Best in Lithuania #18 by Linoleum design UAB

Lietuvos pramonininkĹł konfederacija Lithuanian Confederation of Industrialists

Nr. 18 2012

Magazyn o litewskich liderach w branĹźy biznesu, nauki i kultury

www.BESTinLT.lt

Drodzy Czytelnicy, W waszych rękach znalazło się wydanie, które jest świetnym dowodem na to, że stosunki obu krajów mogą być rozwijane bardzo sukcesywnie. Jednakże, nie powinniśmy zapomnieć, że Litwa i Polska mają wiele wspólnego tyle na rozdrożach historii, tyle w rozwijaniu stosunków gospodarczych, kulturalnych, i tyle z powodu podobnej mentalności ludzi, a w szczególności – w podejściu do religii. Należałoby pamiętać nie tylko a datach historii podręcznikowych, jak bitwa pod Grunwaldem w 1410 r., gdy wojska obu państw doświadczyły oszałamiające zwycięstwo przeciw krzyżakom, ale i roku 1325, którego moglibyśmy uważać za początek bardziej znaczących relacji między obu państwami. W tym roku został zawarty związek między władcą Litwy Giedyminem a królem Królestwa Polskiego Władysławem Łokietką. Ów związek zatwierdziło małżeństwo syna Władysława i przyszłego następcy Kazimierza z Aldoną Giedyminówną. Jednak, prawdziwy przełom stosunków Litwy i Polski zdarzył się 14 sierpnia 1385 r. w Krewie, gdy oba kraje uzgodniły w sprawie ślubu Jagiełły z następczynią tronu Polski Jadwigą, córką króla Węgrów i Polski Ludwika Wielkiego. Rola Jadwigi w historii Polski jest niezapomniana i niezwykła. Mamy też bogatą historię wspólnego państwa Rzeczpospolity, utworzonego po unii lubelskiej w r. 1569, isniejącego aż do ostatniego podziału tego państwa w r. 1795. W tym czasie było to jednym z największych państw w Europie tyle wedle wielkości, jak i wedle ilości mieszkańców, ponad dwa wieki powstrzymające agresję Mongołów (Tatarów), Rosjan, Osmanów oraz Szwedów. To były zaczątki nowoczesnej demokracji i federacji, a Konstytucja państwa była drugą pisaną Konstytucją na świecie wedle starości. Tylko uczciwe spojrzenie na historię przez obie strony może pomóc w pielęgnowaniu dobrych stosunków, wyjaśnienie i pogodzenie się z prawdami w niej tkwiącymi, uzasadnienione zrozumieniem, a nie przemilczeniem. Jak twierdził poeta, publicysta, literaturoznawca Tomas Venclova, litwinie i polacy razem walczyli o niepodległość, i robili to przez dobre dwa stulecia, zatem mogą dążyć do szacunku dla przeszłości z miłością do wolności, a to w Europie, zwłaszcza w Europie Wschodniej, jest raczej wyjątkiem niż regułą. Przykłady wybitnych osobowości takich, jak Czesław Miłosz, Adam Mickiewicz, ten sam T. Venclova i wielu innych, świadczą, jak ludzie mogą być najlepszymi mostami do podtrzymania dobrych stosunków. Mamy nadzieję, że takim mostem zostaną i w naszym wydaniu opisane doświadczenia bohaterów. Z wyrazami szacunku, redakcja „Best in Lithuania“

Pomnik na polu Bitwy pod Grunwaldem. Polska, Grunwald Magazyn „Best in Lithuania“ Nr. 18, 2012 Adres redakcji: UAB „Linoleum design“ Ul. M.Mažvydo 9-19, LT-06256 Wilno Tel. +370 615 83361 E-poczta: rimvidas@bestinlt.lt www.bestinlt.lt Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam.

Redaktor Fotograf Dyrektor reklamy Dziennikarka Projektantka magazynu

Rimvidas Stankevičius Gintaras Morkūnas Gediminas Miškinis Jūratė Mockuvienė Lina Šiškutė

Na okładce: Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie Zdjęcie pochodzi ze strony: www.fotoskrydis.lt

| 3

Treść

Polska na Litwie jest oceniana jako duże i ważne państwo Andrius Kubilius, Premier

Współpraca gospodarcza między Litwą a Polską Egidijus Meilūnas, Wiceminister spraw zagranicznych Litwy

Litewsko – polska współpraca rozwija się w dziedzinach transportu, turystyki, inwestycji oraz energetyki Loreta Zakarevičienė, ambasador Litwy w Polsce

Ambasador Republiki Polskiej na Litwie, pan Janusz Skolimowski: “Polska, jest drugim po Szwecji, największym inwestorem zagranicznym na Litwie“

Litwa - maly kraj dužych možliwosci

Vygandas Uksa, Przedstawiciel „Enterprise Lithuania” w Polsce

Druskienniki – diament turystyki Litwy

Legendarny ser "Dżiugas"

„Žemaitijos pienas”

Lider w branży obróbki metali na Litwie „Umega”

4 |

Wierzymy, że handel z Polską nadal będzie rosnął „Linas Agro Group”

Oświetlenie LED „TERRA LUCIDA”

zawartość

„Metaloidas“ Sp. z o.o. za czysty i ekologiczny świat

Kto rządzi informacją, ten rządzi światem Asocjacja „Lineka“

Pięciowarstwowe plastikowe opakowania „Veeko“– jedyne w krajach Bałtyckich

Skóra naturalna “Kėdainių oda”

„Klaipėdos kartonas“ – największa takiego typu spółka w regionie

Wszystkie usługi świadczymy w języku polskim „Pal group”

Geralda – žvakių deivė, simbolizuojanti šviesą ir rūpestingu Gralda„Geralda“

| 5

zawartość

„Aedilis“ – firma działająca w branży rozwiązań inżynieryjnych i oferująca usługi wysokiej jakości z nowoczesnym podejściem do klienta „Aedilis“

Liny „Anisty“ wytrzymują najcięższe ładunki „Anista“

Krzyże znaczą cnotę, a Strzała zwycięstwo...

Najważniejsze rezydencje władców polskich i litewskich

Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny: scena nowej rzeczywistości

Malarz Audrius Gražys piękno. Na świecie jest jeszcze tyle obrazków niepoukładanych, reklam, stron internetowych. Uważamy siebie za upiększaczy świata, staramy się nadać nowych impulsów ludzkiej wyobraźni. Lub po prostu próbujemy sugestywniej opowiedzieć historie przedsiębiorców, zagęszczamy kolory, żeby było więcej dramatu. Z chaotycznej informacji tworzymy porządek. Prasujemy „pogniecione“ myśli i obrazy lub „proste“ myśli „gniecimy“ i „rozczochrujemy“. Budujemy drogi między pobieżną informacją a ostatecznymi myślami i emocjami klientów.

www.moiravisuals.com

tylko pomalowana ściana, na której szyscy wywieszamy ciekawsze obzki warte do pokazania innym kogom – zdjęcia, pocztówki, plakaty, wcipne ulotki lub wzory MKW (Myce Komunikacje Wizualne). To ściaodzwierciedlająca ogólny nastrój. ywieszamy“ na niej wszystko, dopóki gromadzi się duża warstwa papieru i ma nie wytrzymując swojego ciężaru spadnie. Wtedy wszystko wyrzucamy d nowa zaczyna się naklejanie i pros hodowli warstwy. |

k wybieracie pracowników?

jczęściej są potrzebni kreatywni prawnicy, zatem selekcja odbywa się ramach portfolio. A wywiad z pre-

Firma projektowa „Moira Visuals”

Czy projektanta graficznego trzeba wstawić w ramy, czy, odwrotnie, trzeba mu dać wolność?

Wprost konieczne jest wstawienie projektanta w rygorystyczne ramy. Ponieważ, że robiąc byle co i byle jak, on zrobi nie to, co trzeba. Wtedy stracimy klienta, bo właśnie wizuałów stworzonych w pewnych ramach od nas i oczekuje klient. Tym, powiedzmy, projektowanie i różni się od sztuki. Bo w projektowaniu są problemy, zagadnienia, wyzwania, które my, projektanci, i rozwiązujemy. Czym więcej wolności w projektowaniu, tym gorzej. Dobry projektant i w wąskich ramach potrafi stworzyć ciekawe rzeczy. Dajcie nam problemy, „nie ucze-

Fotograf Kęstutis Fedirka, www.fotoskrydis.lt Fotograf Jonas Žiburkus

Zamek w Trokach położony na jeziorze Galwe. Zamek został wzniesiony w XIV–XV w. przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda, który w 1430 zmarł na zamku.

Panorama starówki Wileńskiej. Kościóły Bernardyński, Św. Anny i Św. Mikołaja

| 7

8 ||

Polska na Litwie jest oceniana jako duże i ważne państwo Andrius Kubilius, Premier Litwy

ówiąc o stosunkach polsko-litewskich, często jesteśmy skłonni nawiązywać do przeszłości. Przez wieki nasze państwo dążyło do samodzielności i umocnienia się na arenie międzynarodowej, poszukiwało sposobów wyrażenia własnej unikalności i tożsamości. Jednak tym samym wiązała nas i wiąże ścisła współpraca w rozwiązywaniu kwestii aktualnych dla całej Europy. To wyjątkowo wartościowe doświadczenie nierzadko staje się dla nas punktem wyjścia podczas planowania zadań na przyszłość. Chciałbym, żebyśmy mówiąc o przyszłości skupili się na wspólnych wartościach, wspólnych interesach, strategicznym partnerstwie. Będąc członkami UE i NATO, jesteśmy odpowiedzialni za to, jak zachodnie normy i standardy są realizowane w naszych krajach oraz w najbliższym sąsiedztwie. Litwa i Polska niemało osiągnęły w rozwiązywaniu różnego rodzaju ważnych kwestii. Co prawda, na razie możemy się poszczycić raczej konkretnymi osiągnięciami odrębnych państw: krokami Litwy w celu uzyskania niezależności energetycznej od Rosji, osiągnięciami Polski w zakresie umacniania kontaktów infrastrukturalnych z Niemcami i innymi państwami Europy Zachodniej. Sieci energetyczne, gazociągi, komunikacje drogowe i kolejowe są arteriami niezbędnymi do dystrybucji korzyści wspólnego rynku UE po najodleglejszych zakątkach naszych państw, podniesienia dobrobytu i umocnienia wzajemnego zaufania. Nie wątpię, że istniejące przeszkody we wzajemnej integracji zostaną usunięte. Instytucje Unii Europejskiej poświęcają temu coraz więcej uwagi. A i Polska, podobnie jak Litwa, niedługo obchodząca dziesięciolecie członkostwa w UE, może poszczycić się wzmocnieniem gospodarki, wzrostem wpływów międzynarodowych, szerszymi możliwościami działania. Polska na Litwie jest odbierana jako państwo duże i ważne. Jestem przekonany, że zajmie ona ważne miejsce wśród największych i najbardziej wpływowych państw Unii Europejskiej. Z uwagi na to wzajemny dialog, wymiana doświadczeń nabierają jeszcze większego znaczenia. W naszej stuletniej historii nie raz się zdarzyło, ze własne priorytety wydawały się ważniejsze, a właśni politycy – mądrzejsi niż sąsiadów. Jednak wcześniej czy później Litwa i Polska pokonywały różnice i znów łączyły swoje siły do wspólnego działania. Jestem wdzięczny wszystkim, którzy pielęgnują, umacniają i tworzą nowe możliwości wspólnej działalności, biznesowych wzajemnych relacji Litwy i Polski.

Zrzeszenie Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie (The Economic Faculty association Rotterdam, EFR) przyznało premierowi Litwy Andriusowi Kubiliusowi Nagrodę Światowego Lidera (World Leader Cycle Award) 2012 roku za zasługi w dziedzinie gospodarki. Ta doroczna nagroda jest przyznawana światowym liderom za szczególne osiągnięcia w dziedzinie życia politycznego, gospodarczego i społecznego. Premier A. Kubilius nagrodę tę otrzymał 31 stycznia br. na Uniwersytecie Erazma w Rotterdamie.

Życzę rozwijać i umacniać dialog litewsko-polski. Niech niniejsza publikacja będzie przydatna dla przedstawicieli polskiej polityki, przedsiębiorczości, społeczeństwa jako dodatkowy przewodnik, pomocny w lepszym poznaniu swoich sąsiadów – współczesnej Litwy i jej mieszkańców.

|| 9

Współpraca gospodarcza między Litwą a Polską

Egidijus Meilūnas, Wiceminister spraw zagranicznych Litwy

ozwijanie stosunków litewsko-polskich pozostaje jednym z priorytetowych kierunków polityki zagranicznej Litwy. Optymistyczne tendencje w handlu dwustronnym, wzrost wartości inwestycji bezpośrednich, podejmowane na poziomie międzyrządowym inicjatywy dotyczące współpracy gospodarczej, znaczne osiągnięcia w dziedzinie turystyki, realizowanie dwustronnych strategicznych projektów energetycznych i transportowych oraz aktywna współpraca na forach międzynarodowych stanowią zasadnicze aspekty dzisiejszych litewsko-polskich stosunków gospodarczych. Polska jest jednym z najważniejszych partnerów handlowych Litwy. W 2011 roku odnotowano rekordowe osiągnięcia – wartość obrotu towarowego między państwami wyniosła 12 miliardów litów i przewyższyła sprzedaż z przedkryzysowego 2008 roku. Od wznowienia stosunków dyplomatycznych w 1991 roku bilans handlu z Polską pozostawał ujemny, ale również w tym zakresie w ostatnim czasie odnotowano pozytywne zmiany. W ubiegłym roku zaburzenia równowagi handlowej między Litwą i Polską obniżyły się do 2 miliardów litów, dlatego, w porównaniu z rekordowym dotychczas w handlu dwustronnym rokiem 2008, deficyt handlowy zmniejszył się prawie o połowę. 2011 rok był rekordowy dla litewskiego eksportu do Polski – wzrósł on o ponad 16 proc. i wyniósł prawie 5 miliardów litów. Litwa dla Polski staje się coraz ważniejszym rynkiem importowym, gdyż w ogólnej strukturze importu według krajów pochodzenia towarów ma coraz

10 ||

większy udział procentowy. Ponadto, w 2011 roku Polska zajęła trzecie miejsce na liście głównych litewskich partnerów importowych – wartość importu wzrosła o ponad 30 proc. i przekroczyła 7 miliardów litów. Znaczącym wskaźnikiem litewsko-polskich stosunków gospodarczych jest również pomyślna realizacja dwustronnych projektów inwestycyjnych. Jak wynika z danych za ubiegły rok, Polska zajęła drugie miejsce według wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicznych na Litwie (4,2 miliarda litów). Największy udział we wszystkich bezpośrednich inwestycjach Polski ma „PKN Orlen“. Na uwagę zasługują również inwestycje oraz pomyślna działalność na Litwie znanych polskich spółek „PZU“ i „Lotos“. W 2011 roku został powołany oddział Giełdy Transportowej TRANS, w Wilnie powstał oddział spółki prowadzącej działalność w zakresie dystrybucji IT „ABC Data“. Aktywnie wchodzący na polski rynek holding budowy dróg „Tiltra” w 2010 roku został przejęty przez polskich inwestorów – holding, do którego należy również spółka akcyjna „Kauno tiltai“, wszedł w skład lidera branży budowy infrastruktury kolejowej „Trakcja Polska SA“. Wskaźniki litewsko-polskiej współpracy gospodarczej wykazują tendencje wzrostowe. Jednak przy ich ocenie nie wystarczy uwzględnienie jedynie danych statystycznych. Dodatkowym bodźcem do zacieśnienia dwustronnych więzi może być działalność Litewsko-Polskiej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej oraz różne fora o charakterze ad hoc.

Ważne jest, by poszukiwania nowych możliwości współpracy miały miejsce również w sektorach wytwarzających wysoką wartość dodaną. Litwa jest zainteresowana pobudzaniem inwestycji w priorytetowe sektory produkcji i usług, nauki i innowacji, dlatego jednym z celów będzie przyciągnięcie polskich naukowców i przedsiębiorców. Umożliwiłoby to realizację wspólnych projektów związanych z rozwojem nauki i badaniami naukowymi w dziedzinie przemysłu. Obecnie tego rodzaju intensywna litewsko-polska współpraca ma miejsce w ramach programu BSR STARS.

biorstwo wydobycia ropy naftowej z kapitałem polskim i duńskim „Minijos nafta”, również litewskie przedsiębiorstwo wydobycia ropy naftowej z kapitałem polskim „Lotos Geonafta“. Litewsko-polska współpraca w dziedzinie przemysłu naftowego jest powszechnie znana, gdyż z daną branżą wiąże się największa na Litwie inwestycja – polskie przedsiębiorstwo „PKN Orlen“ nabyło największy w Europie Wschodniej zakład przetwórstwa ropy naftowej w Możejkach.

Nie ulega wątpliwości, że konstruktywna litewsko-polska współpraca w dziedzinie energetyki i transportu jest obecnie jednym ze strategicznie najważniejszych zadań Litwy.

Litwa i Polska współpracują też przy realizacji projektów transportowych o znaczeniu regionalnym, takich jak „Via Baltica“ i „Rail baltica“. Podstawowym celem projektu „Via Baltica“ jest polepszenie połączeń pomiędzy Litwą i innymi krajami bałtyckimi oraz Europą Zachodnią i Południową. Prace na litewskim odcinku drogi „Via Baltica“ rozpoczęto w 1997 roku. Od początku realizacji projektu do końca 2011 roku Litwa zainwestowała około 580 mln litów. Polska w ramach programu budowy dróg krajowych na lata 2011-2015 prowadzi prace w zakresie modernizacji „Via Baltica“ na polskim odcinku.

Najważniejszym regionalnym projektem energetycznym jest budowa nowej elektrowni atomowej w Wisagini. Premier Polski Donald Tusk dane przedsięwzięcie ocenia pozytywnie i uznaje za ważny projekt energetyczny. Innym znaczącym dla Polski i krajów bałtyckich projektem jest most energetyczny „LitPol Link“. Przewiduje się, że w 2015 roku linia o mocy 500 MW zostanie oddana do eksploatacji, w 2020 roku jej moc wyniesie 1000 MW.

Kolejnym niezwykle ważnym dla państw bałtyckich i Polski strategicznym projektem transportowym jest budowa linii kolejowej „Rail Baltica“. Na Litwie na mocy przyjętego przez Sejm postanowienia Nr XI-1612 z dnia 11 października 2011 roku przedsięwzięcie zyskało status projektu o szczególnym znaczeniu państwowym. Obecnie na odcinku „Rail Baltica“ na Litwie prowadzone są prace w zakresie projektowania i przebudowy.

W celu synchronicznego przyłączenia systemów elektroenergetycznych krajów bałtyckich do sieci Europy kontynentalnej są potrzebne dwa mosty energetyczne między Litwą i Polską. Projekt „LitPol Link-2“ jest na etapie planowania, zamierza się go zrealizować do 2020 roku.

Brytyjska spółka AECOM przygotowała studium możliwości budowy w Estonii, na Łotwie i Litwie nowej osobnej linii kolejowej o europejskiej szerokości torów (korytarz „Rail Baltica“). W opinii jej ekspertów najkorzystniejsza ekonomicznie trasa powinna przebiegać następująco: granica litewsko/polska – Kowno – Poniewież – Ryga – Parnawa – Tallinn. Uwzględniając studium przygotowane przez AECOM, Komisja Europejska zaleciła Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Europy wpisanie danej trasy na główną listę Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T core).

Cieszy fakt, że Litwa w dalszym ciągu pozostaje dla polskich turystów atrakcyjnym krajem. Rosnący potok turystów z Polski (w 2011 roku Litwę odwiedziło około 171 tys. Polaków) nie tylko przyczynia się do umocnienia więzi społecznych i kulturalnych między obu państwami, ale też przynosi namacalne korzyści ekonomiczne.

Równie aktywnie prowadzone są prace w dziedzinie przemysłu gazowego. Połączenie gazowe między Litwą i Polską powinno połączyć system gazociągowy krajów bałtyckich z gazociągiem przesyłowym Unii Europejskiej. Projekt obejmuje analizę techniczną, ekonomiczną, finansową i środowiskową połączenia gazociągowego, co pozwoli też na ocenę nowych źródeł – połączenia terminalu skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu, gazociągu bałtyckiego oraz gazociągów Polski i Czech. Cieszy aktywna litewsko-polska współpraca przy kształtowaniu wspólnego stanowiska w sprawie rozwoju sektora wydobycia gazu łupkowego. W dniach 9-10 lutego 2012 roku odbyły się dwustronne konsultacje ekspertów poświęcone danej kwestii. Polska delegacja wzięła udział w zorganizowanej 29 lutego 2012 roku w Wilnie konferencji energetycznej poświęconej rozwojowi wydobycia gazu łupkowego. Litwa poparła stanowisko Polski w sprawie gazu łupkowego wobec Komisji Gospodarczej ONZ ds. Europy. Wydobyciem gazu łupkowego i innych węglowodorów na Litwie jest zainteresowane przedsię-

10 listopada 2011 roku podczas Rady Państw Morza Bałtyckiego premierzy trzech krajów wyrazili poparcie polityczne dla propozycji zawartych w studium opracowanym przez AECOM. Warunkiem pomyślnej realizacji danego projektu jest przyłączenie się do niego Polski. Należy stwierdzić, że litewsko-polska współpraca gospodarcza w ostatnim czasie jest na etapie odradzających się po kryzysie konstruktywnych stosunków. Nie ulega wątpliwości, że w omówionych dziedzinach w dalszym ciągu pozostaje wiele miejsca dla dalszego pomyślnego ich rozwoju. Możliwości należytego wykorzystania posiadanego potencjału będą zależały od zdolności realizacji projektów dwustronnych i pobudzania współpracy gospodarczej oraz zdolności skutecznego wykorzystania wytworzonych więzi przez sektor prywatny. || 11

LITEWSKO – POLSKA WSPÓŁPRACA ROZWIJA SIĘ W DZIEDZINACH TRANSPORTU, TURYSTYKI, INWESTYCJI ORAZ ENERGETYKI

mbasador Litwy w Polsce Loreta Zakarevičienė w rozmowie z „Best in Lithuania” krótko przedstawiła kierunki dalszej współpracy pomiędzy obu państwami.

12 ||

BiL Jakie przedsięwzięcia służące umacnianiu litewsko – polskiej współpracy są planowane w najbliższym czasie ? Myślę, że tej jesieni wznowi swoją działalność Litewsko – Polska Komisja ds. Współpracy Gospodarczej pod przewodnictwem ministrów gospodarki

Litwy i Polski. Litwini i Polacy, reprezentujący różne ministerstwa oraz instytucje państwowe znów zasiądą przy wspólnym stole, aby omówić ważne dla Litwy i Polski kwestie. Aktualnych dla obu krajów tematów jest naprawdę niemało. Są to nie tylko zagadnienia rozwoju współpracy w dziedzinie handlu, transportu, turystyki, inwestycji, ale również energetyki i problemów bezpieczeństwa energetycznego, którym ostatnio poświęca się szczególną uwagę. Mam nadzieję, że „Dni Wilna” które stały się już tradycją w Gdańsku, odbędą jak zwykle na początku września w tym portowym mieście. Zarówno imprezy przybliżające kulturę stolicy Litwy, jak też towarzyszący imprezie kiermasz cieszą się ogromnym zainteresowaniem wśród mieszkańców nie tylko Gdańska, ale także pobliskiej Gdyni i Sopotu. Tysiące mieszkańców i gości Trójmiasta przybywają, aby spróbować litewskich potraw, nabyć rękodzieła mistrzów ludowych, posłuchać litewskich pieśni, obejrzeć tańce. W tym roku w „Dniach Wilna” weźmie udział delegacja samorządu miasta Wilna oraz dyplomaci ambasady Litwy w Warszawie. BiL Bilans handlowy obu państw poprawia się. W roku 2011 zarówno import, jak też eksport wzrósł odpowiednio o 32,49 proc. i 16,51 proc. Jaki wzrost jest przewidywany w tym roku? Mimo tak zwanego trudnego okresu oraz kryzysu ogarniającego całą Europę, w roku 2011 odnotowano rekordowy obrót handlowy pomiędzy Litwą i Polską. Mówić o szacunkach na rok 2012 rok jest trochę za wcześnie, ale dla porównania przytoczę dane statystyczne z bilateralnego handlu za I kwartał bieżącego roku. W tym okresie wartość obrotu handlowego pomiędzy Litwą i Polską osiągnęła 2784,9 mln Lt, jednakże bilans handlowy Litwy był ujemny (-834,7 mln. Lt). Eksport z Litwy do Polski wyniósł 975,1 mln. Lt, ale w porównaniu z tym samym okresem 2011 roku spadł o 12,3 proc. Import Litwy z Polski osiągnął 1809,8 mln. Lt i w porównaniu z tym samym okresem 2011 roku wzrósł o 19,7 proc. Zatem pierwszy kwartał roku bieżącego dla handlu Litwy z Polską był niezbyt pomyślny. Zdaniem analityków, na spadek eksportu do Polski wpływ miały zmiany sytuacji na rynku paliw w Polsce, mianowicie mniejsze zapotrzebowanie Polski na import paliw z Litwy. Jeszcze jedna przyczyna - znaczne wahania kursu złotego, który ostatnio jest bardzo niski. BiL Inwestycje przedsiębiorstw z polskim kapitałem na Litwie zajmują drugie miejsce. Czy są jeszcze potencjalni inwestorzy, którzy byliby zainteresowani naszym krajem? Co może przyciągać inwestorów zagranicznych na Litwie? Na Litwie prowadzi działalność 185 inwestorów z Polski. Najwięcej środków finansowych zainwe-

stowano w produkcję wyrobów ropopochodnych, w handel detaliczny i hurtowy, działalność finansową i ubezpieczeniową, działalność profesjonalną, naukową i techniczną oraz branże informacyjne i komunikacyjne. Chciałabym wspomnieć najnowszą inwestycję biznesową na Litwie. Jest to utworzony w roku 2011 litewski oddział giełdy transportowo – spedycyjnej TRANS, z siedzibą w Wilnie. Oddział ten jest obecny na rynkach Litwy, Łotwy i Estonii, poszerza bazę aktualnych klientów oraz poszukuje potencjalnych partnerów w dziedzinie transportu. Obecnie z usług giełdy korzysta ponad 4 tys. przedsiębiorstw oraz 6 tys. konsumentów z Litwy. Jeszcze jeden z nowych polskich projektów inwestycyjnych na Litwie – to otwarcie w Wilnie oddziału dystrybucyjnej spółki komputerowej IT „ABC Data”. Firma planuje zainwestować ponad 700 tys. euro. Z uwagi na nieduży rynek kraju polskich inwestorów na Litwie jest niewiele. Jednakże możemy się cieszyć, że polskie spółki, rozwijając działalność w regionie, zakładają swoje filie również w naszym kraju. Bil Pomiędzy Litwą i Polską aktywnie rozwija się współpraca regionalna. Jakie regiony najbardziej aktywnie współdziałają, jakie są realizowane wspólne projekty? Według nieoficjalnych danych w Polsce swoją działalność rozwija sporo litewskich przedsiębiorstw, ale oficjalnych danych, niestety, mamy niewiele. Z nie do końca zrozumiałych dla nas przyczyn nie wszystkie inwestujące w Polsce litewskie spółki informują o sobie oraz o swojej działalności. Z tego, co wiemy, można wymienić takie firmy, jak „Skuba”, „Achema”, „Scope Baltija”. Atrakcyjność polskiego rynku polega na tym, że jest to największy rynek w Europie Środkowej, jednakże utrwalić swoja pozycję na nim nie jest łatwo z powodu dużej konkurencji. W Polsce działa ponad dwadzieścia tysięcy przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym. Regiony przygraniczne Litwy i Polski od dawna łączy przyjaźń i ścisła współpraca. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej nasze kraje pomyślnie korzystają również z możliwości wypływające z tej instytucji. Na przykład, program współpracy przygranicznej pomiędzy Litwą i Polską ma na celu wspieranie wszechstronnego rozwoju regionów, umacnianie spójności ekonomicznej, socjalnej i terytorialnej. Do końca 2011 roku przyznano ponad 80 proc. środków (z 71,7 mln. euro), przeznaczonych na realizację różnych projektów. Dla miłośników statystyki mogę powiedzieć, że w programie bierze udział 118 partnerów, z nich 58 reprezentuje Litwę (Alytus - 35, Marijampolė - 19 oraz 4 z innych regionów) i 60 – Polskę (42 z Podlaskiego i 18 - z Województwa Warmińsko Mazurskiego).

|| 13

AMBASADOR Republiki Polskiej na litwie, PAN JANUSZ SKOLIMOWSKI: “Polska, jest drugim po Szwecji, największym inwestorem zagranicznym na Litwie“

BiL Od momentu odzyskania niepodległości przez Litwę w 1990 r. obrót towarowy pomiędzy Litwą a Polską zwiększył się kilkadziesiąt razy, zaś przystąpienie obu krajów do UE oznaczało decydujący przełom w osiągnięciu przez nie rekordowych wskaźników handlowych, które swoje apogeum osiągnęły w 2008 r. Jak Pan ocenia perspektywę litewsko-polskiej współpracy gospodarczej? Rzeczywiście, obroty handlowe między naszymi krajami dynamicznie rosną. Po przejściowym załamaniu w latach 20092010 spowodowanym kryzysem finansowym, znowu jesteśmy na ścieżce wzrostu. W 2011 roku . wg wstępnych danych Polskiego Ministerstwa Gospodarki padł historyczny rekord wzajemnych obrotów na poziomie 2,9 mld EUR (a wg danych Litewskiego Departamentu Statystyki nawet 3,5 mld EUR). Dla porównania obroty handlowe Polski z Kazachstanem są czterokrotnie mniejsze, a wielkość obrotów Polski ze Stanami Zjednoczonymi jest tylko dwukrotnie większa od poziomu obrotów Polski z Litwą. Spodziewamy się kontynuacji wzrostu obrotów. Polskie firmy przechodzą transformację – coraz częściej myślą o ekspansji zagranicznej. I dobrze im to 14 |

idzie. Mamy coraz więcej success stories polskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych. Wzrost zainteresowania firm ekspansją zagraniczną odczuwamy również na Litwie. Dla przykładu, polska grupa ubezpieczeniowa PZU, w marcu ogłosiła, że Litwa będzie dla niej przyczółkiem do dalszej ekspansji w państwach bałtyckich – na Łotwę i do Estonii. Coraz więcej firm, które dotychczas nie działały na Litwie, zgłasza się do nas z pytaniami dotyczącymi zasad prowadzenia tu działalności handlowej, wymogów organizacyjno-prawnych i podatkowych. Nawet jeśli tylko część z nich zdecyduje się rozpocząć działalność handlową, to i tak będzie to silny bodziec do wzrostu obrotów. BiL Inwestorów sąsiedniego kraju Litwa powinna przyciągać jako kraj będący przykładem wysokiego poziomu wykształcenia, przejętej zachodniej kultury biznesu oraz zdolności wchodzenia na rynki wschodnie. Pod jakim względem oprócz tego, Pana zdaniem, nasz kraj mógłby przyciągać potencjalnych inwestorów polskich? Polska, jest drugim po Szwecji, największym inwestorem zagranicznym

na Litwie. Zatem wiecie, jak przyciągać inwestycje z Polski. We wspólnym interesie Polski i Litwy jest, aby te firmy mogły się dynamicznie rozwijać, osiągać zyski. Bo to oznacza wpływy podatkowe, miejsca pracy, a tym samym wzmacnia pozycję gospodarczą obu krajów. Tradycyjnie, przyjmuje się, że w warunkach wolnego rynku największe możliwości poprawy atrakcyjności inwestycyjnej będące w rękach administracji publicznej dotyczą zapewnienia dobrego otoczenia prawno-regulacyjnego i dobrej infrastruktury. Kiedy mówimy o infrastrukturze, to muszę przypomnieć, że mimo deklaracji ze strony litewskiego rządu, wciąż nierozwiązaną kwestią pozostaje sprawa logistyki rafinerii w Możejkach, m.in. odbudowa odcinka torów umożliwiającego krótszy, tym samym tańszy i szybszy transport gotowych produktów. To ciąży na wynikach zakładu. Sama spółka dokonuje optymalizacji, stając się efektywnym i nowoczesnym zakładem. Kwestia infrastruktury zewnętrznej pozostaje jednak w rękach litewskich partnerów. Dlatego, jeśli pyta mnie Pan, jak Litwa może zwiększać atrakcyjność inwestycyjną względem polskich spółek, to moja odpowiedź jest następująca – wsłuchiwać się w potrzeby już obecnych inwestorów, zapewniać dobrą infra-

strukturę zewnętrzną oraz przejrzyste otoczenie regulacyjne. Zarządy spółek są w stanie samodzielnie zwiększać efektywność funkcjonowania spółki, jeśli dotyczy to kwestii „wewnętrznych” – organizacji pracy, technologii, finansów i im podobnych, jednak sprawa infrastruktury zewnętrznej to wyzwanie, któremu bez współpracy ze strony administracji litewskiej nie da się sprostać. Orlen Lietuva to spółka prawa litewskiego, zatrudniająca mieszkańców Litwy, płacąca podatki do litewskiego skarbu. Wkład Orlen Lietuva do budżetu państwa litewskiego stanowi około 4,5% wszystkich planowanych przychodów. Z drugiej strony to spółka z polskim kapitałem i polskim brandem – to sprawia, że ekonomiczny sukces tego przedsięwzięcia jest w naszym wspólnym polsko-litewskim interesie. Ogłoszone w marcu badanie portalu CV Market pokazało, że Orlen Lietuva jest jednym z najbardziej atrakcyjnych pracodawców na Litwie. To pokazuje, że polskie inwestycje dają miejsca pracy dobrej jakości. Trudno mi dawać rady dotyczące przyciągania inwestorów na Litwę. Mogę tylko podzielić się naszymi, polskimi doświadczeniami. W Polsce, jako instrument przyciągania inwestorów zagranicznych, doskonale sprawdziły się specjalne strefy ekonomiczne. Choć początkowo były pewne wątpliwości, czy celowe jest zwalnianie z podatków zagranicznych koncernów, jednak w dłuższej perspektywie widzimy, że to był dobry ruch. W strefach od początku ich istnienia zainwestowano 80 mld złotych, utworzono ponad 180 tys. nowych miejsc pracy i utrzymano 60 tys. kolejnych. To było tak, że jeden koncern zagraniczny, lokując się w Polsce, uwiarygadniał region w oczach innych inwestorów i przyciągał swoich poddostawców i kooperantów. Nazywano to efektem kuli śnieżnej. W ten sposób szybko rozwinęły się gospodarczo okolice Wrocławia, Katowic, Mielca, Torunia, Krakowa, Rzeszowa i wielu innych polskich miast. Odwołując się do polskiego doświadczenia, trzeba podkreślić, że zaangażowanie władz lokalnych i ich współpraca z administracją rządową bardzo pomaga pozyskiwać inwestycje. Gospodarze regionów, liderzy społeczności lokalnych mają swój znaczący udział w skutecznym przyciąganiu inwestorów. Ważna jest reakcja administracji na szczególne potrzeby inwestorów. Zwłaszcza, że

jak pokazuje doświadczenie, ważnym elementem napływu inwestycji są reinwestycje – czyli kolejne inwestycje już obecnych na rynku inwestorów, którzy zwiększają moce produkcyjne lub poszerzają profil działalności. Dla polepszenia jakości otoczenia biznesu, w ostatnim roku w każdym województwie utworzono centra obsługi inwestora i eksportera. To jednostki, które mają bezpośrednio, na miejscu, obsługiwać potencjalnych inwestorów i pomagać polskim firmom w działalności eksportowej. Systematycznie działamy na rzecz lepszego prawa – bo biurokracja i otoczenie regulacyjno-prawne nie może zbytnio krępować, obciążać inicjatywy przedsiębiorców. BiL Bilans litewsko-polskiego importu-eksportu jest korzystny dla Polski. Jak Pan uważa, eksport których towarów powinna byłaby zaktywizować Litwa? Trudno mi wskazywać grupy produktowe, w których powinniście intensyfikować eksport. Możliwości eksportowe zmieniają się bardzo dynamicznie zależnie od zmian w otoczeniu a szanse eksportowe tkwią w reakcji na te zmiany. Aby to zobrazować posłużę się polskim przykładem, który, moim zdaniem, jest inspirujący – pokazuje bowiem, jak zmianę w otoczeniu wykorzystywać jako źródło szans rynkowych. Kilka lat temu, kiedy w Europie zauważalny stał się trend w kierunku technologii zielonych i redukcji CO2, były dwie możliwości – albo reaktywnie reagować na zmiany w otoczeniu i kupować na rynku zagranicznym technologie i rozwiązania, albo wzmocnić polski sektor technologii zielonych, tak aby i on mógł zarabiać na nowym trendzie. Tak powstał program Greenevo, pomagający polskim firmom w rozwoju technologii i ich sprzedaży na rynkach zagranicznych oraz właśnie uruchomiony „Generator Koncepcji Ekologicznych – GEKON”, którego celem jest wsparcie finansowe polskich konsorcjów naukowo-przemysłowych w obszarze poszukiwania i wdrożenia technologii przyjaznych środowisku. O programie Greenevo, oferowanych technologiach i jego efektach można przeczytać na stronie www. greenevo.gov.pl, ja dodam tylko, że oba programy to dobre przykłady współpracy między Ministerstwem Środowiska, które jest koordynatorem projektu,

z prywatnymi firmami, jak również z innymi ministerstwami i agendami rządowymi. BiL Została nawiązana współpraca pomiędzy Litwą a Polską w sferze energetycznej. Jak się rozwija projekt LitPolLink i jakie znaczenie dla obu krajów będzie on miał w przyszłości? W listopadzie ubiegłego roku odbyło się polsko-litewskie spotkanie w sprawie stanu realizacji projektu połączenia elektroenergetycznego Polska – Litwa. W rozmowach wziął udział Wiceminister energetyki Litwy, Pan Zygimantas Vaičiūnas, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pan Dariusz Bogdan, jak również przedstawiciele Komisji Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz wykonawcy projektu po obu stronach granicy: Litgrid, Lit-Pol Link oraz PSE Operator. Podczas spotkania podkreślona została waga projektu, zarówno z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego obu krajów, jak również wspólnego interesu Europy. Projekt, jako jeden z elementów inicjatywy Komisji Europejskiej pod nazwą „Baltic Energy Market Interconnection Plan”, przyczyni się do integracji trzech krajów bałtyckich (Litwy, Łotwy i Estonii) z europejskimi rynkami energii elektrycznej. Wtedy też ustalono, że w obydwu krajach prace są zaawansowane i zamknięcie pierwszej fazy projektu do końca 2015 roku nie jest zagrożone. 1 grudnia 2011 r. operatorzy systemów przesyłowych Polski i Litwy podpisali umowę międzyoperatorską, określającą zasady współpracy między operatorami w fazie realizacji projektu połączenia. Potwierdza to, że Polska podziela wspólny cel, aby po 2015 r. w UE nie było wysp energetycznych odizolowanych od sieci europejskich. Ta sama zasada dotyczy rynku gazu. Polska z dużym zainteresowaniem obserwuje dążenie władz litewskich do przebudowy litewskiego rynku gazu w celu zapewnienia zgodności z prawem UE. Polska jest gotowa aktywnie wesprzeć te starania przez budowę połączenia gazowego Polska-Litwa, co umożliwiłoby dywersyfikację dostaw gazu na Litwę. Bardzo konkretna oferta została złożona przez firmę Gaz-System i mamy nadzieje, że zostanie podjęta przez partnerów litewskich przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej.

| 15

Litwamały kraj dużych możliwości

Vygandas Uksa, Przedstawiciel „Enterprise Lithuania” w Polsce

Szanowni Państwo, Bardzo cieszę się, że handel między Litwą i Polską rośnie z roku na rok, pomimo trudnych czasów w Eurolandzie. Światowy kryzys spowodował zmniejszenie obrotu handlowego między naszymi krajami ale w bardzo krótkim czasie udało nam się poprawić sytuację. Przez ostatnie dwa lata sprzedaż towarów i usług wzrastała w szybkim tempie i w 2011 roku osiągnęła historyczny rekord 3,5 mld euro (pobiła dotychczasowy wynik z 2008 r. kiedy to obrót handlowy sięgał 3 mld euro). Stosunki biznesowe z Polską są dla Litwy bardzo ważne gdyż Polska zajmuje czwartą pozycję wśród czołowych partnerów handlowych. Natomiast dla polskiej gospodarki Litwa wydaje się mniej ważnym partnerem.

16 ||

Polska najwięcej eksportuje do Niemiec, Wilekiej Brytani, Czech czy Francji, Litwa zaś zajmuje dopiero 20 miejsce. Jest też statystyka, która mile zaskakuje. Jeśli przeliczymy polski eksport w 2011 r. na jednego mieszkańca wynika, że Litwa jest trzecim partnerem po Republice Czeskiej i Słowacji. Liczę na to, że handel między Litwą i Polską w bieżącym roku osiągnie przyzwoity poziom, niestety niebędzie to łatwe. Niepewność w Grecji, Hiszpanii czy Włoszech budzi niestabilność finansową w Europie. Moim zdaniem, jeżeli chodzi o spowolnienie gospodarcze Polska w dużej mierze pomaga Litwie podnosić się z kryzysu ponieważ coraz więcej importuje towarów i usług a handel dla litewskiej gospodarki ma znaczący wpływ gdyż

www.verslilietuva.lt

udział eksportu w PKB wynosi 75 proc.. Od wielu lat litewscy przydsiębiorcy handlowali poza granicami kraju ponieważ lokalny rynek był poprostu zamały. Najwięcej produkcji ok. 60 proc. eksportują do Unii Europejskiej, również bardzo dużo towarów wyjeżdza do krajów WNP aż 30 proc. (dla porównania Polski eksport do krajów WNP wynosi ok. 10 proc.). Wydaje mi się, że Litwa jest atrakcyjnym partnerem poprzez ekspansję na wschód do: Rosji, Białorusi, Ukrainy, Kazachztanu czy na Kaukaz. Wierzę, że polskie i litewskie firmy łącząc siły mogą bardzo skutecznie rozwijać handel z krajami zachodu a szczególnie wschodu. Niemniej ważne dla naszych krajów są bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Polska jest od kilku lat w czołówce bezpośrednich inwestycji na Litwie. Trzeba podkreślić, że największa w historii Litwy zagraniczna inwestycja odbyła się w Polsce a było to przejęcie Farmaceutycznych Zakładów „Jelfa” S.A. przez koncern „Sanitas”. Analogicznie największą polską inwestycją było kupno litewskiej „Mazeikiu Nafta”. W ostatnich latach można zaobserwować, że skuteczną strategią ekspansji polskich i litewskich firm jest przejęcie już istniejącego podmiotu, który ma bazę klientów, doświadczenie lokalne. Mimo że jesteśmy sąsiadami to często mamy inne podejście do wielu spraw i dlatego proces „greenfield” nie jest łatwy. Coraz aktywniej litewskie firmy przyglądają się inwestycją w Polsce, przykładowo firma „Vilniaus Prekyba” kupiła ZPC „Mieszko” S.A., powiększyła pakiet akcji w spółce „Mispol” a ostatnio kupiła sieć sklepów „Aldik Nova”. Na Litwie Polska Grupa Farmaceutyczna S.A. przejęła kontrolę nad następną siecią aptek „Litfarma vaistinė”. Cieszę się, że takie inwestycje jeszcze bardziej przybliżaja nasze kraje i skutecznie firmy mogą się rozwijać. Litwa jest atrakcyjnym krajem nie tylko pod względem inwestycji ale również potencjału jaki posiada. W rankingu „Doing business 2012”

Litwa zajmuje 27 pozycję na świecie pod względem łatwego prowadzenia biznesu i to przedkłada się na przyśpieszenie litewskiej gospodarki. W roku 2011 PKB wyniósł więcej niż się spodziewano tzn. 5,9 proc. i jest to drugi najlepszy wynik w Europie po Estonii, która osiągnęła 7,6 proc. Mam nadzieję, że w tym roku nie zabraknie nowych, ciekawych inwestycji. Europa Centralna i Wschodnia jest dobrym, stabilnym miejscem dla inwestorów, którzy mogą liczyć na wzrost rynku wewnętrznego. Litwa ma się czym pochwalić. Nowe technologie rozwijają się w dobrym tempie, aż 88 proc. obywateli składa deklaracje PIT on-line a internet jest najszybszy na świecie (powyżej 33 Mbps, na drugiej pozycji jest Korea Południowa). Rynek telefonii mobilnej jest silnie rozbudowany, według penetracji GSM Litwa zajmuje pierwsze miejsce w Europie z wynikiem 149 proc. Rozwój kraju wspiera dobrze wykształcona siła robocza. Posiadamy 22 Uniwersytety i 28 Wyższe Uczelnie a 90 proc. Litwinów włada conajmniej jednym językiem obcym. Wszyskie te atuty pomagają dogonić Litwie kraje zachodnie oraz budować swoją pozycje na rynkach wschodnich. Na koniec chciałbym przedstawić Litewską Organizację „Enterprise Lithuania”, które jest ambitną i rozwijającą się instytucją. Przez ostatnie parę lat udało się osiągnąć wiarygodną pozycję wśród przedsiębiorców. Najważniejszym celem organizacji jest wspieranie przedsiębiorczości i aktywnie zwiększanie eksportu przez sieć partnerów. Dziś „Enterprise Lithuania” posiada przedstawicieli w 18 krajach na świecie i dalej prężnie się rozwija. Dla polskich firm, które szukają nowych możliwości na Litwie, „Enterprise Lithuania” jest wiarygodnym partnerem i pomaga w nawiązaniu nowych kontaktów, przygotowuje spotkania biznesowe itp. Serdecznie zapraszamy wszystkie polskie firmy do współpracy.

|| 17

Druskienniki –

diament turystyki Litwy

Dziś śmiało możemy twierdzić, że Druskienniki to – najszybciej rozwijający się kurort w Litwie, dorównający się do najlepszych kurortów Europy i mogący zaoferować wymagającemu klientowi wszystko, czego zapragnie jego serce. Praktycznie niemożliwe jest znaleźć wolne miejsca w hotelach czy sanatoriach bez wczesnej rezerwacji. Druskienniki wyróżniają się niezwykłą umiejętnością połączenia istotnych rzeczy w jedną całość – to miasto jest jakby wieloaspektowym diamentem, lśniącym rozmaitymi kolorami.

ówi się: „wszystko w jednym“ – to motto Druskiennik. Kurort łączy w sobie naturalną scenerię i infrastukturę miejską, autentyczność i szcególnie jakościowe usługi, spokój i komfort, aktywną rekreację i szalone rozrywki. Wszystko to tworzy wyjątkowy duch miasta. Harmonia – właśnie to doświadczają goście miasta przybyli na wypoczynek do tego zakątka raju. Druskienniki cieszą się już rozwiązanym problemem sezonowości – unikalne atrakcje turystyczne, usługi uzdrowiskowe oraz lecznicze najwyższej jakości zachęcają zauroczonych kurortem gości do powrotu tutaj ponownie i ponownie. Szybki rozwój Druskiennik w ostatnim dziesięcioleciu jest widzialny gołym okiem, i licząc ciągle rosnący przepływ turystów – wedle danych Państwowego Departamentu Turystyki, zgodnie z liczbą przybyłych wypoczywających, w 2011 r. Druskienniki wyprzedziły nawet i drugie miasto wedle wielkości w Litwie – Kowno. 18 |

Powietrze, które można pić Druskienniki – najbardziej na południe rozpołożony kurort Litwy charakteryzujący się delikatnym i sprzyjającym zdrowiu klimatem. Sosnami otoczone miasto – to ma duży wpływ na udany przebieg leczenia. Spacery ścieżkami lasu pozwalają zrelaksować się, zapomnieć o niepokoju, stresie i zanurzyć się w całkowitą rozkosz. Nasycone tlenem powietrze Druskiennik przybyli wypoczywający z dużych miast przyrównają do wody źródlanej, którą można pić. Nowoczesna infrastruktura miasta Druskienniki są ozdobione odnowionymi ulicami, wygodnymi nowymi chodnikami, natomiast tutaj Wam już nie będzie potrzebny samochód, żadnych korków – tutaj jest wszystko w osiągnięciu ręki. W tym celu w całym mieście i jego okolicach są urządzone ścieżki rowerowe i dla pieszych prowadzące wzdłuż panoramy obrazowej. Jadąc rowerem przed Waszymi oczami

otworzą się brzegi Niemna, widowiskowe parki, tryskające fontanny, wypielęgnowane wybrzeża jeziora Druskonis, budynki powiewające starym duchem miasta, miasto pachnące wielobarwnymi kwietnikami. W zeszłym roku kurort został upiększony nowym mostem wzdłuż Niemna, który znacznie skrócił odległość od centrum miasta do trasy narciarskiej. Z tego mostu otwiera się niesamowita nocna panorama kurortu. Bezpieczny wypoczynek Śmiało możecie wyruszyć w nocną ekskursję po Druskiennikach: podziwiać oryginalny kościół, poczęstować się późną kolacją na wybrzeżu, posłuchać świerkających świerszczy, szeleszczącego lasu czy spotkać wschodzące słońce. Szczególnie duże wrażenie robią pokazy lazerowe odbywające się każdej nocy. W nocy Wam nie ma czego się bać. W mieście jest zainstalowanych 34 kamer monitoringowych zapewniających Wasz bezpieczny wypoczynek. Komfort godny Was W Druskiennikach są urządzone centra SPA odpowiadające europejskim standardom, działa 7 odnowionych sanatorii, wznowione są Stare Lecznice. Rozmaity wybór hoteli: od 2 do 5 gwiazdek, dla lubiących wyłączny luksus i wyjątkową obsługę. W samym centrum miasta urządzony jest nowoczesny camping, jeżeli lubicie podróżować z domkiem na kołach czy chcecie wypróbować egzotyczny nocleg w oryginalnym wigwamie. W okolichach kurortu jest obficie najrozmaitszych działek agroturystycznych oferujących unikalne usługi właściwe dla kraju Druskiennik, na przykład, produkowanie upominek z soli. W Druskiennikach każdy może znaleźć wypoczynek odpowiadający swoim chęciom i życzeniom oraz upajać się szeroką gamą zabiegów leczniczych i pielęgnacyjnych: masażami, kąpielami błotnymi, odświeżyć się wodą mineralną tryskającą ze źródeł miejscowych.

Niewiarygodne rozrywki W Druskiennikach na Was czeka największy w krajach Bałtyckich park wodny. Jeszcze jeden unikalny obiekt turystyczny, którego nie znajdziecie w odległości 1000 km – przez cały rok działający stok narciarski. Również, pole golfowe odpowiadające międzynarodowym standardom, park przygodowy „One“, przejażdżka quadem, paintball, kręgle, tenis, spacery w kwitnących parkach, wiosłowanie łodzią na jeziorze Druskonis, a być może nocne szaleństwa aż do świtu w klubach muzycznych? Kurort ciągle zmienia się i pięknieje – za każdym razem tym zaskakując gości miasta. Na przykład, w tym roku w odnowionym parku Vijūnėlė rozkwitło morze 130 tysięcy narcyzów. Różnorodne życie kulturalne Druskienniki – unikalne miasto, ojczyzna najsłynniejszego litewskiego kompozytora i malarza M. K. Čiurlionisa. Każdego lata Druskienniki zapraszają melomanów muzyki klasycznej na międzynarodowy festiwal sztuki „Lato z M. K. Čiurlionisem“, a miłośników teatru – odwiedzić festiwal teatralny w Druskiennikach odbywający się już siódmy rok z rzędu. Latem, w każdy weekend, na placu Rozrywek odbywają się koncerty żywej muzyki, a jezioro Druskonis upiększa oryginalna pływająca scena, gdzie odbywają się muzyczne teatralne pokazy. Mnóstwo imprez miasta, z których jeden z najbardziej pamiętnych – święto kurortu Druskiennik odbywające się na początku lata, przyciągające tysiące uczestników i gości miasta.

www.druskininkai.lt | 19

Legendarny ser

Dżiugas

wierdzono, że szanujący i kochający olbrzyma Dżiugasa żmudzinowie dochowali przepis wytwarzania legendarnego jego sera, źriódła niewiarygodnej mocy olbrzyma. Zgodnie z legendami ser DŻIUGAS® potrafi w sobie zachować wszystko, co daje najlepsze zielona i klarowna przyroda kraju Żmudzkiego i praca wykonana z wielką miłością przez ludzi pracowitych. Ta przekazywana i pielęgnowana z pokolenia na pokolenie tajem20 ||

Dżiugas (lub Telszak) – to bohater podań żmudzkich, kojarzący się z górą pod nazwą Dżiugas, rozpołożoną nad starym miastem Litwy – Telsze. W podaniach Dżiugas jest wspomniany jako olbrzym, który zsypał górę Dżiugas. Gdzie indziej opowiadano, iż Dżiugas był bohaterem, który założył same miasto Telsze, wykopał jezioro Mastisa, walczył z przybłędami. Mówiono, że był taki potężny, iż potrafiał wybić największe grona wrogów z maczugą, wyrwać duże drzewa z korzeniami.

nica przybyła do „Žemaitijos pienas“, który słynie z pracowitych serowarzy, i w którym jest wytwarzany wyśmienity ser twardy DŻIUGAS® , tak nazwany na cześć legendarnego olbrzyma. DŻIUGAS® – nazwa sera o smaku znakomitym i wyjątkowym. Twardy ser żółty dojrzewa w ciągu 12, 18, 24, 36 i 48 miesięcy. Dzięki unikalnej opatentowanej technologii i używanych kompozycji kultur startero-

wych ów ser podczas długiego okresu dojrzewania nie traci swojej jakości i nabywa tylko jemu charakterystyczne właściwości unikatowe. Znakomity smak i najwyższa jakość w połączeniu z oryginalnymi pomysłami opakowań nadaje serowi DŻIUGAS® wyjątkowości. Ser DŻIUGAS® jest wytwarzany tylko z wyselekcjonowanego jakościowego mleka krowiego. Mleko w zakładzie jest podda-

W ciągu dnia zjedzcie tyle gramów sera DŻIUGAS®, jaka jest wasza waga, a otrzymacie minimalną ilość aminokwasów potrzebnych dla organizmu, ilość niezbędną do podtrzymania dobrego samopoczucia. Dłużej dojrzewany ser posiada więcej aminokwasów wolnych, pozytywnie wpływających na najważniejsze funkcje organizmu.

wane czyszczeniu, standartyzowaniu do wymaganej zawartości tłuszczu i pasteryzowaniu. Później w odpowiedniej temperaturze zakwasza się za pomocą specjalnego kwasu mlekowego kultur mikroorganizmów i enzymów. Produkowany jest przez nowoczesne urządzenia, dlatego uzyska się odpowiednią konsystencję ziarna sera i strukturę. Dalej masę serową automatycznie poddaje się ukształtowaniu i przeniesieniu sera do form, które następnie zostają sprasowane. Po procesie prasowania ser jest solony w specjalnych zbiornikach, następnie jest przechowywany w dojrzewalni, gdzie automatycznie jest podtrzymywana odpowiednia temperatura i względna wilgotność powietrza. Podczas całego procesu ser jest nadzorowany przez wykwalifikowanych specjalistów. Dojrzały ser jest pakowywany do torebek opakowaniowych próżniowych i wywożony do przechowalni w celu długiego procesu dojrzewania.

Nie mniej jak 12 miesięcy dojrzewany DŻIUGAS® – to ser, w którym zaczynają wyłaniać się typowe właściwości sera dojrzałego. On – przyjemnie cierpkiego aromatu i lekko pikantnego smaku, który podczas konsumowania delikatnie łaskoczy podniebienie. Wyodrębnia się kremowym, przy korze odrobinę jaskrawym kolorem. O twardej, jednolitej i całkiem kruchej tekstury. Nie mniej jak 18 miesięcy dojrzewany DŻIUGAS® – ser przeciętnej dojrzałości, w którym wyjawia się harmonia intensywnych aromatów. Subtelnej chrupkości nadają pojedyncze kryształki soli wapiennej, świadczący o rozpoczęciu nowego etapu dojrze-

wania sera. Wyodrębnia się twardą korą, która ma matowy kolor żółtawy z zielonkawym odcieniem. Harmonia intensywnych aromatów. O bogatym, o odrobinę pikantnym smaku, z delikatnie wyczuwalnym smakiem suszonych owoców. Nie mniej jak 24 miesięcy dojrzewany DŻIUGAS® - w ciągu długiego procesu dojrzewania Dżiugas nabiera typowej struktury ziarnistej, pokrojony na cienkie plasterki staje się kruchy i rozpuszczający się. Smaczny, lekkostrawny i łatwo wchłaniający się, bogaty w składniki odżywcze. Nie mniej jak 36 miesięcy dojrzewany DŻIUGAS® - naprawdę dojrzały ser, powiewający magią pikantności. O smaku twardym, mocnym, przyjemnie cierpkim i pikantnym, o odrobinę przypominającym owoce. Roztapiający się w buzi, i jakby delikatnymi płomykami sprawiał poczucie dreszczyku w podniebieniu. Subtelnie brązowatego koloru marmuru. Zabawnie kruchej tekstury ozdobionej białymi kryształkami soli wapiennej. DŻIUGAS® – doskonały ser towarzystwa, którym delektując się czas zatrzymuje się, a kule rozmów zawiązują się jedna po drugiej pocieszając duszę. Nawet malutki kawałeczek mocnego i twardego sera uprzyjemnia podniebienie pikantną mocą, lekką cierpkością i mile chrzęści subtelnymi kryształkami soli wapiennej. Zaś DŻIUGAS rozmaitego dojrzewania charakteryzuje się różnymi subtelnościami smakowymi. Wyśmienity smak, najwyższa jakość i międzynarodowe nagrody ustawiają ser twardy produkowany przez „Žemaitijos pienas“ w jeden szereg z najlepszymi Europejskimi serami

twardymi. Warto wspomnieć o kilku najważniejszych przyznanych odznaczeniach: W roku 2009 – Złoty Medal w konkursie „Litewski Produkt Roku 2009“; W roku 2011 – Złoty Medal dla sera DŻIUGAS® na Międzynarodowych Targach Żywności „ПРОДЭКСПО – 2011“ Moskwa; W roku 2011 – przyznane dwie gwiazdy w konkursie oceny żywności i napoji „Superior Taste Award“, Bruksela, organizowanego przez „International Taste and Quality Institute“ (iTQi); W roku 2011 – Złoty Medal na Międzynarodowych Targach Żywności „Goldener preis – 2011“, Niemcy.

www.dziugashouse.lt

www.zpienas.lt || 21

Lider w branży obróbki metali na Litwie

Spółka akcyjna „Umega” jest nowoczesną firmą produkcyjną posiadającą długoletnie tradycje w branży obróbki metali i produkcji wyrobów z metali. To jedna z największych firm w branży obróbki metali na Litwie. Firma składa się z trzech Departamentów: • Departament „Umega” (technika rolnicza), • Departament „SNOL” (został dołączony w roku 2004), • Departament „Vienybė” (został dołączony w roku 2009). Większą część swojej produkcji

„Umega” S.A. eksportuje do krajów UE i państw członkowskich WNP, w których rozwinięte są sieci sprzedaży i usług. W krajach WNP działają trzy filie: • „SNOL – TERM” Ltd. w Rosji, • „SNOLBel” Ltd. na Białorusi, • „SNOLUkraine” Ltd. na Ukrainie. Szczególną uwagę „Umega” S.A. poświęca tworzeniu produktów przy zastosowaniu zaawansowanych technologii i korzystaniu z postępu naukowego w celu zaspokojenia indywidualnych potrzeb użytkowników. Wysoko wykwalifikowani pracownicy i materiały najwyższej jakości zapewniają jakość

oraz długowieczność wytwarzanych produktów. W „Umega” S.A. są następujące grupy produktów: technika rolnicza, technika leśna, technika grzewcza (gospodarstwa domowego i przemysłowa), kompresory niskiego ciśnienia (dmuchawy), zawory i pierścienie do kompresorów, piece laboratoryjne i przemysłowe, konstrukcje magazynowe i kanistry. „Umega” S.A. gwarantuje wysoką jakość swoich wyrobów, niezawodność i wykonanie zamówień w krótkim terminie.

www.umega.lt

22 ||

| 23

Wierzymy, że handel z Polską nadal będzie prosperował

Siedem spółek, zlokalizowanych w północnej, środkowej i południowej części Litwy, magazynują ogółem ok. 151 tys. ton zbóż

AB „Linas Agro Group“ jest firmą holdingową rozwijającą działalność rolniczą, której spółki zależne uprawiają i sprzedają zboża, nasiona oleiste, surowce do produkcji pasz oraz towary do produkcji rolnej. Obrót spółki w czerwcu zakończonego roku finansowego 2011-2012 przekroczył kwotę 1 mlrd. litów. Firma holdingowa zarządza spółkami na Litwie, Łotwie, w Estonii oraz Danii. W skład grupy wchodzą międzynarodowe firmy handlowe, prowadzące działalność w zakresie roślinnej produkcji rolnej takie jak: AB „Linas Agro“ (Litwa), Linas Agro A/S (Dania) oraz SIA „Linas Agro“ (Łotwa), zarządzająca 7 przechowalniami zbóż na Litwie, 6 spółkami rolniczymi, firma

handlowa biopaliwa ligninowego UAB „Lignineko“ i inne. W 2010 roku firma, której roczny obrót wynosi ponad 1,7 mln. ton różnych produktów rolnych, przede wszystkim zboża i surowce do produkcji pasz oraz handlująca z ponad 40 krajami na całym świecie, założyła odrębny oddział do handlu z Polską. W Wileńskim oddziale są zatrudnione 4 osoby z wiedzą języka polskiego, które handlują zbożem, nasionami oleistymi i ich wytłokami, olejami roślinnymi oraz nawozami. W roku finansowym 2011-2012 obrót handlu grupy z Polską przekroczył 102 mln. litów. Podczas otwarcia wystawy rolniczej „Co posiejesz”: z lewej przewodniczący Izby Rolniczej na Litwie Andriejus Stančikas, AB „Linas Agro Group“ generalny dyrektor Darius Zubas, minister Ministerstwa Rolnictwa Republiki Litewskiej Kazys Starkevičius

24 ||

„W 1991 roku założona grupa naszych spółek swoją działalność rozpoczęła od eksportu litewskiego rzepaku do Europy Zachodniej. Jak i wszystkie w tym czasie nowopowstałe firmy wypróbowaliśmy różne branże działalności, jednak z głównej działalności – międzynarodowego handlu nasionami oleistymi, ich produktami i zbożami – nie zrezygnowaliśmy przez cały okres działalności – 21 lat. Do 2010 roku handel z polskimi firmami odbywał się sporadycznie, nieraz współpraca ożywiała się po różnych konferencjach i wystawach, podczas których były nawiązywane nowe kontakty biznesowe. Obecnie zaś do Polski sprowadzamy stale makuch słonecznikowy, śruty, olej słonecznikowy oraz genetycznie niezmodyfikowany olej sojowy. Zajmujemy się eksportem oraz importem kukurydzy paszowej, importujemy polskie nawozy. W roku bieżącym polskiemu rynkowi ponownie będziemy mogli zaoferować litewski rzepak. Po założeniu oddziału do handlu z Polską, w ciągu roku obrót naszego handlu z Polską wzrósł o 124 razy, w tym roku znowuż odnotowujemy podwójny wzrost. Wierzymy, że nadal będzie prosperował“ – mówi AB „Linas Agro Group“ generalny dyrektor Darius Zubas. Kierownik ds. handlowych z Polską AB „Linas Agro“ Elvyra Zalatorienė, cieszy się, że zakres handlu rośnie. Jako przykład może posłużyć wynik na 30 czerwca zakończonego roku finansowego 2011-2012 - zakres handlu z Polską przekroczył 90 tys. ton i był o 88 proc. większy niż w roku poprzednim.

Od czterech lat firma eskponuje na Litwie sprawdzone i unikalne technologie uprawy roślin na polach demonstracyjnych

„Tonaż handlu z Polską nie jest wielką ilością we wspólnym kotle 1,7 mln. ton obrotu zbożami spółki, jednak nasza działalność ma perspektywy, ponieważ współpracujemy z wiarygodnymi partnerami, także dobrze znamy rynek wschodni, z którego sprowadzamy część produktów. W roku finansowym 2011–2012 do Polski sprzedaliśmy 28 tys. ton śruty słonecznikowej, 17 tys. ton rzepaku, prawie 9 tys. ton kukurydzy, po 7 tys. ton oleju roślinnego i biopaliwa stałego oraz ponad 5 tys. ton pszenicy spożywczej i innych surowców. Z Polski kupowaliśmy przede wszystkim nawozy mineralne, ogółem ponad 12 tys. ton. Obserwujemy, jak rosną i wzmacniają się nasi polscy partnerzy, produkujący pasze. Pomimo faktu, że w Polsce jest mocno odczuwalna globalna konkurencja w branży produkcji pasz, jednak naszymi partnerami są silne i rozwijające się firmy, takie jak największy w Polsce producent jaj „Fermy Drobiu Woźniak“, największy producent pasz kapitału polskiego „Wipasz“, największy eksporter mięsa w Polsce „Animex“, także „Cedrob“, „DOSSCHE“ Sp. z o.o. i inne. Nawozy kupujemy od wiarygodnych polskich producentów – Zakłady Azotowe „Puławy“ S.A., Zakłady Chemiczne „Alwernia“ S.A., Zakłady Chemiczne „POLICE“ S.A., Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A., Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych Fosfory Sp. z o.o.“ – wymienia E. Zalatorienė. W Polsce nabyte nawozy i środki ochrony roślin firma sprzedaje na Litwie i Łotwie do ponad 2000 klientów, przede wszystkim

zaopatruje rolników oraz firmy rolnicze. Na Litwie spółka jest jednym z liderów w dostawie zaopatrzenia rolnictwa (certyfikowanych nasion, nawozów, środków ochrony roślin oraz agrotechniki). Akcje spółki są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych NASDAQ OMX Wilno, kod handlowy LNA1L. Posiadane certyfikaty: •GTP (Dobrej praktyki handlowej) •ISCC (International Sustainability and Carbon Certification) „Zdarza się pracować również z kupcami innych krajów, każdy rynek ma swoją specyfikę. Na polskim rynku naszą wartość stanowi dobra znajomość rynków wschodnich, ponieważ większość surowców sprowadzamy z Ukrainy oraz krajów WNP. Czasami puls tych krajów czujemy lepiej, aniżeli to podają publikacje analityczne, gdyż informację otrzymujemy z pierwszych rąk, kiedy jest najlepiej zakontraktować oraz jakie ilości itp. Obecnie patrzymy na Polskę jako na jednego z najbardziej potencjalnych partnerów handlowych, ponieważ widzimy potencjał rozwoju produkcyjnego tego kraju“ – twierdzi E. Zalatorienė.

www.linasagro.lt

Nowych klientów firma pozyskuje m. in. podczas wystaw rolniczych

|| 25

Oświetlenie LED „TERRA LUCIDA” Sp. z o.o. – firma litewska sukcesywnie prowadząca swoją działalność od roku 1995 w Kłajpedzie. Nasza specjalizacja to – oświetlenie gospodarstwa domowego i oświetlenie architektoniczne z integrowanymi źródłami światła LED. Główne grupy towarowe to są – wpuszczane oprawy wykonane z aluminium i kryształu, lampy zewnętrzne i wewnętrzne z diodami świecącymi oraz świetlówki liniowe LED wyposażone w trzonki typu T8. Swoją produkcję znakujemy znakiem towarowym Lucida®. Wyroby z diodami świecącymi oznakowane są dodatkowym znakiem towarowym – LED series®. Na początku roku 2008 postanowiliśmy wykorzystać wieloletnie doświadczenie w branży oświetlenia i rozpoczęliśmy pro-

26 ||

dukcję wyrobów w naszym kraju. Składniki kupujemy bezpośrednio od niezawodnych dostawców, co pozwala utrzymywać wysoki poziom jakości i zaoferować naszym klientom ceny konkurencyjne oraz długoterminową gwarancję dla naszych produktów. W celu wytworzenia innowacyjnych produktów oświetleniowych LED współpracujemy z naukowcami Uniwersytetu Wileńskiego, którzy wspierają nas w kwestiach technologicznych i elektronicznych oraz przeprowadzają badania laboratoryjne. Dzięki takiej współpracy nasze lampy LED zdobyły Złoty Medal w konkursie „Litewski Produkt Roku“ organizowanym przez Konfederację Przemysłowców Litwy. Od roku 2009 skupiamy się nad handlem hurtowym i eksportem towarów. Obecnie

Polska jest naszym głównym rynkiem. Mamy klientów niemal we wszystkich regionach kraju, natomiast dążymy do współpracy tylko z jednym lub kilkoma potężnymi dystrybutorami. Również, możemy produkować swoje produkty z innymi znakami towarowymi, oraz na specjalne zamówienia. Bardzo staramy się, żebyśmy mogli zaoferować naszym klientom produkty najwyższej jakości w konkurencyjnych cenach i podążać za najnowszymi trendami w projektowaniu oświetlenia i technologii.

www.terralucida.lt

| 27

„Metaloidas“ Sp. z o.o. za czysty i ekologiczny świat „Metaloidas“ Sp. z o.o. jest pierwszą spółką w krajach Bałtyckich i na Litwie, która rozpoczęła recykling opon – według przeznaczenia już nienadających się do użytku opon – na surowce wtórne. Na terytorium zakładu przetwórczego przechowywane jest do 580 ton zużytych opon. W ciągu roku za pomocą posiadanych linii technologicznych przetwarza się do 20 000 ton zużytych opon, produkując z nich granulaty/proszki gumowe, uzyskując z tego złom metali żelaznych oraz frakcję kord tekstylnych.

28 ||

Produkowany granulat gumowy stosowany jest do: • Produkcji lanych nawierzchni obiektów sportowych; • Produkcji drobnych detali gumowych; • Produkcji bitumicznych pokryć dachowych; • Wypełnienia stadionów sztuczną trawą; • Produkcji innych wyrobów gumowych. Od 2007 r. spółka rozpoczęła produkcję płyt gumowych. Nawierzchnia gumowa to – pokrycie z granulatu gumowego lub płyty gumowe charakteryzujące się takimi cechami, które są atrakcyjne dla obiektów otwartych, sportowych, rekreacyjnych, placów zabaw dla dzieci lub innego środowiska, a między innymi: • boiska sportowe; • ścieżki biegowe; • korty tenisowe; • strzelnice; • stadniny koni; • placy zabaw dla dzieci; • terytorium i ścieżki wokół basenu; • nawierzchnie podwórków;

• pokrycia dachowe; • terytorium spółek na zewnątrz. Już kolejne trzy lata z rzędu firma bierze udział w odbywającym się w Polsce projekcie „Radosna szkoła“, podczas którego dostarcza nawierzchnie gumowe w kolorach pomarańczowym i niebieskim na placy zabaw dla dzieci. Wytwarzana przez „Metaloidas“ Sp. z o.o. produkcja spełnia wymogi przetargów oraz standardów jakości. Produkty posiadają certyfikaty zgodne ze standardami EN1177, EN1176, a i również posiadają certyfikaty higieniczne. Nawierzchnia gumowa jest bezpieczna – bardziej miękka niż inne używane materiały – ta cecha chroni przed uderzeniem w czasie upadku. Taka nawierzchnia nawet i mokra – ogranicza ryzyko poślizgnięcia się. Oprócz tego, ją łatwo utrzymać w czystości – wystarczy zamieść lub zdmuchnąć (liście jesienią), można myć. Taka nawierzchnia jest długotrwała, odporna na szkodliwe warunki atmosfe-

ryczne (wilgoć, chłód, upały itp.) – niniejsze cechy są ważne nie tylko w eksploatacji nawierzchni naziemnych, ale również i pokryć dachowych. W ciągu 8 lat firma rozwinęła swoją działalność w całym regionie. Założyła filie na Łotwie, w Estonii i Federacji Rosyjskiej. W chwili obecnej w spółce sukcesywnie rośnie eksport do Estonii, Polski, Finlandii, Szwecji, Norwegii, Rosji oraz na Łotwę, Ukrainę i Białoruś. Dlaczego warto współpracować z „Metaloidas“? • Produkcja certyfikowana; • Najwyższa jakość wyrobów; • Szybkie przyjęcie i wykonanie zamówień.

www.metaloidas.lt

|| 29

Kto rządzi informacją, ten rządzi światem

skaźniki ekonomiczne pokazują, że w sektorze transportu obecnie dzieją się aktywne, dynamiczne i trudne procesy. Będąc pod wpływem warunków rynkowych dostawcy usług transportowych i logistycznych pracują w otoczeniu konkurencyjnym. Konkurencja to – wyzwanie zmuszające do modernizacji transportu. Asocjacja „Lineka“, jednocząca 50 członków, sprzyja konsolidacji przedstawicieli biznesu transportu i logistyki. Odkrywane są drogi na Wschód, do Azji, na Południe – region morza Czarnego, tworzą się głębsze więzi współpracy z krajami sąsiednimi i dalekimi spedytorami z Azji. Naszym celem strategicznym jest – zostanie aktywnymi graczami w korydorach transportu północno – południowym oraz wschodnio – zachodnim, ponieważ tylko partnerstwo tworzy prawdzi-

wą wartość, której potrzebuje klient. Od r. 1994 asocjacja jest członkiem Międzynarodowej Federacji Zrzeszeń Spedytorów „FIATA“. Nasza organizacja generuje nie mało pozycji w różnych kwestiach życiowych z zakresu biznesu transportu i logistyki. Również, wspieramy projekty pociągów kontenerowych, a także usługi celne objęte elektronicznym systemem „jednego okienka“. Asocjacja „Lineka“ szczególnie aktywnie przyczyniła się do popularyzacji pośpiesznego pociągu kontenerowego „Wiking“. „Wiking“ – zjednoczony projekt firm kolejowych z Ukrainy, Litwy i Białorusi oraz portów morskich Kłajpedy, Odessy i Iliczewska. Czas, uproszczone procedury celne, bezpieczeństwo oraz cena (taryfy transportowa-

nia są mniejsze o jedną trzecią czy nawet 50 proc. niż przy transportowaniu ładunków autotransportem) - są to zalety tego pociągu. Dzięki celnikom, biorącym udział w projekcie, rozpoczęto stosować plombę elektroniczną w celu zabezpieczenia ładunków, wdrożono zunifikowany list przewozowy CIM/SMGS, w trakcie wdrożenia są dokumenty „FIATA“, nowy skomputerowany system przewozu tranzytowego – NTCS. Zewnętrzną granicę UE pociąg przekracza w ciągu 30 min.– pod tym względem ten projekt nie ma analogów w UE. Obecnie do projektu dołączyły asocjacje spedytorskie z Gruzji, Armenii i Bułgarii. 29 czerwca 2010 r. asocjacja „LINEKA“ wraz ze spółkami transportowymi, logistycznymi i przemysłowymi z Chin, Kazachstanu, Rosji, Ukrainy, Kaliningradu, Szwecji oraz Litwy podpisała Statut zakładania asocjacji EWTC korydora transportowego wschodnio – zachodniego. Celem asocjacji EWTC jest – zachęcanie spółek transportowych i logistycznych, struktur władz państwowych i naukowych do współpracy rozwijając korydor transportowy europejsko – azjatycki.

www.lineka.lt 30 |

Produkcja i sprzedaż biopaliw Do produkcji biopaliw Bionovus wykorzystuje odnawialne źródła energii: drwa, drewno z pniaków, odpady po wyrębach lasu oraz odpady powstałe w przedsiębiorstwach przemysłu drzewnego. W tego rodzaju zielone paliwo firma zaopatruje litewskie kotłownie o ogólnej mocy cieplnej sięgającej 250 MW. • Jesteśmy największym dostawcą biopaliw w krajach bałtyckich. • Dysponujemy niezawodną, nowoczesną i stale aktualizowaną bazą techniczną. • Dostarczamy kotłowniom ok. 450 tys. metrów sześciennych biopaliw rocznie.

Bionovus – fachowy i niezawodny partner w dziedzinie biopaliw!

Zapraszamy do współpracy: Tel. +370 5 239 49 30 info@bionovus.lt www.bionovus.lt | 31

Pięciowarstwowe plastikowe opakowania „Veeko“– jedyne w krajach Bałtyckich

Litewska „Veeko“ Sp. z o.o. jedyna firma w krajach Bałtyckich, która produkuje pięciowarstwowe butelki dla przemysłu żywnościowego z ochroną przed promieniami ultrafiolwetowymi i tlenem. Opakowanie zabezpieczające produkty do sześciu lat używana jest do paczkowania produktów spożywczych bez konserwantów, dla których do tej pory były używane pojemniki szklane. Plastikową tarę jest łatwiej transportować, ona jest lżejsza i wygodniejsza, nawet tańsza, mało tego, plastik można przetworzyć ponownie i „przywrócić do drugiego życia“.

rodukowane przez „Veeko“ Sp. z o.o. plastikowe opakowania do produktów spożywczych i płynów technicznych rozpowszechniają się na całym świecie. Te produkty są lubiane przez słynne litewskie firmy przemysłu żywnościowego takie, jak „Suslavičiaus – Felix“, „Daumantai – Vesiga“, fabryka konserw w Kiejdanach, „Valdorfo“ i inne. Około pół produkcji firmy jest eksportowana zagranicę. W firmie istniejącej przez 20 lat technologie produkcji zostały na tyle udoskonalone, że śmiało mogą konkurować na światowym rynku. Wprawdzie, obecnie litewskiej firmie dorównują tylko producenci w Wielkiej Brytanii i Danii, których, zresztą, koszt wła32 ||

sny plastikowych opakowań jest wyższy niż u litwinów.

Nowoczesne technologie pozwalają być elastycznym Na dzień dzisiejszy już jest zrobiona długa droga w dziedzinie rozwoju technologii. Działa pięć linii produkcyjnych, z których jedna najnowsza była kupiona i zamontowana przed pięcioma latami ze słynnej firmy niemieckiej „Bekum“. Z niniejszą linią są produkowane najnowocześniejsze plastikowe opakowania najwyższej jakości do produktów spożywczych, przemysłu chemicznego oraz do olei silnikowych.

Jūratė Mockuvienė

Szczególnie ważne jest zaznaczyć, że w firmie pracuje ponad 80 wysoko wykwalifikowanych specjalistów, między innymi – projektanci, inżynierowie mogący wyprodukować opakowanie od samego pomysłu do ostatecznego produktu, od 50 ml do 25 litrów pojemności tak, jak tego życzy zamawiający. Dyrektor spółki Vidmantas Narkūnas mówi: „Wszelkiego kształtu i wszelkiej objętości plastikowe opakowania można wyprodukować z małymi inwestycjami, czego nie powiedzielibyśmy o opakowaniu szklanym. Jeżeli nie ma odpowiedniego koloru, to przy współpracy ze Szwedami, Holendrami jest

dobierany najbardziej odpowiedni odcień. Nie zdarzył się jeszcze taki przypadek, żebyśmy nie spełnili życzeń klienta“. W r. 2009 „Veeko“ zdobyła nominację „Firmy innowacyjnej“ za nowoczesne poglądy na biznes w konkursie Konfederacji litewskich przemysłowców. Według dyrektora, co dwa lata dokłada się starań do unowocześnienia technologii. „Posiadamy długoletnie doświadczenie, ludzi, nowoczesne urządzenia, dlatego poszukujemy nowych klientów, ponieważ, że jesteśmy konkurencyjni z innowacjami, własnym kosztem wyrobu oraz właściwościami“, - twierdzi dyrektor „Veeko“ V. Narkūnas, na dzień dzisiejszy dostarczający plastikowe opakowania prawie dla wszystkich słynnych litewskich firm. Drugą ważną „Veeko“ działalnością jest – wtórne przetwarzanie plastiku. W niniejszym produkcyjnym pododdziale firmy przetwarzane są plastikowe butelki, folie i inne odpady, z których jest wyprodukowany granulat plastikowy.

światowe, jak „Statoil“, „SCT Lubrikant“ i na całym świecie rozprzestrzeniają się marki towarowe, jak „Mannol“, „Fanfaro“, „Pemco“, „Chempi“. Na przykład, pomarańczowa pojemność olei „Statoil“ jest wyprodukowana właśnie przez mistrzów tej firmy. Wyroby cechują się jeszcze i tym, że są zabezpieczone przed ich fałszowaniem, bowiem współpracując z szwedskimi i szwajcarskimi laboratoriami zostają uzyskane specjalne odcienie pozwalające poznać oryginał wedle kształtu i koloru. Większa część surowców przeznaczonych do wyrobów z ochroną barierową jest importowana z Japonii. Niniejszą produkcję dostawcy wynaleźli i opatentowali.

Wedle V. Narkūnasa, dla rynku polskiego „Veeko“ mogłaby zaproponować opakowania do przemysłu chemicznego, rozlewania antyfryzu, płynu do mycia szyb i olei silnikowych. Nie mniej do współpracy są zapraszane fabryki przemysłu żywnościowego produkujące ketchupy, majonezy, różne sosy.

W tym roku firma robi krok do przodu przedstawiając nowe opakowania do olei o pojemności 1 litra wraz z lejkiem na rynku zagranicznym. To szczególnie wygodne dla użytkowników, bo nie trzeba dodatkowo używać lejków w celu pomiaru i wlania oleju.

Jakość i konkurencyjna cena

„Przetwarzamy opakowania, które sami i produkujemy, - mówi V. Narkūnas, - Później większa część przetworzonego surowca jest eksportowana. Zatem, dość znacznie przyczyniamy się i do programowania cełów ochrony środowiska, a także do dbania o zasoby naturalne“.

Przy wzroście popytu na produkty ekologiczne szczególnie ważne jest ich rozlewanie do odpowiedniej tary. Dlatego stąpając krok w krok z czasem firma i zaproponowała wyroby nowej technologii. Dodatkowo, klientom ciągle jest zwracana uwaga na innowacje projektów, ponieważ, że ten rynek również ma swoją modę.

Oferuje innowacje opakowań olei

Każdego miesiąca firma przetwarza i wyprodukuje do 400 t materiałów. W tym roku jest planowany wzrost obrotu o 20-30 proc.

Jeszcze jedna specyficzna produkcja spółki to – tara do olei silnikowych. W opakowaniach „Veeko“ olej rozlewają słynne firmy

jeszcze niższą cenę produkcji oraz większą wydajność wytwarzania produkcji. Firma wiele inwestuje w technologie, dlatego wydolność produkcyjna jest jeszcze daleko do wyczerpania, a klient jest zawsze mile widziany. Szerokie spektrum zamawiających udowadnia to, że zawsze potrafimy sprostać ich oczekiwaniom.

Od tej chwili „Veeko“ może zaoferować

www.veeko.lt || 33

skóra naturalna

“Kėdainių oda” Sp. z o.o. jest jednym z największych zakładów garbiarskich w krajach Bałtyckich. To ponad 2 ha powierzchni ziemi zajmująca nowo wyposażona garbiarnia utworzona w samym centrum Litwy i lokująca się w dzielnicy przemysłowej miasta. Od r. 2008 prowadzący swoją działalność zakład korzysta z najnowszych technologii i urządzeń obróbki skór odpowiadających rygorystyczne wymogi ochrony środowiska Unii Europejskiej. Głównym zakresem działalności “Kėdainių oda” Sp. z o.o. jest przeróbka skóry na fazę wet-blue, crust aż do skóry wykończonej. Firma również świadczy nie tylko tę usługę, t.j. wyprawianie skóry powierzonej przez klientów, ale także i sama kupuje skóry, a później przetworzone je realizuje. Ponadto, oferuje usługę przeróbki skóry od fazy wet-blue do różnych dwoin skóry – odzieżowej, obuwniczej, na pasy, galanteryjnej, siodłowej – o różnej grubości, kolorach, sposobie wykończenia. Ze „szpaltu” klienta produkuje dwoiny podszewkowe, welury, dwoiny z pokryciem. Na sprzedaż oferuje cały szereg artykułów skórzanych wykonanych wyłącznie z litewskich i łotewskich skór. Posiadająca nowy i nowoczesny w pełni wyposażony park maszynowy oraz zespół wysoko

www.naturalioda.eu 34 |

wykwalifikowanych pracowników (więcej jak 70 pracowników), “Kėdainių oda” Sp. z o.o. zawsze spełnia oczekiwania każdego klienta. Ściśle współpracując z zamawiającymi i dostawcami oraz uwzględniając rosnące zapotrzebowania klientów, firma nieustannie doskonali proces produkcyjny i ulepsza jakość produkcji, a kierownictwo firmy tworzy najlepsze warunki pracy swoim pracownikom rozwijając rosnące ilości sprzedaży. “Kėdainių oda” Sp. z o.o. koncentruje się na konsekwentnym podnoszeniu jakości przerabianych skór, dostawie stale rozszerzającego się asortymentu, zwiększaniu zakresu produkcji, szybkim wykonaniu zamówień klienta. Około 70 proc. wyprawianej naturalnej skóry spółka eksportuje do Europy Zachodniej i Wschodniej, Rosji i na Białoruś. Nie mniej jak 50 proc. skóry kupuje się w Litwie, druga część jest przywożona z Łotwy, Polski. Podtrzymując wieloletnie stosunki z przedstawicielami z zagranicy, „Kėdainių oda“ Sp. z o.o. szybko uczy się i rozwija, idąc „krok w krok“ z najnowszymi wyzwaniami w sferze procesu produkcyjnego, jakości wyrobów i ich sprzedaży. Codzienne zadania firmy – rozszerzanie asortymentu produkcyjnego, skracanie procesu wyprawiania, zwiększanie produkcji wyrobów o wartości dodanej.

| 35

„Klaipėdos kartonas“ – największa takiego typu spółka w regionie

„Klaipėdos kartonas“ S.A. – największa takiego typu spółka w regionie, posiadająca wieloletnią i stałą strategię rozwoju biznesu. Firma produkuje surowiec do produkcji tektury falistej – testliner (karton o równych warstwach) i fluting (papier na warstwy pofalowane tektury falistej), oraz wypełnienie papierowe typu „plaster miodu“, który jest używany w przemyśle mebli, do produkcji drzwi i inne.

Spółka co roku rozszerza swoją działalność i zajmuje pozycję lidera w regionie Bałtyckim. W r. 2011 „Klaipėdos kartonas“ S.A. obrót wynosił 134,19 mln. LTL, a jako skonsolidowana spółka 143,4 mln. LTL. Eksport obejmuje około 70 % całego obrotu.

„Klaipėdos kartonas“ S.A. dynamika sprzedaży t/r

„Klaipėdos kartonas” S.A. struktura sprzedaży wedle krajów / 2011 r.

120000

Łotwa - 7% Rosja - 6%

100000

Ukraina - 17%

Estonia - 4%

80000 Czechy - 4%

60000

Niemcy - 3% Białoruś - 2%

40000

Inne - 0%

Polska - 26%

20000 0 2000 r.

2001 r.

2002 r.

2003 r.

2004 r.

2005 r.

2006 r.

www.kartonas.lt 36 |

2007 r.

2008 r.

2009 r.

2010 r.

2011 r.

plan 2012 roku

Litwa - 31%

Dzisiejsza grupa spółek „Klaipėdos kartonas“ S.A składa się z „Klaipėdos kartonas“ S.A. jako główna firma i dodatkowe dwie filie. To na Ukrainie działający producenci tektury falistej „Mena Pak” i firma działająca w Kłajpedzie, zajmująca się zbiorem i skupem surowców wtórnych „Klaipėda Recycling”. Z kolei „Klaipėdos kartonas“ S.A. wchodzi w grupę spółek „Grigiškės” S.A.

Wszystkie usługi świadczymy w języku polskim Firma „Pal group” zajmuje się obsługą finansowo-księgową podmiotów gospodarczych. Obsługujemy firmy litewskie i zagraniczne, w tym – polskie, ze wszystkich sektorów gospodarki. Świadczymy usługi doradcze również w języku polskim. Obsługujemy ponad 100 klientów z roznych krajów, w tym takie renomowane firmy polskie i ich oddzialy na

orzystając z tchnologii komputerowych świadczymy usługi w takich dziedzinach jak: • rejestracja podmiotów jako podatników, w tym podatnyków VAT; • prowadzenie ksiąg rachunkowych i sprawozdawczość finansowa; • przygotowywania rozliczeń podatkowych naszych Klientów, na podstawie ksiąg rachunkowych; • przygotowywanie list płac dla pracowników wykonających pracę na teritorium Litwy i zatrudnionych na podstawie umowy o pracę i/lub innych form zatrudnienia oraz przygotowania odpowiadających im rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz sprawozdawczość finansowa • przygotowanie we współpracy z Klientem zakładowego planu kont spełniającego wymogi aktow prawnych Republiki Litewskiej; • formowanie bazy danych rachunkowych, • prowadzenie ksiąg rachunkowych na podstawie dokumentów dostarczonych przez Klienta; • przygotowanie okresowych raportów w tym raportów konsolidowanych ze standardami Klienta;

Litwie jak „Orlen Automatyka”, „Magnaplast” „Mostostal Plock”, „Orlen Projekt” „Orlen Wir”, „Petroremont”, „Petromechanika”, „RemWil”, inne. Posiadamy wieloletnie doświadczenie, co gwarantuje Klientom wysoką jakość świadczonych usług. Obecnie zatrudniamy 8 pracowników w tym – dwoch prawników.

• przygotowanie dokumentów podatkowych o różnych terminach wymagalności do składania w odpowiednich organach zgodnie z wymaganiami przepisów prawa o podatkach. Usługi w zakresie przygotowywania rozliczeń podatkowych • sporządzanie miesięcznych deklaracji VAT; • sporządzanie rocznych deklaracji podatku dochodowego od osób prawnych; • sporządzanie kalkulacji miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych; • kontakt z organami podatkowymi Litwy i Polski; • rejestracja pracodawcy dla celów ubezpieczenia społecznego; • obliczanie i sporządzanie list płac pracowników etatowych; • rozliczanie umów cywilno-prawnych (np. umowy zlecenia); • przygotowywanie miesięcznych deklaracji ubezpieczeniowych; • kontakty z audytorami Klienta i organami podatkowymi. Oferujemy doradztwo w następujących obszarach: • Podatek dochodowy od osób prawnych; • Podatek dochodowy od osób fizycznych i ubezpieczenia społeczne;

• VAT; • Obrona interesów podatnika i zarządzanie ryzykiem podatkowym. Zakres doradztwa prawnego świadczonego na rzecz naszych klientów obejmuje glównie następujące działy: • prawo Unii Europejskiej; • prawo spółek; • atestacja firm polskich do wykonania prac na terenie Litwy w branże energetyki i budownictwa; • prawo kontraktów; • prawo budowlane; • prawo podatków i finanse; • prawo pracy; • prawo własności intelektualnej i przemysłowej; • prawo ochrony środowiska; • spory sądowe. Nasze dwudziestoletnie doświadczenie gwarantuje Klientom wysoką jakość świadczonych usług.

www.palgroup.lt || 37

Geralda

Ad lucem – do światła

Zawodowcy produkcji świec oferują produkcję nowej jakości Litewska firma „Geralda“ Sp. z o.o. od r. 1998 produkuje różne znicze w pojemnikach szklanych, blaszanych i plastikowych. Obecnie asortyment produkcji spółki obejmuje więcej jak 50 rodzaji różnych znicz przeznaczonych na dzień Święta Zmarłych, również świece antykomarowe („Citronella“). Poszukując rozmaitych innowacji rok temu 38 |

firma wprowadziła na rynek ekskluzywną oraz wyjątkową kolekcję świec aromaterapeutycznych „Terapia lasu“. Świece aromaterapeutyczne są stworzone ze starannie wyselekcjonowanych naturalnych olejków eterycznych, ekstraktów, wosku sojowego oraz absolutów. Socjalnie odpowiedzialna firma Siedziba firmy znajduje się w małym mia-

steczku na Żmudzi, w rejonie kretyngańskim, niedaleko morza Bałtyckiego. Większa część pracowników to – miejscowi mieszkańcy pracujący od samego początku założenia spółki. Krok po kroku „Geralda“ Sp. z o.o. stała się największą liewską firmą produkującą znicze, która udowodniła sobie i innym, że zakład utworzony w małej miejscowości może zostać liderem w swojej branży w całym kraju.

Dyrektor spółki Gintautas Igaris jest dumny z zespołu: „Szacunek dla pracowników i nas otaczającego środowiska, przestrzeganie prawa, harmonogramu pracy, wzajemne zaufanie, szybkie usuwanie błędów – wszystko to są wartości, którymi kierujemy się oraz przy pomocy których utrzymujemy równowagę i właściwy kierunek biznesu, gdyż ciągle wieją zmienne wiatry. Jesteśmy uczącą się firmą, tworzymy jakościowe i konkurencyjne produkty, które są bardzo doceniane przez naszych klientów“.

świetne filtry nie przepuszczające surowców nie spełniających wymogów jakościowych, półfabrykatów, usług czy gotowej produkcji do drugiego etapu. Naszym celem jest – stworzenie procesu stałego doskonalenia“, – swoistą filozofię odkrył kierownik firmy.

Przy selekcji pracowników decydujące są nie tyle umiejętności zawodowe, ile cechy osobiste człowieka i zdolność dostosowania ich do wartości spółki. W firmie tworzone są wszystkie warunki do rozwoju wiedzy zawodowej, a także zachęca się do osobistej inicjatywy pracowników.

W spółce jest zamontowany modernistyczny i wydajny sprzęt wyprodukowany przez słynną niemiecką firmę „Herrhammer“. Na początku przyszłego roku zaplanowana jest instalacja już trzeciej linii produkcyjnej, która pozwoli rozszerzyć asortyment wytwarzanych produktów.

„Tajemnice“ do celu osiągnięcia dobrych rezultatów

Sprzęt produkcyjny to – jeden z najważniejszych czynników w dążeniu do osiągnięcia świetnych wyników, ale jeszcze bardziej ważną rzeczą jest wiedza, jakiego sprzętu trzeba, oraz umiejętność odpowiedniego posługiwania się nim i jego wykorzystywania.

W celu przyciągania jak najwięcej klientów, czasami i drogą niezbyt etyczną, wiele producentów twierdzi, że używa tylko jakościowych czy nawet najwyższej jakości surowców. Wiele firm ogłaszają się jako posiadające najnowsze i modernistyczne technologie. To już nie uważa sie za wyjąt-

Pracuje się i z nowymi urządzeniami Obecnie w firmie w ciągu dnia można wyprodukować do 60-70 europalet produkcji, a w razie potrzeby – i więcej.

„Wszystkie nasze linie są dostosowane do elastycznego sposobu produkcji, co pozwala szybko zmieniać produkty i wytwarzać je w małych partiach. To jest wyzwaniem

wspomniał, że myśl o rozpoczęciu działalności produkcji znicz powstała, gdy zobaczył różnice na cmentarzach Litwy i Polski. To są kraje katolickie i tradycje obu krajów są podobne. Pierwszego listopada na cmentarzach zapala się tysiące znicz. Przez dłuższy czas w Litwie nie było estetycznych sposobów je ochronić przed wiatrem i deszczem. W dniu poszanowania zmarłych cmentarze w sąsiedniej Polsce wyglądały zupełnie inaczej: były używane znicze o różnych kształtach, chroniące płomień od wszelkiej szarugi. Wedle G. Igarisa, chciało się, żeby i cmentarze litewskie wyglądały porządnie, a ludziom byłoby łatwiej ten porządek podtrzymywać. Często mówi się, że uczymy się ze swoich błędów, rzadziej – z obcych, ale często omijamy okazję pouczyć się z obcego sukcesu czy świetnych rezultatów. Zespół firmy pracuje pod inspiracją filozofii koncernu światowej sławy „Toyota“, zachwyca się jego osiągnięciami, metodą i zarządzaniem procesami produkcji, na podstawie których on zrobił przewrót w przemyśle. „LEAN, 5S, „Kaizen Teian“ itd. – są to metody działalności, o których zna każdy pracownik firmy“, – z najnowocześniejszych metod zarządzania jest dumny jej kierownik. Strategią i celem firmy było dostanie się na półki sklepów sieci handlowych. To udało się i dzisiaj właśnie sieci handlowe są największymi klientami firmy. Wedle kierownika, taka współpraca zachęca firmę do doskonalenia się, bo wymagania centrów handlowych co do jakości produkcji oraz dostawy na czas są bardzo wysokie. „Geralda“ Sp. z o.o. ile z dostawcami surowców, tyle z kupującymi produkcję podtrzymuje wspaniałe stosunki, a podstawa ich ciągłości jest najważniejszym nastawieniem działalności spółki – wzajemny szacunek i bezwarunkowe przestrzeganie zobowiązań.

kowość, to – sprawa oczywista i jest normą, jeżeli masz cel zostać najlepszym. „Wiemy i wierzymy, że jakość produktów i zadowolenie użytkownika zależy nie tyle od jakościowego surowca, ile procesów odbywających się w każdej firmie produkcyjnej podczas tworzenia produktów, ich produkowania i realizacji. Jeśli one są obserwowane, systematyzowane, poddawane stałemu doskonaleniu i kontroli, wtedy działają

administrowania takiego sposobu produkcji, dlatego korzystamy z nowoczesnego programu zarządzania produkcją, którego posiada większość producentów w Japonii. Co do minuty wiemy, kiedy wyprodukujemy i będziemy gotowi do przedstawienia zamówienia klientowi“, – opowiadał G. Igaris. Uczy się z obcego sukcesu Wracając do przeszłości kierownik firmy

www.geralda.lt | 39

Adwokat Andrzej Sielawa: „Największym sukcesem jest możliwość skierowania przez klienta, uzyskującego pomoc adwokata, całej energii na rozwój działalności gospodarczej“ Przedsiębiorcy posiadający wieloletnie doświadczenie, wyróżniający się rozwagą, nie unikają korzystania z porad prawnych, by nie doszło do rozwiązywania różnych konfliktów, które w działalności gospodarczej zdarzają się dość często, przez właściwe władze lub sąd. Jest to możliwe dzięki współpracy z wykwalifikowanymi i doświadczonymi adwokatami. O właściwościach pracy adwokackiej rozmawiamy z adwokatem kancelarii „Sinkevičius ir partneriai BSP LEGAL“ Andrzejem Sielawą.

BiL Proszę krótko scharakteryzować, w czym specjalizuje się reprezentowana przez Pana kancelaria adwokacka? Od początku istnienia kancelarii współpracujemy z firmami i przedsiębiorcami, prowadzącymi działalność lub mającymi interesy gospodarcze na Litwie. Świadczymy wszelką pomoc przy rozpoczynaniu działalności, jej rozwijaniu lub zakończeniu. Najprzyjemniejsze chwile wiążą się, oczywiście, z pomocą przy zakładaniu firm lub inicjo-

40 |

waniu nowych form działalności gospodarczej. Uwzględniając wizję biznesową klienta, przedstawiamy kilka możliwych wariantów działalności, dostosowanych do przepisów prawa litewskiego, z których klient wybiera najbardziej odpowiedni. Po czym załatwiamy wszelkie formalności prawne, umożliwiające rozpoczęcie pracy na Litwie. Drugą ważną dziedziną jest uczestnictwo w negocjacjach z partnerami biznesowymi klienta oraz zawieranie wszelkich umów. Kierujemy się zasadą, że w stosunkach biznesowych przede wszystkim należy uzgodnić warunki transakcji oraz udokumentować porozumienie w postaci jasnej umowy. Pozwala to na uniknięcie sporów między partnerami i pomyślne rozwijanie działalności. W praktyce stykamy się z przypadkami, gdy przedsiębiorcy, którzy zbyt mało uwagi poświęcali umowom, później byli zmuszeni wiele czasu poświęcić na obronę własnych interesów. Świadcząc pomoc prawną klientom, stwarzamy im możliwość skupienia się na działalności gospodarczej – wytwarzaniu zysku, gdyż wszystkie kwestie prawne bierzemy na siebie. BiL Kim są klienci reprezentowanej przez Pana kancelarii adwokackiej? Jak już wspomniałem, przedsiębiorcy i firmy reprezentujące różne branże. Doradzamy klientom w kwestiach prawa umów, działalności przedsiębiorstw, ubezpieczenia, pracy i podatków. Klienci docenili jakość naszych usług prawnych. Pozwala to nam, jako kancelarii średniej wielkości, obsługiwać największe i najbardziej postępowe litewskie spółki, prowadzące działalność w dziedzinie ubezpieczeń, transportu, sprzedaży detalicznej i hurtowej i innych. Poza litewskimi firmami, naszymi klientami są polscy przedsiębiorcy. Są to dobrze znane, działające na Litwie

spółki: należąca do grupy „PKN Orlen“ firma „ORLEN Apsauga“; zarządzana przez niemiecki koncern produkujący profile okienne „Deceuninck Polska“ Sp. z o.o. Od wielu lat świadczymy pomoc prawną członkom Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych. Uwzględniając fakt, że coraz więcej polskich przedsiębiorców wchodzi na litewski rynek, orientujemy się na ich obsługę prawną. BiL Jakie są możliwości współpracy z reprezentowaną przez Pana kancelarią adwokacką? Jeśli świadczymy pomoc prawną na podstawie umowy długoterminowej, klient może w dowolnej chwili zwrócić się do nas i otrzymać profesjonalną poradę, za co uiszcza opłatę w określonej wysokości. Korzystne dla klienta jest to, że gdy pojawią się pytania prawne, w dowolnym momencie może zwrócić się do adwokata i otrzymać kwalifikowaną pomoc. Ponadto, umowy długoterminowe pozwalają klientowi na planowanie kosztów usług prawnych. Jesteśmy bardzo elastyczni, dlatego dostosowując się do potrzeb klienta świadczymy pomoc również na podstawie umów jednorazowych. Po zawarciu z naszą kancelarią umowy o świadczenie usług prawnych przedsiębiorca może spodziewać się kompleksowej obsługi. Przedsiębiorcy prowadzący działalność na Litwie i w Polsce powinni uwzględniać jej specyfikę, właściwości prawne i językowe. Specjaliści naszej kancelarii dokładnie przeanalizowali litewską i polską bazę prawną, stale studiują praktykę sądów. Prawnicy kancelarii dobrze mówią w języku litewskim, polskim, angielskim i rosyjskim, co ułatwia kontakt z klientami. Osobiście uzyskałem w Polsce, na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, tytuł magistra, taki sam tytuł uzyskałem również na Litwie.

BiL Czy może Pan reprezentować polskich przedsiębiorców w litewskich sądach? Działalność gospodarcza zawsze wiąże się z różnego rodzaju ryzykiem, którego nie da się całkowicie wyeliminować. Jednym z jego rodzajów są postępowania sądowe i arbitrażowe. W przypadku sporu sądowego lub arbitrażowego, może on zostać rozstrzygnięty zupełnie inaczej niż się klient spodziewa. Może do tego dojść zarówno z powodu właściwości norm prawnych, jak i przepisów regulujących postępowanie sądowe, jak też z innych. W celu zrozumienia danych kwestii niezbędna jest nie tylko teoretyczna wiedza prawna, ale też doświadczenie zawodowe w prowadzeniu postępowań sądowych. Adwokaci naszej kancelarii prawnej mogą reprezentować interesy klienta we wszystkich sądach i arbitrażach Republiki Litewskiej. Pojmując, że procesowanie się jest środkiem ostatecznym, zazwyczaj kosztownym i pochłaniającym wiele czasu, przed włączeniem się do danego procesu odpowiedzialnie i wszechstronnie oceniamy faktyczne i prawne okoliczności sprawy. Klientowi wyjaśniamy, jakiego rezultatu prawnego należy się spodziewać po przekazaniu sprawy do rozstrzygnięcia przez sąd lub arbitraż. W pracy kierujemy się zasadą otwartej rozmowy z klientem, ujawniając mu wszystkie właściwości postępowania.

www.bsplegal.eu www.bsplegal.lt

| 41

„Aedilis“ –

firma działająca w branży rozwiązań inżynieryjnych i oferująca usługi wysokiej jakości z nowoczesnym podejściem do klienta „Aedilis“ Sp. z o.o. to – firma działająca w branży rozwiązań inżynieryjnych, pracująca w sektorze infrastruktury energetyki elektrycznej i automatyki przemysłowej. Klienci spółki to – od spółek sieci elektroenergetycznych rozdzielczych do firm urządzeń energetyki odnawialnej i uzdatniania wody.

dy spółka została założona, w roku 2004 pracowało tylko trzech wysoko wykwalifikowanych inżynierów. Jasne rozumienie wizji działalności oraz konsekwentne trzymanie się strategii rozszerzyło spółkę do 50 ludzi, których zdecydowana większość to – inżynierowie wysokiej kwalifikacji. 42 |

Na początku firma „Aedilis“ rozwijała małe projekty, ale potrafiała to robić bardzo wydajnie. Wydajność pracy i odpowiedzialne podejście do klienta stworzyły możliwości szybko rozwijać się i przyciągać coraz większą liczbę klientów. W latach 2005-2006 spółka całkowicie utwierdziła się na rynku i

Jūratė Mockuvienė

pracowała na pełnych obrotach. Otóż, dlaczego na końcu 2008 r. i na początku 2009 r., gdy w Litwie większość nawet z tej samej branży spółek przeżyło spowolnienie gospodarcze, „Aedilis“ Sp. z o.o. rozwinęła produkcję i osiągnęła bardzo dobre rezultaty. W r. 2010 obrót spółki wynosił 1,5 mln. euro.

Wiedza o potrzebach klientów – klucz do sukcesu „Aedilis“ Sp. z o.o. klienci to są – spółki przekazywania energii elektrycznej, sieci elektroenergetyczne rozdzielcze, elektrownie, firmy odnawialnych źródeł energii, uzdatniania wody, infrastruktury kolejowe i fabryki. W Litwie nie znaleźlibyśmy żadnego przemysłowego Parku Wiatrowego, w którym firma nie wykonała jakichkolwiek prac. Wedle kierownika spółki, nawet i w samych najtrudniejszych warunkach ratuje wiedza o potrzebach klienta i dostosowanie się do nich. „Duże spółki, posiadające swoje centra usługowe, z powodu skurczonego rynku były zmuszone z nich zrezygnować. Tymczasem, my mogliśmy zaoferować te same usługi wielu klientom“, – w taki sposób dyrektor i jeden z właścicieli spółki Raimundas Slavinskas określił klucz do sukcesu. Jego zdaniem, warto jest pracować ze spółką nawet i posiadającą wewnętrzne centra usługowe. Zwłaszcza wtedy, gdy z istniejącymi zasobami nie ma możliwości realizowania wszystkich oferowanych projektów. Dlatego „Aedilis“ jest świetnym pomocnikiem wykonując dodatkowe zamówienia na podstawie podwykonawstwa, wtedy, gdy zaistnieje potrzeba, i gdy firma nie doświadcza kosztów stałych przez cały rok. Pod tym względem „Aedilis“ Sp. z o.o. mogłaby zostać świetnym partnerem dla sieci rozdzielczych i przekazywania energii PSE, PGE. Spółka w Litwie już dawno nawiązała ścisłe kontakty z firmami sieci rozdzielczych i przekazywania energii elektrycznej. Spółka realizowała więcej jak 600 projektów w Litwie. Niemała część prac została wykonana w Estonii, na Łotwie, w Wielkiej Brytanii, Szwecji, Finlandii i Rosji. Ponadto, „Aedilis“ współpracuje ze światowymi deweloperami projektów takimi, jak „Siemens“, „Schneider Electric“, ABB, „Areva“ i innymi. Współpracuje z Uniwersytetem „Aedilis“ Sp. z o.o. moglibyśmy uważać za przykład podręcznikowy, jak biznes i nauka mogą ściśle współgrać. Firma podpisała umowę z najlepszą wyższą szkołą nauk technologicznych w Litwie – Wileńskim Uniwersytetem Techniki im. Giedymina, wedłe której absolwenci mogą pretendować na przyznanie stypendium z firmy. Na początku są wybierane najbardziej obiecujące prace, do wykonania których firma sponsoruje cały niezbędny sprzęt, a dla autora pracy stwarza możliwość pracy w jej laboratorium. R. Slavinskas pocieszył się, że w tym roku studenci wykonujący projekty sponsorowane przez firmę otrzymali najwyższe

oceny. To były nie tylko teoretycznie policzone, ale i praktycznie realizowane projekty. Nauka to – stałe zajęcie zespołu spółki, dlatego w ciągu ostatnich 3 lat firma inwestowała około 1,5 mln. litów w szkolenia pracowników. „Dla postępu nam potrzeba jednych rzeczy, natomiast dla profesjonalności – innych“, – mówi kierownik firmy, dlatego od samego początku swojej działalności „Aedilis“ Sp. z o.o. przyciąga młodych, utalentowanych profesjonalistów pracujących w sferach bezpieczeństwa stacji przekaźnikowych i automatyki, automatyki podstancji elektrycznych, telekomunikacji i innych. Spółka o wielu wartościach Kierownicy firmy, sami konsekwentnie wspinający się schodkami karjery od zatrudnionych pracowników aż do strategów firmy, i w biznesie kierują się ludzkimi wartościami. R. Slavinskas przyjaźń uważa za jedną z najważniejszych rzeczy. Drugim priorytetem on nazwał postęp, ponieważ, że ciągle trzeba obserwować, co się dzieje na rynku, jakie nowe projekty, nowe technologie pojawiają się. Firma powinna być przygotowana do zaoferowania klientom wszystkich zaawansowanych technologii, żeby była o krok do przodu, a profesjonalny zespół – do odważnej realizacji nawet i samych pretensjonalnych pomysłów. Trzecia wartość to – uczciwość: do samych siebie i innych. W spółce zazwyczaj nie ukrywa się nic przed klientem i otwarcie rozmawia się z nim. Wszystko to określa jedno słowo – niezawodność. W związku z wysokim poziomem profesjonalności, kompetencji i pielęgnowania wyżej wymienionych wartości, około 95 proc. klientów, zwłaszcza z zagranicy, korzysta z usług spółki niejednorazowo. To jest dowodem, że one były wykonane jakościowo. Wszystkiego tego ocena w skali europejskiej – w r. 2011 otrzymany tytuł laureatu w nagrodach biznesu europejskiego, gdy „Aedilis“ został jednym z zwycięstwów w kategorii „Pracodawca roku“, wśród biorących udział w konkursie było 15 tys. spółek z 30 krajów.

www.substationengineering.eu www.aedilis.lt | 43

Liny „Anisty“ wytrzymują najcięższe ładunki

Jakiej siły i profesjonalności potrzeba do zaplecenia pętli liny stalowej do 72 mm grubości, i żeby ona wytrzymała statek podnoszony z dna morskiego? Tę odpowiedź zna zespół „Anista“ Sp. z o.o. produkujący zawiesia stalowe juz od 18 lat.

Jūratė Mockuvienė

„Anista“ Sp. z o.o. produkuje zawiesia stalowe do 32 t mocy podnoszenia przez zaplatanie lub zaprasowywanie końcówek lin na tulejkach. W razie 44 |

potrzeby może zapleść zawiesia jednocięgnowe i do 68 t mocy podnoszenia, gdy współczynnik bezpieczeństwa pętli wynosi dodatkowo 25 proc. „Anista“ produkuje linki, zaplatając końcówki lin na gilzach babbitem lub cynkiem.

W asortymencie produktów niniejszej firmy jest – produkcja podwieszanych na haki koszów do podnoszenia ludzi, trawersów, chwytaków, tary metalowej, zawiesi łańcuchowych do 67 t mocy podnoszenia. Przed czterema latami firma zaczęła szyć zawiesia

Szczególnie ważnym partnerem są – porty morskie. One potrzebują i lin stalowych, i ich zawiesi lub zawiesi pasowych. Także dostarczane są zawiesia łańcuchowe oraz syntetyczne. Spółka swoim wyrobom udziela gwarancji, dostarcza charakterystyki techniczne z możliwościami mocy podnoszenia oraz dowody, że naprawdę jest producentem, a nie dystrybutorem produkcji. W ciągu roku firma przetwarza około 170 t surowców. Choć niniejsza unikalna firma co miesiąc osiąga około 180 tys. litów obrotu, jednak wydajność produkcyjna jest jeszcze nie wyczerpana. Do rozwoju działalności poszukiwani są nowi klienci, bo w Litwie wszyscy klienci już są wyszukani.

Nowość – szyte zawiesia syntetyczne według indywidualnych zamówień klientów.

wagę, potrzebna jest i siła, i zrozumienie“, – mówi kierownik firmy.

Do zaplatania lin potrzebne są umiejętności

Klienci – firmy budowlane i porty

Pracownicy „Anisty“ ręcznie mogą zapleść linę do 72 mm grubości, gdy technologie pozwalają zapleść linę do 16 mm grubości w sposób mechaniczny. Właściciel firmy i kierownik Zigmas Širvinskas opowiada, że taka profesjonalność została osiągnięta stopniowo. Na dzień dzisiejszy to jest jedyna firma w Litwie świadcząca usługi na takim wysokim poziomie. Z liną przygotowaną przez „Anistę“ był podnoszony zatoniony statek z dna morza Bałtyckiego. To chyba najbardziej imponujące wspomnienie podczas całej działalności spółki. „Dostaliśmy zamówienie z państwowego portu morskiego w Kłajpedzie, że trzeba przygotować linę do wyciągnięcia statku z dna morza. Zamawiający przywiózł nam linę o 72 mm grubości, której końcówki pętli musieliśmy zapleść. Przy jednej pętli pracowało 16 ludzi z wiedzą o wykonywanym procesie. Możemy pocieszyć się, że nasza pętla wytrzymała ładunek“, – wspominał Z. Širvinskas. Choć do tej roboty była używana szczególnie potężna obrabiarka, ale tu nie chodziło jedynie o pracę techniczną. „Do zaplatania liny, żeby ona wytrzymała odpowiednią

Sam Z. Širvinskas o potrzebie takiej usługi zrozumiał z własnego doświadczenia – w branży budowlanej nie było spółek produkujących urządzenia dźwignicowe. On sam stworzył całą technologię produkcyjną zawiesi linowych i pasowych. Po 10 latach działalności kierownictwo spółki poczuło, że w Litwie pojawiła się potrzeba zawiesi łańcuchowych. Dlatego trzeba było ruszyć głową, jak wprowadzić na rynek nowe technologie – łańcuch, haki, rdzenie. Obecnie jest całkowicie skompletowane urządzenie dźwignicowe łańcuchów metalowych najpopularniejszej klasy 8. Po nastąpieniu zmian w zapotrzebowaniach klientów, teraz zawiesia łańcuchowe zajmują około 60 proc. rynku, wyprzedzając potrzebę wcześniej będących popularnych stalowych zawiesi linowych i pasowych. Klienci „Anisty“ to są – firmy związane z budową i posiadające dźwigi, również, spółki ładunków morskich w Kłajpedzie, – wszystkie firmy zarządzające jakimkolwiek sprzętem dźwignicowym. Pracuje się i we Wrocławiu, Polsce, działającą firmą „Hak“. Ta spółka zamawia niemałe ilości produkcji „Anisty“ każdego miesiąca. W latach 20082010 firma współpracowała z czeską spółką „Dexim“.

Przed czterema latami w „Anista“ Sp. z o.o. zaczął działać nowy warsztat działalności – warsztat szycia syntetycznych zawiesi linowych i pasowych. To jest taśma od 1 t do 10 t mocy podnoszenia szyta wedle indywidualnego zamówienia klienta. Ta wyjątkowa możliwość wybrania właściwej długości zawiesia przez klienta i szczególnie wysoka jakość produktów pozwala konkurować z produkcją chińską. Firma całkowicie odpowiada za jakość wyrobu, wydawane są paszporty produktu z gwarancją do trzech miesięcy, a w niektórych przypadkach – i na okres pół roku. Najczęścy klienci tej produkcji są to – spółki przewozu ładunków i firmy dźwigowe. Zespół „Anisty“ jest pierwszym i jedynym w Litwie, który zdecydował się rozpocząć taką działalność. Doświadczenie zdobyte w Wielkiej Brytanii, a urządzenia zostały kupione w Niemczech. Dla klientów można zaoferować szczególnie szeroki asortyment: syntetyczne zawiesia pasowe, zawiesia linowe, zawiesia wężowe, pasy transportowe, siatki do podnoszenia o różnej wielkości.

www.anista.lt | 45

Krzyże znaczą cnotę, a Strzała zwycięstwo...

Niepamiętnych czasów sięga historia sąsiedztwa Litwy i Polski. Niezależnie od przemian politycznych i ekonomicznych, kultura zawsze była ogniwem łączącym te dwa kraje. Ogromna część dziedzictwa kulturowego uwiecznia przeszłość obojga narodów, daje świadectwo ścisłych związków, podobnych tradycji i zwyczajów. Jednym z przejawów takiej wspólnej historycznej pamięci jest przygotowana w Wilnie przez litewskich i polskich muzealników i historyków wystawa poświęcona książętom Sapiehom.

Herb Sapiehów. Herb rodu Sapiehów – podwójny krzyż u góry zakończony strzałą, nazywany: Lis

iędzynarodowa wystawa „Krzyże znaczą cnotę, a Strzała zwycięstwo... Sapiehowie – mężowie stanu, mecenasi sztuki i kolekcjonerzy“ poświęcona jest rodzinie Sapiehów, której herbem jest podwójny krzyż u góry zakończony strzałą, nazywany: „Lis“. Ekspozycja prezentuje znaki heraldyczne nawiązujące do cnót i zwycięstw Sapiehów, którymi duża część przedstawicieli rodu wsławiła się działając na rzecz państwa lub społeczeństwa, wojska, pielęgnując kulturę i sztukę. Pozostawili oni trwałe ślady w historii Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego, a po Unii Lubelskiej – Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Sapiehowie zajmowali najwyższe urzędy kościelne i świeckie: przez 400 lat aż 51 przedstawiciel rodu Sapiehów piastował wysokie urzędy państwowe. W obszernym Polskim Słowniku Biograficznym aż 73 Sapiehów doczekało się osobnych artykułów jako wybitne postacie historyczne. 46 ||

Władcy Rzeczpospolitej Obojga narodów wielokrotnie doceniali Sapiehów wiedząc, że siłę ich wpływów politycznych i potęgę materialną można wykorzystać w interesie zarówno władcy jak i państwa. Z drugiej strony, Sapiehowie starali się utwierdzić swój status w życiu politycznym. Osadzenie jednego z przedstawicieli rodu na wysokim stanowisku, stwarzało precedens i dawało możliwość przyszłym pokoleniom pretendowania na ten urząd. Dlatego pochodzenie Sapiehów było tak bardzo popierane świadomością rodzinną. Możnowładcy dbali o historię swojej rodziny, używając także specjalnych sposobów budowania wizerunku. Jednym z takich działań było malowanie portretów i ich przechowywanie dla potomnych jako dziedzictwo genealogiczne rodziny. Portrety były świadectwem osiągnięć rodu w państwie. Na nich odzwierciedlano nagrody i tytuły. Przykładowo aktywny i bardzo ambitny polityk Kazimierz Jan Sapieha wiele uwagi poświęcił tworzeniu swojego

Kanclerz Litewski Lew Sapieha, 2 połowa XIX wieku.

Kanclerz Litewski Lew Sapieha

wizerunku w społeczeństwie. Na portretach reprezentacyjnych, zgodnie z powagą urzędu i wysokiej pozycji Wojewody Wileńskiego i Hetmana Wielkiego Litewskiego, zawsze przedstawiany był w zbroi i z hetmańskim berłem. Na wystawie w Wilnie zaprezentowana została unikalna galeria portretów dynastii Sapiehów, na którą składa się 70 eksponatów – wizerunki najsławniejszych przedstawicieli rodu, najbardziej zasłużonych dla historii Państwa Litewskiego i jego ustroju. Prace te namalowano na początku XVIII wieku po tym jak w 1700 roku Sapiehowie uzyskali tytuł książęcy. Genealogiczna galeria portretów przez długi okres czasu zdobiła kościół w Kodniu na Podlasiu, a obecnie przechowywana jest w Krakowie, w Zamku Królewskim na Wawelu. Jednak w historii obu krajów Sapiehowie zapisali się nie tylko jako politycy czy dowódcy wojskowi, ale przede wszystkim jako wielcy mecenasi i kolekcjonerzy, hojni fundatorzy kościołów i klasztorów, budujący wspaniałe zamki i pałace. Wystawa poświęcona tej działalności wcześniej była prezentowana w Krakowie, w Zamku Królewskim na Wawelu. Ponad 330 eksponatów wystawy wileńskiej daje świadectwo różnych zasług rodu Sapiehów i poszczególnych jego przedstawicieli w umacnianiu państwa, dbaniu o dobro społeczeństwa, kształtowaniu świadomości historycznej wszystkich obywateli. To ważna i zwięzła paralela historii, dziedzictwa, losu rodu i rozwoju państwowości. Historycy wyróżniają jedną istotną cechę: W czasach rozkwitu Rzeczpospolitej Obojga Narodów uczestniczący w rządach w państwie możnowładcy postrzegali państwo jako obszar swojej działalności. Służba

swojemu krajowi, zawsze była związana z zaszczytem, ale i z odpowiedzialnością, a dostojnicy zainteresowani byli, aby wypełnić ten obowiązek dobrze. Z drugiej strony udział w rządzeniu, podejmowane polityczne i ekonomiczne decyzje, miały bezpośredni wpływ na koncentracje dóbr ziemskich dostojników, mnożenie bogactw, nietykalność, zdobywanie wpływów i sławy. Z tego powodu wielu możnowładców służbę na dworze królewskim i uczestniczenie w sprawach państwowych utożsamiało z życiem osobistym. Nieprzypadkowo przedstawiciel sławnego rodu książęcego powiedział: „Historia Państwa – to historia naszej rodziny“. O zasługach rodu Sapiehów dla rozwoju kultury i sztuki świadczy ich wkład w dziedzictwo sztuki sakralnej. Niewielu z dostojników Rzeczpospolitej Obojga narodów, czy nawet europejskich rodów panujących mogłoby się poszczycić, że aż dwa należące do nich obrazy Najświętszej Marii Panny zostały ukoronowane papieskimi koronami. Sapiehowie mogą się tym pochwalić. Obok części sakralnej na wystawie były prezentowane również dzieła sztuki o charakterze świeckim. Zebrane na przełomie XIX i XX wieku – obrazy, tkaniny artystyczne i inne wyroby rzemiosła artystycznego. Ekspozycję ozdabiały bogate zbiory rodzinnej biblioteki Sapiehów – książki, dokumenty, grafiki, szkice itp. Wśród nich – przechowywane w Rezydencji w Różanach książki stanowiące część „Biblioteca Sapiehana“, pokazujące bibliofilne usposobienie Sapiehów. W późniejszym czasie zbiory te zostały podarowane Wydziałowi Prawa Uniwersytetu Wileńskiego nad którego powstaniem

Kanclerz Litewski Jan Fryderyk Sapieha

i funkcjonowaniem czuwał reprezentant dynastii Sapiehów – Kazimierz Lew. Mecenat Sapiehów, o którym świadczą cenne zabytki architektury, dzieła nauki i sztuki, wskazuje na wyjątkowy przypadek dynastii: syntezę władzy, bogactwa, wykształcenia i postawy obywatelskiej. Sama wymowa mecenatu była i jest oznaką dojrzałości osoby. Mecenasi dostrzegali ograniczenia potęgi pieniądza: nie dadzą zdrowia, życia czy talentu. Człowiekowi do przeżycia nie potrzeba było wiele, a to co było ponad potrzeby, było luksusem, który kończył się razem z człowiekiem. Moc pieniądza i bogactw była ograniczona. Tymczasem żyjący obok ludzie obdarowani zdolnościami artystycznymi nie mieli wystarczających środków na samorealizację. Mecenasi oceniali swoje możliwości finansowe, dostrzegali moc utalentowanych osób, brali je pod swoją opiekę i finansowali projekty twórcze. Przedstawiciele książęcego rodu Sapiehów wspierając utalentowanych artystów nie tylko mieli wpływ na kulturę, ale również pozostawili trwałe pomniki w historii kultury i sztuki. Książęcy ród Sapiehów przeszedł długą drogę przez historię. Od XV wiecznych, nikomu nie znanych bojarów pogranicza Litewsko-Moskiewskiego do hegemonów Wielkiego Księstwa Litewskiego pod koniec XVII wieku i XX–XXI wiecznych obywateli świata. Bogatej historii rodu Sapiehów nieodłącznie towarzyszyła sztuka, a przedstawiciele każdego pokolenia byli mniej lub bardziej aktywnymi fundatorami, rzadziej mecenasami, czasem kolekcjonerami, jednak zawsze – strażnikami dziedzictwa przodków. www.valdovurumai.lt || 47

NAJWAŻNIEJSZE REZYDENCJE WŁADCÓW POLSKICH I LITEWSKICH

Krakowski Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie i Pałac Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie były głównymi rezydencjami wykorzystywanymi przez królów polskich i wielkich książąt litewskich w XIV – XVIII w. Wszystkie te trzy rezydencje w swoim czasie były centrum promieniowania kultury i sztuki. Jakie były losy tych rezydencji, co miały wspólnego, a co było istotą ich odmienności? Jakie symboliczne znaczenie miały kiedyś i ciągle mają?

48 ||

Dr. Vydas Dolinskas Dyrektor Muzeum Narodowego Pałacu Wielkich Książąt Litewskich

końcu XIV wieku w zachodniej części Europy Środkowej powstał nowy polityczno-terytorialny organizm połączony osobą władcy Polski i Litwy – Władysława Jagiełły. Etniczna Litwa, jako ostatni pogański kraj w Europie, wreszcie została ochrzczona w 1387 roku za pośrednictwem Polski. Od tego momentu tron królów Polski i wielkoksiążęcy Litwy najczęściej zajmowali ci sami władcy o litewskich korzeniach z dynastii Jagiellonów-Giedyminowiczów, aż do śmierci ostatniego jej przedstawiciela Zygmunta Augusta pod koniec XVI wieku. Po Unii Lubelskiej z 1569 roku, stosunki między Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim formowane były przez zasady konfederacji państw. Powstał Sejm Rzeczpospolitej Obojga Narodów – wspólna instytucja ustawodawcza, razem wybierano wspólnych władców Polski i Litwy. Rzeczpospolita Obojga Narodów istniała do końca XVIII wieku, kiedy to sąsiedzi – Rosja, Prusy i Austria podzielili ją między siebie.

Odbudowany Pałac Wielkich Książąt Litewskich na Zamku Dolnym w Wilnie nocą, 2009 r. Fot. Vytautas Abramauskas

Historia rezydencji w Wilnie W średniowieczu władcy litewscy tak samo jak ówcześni monarchowie innych krajów europejskich nie pozostawali długo w jednym miejscu. Nie posiadali oni swej stałej rezydencji, więc i nie było stolicy w prawdziwym tego słowa znaczeniu. Nieustanna podróż władcy po państwie, gdy pełnił on funkcje m.in.: administracyjne, sądownicze, wojskowe, miała wspierać w rządzeniu państwem w dobie skomplikowanych warunków komunikacyjnych. Z tego powodu nie wiemy gdzie częściej przebywał pierwszy i jedyny Król Litwy Mendog. Istnieją jednak znaki wskazujące, że mogłoby to być Wilno. Wielki Książę Litewski Giedymin przeniósł stolicę z Kierniowa do Starych Trok i w końcu do Wilna. Tak zaczęła się historia Wilna, jako stolicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Z biegiem czasu, coraz częściej używany jako rezydencja, zamek władcy przemieniał się w stałą siedzibę. Tym samym miasto, w którym się znajdował zamieniało się w prawdziwą stolicę – symboliczne miejsce gdzie znajdował się tron władcy. Na Litwie takim miejscem stało się Wilno i Pałac Wielkich Książąt urządzony na Zamku Dolnym. W tym miejscu Witold szykował się do uroczystości swojej koronacji na Króla Litwy, odnawiał i rozbudowywał katedrę oraz rezydencję na zamku. Później, w XVI wieku, znaczenie pałacu wspaniale pojęła Bona Sforza, dążąca do przekształcenia go w luksusową renesansową rezydencję, reprezentującą potęgę państwa oraz status dynastii jego władców. Był on, aż do połowy XVII wieku, czyli do wojen z Moskwą i Szwecją oraz

spustoszenia Wilna, najważniejszą, prestiżową rezydencją władców Litwy i Polski w Wielkim Księstwie Litewskim. Po wojnie jeszcze 150 lat budynek stał opuszczony i zaniedbany. Dopiero na przełomie XVIII i XIX w. celowo został zrównany z ziemią z inicjatywy władz carskiej Rosji, jako symbol suwerenności Litwy. Historia rezydencji w Krakowie i Warszawie Po ponownym zjednoczeniu Królestwa Polskiego w XIV wieku najważniejszą rezydencją władców stał się Zamek Królewski na Wawelu, którego pierwsze murowane budynki były wzniesione jeszcze w X-XI wieku. Tu miały miejsce koronacje i pogrzeby Królów Polski, tutaj oni najczęściej przebywali, a zamek w ciągu kilku stuleci stał się jedną z najbardziej luksusowych i komfortowych rezydencji w całej Europie Środkowej. Do rozkwitu aktywnie przyczynili się także władcy pochodzący z dynastii Jagiellonów-Giedyminowiczów. Jagiełło zaprosił artystów z Litwy, którzy ozdobili katedrę oraz zamek na Wawelu freskami w bizantyjskim stylu. Wnuk Jagiełły – Aleksander Jagielloński na Wawelu zaczął budowę renesansowego pałacu, którą w połowie XVI wieku ukończył jego brat – Zygmunt Stary ze swoją drugą żoną, księżniczką włoską Boną Sforza. Okres władzy ostatniego z Jagiellonów – XVI wieczny czas rozkwitu kultury w państwie – w polskiej historiografii często nazywany jest „złotym wiekiem”. Po pożarze Zamku Królewskiego na Wawelu pod koniec XVI wieku, wspólni władcy Rzeczpospolitej Obojga Narodów przenieśli swoją stałą rezydencję do Warszawy, a krakowski pałac odżywał tylko podczas rzadkich odwiedzin władców, w trakcie ceremonii koronacji i pogrzebów. Te ceremonie wciąż odbywały się na Wawelu. Tak więc z końcem XVI wieku coraz większego znaczenia nabiera Zamek Królewski w Warszawie, który zamienia się nie tylko w miejsce obrad wspólnego litewskiego i polskiego Sejmu Rzeczpospolitej Obojga Narodów, ale także w stałą rezydencję wspólnych władców – Królów Polski i Wielkich Książąt Litewskich. Topograficzne analogie między Krakowem a Wilnem Od końca XIV wieku wspólni władcy Litwy i Polski najwięcej czasu spędzali w pałacach w Wilnie i w Krakowie. Ciekawe, że oba miasta uzyskały status stolicy, a ich zamki – najważniejszych rezydencji władcy w tym samym czasie – na początku XIV wieku, a struktura i krajobrazy Krakowa i Wilna są do siebie zadziwiająco podobne. Potwierdza to także system traktu królewskiego (droga, którą władca wjeżdżał do miasta): || 49

Dziedziniec arkadowy. Zamek Królewski na Wawelu, 2009 r. Fot. Vydas Dolinskas

ku zamku, w którym urządzona była rezydencja. W Krakowie i w Wilnie zamki wybudowane były z wykorzystaniem naturalnego ukształtowania terenu – nad rzeką. Należy zwrócić uwagę, że zarówno w Krakowie, jak i w Wilnie rezydencje władców, jako centrum polityczne kraju, zawsze były ściśle powiązane z centrum życia duchowego – ze stołecznymi katedrami. Pałace i katedry zawsze tworzyły jeden zespół, który najczęściej był przebudowywany w tym samym czasie, przez tego samego mistrza. Obie katedry: i w Krakowie, i w Wilnie stały się miejscem koronacji i wiecznego spoczynku władców.

Jagiełło – władca który połączył Litwę i Polskę, Wilno i Kraków w XIV wieku. Portret z XVIII w. Litewskie Muzeum Sztuki, fot. Antanas Lukšėnas

W Krakowie zaczyna się on od Bramy Floriańskiej, a w Wilnie od Bramy Rudnickiej lub Ostrej Bramy. W obu stolicach początek traktu to najbardziej oddalony punkt od rezydencji. Tak samo jak w Krakowie, w Wilnie także trakt królewski lekko zakręcał przy ratuszu, by dalej biec w kierun50 ||

Analogia historii pałacu w Krakowie i w Wilnie Z powodu braku źródeł historycznych czy badań archeologicznych umożliwiających poznanie historii Pałacu Wielkich Książąt Litewskich, często bywają pomocne analogie losów innych rezydencji. Od końca XIV wieku między stolicami obu krajów – Wilnem i Krakowem – a także między rezydencjami ich władców, zaczął się szczególnie intensywny dialog nie tylko dynastyczny, polityczny czy wojskowy, ale również kulturowy. Z czasem Zamek Królewski na Wawelu i Pałac Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie stały się jakby braćmi bliźniakami, o których wyglądzie i przeznaczeniu decydował najczęściej kaprys tego

samego władcy, który urzeczywistniali ci sami artyści. Zamek na Wawelu i Pałac w Wilnie mają tyle samo podobieństw w maleńkich detalach (np. forma renesansowych kafli, ornamenty, profile kamienne itp.), co w istotnych rozwiązaniach architektonicznych. Piano Nobile (kondygnacja reprezentacyjna) w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich tak samo jak w Zamku Królewskim na Wawelu, było urządzone odmiennie niż we włoskim Palazzo, nie tradycyjnie na drugim poziomie, lecz na trzecim. Wspólni władcy widocznie dążyli, na ile tylko pozwalały na to obiektywne warunki naturalne, aby ich główne rezydencje były podobne i wygodne. Tak jak na Wawelu, w pałacu w Wilnie, przez pewien czas był przechowywany skarb państwa (w Wilnie nawet były bite monety) oraz archiwum, czy Metryka Litewska. Zamek Królewski na Wawelu i Pałac Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie służyły za główne siedziby władcom do końca XVI w. – pierwszej połowy XVII wieku. Wygląd zewnętrzny, jak i wnętrza obu rezydencji miały niemało wspólnych cech, elementów pozostałych po trzech podstawowych stylach architektonicznych – Gotyku, Renesansie i wczesnym Baroku. Analogia historii pałacu w Warszawie i w Wilnie Zamek w Warszawie, aż do połowy XVI wieku był właściwie rezydencją książąt dzielnicowych. Prawda, Piastów mazowieckich i władców Litwy łączyły bliskie więzy. Z tego powodu, szczególnie w okresie gotyku nie dziwi podobieństwo stylistyczne rezydencji w Wilnie i w Warszawie. Rozbudowa

Odbudowany Zamek Królewski w Warszawie od strony Krakowskiego Przedmieścia, 2011 r. Fot. Vydas Dolinskas

zamku w Warszawie, którą zapoczątkował Zygmunt August też postępowała podobnie, jak w Wilnie. Zamek był powiększany przez dobudowywanie nowych korpusów, budowli, a nie przez formowanie nowego zespołu pałacowego. Dopiero w okresie rządów dynastii Wazów (1586–1668) Zamek Królewski w Warszawie został przebudowany według jednolitego zamysłu i stał się harmonijnym, okazałym, wczesnobarokowym kompleksem. W czasach Wazów pałac w Wilnie już współzawodniczył z rezydencją w Warszawie o uwagę i czas władców. Wczesnobarokowe przebudowy w Warszawie i Wilnie ponownie były inicjowane przez tych samych władców oraz wykonywane po części przez tych samych artystów pracujących w Polsce i na Litwie. Z tego powodu zachowały się wczesnobarokowe stylistyczne podobieństwa. Co prawda były też pewne różnice strukturalne między pałacami, o których przesądziły ich specyficzne funkcje. Przede wszystkim Zamek Królewski w Warszawie był głównym miejscem obrad wspólnego dla Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego sejmu. Właśnie dlatego najobszerniejsze i najbardziej reprezentacyjne komnaty pełniły funkcję sali obrad sejmu i senatu. W tym samym okresie pałac w Wilnie służył za miejsce zebrań tak zwanej konwokacji wileńskiej, którą często uważa się, jako osobny sejm Litwy, na którego obrady przystosowane były już istniejące, obszerniejsze komnaty. W pałacach w Warszawie i Wilnie za panowania Wazów, wcześniej niż w Paryżu czy Londynie, wystawiono pierwszą operę włoską. Król Polski i Wielki Książę Litewski

Władysław Waza polecił w jednym z korpusów zamku królewskiego w Warszawie urządzenie specjalnej sali teatralnej. W tym czasie w pałacu w Wilnie takiej specjalnej Sali nie było. Na cele przedstawień operowych przystosowano największe, sale reprezentacyjne. Analogia losów pałaców Wszędzie, przez wszystkie czasy historyczne, rezydencje władców były postrzegane jako wizualny symbol narodowej dumy. W ten sposób widzieli to również ówcześni. Rozumieli to także sąsiedzi, wrogowie i zdobywcy. Stąd jedni ten symbol uszlachetniali i rozbudowywali, a inni starali się go zdewastować i zlikwidować. Pod koniec XVIII wieku, wszystkie trzy historyczne rezydencje ucierpiały. Szczególnie brutalnie zachowywały się reżimy Rosyjski i Pruski dążąc do zlikwidowania wszelkich śladów państwowości Polski i Litwy. Tak samo jak Pruski zaborca w Krakowie zagrabił i pospiesznie przetopił insygnia królewskie, Rosyjski zaborca w podobnym duchu zrównał z ziemią pałac w Wilnie. Bardziej liberalnie nastawieni byli Austriacy, którym przypadła Małopolska z Krakowem. Nie zburzyli oni Zamku Królewskiego na Wawelu, ale go zniszczyli przebudowując na „styl niemieckiego zamku”, a rezydencję królewską zamienili w koszary. W tym okresie najmniej ucierpiał Zamek Królewski w Warszawie, szybko z rąk Pruskich przeszedł pod kontrolę Rosjan i został przeznaczony dla administracji okupanta. Jednak w XX wieku, w czasie II wojny światowej, zamek celowo zrównały z ziemią nazistowskie Niemcy.

Analogie odbudowy rezydencji Umęczone narody przeciwstawiały się nie tylko swoją duchową kulturą, ale też odzyskiwaniem materialnych symboli narodowych. Polacy już na początku XX wieku, zaraz po odkupieniu zamku na Wawelu od armii austriackiej, rozpoczęli przywracanie chwały królewskiej rezydencji. Najwięcej dokonano w okresie międzywojennym. Zaczęto również gromadzić nowe eksponaty muzealne dla nowej instytucji muzealnej, niemalą część których przekazali mecenasi. Zupełnie inna sytuacja miała miejsce na terytorium kontrolowanym przez Rosję. Pałac w Wilnie został wyburzony i odbudować należało go od fundamentów. Swój powrót z niebytu on rozpoczął prawie całe stulecie później niż zamek na Wawelu i trzy dziesięciolecia później niż zamek w Warszawie. Idea odbudowy pałacu w Wilnie zbiegła się z odrodzeniem narodowym Litwy i dążeniem do oswobodzenia się z ucisku sowieckiego imperium. Pałac w Wilnie nie istniał przez 200 lat, więc posiadano niewiele dokumentów niezbędnych do jego odtworzenia. Odbudowa Pałacu Wielkich Książąt Litewskich nie była by możliwa bez zamków w Krakowie i Warszawie. Bezcenna okazała się pomoc Polaków w procesie wprowadzania w życie projektu odzyskania symbolu państwowości – za to litewscy specjaliści są wdzięczni polskim kolegom, współobywatelom Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wszystkie trzy rezydencje są przecież równie ważne dla Polaków i Litwinów i dla innych narodów Rzeczpospolitej. www.valdovurumai.lt || 51

„Wygnanie”. Fotograf Tomas Lukšys (BFL)

Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny: scena nowej rzeczywistości Jesienią ubiegłego roku Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny rozpoczął 72 znacznie odnowiony sezon. Celem zmian, zainicjowanych przez nowe kierownictwo – tandem składający się z dyrektora generalnego Martynasa Budraitisa i kierownika artystycznego Audronisa Liugi – było wyzwolenie się najważniejszej litewskiej sceny teatralnej ze stagnacji, odnalezienie związku z teraźniejszością, po raz kolejny udowodnienie swojej pozycji. Misją tego teatru jest poszukiwanie sposobów przemawiania do różnorodnego widza w interesującym dla niego języku i jednocześnie kształtowanie jego poczucia obywatelskości oraz gustu artystycznego, sięgnięcie po nowinki współczesnego teatru i odczytanie na nowo tradycji. Dlatego w 72. sezonie LNTD skupił największe siły twórcze, dążąc do utrzymania się w krajowej czołówce. 52 |

Nowa rzeczywistość na scenie teatru „Odnaleźć rzeczywistość“, – takie było hasło 72. sezonu LNTD, określonego mianem „sezonu nowego oddziaływania“. Wielkie premiery LNTD – wyreżyserowane przez Jonasa Vaitkusa „Wróg ludu“ i Oskarasa Koršunovasa „Wygnanie“ – stały się zwiastunami nowej rzeczywistości teatralnej. Po raz pierwszy w historii współczesnego litewskiego teatru spektakle tak sugestywnie i dogłębnie traktowały o najboleśniejszych i najaktualniejszych problemach współczesnego społeczeństwa: dramatycznym dystansie między władzą i społeczeństwem oraz emigracji. Oba spektakle ukazały rzeczywistość, która dotychczas nie była obecna na danej scenie i przyciągnęły ponownie widza, który ten teatr na pewien czas wykreślił z mapy kultury.

Równie trafnie ze sceny teatralnej przemówiły pozostałe premiery: kontrowersyjni „Fundamentaliści“ (reż. Jonas Vaitkus na podstawie utworu Juha Jokela), otwarcie przedstawiający temat oddania religijnego i miłosnego, gatunek komedii intelektualnej po mistrzowsku zaprezentował „Chaos“ (reż. Yana Ross na podstawie dramatu Mika Myllyaho), stosunki pomiędzy dziećmi i rodzicami ukazane zostały w eksperymentalnym przedstawieniu „To dziecko“ (autorzy spektaklu aktorzy Viktorija Kuodytė i Dainius Gavenonis oraz studenci aktorstwa Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru, na podstawie utworu Joela Pommerata), wystawiono też spektakl ukazujący pozytywny pogląd na życie „Znowu wszystko będzie dobrze“ (reż. Cezaris Graužinis na podstawie utworu Jean Giraudoux „Wariatka z Chaillot“), „Kamień“

„Wygnanie”. Fotograf Tomas Lukšys (BFL)

„Kamien”. Fotograf Kamilė Žičkytė

„Chaos”. Fotograf Dimitrijus Matvejevas

rzucił w dzisiejsze okna „kamieniem historycznym“ (reż. Agnius Jankevičius na podstawie utworu Mariusa von Mayenburga). Wieńcząca 72. sezon „Boska Komedia“, koprodukcja LNTD i teatru „Meno fortas“ w reżyserii Eimuntasa Nekrošiusa, współczesnemu widzowi zaproponowała zupełnie nowy pogląd na rzeczywistość poematu Dantego.

Nowe premiery – współczesny pogląd na klasykę Dzisiaj LNTD żyje przygotowaniami do zbliżającego się 73. sezonu. Do nowego roku teatr planuje wystawić ponad 100 spektakli repertuarowych. Wśród nich – największe „hity“ minionego sezonu „Wygnanie“, „Wróg publiczny“ oraz inne pre-

miery. Jako pierwszy w przyszłym sezonie „przełamie lody” spektakl w reżyserii O. Koršunovasa „Katedra“ na podstawie poematu Justinasa Marcinkevičiusa. W nowym sezonie teatr zaprezentuje pięć premier. Jedną z nich jest wspomniana „Katedra“. Wiosną 2013 r. Kolejny, 73 sezon, zakończy interpretacja dramatu | 53

"Wróg publiczny". Fotograf Dimitrijus Matvejevas

„Boska Komedia”. Fotograf Kamilė Žičkytė

antycznego – „Bachantki“ Eurypidesa w reżyserii Gintarasa Varnasa. Jeden z najważniejszych utworów antycznych, wywierający wpływ na dramaturgię europejską XX wieku, na litewskiej scenie zostanie wystawiony po raz pierwszy. Spektakl na podstawie utworu węgierskiego klasyka Ferenca Molnára „Liliom“ wystawi węgierski reżyser o międzynarodowej sławie Laszlo Bagossy. Danym przedstawieniem LNTD rozpocznie nowy etap współpracy z twórcami zagranicznymi. Reżyser Rolandas Atkočiūnas w połowie sezonu zinterpretuje aktualny społecznie utwór powojennego dramaturga niemieckiego Martina Sperra „Sceny my54 |

„Wygnanie”. Fotograf Tomas Lukšys (BFL)

„Boska Komedia”. Fotograf Kamilė Žičkytė

śliwskie z Dolnej Bawarii“. W małej sali reżyserka i aktorka LNTD Birutė Mar wystawi kameralny spektakl na motywach listów z 1926 r. oraz poezji Borysa Pasternaka, Mariny Cwietajewej i Rainera Marii Rilkego. Odnowiony Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny zaprasza gości z zagranicy do poznania swojej nowej rzeczywistości. Mamy nadzieję, że to, co stworzyliśmy w niezwykle intensywnym twórczo sezonie wyda się Państwu równie ciekawe, jak publice litewskiej i mocno osadzi kierunek artystyczny LNTD w kontekście współczesnych teatrów europejskich.

www.teatras.lt

Audrius Gražys

“Krajobraz“, 70x80, olej na płótnie, 2007

Leonidas Donskis

nością z rzeczywistością. Malarz abstrakcjonistyczny, któremu zawsze udaje się osiągnąć subtelną równowagę logicznej, rygorystycznej formy i tajemnicy ludzkiej egzystencji, Audrius Gražys, wydaje się, jest malarzem o wielu twarzach. Jesteśmy skłonni myśleć, że artysta powinien być przeniknięty jednej jedynej twórczej

metody czy dostępu, ale przecież fakt jest ten, że najciekawsi i najbardziej tajemniczy artyści często charakteryzują się zdolnością kameleona złamania reguł gry lub po prostu zniszczenia swojej iluzji przewidywalności. Szczególnie to określa Audriusa Gražysa.

|| 55

Litewski malarz Audrius Gražys wyłania się jako jeden z najbardziej produktywnych i oryginalnych artystów wizualnych swojego pokolenia. Malarz, niemal klasycznej precyzji i dyscyplinowości, on, podłączając wiele elementów artystycznego wyrazu, charakteryzuje się mistrzowskim pociągnięciem pędzla i razem wrażliwą stycznością z rzeczywistością. Malarz abstrakcjonistyczny, któremu zawsze udaje się osiągnąć subtelną równowagę logicznej, rygorystycznej formy i tajemnicy ludzkiej egzystencji, Audrius Gražys, wydaje się, jest malarzem o wielu twarzach. Jesteśmy skłonni myśleć, że artysta powinien być przeniknięty jednej jedynej twórczej metody czy dostępu, ale przecież fakt jest ten, że najciekawsi i najbardziej tajemniczy artyści często charakteryzują się zdolnością kameleona złamania reguł gry lub po prostu zniszczenia swojej iluzji przewidywalności. Szczególnie to określa Audriusa Gražysa.

Z cyklu “Dale”, 100x120, olej na płótnie, 2010

Jeśli wspomnimy esej sira Isaiah Berlina o lisie i jeżu, podsunie się dość ciekawa paralela. On ściśle podzielił dwa typy egzystencjalne w literaturze i sztuce, trafnie określając lisa jako tego, kto ma dużo prawd, z których każda wyróżnia się swoimi unikalnymi właściwościami i składnikami myśli, a jeża jako tego, kto w jego eseju jest określony jako ktoś, kto swoje życie i osobowość uzasadnia jedną, choć i wielką, prawdą. Sądząc po tej metaforze, Audrius Gražys jest autentycznym lisem w sensie artystycznym i estetycznym.

Z cyklu “Ciche struktury”, 100x100, olej na płótnie, 2008 56 ||

Z cyklu “Ciche struktury”, olej na płótnie, 2008

Zakres sztuki Audriusa Gražysa obejmuje abstrakcjonistyczną reprezentację fragmentów ludzkiej egzystencji i zmienne, jaskrawe kolory codzienności, razem i piękny, odważny oraz wyraźny erotyzm. Głęboko zniuansowana kompozycja powściągliwości i ukrytej pasji w jego malarstwie osiąga szczyt odkrywając ludzką namiętność, dwoistość, niepewność i kruchość. Niemożność realizacji marzenia, a zarazem tryumf pięknej, izolowanej chwili życia, umyślnie zostawiający ślad w płaszczyźnie ludzkiego spojrzenia i pojmowania – to Audrius Gražys ze swoim starannie ukrywaną czułością, która z kolei jest podłączona do jego różnorodnej formy sztuki.

“Kobieta i bestia”, 50x40, olej na płótnie, 2010

www.artgrazys.com

|| 57

www.moiravisuals.com

Obraz w szybko kręcącym się świecie stał się jednym z najważniejszych środków przekazywania informacji. Dlatego dla tych, którzy chcą dotrzeć do klienta, szczególnie jest ważne przedstawienie jakościowego obrazu ujawniającego istotę firmy. Tworzeniem takiego obrazu zajmuje się dobrze znana firma projektowa „Moira Visuals“. Niniejsza spółka jednoczy młodych i doświadczonych projektantów , fotografów i programistów, którzy przedstawiają kreatywne rozwiązania projektowe nie tylko dla firm biznesowych, ale także zajmują się projektami niekomercyjnymi. Dziś rozmawiamy z kierownikiem „Moira Visuals“ Mariusem Bartkusem. Marius jest projektantem graficznym, który zgromadził duże doświadczenie, także jest członkiem wielce szanownego Stowarzyszenia Projektantów Graficznych w Litwie (LGDA) i wykładowcą Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie (VDA).

Jaka atmosfera robocza panuje w waszym biurze? Bardzo rozmaita, w zależności od obciążenia roboczego. Wczoraj było spokojnie i cicho, było można słyszeć brzęczenie myśli projektantów. W takim czasie praca toczy się szybko i efektywnie. Staramy się nie przeszkadzać sobie wzajemnie. Ale czasami pracujemy robiąc żarty, słuchając muzyki. Gdy jest ciepło, współnie jemy obiady na dworzu, koło biura. W przestrzeni roboczej mamy specjalną „tablicę ogłoszeń“. Tak naprawdę,

58 |

to tylko pomalowana ściana, na której wszyscy wywieszamy ciekawsze obrazki warte do pokazania innym kolegom – zdjęcia, pocztówki, plakaty, dowcipne ulotki lub wzory MKW (Mylące Komunikacje Wizualne). To ściana odzwierciedlająca ogólny nastrój. „Wywieszamy“ na niej wszystko, dopóki nagromadzi się duża warstwa papieru i sama nie wytrzymując swojego ciężaru – spadnie. Wtedy wszystko wyrzucamy i od nowa zaczyna się naklejanie i proces hodowli warstwy.

Jak wybieracie pracowników? Najczęściej są potrzebni kreatywni pracownicy, zatem selekcja odbywa się w ramach portfolio. A wywiad z pretendentem tylko ujawnia, który z nich dobrze rozmawia, a który jest osobą cichszą. Ale ta właściwość znaczy niewiele sądząc o talencie projektanta. Często dobzi projektanci charakteryzują się właściwością milczenia, oni żyją w swoim wewnętrznym świecie. Więc, kiepski rozmówca może okazać się bardzo dobrym projektantem.

Jak zachęcacie pracowników? Jakie podstawowe wymagania im stawiacie? Pracownicy bardzo lubią cukierki. Nie wiem, dlaczego, ale one u nas długo nie zostają na biurku (śmieje się). Mówiąc poważnie, zachęcamy pracowników do rozwoju osobistego, skierowania talentów i umiejętności w tym kierunku, w którym najlepiej powodzi się praca. Również, przeznaczamy czas na doskonalenie kreatywności – pracujemy nad projektami niekomercyjnymi, podczas których nie ma rutyny roboczej i granic.

piękno. Na świecie jest jeszcze tyle obrazków niepoukładanych, reklam, stron internetowych. Uważamy siebie za upiększaczy świata, staramy się nadać nowych impulsów ludzkiej wyobraźni. Lub po prostu próbujemy sugestywniej opowiedzieć historie przedsiębiorców, zagęszczamy kolory, żeby było więcej dramatu. Z chaotycznej informacji tworzymy porządek. Prasujemy „pogniecione“ myśli i obrazy lub „proste“ myśli „gniecimy“ i „rozczochrujemy“. Budujemy drogi między pobieżną informacją a ostatecznymi myślami i emocjami klientów.

Czy projektanta graficznego trzeba wstawić w ramy, czy, odwrotnie, trzeba mu dać wolność?

Co dla was jest źródłem natchnienia? Przyroda, muzyka, prace innych twórców we wszystkich dziedzinach – w sztuce wizualnej, kinie, na scenie. Natchnienie dla każdego, prawdopodobnie, jest rzeczą bardzo indywidualną. Osobiście dla mnie – góry, czerwone wino w Nidzie, żagle w Zalewie Kowieńskim, zielona trawa, Paryż, usta, namiętne spojrzenie, dobroć, jabłka, kruszące się ściany starówki, antyki, pozytywni ludzie, śmieszne sytuacje, nowe wieści, kosmos – mnie inspiruje cały świat, swoim ruchem, różnorodnością... On jest interesujący swoją niekonwencjonalnością, chaotycznością i zdesperowanym usiłowaniem wprowadzić porządek. I miłość jest dla mnie natchnieniem. Przez tysiące lat o niej pisali poeci, pisarze, filozofowie, ją wymierzali naukowcy, psycholodzy, a pojęcie miłości wciąż jest przesłanką, nieodpowiedzianym pytaniem, ale tym i uroczym, zmuszającym do poruszania się dalej.

Jaki jest współny cel waszej firmy w dziedzinie projektowania? Firma dąży do zgromadzenia współideowców projektantów, dla których projektowanie byłoby nie tylko pracą, ale i przyjemnością. Ponadto, walczymy o

Od czego zależy sukces projektanta lub agencji projektowej? 90 procent od ciężkiej pracy i 10 procent od pojawienia się w odpowiednim miejscu, w odpowiednim czasie z odpowiednimi ludźmi. Czasami sukces przychodzi niespodziewanie, po stworzeniu pewnej rzeczy, w pewnym momencie, gdy zaistnieją pewne okoliczności. Czasem sukces przychodzi podejmując ryzyko, bez obawy popełnienia błędu czy biorąc się za rzeczy, których do tej pory nikt nie robił. Tak naprawdę, to niewiadomo, jak wymierzyć sukces. Mamy klientów, zlecenia, nie brakuje działalności, dlatego chyba jesteśmy sukcesywni? Jeżeli bralibyśmy udział w konkursach, wówczas nasze prace wyglądałyby inaczej, bo skupilibyśmy nad tym celowo. Myślę, że realizacja siebie i swoich umiejętności przez długi okres czasu sama przyprowadza do sukcesu. | 59

Co znaczy „myśleć kreatywnie“? Myslę, że myśleć kreatywnie znaczy – nie przyjmować wszystkiego w taki sposób, w jaki jest podane. Trzeba analizować, pogłębiać się i zadawać sobie pytania: dlaczego właśnie tak? Czy napewno dobrze? Czy można spróbować inaczej? Jakie są przeszkody? Po sformułowaniu problemu można zacząć szukać kreatywnych rozwiązań. Ostatnio mnie szczególnie interesuje twórcze podejście do zwykłych rzeczy, na przykład, jak wyglądałaby strona internetowa bez żadnego tekstu. Analizując istniejące strony, zrozumiałem, że jednak język wizualny w internecie do tej pory jest nie rozwinięty, jest zamieszczono bardzo dużo informacji tekstowej, nie oszczędza się czasu ludzi, bo teksty trzeba czytać.

Dużo uwagi przeznaczacie Mylącej Komunikacji Wizualnej. Jakie uczucia odnosisz ty, jako projektant, widząc takie wzory mylących obrazów? Prawie zawsze to sprawia uśmiech. Widać kogoś włożone starania zrobić „odjazdowy“, dynamiczny projekt. Za mały kontrast kolorów, wyrafinowane, natomiast nieczytelne litery, mylące ilustracje – to są utwory ludzi, których trudno nazwać „projektantami“.

60 |

Usiłowanie skopiowania „odjazdowego designu“ czy „luksusu“, gdy świadczone usługi lub towary nie są takie ekskluzywne – to rozśmiesza. Jest wiele młodych, nie bardzo doświadczonych projektantów, którzy, pod ciśnieniem klienta, realizują obce idee. Często klienci, kierownicy projektów czy specjaliści marketingu nie mają wykształcenia artystycznego czy projektowania graficznego, ale czują się bardzo kompetentnymi do regulowania, jak powinien wyglądać design. Niestety, też trafiają się projektanci sprzedający siebie tanio, którzy próbują dostosować swoją tryskającą przez brzegi kreatywność tam, gdzie jej w ogóle nie trzeba. Najprawdopodobniej, w taki sposób i rodzą się egzemplarze Mylącej Komunikacji Wizualnej. Przedsiębiorcom poradziłbym nie szukać samych najtańszych projektantów, bo oni i zrobią tanio. Jest bardzo łatwo zepsuć wizerunek nieodpowiednim obrazkiem, nie w odpowiedni sposób opowiedzianą wiadomością. Lepiej prosto, niż prostacko. Przecież design powinien służyć ludziom i pomagać zrozumieć wasze produkty oraz zachęcać do sprzedaży. Dziennikarka Ieva Deksnyte.

Prizes

Sculptures

Table accessories

Interior details

HAND MADE GLASS

Lietuvos pramoninink킬 konfederacija Lithuanian Confederation of Industrialists

Nr. 18 2012, priedas

www.BESTinLT.lt

Mieli skaitytojai, Lenkijos paminėjimas mirga bet kurio amžiaus Lietuvos istorijos puslapiuose. Kaip ir Lenkijos įtaka reiškiasi Lietuvos istorijoje nuo pat pirmojo Lietuvos paminėjimo. Dar daugiau – jeigu pasakytume, kad Lietuvos istorija yra Lietuvos ir Lenkijos santykių istorija, tai būtų tiesa, kaip, beje, ir atvirkštinis teiginys – Lenkijos istorija be Lietuvos sunkiai įsivaizduojama. Kalbant ekonomikos terminais, šiuo metu Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas labiausiai plėtojamas prekybos, transporto, turizmo, investicijų bei energetikos srityse. Pernai tiek importas, tiek eksportas šoktelėjo atitinkamai 32,49 proc. ir 16,51 proc. Nepaisant ekonominės situacijos Europos Sąjungoje (ES) peripetijų, abiejų šalių prekybos apyvarta 2011 m. buvo rekordinė. Lenkijos kapitalo įmonių investicijos Lietuvoje užima 2-ąją vietą. Lietuvoje investavo 185 Lenkijos kapitalo įmonės. Daugiausia investuojama į rafinuotų naftos produktų gamybą, didmeninę ir mažmeninę prekybą, finansų ir draudimo veiklą, profesinę, mokslinę ir techninę veiklą bei informacijos ir ryšių sektorių. Lenkų įmonės mūsų šalyje atidaro savo padalinius ir pradeda plėtoti ne tik pramonės, prekybos, bet ir aukštųjų technologijų sritis, tačiau pripažįsta, kad mūsų šalies rinka yra maža. Kas kita – Lenkija, rinka su 38 mln. gyventojų, tačiau ir su didžiule konkurencija. Nepatyrusi sovietinės okupacijos trukdžių verslui, Lenkijos tauta išlaikė stiprius verslumo įgūdžius. Ir dabar kiekviename miestelyje galime pamatyti aibę mažų įmonių-įmonėlių, kuriose gaminama viskas. Jau nekalbant apie milijardines apyvartas vykdančius didžiulius verslo koncernus. Toji verslumo dvasia Lenkijai ir padėjo vienintelei iš ES išvengti ekonomikos krizės. Ji gelbsti ir dabar, rodant stebėtinai gerus ekonominius rezultatus. Taigi galime ne tik draugauti, bendradarbiauti, bet ir semtis patirties. Prie ekonominio bendradarbiavimo stiprinimo turėtų prisidėti rudenį Gdanske įvyksiančios „Vilniaus dienos“. Tai bus puiki ir tradicinė proga ir save parodyti, ir kitus pamatyti. Tačiau nepamirškime svarbiausio – nuoširdumo, atvirumo ir šimtmečius besitęsiančios abiejų tautų draugystės. Būkime kaimynai, kokių kiti galėtų tik pavydėti. Pagarbiai, „Best in Lithuania“ redakcija

Paminklas Žalgirio mūšio lauke. Lenkija, Griunvaldas Žurnalas „Best in Lithuania“ Nr. 18, 2012 Redakcijos adresas: UAB „Linoleum design“ M.Mažvydo g. 9-19, LT-06256 Vilnius Tel. +370 615 83361 El. paštas rimvidas@bestinlt.lt www.bestinlt.lt Redakcija už reklamų turinį neatsako.

Redaktorius Fotografas Reklamos direktorius Žurnalistė Dizainerė

Rimvidas Stankevičius Gintaras Morkūnas Gediminas Miškinis Jūratė Mockuvienė Lina Šiškutė

Viršelyje: Varšuvos Karalių pilis ir karaliaus Zigmanto III kolona Nuotrauka iš www.123rf.com

| 3

Turinys

Lenkija Lietuvoje vertinama kaip didelė ir svarbi valstybė Andrius Kubilius, Ministras Pirmininkas

Lietuvos ir Lenkijos ekonominis bendradarbiavimas

Lenkijos Respublikos Ambasadorius Lietuvoje Janusz Skolimowski: “Lenkija yra antras po Švedijos didžiausias užsienio investuotojas Lietuvoje“

Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas plėtojamas prekybos, transporto, turizmo, investicijų bei energetikos srityse

Egidijus Meilūnas, Lietuvos užsienio reikalų viceministras

Loreta Zakarevičienė, Lietuvos ambasadorė Lenkijoje

Kelių kokybė priklauso nuo bitumo

Lenkija iš arčiau

„ORLEN Lietuva”

25 000 kabelių rūšių „TELE-FONIKA Kable”

Estetika ir ekonomiškumas „BALEX METAL”

BIZEA: profesionalūs įrankiai – profesionaliam darbui „Bizea“

4 |

ŠilputA. XXI amžiaus statybinės medžiagos

Tarptautinis skulptūros ir tapybos pleneras „Scottaw – daugiakultūrės praeities vaiduokliai”

www.pot.gov.pl ir redakcijos nuotraukos

Mozūrai

Varšuvos Karalių pilis

Nacionalinis patiekalas – sriuba "Żurek"

Lenkijos pajūrys

Ogrodzieniec pilis

Tatrai

6 ||

Lenkija Lietuvoje vertinama kaip didelė ir svarbi valstybė Andrius Kubilius, Lietuvos Respublikos Ministras Pirmininkas

albėdami apie Lenkijos ir Lietuvos santykius, dažnai esame linkę atsigręžti į praeitį. Šimtmečiais mūsų šalys siekė savarankiškumo ir įsitvirtinimo tarptautinėje arenoje, ieškojo būdų išreikšti savąjį unikalumą ir tapatybę. Tačiau tuo pačiu buvome ir esame siejami glaudaus bendradarbiavimo sprendžiant visai Europai aktualius klausimus. Ši be galo brangi patirtis neretai tampa mūsų išeities tašku, kai projektuojame ateities uždavinius. Vis dėlto praeitis gali mokyti, bet negali diktuoti mūsų sprendimų. Norėčiau, kad kalbėdami apie ateitį susitelktume į bendras vertybes, bendrus interesus, į strateginę partnerystę. Būdami ES ir NATO nariai, atsakome už tai, kaip vakarietiškos normos ir standartai įgyvendinami mūsų šalyse ir artimiausioje kaimynystėje. Lietuva ir Lenkija nemažai pasiekė, spręsdamos šiuos svarbius klausimus. Tiesa, kol kas daugiau galime pasigirti konkrečiais atskirų valstybių laimėjimais: Lietuvos žingsniais siekiant energetinės nepriklausomybės nuo Rusijos, Lenkijos pasiekimais stiprinant infrastruktūros ryšius su Vokietija ir kitomis Vakarų Europos valstybėmis. Neabejoju, kad išlikusios kliūtys tarpusavio integracijai bus pašalintos. Europos Sąjungos institucijos tam skiria vis daugiau dėmesio. O ir Lenkija, kaip ir Lietuva netrukus švęsianti narystės ES dešimtmetį, gali pasigirti sustiprėjusia ekonomika, išaugusia tarptautine įtaka, platesnėmis veiklos galimybėmis. Lenkija Lietuvoje vertinama kaip didelė ir svarbi valstybė. Esu įsitikinęs, kad ji užims svarbią vietą tarp stambiausių ir įtakingiausių Europos Sąjungos valstybių. Todėl tarpusavio dialogas, keitimasis patirtimi įgyja dar didesnę prasmę. Mūsų šimtametėje istorijoje buvo ne vienas atvejis, kai savi prioritetai atrodydavo svarbesni, o savi politikai – protingesni, nei kaimyno. Tačiau anksčiau ar vėliau Lietuva ir Lenkija perlipdavo per skirtumus ir vėl veikdavo kaip vienas kumštis. Esu dėkingas visiems, kas puoselėja, įtvirtina ir kuria naujas galimybes bendrai veiklai, dalykiškiems Lietuvos ir Lenkijos tarpusavio santykiams.

Roterdamo Erasmus universiteto Ekonomikos fakulteto asociacija (The Economic Faculty association Rotterdam, EFR) Lietuvos Ministrui Pirmininkui Andriui Kubiliui suteikė 2012 m. Pasaulio lyderio apdovanojimą (World Leader Cycle Award) už nuopelnus ekonomikos srityje. Šis metinis apdovanojimas skiriamas pasaulio lyderiams už ypatingus pasiekimus politikos, ekonomikos ir visuomenės gerovės srityse. Apdovanojimas A. Kubiliui buvo įteiktas š.m. sausio 31 d. Roterdame, Erasmus universitete.

Linkiu plėsti ir stiprinti Lietuvos ir Lenkijos dialogą. Tegul ir šis leidinys būna naudingas Lenkijos politikos, verslo, visuomenės atstovams kaip dar vienas gidas, padedantis geriau pažinti savo kaimynus – šiuolaikinę Lietuvą ir jos žmones.

|| 7

Lietuvos ir Lenkijos ekonominis bendradarbiavimas

Egidijus Meilūnas, Lietuvos užsienio reikalų viceministras

ietuvos santykių su Lenkija puoselėjimas yra viena prioritetinių Lietuvos užsienio politikos krypčių. Džiuginančios tendencijos dvišalės prekybos bei tiesioginių investicijų srityse, ekonominio bendradarbiavimo iniciatyvos tarpvyriausybiniame lygmenyje, pozityvūs pasiekimai turizmo sektoriuje, vykdomi suplanuoti dvišaliai strateginiai energetiniai bei transporto projektai ir aktyvus bendradarbiavimas tarptautiniuose forumuose yra esminiai šiandieninius Lietuvos ir Lenkijos ekonominius santykius apibrėžiantys aspektai.

Lenkija yra viena svarbiausių Lietuvos užsienio prekybos partnerių. Šioje srityje praėjusiais metais galėjome pasidžiaugti rekordiniais laimėjimais. Prekių apyvarta tarp šalių 2011 metais siekė 12 milijardų litų ir viršijo prekybos srautus prieškriziniais 2008 metais. Nuo diplomatinių santykių atkūrimo 1991 metais prekybos balansas su Lenkija buvo neigiamas, bet ir čia pastaruoju metu pastebimos pozityvios permainos. Praėjusiais metais Lietuvos ir Lenkijos prekybos disbalansas sumažėjo iki 2 milijardų litų, tad, palyginus su dvišalei prekybai iki tol rekordiniais 2008 metais, prekybos deficitas sumažėjo beveik per pusę. 2011 metai buvo rekordiniai mūsų eksportui į Lenkiją. Jis augo daugiau kaip 16 proc., ir pasiekė beveik 5 milijardus litų. Lietuva Lenkijai tampa vis reikšmingesne importo rinka, mat bendroje Lenkijos importo struktūroje pagal šalis Lietuvai tenka vis didesnė procentinė dalis. Be to, 2011 metais Lenkija užėmė

8 ||

trečiąją vietą Lietuvos importo partnerių sąraše importo vertė išaugo daugiau kaip 30 proc. ir viršijo 7 milijardus litų. Reikšmingu Lietuvos ir Lenkijos ekonominių santykių parametru laikytinas ir sėkmingas dvišalių investicinių projektų įgyvendinimas. Praėjusių metų duomenimis, Lenkija užėmė antrąją vietą pagal tiesioginių užsienio investicijų Lietuvoje dydį (4,2 milijardo litų). Didžiausia visų tiesioginių Lenkijos investicijų dalis atitenka „PKN Orlen“. Taip pat paminėtinos gerai žinomų Lenkijos įmonių „PZU“ ir „Lotos“ investicijos ir sėkminga veikla Lietuvoje. Praėjusiais metais Lietuvoje buvo įsteigtas transporto ir krovinių biržos TRANS padalinys, Vilniuje buvo atidarytas informacinių technologijų ir kompiuterinės įrangos kompanijos „ABC Data“ padalinys. Aktyviai į Lenkijos rinką ėjusią kelių tiesimo bendrovių grupę „Tiltra“ 2010 metais perėmė Lenkijos investuotojai grupė, kuriai priklauso ir AB „Kauno tiltai“, įsiliejo į Lenkijos geležinkelių infrastruktūros statybų grupę „Trakcja Polska SA“. Lietuvos ir Lenkijos ekonominio bendradarbiavimo rodiklių kaita rodo augimo tendencijas. Visgi, vertinant ekonominių santykių padėtį, būtų nepakankama atsižvelgti vien tik į statistinius duomenis. Papildomo stimulo dvišaliam bendradarbiavimui gali suteikti Lietuvos ir Lenkijos ekonominio bendradarbiavimo komisijos veikla bei įvairūs ad hoc pobūdžio dvišalio bendradarbiavimo forumai.

Svarbu, jog naujų bendradarbiavimo galimybių paieškos tęstųsi ir aukštą pridėtinę vertę kuriančiuose sektoriuose. Lietuva yra suinteresuota skatinti investicijas prioritetiniuose gamybos ir paslaugų, mokslo ir inovacijų sektoriuose, tad sieksime į Lietuvą pritraukti Lenkijos mokslininkus ir verslininkus. Be to, kartu galėtume įgyvendinti jungtinius pramoninius mokslo ir mokslinių tyrimų plėtros projektus. Kol kas tokio pobūdžio Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas intensyviausiai vyksta pagal programą BSR STARS. Džiugu pastebėti, jog Lietuva ir toliau išlieka patrauklia šalimi Lenkijos turistams. Pastaruoju metu augantys Lenkijos turistų srautai (2011 metais Lietuvą aplankė apie 171 tūkst. lenkų turistų) ne tik prisideda prie abiejų šalių socialinių ir kultūrinių ryšių tvirtinimo, bet ir teikia apčiuopiamą ekonominę naudą. Neabejotina, kad konstruktyvus Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas energetikos bei transporto srityse šiuo metu yra vienas iš strategiškai svarbiausių Lietuvos uždavinių. Svarbiausias regiono energetinis projektas – naujoji regioninė atominė elektrinė Visagine. Lenkijos premjeras D.Tuskas, kalbėdamas apie projektą, vertina jį pozityviai ir mano, kad tai svarbus energetinis projektas. Kitas reikšmingas Lenkijai ir Baltijos šalims projektas - elektros tiltas „LitPol Link“. Numatoma, kad 2015 metais jungtis bus pradėta eksploatuoti 500 MW galia, 2020 metais„LitPol Link“ veiks 1000 MW galia. Sinchroniniam Baltijos šalių prisijungimui prie kontinentinės Europos elektros tinklų yra reikalingos dvi Lietuvos ir Lenkijos elektros jungtys. „LitPol Link-2“ projektas jau yra planavimo stadijoje, jį taip pat ketinama užbaigti iki 2020 metų Ne mažiau aktyviai dirbama ir dujų pramonės srityje. Lietuvos ir Lenkijos dujotiekio jungtis turėtų sujungti Baltijos šalių dujotiekių sistemą su Europos Sąjungos dujų transportavimo sistema. Projektas apima dujotiekio jungties techninę, ekonominę, finansinę ir aplinkosaugos analizę, kuri leis įvertinti naujų šaltinių – Svinoujščės suskystintųjų gamtinių dujų terminalo, Baltijos dujotiekio bei Lenkijos ir Čekijos dujotiekių jungties – aspektu . Džiugina aktyvus Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas, formuojant bendrą poziciją skalūnų dujų vystymo srityje. 2012 m. vasario 9-10 d. vyko dvišalės ekspertų konsultacijos dėl skalūnų dujų gavybos vystymo. Lenkijos delegacija dalyvavo 2012 m. vasario 29 d. Vilniuje organizuotoje energetinėje konferencijoje skalūnų dujų gavybos vystymo klausimais. Lietuva parėmė Lenkijos poziciją dėl skalūnų dujų Jungtinių Tautų ekonominėje komisijoje Europai. Skalūnų dujų

ir kitų angliavandenilių gavyba Lietuvoje domisi Lenkijos ir Danijos kapitalo naftos gavybos įmonė „Minijos nafta“, lenkų kapitalo Lietuvos naftos gavybos bendrovė „Lotos Geonafta“. Naftos pramonės srityje Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimo pristatinėti nereikia, nes šioje srityje yra didžiausia investicija Lietuvoje – Lenkijos koncernas „PKN Orlen“ yra įsigijęs didžiausią Rytų Europoje naftos perdirbimo gamyklą Mažeikiuose. Lietuva ir Lenkija bendradarbiauja įgyvendinant regioninės svarbos transporto projektus, tokius kaip „Via Baltica“ ir „Rail baltica“. Automobilių transporto projekto „Via Baltica“ pagrindinis tikslas – pagerinti Lietuvos ir kitų Baltijos šalių susisiekimo galimybes su Vakarų ir Pietų Europos regionais. „Via Baltica“ kelio atkarpos darbai Lietuvoje buvo pradėti 1997 m. Nuo jų pradžios iki 2011 m. pabaigos į „Via Baltica“ Lietuva investavo apie 580 mln. litų. Lenkija turi kelių tiesimo programą 2011–2015 metams, pagal kurią yra vykdomi „Via Baltica“ modernizavimo darbai Lenkijos teritorijoje. Kitas Baltijos šalims ir Lenkijai labai svarbus strateginis transporto projektas - geležinkelis „Rail Baltica“. Jis Lietuvoje 2011 m. spalio 11 d. Seimo nutarimu Nr. XI-1612 buvo pripažintas ypatingos valstybinės svarbos projektu. Šiuo metu „Rail Baltica“ Lietuvos dalyje vykdomi ruožo projektavimo ir rekonstrukcijos darbai. Jungtinės Karalystės bendrovė AECOM atliko naujos atskiros europinės vėžės geležinkelio linijos Estijoje, Latvijoje ir Lietuvoje („Rail Baltica“ koridorius) galimybių studiją, kurioje rekomenduoja ekonomiškai perspektyviausią trasą: Lietuvos/Lenkijos siena–Kaunas–Panevėžys–Ryga–Pernu-Talinas. Atsižvelgdama į AECOM studiją, Europos Komisija rekomendavo Europos Parlamentui ir Europos Tarybai šią trasą įtraukti į pagrindinį Transeuropinio transporto tinklo sąrašą (TEN-T core). 2011 m. lapkričio 10 d. Baltijos Tarybos metu trijų šalių ministrai pirmininkai pabrėžė politinį pritarimą AECOM atliktos studijos pasiūlymui. Sėkmingam šio projekto įgyvendinimui būtinas ir Lenkijos įsitraukimas. Galima teigti, jog pastarųjų metų Lietuvos ir Lenkijos ekonominis bendradarbiavimas žymi po ekonominės krizės atsigaunančių konstruktyvių santykių etapą. Neabejotina, jog apžvelgtose ekonominio bendradarbiavimo srityse yra vis dar nemažai erdvės sėkmingam santykių plėtojimui. Galimybės tinkamai išnaudoti turimą potencialą priklausys nuo gebėjimų įgyvendinti dvišalius projektus ir skatinti ekonominius ryšius bei nuo privataus verslo iniciatyvumo šiuos ryšius efektyviai išnaudoti.

|| 9

Lenkijos Respublikos Ambasadorius Lietuvoje Janusz Skolimowski: “Lenkija yra antras po Švedijos didžiausias užsienio investuotojas Lietuvoje“

BiL Nuo 1990 m., Lietuvos Nepriklausomybės atkūrimo, Lietuvos ir Lenkijos prekybos apyvarta šoktelėjo keliasdešimt kartų, o šalių įstojimas į ES tapo lemiamu lūžiu, kuris leido pasiekti rekordinių abiejų šalių prekybos rezultatų, aukštumas pasiekusių 2008 m. Kaip vertinate Lietuvos ir Lenkijos ekonominio bendradarbiavimo perspektyvą? Iš tikrųjų, prekybos apyvarta tarp mūsų šalių dinamiškai didėja. Po laikino, finansinės krizės sukelto sumažėjimo 2009-2010 metais, vėl esame ant augimo takelio. Pagal Lenkijos Ūkio ministerijos preliminarinius duomenis, 2011 metais buvo pasiektas istorinis abipusės apyvartos rekordas 2,9 milijardų eurų (o pagal Lietuvos Statistikos departamentą – net 3,5 milijardų eurų) lygyje. Palyginimui – Lenkijos prekybos apyvarta su Kazachstanu yra keturiskart mažesnė, o su JAV - tik dukart didesnė už Lenkijos apyvartą su Lietuva. Tikimės apyvartos augimo tąsos. Lenkijos bendrovės pergyvena transformaciją – vis dažniau galvoja apie ekspansiją į užsienį. Ir joms tai sekasi. Turime vis daugiau lenkų įmonių success stories užsienio rinkose. Firmų susidomėjimą ekspansija į užsienį jaučiame ir Lietuvoje. Pavyzdžiui, Lenkijos draudimo grupė PZU kovo mėn. paskelbė, kad Lietuva bus jai placdarmu tolesnei ekspansijai Baltijos šalyse – į Latviją bei Estiją. Vis daugiau įmonių, ankščiau neveikusių Lietuvoje, kreipiasi į mus su klausimais dėl prekybos veiklos vykdymo čia, dėl organizacinių, teisinių ir mokestinių reikalavimų. Jeigu net tik dalis jų norės pradėti prekybinę veiklą, tai vis tiek bus stiprus stimulas apyvartos augimui. 10 |

BiL Lietuva kaimyninės šalies investuotojams turėtų būti patraukli kaip aukšto lygio išsilavinimo, perimtos vakarietiškos verslo kultūros ir sugebėjimo žengti į Rytų rinkas pavyzdys. Jūsų nuomone, kuo mūsų šalis dar galėtų būti įdomi potencialiam lenkų investuotojui? Lenkija yra antras po Švedijos didžiausias užsienio investuotojas Lietuvoje. Taigi, jūs žinote, kaip pritraukti investicijas iš Lenkijos. Tai bendras Lenkijos ir Lietuvos interesas, kad šios bendrovės galėtų dinamiškai vystytis, gauti pelno. Nes tai reiškia mokesčių įplaukas, darbo vietas, o tuo pačiu stiprina abiejų šalių ekonominę poziciją. Tradiciškai manoma, kad laisvos rinkos sąlygomis didžiausios investicinio patrauklumo gerinimo, esančio viešosios administracijos rankose, galimybės nukreiptos į geros teisinės ir reglamentuojančios aplinkos bei geros infrastruktūros užtikrinimą. Kai kalbame apie infrastruktūrą, tai turėčiau priminti, kad nežiūrint Lietuvos vyriausybės pareiškimų, vis dar neišspręstas Mažeikių naftos perdirbimo įmonės logistikos klausimas, tame tarpe geležinkelio atkarpos suremontavimas, kas užtikrintų trumpesnį, o tuo pačiu pigesnį ir greitesnį gatavų produktų transportavimą. Dabartinė situacija blogina įmonės rodiklius. Pati bendrovė optimalizuoja savo veiklą ir tampa efektyvia ir šiuolaikine įmone. Tačiau išorės logistikos klausimas lieka Lietuvos partnerių rankose. Todėl, jei klausiate, kaip Lietuva gali didinti savo patrauklumą investicijų srityje Lenkijos įmonių atžvilgiu, tai galėčiau Jums atsakyti taip – būtina įsiklausyti į jau esamų investuotojų

poreikius, užtikrinti gerą išorinę logistiką bei skaidrią teisinę aplinką. Bendrovių valdybos gali savarankiškai didinti įmonės funkcionavimo efektyvumą, jei kalbame apie „vidaus“ klausimus – darbo organizavimą, technologijas, finansus it taip toliau, tačiau išorinės infrastruktūros klausimas - tai iššūkis, kurio be bendradarbiavimo su Lietuvos administracija negalima įveikti. „Orlen Lietuva“ – tai įmonė, veikianti pagal Lietuvos įstatymus, įdarbinanti Lietuvos gyventojus, mokanti mokesčius į Lietuvos iždą. „Orlen Lietuva“ įnašas į Lietuvos valstybės biudžetą siekia apie 4,5 proc. visų planuojamų įplaukų. Iš kitos pusės – tai bendrovė su Lenkijos kapitalu ir lenkų brandu, todėl šio verslo ekonominė sėkmė yra mūsų bendras, Lenkijos ir Lietuvos, interesas. Portalo CV Market kovą atliktas tyrimas patvirtino, kad „Orlen Lietuva“ yra vienas patraukliausių darbdavių Lietuvoje. Tai įrodymas, kad lenkų investicijos užtikrina geros kokybės darbo vietas. Man sunku duoti patarimus dėl investuotojų pritraukimo į Lietuvą. Galiu tik pasidalinti mūsų, lenkų patirtimi. Lenkijoje kaip užsienio investuotojų pritraukimo instrumentas puikiai pasiteisino specialios ekonominės zonos. Nors pradžioje buvo tam tikros abejonės, ar tikslinga taikyti mokestines nuolaidas užsienio koncernų atžvilgiu, tačiau ilgesnėje perspektyvoje matome, kad tai buvo geras žingsnis. Nuo tokių zonų įkūrimo momento jose buvo investuota 80 milijardų zlotų, sukurta per 180 tūkstančių naujų darbo vietų ir išsaugota 60 tūkstančių jau buvusių. Buvo taip, kad vienas užsienio koncernas, įsikurdamas Lenkijoje, patvirtindavo kitų investorių akyse regiono patikimumą ir pritraukdavo savo subrangovus ir kooperatorius. Tai buvo vadinama sniego kamuolio efektu. Tokiu būdu ekonominiu atžvilgiu greitai išsivystė Vroclavo, Katovicų, Mielco, Torunės, Krokuvos, Žešovo bei kitų Lenkijos miestų apylinkės. Kalbant apie Lenkijos patirtį, būtina pabrėžti, kad vietinės valdžios institucijų angažavimasis bei jų bendradarbiavimas su vyriausybės administracija labai padėjo pritraukti investicijas. Regionų vadovai, vietinių bendruomenių lyderiai įneša savo svarų indelį į rezultatyvų investuotojų pritraukimą. Svarbi administracijos reakcija į ypatingus investuotojų poreikius. Kaip rodo patirtis, ypač svarbus investicijų skaičiaus didėjimo elementas yra reinvesticijos – t.y. rinkoje jau esančių, gamybos pajėgumus didinančių arba veiklos profilį plečiančių investuotojų kitos investicijos. Tikslu pagerinti verslo aplinkos kokybę pastaraisiais metais kiekvienoje vaivadijoje buvo įkurti investuotojų ir eksportuotojų aptarnavimo centrai. Tai vienetai, betarpiškai, vietoje aptarnaujantys potencialius investuotojus ir padedantys lenkų firmoms eksporto veikloje. Sistemingai veikiame geresnės teisės labui, nes biurokratija bei reglamentuojanti ir teisinė aplinka negali per daug riboti, apsunkinti verslininkų iniciatyvų. BiL Lietuvos ir Lenkijos importo-eksporto balansas – pastarosios naudai. Kaip manote, kokių prekių eksportą galėtų suaktyvinti Lietuva? Man sunku nurodinėti produkcijos grupes, kur turėtumėte intensyvinti eksportą. Eksporto galimybės keičiasi

labai dinamiškai priklausomai nuo aplinkos pasikeitimų, o eksporto šansai gludi reakcijoje į tuos pasikeitimus. Šioje vietoje pateiksiu mano nuomone inspiruojantį lenkų pavyzdį, parodantį, kaip paversti aplinkos pasikeitimą šansų rinkoje šaltiniu. Prieš kelis metus, kai Europoje buvo pastebėta tendencija žaliųjų technologijų ir CO2 redukcijos linkme, buvo dvi galimybės – arba reaktyviai reaguoti į aplinkos pasikeitimus ir užsienio rinkoje pirkti technologijas ir sprendimus, arba sustiprinti žaliųjų technologijų lenkų sektorių, kad ir jis galėtų užsidirbti iš naujos tendencijos. Tokiu būdu atsirado Greenevo programa, padedanti lenkų bendrovėms vystyti technologijas ir jas parduoti užsienio rinkose bei buvo paleistas „Ekologinių koncepcijų generatorius – GEKON“, kurio tikslas –finansiškai remti Lenkijos mokslo ir pramonės konsorciumus, ieškančius ir įdiegiančius aplinkai draugiškas technologijas. Apie Greenevo programą, siūlomas technologijas ir jos efektus galima perskaityti interneto svetainėje www.greenevo.gov.pl, tik pridursiu, kad abi programos - tai geras Aplinkos ministerijos, projekto koordinatorės, bendradarbiavimo su privačiomis firmomis bei kitomis ministerijomis ir vyriausybinėmis įstaigomis pavyzdys. BiL Užsimezgęs Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas energetikos srityje. Kaip sekasi plėtoti „Litpollink“ projektą ir kokią reikšmę tai ateityje turės abiem valstybėms? Praeitų metų lapkritį įvyko Lenkijos ir Lietuvos atstovų susitikimas elektros energijos jungties tarp Lenkijos ir Lietuvos projekto įgyvendinimo stadijos klausimais. Susitikime dalyvavo Lietuvos energetikos viceministras Žygimantas Vaičiūnas, Lenkijos ūkio viceministras Dariusz Bogdan bei Europos Komisijos, Regioninės plėtros ministerijos ir projekto vykdytojų abiejose šalyse Litgrid, LitPolLink bei PSE Operator - atstovai. Susitikimo metu buvo pabrėžta projekto svarba abiejų šalių saugumo bei bendro Europos intereso atžvilgiu. Kaip vienas Europos Komisijos iniciatyvos „Baltic Energy Market Interconnection Plan“ elementų šis projektas prisidės prie trijų Baltijos šalių (Lietuvos, Latvijos ir Estijos) integracijos į Europos elektros energijos rinkas. Tada buvo nustatyta, kad abiejose šalyse darbai yra pažengę į priekį ir nėra grėsmės projekto pirmos fazės uždarymui iki 2015 m. pabaigos. 2011 m. gruodžio 1 d. Lenkijos ir Lietuvos perdavimo sistemų operatoriai pasirašė tarpusavio sutartį, apibrėžiančią bendradarbiavimo tarp operatorių jungties projekto įgyvendinimo fazėje principus. Tai patvirtina faktą, kad Lenkija turi bendrą tikslą, kad po 2015 m. ES nebūtų energetinių salų, izoliuotų nuo europietiškų tinklų. Ta pati nuostata galioja ir dujų rinkos atžvilgiu. Lenkija su dideliu susidomėjimu stebi Lietuvos valdžios siekį reorganizuoti dujų rinką tikslu suderinti ją su ES teisės normomis. Lenkija pasiruošusi aktyviai remti šiuos siekius statant Lenkijos ir Lietuvos dujų jungtį, kas užtikrintų dujų tiekimo į Lietuvą diversifikaciją. Labai konkretus pasiūlymas pateiktas Gaz-System bendrovės, tikimės, kad Lietuvos partneriai pasinaudos juo finansiškai remiant Europos Sąjungai. | 11

Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimas plėtojamas prekybos, transporto, turizmo, investicijų bei energetikos srityse

L 12 ||

ietuvos ambasadorė Lenkijoje Loreta Zakarevičienė žurnalui „Best in Lithuania“ trumpai pristatė tolesnius abiejų valstybių bendradarbiavimo žingsnius.

BiL Kokie artimiausiu metu numatyti Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimo tvarumą sustiprinsiantys renginiai? Abiems šalis aktualių temų išties yra nemažai. Tai ne tik bendradarbiavimo plėtojimas prekybos,

transporto, turizmo ar investicijų srityse, bet ir ypatingai daug dėmesio pastaruoju metu susilaukianti energetikos bei energetinio saugumo problematika. Drįstu tikėtis, jog tradicinėmis tapusios „Vilniaus dienos“ kaip jau įprasta, vyks rugsėjo pradžioje Lenkijos uostamiestyje Gdanske. Tiek mūsų sostinės kultūrą pristatantys renginiai, tiek tuo pat metu vykstanti mugė kiekvienais metais susilaukia didelio dėmesio iš Gdansko ir šalia esančių Gdynės bei Sopoto miestų gyventojų pusės. Paragauti lietuviškų patiekalų, nusipirkti amatininkų dirbinių, pasiklausyti lietuvių atliekamų dainų ir pasižiūrėti šokių susirenka tūkstančiai uostamiesčio gyventojų ir svečių. Šiais metais „Vilniaus dienose“ dalyvaus sostinės savivaldybės delegacija bei Lietuvos ambasados Varšuvoje diplomatai. BiL Abiejų valstybių prekybos balansas gerėja. Tiek importas, tiek eksportas 2011 m. šoktelėjo atitinkamai 32,49 proc. ir 16,51 proc. Kokį augimą prognozuojate šiemet? Nepaisant taip vadinamo sunkmečio ir visą Europą apėmusios krizės, Lietuvos ir Lenkijos prekybos apyvarta 2011 m. buvo rekordinė. Apie 2012 metus kalbėti ankstoka, tačiau, įdomumo dėlei, galime palyginti praėjusių ir šių metų pirmojo ketvirčio dvišalės prekybos statistinius duomenis. Per šį laikotarpį Lietuvos ir Lenkijos prekybos apyvarta siekė 2784,9 mln. litų, tačiau Lietuvos prekybos balansas buvo neigiamas (-834,7 mln. litų). Lietuvos eksportas į Lenkiją sudarė 975,1 mln. litų, bet, lyginant su tuo pačiu laikotarpiu 2011 m., sumažėjo 12,3 proc. Lietuvos importas iš Lenkijos siekė 1809,8 mln. litų ir, lyginant su tuo pačiu laikotarpiu 2011 m., padidėjo 19,7 proc. Taigi pirmasis šių metų ketvirtis Lietuvai prekyboje su Lenkija nėra labai palankus. Analitikų nuomone, eksporto apimčių į Lenkiją mažėjimui įtaką daro pasikeitusios sąlygos Lenkijos degalų rinkoje, t.y. sumažėjęs Lenkijos poreikis importuoti degalus iš Lietuvos. Dar kita priežastis – smarkiai svyruojantis zloto kursas, kuris pastaruoju metu yra itin žemas. BiL Lenkijos kapitalo įmonių investicijos Lietuvoje užima 2-ąją vietą. Gal žinote daugiau potencialių investuotojų, kurie jau žvalgytųsi mūsų šalyje? Kuo Lietuva patraukli užsienio investuotojams? Lietuvoje veikia 185 Lenkijos investuotojai. Daugiausia investuojama į rafinuotų naftos produktų gamybą, didmeninę ir mažmeninę prekybą, finansų ir draudimo veiklą, profesinę, mokslinę ir

techninę veiklą bei informacijos ir ryšių sektorių. Norėtųsi paminėti naujausią Lenkijos verslo investiciją Lietuvoje. Tai yra 2011 m. įsteigtas transporto ir krovinių biržos TRANS lietuviškas padalinys su buveine Vilniuje. Šis padalinys aptarnauja Lietuvos, Latvijos ir Estijos rinkas, plečia esamų naudotojų bazę bei ieško potencialių partnerių transporto srityje. Šiuo metu TRANS biržos paslaugomis naudojasi daugiau nei 4 tūkst. įmonių ir 6 tūkst. vartotojų iš Lietuvos. Dar vienas iš naujesnių Lenkijos investicinių projektų Lietuvoje tai IT kompiuterinės įrangos kompanijos „ABC Data“ padalinio Vilniuje atidarymas. Kompanija planuoja investuoti daugiau nei 700 tūkst. eurų. Dėl nedidelės mūsų šalies rinkos Lenkijos investuotojų Lietuvoje nėra daug. Tačiau, kita vertus, galime pasidžiaugti, jog lenkų kompanijos, plėtodamos savo veiklą regione, atidaro savo filialus ir mūsų šalyje. BiL Tarp Lenkijos ir Lietuvos aktyviai vystosi regioninis bendradarbiavimas. Kokie abiejų šalių regionai aktyviausiai bendradarbiauja šiuo lygiu ir kokie vystomi bendri projektai? Neoficialiomis žiniomis, Lenkijoje savo veiklą plėtoja nemažai Lietuvos įmonių, tačiau oficialių duomenų apie jas, deja, nėra daug. Dėl ne visai suprantamų mums priežasčių ne visos Lenkijoje investuojančios lietuviškos kompanijos teikia informaciją apie save bei savo veiklą. Iš to, ką žinome, galime paminėti tokias kompanijas, kaip „Skuba“, „Achema“, „Scope Baltija“. Lenkijos rinka yra patraukli tuo, kad ji didžiausia Vidurio Europoje, tačiau įsitvirtinti joje tikrai nėra lengva dėl didelės konkurencijos. Lenkijoje veikia daugiau nei dvi dešimtys tūkstančių užsienio kapitalo įmonių. Lietuvos ir Lenkijos pasienio regionai nuo seno draugauja ir glaudžiai bendradarbiauja, o tapusios ES narėmis, mūsų šalys sėkmingai naudojasi dar ir šios institucijos teikiamomis galimybėmis. Pavyzdžiui, Lietuvos ir Lenkijos bendradarbiavimo per sieną programa skirta pasienio regionų visapusiškos plėtros skatinimui, ekonominės, socialinės ir teritorinės sanglaudos stiprinimui. Iki praėjusių metų pabaigos paskirstyta daugiau kaip 80 proc. lėšų (iš 71,7 mln. eurų), skirtų įvairių programos projektų įgyvendinimui. Statistikos mėgėjams galiu pasakyti, jog programoje dalyvauja 118 partnerių, iš kurių 58 atstovauja Lietuvą (35 iš Alytaus, 19 iš Marijampolės ir 4 iš kt. regionų) ir 60 - Lenkiją (42 iš Podlaskie ir 18 iš WarminskoMazurskie vaivadijų).

|| 13

Kelių kokybė priklauso nuo bitumo

elių remontas vasarą tampa įprastu vaizdu Lietuvoje. Nors kelininkų darbai neretai trikdo eismą, tačiau laikinus nepatogumus vėliau visada atperka lygi kaip stiklas kelio danga. Lietuvoje turi būti naudojamas ypač kokybiškas bitumas, kuris atlaikytų ypač sudėtingas klimatines sąlygas. Šąlant kelių dangai ir mažėjant temperatūrai bitumas gali pasidaryti trapus ir ištisinė jo danga gali įskilti. Skirtingai nuo klimato zonų, kur nėra didelių ir dažnų temperatūrų svyravimų, Lietuvoje per metus būna daugiau kaip 200 ciklų. Per vieną parą temperatūra iš minusinės pereina į pliusinę ir atvirkščiai, todėl toks dažnas temperatūrų svyravimas ardo kelio dangą. Susidarius plyšiams, į juos patenka vanduo, kuris užšalęs plečiasi ir vis giliau ardo kelio dangą. Vasaros metu asfalto danga įkaista ir

14 |

jos klampa mažėja. Žymiai padidėjus apkrovai, pavyzdžiui, dėl sunkiasvorio transporto eismo, kelio dangoje įsispaudžia provėžos. Labai svarbu, kad didėjant temperatūrai minimaliai sumažėtų bitumo tankis, todėl naudojami specialūs priedai, kurie ženkliai pagerina asfalto kokybę. Asfalto gamyba neįsivaizduojama be bitumo, kurio ženklią dalį Lietuvoje parduoda naftos produktų gamintoja „ORLEN Lietuva“. „Mūsų gaminamą bitumą klientai renkasi dėl mūsų gebėjimo lanksčiai reaguoti į jų poreikius, operatyviai pristatyti aukščiausios temperatūros produktą, pasiūlyti konkurencingas kainas ir transporto paslaugas“, – sako „ORLEN Lietuva“ pardavimų vadybininkas Linas Martinaitis. Bendrovės „ORLEN Lietuva“ gaminamo kelių bitumo vartotojais yra visos pagrindinės kelių tiesimo įmonės Lie-

tuvoje, Latvijoje ir Estijoje. Dalį pagamintos produkcijos įmonė parduoda Lenkijos rinkai. Lietuvos rinkoje per metus parduodama apie 70 tūkst. tonų lietuviško bitumo. Per parą „ORLEN Lietuva“ gali pagaminti iki 1500 tonų bitumo. L. Martinaitis pažymi, kad šiuo metu smarkiai auga polimerais modifikuoto bitumo (PMB) vartojimas. Pati „ORLEN Lietuva“ negamina PMB, tačiau turi galimybę pristatyti polimerais modifikuotą bitumą ORBITON iš „Orlen Asfalt“ Lenkijoje, kuris pasižymi ypatingu atsparumu. „Bendradarbiavimas su koncerno „PKN ORLEN“ bitumo gamybos padaliniu leido nenuvilti Lietuvos kelininkų ir dar kartą patvirtinti, kad „ORLEN Lietuva“ išlieka patikimas bitumo tiekėjas Lietuvos rinkoje“, – sakė L. Martinaitis.

Pagrindiniai bitumo kokybiniai reikalavimai Pagrindinės bitumo ypatybės – tąsumas, lipnumas ir minkštumas – skirtingai pasireiškia įvairiomis eksploatacijos sąlygomis. Atitinkamai taikomi ir kokybės tikrinimo bandymai, kurių metu sudaromos sąlygos, panašios į realias. Bitumo klampumas matuojamas nustatant vadinamąjį penetracijos rodiklį arba adatos įsmigimo gylį esant tam tikrai apkrovai. Toks metodas pasirinktas dėl jo paprastumo ir galimybės palyginti rodiklius ir juos realiai suvokti.

Bitumas buvo pirmuoju naftos produktu, kurį žmogus naudojo jau 3800 metų prieš mūsų erą kaip statybinę medžiagą

Bitumas – tai medžiaga, gaminama iš likutinio produkto gudrono – oksidacinio proceso metu. Keičiant oksidinimo režimus gaunamos įvairios bitumų rūšys: keliams tiesti, stogų dangai gaminti, statyboms

„ORLEN Lietuvai“ suteiktas gamybos kontrolės sistemos sertifikatas patvirtinantis, kad bendrovė tiekdama rinkai kelių bitumą, laikosi visų gamybos kontrolės nuostatų. Visa bitumo produkcija atitinka pačius griežčiausius Europos Sąjungos standartus ir kokybinius reikalavimus

Geriausiais laikomi bitumai, kurie, esant tam tikrai penetracijai, turi maksimaliai įmanomą tąsumą ir aukštą minkštėjimo temperatūrą, o taip pat geras lipnumo ir klijuojančiąsias savybes. Kelių bitumas esant plačiam temperatūrų diapazonui turi tvirtai laikytų skaldą nuo ištrupėjimo. Geras sukibimas su sausais ir drėgnais įvairių medžiagų paviršiais ypač svarbus tiesiant kelių dangas. Trapumo temperatūra. Jai esant bitumai suyra nuo trumpalaikės apkrovos. Kuo žemesnė trapumo temperatūra, tuo geresnė kelių bitumo kokybė. Nutarta rodikliu laikyti tokią temperatūrą, kuriai esant bitumo, užpilto ant plieninės plokštelės, sluoksnyje atsiranda plyšys per visą sluoksnio gylį. Tąsumas. Bitumų tąsumas charakterizuojamas atstumu, kuriuo galima ištempti bitumą iki siūlo nenutrūkstant. Šis rodiklis rodo bitumų konsistenciją (tirštumą) ir lipnumą. Kuo žemesnė temperatūra, tuo mažesnis tąsumas.

www.orlenlietuva.lt | 15

www.pot.gov.pl nuotraukos

Lenkija iš arčiau

enkija įsikūrusi Europos širdyje. Varšuvą (Warszawa) nuo kitų Europos miestų teskiria kelių valandų atstumas: iki Paryžiaus ir Londono – apie 2 val. skrydis lėktuvu, iki Vienos ar Berlyno – kiek daugiau nei valanda. Greitas susisiekimas galimas dėl tarptautinių kelių ir geležinkelių. Svečių laukia pusė milijono nakvynės vietų, tūkstančiai restoranų, šimtai pasilinksminimo vietų. Lenkija – saugi ir draugiška atvykėliams šalis, tai patvirtina oficiali tarptautinė statistika. Pagal bankomatų tinklo prieinamumą Lenkija užima 8 vietą Europoje. 94 procentus šalies dengia mobiliojo ryšio tinklas. Lenkijoje galima rasti bemaž viską: nuo kalnų, smėlėtų paplūdimių, švarių ežerų, neįžengiamų girių iki pasaulinio garso paveldo paminklų ir geranoriškų žmonių. Šalies klimatas vidutinis, o žmonės šilti ir svetingi. Susitikti su kultūra kviečia tūkstantmečius skaičiuojantys miestai, o kaimuose galima pailsėti nuo triukšmingos civilizacijos. Visa tai papildo besikeičiantys žavingi kraštovaizdžiai. Gamta ir yra didžiausias Lenkijos privalumas. Laukinė, nesugadinta, 16 |

Gdanskas

tokia įvairialypė, kokia gali pasidžiaugti tik keletas Europos ir pasaulio valstybių, o be to - visuotinai prieinama. Turistai tai vertina. Jų skaičius nuolat auga, XX a. pabaigoje Lenkija pagal turistų skaičių užėmė 9 vietą pasaulyje. Lenkija – rojus aktyvaus poilsio mėgėjams, mėgstantiems keliauti pėsčiomis, baidarėmis ar dviračiais. Tokiam poilsiui palankiausias metas – pavasaris ir vasara nuo gegužės iki rugsėjo. Paprastai šiltas ir sausas rugsėjis bei spalis vadinami „auksiniu lenkišku rudeniu”. Svetingas pajūris Lenkija didžiuojasi vienu ilgiausių Europoje pajūriu, plačiais ir smėlėtais paplūdimiais. Kranto linija įvairialypė: vaizdingus, aukštus, net keliasdešimt metrų siekiančius skardžius keičia plačios ir plokščios kopos. Dėl gausių pušynų ir jodo dalelyčių pajūrio oras turi gydomųjų savybių, todėl Baltijos pajūryje gausu ištisus metus lankomų gydyklų. Ypač populiarus Kolobžegas (Kołobrzeg), galintis pasigirti jau nuo

XVII a. eksploatuojamais gydomaisiais mineralinio vandens šaltiniais. Baltijos jūros paplūdimiuose esama privačių, saugomų pliažų, vandens čiuožyklų, tinklinio aikštelių, vandens motociklų, baidarių, vandens slidžių nuomos punktų ir spalvingų pajūrio promenadų su kavinaitėmis ar žuvų kepimo kioskais. Tačiau nesunku rasti ir laukinių, nuošalių vietelių, kur ankstyvą rytą gali nusišypsoti laimė aptikti tikrą lobį – gabalėlį

Lenkijos pajūris. Sopoto molas

gintaro. Turistų laukia vaizdingi uostai, seni jūrų švyturiai bei toli į jūrą nusidriekę mediniai tiltai – molai. Garsiausias ir vienas ilgiausių Europoje - Sopoto tiltas. Baltijos turtai Baltijos pajūryje turistų laukia madingi gyvenimu pulsuojantys kurortai – Miendzyzdrojė (Międzyzdroje), Ustronė (Ustronie), Mielnas (Mielno), senoviniai miestai ir miesteliai – Šcecinas (Szczecin), Gdanskas (Gdańsk), Sopotas (Sopot), Kamień Pomorski bei maži žavūs žvejų kaimeliai. Lenkijos pajūryje galima aplankyti du nacionalinius parkus. Volino nacionalinis parkas plyti didžiausioje Lenkijos saloje – Voline (Wolin). Parke saugoma nuostabaus grožio skardžių pakrantė ir jūriniai ereliai. Slovinski (Słowiński) nacionaliniame parke, įtrauktame į UNESCO biosferos rezervatų sąrašą, plyti didžiausios Vidurio Europoje slenkančios kopos, kurių aukščiausia siekia 40 metrų. Aktyviausios kopos pajuda po 10 m per metus. Svarbiausias regiono turistinis centras Leba (Łeba), kurios istorija siekia XIII a., XVI a. buvo visiškai sugriauta audrų ir užpustyta smėlio. Atstatyta iš naujo gyvenvietė puikiai tinka kelionės smėlio takais pradžiai. Išskirtinė vieta – Helio (Hel) pusiasalis. Siaurą (vidutiniškai 200 m pločio) neriją iš abiejų pusių skalauja vanduo, todėl čia vyrauja du mikroklimatai: šiaurinę dalį, kur nuolat pučia stiprus vėjas, mėgsta banglentininkai, tuo tarpu pietinėje dalyje plytinčioje kopų ir miškų apsuptoje įlankoje paprastai ramu ir šilta. Lenkijos pajūryje atostogaujantiems nuotykių ieškotojams yra ką veikti. Galima išsinuomoti akvalangą ir panerti pasižvalgyti po nuskendusių laivų liekanas, paplaukioti stilizuotais vikingų laiveliais ar šiuolaikiškais katamaranais. Pajūrį apraizgiusios pėsčiųjų ir dviratininkų trasos, taip pat daug kur galima jodinėti.

Mozūrai

Tūkstančio ežerų kraštas Mozūrai (Mazury) Į pietus nuo pajūrio plyti neaprėpiamas ežerų kraštas – Mozūrai, kuriame sukaupta ketvirtadalis Lenkijos ežerų vandens. Čia telkšo ir didžiausias Lenkijos ežeras Sniardvy (Śniardwy), primenantis nedidelę jūrą. Sujungti upėmis ir kanalais ežerai sudaro populiariausią Lenkijoje irkluotojų trasą – Didžiųjų Mozūrų ežerų kelią. Mozūrai, tai ir vasarinis Mikolaikų (Mikołajki), Gižycko (Giżycko) ar Vengoževo (Węgorzewo) prieplaukų klegesys, linksmos užeigėlės, sportiniai renginiai ir festivaliai. Laivu sausuma Viena iš viešnagės Mozūruose įdomybių – kelionė Elblongo (Elbląg) kanalu. Elblongo kanalas – vienas vertingiausių Lenkijos konstrukcinių paminklų, pastatytas 18481876 m. Tai vienintelis tokio tipo vandens kelias Europoje. Juo keliaujama laivu per sausumą! Teritorijos paviršių lygis skiriasi 100 metrų, todėl skirtumui įveikti pastatyta unikali nuožulniosios plokštumos sistema. Laivai pervežami sausuma platformomis ant bėgių. Plokštumos yra nuo 350 iki 550 m ilgio ir primena milžiniškus sielius. Platformų kelias driekiasi per miškus ir ežerus. Kelionė į vieną pusę trunka apie aštuonias valandas. Kanalas jungia du gana didelius miestus – Ostrudą (Ostróda) ir Elblongą. Kašubai (Kaszuby) Į vakarus nuo Mozūrų įsikūręs dar vienas įdomus regionas – Kašubai. Čia nėra didelių turistinių centrų ar garsių renginių. Kašubai – ideali vieta šeimoms su mažais vaikais, keliautojams su nameliais ant ratų ar palapinėmis. Vietovėje gausu švarių ir vaizdingų ežerų bei upių, o dėl neįprastos geologinės struktūros dalis regiono vadinama Kašubų Šveicarija. Raukšlėtos kalvos, vaizdingos lygumos ir daubos sudaro beveik kalnų kraštovaizdį. Vasarą čia galima plaukioti

ežeruose, stebėti gervių pulkus, o žiemą… slidinėti. Nacionaliniai parkai ir gamtos rezervatai Lenkijoje įregistruoti 23 nacionaliniai parkai. Juose saugoma nepakartojama pajūrio, ežerų, miškų, upių, kalnų ir kt. vietovių gamta. Septyni parkai: Slovinskio, Belovežo, Kampino, Babia Guros, Karkonošės, Tatrų ir Beščadų įrašyti į UNESCO biosferos rezervatų sąrašą. Parkuose leidžiama lankytis turistams, ten jų laukia 2,5 tūkst. km pėsčiųjų, dviratininkų, raitelių ir vandens kelių. Be to Lenkijoje yra per šimtą kraštovaizdžio parkų ir virš tūkstančio gamtos rezervatų. Kai kuriuose iš jų galima pamatyti natūraliai gamtoje gyvenančius stumbrus, šernus ar elnius. Vandens sportas Lenkijos ežeruose ras ką veikti įvairiausių rūšių vandens sporto mėgėjai. Čia veikia gerai įrengti paplūdimiai, gausu vandens sportui reikalingo inventoriaus nuomos punktų. Lenkijoje pažymėta per 2000 įvairaus sudėtingumo nusileidimo nereguliuojamomis upėmis trasų. Jokia kita turizmo sritis nėra tokia populiari ir prieinama visiems, taip pat tinkama šeimoms. Tokią pramogą galima organizuotis patiems arba dalyvauti suorganizuotame renginyje. Populiariausia Lenkijoje baidarių trasa – nusileidimas Krutynės (Krutynia) upe Mozūruose. Beveik 100 km ilgio upė prateka pro daugybę nuostabaus grožio ežerų. Ne mažesnio populiarumo sulaukia ir baidarių trasos Brdos (Brda) upe Pojezieže Bytovskie (Pojezierze Bytowskie) ir Tucholsko šile (Bory Tucholskie), Radunės (Radunia) upe Kašubuose, Dravos (Drawa) upe Pojezieže Dravskie (Pojezierze Drawskie), Suvalkų krašto upėmis. Tatrai (Tatry) Aukščiausia Karpatų kalnų grandinė – Tatrai. Norint įvertinti jų grožį, nereikia kopti į viršūnę, užtenka pasivaikščioti vienu iš slėnių: Košcielskio (Dolina Kościeliska), Chocholovskio (Dolina Chochołowska) ar Rybi Potok (Dolina Rybi Potok). Lenkijos Tatrai skirstomi į Aukštuosius ir Vakarų. Aukštuosiuose reikia daugiau patirties, bet nors kartą įveikę Orlia Perč (Orla Perć) trasą, įkopę į Košcielco (Kościelec) ar aukščiausią viršūnę – Rysy (2499 m virš jūros lygio), nepamirš šios vietos visą gyvenimą. Aukštuosiuose Tatruose galima pamatyti aukščiausią Lenkijos krioklį – Vielka Siklava (70 m) ir keliasdešimt

Laivu sausuma. Elblongo kanalas

| 17

giausios pilys buvę Bobolicuose (Bobolice), Mirove (Mirów), Olštine (Olsztyn), Tenčine (Tęczyn) ir Ogrodzience (Ogrodzieniec). Teritorija, kurioje išsidėstęs Erelių lizdų takas, vadinasi Krokuvos-Čenstakavos aukštuma (Jura Krakowsko-Częstochowska). UNESCO sąrašo objektai Dešimt Lenkijos vietovių įtraukta į UNESCO pasaulinio paveldo Tatrai Kelionės žirgais sąrašą. Iš jų keturi miestai, viena pilis, du vienuolynai, koncentraciPo Beščadų nacionalinį parką galima jodinėpoledynmečio ežerų, raibuliuojančių smajos stovyklos muziejus, technikos ti ramiais ir ištvermingais huculų arkliukais. ragdinėmis ir dangaus žydrumo bangomis. paveldo objektas ir… giria. Laukų ar kalnų keliuose jų nebaido automoDidžiausias ir bene lengviausiai turistams Pirmasis UNESCO paveldo sąrašas sudarybiliai, arklius galima girdyti švariuose ežeruopasiekiamas kalnų ežeras – Morskie Oko tas 1978 m. Anuomet į šį prestižinį sąrašą se ar upeliuose. Įvairiuose Lenkijos kampe(34,9 ha). pateko tik 12 vertingiausių pasaulio objektų, liuose ištisus metus vyksta žirgų mylėtojams Vakarų Tatrai saugesni ir draugiškesni turisvienas iš kurių – Krokuva. skirti renginiai. tams. Čia daugiau erdvės, žalumos ir grotų. Beveik kiekvienoje Tatrų trasoje, jei pasiKrokuva (Kraków) Pilys seks, galima pamatyti į Raudonąją knygą įraSenoji Lenkijos sostinė, tūkstantmečius Turistiniai maršrutai Lenkijoje sudaryti taip, šytas laukines ožkas ir švilpikus. skaičiuojanti Krokuva, be abejonės, vienas kad būtų galima ne vien grožėtis gamta, bet gražiausių Europos miestų. Jame išlikę viir susipažinti su istorijos ir kultūros paminBeščadai (Bieszczady) duramžius siekiantys senamiesčio pastatai. klais: viduramžių pilimis, barokiniais dvarais, Rudenį grožiu stebina Rytų Karpatų kalnų Kai kurie, pvz. Šv. Vaitiekaus bažnyčia Cendidikų rezidencijomis, šventovėmis, skansegrupė Beščadai. Rugsėjį ir spalį raudonai trinėje turgaus aikštėje arba Šv. Andžejaus nais ir paslaptingais dar prieš mūsų erą stanusidažo bukais apaugusios kalnų pašlaitės, bažnyčia Grodska gatvėje pastatytos dar tytais statiniais. spalvų margumynu pasitinka aukštikalnių ankstyvaisiais viduramžiais, X-XI a. Lenkijos šiaurėje išlikę XIII ir XIV a. kryžiuopievos ir laukymės. Krokuva – studentų miestas: dvylikoje aukščių statytos pilys. Garsiausia - Malborko Beščadai – vienintelė tokia didelė Lenkijos tųjų mokyklų mokosi per 100 tūkstančių stu(Malbork) tvirtovė su ir šiandien pagarbos teritorija, kurioje gamta tarsi nepaliesta dentų, taigi vienas seniausių Lenkijos miestų vertais milžiniškais taisyklingų formų gyžmogaus, vėl atgavusi pirmapradę pusiausyra vienas jauniausių savo dvasia. Krokuvoje nybiniais mūrais. Bytomo (Bytom), Gnievo vyrą. Ankstyvą rytą čia galima sutikti pulkelį veikia vienas iš seniausių Europoje, 1364 m. (Gniew) arba Golubio-Dobžino (Gołub-Dostirnų, Karpatų elnių ar vienišą briedį, išvysįkurtas Jogailaičių universitetas. brzyń) pilyse vasarą vyksta riterių turnyrai, ti danguje sklandančius sakalus, vanagus, Miesto širdis – Turgaus aikštė, didžiausia į kuriuos susirenka riterių brolijos iš visos suopius ar kilniuosius erelius. viduramžių aikštė Europoje. Bene kiekvieEuropos. name senoviniame mūrinuke veikia kavinė, Lenkijos pietuose verta aplankyti unikalų Ant balnelio ar balno restoranas, galerija, muziejus ar parduotuvė. Erelių lizdų taką – keliasdešimties XIV ir XV Didžiąją dalį pakrantę, ežerus, žemumas ir Sukenicoje, kaip ir XIII a. šurmuliuoja suvea. pilių ir gynybinių bokštų griuvėsius. Dalį kalnus apraizgiusių turistinių kelių galima nyrų – liaudies meno ir gintaro papuošalų jų pastatė Kazimieras Didysis, kitos priįveikti dviračiu arba ant arklio. Šalyje pažypardavėjai. klausė lenkų kunigaikščiams ir vyskupams. mėta per 5 tūkst. dviračių takų, vedančių Švč. Mergelės Marijos bazilikoje galima apŠiandien iš pilių belikę griuvėsiai vaizdingai per nacionalinius ir kraštovaizdžio parkus, žiūrėti didžiausią ir vieną įspūdingiausių Eususilieja su kraštovaizdžiu. Bene įspūdinapjuosiančių ežerus, kylančių į pajūrio kopas ropoje viduramžių laikų altorių, išskaptuotą ir kalnų viršūnes, besidriekiančių upių slėniais, kertančių įdomius miestelius ir didelius miestus. Dar įdomiau pažinti Lenkiją sėdint balne. Jodinėjimas Lenkijoje labai paplitęs – nieko keista, žirgai nuo seno artimi lenkų širdžiai. Šie gyvūnai tarnavo jiems ir kelionėje, ir medžioklėje, ir mūšio lauke. Lenkai garsėjo kaip puikūs raiteliai, o žirgai nuo amžių Lenkijoje buvo tokie populiarūs, jog žodžio „arklys” reikšmė vienoje iš pirmųjų lenkiškų enciklopedijų (1746 m.) buvo: „koks yra arklys, kiekvienas mato”. Šiandien lenkų žirgai žinomi visame pasaulyje, o į arabų žirgų aukcionus atvyksta garsiausi pasaulio kolekcininkai. Malborkas 18 |

Krokuva

dijų sostinę. Pagal Italijos pavyzdžius pastatytas miestas pelnytai vadinamas renesanso perlu.

Vieličkos druskų kasyklos

Vito Stvošo iš liepos medžio. Į UNESCO sąrašą taip pat įtraukta greta Turgaus aikštės stūksanti Vavelio pilis - Lenkijos valdovų ir karalių rezidencija (nuo X iki XVI a.). Šalia Vyslos ant kalvos pastatyta pilis ne kartą perstatinėta, šiuo metu joje susipina romanų, gotikos ir renesanso stiliai. Krokuva garsi dar viena išskirtine vieta – XIV amžiaus žydų kvartalu, kadaise buvusiu atskiru miestu – Kazimiežu. Tai antras pasaulyje (po Prahos Juzefovo) toks didelis ir vertingas judaizmo paveldo ansamblis, kurį sudaro sinagogos, nedideli namukai ir XVI a. žydų kapinės. Vielička (Wieliczka) Kai kurie turistai atvyksta į Lenkiją tik norėdami aplankyti Vieličką - seniausias pasaulyje veikiančias druskos kasyklas. Nuo XIII a. joje be pertraukos kasama druska, tiesa, dabar jau ne komercinėms reikmėms. Šiandieninė kasykla, 350 km ilgio požeminių takelių labirintas, iš kurių lankytojams galima apžiūrėti 2 km. Trasa eina per 20 kamerų, išsidėsčiusių trijuose lygiuose, nuo 64 iki 135 metrų gylyje po žeme, pro ežerus, koplyčias su druskos skulptūromis, bareljefais ir sietynais. Kasyklose taip pat yra požeminis paštas, restoranas, kinas ir net… teniso kortai. Didžiosiose požeminėse salėse vyksta koncertai, teatro spektakliai, puotos. Kasyklų oras turi gydomųjų savybių, todėl penktame lygmenyje (211 m po žeme) įrengta sanatorija alerginiams susirgimams ir astmai gydyti. Kalvarija Zebžidovska (Kalwaria Zebrzydowska) Keliasdešimt kilometrų nuo Krokuvos įsikūrusi dar viena nepaprasta vieta – Kalvarija Zebžidovska esanti Marijos kulto šventovė, sukurta Jeruzalės kryžiaus kelio pavyzdžiu. Šventovės idėja kilo XVII a. gyvenusiam Krokuvos vaivadai Mikolajui Zebžidovskiui, įžvelgusiam apylinkių kalvų panašumą į Jeruzalę. Iš pradžių pastatytas vienuolynas ir bažnyčia bernardinams, vėliau iškilo visa eilė statinių, įkvėptų Jeruzalės originalų. Vienas

Belovežo giria (Puszcza Białowieska) UNESCO sąraše puikuojasi Belovežo giria – didžiausias natūralus miškų masyvas Europoje, paskutiniai žmogaus nepaliestos girios likučiai su kituose miškuose neaptinkama augalijos ir gyvūnijos Varšuvos pilis įvairove. Belovežo nacionalinis parkas paskelbtas Biosferos reiš kalnų tapo Golgota, kitas – Alyvų kalnu, zervatu ir pagerbtas Europos dio upė – Cedronu. Apylinkių kalvose ir upės plomu. Girioje veisiasi didžiausi Europos žinpakrantėje išsibarstę koplyčios ir bažnytėduoliai stumbrai, auga net 26 rūšys medžių lės. Didžiosios savaitės metu prieš Velykas ir 56 rūšys krūmų. Vidutinis medžių amžius čia vaidinama Viešpaties kančios misterija. siekia 126 metus. Varšuva Į UNESCO sąrašą taip pat įtraukta Varšuva. Žvelgiant į miestą sunku patikėti, kad per II pasaulinį karą jis buvo praktiškai sulygintas su žeme. Kadaise vadinta „Šiaurės Paryžiumi”, didžiavusis XII a. pastatais, Varšuva buvo visiškai subombarduota. Gynybinių sienų juosiami spalvingi mūriniai namai, bažnyčių bokštai, Karalių rūmų smailė – visa tai atstatyta pokario metais. Varšuvos senamiestis įtrauktas į UNESCO sąrašą kaip tikslios rekonstrukcijos, išsaugant originalius statinių fragmentus, pavyzdys. Tarp stiklinių dangoraižių ir plačių judrių gatvių Varšuvoje galima aptikti restauruotus rūmus, senovinius namus ar ištisą rekonstruotą su visais statiniais gatvę, pvz. Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat ar Aleje Ujazdowskie. Sostinė didžiuojasi savo parkais, o ypač – puikiosiomis Lazenkomis – XVIII a. architektūros ir parko ansambliu. Dar viena Varšuvos įdomybė – socrealistinė komunizmo laikų architektūra. Bene garsiausias (ir aukščiausias Lenkijoje) pastatas - šeštame XX a. dešimtmetyje Sovietų sąjungos architekto suprojektuoti Kultūros ir mokslo rūmai. Torūnė ir Zamoscė (Toruń i Zamość) Į UNESCO sąrašą įtraukti dar du miestai – Torūnė ir Zamoscė. Torūnė, Mikalojaus Koperniko gimtasis miestas, garsėja daugiau nei 300 Europos meno istorijai svarbių paveldo objektų. Turgaus ir jį kertančių gatvių struktūra išliko nepakitusi 700 metų. Torunė yra žymi ir savo Krzywa Wieża (Kreivuoju bokštu), pastatyta XII-XIV a. sandūroje ir pakrypusia į šoną panašiai kaip Pizos bokštas. Kiek jaunesnę už Torūnę, Zamoscę XVI a. įkūrė magnatas Janas Zamoiskis kaip savo latifun-

Kita 2002 m. į UNESCO sąrašą pakliuvo dvi bažnyčios: Svidnicos (Świdnica) ir Javoro (Jawor). Tačiau savo eilės dar laukia kelios kitos vietos, pvz. Gdanskas – tūkstantmetis miestas su didžiausiu šalyje senamiesčiu, projektuotu ir dekoruotu garsiausių Europos architektų. Keliaujant po Lenkiją nevalia aplenkti Vroclavo (Wrocław). Prie Odros įsikūręs miestas išvagotas kanalų, turi 12 salų ir keliasdešimt tiltų. Miesto turtus ir charakterį lėmė strategiškai patogi vieta – ties nuo seno gyvavusių prekybos kelių sankryža. Vroclavas didžiuojasi vienu didžiausių viduramžių Lenkijos gotikinės sakralinės architektūros ansambliu. Taip pat būtina aplankyti prie Vyslos įsikūrusį Kazimiež Dolny (Kazimierz Dolny) – dailininkų ir fotografų nepaprastai mėgstamą miestelį. Kadaise pro miestą vedė svarbus prekybos kelias ir turtingi pirkliai Kazimieže statėsi nuostabaus grožio, meniškai dekoruotus mūrinius namus. Šiandien miestelis primena savitą miesto skanseną. Kazimiežo Turgaus aikštė – tai ne tik architektūros perlas, bet ir šurmuliuojanti, linksma vieta, kur galima nusipirkti rankdarbių ir garsiųjų Kazimiežo kepinių.Vasarą Kazimieže vyksta Lenkijos kapelų ir liaudies dainininkų festivalis. Informaciją pagal www.poland.gov.pl parengė Lenkijos institutas Vilniuje (www.lenkijosinstitutas.lt)

www.lenkijosinstitutas.lt | 19

25 000

kabelių rūšių

ELE-FONIKA Kable grupė (TF Kable) yra viena iš pirmaujančių kabelių ir laidų gamintojų pasaulinėje rinkoje. Lenkijos kapitalo įmonė, užimanti trečią vietą Europoje, pasižymi dideliu vystymosi potencialu, jungianti geras kabelių gamybos tradicijas bei novatoriškus techninius sprendimus. Gaminami produktai eksportuojami į daugiau nei 80 šalių. TELE-FONIKA Kable grupės gaminių asortimentas susideda iš 25 tūkst. rūšių kabelių. Įmonę sudaro 9 komercinės bendrovės, atsakingos už produktų platinimą visame pasaulyje, 7 gamyklos (penkios Lenkijoje, viena Serbijoje, viena Ukrainoje) bei fabrikas 20 |

Bukovne (Lenkija), kuriame apdorojamos kabelių atliekos. TELE-FONIKA Kable grupė mini steigimo 20-metį ir norėtų padėkoti visiems TELE-FONIKA Kable partneriams ir klientams, bendradarbiavusiems šiuos du dešimtmečius. Klientų, tiekėjų, bankų, švietimo įstaigų ir daugelio kitų institucijų dėka, buvo sukurtas stiprus, atpažįstamas įmonės ženklas pasaulyje, kuris asocijuojasi su solidumu ir dinamiška plėtra. Per šiuos dvidešimt metų, TELE-FONIKA Kable sustiprino kabelių pramonės šaką. Plečiamą gamybos pramonę sudaro elektros

energijos, telekomunikacijų, geležinkelių infrastruktūros ir statybos, kalnakasybos, laivų statybos, automobilių ir pramonėje naudojamų kabelių asortimentas. Ypatingų klientų skaičiaus augimas – geriausias aukštos gaminių kokybės pripažinimo įrodymas. Sukurti ir išlaikyti šį pasitikėjimą – didžiausias įmonės pasiekimas per pastaruosius dvidešimt metų.

www.tfkable.com

Grėsmė ar neišnaudota galimybė? Kartais ekonominės prognozės gali būti niūrios. Tačiau Deloitte tiki, kad išlieka tie, kurie planuoja savo sėkmę, drįsta ieškoti naujų galimybių bei inovatyvių sprendimų. Mūsų sėkmę lemia mūsų klientų sėkmė, prie kurios prisidedame naudingomis ir objektyviomis įžvalgomis, tarptautine patirtimi ir bendromis vertybėmis. Apsilankykite www.deloitte.lt. Planuokime sėkmę kartu.

Auditas – Mokesčių ir teisės paslaugos – Finsansų konsultacijos – Verslo konsultacijos – Rizikos valdymas

Estetika ir ekonomiškumas

alex Metal siūlo kompleksinius sprendimus ir sistemas, skirtas gyvenamųjų namų, pramoninių pastatų ir žemės ūkio statinių statybai.

Turime penkias gamybos įmones. Mūsų įrenginių parką sudaro modernios gamybos linijos, kurios užtikrina idealius gaminio parametrus – tai patvirtina sertifikatai. Gamybai naudojame geriausias žaliavas, kurių įsigyjame iš didžiausių tarptautinių koncernų Arcelor, Corus.

Suprantame mūsų klientų reikalavimus ir atsiliepiame į juos. Svarbiausi dalykai mums yra kokybė, estetika ir ekonomiškumas, todėl mūsų gaminiai jau pelnė pripažinimą Lenkijoje, Lietuvoje, Latvijoje, Estijoje, Baltarusijoje, Ukrainoje, Čekijoje, Slovakijoje ir Švedijoje.

22 |

Investicija į statybą yra svarbus sumanymas – čia pirmenybė turi būti teikiama kokybei, ekonomiškumui ir estetikai. Atsižvelgdami į tai, sukūrėme tris gaminių linijas – daugiasluoksnių plokščių ( angl. sandwich panel) variantus: BALEXTHERM-PU – daugiasluoksnės plokštės su metalo apkala ir poliuretano užpildu (dar vadinamos daugiasluoksnėmis poliuretano plokštėmis), PWS ir PWD – daugiasluoksnės plokštės su metalo apkala ir putų polistireno užpildu (daugiasluoksnės poliuretano plokštės) ir BALEXTHERM-MW – daugiasluoksnės plokštės su mineralinės vatos užpildu (daugiasluoksnės mineralinės vatos plokštės). Projektuodami šias daugiasluoksnes plokštes daugiausiai dėmesio skyrėme gaminių su pačiomis geriausiomis techninėmis savybėmis kūrimui. Suprojektavome ir įdiegėme nepakei-

čiamus gaminius tiems, kuriems reikia greitai padidinti savo sandėliavimo plotus arba išplėsti gamybos cechą. Angaras ZET yra modulinė konstrukcija, kurią galima sumontuoti statybos aikštelėje be jokių specialiosios ar sunkios įrangos. Patyrusi montuotojų grupė 500 m2 ploto angarą gali sumontuoti per 24 valandas. Galime pasiūlyti visą gaminių, reikalingų gyvenamųjų namų statybai, asortimentą: skardines čerpes, trapecinę skardą, lygią skardą, membranas, latakus, stogdengių gaminius ir kitus stogų įrengimo reikmenis.

www.balexmetal.lt

BIZEA

profesionalūs įrankiai – profesionaliam darbui

Lietuvoje veikiančios UAB BIZEA ištakos siekia garsius užsienio koncernus: vokiečių BEA ir lenkų BIZON. Tad nenuostabu, kad per lietuvių bendrovę regioną pasiekia ne tik aukštos kokybės gaminiai, bet ir perteikiama per daugelį metų sukaupta patirtis. Apie veiklos specifiką kalbamės su BIZEA generaliniu direktoriumi Juozu Liaudansku.

BiL Papasakokite plačiau apie užsienio partnerių santykį su Jūsų vadovaujama įmone. Lenkijoje veikia bendra Vokietijos-Lenkijos įmonė BIZEA, kurios 50 proc. akcijų turi garsus vokiečių koncernas BEA, 2010 m. šventęs 100 metų jubiliejų, ir 50 proc. - lenkų gamykla BIZON, šių metų gegužės 25d. šventusi 20 metų jubiliejų, kurios 100 proc. akcijų valdo ponas Piotras Komierowski. Lietuvoje veikiančios UAB BIZEA po 25 proc. turi du fiziniai asmenys: aš ir jau minėtas P. Komierowski. Likusi akcijų dalis priklauso garsiam vokiečių-lenkų koncernui., kuriam, kaip jau minėta, atstovauja P. Komierowski. Kaip suprantate, bendrovės valdymas sukoncentruotas dviejų asmenų rankose, kas leidžia greitai ir efektyviai spręsti tam tikrus klausimus bei priimti racionalius sprendimus.

24 |

BiL Kokią produkciją rinkai tiekia UAB BIZEA? Mūsų bendrovė užsiima prekyba BEA ir BIZON bendrovių gaminiais. Prekiaujame BEA koncerno pneumatiniais instrumentais, skirtais šūvio pagalba ką nors sujungti. Visa ši įranga pagaminta BEA koncerne Vokietijoje, pasižyminčia ypač aukšta kokybe. Tai įrankiai padėklams kalti, baldų gamybai, kur naudojamos stambios ir smulkios sąsagos, taip pat durų, langų gamybai, - visur, kur reikia greitai ir profesionaliai sujungti įvairias dalis ir detales. Prekiaujame apie 2500 rūšių pistoletais. Mūsų bendrovė taip pat prižiūri ir remontuoja šiuos prietaisus. Kadangi įrankiai skirti profesionalams, jų neparduodame prieš tai nenuvykę į vietą, nesuteikę galimybės išbandyti. Pirkėjui detaliai paaiškiname įrankių

eksploatacijos sąlygas, paruošiame pirminiam naudojimui. Tokiems įrankiams reikia tvirtinamųjų detalių, kurių apie 90 proc. pagamintos koncerne BIZON. Kad galėtume geriau įsivaizduoti šios gamyklos apimtis, pasakysiu, kad per mėnesį ji pagamina apie 1200 t įvairių tvirtinamųjų detalių. Šiandien BIZON - didžiausia Europoje vinių ir kabių gamykla.

Prieš kelerius metus investavome, kad užtikrintume sklandų prekių priėmimą, vežimą, paskirstymą. Kasdien į įmonę atvyksta po du kurjerių ekipažus. Transportas su klientų prekėmis išvyksta 16 val., o kitą dieną iki 12 val. klientas jau gauna prekę net atokiausiame šalies kampelyje. Galiu drąsiai tvirtinti, kad tiekimas ir logistika mūsų įmonėje surikiuoti preciziškai.

BiL Kaip pavyko užmegzti kontaktus su tokiais užsienio partneriais, kurių gaminių kokybe jau niekas neabejoja?

BiL Gana originaliai dalyvaujate parodose, pasakokite savo koncepciją.

Prieš 15 metų gaminome impregnuotos medienos gaminius, kuriems reikėdavo būtent tokių tvirtinamųjų detalių. Jau anksčiau dalį instrumentų pirkdavome iš vokiečių, o vėliau, kai BEA sukūrė bendrą įmonę su BIZON, kontaktus palaikėme dar intensyviau. Todėl man tartis dėl lietuviškosios BIZEA įkūrimo, žinant bendrovės veiklos esmę ir filosofiją bei pritraukti investicijas buvo kur kas lengviau. Be to, su ponu P. Komierowski esame pažįstami apie 20 metų, todėl mus sieja ne tik dalykiniai santykiai, bet ir gili abipusiško pasitikėjimo dvasia.

BiL Tokiems prietaisams aptarnauti reikia aukščiausio lygio darbuotojų. Kaip keliama jų kvalifikacija? Kasmet du kartus specialistai vyksta tobulinti žinių į centrinę BIZEA įmonę Varšuvoje. Taigi žinios iš esmės atnaujinamos kas pusmetį, jau nekalbant apie nuolatines konsultacijas.

Pati paroda vainikuoja kelių mėnesių darbą. Jei paroda vyksta kovo pabaigoje, tai jau nuo sausio vidurio dirbame su potencialiais klientais, darome specialius vizitus su pakvietimais į parodą. Organizuojame įvairias akcijas ir nuolaidas, ieškome įvairių pakvietimų formų. Parodose belieka su klientais išgerti kavos, pasidžiaugti bendradarbiavimo rezultatais ir tartis dėl perspektyvos.

BiL Gal galėtumėte pristatyti įmonės veiklos credo. Profesionalūs įrankiai - profesionaliam darbui. Pigiausias mūsų įrankis kainuoja nuo 500 Lt. Mūsų partneriai – didelės Lietuvos ir Latvijos pramoninės įmonės, skaičiuojančios įrankių atsiperkamumą per jų gyvavimo laiką ir eksploatacijos sąnaudas. Jie nesirinks pigiausio prietaiso, kurio detalėms pakeisti gali tekti sumokėti daugiau nei kainuoja pats prietaisas. Taigi ir atsakomybės mastas suprantamas. Džiaugiuosi, kad iki šiol klientų lūkesčius pavyko patenkinti.

BiL Kaip organizuojate prekių distribuciją? Prietaisų distribucija užsiimama Lietuvoje ir Latvijoje, kadangi įmonė įsikūrusi patogioje geografinėje vietoje, Kupiškio rajone, Lietuvoje, kuris yra netoli Latvijos sienos.

www.bizea.lt

| 25

ŠilputA XXI amžiaus statybinės medžiagos „ŠILPUTA“ gamina vieną iš reikalingiausių XXI amžiuje statybinių medžiagų – šilumą izoliuojantį polistireninį putplastį (EPS). Izoliacinių medžiagų svarbą ypatingai pajutome pastaraisiais metais, kai nesiliaujantis energetinių resursų brangimas privertė mus visus rimtai susimąstyti apie jų suvartojimo efektyvumą. UAB „ŠILPUTA“ gaminamas polistireninis putplastis plačiai naudojamas statybose: juo apšiltinami įvairiausios paskirties pastatų fundamentai, perdangos,

26 |

fasadai, grindys, stogai, terasos, parkingai. Ypač gerus šiluminės varžos rezultatus galima pasiekti panaudojus naujos kartos polistireninį putplastį – pilkąjį Neoporą, užimantį vis didesnę rinkos dalį ne tik Lietuvoje, bet ir beveik visoje Europoje. UAB „ŠILPUTA“ – tai auganti Lietuvos įmonė, jau sukaupusi nemažą patirtį, aprūpinanti savo klientus aukštos europinės kokybės polistireniniu putplasčiu ir užtikrinanti aukšto lygio klientų aptarnavimą.

www.silputa.lt

28 ||

Daniel Pérez Suárez

Piotr Toropov

Zigmas Buterlevičius

Cornelius Dupre

„Scottaw – daugiakultūrės praeities vaiduokliai”

Tarptautinis skulptūros ir tapybos pleneras

Jurgita Braziūnienė

Tuwdendordż Darizaw

|| 29

Žalgirio lauke liepos 14 d. „Scottaw – Daugiakultūrės praeities vaiduokliai” parodos atidarymu baigėsi dvi savaites trukęs skulptūros – tapybos pleneras. Pleneras vyko Škotovo miestelyje, Kozlovo valsčiuje, kuriame susibūrė menininkai iš Europos ir viso pasaulio – tai tautybių atstovai, kurie kadaise turėjo įtakos kultūrinio kraštovaizdžio formavimui Škotuvkos upės slėnyje. Po daugelio metų, o kai kada ir šimtmečių, užmirštas istorinis paveldas buvo sugrąžintas į gyvenimą per meną. Mat, beieškant šios vietovės Dvasios, sunku remtis tik oficialias istoriniais duomenimis. Dėl to į Škotovą pakvietėme tapytojus ir skulptorius, kurių meninis jautrumas

Pasislėpusios po medžio šešėliu ar paslaptingame vakaro rūke vasaros kraštovaizdyje atsispindi amžinos žmogaus baimės, žavėjimosi ir aistros formos, kurias prieš mūsų akis savo darbuose atskleidė tapytojai ir skulptoriai. Vietinė gamta, istorija ir legendos tapo įkvėpimu menininkų darbams, kurie paslaptingos istorijos kaimelyje atrado emocijas ir klausimus, kurie yra aktualūs visais laikais ir visose kultūrose, dėl ko ir gali būti susitikimo plotme, nepriklausomai nuo jų kilmės.

leidžia pastebėti ir išreikšti daugiau, nei tai atskleidžia kasdienybės proza.

Sambūvis ir išsiskyrimas, tradicija ir užmarštis, gamta ir kultūra – tai klausimai, kurie tapo meninių apmastymų pagrindu. Ypatinga pagarba regionui ir jo tradicijoms buvo išreikštas skulptorių naudojimasis vietinėmis medžiagomis – eratiniais rieduliais ir medžiu, kurie kaip dažniausiai sutinkami, per amžius buvo naudojami kasdieninėje gamyboje ir vietiniame mene. Tas sudėtingas skulptoriaus darbas ir žaliavos paruošimas yra akivaizdžiai susiję su šia žeme ir jos istorija. Kiek skulptorių, tiek ir tapytojų darbai visgi turi tą neįprastą gebėjimą prabilti į šiuolaikinę auditoriją. Pritraukia dėmesį, intriguoja, priverčia reaguoti.

Plenere dalyvavo: Tuwdendordż Darizaw (Mongolija) Jurgita Braziūnienė (Lietuva) Aliaksander Parkhamovich (Baltarusija) Ewa Miazek (Lenkija) Daniel Pérez Suárez (Ispanija) Piotr Toropov (Rusija) Cornelius Dupre (Škotija) Zigmas Buterlevičius (Lietuva) Vytautas Poška (Lietuva) Gintaras Pankevičius (Lietuva) Gintaris - Juozas Česiūnas (Lietuva)

30 ||

Plenero metu sukurtus darbus galima pamatyti Žalgirio mūšio muziejuje Stembarke. Toje vietoje, kuri taip pat yra pažymėta šimtmečių istorijos pėdsakais, kur susikirto viduramžių Europos kultūros. Tai čia buvo prieita prie įspūdingos kultūrinių ir žemiškų aistrų skirtumų emanacijos, kuri turėjo įtakos kiek vienetų, tiek ir toje teritorijoje apsigyvenusių tautų likimams. Atmintis apie didžiuosius mūšius čia išliko, tačiau atmintis apie jų įtaką vietinei bendruomenei, apie juos sekusią migraciją ir naują įsikūrimą liko užmiršta. Panašiai, kaip ir Škotove – išliko tik keliuose topografiniuose pavadinimuose, kartais senuose padavimuose. Šiame universaliame kontekste kviečiame pažiūrėti darbų, įkvėptų šio kraštovaizdžio istorija ir specifika. Plenere dalyvavo 11 menininkų iš Lietuvos, Škotijos, Ispanijos, Mongolijos, Rusijos bei Lenkijos, ku-

Plenero organizatorius, mecenatas Krzysztof Bucholski ir kuratorius skulptorius Zigmas Buterlevičius

Scottaw – tai pirmas Škotuvkos upės ir Škotovo gyvenvie-

Plenero mecenatas Krzysztof Bucholski - lenkų verslininkas, ekonomistas, investuotojas, Pagrindinės Prekybos Mokyklos užsienio politikos ir prekybos fakulteto absolventas, Kozlovo valsčiaus bei Varmijos ir Mozūrų regiono istorinės tapatybės ieškotojas, kurio pavardės istorija yra susijusi su Kozlovo valsčiaus vietove jau daugiau kaip 200 metų, ką jis atrado tik šiais metais.

rie per savo kultūros, tradicijos ir šiuolaikiškumo prizmę pabandė žvilgtelti į kraštovaizdį ir istoriją tos erdvės, kurioje per amžius pynėsi kelių skirtingų kultūrų atstovų likimai. Darbus galima pažiūrėti iki 2012 m. rugsėjo 14 d. Žalgirio mūšio muziejuje Stembarke.

tės kryžiuočių užrašytas pavadinimas. Pavadinimo paslaptis yra kildinama iš škotų naujakūrių arba keltų kultūros įtakos ankstesniame laikotarpyje. Plenero metu Škotove, Škotuvkos upės vingyje, buvo atrastas seniausias žinomas Varmijos ir Mozūrų XIV amžiaus medinis malūnas, kurio pavadinimas kelis šimtus metų skambėjo kaip Patorra. Šis pavadinimas kilęs iš Katalonijos ispanų kalbos, kuris reiškia simbolinę sargybos lėlę ir patiekalą iš kalakuto. Pavadinimas, greičiausiai, buvo susijęs su malūnininko pavarde. Škotove yra dvi kapinės iš I pasaulinio karo laikotarpio su rusų ir vokiečių kapais. Taip pat yra žinomos lietuvių ir totorių buvimo vietos. Ši vietovė vokiečių administracijos per amžius buvo vadinama „Polnishe Oberland” – „Lenkų aukštupys”, atsižvelgiant į Lenkijos gyventojų skaičių, kurių tarpe buvo ir Lenkijos istorijai nusipelniusios šeimos.

Pagaliau poilsis. Po 2 savaičių intensyvaus kūrybinio darbo menininkų darbai eksponuojami Griunvalde