Lo Retrait
Aurélia Lassaque : l’escritura solara Revirada en anglés, ebrèu, neerlandés o encara norvegian Aurélia Lassaque es una poèta jove que semena pertot dins lo monde la beutat de l’occitan, a travèrs sas lecturas publicas e sas collaboracions artisticas. L’avèm encontrada per parlar de son biais d’escriure e de sos projèctes de venir.
@ Evelyn Flores
Me podètz composicion bilingua. Las doas versions son creaparlar del camin das al quite moment de la composicion del poèma. que seguís un Passi d’una lenga a l’autra dins un procediment d’espoèma de vòstre critura e re-escritura. Es un dialòg constant. Cada esperit fins a l’es- poèma a doas lengas originalas. critura ? Fasètz fòrça espectacles amb d’autres artistas Aurélia Lassaque : es long a l’entorn de vòstre poesia, es important per vos ? A.L. : En fach, per ieu la collaboracion, es essende respondre a aquela ques- cial. L’escritura es ligada a la solesa, emai amb de tion…[ritz] Aimi monde a l’entorn, es un pauc exclusent, gaireben de seguir un fial, egoïsta. Mas, quand lo tèxte es aquí tot es encara donar una arquitectura a un recuèlh. Per exemple possible, li podèm donar mantuna forma, lo metre per la primièra mitat de Pour que chantent les sa- en dialògui amb d’autras formas d’expressions arlamandres (publicat en çò de las Editions Bruno tisticas. Actualament trabalhi a la realizacion d’un Doucey), dins « Solstici, lo bram de Janus », i a videopoèma amb lo musician Jodël Grasset Saruwaquatre moviments que se desenvolopan a l’entorn de tari e l’artista Gaël Bonnefon (qu’expausava sa fotola Sant-Joan : Lo Jorn, Lo Ser, La Nuèch e la Prima grafias e videos entre autre als Abattoirs, a Tolosa, en Alba d’Estieu, puèi cada moviment, es compausat debuta d’annada). Jodël joga d’instruments medievals coma lo plasterion de dos d’una succession de fragments. arquets, lo calamèl, lo lut e es Aquò l’ai escrich d’un vam en una setmana. Ara escrivi un « Mos poèmas son compositor en musica electrodialòg. Es una forma que conci- bilinguës mas es pas lo nica. Emplega tanben una bocla, çò que permet dins nòstre lia lo teatre a la poesia. I seguis- frunch d’una revirada » espectacle (Sigma) d’aver una si tornarmai un fial, una dradensitat e una diversitat ritmica maturgia, que se desenvolopa en un recuèlh sancèr. D’un biais mai general, cada e musicala incrediblas. M’agrada la practica de Jodël poèma fa son « camin ». Es a dire que vesi, legissi, que concilia l’ancian al contemporanèu. Soi totjorn ausissi de causas. I a d’imatges, d’impressions, qui- estada atirada pel contacte entre lo poèma e la video còm que m’atravèrsa qu’es « matèria primièra ». Mas (benlèu perque dempuèi que soi dròlla soi passioo noti pas, benlèu qu’es una error mas o noti pas nada per Orphée de Cocteau, o vesi coma un grand e me disi « s’es important demorarà e quand serai poèma filmic). O realizam amb lo sosten de l’Afiac en trin d’escriure me tornarà e aurai quitament pas dins Tarn. Trabalhi fòrça amb la musica… Al mes de consciéncia qu’es aquel quicòm qu’ai pensat o qu’ai febrièr èri al Maroc amb Miquèu Montanaro, Beñat vist aquel jorn ». Ara quicòm a cambiat, i a una al- Achiary e Anouar Dekkaki per una creacion amb ternància de mai en mai marcada entre l’oralitat e mos poèmas, lo cant improvisat de Beñat e la musil’escrich dins mon procediment d’escritura. Fau la ca de Miquèu e d’Anouar. Avèm facha una virada a Meknès, Rabat a Casablanca e l’avèm donat lo 24 de pròva a l’oral e puèi, se passa plan, o escrivi. mai a un festenal de musicas del monde « Les Joutes Musicales » a Correns. Ai trabalhat tanben en duo E per la revirada, cossi fasètz ? A.L. : Mos poèmas son bilingues mas es pas lo amb l’altista improvisatritz Marion Diaques o encafruch d’una revirada, seguissi un procediment de ra amb Patrick e Louise Marty que son, el poli-ins-
12
N°26 – Estiu 2015
cobèrt que m’agradava fòrça, èra un territòri novèl. Era tanben lo moment qu’ai descobèrt la poesia de Yannis Ritsos (lo mai grand per ieu), Marcèla Delpastre e Max Roqueta. Aprèp ai comprés que i aviá quicòm mai dins aquela causida. L’occitan èra per ieu una lenga verge que me permetiá d’abordar liurament l’escritura poetica. Emai s’ai aprés l’occitan amb mon paire, quand èri dròlla parlavem francés e doncas aquel Avètz d’autres projèctes biais que l’educacion a entre d’espectacles ? autres de nos aprene las limitas A.L. : Actualament es lo del monde e dels possibles, aquevideopoèma (i a un extrach que la foncion inibitriça tanben que se pòt visionar sus internet, ma votz es en francés mas la version longa, solide, serà pòrta la lenga dins la quala sèm educats, èra pas l’ocbilingua occitan-francés). Es concebut per èsser di- citan. Era pas tanpauc la lenga de l’escòla ont practifusat dins de musèus, galariás, ect. mas tanben coma cam talament la « disseccion » academica de la poesia espectacle vivent ont donarem la video d’un autre qu’a la fin perdèm lo tast e l’esséncia del poèma. L’ocbiais en direct en public amb Gaël al montatge, Jodël citan dins ma practica èra una lenga afranquida de a la musica e ieu a la lectura. Ai un autre projècte tot aquò, e dins quina èra simplament mai natural de amb una soprano israeliana, Tal Katsir, qu’estudi- temptar l’experiéncia poetica. Ai primièr compausat guèt los trobadors a Oxford. M’a contactada aprèp sonque en occitan (Cinquena Sason, publicat en çò aver descobèrt mon libre. Soi estada revirada en de Letras d’Òc, foguèt mon primièr recuèlh). Puèi soi passada a aquel procediment ebrèu per un poèta famós que de composicion bilingua qu’ai se ditz Amir Or, lo libre es paregut al mes de novembre « L’occitan èra per ieu una descrich e, dins aquela meen Israèl. Es fòrça sensibla a lenga verge que me permetiá sura, la lenga occitana que la cultura e a la lenga occi- d’abordar liurament me permetèt d’aprivadar la meuna lenga mairala, qu’es lo tana, me venguèt rescontrar l’escritura poetica » francés, coma lenga de poesia. en França per montar un projècte d’espectacle de poëEs que podèm dire qu’una ideologia particusia, cants e musica ont ausiriam l’occitan, l’ebrèu, lo francés e l’anglés. Sèm partidas sus l’idèa d’un res- lara, un vision del monde o una vision politica contre entre Isabella (qu’es una trobairitz que vis- transpareis dins vòstra activitat de poèta (escrituquèt entre la fin del sègle dotze e la debuta del sègle ra, mesa en votz, rapòrts amb los autres arts) ? A.L. : Cresi que òc, i a aquela idèia umanista tretze, tanben nommada « Reina de Jerusalèm »), e « la bella » aquela figura feminina qu’atravèrsa tot lo que seriá de bastir de ponts puslèu que de muralpoèma « Solstici » (« Bella » dins la revirada anglesa has. Solide que lo rapòrt amb las autras lengas, las pareguda en 2012 a Londres en çò de Francis Boutle autras expressions artisticas, entre las dimensions Publishers). Aquò donarà IsaBèla…Sèm en trin de visualas, musicalas, poeticas, escrichas es imporbastir lo projècte, avèm besonh d’una residéncia per tant. L’ idèia es de recampar ; e recampar en portar aquela especificitat, aquela dubertura, qu’es la menar coma cal la creacion. dobla identitat lingüistica. Me podètz dire s’avètz l’impression que l’occiPrepaus reculhits per Pierre Molin tan mena quicòm de particular a la vòstra poesia ? Perqué aver fait la causida d’aquela lenga per l’escritura ? A.L. : Es arribat « per accident »… Un amic an- Bio e bibliografia : http://www.crl-midipyrenees.fr/ annuaire/auteurs/lassaque-aurelia glés me prepausèt de participar a un concors de poëTrailer del videopoèma : sia en lenga romanica en Anglatèrra. Ieu per esperit https://vimeo.com/125322360 de desfís, li ai mandat un poèma en occitan. Aital, aviái pas jamai escrich de poèma, aviái 18 ans. Ai destrumentista e ela arpista (per un espectacle que se ditz Carmina Salamandrae qu’avèm creat amb un dançaire). Ai collaborat tanben amb de pintres e d’artistas visuals per d’exposicions e mai que mai de libre d’artistas. Un grand amic amb qual ai menat maites projèctes, entre autres al Conselh d’Euròpa e en Itàlia, es Robert Lobet.
N°26 – Estiu 2015
13