Lo Retrait
Paul Burgan Autor d’obratges coneguts e reconeguts sul subjèct (cf. pagina venenta), animator de las passejadas toponimicas de Montalban pendent la Prima d’Òc (cf. p.15), Paul Burgan es çò que cal apelar una figura màger de la toponimia. L’avèm rescontrat e interrogat sus aquela disciplina de la lenga. Lo Diari : Vos podètz presentar en qualques mòts, per començar ? Paul Burgan : Soi Paul Burgan, professor retirat de Letras Classicas e sòci de l’I.E.O. dempuèi mai de quaranta ans. Demòri a Montalban e soi president de l’Associacion Antonin Perbòsc. Ai participat dins las annadas setanta e uèitanta a l’Escòla Occitana d’Estiu ; Foguèri cap-redactor d’un jornal occitan pendent vint ans. Ensenhi l’occitan sens interrupcion dempuèi 1966. Me soi especializat dins las recèrcas en toponimia : ai escrivut la Toponymie du Tarn-et-Garonne ambe Andrieu Lafon, articles dins de revistas e rubricas dins la tièra « Al Canton », ect.
8
Avètz publicat, entre autres, Toponymie de Montauban e Toponymie du Tarn-et-Garonne. Abans tota autra causa, qu’es aquò : la toponimia ? Per vos, qu’es son objècte, sa finalitat ? Coma passa le trebalh d’un toponimista, quinas son las aisinas, le metòde ? P.B. : La toponimia es l’estudi dels noms de lòcs e es ligada a l’antroponimia (estudi dels noms de personas) per donar l’onomastica. La toponimia fa partida de l’ensemble que se sona la Linguistica. Consistís a cercar e trobar (s’es possible) tot çò que se pòt dire sus aqueles noms « pròpris ». Plan segur, lo metòde emplegat es lo dels cercaires : recampar las atestacions del nom, de sa creacion a sa fòrma actuala, indicar son evolucion, son origina, sa significacion, ect. Cal aver una coneissença precisa dels libres fondators (de Longnon a Negre, en passant per Vincent e Dauzat-Rostaing) e dels metòdes de recèrca qu’utilizèron. Lo latin, lo galés e lo germanic son plan segur necessaris per poder tot explicar, mas, mai que mai, dins nòstre país, l’occitan, qu’es la lenga de creacion de quasiment totes los toponims. Cal tanben conéisser la paleografia per poder des-
N°25 – Prima 2015
chifrar los documents ancians (çò qu’es pas lo mai aisit). E cal prendre son temps ! Per ben far, caldriá collectar las tradicions oralas que, de còps que i a, nos aprenon de causas. Mas cal dire qu’aquel collectatge ven de mai en mai dificil : los locutors « naturals » son escampilhats dins los païses de plana e son de mens en mens nombroses. Se cal pressar per recuperar tot çò qu’es possible, mas cal anar viste ! Quin ròtle per la toponimia e los seus scientifics dins la defensa e la promocion de la lenga (e la cultura) occitana ? P.B. : La toponimia es una disciplina essenciala per l’istòria de nòstra lenga. Mas, mai que mai, los toponims son los sols mots occitans que son emplegats per tot lo monde (sens que se’n apercépian). Pauc de monde sabon que quand dison Castanet o Ginestous o Basso Cambo, parlan occitan. Me sembla qu’es important de ba far saber. Fau sovent de conferéncias e de passejadas toponimicas, e los auditors son totjorn estonats de véser que çò que pensavan èsser de noms « français », son en reali-
Toponimie du Tarn-et-Garonne : dictionnaire étymologique : les noms de communes, des anciennes paroisses et des lieux-dits importants. Paul Burgan et André Lafon, Associacion Antonin Perbòsc, Montalban, 2009, 387 p. (agotat a la venta, disponible en bibliòteca)
tat de noms occitans amagats. Pensi doncas que los estudis toponimics locals o regionals son una de las melhoras mediatizacions que la lenga occitana pòsque aver. Malurosament, la dificultat de la recèrca fa qu’aquela disciplina manca de « braces » ! La Nouvelle Revue d’Onomastique, dins los rendut-comptes de lectura del numerò 49-50 de 2008, e mai precisament Pierre-Henry Billy dins l’article consacrat a vòstre Toponymie du Tarnet-Garonne, conclutz « souhaitons (...) que ses auteurs veuillent bien lui donner une suite en étudiant le département voisin du Lot-et-Garonne ». Avètz de projècts dins aqueste sens ? P.B. : Far una monografia sus un departament demanda de far de recèrcas dins aquel departament e aquò es tròp pesuc d’anar e venir pendent de meses de Montalban a Agen, per exemple. Pel moment, me contenti de far d’articles per de revistas e de preparar conferéncias e passejadas toponimicas ; mas, avèm començat doas monografias per doas comunas del departament, sens saber se poiràn èsser editadas (per de rasons financièras, plan segur).
Toponymie de Montauban, Les noms de lieux-dits de la commune. Paul Burgan e André Lafon, Associacion Antonin Perbòsc, Montalban, 2014, 573 p., 30 €
N°25 – Prima 2015
9