Nr 24 oktober/november 2012 e 5,50
voor vrouwen met ambities eum jubilmer num
! 5 jaar Lof nummer 24 oktober/november 2012
Hij is er weer: de Loflist!
De beste werkgevers voor werkende ouders
Dikke buik?
Dan geen contract!
Skypen in je moestuin
Zo werken wij in 2050
In relatietherapie www.lofonline.nl
Maar hoe krijg je hém mee?
Moeders met macht
neelie kroes: 'Durf te falen!'
Fake it till you make it Vergroot je zelfvertrouwen
Exclusief: 7 topvrouwen in beeld 1 Lof
Inhoud
15
machtige moeders Zeven topvrouwen in woord en beeld. Hoe belangrijk is het hebben van invloed voor hen? Joanne Kellerman, directeur DNB: ‘Ik zal mijn positie niet relativeren.’
38
zo werken wij in 2050
zwanger? niet geschikt!
De meeste bazen zijn vrouw, kantoor is niet meer dan een ‘meet & greet’-plek, onze inwonende ouders passen op de kinderen en op ons 75ste werken we nog steeds. Welkom in de toekomst!
Zwangerschapsdiscriminatie komt in Nederland nog vaak voor. Solliciteren met een dikke buik? Kansloos. ‘Ze zeiden: “Gefeliciteerd. Bel ons na je verlof maar weer eens terug.”’
100
86 ‘ik wil vrouwen een stem geven’ Als advocaat streed zij voor vrouwenrechten, als directeur van Friends Indeed draagt Anne Legeland bij aan een betere toekomst voor vrouwen en kinderen in India. ‘Ik heb een sterk rechtvaardigheidsgevoel.’
2 Lof
59
Samen op de sofa
Werk & gezin 63 Daar is ie weer: de Loflist 2012. Met de beste werkgevers voor werkende ouders 86 Skypen in je moestuin: zo werken we in 2050 110 Dikke buik? Dan geen contract! Zwangerschapsdiscriminatie op de werkvloer 120 Zo doen zij dat 92 De winnaars van de Lof Next Role Model Verkiezing 2012
Hoe krijg je je vent mee naar reatietherapie? ‘Mannen zijn eerder dan vrouwen geneigd hun kop in het zand te steken.’
Persoonlijke ontwikkeling 96 Fake it till you make it. Vrouwen en hun zelfvertrouwen. 106 De kracht van vrouwelijk leiderschap. Ga mee met de Lofreis naar India! 12 Me-Time: hoe ontspan jij nu echt? 38 Hoe krijg je je vent mee naar relatietherapie?
110
Maatschappij 48 Vrouwen in de ICT: waar zijn ze? Rondetafelgesprek met decision makers 15 Moeders met Macht. Zeven topvrouwen in woord en beeld 100 Anne Legeland, directeur Friends Indeed, maakt zich sterk voor vrouwen en kinderen in India
Rubrieken & columns
7 Jolanda Holwerda
45 Franse moeders volgens Evelien
ww
84 Jan Heemskerk windt zich op over de voetbalclub in zijn dorp 57 Mark Mieras over bètavrouwen 8 Lofzaken
lof geeft cadeaus weg!
83 Sylvia Witteman kookt voor Lof
Lof bestaat vijf jaar en viert feest. Speciaal voor dit jubileum selecteerde Flavourites.nl twaalf leuke webshops, die prachtige prijzen weggeven aan de Loflezers. Doe mee & win!
59 Mail & win: Lof geeft cadeaus weg!
Shopping 118 ilofBooks 109 iLofCars 117 iLofApps
En ook 4 Colofon
6 Vijf jaar Lof in beeld
123 Volgende maand
de
Loflist 20 Kijk op
12
pagina 6
3
Lof 3
All you need is Lof De aanloop naar het vijfjarig bestaan van Lof was waanzinnig. Ergens in februari had ik een brainwave. Lof moest live gaan tijdens ons lustrumcongres. Want wat is er mooier dan achter de schermen van het blad te kijken en de verhalen nu eens live mee te maken? De Lof Academy met z’n prachtig female leadershipreizen moest natuurlijk ervaren kunnen worden, maar ook zou er een prominente plaats zijn voor de baanbrekende tentoonstelling Moeders met Macht. Vervolgens moesten al die ideeën nog gerealiseerd worden in een event. Alles kwam samen in prachtige co-create the future of Lof-stories. Want uiteindelijk vertellen we al vijf jaar verhalen over vrouwen met ambities. Lof heeft als doelstelling talent in de spotlight te zetten. Onze leiderschapstrainingen gaan over vorm, inhoud en eigenheid. Maar hoeveel eigenheid kun je precies kwijt in bedrijven waar de mannelijke norm nog steeds dominant is? Daarom waren we zo blij met de tentoonstelling Moeders met Macht van fotografe
ambities zijn universeel en delen we met elkaar. Daarom zijn we
Anette Brolenius. Van origine Zweeds, maar al jaren woonachtig
ook blij met alle bedrijven die meedoen aan de Loflist. Het was
in Nederland, verbaast Anette zich over de bescheiden positie
nog kantje boord dit keer, want er waren bedrijven (ja, echt!) die
die werkende moeders hier innemen. Dat kan anders, vindt zij,
zeiden: ‘We investeren dit jaar niet in vrouwen, we hebben er
en daarom portretteerde zij 23 rolmodellen die kind en carrière
genoeg hier.’ We hebben nog even overwogen om een blacklist te
zeer succesvol combineren. Een aantal van deze moeders op
starten, maar houden het liever positief. Want we blijven geloven
sleutelposities hebben we in deze Lof kunnen interviewen - met
in organisaties die vrouwen hun eigen verhaal laten vertellen.
als hamvraag: hoe kwamen ze daar? En het goede nieuws is: door zichzelf te blijven. Uiteraard hebben ze hun plek niet cadeau
Het bewijs dat de verhalen ertoe doen, komt van onze All You
gekregen, er heel hard voor gewerkt en er veel voor gelaten, maar
Need Is Lof-crowdfundingactie. Die leverde niet alleen een mooi
nooit ten koste van hun moederschap. Hun onderliggende bood-
bedrag op, maar ook heel veel lieve, hartverwarmende reacties.
schap: als je accepteert dat je het als (top)vrouw met een gezin
Kortom, het is een prachtig jubileumnummer en de Lof Academy
in de ogen van de buitenwereld waarschijnlijk nooit goed doet, is
– als plaats van ontmoeting, herkenning en inspiratie en om
dat heel bevrijdend. En misschien nog bevrijdender is de weten-
verhalen te delen – is belangrijker dan ooit. Ook de komende
schap dat je het ook in de ogen van je kind nooit goed doet, of je
jaren blijven we vrouwelijk talent onder de aandacht brengen.
nu fulltime werkt of juist niet.
Ik heb de rode jurk voor het lustrum klaarliggen - turn on the spotlight.
Maar er is meer waar we blij mee zijn, zoals de ‘circle of Lof’, ofwel de input van onze partners. Waar lopen de vrouwen in
Jolanda Holwerda,
deze bedrijven tegenaan? Onderwerpen als zwangerschaps-
oprichter en hoofdredacteur Lof,
discriminatie, salarisongelijkheid en gezond blijven met al je
twitter: @JolandaHolwerda Lof 7
Moeders met
macht fotografie Anette Brolenius
Wat betekent het hebben van invloed voor hen? Hebben zij hun moederschap ooit gemaskeerd om professioneler over te komen? Zeven topvrouwen in woord en beeld.
Neelie Kroes
Joanne Kellerman
Jolanda Holwerda
Margot Scheltema
Farah Karimi
Petra Stienen
Lousewies van der Laan
Lof 15
Neelie Kroes (1941) studeerde economie aan de Erasmus Universiteit. In 1971 werd ze Tweede Kamerlid voor de VVD. Van 1982 tot 1989 was ze minister van Verkeer en Waterstaat. In 1991 werd ze president van Nyenrode, een positie die ze combineerde met diverse bestuursfuncties bij onder meer Lucent Technologies, Volvo en P&O Nedlloyd. Van 2004 tot 2010 was zij als eurocommissaris belast met mededinging. Sinds februari 2010 is ze lid en vicevoorzitter van de Europese Commissie belast met de digitale agenda.
40 Lof
‘Als je een punt hebt, máák het dan’ Als dochter van een Rotterdamse vervoersondernemer groeide ze op met de naoorlogse wederopbouwmentaliteit. Eurocommissaris Neelie Kroes: ‘Niet piepen, maar afmaken waar je aan begint.’ Ze vindt meer vrouwen aan de top heel belangrijk en maakt zich
golfen? Bovendien, ook wanneer kinderen nog jong zijn, ben je
daar ook hard voor. Neelie Kroes is bezig aan haar tweede termijn
als buitenshuis werkende moeder interessanter voor ze. En dat
als Europees Commissaris en inmiddels belast met de portefeuille
wordt niet vaak gemeld. Een lastig punt is natuurlijk de oneerlijke
Digitale Agenda. ‘Diversiteit brengt een betere bestuursstijl en
verdeling thuis. Veel vrouwen zoeken een man met een goede
managementstijl’, zegt ze. ‘We weten ondertussen dat bedrijven
baan. Ik zou zeggen: zoek een man die bereid is om de zorg voor
met meer vouwen in het hoger management een hoger rendement
de kinderen met je te delen.’
halen. Vrouwen zijn transparanter en durven zich kwetsbaarder op te stellen, wat een winstpunt is voor elk bedrijf. Ze gaan de
Hebt u ooit gevoeld dat het een keuze was: kind of carrière?
discussie aan, mobiliseren de kennis van anderen en pretenderen
‘Nee. Ik heb altijd fulltime gewerkt. Ik zal niet verhullen dat ik
niet – zoals mannen wel vaak doen – dat hun zienswijze de enige
wel een probleem had als de oppas ’s ochtends belde dat ze
zaligmakende waarheid is. Het betrekken van meer vrouwen in
ziek was. In die tijd was de vader van mijn zoon marineofficier,
het management van bedrijven geeft bovendien een positieve
dus regelmatig voor langere tijd weg. Dan wringt het. Ik had een
stimulans in de samenleving. We moeten ons niet langer de wel-
gezond en evenwichtig kind, dat vooropgesteld, maar all in all
daad van vrouwen in topfuncties ontzeggen.’
is mijn ervaring dat de combinatie kind en carrière zeer goed te doen is. Ik heb er nooit een moment spijt van gehad. Ook mijn
Het hebben van kinderen én een carrière is voor de meeste
zoon zegt dat hij er nooit nadeel van heeft ondervonden. Sterker
Nederlandse vrouwen nog steeds niet vanzelfsprekend.
nog, hij heeft zelf ook een zeer ambitieuze vrouw uitgekozen.’
TEKST Renate Tromp
‘Dat zijn heel persoonlijke keuzes. Om ze te kunnen maken, moet je wel de juiste informatie hebben. Kies je ervoor om je volledig
Is het hebben van invloed belangrijk voor u?
op de kinderen te richten, dan is het later, wanneer ze zijn
‘Als klein meisje wilde ik al meebeslissen in wat we gingen doen.
uitgevlogen, niet vanzelfsprekend dat je weer kunt inschuiven op
Of ik stelde zelf dingen voor. Ik kom uit een traditioneel gezin:
het niveau dat je zou willen. Kijk naar onze levenslijn, we worden
mijn vader was ondernemer, mijn moeder huisvrouw. Ik groeide
ouder en moeten langer werken. Wil je dan een interessante baan
op in de ondernemersmentaliteit van na de oorlog: je bouwde
hebben of ga je als de kinderen uit huis zijn de rest van je leven
iets op met bloed, zweet en tranen. Thuis mijn stem laten horen Lof 41
De Loflist 2012 De Loflist 2012
Aan de vijfde Loflist hebben 54 bedrijven meegedaan in vijftien verschillende sectoren. Naast trouwe ‘Loflisters’ als Achmea, DNB, Kadaster, Shell, de Tweede Kamer, Radboud Ga nu Universiteit en & Samhoud, konden we dit jaar nieuwkomers als Enexis, Atradius en lofonline.nnaar l/ Kinderopvang Nederland verwelkomen. Kijk zelf hoe zij scoren op de thema’s! en meld je aloflist an voor de Loflist 20 13
Organisaties met minder dan 250 medewerkers in dienst
&samhoud ANBO Bi-wear Clothing Company BV BRO Broodnodig Career & Kids CPI Governance BV Ecorys Goed BV Hemels van der Hart Higher & Company Keerpunt BV MCX Administration Services ORMIT Partners aan het Werk Projecten LTO Noord Vakcentrale FNV Van Ierschot BV VKZ
Visie Vrouwelijk Leiderschap & Balans
Steun Direct Leidinggevende
Cultuur
Verlof & overige regelingen
Kinderopvang
Flexibiliteit
*** ** ** ** ** ** ** ** ** ** *** ** ** *** ** ** ** ** ***
*** ** ** ** *** *** ** * ** * *** *** *** *** *** *** ** *** ***
*** * * ** *** ** ** ** * ** ** *** *** *** ** *** * *** **
*** ** * * *** *** * ** *** * ** * * ** ** * ** ** **
** * * * ** ** * * ** * ** * ** ** ** * ** * *
** ** * ** ** *** * ** ** * ** *** ** * *** * * ** **
Leeswijzer * = niet onderscheidend ** = positief onderscheidend *** = zeer positief onderscheidend = Top 5-werkgever van organisaties met minder dan 250 medewerkers in dienst = Top 10-werkgever van organisaties met meer dan 250 medewerkers in dienst Let op! De top 5 is gebaseerd op het totaal aantal punten dat een werkgever heeft gescoord en niet op het totaal aantal sterren. De organisaties in deze lijst zijn gerangschikt op alfabet, NIET op basis van de score.
Kijk voor de leeswijzer op lofonline.nl/leeswijzer. Ben jij een goede werkgever voor werkende ouders?
Rooster mogelijkheden
n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ** n.v.t. n.v.t.
Programma’s
* * * * *** *** * *** *** *** ** *** * *** ** ** * * **
Toelichting branchecodes: 1
= landbouw en visserij,
2 = industrie en productie (waaronder FMCG),
3 = energie- en waterleidingbedrijven, 4 = bouwnijverheid,
5 = handel (o.a. groot- en detailhandel), 6 = horeca,
7 = vervoer, post en communicatie,
8 = financiële instellingen en verzekeraars 9 = zakelijke dienstverlening,
10 = openbaar bestuur, overheid, 11 = onderwijs,
12 = gezondheid en welzijn,
13 = cultuur, sport en recreatie,
14 = maatschappelijke organisaties, 15 = ICT,
16 = anders
Branchecode
9 14 5 9 6 9 9 9 9 9 9 9 15 9 9 9 14 9 9
Behalve publicatie in de Loflist wordt aan elk
deelnemend bedrijf een benchmarkrapportage verschaft. Die geeft inzicht in de individuele scores op de acht verschillende thema’s, ten
opzichte van de branche en ten opzichte van alle andere deelnemers.
Organisaties met meer dan 250 medewerkers in dienst Visie Vrouwelijk Leiderschap & Balans
ABN AMRO
ING Bank Nederland
*** *** *** ** *** * *** *** * *** *** * ** *** *** *** * *** ***
Kadaster
***
Accenture Achmea APG ASR Nederland Atradius Capgemini Nederland BV Cisco Systems International BV De Baak De Haagse Hogeschool De Nederlandsche Bank DLA Piper Nederland Enexis Ernst & Young Essent Gemeente Enschede Gemeente Heerenveen Hewlett-Packard Nederland BV
Kinderopvang Nederland BV
*
KPN consulting
***
Microsoft BV
***
Philips Electronics Nederland BV
***
PostNL PWC Radboud Universiteit Nijmegen
* *** *
Shell Nederland
***
SNS Reaal
***
TNO
***
Tweede Kamer der Staten-Generaal UWV Van Doorne
* * ***
Steun Direct Leidinggevende
Cultuur
Verlof & overige regelingen
Kinderopvang
Flexibiliteit
** *** *** * ** * ** ** * *** * * ** * ** *** ** ** ** *** * *** * ** * ** * * *** *** * * **
* ** ** ** ** * * * * * * * ** * * *** ** * * * * *** ** ** * * * * ** ** * * **
** ** ** * * * * ** ** ** ** ** * * ** ** * * ** ** * ** * * * ** *** ** * * * * *
* *** ** * ** ** *** ** * * * ** * ** * * * * ** ** *** ** ** ** * *** ** *** ** * *** ** **
* * ** ** ** * ** ** * * ** * ** ** * ** ** ** *** *** * ** *** ** * ** * * ** ** * ** *
Rooster mogelijkheden
*** n.v.t. *** n.v.t. n.v.t. n.v.t. * n.v.t. ** ** ** n.v.t. ** n.v.t. ** *** *** *** n.v.t. ** * n.v.t. n.v.t. ** ** n.v.t. * * *** n.v.t. ** n.v.t. n.v.t.
Programma’s
Branchecode
*** *** *** *** ** ** ** * * ** *** * ** *** ** ** * ** *** *** * *** *** *** *** *** ** *** ** ** * *** **
8 9 8 8 8 8 15 15 9 11 8 9 3 9 3 10 10 15 8 10 12 15 15 2 7 9 11 3 8 9 10 10 9
Fake it till you
make it
Vind ze maar eens: vrouwen met een groot zelfvertrouwen. Als het om werk gaat, lijken we onszelf structureel te onderschatten. Nee, dan mannen. Die bluffen zichzelf gewoon een weg omhoog. Tijd om daar een voorbeeld aan te nemen! tekst: Ella Mae Wester
S
tel, je bent vrouw en je ziet een leuke baan.
functioneren. Dát bepaalt het carrièreverschil en dat heeft dus
Helaas: je voldoet maar aan zeven van de
niets te maken met capaciteiten. Integendeel: omdat mannen
tien functie-eisen. De kans is groot dat je
meer bluffen, hun kans op promotie eerder grijpen en sneller
dan niet solliciteert. Wat doet een man in
omhoog klauteren, is juist de vrouwelijke kandidaat wat betreft
zo’n situatie? Juist. Die denkt: ‘Van de tien
capaciteit over het algemeen geschikter voor de functie.’
gevraagde capaciteiten heb ik er drie in huis, dus ben ik geschikt voor deze baan.’ Mannen
Winnaarsbrein
bluffen en faken soms gewoon de boel bij elkaar. Moeten we
Gelukkig kun je de gevoeligheid van je brein voor testosteron
dat als vrouw misschien ook maar doen? En hoe komt het dat
sturen, volgens Mieras. ‘Je kunt je hersenen trainen om meer
we dat blijkbaar níet doen? Waarom onderschatten we onszelf
testosteron aan te maken en daar ook sterker op te reageren.
toch zo?
Zo krijg je een soort winnaarsbrein.’ Goed nieuws. Maar hoe doe je dat dan? Mieras: ‘Als je wint, focus dan op die zege. Praat
Focus op kansen
erover en vier je successen. Let dus goed op de momenten
Wetenschapsjournalist Mark Mieras – die in zijn boek Liefde uit-
waarop je gewonnen hebt. Vrouwen kunnen heel goed over hun
gebreid stilstaat bij de verschillen tussen mannen en vrouwen
eigen momenten van victorie heen kijken. Ze relativeren: “Nou,
– weet wel hoe het komt. ‘Het hangt samen met het mannelijk
het viel wel mee, hoor, wat ik heb gedaan.” Of ze voeren allerlei
geslachtshormoon. Testosteron stuurt de aandacht, waardoor
omstandigheden aan die mede hun succes hebben bepaald.
mannen mogelijkheden zien waar vrouwen belemmeringen
Niet doen, zou ik zeggen. Gun jezelf de eer die je toekomt. Durf
zien. Het is maar waar je ogen en je gedachten heengetrokken
te zeggen: “Kijk mij nou eens winnen.” Zo krijg je je hersenen in
worden. Natuurlijk zijn er mannen met weinig testosteron die
die brutale toestand. Want zelfvertrouwen bepaalt of je focus op
ook veel belemmeringen zien – zoals ikzelf bijvoorbeeld – en
een kans gericht is in plaats van op een belemmering.’
vrouwen met veel testosteron die geneigd zijn om vooral op kansen te focussen. Maar gemiddeld genomen heeft de natuur ons in deze rolverdeling geschapen. Daardoor gaan vrouwen in het algemeen anders om met opties en kansen. Mannen hebben fysiologisch meer dan vrouwen de aanleg om oog te hebben voor hun krachten en de dingen die ze (misschien) wél kunnen.’ Door de mand vallen Aan de hand van een voorbeeld legt Mieras uit hoe zoiets werkt bij een nieuwe functie. ‘Na een promotie worden mensen geconfronteerd met uitdagingen, maar ook met onzekerheden. Je moet dingen doen die je niet eerder hebt gedaan. Mannen grijpen hun kansen en zien wel waar het schip strandt. Meestal strandt het schip dan dus niet. Terwijl de meeste vrouwen dan denken: o jee, nu ga ik door de mand vallen. Uit onderzoek blijkt een vrouw veel meer stress op te bouwen in een nieuwe functie. En stress blokkeert: je gaat er daadwerkelijk minder goed door
‘Mannen grijpen hun kansen en zien wel waar het schip strandt’ Lof 97
100 Lof
Geef ‘ vrouwen een stem’
tekst Esther de Beer Beeld Femke Reijerman
Als advocaat kwam ze op voor vrouwenrechten en gelijke behandeling op de werkvloer. Nu helpt ze vrouwen en kinderen in India een beter bestaan op te bouwen. Anne Legeland, directeur van hulporganisatie Friends Indeed: ‘Ik heb een sterk rechtvaardigheidsgevoel.’