin deze inkomsten verdubbelden. XXVII Baten uit acties derden Betreft de bijdrage vanuit door Samenwerkende Hulp Organisaties (SHO) en/of ICCO ingezamelde gelden ten behoeve door het Leger des Heils uitgevoerde noodhulp projecten in Haïti en Pakistan. XXVIII Subsidie van overheden Hieronder zijn naast overheidssubsidies (inclusief WMO) ook de opbrengsten op grond van de AWBZ en de zorgverzekeringswet (ZVW) verantwoord. De AWBZ-opbrengsten in deze jaarrekening zijn opgenomen op basis van geïndiceerde, in 2011 geleverde, zorgproductie, vermeerderd met verrekeningen op grond van nacalculaties over voorgaande jaren. De definitieve hoogte van de AWBZ-opbrengsten over dit boekjaar zal worden bepaald op grond van nacalculaties die na balansdatum zijn ingediend. De overheidssubsidies in deze jaarrekening zijn opgenomen op basis van over 2011 afgegeven subsidiebeschikkingen, aangepast met te verwachten verrekeningen op grond van de desbetreffende subsidie-verordeningen en verrekeningen op grond van afrekeningen over voorgaande jaren. De definitieve hoogte van de overheidssubsidies over dit boekjaar wordt mede bepaald op grond van na balansdatum ingediende jaarrekeningen van onderscheiden afdelingen van het Leger des Heils.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
XXIX Baten uit beleggingen De baten uit beleggingen zijn als volgt te specificeren: Werkelijk 2011
Begroot 2011
Werkelijk 2010
Dividend en rente Gerealiseerde koersverschillen Ongerealiseerde koersverschillen Inkomsten uit verhuur gebouwen
1,9 2,1 0,5 -0,1
1,8 0,4 0,4 0,1
1,9 1,2 -1,1 0,2
Baten uit beleggingen Kosten van beleggen
4,4 -0,3
2,7 -0,4
2,2 -0,3
Netto beleggingsresultaat
4,1
2,3
1,9
9,0%
4,0%
4,1%
Rendementpercentage belegd vermogen
XXX Overige baten Onder de overige baten zijn onder andere boekwinsten bij verkoop van materiële vaste activa verantwoord voor een bedrag van € 0,4 miljoen (2010: € 2,2 miljoen). 130
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Toelichting bestedingen
(bedragen x 1 miljoen euro, tenzij anders vermeld)
XXXI Besteed aan ‘doelstelling’ en ‘werving baten’
Jaarrekening
Deze bestedingen en kosten zijn toegelicht in het hoofdstuk ‘Lastenverdeling’. XXXII Kosten eigen fondsenwerving
Deze kosten zijn als volgt te specificeren:
Werkelijk 2011
Begroot 2011
Werkelijk 2010
Kosten nalatenschappen Kosten donateurs
0,5 3,1
0,7 2,6
0,5 2,6
Totaal
3,6
3,3
3,1
14,8%
12,7%
12,3%
Kosten eigen fondsenwerving uitgedrukt in een percentage van de baten eigen fondsenwerving:
131
XXXIII Kosten beheer en administratie Met ingang van 2010 is ervoor gekozen om de beheer- en administratiekosten die samenhangen met de werving van fondsen en de toekenning van de fondsenwerving-inkomsten aan de uitvoerende onderdelen van het Leger des Heils, alsook de centrale leiding, niet meer toe te rekenen aan de doelstellingsbestedingen en kosten fondsenwerving, maar afzonderlijk te verantwoorden. In 2011 bedragen deze kosten 1,1% van de ’som der lasten’ (2010: 1,1%).
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Personeelskosten In 2011 is voor circa € 212 miljoen aan personeelskosten uitgegeven (2010: € 210 miljoen). Het Leger des Heils is voor het merendeel van zijn personeel aangesloten bij het bedrijfspensioenfonds Zorg en Welzijn (voorheen PGGM). De hieruit voortvloeiende regeling is een toegezegd-pensioenregeling. Het Leger des Heils heeft in geval van een tekort bij het bedrijfspensioenfonds Zorg en Welzijn geen verplichting tot het doen van aanvullende bijdragen, behoudens hogere toekomstige premies. De in de personeelskosten opgenomen pensioenlasten bedragen € 11,5 miljoen (2010: € 12,7 miljoen). Werkelijk 2011 Salarissen personeel Toelagen officieren Personeel niet in loondienst Sociale lasten Pensioenpremies Overige personeelskosten
132
Begroot 2011
Werkelijk 2010
163,4 2,4 11,4 14,8 12,0 9,5
163,9 4,8 9,7 14,8 10,7 5,4
149,5 3,3 12,8 19,2 14,4 11,5
213,5
209,3
210,7
Het gemiddelde aantal personeelsleden, omgerekend naar fulltime medewerkers van 36 uur per week, was 4.106 (begroot: 4.037; 2010: 4.141).
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Accountantsverklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Leger des Heils Wij hebben de samengevoegde 2011 van het Leger des Heils in Nederland, bestaande uit Controleverklaring van de jaarrekening onafhankelijke de samengevoegde egde balans per 31 december 2011, de samengevoegde staat at van baten en lasten over accountant2011 en de toelichtingen zoals opgenomen in dit jaarverslag in hoofdstuk 5,, gecontroleerd, waarin
Aan: het
opgenomen zijn de jaarrekeningen van stichting ing Leger des Heils, stichting L Leger des Heils Fondsenwerving, stichtingg Leger des Heils Welzijns Welzijns- en Gezondheidszorg, ezondheidszorg, stichting Leger des Heils ReShare B.V. en het Kerkgenootschap Leger des Heils. bestuur Dienstverlening, van Stichting, Leger des Heils
Verantwoordelijkheid van Wij hebben de samengevoegde jaarrekening 2011 vanhet het bestuur Leger des Heils in Nederland, bestaande uit de samengevoegde egde balans per 31 van december 2011, de samengevoegde staat at van baten en lasten Het bestuur de stichting Leger des Heils is verantwoordelijk voor het over opmaken van de 2011 en de toelichtingen zoals opgenomen in dit jaarverslag in hoofdstuk gecontroleerd, waarin samengevoegde jaarrekening die het vermogen en het5,,resultaat getrouw dient weer te geven in opgenomen zijn de jaarrekeningen van met stichting ing Leger des Heils, stichting L Leger instellingen des Heils van de Nederlandse Raad voor overeenstemming Richtlijn 650 voor fondsenwervende Fondsenwerving, stichting g Leger des Heils Het Welzijns WelzijnsenisGezondheidszorg, ezondheidszorg, stichting Leger Heils interne beheersing als de Jaarverslaggeving. bestuur tevens verantwoordelijk antwoordelijk voor eendes zodanige Dienstverlening,, ReShare B.V. en het acht Kerkgenootschap Leger des het noodzakelijk om het opmaken van deHeils. samengevoegde jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van het bestuur Verantwoordelijkheid van de accountant Het bestuur van de stichting Leger des Heils is verantwoordelijk voor het opmaken van de
samengevoegde jaarrekening die het vermogen en resultaat dientover weerdetesamengevoegde geven in Onze verantwoordelijkheid is het geven vangetrouw een oordeel jaarrekening op basis overeenstemming met Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen Nederlandse Raad van onze controle. Wij hebben onze controle verrichtvan in de overeenstemming metvoor Nederlands recht, de Jaarverslaggeving.waaronder Het bestuur tevens verantwoordelijk antwoordelijk voor eenDit zodanige de is Nederlandse controlestandaarden. vereistinterne dat w wij ij beheersing voldoen aanals de voor ons geldende het noodzakelijk achtethische om het voorschriften opmaken van en de dat samengevoegde jaarrekening mogelijken te maken zonder wij onze controle zodanig plannen uitvoeren dat een redelijke mate afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude van zekerheid wordt verkregen datof defouten. samengevoegde jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Verantwoordelijkheid van de accountant
omvatvan het een uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging vanop controle controle-informatie over de Een controle Onze verantwoordelijkheid is hete geven oordeel over de samengevoegde jaarrekening basis bedragen de controle toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden van onze controle. Wij hebben en onze verricht in samengevoegde overeenstemming met Nederlands recht, zijn afhankelijk van de door de met inbegrip van het waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Ditaccountant vereist dattoegepaste w wij ij voldoenoordeelsvorming, aan de voor ons geldende inschatten de controle risico’s dat de samengevoegde jaarrekening eenredelijke afwijking van materieel belang bevat ethische voorschriften en dat wijvan onze zodanig plannen en uitvoeren dat een mate gevolg van of fouten. jaarrekening geen afwijkingen van materieel van zekerheid wordt als verkregen dat fraude de samengevoegde belang bevat. Bij het maken van deze risico risico-inschattingen inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking diee uitvoeren relevant isvan voor het opmaken van samengevoegde jaarrekening en voor werkzaamheden terde verkrijging van controle controle-informatie overhet de getrouwe beeld Een controlee omvat het daarvan, in gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. bedragen en de toelichtingen de samengevoegde jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden Deze risico-inschattingen inschattingen hebben oordeelsvorming, echter niet tot doelmet eeninbegrip oordeel van tot uitdrukking te brengen over de zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste het effectiviteit de interne beheersing vaneen de stichting. controle omvat inschatten van de risico’s dat de van samengevoegde jaarrekening afwijking Een van materieel belangtevens bevathet evalueren van van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van als gevolg van fraudede ofgeschiktheid fouten. de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld vaninschattingen de samengevoegde Bij het maken van deze risico risico-inschattingen neemtjaarrekening. de accountant de interne beheersing in aanmerking diee relevant is voor het opmaken van de samengevoegde jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van deAccountants stichting. Een tevens het5,evalueren van PricewaterhouseCoopers N.V.,controle Thomas omvat R. Malthusstraat 1066 JR Amsterdam, Postbus 90357, de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van 1006 BJ Amsterdam de door het bestuur van de 792 stichting alsmede een evaluatie van het algehele T: 088 00 20,gemaakte F: 088 792schattingen, 96 40, www.pwc.nl
Jaarrekening
Aan: het bestuur van Stichting Leger des Heils
Wij hebben de samengevoegde jaarrekening 2011 van het Leger des Heils in Nederland, bestaande uit de samengevoegde egde balans per 31 december 2011, de samengevoegde staat at van baten en lasten over 2011 en de toelichtingen zoals opgenomen in dit jaarverslag in hoofdstuk 5,, gecontroleerd, waarin Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle controle-informatie informatie voldoende en geschikt is om een opgenomen zijn de jaarrekeningen van stichting ing Leger des Heils, stichting L Leger des Heils onderbouwing voor onsWelzijns oordeel te bieden. Fondsenwerving, stichting g Leger des Heils Welzijnsenbi Gezondheidszorg, ezondheidszorg, stichting Leger des Heils Dienstverlening,, ReShare B.V. en het Kerkgenootschap Leger des Heils.
Oordeel Naar ons oordeel geeft de samengevoegde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de Verantwoordelijkheid van het bestuur
samenstelling samengevoegde reserves enhet fondsen van het Het bestuur van de stichting Leger van des de Heils is verantwoordelijk voor opmaken vanLeger de des Heils in Nederland per 31 decemberdie 2011 van het samengevoegde over 2011 met Richtlijn 650 samengevoegde jaarrekening heten vermogen en het resultaat resultaat getrouw dient weerin teovereenstemming geven in Wij zijn van mening voor dat de door ons verkregen controle controle-informatie informatie voldoendeRaad en geschikt om een ondsenwervende instellingen vaninstellingen de Nederlandse Raad voor voor de is Jaarverslaggeving. Jaarverslaggeving. Fondsenwervende overeenstemming met Richtlijn 650 voor fondsenwervende van de Nederlandse Raad voor onderbouwing voor ons oordeel te bi bieden. de Jaarverslaggeving. Het bestuur is tevens verantwoordelijk antwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als 29 juni 2012 het noodzakelijk achtAmsterdam, om het opmaken van de samengevoegde jaarrekening mogelijk te maken zonder Oordeel PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Naar ons oordeel geeft de samengevoegde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de getekend door A. A.J.M. Loogman samenstelling van deOrigineel samengevoegde reserves en fondsen van RA het Leger des Heils in Nederland per 31 Verantwoordelijkheid van de accountant december 2011 en van het samengevoegde resultaat over 2011 in overeenstemming met Richtlijn 650 Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevoegde jaarrekening op basis ondsenwervende instellingen van de Nederlandse Raad Raad voor voor de Jaarverslaggeving. Jaarverslaggeving. voor Fondsenwervende van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, 133 waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat w wij ij voldoen aan de voor ons geldende Amsterdam, 29 juni 2012 ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. van zekerheid wordt verkregen dat de samengevoegde jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Origineel getekend door A. A.J.M. Loogman RA controle-informatie over de Een controlee omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle bedragen en de toelichtingen in de samengevoegde jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de samengevoegde jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico risico-inschattingen inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking diee relevant is voor het opmaken van de samengevoegde jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de samengevoegde jaarrekening.
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Thomas R. Malthusstraat 5, 1066 JR Amsterdam, Postbus 90357, 1006 BJ Amsterdam T: 088 792 00 20, F: 088 792 96 40, www.pwc.nl ‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers Professional Services B.V. (KvK 51414406), Pricew aterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene e voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toep assing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Bijlagen
6
Bijlagen
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Meerjarenoverzicht Het Leger des Heils in actie (mensen) 2011
136
2010
2009
2008
2007
Hulpvragers en deelnemers cliëntentrajecten Maatschappelijke opvang * Geestelijke gezondheidszorg * Ouderen- en gezondheidszorg * Jeugdzorg * Preventie en maatschappelijk herstel * Reclassering * Verslavingszorg *
18.399 3.060 1.941 3.406 13.891 9.943 968
20.371 2.699 2.003 3.321 14.227 9.350 1.012
19.278 2.423 1.888 3.758 13.212 10.570 851
19.590 2.112 1.770 3.416 12.982 9.804 638
20.412 1.578 1.910 3.207 11.182 9.689 655
Totaal cliënttrajecten alle werkvelden
51.608
52.983
51.980
50.312
48.633
Contacten kerkelijke sociale hulpverlening, per week ** Bezoekers tweedehands kledingwinkels, gemiddeld per week ** Family Tracing Services, afgeronde bemiddelingen Bezoekers ochtendsamenkomst (kerkdienst), gemiddeld per week Bezoekers kerstfeesten en kerstactiviteiten
5.546 5.680 239 3.796 60.888
3.561 4.315 213 3.688 63.054
1.348 6.802 274 3.851 64.880
1.433 6.333 269 3.971 67.570
1.241 4.896 301 3.602 66.495
247 59 5.596 139 5.713
244 59 5.377 140 5.863
244 71 5.231 150 6.205
239 73 4.871 156 6.361
235 73 4.575 167 6.437
220.524 257.791 25,5
229.795 257.173 26,0
207.127 265.397 26,6
215.020 248.006 27,8
396.000
25.600 64.650
27.000 68.000
26.000 78.000
26.000 78.000
27.200 76.200
Organisatie en medewerkers (per 31 december) Vestigingen welzijns- en gezondheidszorg Korpsen en buitenposten (kerkelijke gemeenten) Medewerkers in loondienst Officieren in actieve dienst Heilssoldaten, adherenten en jongsoldaten Fondsenwerving Actieve donateurs per 31 december *** Inactieve donateurs per 31 december *** Ingezamelde kleding in miljoenen kilo’s Strijdkreet Oplage Oplage kersteditie
27,0
*)
et Leger des Heils heeft voor zijn cliënten in de welzijns- en gezondheidszorg een eigen registratiesysteem: CLEVER. In dit overzicht zijn per werkveld de hulp- en zorgtrajecten van cliënten gerubriceerd op basis van H de afdeling waarvan zij diensten hebben afgenomen. Eén cliënt kan meerdere trajecten, zowel gelijktijdig als volgtijdelijk doorlopen. Om bestandsvervuiling te voorkomen, worden na afloop van een kalenderjaar alle hulpverleningstrajecten die langer dan een jaar openstaan, zonder dat er daad-werkelijk een hulpverleningsactiviteit is verricht, automatisch afgesloten. Dit met terugwerkende kracht vanaf de datum van de laatste hulpverleningsactiviteit. Hierdoor kunnen verschillen met eerdere jaarverslagen ontstaan. **) Voor de berekening van het weekgemiddelde is uitgegaan van 45 weken per jaar. ***) Met ingang van 2008 is de (interne) definitie van actieve donateurs aangepast. Vanaf 2008 wordt onder actieve donateurs verstaan: donateurs die gedurende de afgelopen 12 maanden een financiële bijdrage hebben gegeven.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Meerjarenoverzicht Het Leger des Heils in actie (financieel)
(bedragen x 1 miljoen euro) 2011
2009
2008
2007
63,8 58,8 37,6 73,5 31,4 21,5 6,9 2,8 7,7 4,8 1,7 -11,9
65,5 56,8 39,5 65,0 27,8 21,1 10,2 4,2 5,6 4,9 1,5 -11,2
64,7 50,8 42,3 57,8 25,2 19,5 7,0 2,7 4,5 2,6 1,5 -11,1
61,4 46,6 42,6 47,9 23,0 16,7 9,2 3,6 4,3 3,1 1,5 -13,0
66,4 41,2 38,7 30,7 19,1 15,0 8,3 3,4 3,9 3,4 1,1 -12,7
Totaal uitgaven doelstelling
298,6
290,9
267,5
246,9
218,5
Bekosting Subsidies van overheden e.d. Netto baten fondsenwerving Netto rentebaten, baten uit beleggingen en overige baten en lasten Aandeel in acties van derden
275,6 20,7 4,7 1,9
259,7 22,2 4,5 2,0
246,5 20,2 6,8 0,0
220,4 18,3 -3,7 0,0
196,7 19,5 4,6 0,6
Totaal bekostiging
302,9
288,4
273,5
235,0
221,4
4,3
-2,5
6,0
-11,9
2,9
14,8% 1,1% 115,9 96% 44,8
12,3% 1,1% 111,6 77% 72,7
12,9% 1,2% 115,9 96% 47,5
16,1% 111,6 77% 82,2
13,5% 120,4 127% 100,8
Exploitatiesaldo Overige kengetallen Kosten eigen fondsenwerving in % van baten eigen fondsenwerving Kosten beheer en administratie Totaal reserves en fondsen (in miljoenen euro) Weerstandsfactor (op basis van ondergrens) Beleggingen (in miljoenen euro)
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Bijlagen
Uitgaven aan doelstelling Maatschappelijke opvang Ouderenzorg en gezondheidszorg Jeugdzorg Geestelijke gezondheidszorg Preventie en maatschappelijk herstel Reclassering Evangelisatie en pastorale zorg Kerkelijke sociale hulpverlening Verslavingszorg Internationale Ontwikkeling & Samenwerking Voorlichting Overige, per saldo, o.a. bijdrage hulpvragers en gebruikers
2010
137
Hulpverleningscapaciteit en bezettingsgraad Aantal cliënttrajecten per werkveld Maatschappelijke Opvang 2007
2008
138
2010
2011
Jeugdzorg
Geestelijke gezondheidszorg
Reclassering
Preventie en Maatschappelijk Herstel
Verslavingszorg
Totaal alle werkvelden
7.997
1.079
1.900
582
5.180
4.777
254
21.769
Aantal nieuwe hulptrajecten
12.415
831
1.307
996
4.509
6.405
401
26.864
Aantal hulptrajecten in 2006
20.412
1.910
3.207
1.578
9.689
11.182
655
48.633
Aantal uitgeschreven hulptrajecten
12.391
904
1.439
787
4.194
5.096
415
25.226
Aantal hulptrajecten op 1 januari 2007
8.021
1.006
1.768
791
5.495
6.086
240
23.407
11.569
764
1.648
1.321
4.309
6.896
398
26.905
Aantal hulptrajecten in 2008
19.590
1.770
3.416
2.112
9.804
12.982
638
50.312
Aantal uitgeschreven hulptrajecten
11.674
760
1.024
1.056
3.974
6.942
335
25.765
Aantal hulptrajecten op 31 december 2007 Aantal nieuwe hulptrajecten
2009
Ouderen- en Gezondheidszorg
7.916
1.010
2.392
1.056
5.830
6.040
303
24.547
Aantal nieuwe hulptrajecten
11.362
878
1.366
1.367
4.740
7.172
548
27.433
Aantal hulptrajecten in 2009
19.278
1.888
3.758
2.423
10.570
13.212
851
51.980
Aantal uitgeschreven hulptrajecten
10.305
851
1.730
1.165
5.350
6.637
602
26.640
Aantal hulptrajecten op 31 december 2008
8.973
1.037
2.028
1.258
5.220
6.575
249
25.340
Aantal nieuwe hulptrajecten
11.398
966
1.293
1.441
4.130
7.652
763
27.643
Aantal hulptrajecten in 2010
20.371
2.003
3.321
2.699
9.350
14.227
1.012
52.983
Aantal uitgeschreven hulptrajecten
12.789
984
1.241
1.287
3.657
7.629
702
28.289
7.582
1.019
2.080
1.412
5.693
6.598
310
24.694
Aantal hulptrajecten op 31 december 2009
Aantal hulptrajecten op 31 december 2010 Aantal nieuwe hulptrajecten
10.817
922
1.326
1.648
4.250
7.293
658
26.914
Aantal hulptrajecten in 2011
18.399
1.941
3.406
3.060
9.943
13.891
968
51.608
Aantal uitgeschreven hulptrajecten
10.849
887
1.117
1.368
4.299
7.143
740
26.403
7.550
1.054
2.289
1.692
5.644
6.748
228
25.205
Aantal hulptrajecten op 31 december 2011
Aantal Cliënten
33.983
35.506
36.795
36.719
35.582
In dit overzicht zijn per werkveld de hulp- en zorgtrajecten van cliënten gerubriceerd op basis van de afdeling waarvan zij diensten hebben afgenomen. Eén cliënt kan meerdere trajecten, zowel gelijktijdig als volgtijdelijk doorlopen. Om bestandsvervuiling te voorkomen worden alle hulpverleningstrajecten die langer dan één jaar openstaan zonder dat het Leger des Heils daadwerkelijk een hulpverleningsactiviteit heeft verricht, automatisch afgesloten. Dit met terugwerkende kracht vanaf de datum van de laatste hulpverleningsactiviteit. Hierdoor kunnen verschillen met eerdere jaarverslagen ontstaan.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Groei en diversiteit van onze hulpverlening Intramuraal
2011
2010
2009
2008
2007
(aantal plaatsen per 31/12)
24-uurszorg Vrouwenopvang Woontraining voor zwerfjongeren Begeleid wonen
511 130 370 101 84 823 2.019
Totaal maatschappelijke opvang Ontwenningscentrum Begeleid/Groepswonen
30 43
RIBW-woonvoorzieningen voor zwerfjongeren Forensische zorg voor jeugd en volwassenen
1101 183 57
Woonvoorzieningen voor LVB-jongeren (Kinder)hospicezorg Verpleeg- en verzorgingshuizen Aanleunwoningen voor senioren Meerzorg voor zieke dak- en thuislozen
Gezinshuizen en projectgezinnen Hotel congrescentrum Totaal preventie en maatschappelijk herstel Totale intramurale capaciteit
100 4.728
100 4.458
100 4.386
739 48 19 355 197 175
794 236 95
317 100
63 578 104 57
850
821
336 100
63
48 19 355 197 175
224 93
1.862 20 43
663 130 57 1045
848
331 100
1.852
73
66 19 369 200 167
246 90
461 252 466 119 129 435
20 43
841 147 57 1217
864
Totaal jeugdzorg
2.030
73
90 19 370 200 169
241 90
417 242 454 119 88 532
30 43
985 175 57
119 19 370 200 156
Totaal ouderen- en gezondheidszorg Woonvoorzieningen voor kinderen
1.884
1341
Totaal geestelijke gezondheidszorg
480 255 436 119 94 646
30 43 73
Totaal verslavingszorg RIBW-woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen
487 165 385 92 83 672
794 218 90
331 100
Bijlagen
Nachtopvang Sociale pensions
100 3.990
308 100
100 3.866
jaarverslag Leger Des Heils 2011
139
Dagopvang, -activiteiten en -training
2011
2010
2009
2008
2007
(aantal plaatsen per 31/12) Dagopvang
713
Dagopvang voor ouderen
30
50|50 arbeidsre誰ntegratie Bij Bosshardt buurtsteunpunten Peuterspeelzalen Totaal preventie en maatschappelijk herstel
974
838
740
49
49 66
40 350 152 104 0
1.530 2009
20 49
40 56
1.663 2010
20
61
350 196 194 0
680 20
49
56 56
350 224 264 0
1.820 2011
30
53
680 668
20
61
56 56
350 232 392 0
Totale capaciteit dagopvang en -training
Ambulant
30
47
668 643
30
53
56
Totaal Reclassering Hotel congrescentrum
30
47
Totaal Jeugdzorg Dagtrainingscentra
643 686
30
Totaal ouderen- en gezondheidszorg (Medisch)Kinderdagopvang
686 713
Totaal Maatschappelijke opvang
606
66 350 152 44 62
1.383 2008
608 1.423
2007
140 Ambulant (in arbeidsplaatsen van 36 uur per week per 31/12) Maatschappelijke opvang Verslavingszorg Geestelijke gezondheidszorg Ouderen- en gezondheidszorg Jeugdzorg Reclassering Preventie en maatschappelijk herstel Totaal capaciteit ambulante hulpverlening
261 5 6 61 216 257 433
267 4 4 51 213 266 373
249 4 4 48 203 248 347
236 3 4 45 204 218 329
206 3 3 40 182 192 288
1.238
1.179
1.103
1.040
915
jaarverslag Leger Des Heils 2011
Colofon
Jaarverslag van het Leger des Heils
Stichter:
William Booth
Internationaal leider:
Leider Nederland:
REDACTIE
TRAFFIC
INTERVIEWS
Generaal Linda Bond
Leger des Heils afdeling Corporate Communicatie
Leger des Heils afdeling Inkoop & Aanbesteding
Frips, Amersfoort
Leger des Heils Corporate Communicatie
Interviews: Wendy Bos Fotoproducties, Soest
FOTOGRAFIE
Bijlagen
Commissioner Hans van Vliet
NoWords, Zaandam
Ruud Tinga, Amsterdam (canon, 1988)
GRAFISCHE VORMGEVING
Dirigo Communicatie, Haarlem
DRUK
OPLAGE
PAPIER
141
Tuijtel, Hardinxveld/Giessendam
5.000 ex.
Cover: 240 g/m2 Amer Graphic FSC
Binnenwerk: 120 g/m2 Revive 100 White uncoated
FSC SCS-COC-000973
jaarverslag Leger Des Heils 2011
CANON van het leger des heils in
1887
1887 - Eerste samenkomst
1889 - Tegenstand
in Amsterdam
Niet iedereen is blij met de
In de Gerard Doustraat in de
komst van de nieuwe evangeli-
volksbuurt De Pijp wordt op 8
satiebeweging. Het gebouw
mei 1887 de eerste evangelisatiebijeenkomst gehouden.
1889
1890
waar het Leger samenkomt, wordt met stenen bekogeld,
Deze staat onder leiding van
ruiten worden ingeslagen, leden
de Engelse kapitein Tyler, die
van het Leger worden gemoles-
daarbij geassisteerd wordt
teerd. In Kampen zijn er dagen
door luitenant Gerrit Govaars
achtereen ernstige ongeregeld-
en - als vrijwilligers - de heer
heden, zodat de staat van beleg
en mevrouw Schoch.
moet worden afgekondigd!
142
1940-1945 - Verboden
1948 - Start van het
1953 - Hulp bij
Tijdens de bezettingsjaren
goodwillwerk
watersnoodramp
wordt het Leger des Heils,
In de Amsterdamse binnenstad
Het Leger des Heils is bij
mede omdat het een van
begint kapitein Alida Bosshardt
rampen altijd in de voorste
oorsprong Engelse
met het goodwillwerk naar
linies te vinden. Dat is ook
organisatie is, door de
Engels voorbeeld. Het moet
zo bij de watersnoodramp
Duitsers verboden. De
een â&#x20AC;&#x2DC;supermarkt van dienstver-
van 1 februari, waarbij 1.835
officieren mogen geen
leningâ&#x20AC;&#x2122; worden. De verkon-
mensen het leven verloren.
uniform meer dragen en er
diging van het Evangelie en
Ook bij treinrampen en grote
mogen geen openbare
maatschappelijke dienstver-
samenkomsten meer
lening gaan hand in hand.
gehouden worden. Toch gaat het Leger ondergronds door met zijn werk.
1945
1948
branden is het Leger ter plekke om helpers en slachtoffers bij te staan.
1953
Nederland 1895 - Bezoek William Booth Al meerdere malen had de 1890 - Begin maatschappelijk
1894 - De zending
stichter van het Leger des Heils
werk
In november starten stafka-
ons land bezocht. In 1895
De koudste winter sinds mensen-
pitein Brouwer en ensign van
spreekt hij voor een gehoor van
heugenis brengt de grote veran-
Emmerik met het zendingswerk
de rijkste en meest invloedrijke
dering in de publieke opinie. Het
vanuit ons land in het Javaanse
personen over zijn boek ‘In
Leger opent zijn gebouw aan het
plaatsje Poerworedjo. In 1909
donker Engeland en de weg ter
Rapenburg voor mensen zonder
sticht het Leger op Java - en
onderdak, waar zij ook een ontbijt
daarna ook daarbuiten
1894
krijgen. In 1893 worden er in Nederland al bijna honderdduizend overnachtingen geregistreerd.
ontkoming’.
1895
In Lunteren wordt daarna een
- leprakoloniën. Daarna volgen
oude boerderij gekocht en een
andere koloniën, zoals
landkolonie gestart, die Groot
Suriname en Curaçao.
Batelaar gaat heten.
1965 - Prinses Beatrix op stap
1987 - 100 jaar in Nederland
1988 - Nieuwe juridische vorm
met Bosshardt
Met een groot feest in het
Om efficiënter te kunnen werken,
Nadat zij in 1959 de hoofdpersoon
Concertgebouw in Amsterdam,
subsidiegelden en giften duidelijker
was in het televisieprogramma
waar Hare Majesteit Koningin
te kunnen verantwoorden en het
Beatrix eregast is, viert het Leger
maatschappelijk werk verder te
des Heils zijn 100-jarig bestaan.
kunnen professionaliseren, kiest het
Nederlander geworden. In 1965
Alom wordt waardering en
Leger voor een nieuwe juridische
mag zij H.K.H. Prinses Beatrix
respect uitgesproken voor het
meenemen op haar
werk van de organisatie die zich
Strijdkreetronde in Amsterdamse
al een eeuw lang in Woord en
waarin bepaalde werkvormen
kroegen. Prinses en kapitein gaan
daad inzet voor de zwakkeren in
worden ondergebracht. Het blijft één
bij verschillende mensen op
de samenleving.
Leger!
‘Anders dan anderen’, is kapitein Bosshardt een bekende
huisbezoek.
1965
1987
vorm. Naast het Kerkgenootschap komen er verschillende Stichtingen,
1988
1933 - Nieuwe opleidingsschool 1911 - Openlucht-samenkomsten
1930 - Varend verkondigen
De toenmalige commandant
Het lukt het Leger des Heils om met
Op 18 juni 1930 wordt de ‘Febe’,
van het Leger des Heils in
moderne middelen mensen met het
een voormalig plezierjacht, als
Evangelie te bereiken. In Utrecht
evangelisatieschip in gebruik
bijvoorbeeld vertoont de organisatie
genomen. Bemand met ‘heilsma-
1930
niet voor niets ‘Bouwe de Bouwer’ genoemd. Hij zorgt
trozen’ en met een tent en stoelen
ervoor dat op meerdere
voor 250 personen aan boord, trekt
plaatsen nieuwe gebouwen
mensen aanwezig zijn. Zij kijken met
het schip voortaan elke zomer door
komen. Op 20 januari 1933
grote belangstelling naar de uitnemende
de Nederlandse binnenwateren.
wordt zijn grootste project, de
beelden op het doek. “’t Was in één
Vooral de Friese meren en de
William Booth kweekschool
woord een indrukwekkende evange-
veenkoloniën worden regelmatig
voor heilsofficieren in
lische vertooning!”, aldus een bekend
door de bemanning van de Febe
Amstelveen, door H.K.H.
Nederlands weekblad in dat jaar.
bezocht.
Prinses Juliana geopend.
lichtbeelden op de Oude Gracht, waarbij naar schatting zo’n tienduizend
1911
Nederland, Bouwe Vlas, wordt
1933
2003 - 50|50 Fashion
2005 - Charitatief en
In samenwerking met De
commercieel
2010 - Bij Bosshardt
Bijenkorf en reclamebureau
Met de overname van een
buurtsteunpunt
Only lanceert het Leger een
commerciële kledinginza-
In de geest van majoor
nieuwe kledinglijn: met de
melaar wordt het Leger des
Bosshardt start in
hand gemaakt van gebruikte
Heils de grootste
kleding en ander textiel dat
inzamelaar van kleding in
door het Leger ingezameld
ons land. De organisatie
is. De slogan ‘Together we’re
gaat zich niet alleen met
de buurt waar je
charitatieve, maar ook met
binnenloopt voor een kopje koffie
commerciële kledinginzameling
en een gesprek. Daarmee speelt
ontwerpen. Zo is er één shirt
bezighouden. Al dit inzame-
het Leger des Heils in op de
gemaakt van een Ajax- en
lingswerk wordt nu verricht onder
groeiende problematiek van
Feyenoord-shirt.
een nieuwe naam: Leger des
eenzaamheid in de samenleving.
Heils ReShare.
In het najaar start, onder-
one’ onderstreept de gedachte achter de
3
20 0
2005
2010
Amsterdam Zuidoost de eerste ‘Bij Bosshardt’. Een ontmoetingsplek in
steunend daaraan, een mediacampagne ‘Stop eenzaamheid’.
jaarverslag Leger Des Heils 2011
www.legerdesheils.nl