Magazine van het Leger des Heils Jaargang 127 nr. 4
HUIDIGE CRISIS NOG MAAR HET BEGIN Betere wereld nog ver weg EEUWIG LEVEN OP EEN HARDE SCHIJF? De invloed van technologie DOCUMENTAIREMAKER RUTGER BREGMAN We moeten op zoek naar een nieuwe utopie GEEN EINDE MAAR NIEUW BEGIN! Feike ter Velde over Bijbelse toekomst
De cover van deze Strijdkreet toont het
dreigende
apocalyptische
karakter dat veel mensen als toekomstbeeld hebben. Niet direct hoopgevend. Bekijk je echter ook de achterkant, dan zie je dat er alle reden is om uit te kijken naar een fantastische toekomst.
redactie Hoofdredacteur
nr. 4
Majoor Robert Paul Fennema
Eindredacteur Menno de Boer
Redactie | redactie@legerdesheils.nl Jurjen Sietsema Willemijn de Jong Nathan Sudmeier Marko Mellema
Vormgeving
Nathan Sudmeier
Traffic
Arnoud van Roosmalen
Cover
Nathan Sudmeier
reageren & abonnementen LEGER DES HEILS T.A.V. REDACTIE POSTBUS 3006, 1300 EH, ALMERE Redactie | redactie@legerdesheils.nl Abonnement | www.legerdesheils.nl
druk Senefelder Misset BV Mercuriusstraat 35 7006 RK Doetinchem
strijdkreet Magazine van het leger des heils Stichter | William Booth Internationaal leider | Generaal AndrÊ Cox Leider Nederland | Commissioner Hans van Vliet www.legerdesheils.nl | info@legerdesheils.nl Š Leger des Heils 2014 Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in Zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.
INHOUD Geen einde maar nieuw begin
4
feike ter velde over bijbelse toekomst
eeuwig leven op ‘n harde schijf
8
de invloed van technologie
onze toekomst is verzekerd
10
Generaal Andre Cox over de toekomst
twintigers en de toekomst
12
hoe ziet hun leven er later uit
wat de toekomst brengen moge
16
een koninklijke toekomst
op zoek naar een nieuwe utopie
18
Documentairemaker rutger bregman
huidige crisis nog maar het begin
22
betere wereld nog ver weg
WAT BRENGT DE TOEKOMST Amerikaans filmregisseur en acteur Woody Allen zei ooit: “Ik denk veel aan de toekomst, want het is daar dat ik de rest van mijn leven zal doorbrengen.” De toekomst is iets waar wij geen vat op hebben. Ook al zouden we dat soms zo graag willen. Net als je denkt de boel op de rit te hebben en de toekomst zonnig lijkt, gebeurt er iets waardoor al je plannen en ideeën in duigen vallen. Dat kan letterlijk zijn – stortbuien op je huwelijksdag – maar ook figuurlijk: je geplande prettige oude dag verdwijnt als sneeuw voor de zon door een ernstige ziekte. We maken ons vaak zorgen over de toekomst: komt het wel goed met mij, mijn vrouw en kinderen, mijn familie en vrienden? En we weten wel dat we genoeg hebben aan de problemen van vandaag, maar toch houden de problemen van morgen ons ook erg bezig. Hoe kijken ‘toekomstdeskundigen’ tegen die dag van morgen aan? En wat vinden jongeren – van wie gezegd wordt dat ze ‘de toekomst hebben’ – er eigenlijk van? De Bijbel verzekert ons van een prachtige toekomst in de vorm van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, maar wat staat ons nog te wachten tot die tijd? Pasen. Het feest van opstanding en leven. Bij uitstek het moment om na te denken over de toekomst. Waar willen wij de rest van ons leven doorbrengen? En daarna?
strijdkreet | 3
Ons vooruitzicht is geen einde, maar een nieuw begin JURJEN SIETSEMA
WENDY BOS
Of je nu gelovige, atheïst, ‘ietsist’ of neutraal bent, iedereen heeft wel een beeld bij het einde van de wereld. Wat vertelt de Bijbel over het ‘einde der tijden’? Is het daarmee definitief afgelopen, of niet? Feike ter Velde heeft zich uitgebreid verdiept in de Bijbelse voorspellingen over de eindtijd en geeft daar ook lezingen over.
4 | strijdkreet
strijdkreet | 5
‘The Day after Tomorrow’,
‘War of the Worlds’ en
man die de joden gevangen had genomen en in 586
‘2012’. Het zijn voorbeelden van films die het verhaal
voor Christus Jeruzalem verwoestte. In zijn tweede
vertellen van de ondergang van (een groot deel) van
regeringsjaar had Nebukadnezar een droom. De droom
de beschaafde wereld. Een thema dat goed is voor
ging over een beeld waarvan het hoofd van goud was,
miljoenen bioscoopbezoekers over de hele wereld
de borst en de armen van zilver, de buik en dijen van
en miljoenen dollars winst op de bankrekeningen
koper, de schenen van ijzer en de voeten en tenen van
van de makers. In de verklaringen voor de enorme
een mengsel van ijzer en leem. Er rolde vervolgens een
belangstelling
steen van een berg die het beeld verwoestte.”
voor
deze
films
in
kranten
en
tijdschriften, wordt vooral de angst voor terrorisme als belangrijkste oorzaak genoemd. De gebeurtenissen
Het laatste wereldrijk
op ‘9-11’ hebben mensen bang en nerveus gemaakt,
“Nebukadnezar vroeg aan zijn raadgevers wat zijn
zeggen deskundigen.
droom betekende. De wijzen zeiden dat er geen mens op aarde was die zou kunnen zeggen wat hij had gedroomd. Daniël ging bidden en zag toen wat
Eigenlijk leven we nog steeds in de nadagen van het Romeinse Rijk
de koning had gedroomd. Hij ging naar de koning en zei dat God hem de droom had uitgelegd. En Daniël vertelde dat het gouden hoofd model stond voor het rijk van Nebukadnezar, maar dat er daarna andere,
Bijbel gaat verder dan het einde
zwakkere, koninkrijken zouden komen. Het beeld
Feike ter Velde begrijpt die belangstelling wel. “Het is
bestond uit kwalitatief steeds minder hoogwaardige
een thema dat een beroep doet op je diepste angsten.
metalen. Uiteindelijk zou er een koninkrijk komen, dat
Dat je alles wat je hebt, kwijtraakt. Dat niets meer
van die rollende steen, dat de koninkrijken van het
hetzelfde is. Uiteindelijk is het de angst voor de dood.
beeld weg zou vagen. Het koninkrijk van God.”
Die is universeel. Maar de Bijbel heeft het over iets anders als het over het einde der tijden gaat. De Bijbel
Nog steeds in afwachting
gaat ver voorbij die universele angst voor de dood. De
Over welke koninkrijken gaat Nebukadnezars droom
Bijbel heeft het over leven. Over de terugkeer van Jezus
en waarom is die droom zo belangrijk voor hoe je
Christus en wat er daarna gebeurt. Over een einde dat
naar de eindtijd kijkt? “De droom gaat over de grote
geen einde is, maar een nieuw begin. Daar hoor je
wereldrijken waarvan het Babylonische de eerste was.
tegenwoordig nog maar weinig over. Ook christenen
Babylon was sowieso het eerste koninkrijk op aarde.
hebben het daar weinig over. Die zitten ook in de
Gesticht door Nimrod de Geweldenaar. Daar wordt
bioscoop om hun diepste angsten bevestigd te zien
in het eerste Bijbelboek, Genesis, over gesproken.
in fantasiefilms. En dat terwijl een kwart van de Bijbel
Dit wrede koninkrijk heeft echt bestaan, daar zijn
over Jezus’ wederkomst gaat en alle lijnen uit de Bijbel
archeologische bewijzen voor. Daarna volgden het
samenkomen in het laatste Bijbelboek Openbaring,
Egyptische, Assyrische, Perzische, Griekse en ten
waar het einde van de wereld zoals wij haar nu kennen,
slotte het Romeinse Rijk. Als laatste wereldrijk komt het
beschreven staat.”
koninkrijk van God. Eigenlijk leven we nog steeds in de nadagen van het Romeinse Rijk en zijn we nog steeds
Nebukadnezars droom
in afwachting van Gods koninkrijk. Het koninkrijk dat
Als hij lezingen over dit thema houdt, kiest hij vaak
zal beginnen met de terugkeer van Jezus Christus.”
voor het Bijbelboek Daniël. “Dat was onder de vroege christenen, toen er nog geen Nieuwe Testament was,
Elke profetie uit de Bijbel is uitgekomen
het populairste boek. Het gaat over een jonge jood,
“De droom van Nebukadnezar is in het Bijbels
Daniël, die net als de rest van zijn volk weggevoerd
denken over de eindtijd belangrijk, omdat het ons
was naar een ander land. Hij was aan het hof van de
iets vertelt over de wereld waarin wij leven. Over de
Babylonische koning Nebukadnezar de Tweede. De
wereldgeschiedenis en hoe de wereld zich nog zal
6 | strijdkreet
ontwikkelen en welke rol het kwaad daarin speelt. Alle wereldrijken waren gebaseerd op macht en overheersing. Wat een bloed heeft er gevloeid in al die eeuwen! Miljoenen mensen hebben geleden onder die dictaturen. Dat zal ooit stoppen, maar we zijn er nog niet. Het zal eerder erger worden.” De verhalen in het boek Daniël, het boek Openbaring lijken soms wel een overtreffende trap van Tolkiens ‘Lord of the Rings’ of C.S. Lewis’ ‘The Chronicles of Narnia’. “Ja, maar met het verschil dat het in de Bijbel om zaken gaat waar niet mee te spotten valt. Je moet beseffen dat een groot deel van de voorspellingen uit de Bijbel tot nu toe is uitgekomen. Dat geeft te denken als het gaat om Bijbelse profetieën die nog moeten gebeuren.” Geen verdriet, pijn, rouw of oorlog meer Maar, waar kijken we dan precies naar uit? Wat zegt de Bijbel over het einde van deze wereld? “In het laatste
Een groot deel van de voorspellingen uit de Bijbel tot nu toe is uitgekomen.
boek, Openbaring, hoofdstuk 21, staat dat we op weg zijn naar een wereld waarin geen verdriet, pijn, rouw of oorlog meer zal zijn. Eigenlijk is dat waar iedereen, christen of niet, het altijd over heeft en graag wil. Daarom vind ik het ook zo gek dat maar weinig mensen de profetieën over de eindtijd lezen en er met elkaar over spreken. Als je het over hoop voor deze wereld
Feike ter Velde (1940) is evangelist en geeft
wilt hebben, lees dan de Bijbel. Dan zie je dat God zijn
veel lezingen over de Bijbelse eindtijd. In
plan voor de wereld al lang klaar heeft en dat Hij veel
zijn werkzame leven was hij onder meer
stappen uit dat plan al heeft gezet.”
programmamaker, presentator en perschef van de Evangelische Omroep. In de jaren ’80
“Als je wilt weten hoe het deze wereld zal vergaan,
maakte hij voor deze omroep het programma
dan moet je volgens mij niet in de bioscoop gaan
‘De Verandering’ waarin hij mensen interviewde
zitten, maar de Bijbel lezen. Daar staat het allemaal in.
die een levensveranderende ervaring hadden
Laat je niet wijs maken dat het allemaal te moeilijk is.
meegemaakt.
Dat is wel het grootste misverstand dat er is. En ons vooruitzicht is geen einde, maar een nieuw begin. Met God. Mooier kan ik het niet maken, omdat het nooit mooier zal worden dan dat.”
strijdkreet | 7
EEUWIG LEVEN OP ‘N HARDE SCHIJF? willemijn de jong Nick Bilton, journalist van de New York Times en auteur van de bestseller ‘I live in the future and here’s how it works’ schrijft dat angst voor de toekomst iets van alle tijden is. Op het moment dat er een nieuw medium uitkomt, zijn wij daar als maatschappij bang voor. Een andere bekende ‘toekomstdeskundige’ op het gebied van internet en gadgets, Alexander Klöpping, noemde in ‘De Wereld Draait Door’ het voorbeeld dat stripboeken ooit als basis voor de verdorring van onze jeugd werden gezien. Wat hebben technologie en nieuwe media te maken met onze angst voor de toekomst? We denken veelal dat onze toekomst wordt bepaald door de mogelijkheden die nieuwe technologieën ons bieden. Sillicon Valley, dé technologieregio in Amerika, ‘vindt onze toekomst uit’. In de documentaire van Rutger Bregman, een historicus die verderop in dit magazine wordt geïnterviewd, wordt een filmpje getoond uit de jaren vijftig, waarin allerlei nieuwe technologische uitvindingen het koken van de vrouw veel gemakkelijker zouden maken. En zeg nou zelf, waar zouden wij nu zijn geweest zonder auto’s, vliegtuigen, radio, tv, telefonie, wasmachine, maar ook internet op onze mobiel? In ruim een eeuw tijd is onze wereld compleet veranderd door wat de technologie mogelijk heeft gemaakt. Als we nu al met een paar klikken kunnen skypen met onze reizende zus aan de andere kant van de wereld, met net zoveel klikken ons eten bestellen of door een Google Glass met ons oog en stem alles kunnen opzoeken… Wat heeft de toekomst dan nog voor ons in petto? Technologische ontwikkelingen brengen ook nieuwe vraagstukken met zich mee. Via internet kan iedereen onbeperkt porno bekijken en
8 | strijdkreet
dus floreert de mensenhandel voor de porno-industrie als nooit tevoren. Via datzelfde internet kunnen onze privégegevens gemakkelijk door machthebbende instanties worden nagetrokken. Op straat worden we vastgelegd door camera’s, via camera’s zien we op tv de bedperikelen van een aantal Haagse jongeren in Griekenland en ons leven wordt voor een groot deel vastgelegd door de camera op onze telefoon. Maar de technologische ontwikkelingen hebben er ook voor gezorgd dat we langer leven, omdat de gezondheidszorg zoveel is verbeterd. Door de massamedia kennen we de problemen aan de andere kant van de wereld en zijn we in staat daar oplossingen voor te bedenken. Doordat we zoveel verstand hebben van leven in de kleinste moleculen, kunnen we ons drinkwater schoner houden dan ooit, maar ook op veel meer manieren energie opwekken dan vroeger. Genoeg redenen om gemengde gevoelens te hebben over technologische ontwikkelingen dus. Heel recente technologische ontwikkelingen en alle apps die daarbij horen, hebben vaak als functie om ‘de natuur uit te schakelen’. Plastic moet zichzelf kunnen vernietigen en we willen dat onze telefoon kan checken hoe gezond we zijn. Uiteindelijk moet zelfs de mens te programmeren zijn, denkt men, net als in de film The Matrix. Schrijver Ray Kurzweil geeft ons wat dit betreft een blik in de toekomst in zijn boek ‘The singularity is near’. Deze uitvinder en directeur bij Google ‘belooft’ ons in zijn boek dat we in de toekomst onze hersenen kunnen uploaden naar een harde schijf waardoor wij het eeuwige leven krijgen en kunnen gaan tijdreizen. Dat kan doordat we tegen die tijd onze lichamen niet meer nodig hebben en we kunnen ‘voortleven’ op die harde schijf, omdat ons bewustzijn een perceptie is. Ray vertelt ons ook wanneer dat mogelijk is, en wel in het jaar 2045, omdat de computertechnologie het menselijke brein dan zou hebben ingehaald. Het klinkt net als het andere concept dat tegen de dood strijdt: het klonen van dieren en mensen. Wat bereiken we met al die ontwikkelingen, wat voor mensen worden we daarvan? Of proberen we juist God te worden? Die zelf nieuw leven kan scheppen en de dood heeft verbannen? Worden we daar gelukkiger of beter van? En: waarom zouden we dat willen, als er na dit leven een nieuw leven wacht zonder pijn, zonder beperkingen, vol liefde en volheid?
strijdkreet | 9
zoek naar de Veel mensen zijn op zin ook
van
het
naar
de
leven
en
verlangen
zekerheid
dat
na de dood. daadwerkelijk ‘iets’ is
10 | strijdkreet
er
ONZE TOEKOMST IS VERZEKERD Generaal Andre Cox
Michel de Groot
M
aterialisme sluit uit. Materialisme kan
antwoord op onze meest fundamentele behoeften en
nooit de diepste verlangens van ons hart
vragen. De Bijbel spreekt over de zin van het leven en
aanspreken. Materialisme leidt niet tot
over ons lot. De Bijbel spreekt over de zekerheid van de
diepe, duurzame vrede. Materialisme is eenvoudigweg
eeuwigheid. Als wij de Bijbel als leidraad voor ons leven
niet in staat om ons werkelijke vreugde en vrijheid te
kennen, zijn we ook in staat onze hand uit te steken naar
geven. Het leven is meer dan een samenklontering van
de werkelijke volheid van het leven.
bezittingen en individuen. Ondanks het feit dat mensen zoveel bezitten, zijn ze toch vaak ontevreden.
In het Bijbelboek Handelingen vinden we een verhaal over twee apostelen, Petrus en Johannes, die voor het
Tim Leberecht, de marketingdirecteur van het wereldwijd
gerecht gesleept worden nadat zij een kreupele man
actieve ontwerp- en innovatieconcern Frog, gaf onlangs
hadden genezen. Petrus, geïnspireerd door de Heilige
aan dat wij in tijden van grote onzekerheid leven. De
Geest, doet een dappere uitspraak: “Nu wij vandaag
duisternis en somberheid van de economische crisis, de
worden verhoord omdat we een zieke hebben geholpen
uitbreiding van de massaconsumptie, de verleidingen van
en nu ons wordt gevraagd hoe het komt dat hij is genezen,
de digitale levensstijl en het wegvallen van traditionele
moeten jullie en het hele volk van Israël weten dat deze
maatschappelijke instituten, resulteren vaak in angst.
man hier gezond voor u staat dankzij de naam van
Tegelijk zijn we op zoek naar eenvoud en waardesystemen
Jezus Christus uit Nazareth, die door jullie gekruisigd
die niet door financieel-economische overwegingen
is, maar die door God uit de dood is opgewekt. Jezus is
gevoed worden. Welvaart en status worden vervangen
de steen die door jullie, de bouwlieden, vol verachting is
door identiteit, ergens bij horen en een sterk verlangen
weggeworpen, maar die nu de hoeksteen geworden is.
om iets bij te dragen, of iets ‘zinvols’ te ervaren.
Door niemand anders kunnen wij worden gered, want Zijn naam is de enige op aarde die de mensen redding
Met Pasen vieren we de opstanding van onze Heer en
biedt’ (Handelingen 4:9-12, NBV).
Redder Jezus Christus. Pasen wijst vooruit naar de dag
Er is niets belangrijker in dit leven dan te ontdekken
waarop ook wij zullen opstaan in het eeuwig leven.
dat wij door niemand anders kunnen worden gered. De
Veel mensen zijn op zoek naar de zin van het leven en
christelijke boodschap is uniek omdat deze boodschap
verlangen ook naar de zekerheid dat er daadwerkelijk
niet alleen maar over een serie leerstellingen en aannames
‘iets’ is na de dood. Maar ze zoeken helaas vaak op de
gaat. Het gaat over Jezus Christus, die is opgestaan uit de
verkeerde plek. Ze raadplegen bijvoorbeeld horoscopen
dood. Met Pasen vieren we dat Hij, onze Heer en Redder,
in een poging om toekomstige dingen te begrijpen en er
leeft. In Hem vinden wij vrede, vreugde en zekerheid
‘zekerheid’ uit te halen. Het is belangrijk om te weten
over onze eeuwige toekomst. Ik hoop dat dat ook jouw
dat wij zijn bedoeld om eeuwig te leven. De Bijbel geeft
persoonlijke ervaring is.
strijdkreet | 11
J
e jaren twintig. Het decennium in je leven waarin vaak de koers voor de rest van je leven wordt uitgezet. Je studie afronden, je eerste baan, je eerste kind misschien… Hoe kijken twintigers tegen de toekomst aan en hoe zijn ze daarmee bezig? We vroegen het aan vier van hen.
Student Rechten
einout Oudijk (22): R keihard werken michael damen
“
Over tien jaar zou ik graag een goede advocaat willen zijn. Iemand die bekend staat om zijn goede kwaliteit, keihard werkend op de Zuidas in Amsterdam of ergens anders bij een goed kantoor. Om dat te bereiken, moet je als je jong bent knallen. Af en toe werkweken van 80 uur, daar zou ik niet moeilijk over doen. In mijn vrije tijd ben ik wielrenner. Zolang het lukt, rijd ik wedstrijden op het hoogste niveau van mijn kunnen. Ik ben geen profwielrenner en dat zal ik ook niet meer bereiken, maar ik train wel heel veel met mijn ploeg; probeer alles eruit te halen wat erin zit. Ik wil sowieso nog een keer het podium halen, daar fiets ik voor. De euforie van het winnen is geweldig, zeker nadat je eerst hebt afgezien. Zo zie ik mijn toekomst ook voor me. Eerst hard werken en later iets minder doen, omdat ik dan al iets heb bereikt. Ik zou als ik veertig ben ook wel wat vrijwilligerswerk willen doen en als ik dan kinderen heb, er voor hen willen zijn. Vier of vijf kinderen, dat lijkt me wel wat. En op het platteland wonen. Trouwen met mijn vriendin. Maar goed, eerst mijn studie afmaken en een goede baan krijgen!”
12 | strijdkreet
Moeder en fotografe
rika Floor (27): E bedrijf uitbreiden Gerbert Floor
“
We verwachten ons tweede kindje, over twee weken ben ik uitgerekend. Ik ben fotografe en kom soms met een groepje andere fotografen van mijn leeftijd bij elkaar – maar dan merk ik wel dat ik in een andere levensfase ben dan zij. Ik heb voor mijn dertigste twee kinderen, zij genieten nog van hun vrijheid een dan hoor ik wel eens ‘mèn, wat ben je al jong moeder!’ Het is wel zo dat je leven anders wordt met kinderen, maar mijn man Gerbert en ik voelen ons vooral verrijkt. We dachten: we laten komen wat er komt, en dat is ook gebeurd. Ik denk niet dat ik moeder word van veel kinderen. Gerbert en ik hebben allebei een fotografieen filmbedrijfje voor bruiloften én zijn net een nieuw filmcollectief begonnen. Met kleine kinderen is het handiger om te starten, omdat over tien jaar de kinderen ook wat groter en zelfstandiger zijn, als het bedrijf misschien is gegroeid. Nu zijn we nog erg flexibel, mijn moeder past bijvoorbeeld op, maar we hopen ze ook mee te nemen naar een opdracht in Amerika, eind dit jaar. Ik hoop dat we in de toekomst ons collectief kunnen uitbreiden, misschien dat er zelfs wel mensen voor ons komen werken. Na deze bevalling hoop ik ook wel even te kunnen genieten van twee kindjes, en ik sluit niet uit dat er later nog een kleintje bij komt. Het klinkt een beetje egoïstisch, dat je je kinderen zo plant enzo, maar ik vind het ook belangrijk dat ons bedrijf goed loopt, zodat ik mijn kinderen een goede toekomst kan bieden. Naast het bedrijf en het gezin? Misschien ga ik mijn studie communicatie nog eens afmaken. En we willen ook nog een keer naar de kust verhuizen.”
strijdkreet | 13
Automonteur
aboy Guilamon (26): P een eigen bed Martijn van der linden
“
Ik ben ruim een jaar geleden uit Guinee gevlucht. Ik woonde daar in de hoofdstad Conakry met mijn vader, broer en zus. Mijn moeder is overleden en mijn familie is erg arm. Ik ben opgeleid tot automonteur, maar kon geen werk krijgen. Ik had helemaal niks en zonder werk zou ik daar ook geen gezin kunnen stichten. Ik zag in Guinee geen toekomst voor mezelf, daarom heb ik me verstopt op een vrachtschip naar Nederland. Ik heb in het asielzoekerscentrum gewoond en ben een asielprocedure gestart. Ze wilden mij terugsturen, maar ik kan niet terug omdat ik geen Guineese papieren heb en Guinee me dus niet terug wil nemen. Ik dacht dat ik hier een betere toekomst zou hebben. Ze hadden me in Guinee mooie verhalen verteld over Holland. Maar het is moeilijk een toekomst op te bouwen zonder papieren. Ik zou hier graag automonteur worden, een lieve vrouw trouwen en twee kinderen krijgen. Ik spreek Nederlands en ik houd van de Utrechtse grachten, de drukte op straat. Maar hier leef ik ook op straat. Ik kan momenteel gelukkig ’s nachts slapen bij Toevlucht (een nachtopvang voor ongedocumenteerden, red.). Ik moet bij de dag leven. Ik weet niet hoe mijn toekomst eruit ziet en of ik wel een toekomst heb. Om niet te hoeven denken aan de toekomst, speel ik veel voetbal. Ik heb dit jaar met mijn team gewonnen bij de Dutch Street Cup in Eindhoven. Als ik een eigen bed zou hebben, auto’s mocht repareren, een vrouw had die van dansen houdt en veel zou kunnen voetballen, dan zou ik gelukkig zijn. En ik hoop nog steeds dat dat ooit zal gebeuren.”
14 | strijdkreet
Kandidaat
veline Marseille (25): E officier worden bij het Leger des Heils
nathan sudmeier
“
Toen ik achttien was vroegen mensen in mijn korps
(kerkelijke gemeente van het Leger des Heils, red.) of ik een cursus wilde doen over het heilssoldaatschap. Een heilssoldaat is een ander woord voor lid van het Leger des Heils; je belooft je altijd in te zetten voor de ander en daarmee voor God. Dat is uiteindelijk verder gegaan dan dat. Voor mij was het een proces: ik was al heilssoldaat van het Leger toen in 2010, bij een jongerencongres in Zweden, een van de sprekers vertelde: roeping is zoiets als een stapel was. Die kom je elke keer tegen en omdat je geen zin hebt om die stapel op te ruimen, leg je hem steeds weg. Maar de was blijft rondslingeren, je móet er toch een keer wat mee. Ik werd door allerlei mensen en op verschillende, soms heel bijzondere, manieren gewezen op het officierschap. Uiteindelijk kon ik er niet meer omheen: ik moest officier worden bij het Leger des Heils. Ik ga de komende twee jaar de opleiding doen in Londen. Over vijf jaar hoop ik leiding te geven aan een korps, hopelijk een jong korps. Ik zie het als uitdaging om een moderne manier van geloven te laten zien. Geen korpsdienst maar bijvoorbeeld ‘café church’ op zondagmorgen. Vernieuwen, maar ook verdiepen. Iedereen is welkom. Ik wil mensen laten zien dat geloven in God geweldig is. Ik hoop verder dat ik gelukkig word op een plek waar ik nodig ben. Hier of in het buitenland, alleen of samen met iemand – dat zie ik wel. Uiteindelijk gaat niets precies zoals je plant. Ik heb de pabo gedaan en word nu officier. Dat had ik vijf jaar geleden nooit gedacht.”
strijdkreet | 15
Er is niets zo onzeker als de toekomst. Wij mensen kunnen veel, maar hoe de volgende dag er precies uitziet, blijft voor ons altijd een mysterie. We proberen het wel natuurlijk. De marktanalist zegt: dit wordt een goed jaar. De hartchirurg geeft aan: u gaat er weer helemaal bovenop komen. De technoloog is overtuigd: we staan op de drempel van een doorbraak. En de weerman voorspelt een horrorwinter… Nou, dat hebben we gemerkt. Ja, voor de schaatsliefhebbers was het inderdaad een horrorwinter; geen centimeter ijs!
WAT DE TOEKOMST BRENGEN MOGE Menno de boer
Simisatch
Over niets maken we ons zoveel zorgen als over de
die tot in detail voorspelden wat er in de toekomst zou
toekomst. Zal ik morgen nog werk hebben? Zal ik
gaan gebeuren. Nog niet zo lang geleden voorspelde
gezond blijven? Zullen mijn kinderen veilig en in vrede
een Amerikaanse prediker het einde van de wereld.
opgroeien? Heb ik vanavond wel een plaats om te
Sommige van zijn volgelingen verkochten alles wat
slapen? Wat zal ik aantrekken naar dat feest? Soms,
ze hadden en gingen zitten wachten op het einde. Ze
als het allemaal niet zo lekker loopt, zou je zo graag
wachten nog… en de onzekerheid over de toekomst
willen dat er iemand kwam die tegen je zegt: “Het
is gebleven.
komt goed. Je doet het prima. Ga door, dan kom je er vanzelf…” Maar zelfs als dat zo nu en dan gebeurt,
In de Bijbel vinden we ook heel veel voorspellingen.
slaat de twijfel na korte tijd vaak weer toe. En dan
Daar worden ze profetieën genoemd. Zo voorspelden
komen de tegenwerpingen: “Ja, dat kun je nou wel
verschillende profeten dat de Redder van de wereld
zeggen, maar stel je voor dat het niet goed komt…” Er
zou komen. Ze vertelden er ook bij waar Hij geboren
is immers niemand die echt weet wat morgen brengt,
zou worden, hoe zijn leven eruit zou gaan zien, hoe
dus blijven we twijfelen.
Hij aan zijn einde zou komen en dat Hij zou opstaan uit de dood. Honderden jaren na deze voorspellingen,
Stel dat er iemand zou zijn, waarvan de voorspellingen
kwam er inderdaad Iemand die aan die voorspellingen
altijd uitkomen. Iemand die je kan vertellen wat er
voldeed: Hij zou in Betlehem geboren worden: Micha
morgen daadwerkelijk gebeurt. Dan zou je precies
5:1. Hij zou van de stam van Juda zijn: Genesis 49:10. Hij
weten wat voor weer het wordt, dat je gezond bent,
zou zichzelf rijdend op een ezel presenteren: Zacharia
dat de kinderen goed terecht komen, dat je zonder
9:9. Hij zou tot de dood gefolterd worden: Psalm 22. Hij
problemen je pensioen haalt, dat je samen oud wordt,
zou komen vóór de vernietiging van de tweede Joodse
dat we de aarde gaan redden van de ondergang. Maar
tempel: Daniël 9:24-27. Zijn leven zou aan een bepaalde
ook dat het op je bruiloft stortregent, dat je kanker krijgt,
beschrijving voldoen, waaronder zijn lijden, zijn zwijgen
dat je partner ervandoor gaat, dat je kind in het criminele
bij zijn arrestatie en zijn veroordeling, zijn dood en zijn
circuit terecht komt en dat de wereld kapot gaat.
begrafenis in de graftombe van een rijk man, en zijn
Door de eeuwen heen zijn er heel veel waarzeggers,
opstanding: Jesaja 52:13-53:12. Allemaal kenmerken
voorspellers en (onheils)profeten geweest. Mensen
die exact passen op het leven, lijden, sterven en
16 | strijdkreet
opstaan van Jezus Christus. Er staan nog veel meer
genoemde kenmerken waarheid worden. Moeten we
profetieën in de Bijbel. Over hoe het zal aflopen met
ons dan inderdaad zorgen maken? Nee. Gelukkig niet.
de wereld, de kerk, de mensen. Een aantal daarvan
Want het is God zelf die uitkomst biedt. Door Jezus
is zelfs al uitgekomen, net als de profetieën over het
Christus. Die de straf voor onze verkeerde dingen op
leven van Jezus. Moeten we ons daarom zorgen gaan
zich nam en daarvoor stierf. Maar die ook is opgestaan.
maken? Misschien wel. Als de voorspellingen uit de
En die in het Bijbelboek Johannes belooft: “Wees niet
Bijbel uitkomen, dan wordt het er allemaal niet beter
ongerust. Geloof in God en geloof in mij. Er kunnen
op. Het is Jezus zelf die tweeduizend jaar geleden
veel mensen wonen in het huis van mijn Vader. Als dat
waarschuwde: “Let goed op en laat niemand jullie op
niet zo was, zou ik het jullie gezegd hebben. Ik ga weg
een dwaalspoor brengen. Want er zullen veel mensen
om een plaats voor jullie in orde te maken en daarna
komen die van mijn naam gebruikmaken en beweren:
kom ik terug om jullie te halen. Dan zullen ook jullie zijn
Ik ben de Christus. Daarmee zullen zij velen op een
waar ik ben.” En hoe ziet het er daar dan uit? Nog een
dwaalspoor brengen. Jullie zullen wapengekletter
profetie: “God zelf zal bij hen zijn en hij zal elke traan uit
horen en berichten over oorlogen horen. Maar raak
hun ogen wissen. De dood zal er niet meer zijn; geen
niet in paniek. Dat moet allemaal gebeuren, maar het
rouw, geen weeklacht, geen pijn zal er zijn… …En er
is het einde nog niet. Het ene volk zal strijden tegen
zal geen nacht meer zijn, zij hebben het licht van een
het andere volk, het ene rijk tegen het andere; er zullen
lamp of van de zon niet nodig, want God, de Heer, zal
hongersnoden zijn en aardbevingen, dan hier en dan
hun licht zijn, en als koningen zullen zij heersen, voor
daar. Maar dat alles is nog maar het begin van het
altijd, voor eeuwig.” (Bijbelboek Openbaring hoofdstuk
einde... Velen zullen hun geloof verliezen. Ze zullen
21 en 22)
elkaar verraden en haten. Er zullen vele valse profeten
Misschien ken je die woorden nog wel ‘Wat de toekomst
komen en zij zullen velen op een dwaalspoor brengen.
brengen moge, mij geleidt des Heren hand’. Met Pasen
En omdat de verachting voor de wet toeneemt, zal de
vieren we dat Jezus is opgestaan uit de dood. En we
liefde bij de meesten verkoelen…” (Bijbelboek Matteüs,
mogen weten dat Hij, de levende Heer, een geweldige
hoofdstuk 24).
toekomst voor ons aan het realiseren is. Als we ons
Tweeduizend jaar geleden voorspeld. En als ik om
laten leiden door Zijn hand, kunnen we rekenen op een
me heen kijk, zie ik angstwekkend veel van de hier
koninklijke toekomst. Wat een vooruitzicht!
strijdkreet | 17
Op zoek naar een nieuwe utopie Willemijn de jong
Wendy bos
Rutger Bregman, een jonge historicus en schrijver, maakte onlangs een documentaire die werd uitgezonden door Tegenlicht. Hij stelde in deze aflevering dat we op zoek moeten naar een nieuwe Utopie. Niet zo één als in het nieuwe SBS6-programma, maar een droom voor de toekomst die gebouwd is op wat we nu al hebben bereikt. In het EYE aan het IJ legt hij uit waarom.
Was jij niet de journalist die voor een basisinkomen
dat één van de grote uitdagingen voor onze toekomst:
in de toekomst pleit?
de armoede uitroeien.
“Ja, dat klopt! Ik vind dat we iedereen als basis een dak boven z’n hoofd moeten geven. De kosten die we nu
Je zegt in je documentaire dat Nederlanders
maken voor daklozen bijvoorbeeld, zijn torenhoog – uit
chagrijnige mensen zijn, ondanks dat ze in
Rotterdams onderzoek blijkt dat één chronisch dakloze
Luilekkerland wonen. Komt dat niet gewoon
een ton per jaar kost aan zorg, politie en justitie. Daar
doordat we wéten dat het verderop in de wereld
zouden we veel mensen ook gewoon een appartement
helemaal niet zo goed gaat?
van kunnen geven. Uit onderzoek blijkt dat mensen niet
Dat vertelde ik aan de hand van het schilderij
zozeer arm zijn omdat ze dom zijn, maar dom omdat
Luilekkerland van Pieter Bruegel, een middeleeuwse
ze arm zijn. We noemen dat de ‘armoedeval’. Omdat
schilder. Luilekkerland is duidelijk de staat van het
arme mensen constant bezig zijn met overleven,
rijke westen. Maar er ontstaat met grote snelheid
plannen ze alleen de korte termijn. Als jij en ik arm
een middenklasse, ook in India, Indonesië, China,
waren, zouden we ook dommere, korte termijnkeuzes
Brazilië enzovoort; landen die wij vroeger nog
maken. Je moet mensen een grote duw geven om hen
ontwikkelingslanden noemden. Er sterven in deze tijd
uit die armoedeval te trekken. Het basisinkomen, een
meer mensen aan overgewicht dan aan honger. Ook
middel daarvoor, is nog toekomstmuziek, er moet veel
in Afrika is obesitas een opkomend probleem. Wat
onderzoek naar worden gedaan. Maar wat mij betreft is
dat betreft moeten we ons perspectief veranderen.
18 | strijdkreet
strijdkreet | 19
"Ik denk niet dat Nederland een gebrek aan doekracht heeft. Er is vooral een gebrek aan droomkracht." Absoluut, er is nog een miljard mensen dat in diepe,
wetenschap heeft verdiept, zal zich realiseren dat de
diepe armoede leeft, maar dat wil niet zeggen dat in
mens veel meer is dan een optelsom van zijn genen.
de afgelopen twintig jaar geen enorme ontwikkeling
Wij worden mede bepaald door onze context, onze
gaande is. Als je de cijfers van de Wereldbank
omgeving, wetten, opvoeding enzovoort. Moraal is
bestudeert, zie je dat in 1820 zo’n 80 tot 90 procent
een historisch gegeven. Een voorbeeld daarvan gaf ik
van de hele wereldbevolking in extreme armoede
in mijn documentaire, van vrouwen die niet werken in
leefde, in 1980 was dat gedaald naar 50 procent en in
de jaren vijftig. Het toekomstbeeld was toen: vrouwen
de afgelopen dertig jaar is dat gedaald naar 20 procent.
zullen door de technologie steeds beter het huishouden
Mensen zeggen vaak dat de wereld niet maakbaar
kunnen doen. Ze vergaten dat de technologie ook
is, maar dan denk ik: vertel dat maar eens aan een
onze ethiek zou veranderen, namelijk dat vrouwen met
middeleeuwer als je hem een rondleiding geeft in
hun nieuwe vrije tijd ook de arbeidsmarkt op zouden
onze tijd. We zijn veel vreedzamer en empatischer dan
gaan. Zulke verrassingen gaan we ook in deze eeuw
vroeger. Het aantal oorlogsslachtoffers is met meer dan
meemaken. Het zou me bijvoorbeeld niet verbazen als
90 procent afgenomen sinds 1946, ons moordcijfer ligt
we aan het einde van deze eeuw iets als ‘vlees eten’
veertig keer lager dan in de Middeleeuwen. We hebben
diep immoreel vinden. Net als dat we het nu gruwelijk
zoiets bedacht als mensenrechten en het aantal
vinden dat we vroeger mensen vierendeelden of
democratieën stijgt nog steeds.
onthoofdden.
We worden weliswaar nog steeds overspoeld door slecht nieuws als we TV kijken. Maar als ik als historicus
Gaat dat altijd naar een hogere moraal dan? Ik ben
even uitzoom en zie dat wat vroeger een utopie was,
opgevoed met het christelijke wereldbeeld dat de
gewoon is uitgekomen, dan ben ik optimistisch.
wereld vergaat en de mens ten onder zal gaan aan
In ons land leeft 95 procent van de bevolking al in
zijn eigen slechtheid. Het wordt alleen maar erger,
Luilekkerland. De meesten van ons hoeven zich niet
tot Jezus een nieuwe aarde komt scheppen, zonder
meer druk te maken over of we zullen eten, maar over of
slechtheid…
we niet te veel eten. In dat schilderij van Luilekkerland
Tja, de feiten wijzen iets anders uit. Ik wil niet zeggen
zie je hele vadsige mensen, die niet meer kunnen
dat je blind optimist moet zijn. Maar als je de balans
lopen van de dikte… Ik denk dat we een nieuwe droom
opmaakt, denk ik dat de wereld in rap tempo een betere
moeten formuleren, een nieuwe utopie, ons beeld van
plek wordt. Natuurlijk is dat niet vanzelfsprekend, we
de perfecte toekomst.
mogen niet achteroverleunen. Naast dat de stofzuiger en wasmachine op de markt kwamen, waren het ook
Wat is een perfecte toekomst als er altijd mensen
gewoon de vrouwen die zeiden: ‘Ik wil meer zijn dan
blijven bestaan met egoïstische, destructieve
huisvrouw’. De eerste verlichte filosofen gingen zich
motieven?
afvragen of het misschien toch niet pervers was om
Wij denken vaak dat iemand van nature goed of slecht
mensen in vieren te delen. Op zich zijn dat geen nieuwe
is. Maar iedereen die zich een klein beetje in de sociale
ideeën, want die staan al in het Nieuwe Testament van
20 | strijdkreet
de Bijbel. Als er íemand pleitte voor de kracht van
geld te krijgen. Vrijwilligerswerk is zó waardevol! Ik
context en ideeën, inging tegen het idee dat mensen
geloof niet in gelijke lonen, anders wil niemand meer zo
niet zouden kunnen veranderen, dan was het Jezus.
lang studeren om dokter te worden. Dus een bepaalde
Hij ging uit van gelijkheid, verantwoordelijkheid nemen
mate van ongelijkheid is noodzakelijk. Maar te veel
voor elkaar, tegen het idee van ‘voor wat hoort wat’
ongelijkheid corrumpeert een land van binnenuit.
in. Jezus had het basisinkomen vast een mooi idee
Maatschappelijke problemen als dakloosheid, geweld,
gevonden.
tienerzwangerschappen enzovoort, correleren bijna perfect met de ongelijkheid in een samenleving.
Stel dat je ‘het voor het zeggen had’ in Den Haag,
Dus hoe ongelijker de samenleving, hoe meer van
welke kant zou je onze maatschappij dan opsturen?
dit soort problemen. Zelfs voor rijken is het beter
Het beste antwoord is natuurlijk: ‘als ik de macht zou
om in een samenleving te leven die gelijker is. Dat
hebben, zou ik die meteen teruggeven aan het volk’,
zet je wereldbeeld best op z’n kop. Het strijden
want ik vind niet dat één persoon de macht moet
tegen groeiende ongelijkheid is dan ook één van de
hebben. Het gaat mij er ook niet om dat een paar
uitdagingen van deze eeuw.
utopieën van Rutger Bregman de nieuwe hit worden, geen nieuw Luilekkerland-schilderij van mij, maar ik
Wat kunnen we doen aan het niet-utopisch denken
wil eerder een soort besef van dat een samenleving
van de huidige politiek, wat jou betreft?
utopieën nodig heeft. En die moeten juist ook met
Mensen vragen mij vaak ‘Rutger, wat kunnen we
elkaar botsen. Dat houdt de democratie levend, dan
dóen?’, maar het gaat er in eerste instantie niet om
komt de discussie weer op gang. Bij Mark Rutte gaat
dat we iets doen! We moeten eerst weer leren dromen.
het over een nieuwe auto kopen, maar volgens mij zijn
En trouwens, ik vind denken ook een vorm van doen.
mensen in diepere dingen geïnteresseerd. Als politiek
Simpelweg verhalen vertellen, vergezichten creëren.
het modderen in de modder is en geen stippen meer
De wereld wordt geregeerd door ideeën. Dat wil niet
aan de horizon heeft, komt er ook geen wezenlijke
zeggen dat ideeën niet praktisch moeten worden, maar
verbetering. Ergens deze eeuw moeten we ook af van
ik denk niet dat Nederland een gebrek aan doekracht
de gedachte dat je per se betaald moet werken om
heeft. Er is vooral een gebrek aan droomkracht.
strijdkreet | 21
HUIDIGE CRISIS NOG MAAR HET BEGIN
Betere wereld komt, maar is nog ver weg “De toekomst van deze wereld ziet er rooskleurig uit. Er staan enorme veranderingen op stapel. Niet dat ze zonder slag of stoot zullen verlopen. Maar we komen er goed uit. Het gaat echter nog minimaal twee generaties duren. Dat wel.” Een gesprek over de nabije toekomst van de wereld en de mensheid met toekomstverteller, filosoof en ondernemer Ruud Veltenaar.
Van welvaart naar welzijn. Bezit wordt minder belangrijk, welzijn en je goed voelen steeds belangrijker. Daardoor ontstaat volgens mij uiteindelijk een andere wereld. Het voert te ver om hier alle crisissen volledig uit te leggen, maar laat ik beginnen met de ecologische ramp die zich op dit moment ontwikkelt en die zich nog in deze eeuw zal voltrekken. Die kunnen we niet meer tegenhouden en zal ons dus raken. In de ontwikkelingslanden (als je op de wereldbol kijkt liggen die tussen 50 graden noorderbreedte tot 50 graden zuiderbreedte) zullen de gevolgen daarvan het
Jurjen sietsema
W
Wendy bos
grootste zijn omdat ze minder bestand zijn tegen stormen, overstromingen en andere rampen dan wij. De rampen die
ie ‘googlet’ op ‘toekomst van Nederland’
ons te wachten staan, zijn groter dan die in Haïti, Japan en
komt zijn website gelijk tegen. Hij leidde
op de Filipijnen. De temperatuur op de aarde zal tussen nu
dertig jaar lang diverse ondernemingen,
en 2050 met zeker 4 graden stijgen. De Club van Rome en
maar koos er een aantal jaren geleden
de Verenigde Naties voorspellen dat de ijskappen van de
voor om zich te richten op wat hij echt leuk vindt: mensen
Noordpool in 2020 ‘s zomers ijsvrij zijn. Dan smelten ook
vertellen hoe ze betere en leukere personen kunnen
de ijslagen op de toendra’s in Siberië. Onder dat ijs zit meer
worden. Dat doet hij onder andere door organisaties die
CO2 dan wij in de afgelopen 150 jaar hebben uitgestoten.
hem uitnodigen om te komen spreken, te confronteren met
Dat komt in de atmosfeer. Bovendien zit er nitraatgas onder
de toekomst. Daarnaast geeft hij colleges in leiderschap
die ijslaag op die toendra’s. Een gas dat 23 keer giftiger is
en innovatie aan verschillende business schools en
dan CO2 en ook invloed heeft op de temperatuurstijging.
universiteiten. Zijn boodschap is vaak confronterend en
Dat betekent dat de temperatuur in de landen tussen 50
daardoor soms verontrustend. Maar de kern is altijd dat
graden noorderbreedte en 50 graden zuiderbreedte ’s
je moet blijven geloven dat het uiteindelijk goed komt met
zomers 60° Celsius of hoger zal zijn. Onleefbaar voor
deze wereld. Niet dat het vanzelf zal gaan. Want voordat
mens, dier en plant. De flora en fauna zullen verdwijnen en
de grote verandering, die volgens hem al is ingezet, is
mensen slaan op de vlucht. Dan praat je over een miljard
gerealiseerd, moeten we eerst door vier grote crisissen,
klimaatvluchtelingen die we moeten opvangen. Als die
een sociale crisis, een economische crisis, een systeemcrisis
vluchtelingen komen, staan wij wereldwijd voor de enorme
en een ecologische (milieu)crisis. De financiële crisis
uitdaging om ze een bestaan te geven. Ik ben er overigens
waar we nu mee te maken hebben, is volgens Ruud een
wel van overtuigd dat wij daar een antwoord op zullen
niemendalletje met een te beperkte impact op ons welzijn
vinden, maar met dat in je achterhoofd is het onmogelijk
op langere termijn om van een echte grote crisis te kunnen
om nog te spreken over een toekomst van Nederland,
spreken. “De vier grote crisissen waar ik het over heb,
omdat onze toekomst verbonden is met die van de rest van
treffen niet alleen Nederland, maar de hele wereld. Door
de wereld. Op economisch gebied ga je binnenkort ook
de globalisering zijn wij wereldburgers geworden. Dat waar
enorme verschuivingen zien. China ontwikkelt zich op dit
we mee te maken krijgen in de nabije toekomst, geldt zowel
moment al als economische grootmacht, maar onderschat
voor ons als voor welk ander land dan ook. Het gevolg
ook Afrika niet. Omdat ze via internet toegang hebben tot
van die crisissen is dat we onze kijk moeten verleggen.
academisch onderwijs, komen er steeds meer hoogopgeleide
22 | strijdkreet
Afrikanen. En niet alleen zijn ze straks uitstekend opgeleid,
Op dit moment zijn mensen nog erg bezig met ‘wat’ en
maar arbeidstechnisch ook erg goedkoop. Dat is de reden
‘hoe’ in plaats van met ‘waarom’. Wat moeten we doen?
waarom de tweede helft van deze eeuw economisch gezien
We moeten werken, onze hypotheek betalen, kinderen
voor Afrika is. Wij Europeanen staan nu al steeds meer op
krijgen. Hoe doen we dat? Door ons werk veilig te stellen,
achterstand ten opzichte van China of Korea en dat gat
ons voortdurend te blijven ontwikkelen en ga zo maar
wordt alleen maar groter. Dat betekent dat onze welvaart
door. Maar waarom doen we dat eigenlijk? Dan kom je op
steeds verder zal afnemen. Sneller nog dan politici en
het gebied van zingeving. Iets waar veel mensen totaal niet
pers ons willen laten geloven. De sociale crisis die zich
mee bezig zijn. Als je aan mensen vraagt waarom ze hier
zal voltrekken, is het gevolg van de groter wordende
op aarde zijn, kijken ze je een beetje glazig aan met een
kloof tussen jong en oud. De jongeren van nu en straks
blik van ‘waar heb je het over’? Zingeving is uiteindelijk
zullen zich afkeren van de ouderen en hen verwijten dat
‘iets betekenen voor de ander’. Wij worden er gelukkig
ze de aarde hebben uitgewoond en hun nazaten hebben
van als wij iets kunnen betekenen voor andere mensen. Als
opgezadeld met een erfenis van rampen. De ouderen zitten
we van meerwaarde kunnen zijn voor de ander. Dat zit in
op een enorme berg pensioengeld en de jongeren moeten
ons DNA. De meerderheid van de mensen is dat afgeleerd.
voor veel minder, veel harder werken zonder dat hun
Als we leren dat delen veel fijner is dan bezitten, ontstaat
bestaanszekerheid op lange termijn gegarandeerd is. We
er een andere wereld. Dat lees je onder andere in de
werken met systemen in onze samenleving die hun werking
Bijbel. Ons welzijn moeten we delen met andere mensen.
verliezen. Ons klassieke onderwijssysteem zal bijvoorbeeld
Als je zelf gelukkig bent, wil je dat delen met anderen.
drastisch moeten wijzigen om ons in de wereld staande te
De transformatie van deze wereldmaatschappij, die
kunnen houden. Daarbij moeten we op mondiale schaal
echt op zijn laatste benen loopt, naar een mondiale
durven denken en kijken. En kinderen al vroeg leren dat het niet erg is om uit te blinken. Ons zorgsysteem functioneert niet. Zorg wordt steeds duurder. En dat kan niet blijven doorgaan. De blik moet worden verlegd van diagnose en behandeling naar preventie.
samenleving waarin de kijk op de planeet en op hoe we met elkaar omgaan, is veranderd van welvaart in welzijn zal nog even duren. Er staan ons nog heel wat rampen en uitdagingen te wachten. Daar gaan zeker twee generaties
overheen.
Maar
We moeten ervoor zorgen dat
de transformatie naar dat
minder mensen ziek worden.
andere denken is al ingezet
Daar hebben we een ander veld met andere spelers
en
het
vooruitzicht
is
positief. Daarom zeg
voor nodig, een ander
ik:
blijf
geloven!
systeem. Er komt
In het belang van
een wereld op ons
je kinderen, en de
af waar onzekerheid
generaties daarna.”
nog de enige zekerheid is.
strijdkreet | 23
www.legerdesheils.nl
doen wat we geloven