Magazine van het Leger des Heils Jaargang 127 nr. 3
DE ARK VAN JOHAN mam, papa gaat een boot bouwen WILLEM OUWENEEL de Bijbel laat ons God zelf zien DE BIJBEL LEZEN IN IRAN niemand wil meer met je te maken hebben HOE LEES IK DE BIJBEL 6 gouden tips
OPEN BOEK?
Magazine van het Leger des Heils Jaargang 127 nr. 3
De
Bijbel.
Niet
alleen
het
bestverkochte boek ter wereld, maar ook het boek met de meeste DE ARK VAN JOHAN mam, papa gaat een boot bouwen
impact op onze huidige samenleving.
WILLEM OUWENEEL de Bijbel laat ons God zelf zien
In
DE BIJBEL LEZEN IN IRAN niemand wil meer met je te maken hebben
films,
muziek,
spreekwoorden,
HOE LEES IK DE BIJBEL 6 gouden tips
boeken,
poëzie,
rechtspraak,
taalgebruik… overal kom je het effect van de Bijbel tegen. Dit boek is al eeuwenlang aanleiding voor
redactie Hoofdredacteur
nr. 3
Majoor Robert Paul Fennema
Eindredacteur Menno de Boer
Redactie | redactie@legerdesheils.nl Jurjen Sietsema Willemijn de Jong Nathan Sudmeier Marko Mellema
Vormgeving
Nathan Sudmeier
Traffic
Arnoud van Roosmalen
Cover
Nathan Sudmeier
reageren & abonnementen LEGER DES HEILS T.A.V. REDACTIE POSTBUS 3006, 1300 EH, ALMERE Redactie | redactie@legerdesheils.nl Abonnement | www.legerdesheils.nl
druk Senefelder Misset BV Mercuriusstraat 35 7006 RK Doetinchem
strijdkreet Magazine van het leger des heils Stichter | William Booth Internationaal leider | Generaal André Cox Leider Nederland | Commissioner Hans van Vliet www.legerdesheils.nl | info@legerdesheils.nl © Leger des Heils 2014 Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in Zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.
discussies,
gesprekken,
onderzoek,
ruzies,
kerkscheuringen, maar biedt ook al net zo lang troost, perspectief en een uitweg in moeilijke omstandigheden. Ook al ben je niet opgevoed met de Bijbel, toch ken je waarschijnlijk heel veel Bijbelse principes, feestdagen en gebruiken. Denk eens aan ‘wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet…’, Pasen, Pinksteren, Hemelvaartsdag en natuurlijk Kerst en onze weekindeling. In deze Strijdkreet kijken we naar de impact die de Bijbel heeft op de wereld om ons heen. Voor sommigen gaat dat zover dat ze een complete ark gaan bouwen of er hun land voor (moeten) verlaten. Hoe is dat boek tot stand gekomen? En hoe komt het nog steeds tot stand? De Bijbel in 2014. Staan we daar nog voor open? Of is dat boek dicht?
INHOUD De bijbel is echt overal
4
Door god zelf geĂŻnspireerd
8
De ark van johan 10 kijk dat is ‘m
14
De bijbel is een overlever
16
hoe lees ik de bijbel?
18
De bijbel lezen in Iran
20
strijdkreet | 3
“Ik ben 25 jaar oud en heb nog nooit een Bijbel gelezen. Ik vind de dikke pillen die ik voor mijn studie rechten moet lezen al pittig genoeg. Ik geloof ook niet in God, dat heeft er misschien iets mee te maken. Ik heb wel de ‘Passion of the Christ’ gezien, natuurlijk. En volgende maand ga ik naar Noah, in de bioscoop. Ik vind de grapjes van Hans Teeuwen over de Bijbel ook hilarisch. Mijn favoriete bier is ‘het elfde gebod’. Ik heb een vriend die ik regelmatig ‘ongelovige Thomas’ noem en ik luister het liefst naar Mumford and Sons. De lelijkste muziek die ik ooit heb gehoord? Dat zijn de langzame psalmen die kerkmensen zondagochtend zingen, denk ik.” Willemijn de jong
4 | strijdkreet
paramount
In 2014 komen er maar lief st drie Hollywood producties uit die zijn gebase erd op Bijbelverhalen. Daaronder de film Noah waarin Rusell Crowe de ro l van Noach speelt.
De Bijbel is echt overal strijdkreet | 5
D
omien, de jongen die zich in de
van rechten voor de verfilming van dit eeuwenoude
inleiding voorstelt, is een jongen
boek? Of komt het doordat mensen de Bijbel weer als
van deze tijd. Opgegroeid zonder de
interessant historisch boek gaan zien?
Bijbel, maar ook weer mét de Bijbel. Want de invloed van dit boek is niet
Naast deze concrete Bijbelverfilmingen zijn er ook
meer weg te denken uit onze cultuur. Als hij voor zijn
veel films gemaakt waarin impliciet wordt verwezen
studie ook maar enkele boeken uit de literatuur heeft
naar de Bijbel of die hun boodschap inspireren op
gelezen, heeft hij al een behoorlijke ‘dosis Bijbel’
de Bijbel. The Lord of the Rings, Narnia, The Da Vinci
verstouwd. Cleland B. McAfee, een Amerikaanse
Code, Angels and Demons – zouden deze films er zijn
theoloog, schrijft in The Greatest English Classic:
geweest zonder de Bijbel?
“Wanneer in een flinke stad alle Bijbels vernietigd zouden worden, zou het boek in al zijn essentiële
De Bijbel in muziek
onderdelen te reconstrueren zijn uit de citaten op de
Niet alleen op het witte doek kijken we graag naar de
planken van de plaatselijke openbare bibliotheek. Hele
Bijbel. De levenswijsheid in het meest gelezen boek
boeken zijn specifiek gewijd aan het beschrijven van
ter wereld inspireert veel liedschrijvers nog steeds. Bij
de invloed van de Bijbel op hoegenaamd alle grote
Johnny Cash ligt het er dik bovenop, maar de band
literaire schrijvers.” Maar dat geldt niet alleen voor de
U2 verwerkt – soms heel subtiel – bijbelverzen in zijn
literatuur…
muziek. Van Morrison had een nummer 1 hit met ‘Have I told You lately that I love You’. Maar weinig mensen
De Bijbel in Hollywood
weten dat met de You in dit lied, God bedoeld wordt. Dat
Ook de ‘niet-belezen man’ weet wie Mozes, Noach
er bijbelteksten worden gebruikt in populaire muziek
en Jezus zijn. Het begint bij kinderboekjes met de
betekent niet altijd dat het strookt met de boodschap
verhalen uit de Bijbel, maar ook Disneyfilms die zijn
van de Bijbel. Het nummer ‘Judas’ van Lady Gaga,
gebaseerd op de Bijbel. ‘The Prince of Egypt’ wel eens
bijvoorbeeld. Veel metal-muziek gaat letterlijk tegen de
gezien? Of ‘Jesus Christ Superstar’? In 2014 komen er
boodschap van de Bijbel in en verwerpt of vervloekt
maar liefst drie Hollywood-films uit die zijn gebaseerd
die. We kunnen er echter niet omheen dat de westerse
op Bijbelverhalen: Noah (over Noach en de ark), Son
muziek is doorspekt met de Bijbel. Meer nog dan in de
of God (over het leven van Jezus) en Exodus (over de
popmuziek zit de klassieke muziek vól met de Bijbelse
vlucht van het volk Israël uit Egypte). Filmbedrijf Sony
boodschap. Bach wordt vanwege zijn passions wel
Pictures produceert momenteel de film ‘Redemption
eens de vijfde evangelist genoemd. En dan hebben we
of Cain’, gebaseerd op het verhaal van Kaïn en Abel.
het nog niet over de gospelmuziekindustrie waarin nog
Lionsgate, de producent van ‘The Passion of The
steeds miljoenen worden verdiend.
Christ’, maakt nu ook een film over Maria, de moeder van Jezus, als prequel voor de ‘The Passion of the
De Bijbel in onze taal
Christ’. Kortom, Hollywood zit met zijn neus in de Bijbel.
Nu zou je kunnen zeggen dat een groot deel van onze
Zou het te maken hebben met het niet hoeven betalen
films en muziek uit het ‘christelijke’ Amerika overkomt.
6 | strijdkreet
Maar ook in Nederland is de Bijbel ingebakken in de samenleving. Je zult er versteld van staan als je beseft hoeveel uitdrukkingen en gezegden uit de Bijbel komen. Muggenziften, er is niets nieuws onder de zon, je handen in onschuld wassen, een rib uit je lijf, de hond in de pot vinden, een slachtoffer, zoek en je zult vinden, en ga zo maar door. Dat we nu überhaupt boeken kunnen lezen, hebben we aan de Bijbel te danken. Het overschrijven van de Bijbel was zo’n monnikenwerk, dat de oplossing van het drukken met houtblokken wel uitgevonden móest worden. Het eerste boek dat werd gedrukt, was de Delftse Bijbel.
De Bijbel internationaal Dat de Bijbel het meest verkochte boek ter wereld is (3,9 miljard in de afgelopen vijftig jaar), is niet zo moeilijk te geloven als je in de vrije westerse wereld woont. Er zijn echter veel landen waar de Bijbel een verboden boek is. In 2014 riskeer je in vijftig landen straf als je een Bijbel bezit. Dat varieert van doodstraf zonder proces in Noord-Korea als je het woord ‘Bijbel’ maar in de mond neemt, tot sociale uitsluiting in een land als Marokko als je je levenswijze op dit boek baseert. De Bijbel is op dit moment de meest vertrouwde en betrouwbare bron voor intellectuele, morele en spirituele idealen in het Westen. En het gevaarlijkste boek in zogenaamde mislukte staten (landen die ineengestort zijn door oorlog of een zwakke overheid kennen) als Syrië, Somalië, Irak, Afghanistan, Pakistan en Jemen. Maar hoe zou onze samenleving er zonder deze inspiratiebron uitzien? Historicus Philip Schaff zei eens: “De hoofdpersoon van de Bijbel, Jezus van Nazaret, versloeg, zonder geld en wapens, meer miljoenen dan Alexander, Ceasar, Mohammend en Napoleon; zonder wetenschap en geleerdheid. Hij wierp meer licht op het menselijke en het goddelijke dan alle filosofen en wetenschappers bij
NOAH
elkaar. Hij sprak woorden van leven die voor en na Hem
De film over noach en zijn ark. Met in de hoofdrol Rusell crowe
niet gesproken werden en bereikte daarmee resultaten, ver buiten het bereik van redenaars en dichters. Zonder één regel te schrijven, zette Hij meer pennen in beweging en leverde Hij meer thema’s voor preken,
http://www.noah-film.nl
toespraken, discussies, erudiete studies, kunstwerken en lofliederen dan het hele leger aan grote mannen van vroeger en nu.”
vanaf 10 april in de bioscoop
strijdkreet | 7
DE BIJBEL:
DOOR GOD ZELF GEÏNSPIREERD jaco klamer
jurjen sietsema
W
at maakt de Bijbel zo uniek en
aan de jonge christengemeenten of aan hun pupillen,
waarom is hij na al die eeuwen
en ten slotte het profetische boek Openbaring, dat in
nog steeds zo relevant? Willem
geheimzinnige woorden de toekomst van de wereld en
Ouweneel
is
theoloog,
filosoof
en
van Gods volk beschrijft.
bioloog. Hij schreef talloze boeken over thema’s uit de Bijbel. Hij legt uit waarom
Waarin is de Bijbel uniek?
de
zo’n
Onder alle boeken die ooit geschreven zijn, is de
belangrijk boek is en wat bijvoorbeeld de
Bijbel volstrekt uniek door de vele schrijvers die eraan
betekenis van de Dode Zeerollen is.
hebben gewerkt (misschien wel een stuk of veertig),
Bijbel
voor
zoveel
mensen
de enorm lange ontstaansgeschiedenis (misschien
Wat is de Bijbel?
wel anderhalf duizend jaar) en de totaal verschillende
De Bijbel is eigenlijk een kleine bibliotheek van wel
stijlen en genres in de tekst, terwijl het resultaat toch
66 verschillende boeken. Hij bestaat uit twee delen.
zo’n wonderbaarlijke eenheid is. Joden geloven dat dit
Het eerste deel is het zogenoemde Oude Testament
komt doordat ‘achter’ al die menselijke schrijvers het in
(39 boeken); dat is de Joodse Bijbel, hoofdzakelijk
feite God zelf is die de Auteur van het Oude Testament
geschreven in het Hebreeuws. De oudste stukken
is, terwijl christenen datzelfde geloven van het Oude én
stammen misschien al uit de 13e of 15e eeuw voor
het Nieuwe Testament.
Christus, de vermoedelijke tijd van Mozes. De jongste
Niet alleen is de Bijbel van God afkomstig, hij gáát ook
zijn geschreven rond 400 voor Christus. Het Oude
over God. Joden en christenen gelovigen dat het God
Testament bestaat uit de vijf boeken van Mozes (de
is die zichzelf in de Bijbel openbaart aan mensen, om
grondlegger van Israëls volksbestaan en van het
hen te roepen als zijn volk en een relatie met hen aan te
jodendom), de historische boeken (zij beschrijven
gaan. Het hoogtepunt van die zelfopenbaring is Jezus
de geschiedenis van het oude Israël), de dichterlijke
Christus, de Zoon van God.
boeken (praktische levenswijsheid) en de profetische
Door de enorme goddelijke zeggingskracht van de
boeken (over de toenmalige toestand én de toekomst
Bijbel is het nog steeds het meest verkochte boek
van Israël).
op aarde – en dat na zoveel eeuwen! Maar liefst één
Het tweede deel van de Bijbel is het zogenoemde
derde van de mensheid noemt zich ‘christen’. Of dat
Nieuwe Testament, dat geschreven is in het Grieks
allemaal even serieus is, laat ik in het midden, maar in
en wel in de eerste eeuw na Christus. Het is een
ieder geval zijn dit mensen die zich nog altijd door dit
commentaar van de vroege christenen op het Oude
bijzondere boek geïnspireerd voelen, en vooral door de
Testament, waarvan zij geloofden dat het in vervulling
hoofdpersoon van dat boek: Jezus Christus.
was gegaan in de persoon van Jezus Christus. Het bestaat uit de vier Evangeliën (die het leven en lijden, de dood en opstanding van Christus beschrijven), het
Waarom kennen christenen zoveel gezag aan de Bijbel toe?
boek Handelingen der apostelen (dat de geschiedenis
Christenen zien, zoals gezegd, de Bijbel als het
van het vroegste christendom beschrijft na de
boek dat ten diepste door God zelf ‘geïnspireerd’
hemelvaart van Christus), de brieven van de apostelen
is en waarin Hij zichzelf openbaart aan mensen die
8 | strijdkreet
vraagstukken. Daar leent de Bijbel zich niet voor. Maar de Bijbel heeft wel goddelijk gezag over de geloofsuitgangspunten die alle wetenschap eigen zijn; zo staat bijvoorbeeld christelijke tegenover atheïstische wetenschapsbeoefening. Dat is op een heleboel vakwetenschappelijke terreinen voelbaar (denk maar aan het marxisme in de economie, het freudianisme in de psychologie en het evolutionisme in de biologie). Zowel het jodendom als het christendom zijn door en door historische godsdiensten doordat zij gebaseerd zijn in historische ‘heilsfeiten’, zoals de openbaring van God aan Israël op de berg Sinaï en de dood en opstanding van Christus. Daarom is de historische betrouwbaarheid van de Bijbel van groot belang. Maar je mag dat ‘historische’ niet onder het vergrootglas van de moderne geschiedwetenschap leggen. Het gaat in de Bijbel altijd om geloofsgeschiedenis en dat bepaalt ook de wijze waarop de historische feiten geselecteerd en beschreven worden.
Waarom is de Bijbel anno 2014 nog steeds een relevant boek? Wat is de betekenis van de Dode Zeerollen in dit verband? De Bijbel is altijd al relevant geweest voor miljoenen mensen en daar is vandaag de dag niets in veranderd. daarvoor open staan. Christenen realiseren zich best
Integendeel, er schijnen elke dag nog steeds pakweg
dat de Bijbel door feilbare mensen geschreven is, maar
zo’n honderdduizend mensen tot geloof in Jezus
tegelijk is Gods aanwezigheid daarin zo voelbaar dat
Christus te komen – allemaal mensen die gepakt zijn
het boek boven alle menselijke zondigheid verheven is
door de Bijbel en hem ervaren als het boek waarin God
(ook al beschrijft hij de levens van heel wat zondige
tot hen spreekt. De Dode Zeerollen, die momenteel
mensen…). Dat betekent niet dat je aan de Bijbel een
in het Drents Museum te zien zijn, zijn van groot
soort
betrouwbaarheid
belang omdat daarin Hebreeuwse bijbelhandschriften
moet toekennen. Zo gaan de bijbelschrijvers duidelijk
voorkomen die zo’n duizend jaar ouder waren dan
uit van het antieke wereldbeeld. Maar dat is geen
de handschriften waarover we al beschikten. Uit die
probleem, omdat de Bijbel ons geen astronomie of
nieuwe vondsten bleek de enorme betrouwbaarheid
biologie wil leren, maar geloofswaarheden: over God,
van de tekst van het Oude Testament: in die duizend
over het diepste wezen van de mens als schepsel en
jaar bleken er slechts minieme veranderingen te
beelddrager van God, en over de relatie tussen God
zijn opgetreden. Ook bevatten de Dode Zeerollen
en mens. Het gaat in de Bijbel om geloofswaarheid,
exemplaren van oeroude joodse boeken die niet in de
niet om natuurwetenschappelijke theorieën. De Bijbel
Bijbel terecht zijn gekomen, maar voor het theologisch
is betrouwbaar, omdat we daarin goddelijk licht vinden
onderzoek wel van groot belang zijn. Bovendien zijn de
over de diepste levens- en eeuwigheidsvragen van
Dode Zeerollen van belang doordat zij ons een treffend
de mens. Je moet de Bijbel geen ‘wetenschappelijk’
beeld geven van het jodendom in de periode van de
gezag aanpraten, in die zin dat je op grond van de Bijbel
zogenoemde Tweede Tempel, van de zesde eeuw voor
zou kunnen oordelen over strikt wetenschappelijke
Christus tot de eerste eeuw na Christus.
modern-wetenschappelijke
strijdkreet | 9
mam, papa gaat een boot bouwen
DE ARK VAN Jurjen sietsema
Michel de Groot
De ĂŠĂŠn noemt hem een visionair, anderen vragen zich af wat hem heeft bezield. Hoe gek moet je tenslotte zijn om zoveel tijd en geld te investeren in een boot die een paar duizend jaar geleden een man, zijn gezin en heel veel dieren van de verdrinkingsdood heeft gered? Johan Huibers droomde dat een stormvloed heel Noord-Holland onder water zette. Een droom met gevolgen. Vijf miljoen euro en heel wat werkuren verder lag er een ark. Naar model van de ark van Noach. Volgens de exacte maten die in de Bijbel staan vermeld.
10 | strijdkreet
JOHAN
Als Johan Huibers iemand is, dan is het iemand met ‘gouden handen’. Hij ging na de middelbare school meteen aan de slag als timmerman bij een aannemersbedrijf in zijn geboorteplaats Broek op Langedijk. Gewoon omdat hij graag met zijn handen bezig was. In 2001 bouwde hij eigenhandig een prachtig landhuis waar hij met zijn vrouw en drie kinderen woont. Vandaag de dag geeft hij lezingen in ‘zijn’ ark en werkt hij als aannemer. 1983 Op de vraag hoe het idee voor de ark is ontstaan, zegt Johan dat hij daarvoor terug moet naar 1983. Het jaar waarin hij door zijn kerk wordt gevraagd om een club voor jongeren in de leeftijd van 14 t/m 16 jaar te leiden. “Ze wilden dat ik de jongeren over de Bijbel vertelde. Dat wilde ik wel. Ik had daarvoor de zondagsschool al geleid en vond dat er niemand was die zoveel van de Bijbel wist als ik.”
strijdkreet | 11
In de Bijbel spitten
ark van Noach. Ik liet het boek apart leggen, rekende
“Tot de eerste avond op die club. Ik kreeg van een van
het aan het eind van de dag af en nam het mee naar
de jongeren meteen een vraag waar ik geen antwoord
huis. ’s Avonds na het eten las ik mijn drie kinderen
op wist. Dat kon niet, vond ik. Dus werd het de hele
voor uit het boek en ik raakte zo onder de indruk dat
week in de Bijbel spitten zodat ik het antwoord de
ik zei: ‘Ik ga de ark van Noach nabouwen’. Ik zie mijn
volgende keer (een week later) zou weten. Er was
dochtertje nog naar haar moeder rennen en roepen:
nog geen internet in die tijd. Je kon niet snel even een
‘Mam, papa gaat de ark van Noach nabouwen’. Mijn
antwoord opzoeken. Ik moest dus echt in de Bijbel op
vrouw reageerde: ‘Dan gaan wij op vakantie naar de
zoek naar een antwoord. Elke middag kwam ik om vier
maan, want dat gaat niet gebeuren’…
uur thuis van mijn werk en mijn vrouw om vijf uur. Ik had dus elke middag een uur de tijd om in de Bijbel te
“Een takkewerk”
grasduinen. Dat deed ik drie weken lang zo, elke dag.
Dertien jaar later, in 2005, gebeurt het toch. “Ik had
Door het lezen en zoeken in de Bijbel werd ik enorm
twee jaar daarvoor een stuk grond gekocht van drie
gegrepen. Zodanig, dat het mij totaal veranderd heeft.
voetbalvelden groot, en er een loods opgezet. Daar
Tot dan toe was ik misschien wel lid van een kerk, maar
zou de ark worden gebouwd.” Johan bouwde eerst
van een persoonlijke relatie met God was zeker geen
een klein model, schaal 1:2. Daarvoor zaagde hij, tien
sprake.”
weken achter elkaar, twintig vrachtwagens vol met bomen (1.200 in totaal) tot planken. “Een takkewerk,”
“Zegt U het maar”
zoals hij het zelf omschrijft. De ‘eerste ark’ is 70 meter
In de tijd daarna wilde Johan iedereen vertellen wat
lang, 9 ½ meter breed en 13 meter hoog. Johan bouwde
er met hem was gebeurd. “Mijn familie, mijn vrienden,
hem op een stalen duwbak zodat hij door sleepboten
mijn collega’s. Maar niemand wilde ervan weten. Toen
over binnenwateren kan worden versleept. In lengte is
heb ik gebeden en gezegd: ‘God, hier ben ik. Ik ben
hij de helft van het Bijbelse voorbeeld, in hoogte echter
maar een eenvoudige jongen, een timmerman. Ik ben
vergelijkbaar met Noach’s ark.
totaal ongeschikt maar ik weet dat U me geschikt kunt maken om de hele wereld over U te vertellen. Ik wil
De ultieme klus
desnoods het AZ-stadion afhuren, de Backstreet Boys
In 2008 begint Johan met een flink aantal medewerkers
laten optreden en in de pauze van U vertellen. Zegt U
aan de ultieme klus. Een tweede ark van Noach, maar
het maar’.”
dan precies op schaal: 300 el lang, 50 el breed en 30 el hoog (de Bijbelse el is circa 45 centimeter. De
De droom
ark moest dus 135 meter lang, 22 meter breed en 23
Pas jaren later kreeg Johan een signaal: “Dat was in
meter hoog worden). Daarvoor trekt hij naar Sliedrecht
1992, toen ik met mijn zoontje naar de zeedijk ging
waar hij en zijn mensen in totaal vier jaar werken aan
om uit te waaien. Het stormde behoorlijk en het water
het verwezenlijken van zijn droom. “Het waren ruige,
stond hoog. Dat maakte zoveel indruk, dat ik ’s nachts
blije en enerverende tijden. Het was een enorme klus
droomde dat Noord-Holland onder water kwam te
om een zeewaardig vaartuig te bouwen dat, als het
staan. Het water klotste tegen de kozijnen aan en
nodig mocht zijn, zelfs over de oceanen kon worden
kwam op een gegeven moment ons huis binnen. In
versleept. De twaalf aan elkaar gelaste stalen pontons
mijn droom moest ik met mijn gezin vluchten naar de
waarop het drijft wegen samen alleen al 83 ton.” In het
bovenverdieping. Een nachtmerrie. Ik keek uit het raam
boek ‘Laat je droom varen’ kun je alles lezen over het
en zag dode dieren langsdrijven, konijnen en geiten.
bouwproces.
Vreselijk. De volgende morgen vertelde ik mijn vrouw over de droom. Ze vond dat ik er niet teveel waarde
Geniale instructies van God
aan moest hechten. Dromen zijn toch vaak bedrog. Die
Wat Johan tijdens de planning van de bouw nog het
dag had ik een klus in een boekwinkel die verbouwd
meeste opviel, was hoe goed de instructies van God
moest worden. Daar zag ik een boek liggen over de
aan Noach in de Bijbel waren. “Dat is zo mooi. De
12 | strijdkreet
lengtematen kloppen precies en ook de binnenkant
rechtvaardig man een schip bouwen om te overleven,
zoals die in de Bijbel staat, is geniaal. Het is een soort
samen met zijn gezin en met de dieren. Omdat God
bijenkorf. Elke ruimte zo groot, dat alle dieren, en Noach
nog steeds gelooft in de mens en gelooft dat het goed
en zijn familie, erin konden.” Niet alleen de maten,
kan komen. Dat is ook vandaag de dag nog zo. God is
maar ook het materiaal klopte, bleek uit onderzoek.
niet veranderd. Hij wil met ons verder. Ongeacht wat
Om de boot te kunnen laten drijven was pek nodig. Dat
we op onze kerfstok hebben. Er is altijd een nieuw
had Noach niet zomaar paraat. Echter, de boomsoort
begin.”
die hij volgens Gods instructies moest gebruiken, was de grove den. En laat die nu van zichzelf een soort
De ark van Johan ligt in Dordrecht en is open voor
hars afgeven die de boel zo goed afdicht dat de Ark
publiek. Al meer dan 100.000 mensen bezochten de
onzinkbaar was. De wetenschap dat alles wat hierover
ark. Meer informatie via: www.arkvannoach.com.
in de Bijbel staat ook klopt, maakt mij blij en geeft me het vertrouwen dat je bij God in goede handen bent. ”
Altijd een nieuw begin Dankzij de ark heeft Johan een verhaal te vertellen. Een verhaal dat verder gaat dan alleen de ark. “Het is het verhaal van hoe groot God is. Van de belofte van nieuw leven. In het Bijbelboek Genesis staat dat de aarde in Noach’s tijd verdorven en vol onrecht is. God stuurt een zondvloed, maar laat tegelijkertijd een
strijdkreet | 13
Menno de boer
Jin Young Lee
“Jezus!” gilt een buurmeisje tijdens het spelen. Het is een heerlijke zomerse dag en de kinderen verfraaien het trottoir met stoepkrijt. Verschrikt kijkt mijn jongste zoon op. “Je mag niet vloeken,” zegt hij kordaat. “Wat maakt dat nou uit, Jezus bestaat toch niet,” is het vrolijke antwoord. “Echt wel!” reageert mijn zoontje verontwaardigd. “Nou, waar is ‘ie dan? Ik heb ‘m nog nooit gezien,” klinkt het. “Wacht maar even…” En weg is hij. Ik kijk hem verbaasd na en ga verder met mijn zaterdagse klusjes.
E
ven later komt hij terug. Met de kinderbijbel
dan legde je gewoon je handje in de grote hand van
onder zijn arm. Aan het eind van de oprit gaat
papa en volgde hem naar boven. Vol vertrouwen dat
hij zitten, legt de bijbel op de grond en begint
het goed zou komen. Wat kun je, als je ouder wordt,
te bladeren. Ik volg het hele ‘ritueel’ belangstellend
soms terugverlangen naar dat blindelingse, zorgeloze
van een afstandje. “Kom es hier?!” roept het vierjarige
vertrouwen.
mannetje ineens. En daar komen de vriendjes
Goedgelovig wordt misschien wat te vaak negatief
aangestormd. Ook het meisje dat niet gelooft dat
beoordeeld. Als in: een tikje onnozel, onterecht
Jezus bestaat. Onze Simon draait de kinderbijbel in de
vertrouwend. Misschien is goedgelovig wel goed
richting van het meisje en wijst: “Kijk, dat is ‘m.” Zijn
gelovig. Misschien moeten we wat meer vertrouwen
vingertje rust op een tekening van Jezus die met een
hebben in onze Vader in de hemel, die ons veilig door
kindje op schoot zit. “O, ja. Je hebt gelijk,” zegt het
het duister leidt?
meisje nu, terwijl ze belangstellend de tekening bekijkt.
In de Bijbel (het boek Lukas, hoofdstuk 18, de verzen
Mijn zoon klapt de Bijbel weer dicht en brengt ‘m weg.
15-17) vertelt Jezus ons dat we juist dat vertrouwen
Klaar.
van een kind moeten hebben. Als een paar mensen op een dag hun kleine kinderen bij Jezus brengen, willen
Wat werkt dat toch simpel bij kinderen. Waar wij
de volgelingen van Jezus dat verhinderen. Maar Jezus
volwassenen elkaar flink in de haren vliegen over wat
roept de kinderen bij zich en zegt: “Laat die kinderen
waarheid is, hebben kinderen aan een tekening, een
toch bij Mij komen! Houd ze niet tegen. Want voor
foto of een simpel ‘ja’ of ‘nee’ genoeg om overtuigd
zulke kleintjes is het Koninkrijk van God. Het is zelfs zo
te zijn. ‘Kinderen zijn goedgelovig’ is dan vaak onze
dat wie niet het eenvoudige geloof van een kind heeft,
meewarige verklaring. Maar intussen verlangen we
niet eens in het Koninkrijk van God kan komen.”
soms naar dat simpele vertrouwen, dat we van vroeger
Simpelweg geloven. Eenvoudig vertrouwen op Hem
kennen, dat zorgeloze. Als je dan ’s avonds wakker
die jou gemaakt heeft. Niet meteen met je ‘mitsen en
werd, naar beneden sloop en zachtjes vertelde dat je
maren’ komen. Wat kan dat voor ons soms lastig zijn.
bang was in het donker, zei papa: “Joh er is niks om
Goed gelovig als een kind. Onze hand in Zijn hand
bang voor te zijn. Ik ga met je mee. Kom maar…” En
leggen. Niks meer om bang voor te zijn.
14 | strijdkreet
strijdkreet | 15
Bijbels drukken en uitgeven is een vak apart. Anne Westerduin is theoloog en sinds anderhalf jaar manager van uitgeverij Jongbloed, één van de grootste producenten van Bijbels. Wat beweegt haar en het bedrijf om iedere dag Bijbels te maken? Jurjen sietsema
B
Esther van Wijnen
ijna alle Bijbels die in Nederland worden
staan woorden in voor alle generaties die door de
verkocht komen er vandaan. Wie echter
eeuwen heen telkens weer actueel worden voor
mocht denken dat Jongbloed uitsluitend
elke nieuwe generatie. Dat ervaar ik ook in mijn
voor de Nederlandse Bijbelmarkt produceert, heeft
eigen leven. De Bijbel is een eeuwenoude schat van
het mis. “Maar liefst 96% van wat wij maken is
wijsheid die God ons heeft gegeven. Die wijsheid
voor de export. Wij maken Bijbels in alle talen van
loopt als een rode draad door mijn leven. Ik spiegel
de wereld, van Nederlands tot Arabisch tot Japans
me regelmatig aan de verhalen en de mensen in de
tot noem maar op. Onze drukkerij draait 24 uur per
Bijbel en ik vind er houvast in. Ik heb nog geen enkel
dag.”
boek ontdekt dat dit heeft. De Bijbel is uniek. Als je de Bijbel echt gaat lezen, ontdek je dat de mens van
In het Nederlandse taalgebied produceert Jongbloed
toen net zo in elkaar steekt als die van vandaag. Daar
elke mogelijke Bijbelvertaling. Van de NBV (Nieuwe
kun je van leren. Daarom ben ik ook zo blij met die
Bijbelvertaling) tot de Herziene Statenvertaling, het
Bijbel in gewone taal die dit jaar verschijnt. Daarmee
Boek en binnenkort de Bijbel in gewone taal. Een
breng je de Bijbel heel dicht bij een hele hoop
vertaling die volgens Anne de toekomst heeft. De
mensen. Dat is wat Jezus Christus ook deed. Als je
veelkleurigheid van al die vertalingen is wat haar
goed kijkt, gebruikt Hij veel woorden en voorbeelden
het meeste aanspreekt in het uitgeven van Bijbels.
uit het alledaagse leven van die tijd. Dat moeten
“Iedereen wordt door een andere taal aangesproken.
wij niet vergeten. Sterker nog, dat moeten wij ook
Of het nu dialect is, de taal van de ondernemers of
doen. Want die krachtige boodschap, dat wat God
de taal van de hbo’ers. Iedereen voelt zich thuis bij
in mensenlevens doet, is nog steeds dezelfde en die
een bepaalde taal. Zo is dat in het perspectief van
mag verteld worden. Telkens opnieuw en in de taal
Bijbels ook. Waar de één vanuit zijn achtergrond
van het moment.”
zich thuis voelt bij de taal van de Statenvertaling, zal de ander zich juist heel erg aangesproken voelen
Ondanks de volcontinue productie van Bijbels ziet
door Het Boek omdat dat dichter bij hemzelf ligt, de
Anne de verkoop van Bijbels in Nederland teruglopen.
omgeving waaruit hij komt, misschien wel de kerk
“Het wordt steeds minder vanzelfsprekend dat
waarvan hij lid is.”
mensen elkaar de Bijbel geven op hoogtijdagen. Vroeger kreeg je een Bijbel als je bijvoorbeeld ging
Wat maakt de Bijbel zo’n belangrijk boek dat je er de
trouwen of bij een andere gelegenheid. Dat gebeurt
drukpersen 24 uur per dag voor laat draaien?
veel minder. Bovendien zie ik dat veel mensen de
“De Bijbel heeft kracht in zichzelf,” zegt Anne. “Er
Bijbel niet meer zo direct kennen. Daarom geven
16 | strijdkreet
regelmatig digitale media zoals apps en digitale
verpakken. Op een manier die voor veel mensen
versies van boeken. “En toch,” zegt Anne, “Toch
begrijpelijk en aansprekend is.”
geloof ik dat de gedrukte Bijbel nooit zal verdwijnen.
Niet in alle landen van de wereld is de Bijbel zo
Mensen willen de Bijbel in handen hebben. Er
gemakkelijk verkrijgbaar als in Nederland. “In landen
doorheen bladeren. Dat is van alle generaties en
waar dat moeilijker is, kijken wij of wij door middel
zien we ook bij jongeren. Wat belangrijk is, is dat de
van plaatselijke contactpersonen ondersteuning
Bijbel een overlever is. Al duizenden jaren lang. Een
kunnen bieden bij het verspreiden van de Bijbel.”
overlever en een gids om geestelijk te overleven. Een
Ook bij Jongbloed staat de tijd niet stil en verschijnen
boek dat je gelezen moet hebben.”
“De Bijbel is een overlever
“
wij boeken uit waarin we de Bijbelse boodschap
strijdkreet | 17
KIES JE DOEL.
Je kunt om
verschillende redenen de Bijbel willen lezen. Misschien ben je christen en heb je de Bijbel nooit echt (helemaal) gelezen. Of je bent
geen christen en je wilt de tekst lezen om beter te
begrijpen wat er staat, zodat je erover kan discussiÍren met je collega’s. Misschien wil je de Bijbel bestuderen voor academische doeleinden of de historie van het oude Midden Oosten onderzoeken. Het doel waarvoor je de Bijbel leest moet duidelijk zijn, voordat je je aanpak kiest.
LEES ELKE DAG EEN STUKJE. Zoals gezegd is de Bijbel een dik en soms taai boek. Door elke dag een klein stukje te lezen kun je de informatie beter verwerken en onthouden.
BEDENK HOEVEEL OF HOELANG JE WILT LEZEN. Wil je de volledige tekst te lezen, of alleen specifieke boeken? Wil je het Oude Testament (de originele Hebreeuwse teksten waarop de overtuigingen van de religie zijn gebaseerd) of het Nieuwe Testament (het gedeelte over het leven van Jezus Christus en zijn volgelingen) lezen? Beslis hoeveel tekst je wilt lezen en in welke volgorde. De Bijbel bestaat uit veel verschillende boeken met verhalen die in elkaar overlopen. Dus zet desnoods je wekker als je niet de hele nacht door wilt lezen. 18 | strijdkreet
KIES EEN VERTALING DIE BIJ JE PAST. De Bijbel is verschillende keren in het Nederlands vertaald. De eerste vertaling, de Statenvertaling is in oud Nederlands geschreven en lastig te volgen als je niet bekend bent met het taalgebruik. De meest gangbare Bijbel is op dit moment de Nieuwe Bijbel Vertaling of de Herziene Statenvertaling. Er is ook een Bijbel in straattaal en er zijn veel verschillende kinderbijbels.
GEBRUIK HULPMIDDELEN.
Het kan
verstandig zijn om aantekeningen te maken terwijl je leest. De tekst is soms lang, en details kun je snel vergeten. Je kunt aantekeningen maken of met een markeerstift belangrijke teksten markeren. Schrijf je vragen op, zodat je op zoek kunt gaan naar antwoorden. Er zijn heel veel verklarende boeken over de Bijbel geschreven en ook op internet staan veel verduidelijkende filmpjes, preken en tijdlijnen. In de Jongerenbijbel kun je naast de teksten aantekeningen maken en zijn verklarende stukjes tussen de tekst gevoegd.
BID VOOR JE BEGINT MET LEZEN. Als je gelooft dat God bestaat, kun je ook aan Hem vragen of Hij je wil helpen bij het lezen van de Bijbel. Dat doe je door op een rustige plek je handen te vouwen, je ogen te sluiten en gewoon uit te spreken wat je denkt. Bijvoorbeeld: “God, ik wil nu graag in de Bijbel gaan lezen, maar ik weet heel weinig van uw boek af. Helpt U me het goed te begrijpen? Dankuwel, amen.�
strijdkreet | 19
“Niemand wil meer iets met je te maken hebben” De Bijbel lezen in Iran jurjen sietsema
Wendy bos
De Bijbel is hier in Nederland in bijna elke boekwinkel te koop. Van een meest eenvoudige uitvoering tot een in leer gebonden dundruk met goudsnit. Zo vanzelfsprekend als hij hier verkrijgbaar is, zo moeilijk is dat in sommige andere landen. En als je er dan één hebt en wilt vertellen over dat wat je in de Bijbel zo raakt, dan kan het zijn dat je je leven niet meer zeker bent. Zoals Ahmad die met zijn gezin (vrouw Nahid, dochter Dorsa en zoon Elia) vanuit Iran naar Nederland vluchtte op zoek naar de vrijheid om te geloven en te delen.
20 | strijdkreet
strijdkreet | 21
D
e beslissing om je vaderland te verlaten
ze van je weten dat je een ander geloof aanhangt.
en een nieuw leven op te bouwen in een
Ze zijn bang dat ze met een afvallige worden
ander land, valt Ahmad nog steeds zwaar.
geassocieerd. In hun ogen ben je dat namelijk en
En het leven in Nederland is om meer dan één
daar is de islam heel duidelijk over. Een afvallige
reden niet gemakkelijk. Ahmad en zijn vrouw Nahid
verdient geen genade, maar straf.”
hebben hun 22-jarige dochter achter moeten laten in Iran. Pogingen om haar naar Nederland te krijgen,
Nergens meer veilig
stranden telkens weer bij de Nederlandse Immigratie-
Toch geeft hij geen gehoor aan de groepsdruk. Hij
en Naturalisatiedienst. Het doet nog steeds pijn,
zoekt juist de mensen op met wie hij zijn geloof kan
maar ze geven niet op.
delen. Hij wordt lid van een officiële, door de Iraanse regering erkende en gecontroleerde, christelijke kerk
Gegrepen door verhalen uit de Bijbel
en waant zich daar redelijk veilig. “Op een gegeven
Ahmad is in de kracht van zijn leven. Een man van
moment kreeg ik te horen dat ik geen lid meer mocht
44 die in Iran een prima baan met een goed inkomen
zijn van die kerk. Ik was kennelijk een gevaar, omdat
heeft. Tot op de dag dat hij in aanraking komt met de
ik met veel mensen sprak over God, de Bijbel en
Bijbel en het christelijk geloof. “Toen veranderde er
Jezus Christus. Later bleek dat meer mensen hun
iets,” zegt hij. “Ik werd gegrepen door de verhalen uit
lidmaatschap was afgenomen. Een aantal daarvan
de Bijbel. Vooral door het verhaal van de kruisdood
is gevangen gezet. Een van hen werd voor de ogen
van Jezus Christus. Dat iemand voor jou sterft... Dat
van zijn vrouw in de gevangenis gemarteld. Later
kon ik bijna niet geloven. Hoe meer ik er met andere
hoorde ik ook dat een van de kerkleiders spoorloos
christenen over sprak, hoe meer het mij raakte.”
was verdwenen. Toen ik dat hoorde, wist ik dat ik niet langer in Iran kon blijven.”
Bijbels niet vrij te koop Bijbels zijn in Iran niet vrij te koop. In Farsi vertaalde
Vluchten met vals paspoort en visum
exemplaren worden door christelijke organisaties het
Ahmad weet een vals paspoort en een vals visum te
land binnengebracht en via netwerken verspreid. “Als
bemachtigen en vertrekt uit Iran. Zijn vrouw en twee
je een Bijbel wilt, dan zul je iemand moeten vinden die
jongste kinderen zijn dan al een tijd in Nederland,
contacten heeft en zijn vertrouwen moeten winnen.
waar ze na een bezoek aan familie zijn gebleven. Zijn
Alleen zo kun je aan een Bijbel komen.”
oudste dochter moet hij achterlaten. Op dit moment kan hij onder geen beding terug naar Iran, omdat hij
“Ik voelde niets bij de Koran”
zijn leven daar niet zeker is.
Voordat hij in aanraking komt met de Bijbel is Ahmad, net als veel van zijn landgenoten, moslim. “Niets
Vertrouwen in God, net als Abraham
bijzonders. Ik ging met de stroom mee. Het zei me
Eén van de belangrijkste verhalen uit de Bijbel voor
trouwens ook niets; de Koran, de profeet, de regels.
Ahmad is het verhaal waarin God tegen Abraham
Ik voelde er niets bij. De situatie veranderde radicaal
zegt dat hij zijn land en familiekring moet verlaten
toen ik in aanraking kwam met de Bijbel en met God.
en op weg moet gaan naar een land dat God hem
Toen ik Hem leerde kennen, wilde ik iedereen over
zal wijzen. “En Abraham doet het. Omdat hij God
Hem vertellen. En dat kun je in Iran maar beter niet
vertrouwt en omdat hij weet dat God hem zal leiden.
doen.”
Dat verhaal, dat vertrouwen, is een voorbeeld voor mijn eigen leven en dat van mijn gezin. Ik vertrouw
Afvallige
erop dat God ons gezin weer compleet zal maken. Ik
Ahmad zegt dat vooral de mensen in zijn eigen
vertrouw erop dat God mij gebruikt om anderen over
omgeving hem negeerden en zich van hem afkeerden.
Hem te vertellen. Om anderen wakker te schudden.
“Niemand wil meer iets met je te maken hebben als
Hen aan te sporen weer in de Bijbel te gaan lezen.”
22 | strijdkreet
Zijn
oudste dochter moet
hij
achterlaten.
Onder
terug geen beding kan hij
ar zijn naar Iran, omdat hij da leven niet zeker is.
Zondagschristenen in Nederland
Ahmad is blij en dankbaar dat hij en het grootste
Hij is verbaasd over hoeveel mensen die zich christen
gedeelte van zijn gezin in Nederland mogen blijven en
noemen dat alleen laten zien door op zondag naar
een nieuw bestaan mogen opbouwen in alle vrijheid.
de kerk te gaan. “Ik begrijp dat niet,” zegt hij. “Als je
Als het over het gemis van de oudste dochter gaat,
in aanraking bent gekomen met de Bijbel en je bent
loopt Elia (9) huilend de kamer uit. Het is een open
gegrepen door de vele verhalen over hoe God met
wond die alleen kan genezen door het gezin weer
mensen op weg gaat en hoe Hij mensen verandert,
compleet te maken. “Ik vertrouw op God. Hij zal het
dan kun je toch gewoon niet anders dan erover
doen. Op Zijn tijd. Ze is in goede handen. Net als wij.
vertellen? Elke dag weer?”
Lees maar eens hoe goed. In de Bijbel.”
strijdkreet | 23
doen wat we geloven