Lof it by Lof Media

SPECIA EDITIELE VR

Speciale editie van Lof oktober 2015 € 6,45

OUWEN & IT

2015

voor vrouwen met ambities digitale

'GEEN ZIN IN IT? DAN MÁÁK JE MAAR ZIN!'

NIET BANG VOOR BETA Meisjes in de game-industrie VERBETER DE WERELD BEGIN BIJ EEN APP

TECH VROUW SHERYL SANDBERG Haar 'rocky path' naar de top

I Lof IT Cover DEF.indd 1

I lof IT 'IT IS MEER DAN NULLEN EN ENEN.' 19 ‘IT GIRLS’ OVER HUN VAK

24-09-15 10:25

Ni eu w 5080610_Adv Robijn Intense2 LOF magazine_V6.indd 1 LOF_IT_Advertenties.indd

23-09-15 09:53 09:39 24-09-15

508061

15 09:39

Intens krachtige

frisheid zelfs tijdens het dragen van je kleding

Als je wasverzachter gebruikt, wil je zo lang mogelijk van die geur kunnen genieten. Daarom zorgt Robijn Intense voor een langdurige frisheid, die duurt en duurt en duurt! Robijn Intense zorgt wel 38 keer voor een ware geurexplosie. Een klein dopje per wasbeurt is genoeg.

5080610_Adv Robijn Intense3 LOF magazine_V6.indd 2 LOF_IT_Advertenties.indd

23-09-15 09:53 09:40 24-09-15

Colofon Lof Media is het crossmediale platform voor werkgevers en -nemers met ambities op het gebied van werk, gezin en maatschappij. I.s.m. overheid, politiek en bedrijfsleven maakt Lof de meervoudige ambities (m/v) zichtbaar.

Founding editor Jolanda Holwerda Hoofdredactie Jolanda Holwerda Geke Rosier (RightBrains) Chef redactie Pam van der Veen Marketing & productie Mensje van Puffelen

Vormgeving en prepress MrsPeacock â&#x20AC;&#x201C; Annet Pouw Aan dit nummer werkten mee Caroline Freriks Caroline Meijers Mensje van Puffelen Mireille Schaap Nynke van Spiegel Karen Steenwinkel Renate Tromp Hans Verleur Sebastiaan Westerweel

APPS DIE ERTOE DOEN

NEGENTIEN VROUWEN IN TECH

Verbeter de wereld, begin bij een app. Negen softwareapplicaties die het leven er weer wat mooier op maken.

Als geen ander weten zij techniek met de business te verbinden. Negentien inspirende bruggenbouwers over hun uitdagende vak.

Deze Lof is mede mogelijk gemaakt door: Accenture, Alliander, Ctac, Delta Lloyd, DNB, Heineken, ING, i-Interim Rijk, Ordina, PGGM, Robeco, spir-it Contact redactie Lof redactie@lofmagazine.nl, 023-5749531 Advertenties en sales redactie@lofmagazine.nl, 023-5749531 Diversiteitspartnerships, Lof-opmaatprojecten, Lof Academy, in- en crosscompany trainingen, Jolanda Holwerda, j.holwerda@lofmagazine.nl, 06-33314077

Uitgever Lof Media Drukkerij Habo DaCosta Losse nummers via: www.magvilla.nl/Lof Copyright Lof is een uitgave van Lof Media bv. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Lof is niet wettelijk aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave. Lof is niet verantwoordelijk voor handelingen van derden welke mogelijkerwijs voortvloeien uit het lezen van deze uitgave. Lof behoudt zich het recht voor ingezonden materiaal zonder kennisgeving vooraf geheel of gedeeltelijk te publiceren. Over uitslagen van speciale acties kan niet worden gecorrespondeerd.

4 Lof

LOFIT_Inhoud.indd 4

22-09-15 16:24

Inhoud ALLES IS IT

MODE MET EEN STEKKER

IT dringt door tot in alle facetten van ons bestaan. Toch kiezen maar weinig vrouwen voor een carrière in deze sector. Jammer, want de kansen liggen voor het oprapen.

Een jurk die licht geeft of een jas waarmee je je telefoon kunt opladen? Maak kennis met techfashion designer Aniela Hoitink. In haar ‘electronic couture’ smelt kleding samen met technologie.

DIGITAAL TALENT

De digitale economie heeft behoefte aan de vrouwelijke psyche. Daarom is er de CIAO Academy, die talentvolle vrouwen opleidt tot digitaal manager.

SHERYL SANDBERG

GIRLS & GAMES 18 Ze bereikte het hoogst haalbare in IT zonder enige technnische bagage. Over de COO van Facebook en haar ‘rocky path’ naar de top.

Nu ook meisjes volop aan het gamen slaan, wordt het tijd voor meer nieuwe games op de markt. En wie kunnen die beter ontwikkelen dan de meiden zelf?

Lof 5

LOFIT_Inhoud.indd 5

22-09-15 16:24

GO FOR IT! 6 vragen aan de initiatiefnemers van deze I LOF IT

Geke Rosier, directeur RightBrains Waarom de I lot IT?

meer wordt gezien als een vakgebied

Geke: “IT heeft een negatief imago. Best

voor mannen, maar als een sexy werkveld

raar, want bijna alles dat we ontwikkelen,

voor iedereen. Dat vrouwen bewust zul-

doen en gebruiken is IT. Vrouwen kiezen

len kiezen voor een carrière in de IT. We

niet bewust voor dit werkveld, terwijl onze

moeten af van het idee dat techniek iets

digitale economie enorm veel kansen

is voor een exclusieve groep bètajongens,

biedt. Met de I Lof IT wil ik bewustwording

en daar wil ik mijn steentje aan bijdragen

creëren: dat IT een leuk vakgebied is met

met concepten als RightBrains en de

veel carrièremogelijkheden.”

CIAO Academy voor vrouwen met digitale ambities.”

Wat is jouw drive? “Dat het aandeel vrouwen in IT-functies in

Welke toekomst wens je je dochters?

ons land laag is, heeft te maken met maat-

“Omdat we IT zelf nog wat ingewikkeld

schappelijke factoren. In ons systeem

vinden, brengen we dat als samenleving

worden meisjes niet gestimuleerd te kie-

ook zo over op de nieuwe generatie.

zen voor techniek of technologie. Jammer,

Daar moeten we vanaf, zodat iedereen -

want steeds meer banen spelen zich af op

ook mijn dochters - straks gelijke kansen

het snijvlak van data, technologie, analyse

heeft. We moeten veel meer initiatieven

en informatie. Ik wil vrouwen inspireren

nemen in Nederland om meisjes en jonge

om die kansen te grijpen.”

vrouwen bij technologie te betrekken. Één oplossing zit in het ontwikkelen van

Wat wil jij als sociaal ondernemer?

voorbeeldfiguren in de politiek, de samen-

“Volgens de Management Drives-theorie

leving en het bedrijfsleven. De I Lof IT is

ben ik geel, oranje en rood gedreven. Dat

daar een mooi voorbeeld van dat ik uiter-

betekent dat ik zaken wil begrijpen, door-

aard aan mijn dochters laat zien!”

gronden en nieuwe dingen wil creëren. Ik krijg energie van vooruitgang en houd

Wat wil je delen met andere vrouwen?

van snelle besluiten. Ik geloof dat ik met

“Ik ben niet voor vrouwenclubjes, zelf ben

mijn drijfveren een verschil kan maken op

ik eerder wat masculien in mijn doen en

sociaal-maatschappelijk gebied en samen

laten. We hebben de mannen bovendien

met anderen kan bijdragen aan een revo-

hard nodig in deze enorme verandering.

lutionaire verandering in de arbeidsmarkt

Maar, dames, ik denk wel dat onze gene-

op het gebied van IT.”

ratie IT-vrouwen best wat zichtbaarder mag zijn. Wees niet bescheiden. De vol-

Wat is je droom?

gende generatie meiden heeft echt rolmo-

“Mijn droom is dat IT over tien jaar niet

dellen nodig, dus laat je zien in de IT!”

6 Lof

LOF_IT_Voorwoord.indd 6

22-09-15 21:37

Jolanda Holwerda, directeur van Lof Waarom heb je Lof opgericht?

nu gelukkig niet meer voor, althans niet in

“Ik stoorde me enorm aan het beeld dat

Nederland. Maar in de praktijk ontmoet

Nederlandse vrouwen niet gedreven zou-

ik veel vrouwen die een ‘high potential’

den zijn en alleen willen werken als ze ‘het

waren, tot de kinderen kwamen. Toen ging

leuk vinden’. Op mijn veertigste verjaardag

er een kruis door ‘high’. Veel vrouwen hou-

dacht ik: dit moet anders. Ik wilde een blad

den zich staande in de mannenwereld, ter-

maken voor vrouwen die ambities hebben

wijl dat ten koste gaat van hun energie. Dat

in werk, gezin en maatschappij. Want als je

tij wil ik keren.”

kinderen krijgt, nemen je ambities niet af, je krijgt er juist een paar bij. Dat was de start

Welke toekomst wens je je kinderen?

van Lof in 2007.”

“Ik heb drie zoons, ik overleef in een mannenhuishouding, haha. Ik wil ze graag het

Wat is jouw drive?

vrouwelijke perspectief meegeven, en dat

“Er zijn nu nog veel belemmeringen, zowel

is best een klus. Maar ik geniet ook enorm

in de maatschappij als in de hoofden van

van ‘mijn mannen’.”

vrouwen zelf, om vol voor je ambities te gaan. Het is mijn passie om vrouwen te

Wat wil je delen met andere vrouwen?

helpen hun ambities waar te maken. Ze te

“Het thema vrouwen en IT ligt me na aan

stimuleren om in de spotlight te gaan staan

het hart, omdat ik zie hoeveel kansen daar

en hun bescheidenheid opzij te zetten. Dat

op ons liggen te wachten. Ook kansen om

doe ik door middel van Lof magazine, maar

invloed uit te oefenen. Ik heb zelf gewerkt

ook in de trainingen van de Lof Academy.”

in een aantal telecom- en IT-bedrijven, onder meer voor een Zweedse start-up die

Wat wil jij als sociaal ondernemer?

fibre to the home wilde brengen. Dat was

“Ik denk in mogelijkheden. Ik geloof dat

in 2000 nog revolutionair, en degene die

het goed is als vrouwen hun talent volop

dat in de markt wilde zetten, werd gezien

kunnen inzetten en hun invloed pakken

als een soort Jezus. Ik ontdekte toen wat

in het besturen van deze wereld. Als er

snelle access kan betekenen, ook als het

minder ego komt en meer animo. Als we

gaat om het toegankelijk maken van bij-

van macht naar kracht gaan. Maar zo’n

voorbeeld onderwijs en zorg. IT is niet ver

cultuurverandering gaat nooit vanzelf. We

van je bed, maar iets dat ongelofelijk veel

hebben elkaar nodig om dat te bereiken.

impact kan hebben op het dagelijks leven

Het delen van verhalen over de kansen die

van mensen. Dat maakt dit vakgebied bui-

we zien, is een mooie eerste stap.”

tengewoon relevant en interessant, zoals

FOTO: KAREN STEENWINKEL

ook de vrouwen in deze I LOF IT laten Wat is je droom?

zien. Door hun verhaal te vertellen, inspi-

“Een wereld met echt meer gelijke kansen.

reren zij anderen, en dat zou ik dan ook

Het lijkt nu wel alsof vrouwen alle moge-

graag aan alle vrouwen willen meegeven:

lijkheden hebben en dat is in theorie ook

deel je ervaringen. Jouw verhaal is uniek

zo. Mijn oma kwam nog uit het tijdperk dat

en je talent ook. De wereld wacht op je.

ze moest werken op haar twaalfde, terwijl

Go get it, IT girl!”

ze heel graag wilde doorleren. Dat komt

Lof 7

LOF_IT_Voorwoord.indd 7

24-09-15 09:57

Lofzaken Vrouwen met Kracht

Hoe kunnen we vrouwelijk talent zichtbaarder maken? Als antwoord op die vraag richtte Jolanda Holwerda, directeur van Lof media, het genootschap Vrouwen met Kracht op. Dit is het vervolg op de reizende tentoonstelling Moeders met Macht van fotografe Anette Brolenius. Zij portretteerde vrouwen als Jet Bussemaker, Neelie Kroes en Pauline van de Meer Mohr, die hun invloedrijke positie aanwenden om hun levenslessen te delen met de next onder meer gastcolleges over vrouwelijk

Tech armband

leiderschap en genderstereotypering.

Een sieraad dat de drager met technologie beschermt tegen (seksueel) geweld. Dat

Wil je een gastcollege of de tentoon-

is de Pearltect, een armband ontworpen door een start-up van vier Nederlandse

stelling boeken?

studenten. Na activatie verspreidt de armband een scherpe stank en geeft hij een

Mail m.koeman@lofmagazine.nl

onzichtbare DNA-marker af, waarmee de belager naderhand kan worden opge-

generation. Het genootschap verzorgt

spoord. Pearltect was winnaar van de Philips Innovation Award 2015. Pearltect.me Neelie Kroes, één van de geportretteerde Moeders met Macht.

QUOTE

‘Man is still the most extraordinary computer of all’ - John F. Kennedy -

DIGITALE AMBITIES ‘Waar vind ik ze dan, die talentvolle IT-vrouwen?’ Het is een vraag die Geke Rosier, directeur van RightBrains, vaak Foto: Anette Brolenius

te horen krijgt. Inmiddels telt haar netwerk zo’n 500 vakvrouwen in een breed scala aan IT-gelieerde functies. Ben jij een vrouw met digitale ambities en passie voor de ontwikkelingen op het gebied van informatietechnologie? Schrijf je in bij www.rightbrains.nl

8 Lof

LOF_IT_Lofzaken def.indd 8

22-09-15 14:14

In de mode Project Prep gaat over de lancering van een mode-app. Hoofdpersoon is Isabel die leert programmeren en haar eigen mode-app ontwikkelt: Project Prep. Het boek is een initiatief van technologieondernemer Janneke Niessen. Zij wil meiden enthousiast maken voor code en inspireren tot ideeën voor een eigen bedrijf. Project Prep is genomineerd voor de Digital Impact Award 2015. www.preptheproject.com

Bèta-Barbie Behalve de standaard Barbie-kapster, Barbie-verpleegster en Barbie-

BELEEF DE LOF LEADERSHIP JOURNEY!

stewardess is er ook een Barbiecomputerexpert. Ze ziet er ‘geek chic’ uit met haar brilletje, neonshirt met nullen en enen en technische accessoires als een laptop, Bluetooth-set, smartphone en tablet. Allemaal in het roze, natuurlijk. Met het boek dat vorig jaar verscheen, I can be a computer engineer, maakte speelgoedfabrikant Mattel overigens weer een flinke misser. Hierin doet Barbie zich voor als slimme computerprogrammeur, maar weet ze niet eens wat een virus of een back-up is. Voor de echte IT heeft ze gewoon weer een man nodig. Maar gelukkig zijn daar haar codekloppende vrienden Steve en Brian...

Basisbehoefte Internet is nu net zo belangrijk als eten,

De Lof Leadership Journey van de Lof Academy is een vierdaagse training op identiteitsniveau. Tijdens deze training gaan de deelnemers op zoek naar een eigen authentieke, leiderschapsstijl. We lopen het door Lof ontwikkelde Lof Labyrint©, dat staat voor je levenspad: door vallen en opstaan je kern bereiken en van daaruit je invloed uitoefenen. Aan de hand van je levensverhaal maak je een reis van drijfveren naar bronnen, van ego naar animo, van macht naar kracht. Je ontdekt hoe je jouw invloed binnen je organisatie vergroot en een rolmodel en inspiratiebron wordt voor anderen. Aan het einde van de training ervaar je meer voldoening en zingeving in werk en leven en kun je vanuit eigen kracht een verschil maken binnen jouw organisatie en de wereld eromheen.

kleding en veiligheid. De transitie van analoog naar digitaal is ingedaald in de

DATA LEADERSHIP JOURNEY

maatschappij. Als jouw bedrijf, organisatie of merk daar niet op inspeelt, heb je kans op een grote achterstand. Het

Editie 6: 2 & 3 november en 7 & 8 december 2015

boek van Ger Hofstee is bedoeld om studenten, managers en professionals op weg te helpen in een wereld waarin

Editie 7: 21 & 22 maart en 21 & 22 april 2016

internet op volle toeren draait. Vananaloognaardigitaal.nu is te

Locatie: De Kaag

downloaden op gumroad.com

LOF_IT_Lofzaken def.indd 9

22-09-15 14:15

ALLES IS IT Hoe de digitale economie gouden kansen creëert voor vrouwen

Ons leven is in korte tijd gedigitaliseerd. IT is overal, tot in onze handtas. Het is een wereld van onbegrensde mogelijkheden. Wie werkt in IT geeft mede vorm aan de toekomst en krijgt volop creatieve ontwikkelingskansen. IT saai? ‘Think different’, zei de maker van de Iphone al. ‘Think again,’ zeggen wij. TEKST: RENATE TROMP

10 Lof

LOF_IT_Hoofdverhaal pam.indd 10

21-09-15 20:31

Lof 11

LOF_IT_Hoofdverhaal pam.indd 11

21-09-15 20:31

Ons leven is steeds meer verweven met

lijk een softwarebedrijf wordt. ‘Innovate or die! Die

IT. ‘IT is overal. IT is eating the world,’

wetmatigheid is keihard,’ aldus Sprenger.

signaleren de trendwatchers. Met name mobiel internet, dat in feite pas

Durven dromen

een jaar of vijf bestaat, heeft dit proces

Bij veel meer grote bedrijven zie je een worsteling,

doen exploderen. Althans, dat zegt Peter Sprenger,

zoals bij de Telegraaf. Sprenger: “Waarom vindt de

digitaal strateeg. “Veel mensen denken nog steeds:

Telegraaf niet zoiets als online artikelenleverancier

‘Ach ja dat apparaatje.’ Maar de smartphone heeft

Blendle uit? Omdat ze bang zijn voor kannibalisa-

alles veranderd, we zijn inmiddels allemaal mobie-

tie van hun melkkoe, de papieren krant.” Door in

le consumenten geworden. Van 0 tot 100, ieder-

oude patronen te denken, beroof je jezelf van een

een doet mee.” Dat heeft niet alleen een enorme

toekomst, aldus de experts. Digitaal onderzoeker en

impact op ons sociale leven, maar ook op de manier

trendwatcher Marco Gianotten zegt het zo: “Zonder

waarop bedrijven zaken doen met hun klanten. Of

dromen en visie nemen boekhouders je bedrijf over.

zouden moeten doen, aldus Sprenger. “Als consu-

Wat organisaties nodig hebben, is begeisterung, een

ment willen we ons snel kunnen oriënteren, we eisen

stip op de horizon die aangeeft welke waarde je wilt

een goede service en betaalgemak. Voor bedrijven

toevoegen.” De digitale wereld brengt alles dichtbij,

betekent dat dat ze via meerdere kanalen transac-

zegt Gianotten, en biedt ruimte aan creatieve men-

ties mogelijk moeten maken. Daarnaast moeten ze

sen die hun idee makkelijk online kunnen schalen.

data verzamelen en ontsluiten, zodat ze ‘real time’

“Een online webshop is tenslotte eenvoudiger inter-

weten wat wij, de klant, zoeken. Doe je dat niet, dan

nationaal te lanceren dan een fysieke winkelketen.

ben je in korte tijd uitgeschakeld.” Kijk maar naar

En ook nieuwe producten kunnen je zo vrij eenvou-

V&D, OAD, Halfords en Miss Etam, die niet met hun

dig introduceren.” Een partij als Zalando komt er

tijd meegingen, zegt hij een beetje besmuikt. Hun

online snel achter wat de klanten zoeken. Een kleine

ondergang bewijst vooral dat ieder bedrijf uiteinde-

moeite om dan naast schoenen ook sportkleding te gaan leveren. Sprenger: “Produceren is ondergeschikt aan leveren en organiseren. De supply chain is het hart van Zalando; het bedrijf maakt zelf geen schoenen. Wie op basis van data inzicht heeft in de klantbehoefte, is in business. Het onderscheidend vermogen zit niet meer in het product dat je verkoopt maar in de manier waarop je ze verkoopt.”

‘Alles wat er met tech gedaan wordt, heeft te maken met aandacht’

Iedereen IT’er Of partijen zich nu richten op de consument of op andere bedrijven, ieder oriëntatieproces begint online. Gianotten: “Steeds meer afdelingen zijn ITgerelateerd. Marketeers, productontwikkelaars,

12 Lof

LOF_IT_Hoofdverhaal pam.indd 12

21-09-15 20:31

Zij waagde de stap

‘DINGEN MOOIER MAKEN’ klantensupport, het worden allemaal een beetje

Frauke Wessel (52), Manager IT & Inkoop

IT’ers. In welke sector of functie je ook zit, iedereen

AVR. Voormalig werkgever

moet zich steeds meer gaan afvragen: hoe kunnen

haalde haar over een groot IT-project op

we het beter maken met de beschikbare technolo-

Martinair

zich te nemen.

gie?” Affiniteit met techniek is daarbij een pré, maar je moet vooral ook over een creatief brein beschik-

Als hoofd Inkoop had Frauke een

ken. Een combinatie die niet voor het oprapen ligt

tech-partner geselecteerd om te

en waar de hele IT-sector dan ook dringend naar

outsourcen. Iemand moest die

op zoek is. Vooral om vrouwelijk multitalent wordt

transitie begeleiden. Zij dus! Maar

gevochten, aldus Sprenger. Hij legt uit: “Alles wat

liefst drie keer dacht ze ‘Dat gaat

er met tech gedaan wordt, heeft te maken met

me nooit lukken’ en bedankte ze

aandacht. Kijk maar naar Facebook: we vinden het

voor de eer. Ze had tenslotte geen technische

steeds fijner om aandacht te geven en te krijgen.

achtergrond. Toch zetten haar bazen door.

Of naar Zalando, die op het juiste moment met de

Zij moest het doen. “Alsof iemand vandaag

juiste paar schoenen de klant persoonlijk weet aan

aan je vraagt om morgen iets te doen waar-

te spreken. En in aandacht geven zijn vrouwen,

voor je Chinees moet kunnen.” Haar aarzeling

gemiddeld genomen, getalenteerder dan mannen.

is misschien wel typisch vrouwelijk, geeft ze

Juist daarom zijn ze gewild in IT.”

toe. Na drie keer zei ze toch ‘ja’ en bleek IT juist iets heel vrouwelijks te hebben. “In mijn

Speld in de hooiberg

werk denk ik telkens: hoe kan ik onze proces-

Maar het is zoeken naar een speld in de hooiberg,

sen met behulp van de nieuwste technieken

weet Geke Rosier. Als directeur van Rightbrains legt

nog mooier maken? Het is net als een huis

zij de verbinding tussen bedrijfsleven en vrouwelijk

inrichten. Die kleur moet anders, dat meubel

digitaal talent. “Als we het vak IT heel breed nemen,

moet opnieuw bekleed.” En dan te bedenken

is 10 procent vrouw,” zegt ze. “En van die vrouwen

dat Frauke inmiddels in de afvalverwerking zit.

is 90 procent er toevallig ingerold. Dat betekent dat

“Afval stinkt. Niemand wil het meer hebben.

we nog nauwelijks vrouwen aanspreken met dit

Maar met de nieuwste technieken maken wij

werkveld, terwijl ze wel enorm gewild zijn.” Daar-

er energie van. Sterker nog, 60 procent van de

bij komt dat het fenomeen ‘waarde toevoegen met

energie die we produceren is groen. Van één

IT’ vraagt om ‘een schaap met tachtig poten’. Wie

afvalzak kun je zeven keer douchen.” Ze vindt

er ook komt solliciteren, ze zal nooit 100 procent

het jammer dat veel vrouwen terugschrikken

aan de functie-eisen voldoen. Toch ziet Rosier kan-

voor IT. “Ze denken dat je zelf moet kunnen

sen, en wel door meer te matchen op basis van

programmeren om verantwoordelijkheid te

persoonlijkheid in plaats van op kennis en vaar-

dragen in de IT. Maar dat is een vergissing.

digheden. “IT-kennis is aan te leren, een talentvolle

IT is geweldig en net zo goed te managen als

persoonlijkheid niet,” stelt zij. Om die optie binnen

iedere andere afdeling.”

bereik te krijgen, werkt ze aan een nieuwe HR-tool. Lof 13

LOF_IT_Hoofdverhaal pam.indd 13

21-09-15 20:31

‘IT-kennis is aan te leren, een talentvolle persoonlijkheid niet’

Het grootste gevaar voor bedrijven is nu denken: we hebben een sterke man nodig om alle bedreigingen af te wenden die op ons af komen, is Gianottens stellige overtuiging. “Als je technologie ziet als bedreiging, dan wordt het een self fullfilling prophecy. Het is het tijdperk van feminien leiderschap. Qua

“Maar het zoeken naar goede vrouwen vraagt vooral

techniek is alles al gemaakt, het gaat nu vooral om

ook iets meer tijd. Vaak zoekt men een ervaren pro-

nieuwe toepassingen. Om samenhang. Om delen.

jectmanager voor bijvoorbeeld de implementatie van

Kwaliteiten die komen vanuit de rechterhersenhelft.

ERP-software om de organisatie efficiënter en flexi-

Het is onvermijdelijk dat vrouwen in die wereld een

beler te maken. Dan kom je altijd sneller uit bij een

belangrijke rol gaan spelen.”

man dan bij een vrouw. Maar als het echt de ambitie is om een vrouw te vinden, moet je simpelweg meer

Leiders met lef

geduld hebben.”

De volgende vraag is dan: hoe komen we versneld aan meer IT-minded talentvolle vrouwen? Rosier:

Verwondering & humor

“Ik ben ervan overtuigd dat we deze discussie over

En dat is het waard. Acht van de tien kwaliteiten

tien jaar niet meer voeren. Jonge meiden en vrou-

die we van leiders verwachten, zijn typisch vrouwe-

wen groeien op met IT, voor hen is het de normaal-

lijke kwaliteiten, zo blijkt uit onderzoek. Denk aan:

ste zaak van de wereld.” Toch moeten bedrijven en

expressiviteit, intuïtie en het vemogen om naar de

overheid veel beter samenwerken om het imago van

toekomst en het grotere plaatje te kijken. “De klas-

tech te verbeteren, vindt ze. “Alleen dan worden

sieke IT-afdeling was een mannenbolwerk,” aldus

meiden gestimuleerd om voor de meer exacte vak-

Gianotten. Lachend vervolgt hij: “Misschien wel uit-

ken te kiezen. En leer ze op de basisschool coderen.

gevonden als contra-beweging voor het feminisme.

Dan ervaren ze zelf hoe tof dat is.” Voor de gewenste

In ieder geval was het de plek waar vooral mannen

versnelling zouden bedrijven talentvolle vrouwen het

zaten die niet met vrouwen overweg konden. Maar

voordeel van de twijfel moeten geven. “Steeds meer

de nieuwe wereld is anders. Dat is geen mannen-

leiders gaan ervoor, zoals de CIO van Heineken,” ziet

bolwerk waarin ‘de beste zijn’ overwint. Het is een

Rosier. “Blijkt het toch best lastig om een vrouw met

wereld waarin mensen samenwerken in teams, ver-

het bedachte profiel te vinden, dan kiest hij voor een

wonderd zijn, humor hebben, zich kunnen inleven.”

vrouw met talent en leert haar de techniek zelf aan.

IT = Rechterhersenhelft Ons brein wordt gescheiden in een linker- en rechterhersenhelft. Links is voor logica, volgorde en analyse en rechts voor samenhang, emotionele expressie en het grotere plaatje. Vroeger was IT vooral het vak waar linkerhersenhelftdenkers domineerden. Hoe maken we de processen efficiënter met automatisering? Het antwoord op die vraag werd bedacht en geprogrammeerd door mannen in witte jassen op een aparte afdeling. Nu zijn juist rechterhersenhelftdenker in opmars. Het gaat om waarde toevoegen, om samenhang. Van reactief naar inventief, proactief, creatief - naar het hart van de organisatie. Daarbij staan vragen centraal als: Wat is het volgende probleem dat we kunnen oplossen? Hoe kunnen we met technologie het leven van onze klant veiliger en makkelijker maken?

14 Lof

LOF_IT_Hoofdverhaal pam.indd 14

21-09-15 20:32

Zij waagde de stap

‘TYPISCHE MEIDENBANEN’ Pien Oosterman (42), Chief Sales Officer Sogeti. Studeerde geneeskunde, stapte over naar Commerciële Economie en startte haar werkzame leven in IT.

Na een korte periode bij Yakult en een booming carrière bij ING, koos Pien heel bewust Dat heet lef.” Gianotten is iets sceptischer: “Veel bedrij-

voor IT-dienstverlener Sogeti. “Al ben ik geen

ven worden geleid door mannen van boven de vijftig die

ontwikkelaar, ik heb wel een hart voor IT en

verwondering en humor ver weg hebben gestopt. Terwijl

ik bewonder onze specialisten die iets maken

de succesvolle start-ups juist worden geleid door die

voor de klant. Bovendien werkte ik het eerste

twee componenten.” Net als Rosier wil hij meer lef zien.

jaar bij Sogeti als tester. Daardoor voel ik me

“Haal de vrouwen die nu al de nodige ervaring heb-

misschien wel beter op mijn gemak tussen de

ben bij elkaar en toon ze waar de uitdagingen binnen

systemen en applicaties.” Was ze bij ING nog

het bedrijf liggen.” Sprenger doet er nog een schepje

verantwoordelijk voor Inkoop, bij

bovenop. “Zet een vrouw aan het hoofd van een digi-

Sogeti duikt ze weer de business

tal taskforce. Daar zie je een carrièreveld voor vrouwen

in om met haar klanten te bekij-

ontstaan dat zijn weerga niet kent. Het gaat er niet om

ken hoe technologie hun ‘time to

mannen uit te sluiten, maar het is wel echt zo dat vrou-

market’ kan verkleinen.

wen een bredere kijk en sensitievere skills hebben om

“Je kunt eigenlijk geen waarde

intern de verbindingen te leggen en de kansen te opti-

meer toevoegen als je je niet ver-

maliseren.”

diept in de technologische mogelijkheden. Dat geldt echt voor elke sector, zelfs

Vluchtheuvels

voor typische meidenbanen als marketing, PR

De impact van de technologische veranderingen op…

of de zorg. Overal spelen data en realtime inter-

ja, eigenlijk op alles, en de noodzaak dat vrouwen met

actie met de klant een belangrijke rol. Je kunt

hun ‘rightbrains’ daarin een cruciale rol gaan spelen,

jezelf en je eigen vakgebied nog verder ontwik-

voelt als een ware aardverschuiving. En dat als gevolg

kelen als je bereid bent te onderzoeken hoe je

van IT-trends als big data, the internet of things, multi-

met behulp van IT een verschil kunt maken.”

channeling en seamless consumer experience? Termen waar vrouwen nou niet direct voor warmlopen? Gianotten: “Ik zeg wel eens gekscherend: Heb je geen zin in Lof 15

LOF_IT_Hoofdverhaal pam.indd 15

21-09-15 20:32

‘Geen zin in IT? Dan máák je maar zin!’ Anders zet je jezelf buiten spel’

Wie is wie? Marco Gianotten (1966) is CEO van Giarte, een onderzoeksbureau voor de strategische aspecten van informatietechnologie. Ook is hij oprichter van Outsourcing Performance, een interactief kennisplatform voor

IT? Dan máák je maar zin. Anders zet je je jezelf bui-

besluitvormers. Hij publiceert

ten spel. Natuurlijk kun je bij corporate communicatie

boeken over strategisch IT- en outsourcing

of HR, de vluchtheuvels van vrouwelijk talent, blijven

management, schrijft columns over trends

zitten. Maar denk ook eens na over de vraag: Wat ga

en taboes, modereert brainstorms en geeft

ik de komende vijftien jaar met mijn talent en ambitie

lezingen aan topmanagers.

doen? Hoe houd ik mijn leven en werk interessant? Hoe blijf ik zelf interessant? Je moet belangstelling tonen, verwonderd zijn, lezen over IT en innovatie,

Peter Sprenger (1965) adviseert

verbindingen leggen.” Sprenger roept vrouwen op

sectoren die midden in de digitale

hun plek nadrukkelijker te claimen. “Dat heeft alles

transitie van hun markten zitten.

te maken met zelfbewustzijn, maar er is geen enkele

Hij helpt bedrijven om nieuwe ver-

reden om dat niet te hebben. Jij bent aan zet.” Hij

dienmodellen in de digitale wereld

ziet overigens al op diverse plekken rolmodellen

te ontwikkelen. Hij is co-auteur

opstaan. “Niet zozeer in die torenkamer, maar wel op

van boeken over de digitale eco-

twintig andere plekken, bijvoorbeeld als projectma-

nomie en docent Strategie op de

nager of leider van een digital taskforce. En bedenk,

IBO Businessschool.

een projectmanager van een groot transitietraject dat essentieel is voor de organisatie is minstens zo belangrijk als de CEO.” Spring in de bus

Geke Rosier (1966) is marke-

Gianotten brengt het tot slot terug naar vrouwen zelf.

ting strateeg en directeur van

“Alles geeft aan dat er meer behoefte is aan veel

RightBrains, een netwerkorga-

meer vrouwen. Dit is de meest waardevolle tijd voor

nisatie gericht op ontwikkeling

vrouwen van rond de veertig. Vrouwen die misschien

en recruitment van vrouwen met

gewend zijn om een ondersteunende rol te spelen,

passie voor informatietechnolo-

thuis en op het werk. De vraag is nu: ga je jezelf uit-

gie. Zij gelooft in diversiteit omdat

sluiten of durf je risico te nemen, te experimenteren?

dit resulteert in innovatie en meer

Wil jij, met behulp van alle technische mogelijkheden

succes. Geke is co-auteur van het

die er zijn, je stempel ergens op drukken? Iets moge-

boek Ronde vormen in IT (2011) en initia-

lijk maken?” Maar is die bus niet al voorbij gereden?

tiefnemer van de CIAO Academy, een oplei-

Gianotten: “Er komt altijd weer een nieuwe bus.

dingsprogramma tot digitaal manager.

Neem jezelf serieus en spring erin.” 16 Lof

LOF_IT_Hoofdverhaal pam.indd 16

21-09-15 20:32

Tentoonstelling

MOEDERS MET MACHT

ZET UW TALENT IN DE SPOTLIGHT MET LOF

k ben blij met de portretten in de Tweede Kamer. Ik waardeer de manier waarop de twee onderwerpen ‘moeders’ en ‘macht’ in de tentoonstelling in beeld zijn gebracht. Hoe trots ik ook ben op het voorzitterschap, ook ik voel die tweestrijd. Om aan de ene kant thuis echtgenote en moeder te zijn, en aan de andere kant de macht te hebben om een vergadering te leiden. Al met al zie ik het vooral als voordeel. Het voordeel dat ik bij machte ben om aan elke Nederlander uit te leggen hoe het parlementaire proces werkt. Moeder zijn en macht hebben is balanceren tussen twee uitersten. Het is niet makkelijk, maar wees blij met een baan waarin je invloed kunt uitoefenen op je omgeving.’

Ambitie is

durven

goed

ZET TALENT

FOTOGRAFIE: ANETTE BROLENIUS

waar je

doen

in bent

Anouchka van Miltenburg, Tweede Kamer

IN DE SPOTLIGHT

TENTOONSTELLING

LOF LABYRINT©

Moeders met Macht

12-08-13 21:18

LOF Kaartje_Moeders met Macht.indd 1

LEADERSHIP JOURNEY

Jij verdient Training

WORKSTYL PROFILE E

CIRCLE OF LOF

Dames DILEMMA’S &

46 Lof

Worklifebalance.indd 12-08-13 FD21:18

46 Lof

10-11-11 22:48

LOF Kaartje_Ansicht.indd 2

‘Welke schoen trek jij aan?’ Dat was de centrale vraag op de bijeenkomst Dames&Dilemma’s op 28 maart. Met andere woorden: hoe sta jij in je werk? Wat wil je bereiken en wat heb je daarvoor nodig?

Sr. kwantitatief onderzoeker

Reporting officer

‘ Een persoonlijk

‘Het valt me op dat alle vrouwen hier de

dilemma dat ik deze

drive hebben om werk

middag naar voren heb

Als vrouwen hun persoonlijke dilemma’s delen, kunnen zij andere

en privé op een goede

gebracht, is de vraag:

vrouwen iets leren. Daarom spraken Hester Borrie en Leni Boeren

manier te combineren.

wat de je als de door

voor een zaal met Robecovrouwen over hun keuzes in werk en

Ze geven niet op en

privé. Lofs Jolanda Holwerda interviewde hen over leiderschap,

dat is mooi om te zien.

moederschap, zelfvertrouwen en de wens om invloed te

jou gedroomde functie al bezet is? Ga je zitten wachten tot hij

Welke schoenen ik

hebben. Hun openhartige verhalen inspireerden de vrouwen

draag? Ik begon

vrijkomt of ga je er

in de zaal om aan de slag te gaan met hun eigen dilemma’s.

met sportschoenen,

actief op uit? Met hard

In rondetafelgesprekken kwamen vragen aan de orde als: Volg

zodat ik er helemaal

werken ben ik ver

je je eigen ambities of sociaal wenselijke ambities? Wat vind je belangrijker: aardig gevonden worden of gerespecteerd worden?

gekomen bij Robeco,

voor kon gaan, maar

maar ik merk nu dat

heb een break genomen en ben even

alleen dat niet meer

Een andere centrale vraag luidde: hoe kunnen we onze

overgestapt op

genoeg is. Ik heb dus

vrouwelijke kwaliteiten optimaal benutten voor het bereiken van

slippers. Inmiddels ben

schoenen nodig die

de organisatiedoelstellingen? De schoen bleek in deze kwestie

ik weer klaar voor de

een passende metafoor. Welke schoen trek jij aan? Ofwel: hoe sta

sportschoenen!’

Focus je op authenticiteit of voeg je je naar de bedrijfscultuur?

meer weerstand

keuzemomenten kom je daarbij tegen? Wat voor schoenen draag je over drie jaar? En welke schoenen heb je nodig om daar te komen? Aan de ronde tafels werd levendig gediscussieerd over deze thema’s. De één droeg ‘te grote schoenen’, waarin ze nog

ROLMODELLEN

CAMPAGNE

Bestuurslid Robeco

flink kon groeien. De ander had behoefte aan schoenen waarin

Custom Publishin g

Pensioeninstelling

ze met beide benen stevig op de grond zou staan. De vrouwen

‘Ik herkende veel in

herkenden zich in elkaars ervaringen en lieten weer eens zien

de verhalen van Leni en Hester. In hun diepgewortelde ambitie en hun streven naar diversiteit binnen de organisatie. Al vind ik dat mannen daar ook een actieve rol in moeten spelen. Bij mij thuis hebben we de Jolanda Holwerda sprak de zaal toe over meervoudige ambities. ‘In plaats van over het glazen plafond praat ik liever over een labyrint. De weg naar de top is voor vrouwen een doolhof, vol valkuilen en omleidingen.’

KIJK VOOR MEER kunnen verdragen.’

jij in je werk? Fit en ready to go op sportschoenen? Gearriveerd op hoge hakken? Omhoog klimmend op bergschoenen? Welke

rollen omgedraaid: ik werk fulltime en mijn man zorgt voor de kinderen. De schoenen die ik draag, zou je dus herenschoenen kunnen noemen. Het dilemma dat ik daarbij tegenkom, is dat ik moet loslaten.’

AANBOD OP WWW.LOFVOORTALENT.NL

Luisteren naar de dilemma’s van Leni en Hester. Leni: ‘Na een zeer moeizame bevalling, wist ik: het is kostbaar wat ik nu heb. Toch koos ik ervoor weer fulltime te gaan werken.‘ Hester: ‘Ik kon een belangrijke functie krijgen, maar zat dan wel vijf dagen per week in het buitenland. daar moest ik een modus voor vinden.’

WWW.LOFVOORTALENT.NL 6 Lof LOF30_Werf .indd 30

18-02-14 13:13

lof.indd 1

21-09-15 22:52

GIRLS & GAMES

LOF_IT_Meisjes And Gaming.indd 18

22-09-15 14:35

Waar voorheen gamers vooral blanke jongens van 15 tot 25 waren, is met de komst van smartphones, tablets en spellen als Candy Crush het gamelandschap voorgoed veranderd. Meiden en vrouwen vormen een steeds belangrijkere doelgroep. Maar waar zijn de vrouwelijke gameontwikkelaars? TEKST: MENSJE VAN PUFFELEN ILLUSTRATIE: MIREILLE SCHAAP

kiezen dan tien jaar geleden. Nu nog een andere marketing, want games spreken inderdaad nog steeds vooral mannen aan. Als de marketing al wat neutraler zou zijn, zou de spelerdemografie van sommige games kunnen verschuiven.”

Maar liefst 52 procent van de gamers is tegenwoor-

Volgens Vergunst dragen smartphones al aan die

dig vrouw. Er zijn zelfs meer volwassen vrouwen

verschuiving bij. “Games op smartphones worden

die gamen (36 procent) dan minderjarige jongens

veel meer gespeeld door meisjes en vrouwen. En

(17 procent) – de traditionele doelgroep. Ze spe-

trouwens ook door een oudere doelgroep.”

len weliswaar eerder een Scrabblespel als Words with Friends dan een ‘first person shooter’ als Call

Wat is er nu precies anders aan games voor

of Duty, maar zijn evengoed prominent aanwezig in

meisjes dan voor jongens?

gameland. Toch het is nog steeds zo dat er weinig

Muijres: “Het soort games is wel anders, meisjes en

vrouwen zijn die zelf games ontwikkelen. Is het niet

jongens hebben andere voorkeuren. Call of Duty,

tijd dat de industrie een betere afspiegeling wordt

Halo en GTA bijvoorbeeld, worden veelal gezien als

van de doelgroep die zij aanspreekt? Een gesprek

games voor jongens. Adventuregames of puzzel-

met Nieske Vergunst, dr. in de informatica, feminist,

spellen zoals Kim Kardashia: Hollywood zijn speci-

blogger en auteur, en Eline Muijres, communicatie-

fiek op meisjes gericht. Al denk ik dat er wel degelijk

manager voor Dutch Game Garden.

veel meisjes zijn die ‘jongensgames’ spelen. De rollen veranderen. Zo zie je ook dat er in superhelden-

Waarom vinden nog zo weinig meiden hun weg

films steeds meer aandacht wordt geschonken aan

naar de game-industrie?

vrouwelijke personages. Mad Max wordt bijvoor-

Vergunst: “Ik denk dat het voor een groot deel

beeld gedragen door een stoere vrouw, geen side-

gewoon cultureel bepaald is. Ik ben van jongs af

kick van een man. In games zijn de verhoudingen

aan bezig met computers, maar voor de meeste

nog steeds scheef, maar ik heb goede hoop dat het

meiden is dat minder vanzelfsprekend. Mijn ouders

ook daar goed komt.”

stimuleerden mij, ik kreeg een computer en een computerprogramma waarmee ik kon leren pro-

Waarom is het belangrijk dat er meer meiden

grammeren. Maar dat is een uitzondering. Jongens

komen in de gamewereld?

en meisjes worden door hun sociale omgeving,

Muijres: “Als gameontwikkelaar zoek je ook naar

door school en door reclames meestal in hun eigen

identificatie, dus zul je eerder een personage

hokje gehouden. En games worden nu eenmaal als

maken dat op je lijkt. Heb je een divers team, dus

‘jongensding’ gemarket.”

ook met vrouwen erin, dan zal dat automatisch ook diversere personages opleveren. Dat is natuur-

Muijres wijt het ontbreken van vrouwen in de game-

lijk goed voor de industrie: met meer diversiteit

industrie ook aan de culturele vooroordelen die

krijgt die tenslotte een grotere afzetmarkt. En het

bepalen wat een ‘mannenberoep’ is en wat een

gebeurt gelukkig ook steeds meer, omdat men-

‘vrouwenberoep’. Maar ze ziet wel iets veranderen.

sen toch zijn wakker geschud door de discussies

“Als je nu kijkt naar de samenstelling van studen-

over seksisme in games.” (Zie kader #GamerGate.)

ten, zijn er al veel meer meiden die een bètastudie

Vergunst: “Vrouwelijke personages in games worden Lof 19

LOF_IT_Meisjes And Gaming.indd 19

22-09-15 14:36

vaak geseksualiseerd afgebeeld. Neem Lara Croft van Tomb Raider, met die gigantische meloenen in haar shirt. Maar er zijn ook games waar je met een vrouwelijk karakter kunt spelen dat net zo stoer is als de mannelijke karakters. Mass Effect heeft zelfs de optie om homoseksuele relaties aan te gaan. Ik heb het idee dat game-ontwikkelaars hier tegenwoordig sowieso bewuster mee bezig zijn. Ik geloof dat je als ontwikkelaar ook werkt vanuit je eigen wereld, dat

Carolien

geldt in principe voor elk beroep. Je legt er iets van jezelf in. Ik wil niet zeggen dat mannelijke ontwikkelaars niet beducht zijn voor het reproduceren van schadelijke stereotypes – of dat in ieder geval trachten te zijn – maar ik denk wel dat vrouwelijke ontwikkelaars er nog voorzichtiger mee omgaan.” Waarom is het gaaf om in deze sector te werken?

Eline: “Deze industrie is aanpoten, je moet veel netwerken, naar evenementen gaan en je goed inlezen. Maar het is ook een open industrie, organisaties en bedrijven helpen elkaar onderling. Je zult niet zo snel mensen in pak aantreffen, de sfeer is zeer informeel en vriendschappelijk. Het is gewoon een positieve community, iedereen speelt elkaars games, mensen

ook graag World of Warcraft, maar inmiddels hou ik

drinken biertjes met elkaar. Als games je passie zijn:

meer van rustiger spellen als 2-D platformers (zoals

ga ervoor! Of je nu een meisje of een jongen bent.”

Super Mario Brothers – red.) of puzzelspellen en

4 MEIDEN OVER GAMES & GAMETECHNOLOGIE Vera (27)

adventuregames. Ik zie mezelf niet als een ‘echte’ gamer, die de hele dag achter de pc zit en alle ins en outs van een spel als Call of Duty kent.”

“Toen ik net begon met gamen, kwam mijn vriend

MJ (25)

aan met een first person shooter. Ik ging er gelijk

“Ik game om dezelfde reden dat ik veel van films

vanuit dat het niks voor mij zou zijn: te moeilijk, meer

en boeken hou: vanwege het goede verhaal. Vooral

iets voor mannen. Maar toen ik het eenmaal speel-

sci-fi vind ik gaaf. Het grote verschil met games is

de, vond ik het wel heel gaaf. Een vrouw kan natuur-

dat je er zelf in meedoet, jij creëert mede het ver-

lijk net zo goed van shooters genieten. Ik speelde

haal. Mijn favorieten zijn de Mass Effect Trilogy, Fallout en vooral Borderland. Daar heb ik heel veel uren aan besteed. Alle drie zijn het first person shooters en best wel high-intensity. De aanname dat meisjes geen shooters spelen, frustreert me soms. Zelf maak ik mijn avatar (personage in het spel – red.),

‘Vrouwelijke personages in games worden vaak geseksualiseerd afgebeeld’

zoals ik er zelf uitzie. Als een vrouw dus. Het irritante is dat ik dan vastzit aan een stereotiep perspectief, met veel blote lichaamsdelen. Bij mannelijke avatars heb je dat niet. Maar het mooie aan bijvoorbeeld Mass Effect is dat ze veel aandacht besteden aan de hoofdpersonen, waardoor ze zeer goed ontwikkeld zijn. Ook als vrouwelijke avatar kun je bad

20 Lof

LOF_IT_Meisjes And Gaming.indd 20

22-09-15 14:36

Vera

Ines

die volg ik veel vakken met studenten Game Technologie. Met hen heb ik als afstudeerproject ook een educatieve ‘serious game’ gemaakt. Het westerse leven draait op informatie en technologie en ik vind het leuk om te begrijpen hoe dit werkt. Denk aan hoe Google bepaalt wat een ass zijn. En wat ik heel mooi vind: in Mass Effect

goed antwoord is op je zoekterm, dat soort algo-

en Borderland kunnen je personages een homosek-

ritmes vind ik interessant. Vorig jaar is mijn eerste

suele relatie aangaan.”

boek gepubliceerd, Slimme Meisjes Programme-

Carolien (21)

ren, en ik ben nu met een tweede kinderboek bezig, ook over informatica. Mensen verwachten soms

“Ik ben net klaar met mijn bachelor Gametechno-

niet dat ik informatica studeer en veel van com-

logie en ga bijna beginnen met mijn master Game

puters afweet, en dat zorgt voor grappige gespre-

en Mediatechnologie. Informatica in het algemeen

ken. Maar ik voel me niet belemmerd als vrouw.”

vind ik tof omdat je met een stukje code een heel nieuwe wereld kunt creëren, waarin je alles zelf kunt bepalen. En de techniek die gebruikt wordt bij het maken van games is echt interessant. Het maken

#GAMERGATE

van 3D-beelden en -objecten is vooral superleuk

De game-industrie emancipeert. Steeds meer mensen –

omdat je nu ook dingen hebt als een Oculus Rift (vir-

mannen én vrouwen – maken spellen over onconventionele

tual reality headset – red.). Ik weet nog niet of ik wil

onderwerpen zoals depressie of verlies. Dat past niet bij

werken in de game-industrie, er zijn zoveel plekken

het beeld dat traditionele gamers van games hebben. Het

waar je met deze studie terecht kunt. Voor hetzelfde

bestaan van deze alternatieve games is een bedreiging

geld zegt een bedrijf: ‘Met deze techniek willen we

voor hun identiteit. Daarom is een groep behoudende

dit gaan maken, doe je mee?’ of vragen medestu-

gamers #GamerGate gestart, waaronder ze een ware hetze

denten of ik wil helpen een bedrijf op te starten. Er

tegen vrouwen in de gamewereld begonnen zijn. Het werd

kan nog van alles gebeuren en ik houd het open.”

een hashtag voor allerlei gamegerelateerde kwesties, met

Ines (21) “Ik doe momenteel de bachelor Informatica aan

één constante: haatpraat over vrouwen. Vrouwen in de Amerikaanse game-industrie werden gestalkt, bedreigd en sommigen moesten zelfs onderduiken.

de Universiteit van Utrecht. Tijdens mijn stuLof 21

LOF_IT_Meisjes And Gaming.indd 21

22-09-15 14:37

Zij slaan de brug van bèta naar business IT is de kern van de organisatie. Wie mede vorm wil geven aan de toekomst, kiest dan ook voor een functie in tech. En dat kan op heel veel verschillende manieren. ‘Voor de harde nullen en enen, schakel ik expertise in.’ TEKST: PAM VAN DER VEEN, RENATE TROMP, CAROLINE FRERIKS FOTO’S: HANS VERLEUR

22 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 22

22-09-15 15:32

‘Met technologie verbeter je levens’

ulyasemin Cakir (39) leidt de Architecture groep binnen Accenture Technology.

“Mijn werk is één grote technologische puzzel. Het feit dat je een probleem dat gisteren nog onoplosbaar was, vandaag kunt verhelpen met nieuwe technologie, vind ik geniaal. Ik stel de juiste vragen, bedenk oplossingen en zorg ervoor dat alle stukjes in elkaar vallen. Dat is mijn drive.” Favoriete vakken “Als kind hield ik er al van om puzzels op te lossen. Mijn favoriete vakken op school waren wiskunde en natuurkunde en ook mijn vervolgstudies lagen in die lijn. Ik heb een bachelor in wiskunde, een master in informatietechnologie en een master computer science behaald in Ankara, Istanbul en Amsterdam. Tijdens mijn studies viel het mij op dat in Turkije meer vrouwen een technische studie doen dan in Nederland. In Nederland zat ik vaak als enige vrouwelijke student in de collegezaal. Voor mij is dat nooit een issue geweest. Ook niet nu ik in een wereld werk die door mannen gedomineerd wordt.” Coole dingen “Ik ben begonnen bij Accenture als architect en werk lees verder op pagina 45 Lof 23

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 23

22-09-15 15:33

24 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 24

22-09-15 15:33

aaike Carpay (39) is manager IT

belangrijk om daar voelsprieten voor te hebben en de verbin-

Business Domeinen bij energienet-

ding tussen mens en techniek te blijven maken. Om nieuwe

werkbedrijf Alliander.

dingen binnen te brengen en tegelijkertijd rust en stabiliteit in de organisatie te creëren. Dat ik een sociaal iemand ben, helpt

“Ik kom uit een echte bèta-familie. Zelf

om mensen vanuit totaal andere perspectieven bij elkaar te

heb ik Natuurwetenschappen & Innovatiemanagement gestu-

krijgen. Aan die managementkant ligt ook mijn passie, niet bij

deerd, een studie op het snijvlak van technologie en maat-

het die hard programmeren. Ik vind het leuk om oplossingen

schappij. Ik ben ervan overtuigd dat er in beginsel geen ver-

te bedenken, maar niet om de code erbij te maken. Al geeft de

schil is tussen jongens en meisjes en zo ben ik ook opgevoed.

kennis ervan me wel een voorsprong; ik weet welke vragen ik

In mijn werk heb ik wel ontdekt dat vrouwen over het alge-

moet stellen.”

meen sensitiever zijn. Het zijn vaak bruggenbouwers, en in de IT-wereld zijn er daar steeds meer van nodig. Dat is ook de

Kinderwens

reden waarom ik op de positie zit waar ik zit, in het directie-

“Bij Alliander zijn we bewust op zoek naar diversiteit, en dus

team van Liander: niet omdat ik vrouw

ook naar vrouwen. Inmiddels heb-

ben, maar omdat ik businessprocessen

ben we al een heel aantal goede

naar IT kan vertalen.” Hersens pijnigen “IT en de business komen steeds dichter bij elkaar te liggen. Sterker nog, de wereld verandert ongelofelijk snel en technologie is er niet meer uit weg te denken, zeker niet in energieland. Als maatschappij zitten we midden in de energietransitie – denk aan de toename van elektrisch vervoer en het gebruik

‘Mijn passie ligt aan de managementkant, niet bij het die hard programmeren’

dames binnengehaald. Wat je soms ziet, is dat er een worsteling ontstaat als vrouwen een kinderwens krijgen. Moeten ze die carrièrestap nu zetten of pas als het kind er is? En valt zoiets überhaupt te combineren? Als werkende moeder probeer ik ze daarin te coachen, te laten zien dat het kan. Ook bij Alliander zijn genoeg vrouwen met jonge kinderen die niet alles voor hun carrière hebben opgegeven. En steeds meer

van zonnepanelen – en als Alliander willen we daarin faciliteren. Daarbij maken we op grote schaal

mannen op hoge posities delen de zorg voor hun kinderen.

gebruik van IT. Het is erg inspirerend om over die maatschap-

Daar ben ik trots op.”

pelijke ontwikkelingen mee te mogen denken, er mede vorm aan te geven. Er is niks leukers dan met je team je hersens

Gouden kans

te pijnigen over manieren om het proces te verbeteren. Om

“Aan mijn kinderen geef ik mee dat je van je eigen talent moet

nieuwe technologieën te introduceren, je die eigen te maken

uitgaan en je niet moet laten belemmeren. Ik zal ze zeker niet

en ook anderen hiervoor enthousiast te krijgen.”

opleggen om de bètakant op te gaan, maar laat wel zien hoe leuk en handig het is om bijvoorbeeld goed te kunnen rekenen.

Voelsprieten

Als je maar enigszins geïnteresseerd bent in techniek, én orga-

“Had je eerst elke vijf jaar een nieuwe technologie, nu is dat al

nisatiesensitief bent, biedt een baan in IT je een gouden kans.

om de twee, drie jaar. Een bedrijf moet zich dus steeds aan-

Je denkt mee over de inrichting van de maatschappij, maar

passen, en als je niet oplet ben je als medewerker snel uit-

geeft ook sturing aan je bedrijf. Van een ondersteunende afde-

gespeeld met je kennis van vandaag. Soms merk je dan ook

ling wordt IT steeds crucialer voor het voortbestaan en dus de

weerstand tegen de snelle ontwikkelingen; mensen snappen

kern van de organisatie. Als je invloed op die kern wilt hebben,

het niet of denken dat ze het niet kunnen. In mijn functie is het

ontkom je er bijna niet aan om in IT te gaan werken.” Lof 25

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 25

22-09-15 15:34

nnemieke Visser-Brons (44, links) is

ik er goede resultaten kan behalen en snel veranderingen kan

directeur Leven Particulier en Carola

doorvoeren.”

Wijkamp-Hermsen (45) is directeur Schade

Annemieke: “Als je net als ik geen examen hebt gedaan in

Particulier bij Delta Lloyd.

een bètavak, zet je de mogelijkheid van IT al snel uit je hoofd. Jammer, want je kunt dit soort banen ook prima doen zonder diepgaande technische kennis. Je moet wel het analytische

Jullie waren allebei Division Information Officer. Een

vermogen hebben om het te snappen, maar daarvoor hoef je

managementfunctie in IT, zonder technische achtergrond.

niet per se een technische studie te hebben gedaan.”

Hoe doe je dat? Annemieke: “Uiteindelijk bestaat IT uit informatiestromen, het

Hoe leg je die link tussen IT en de business nu precies?

zijn processen. We hadden allebei een scala aan inhoudelijke

Carola: “Door wederzijds begrip te kweken. IT’ers moeten

verzekeringsbanen doorlopen en kennen de processen dus

meeluisteren in de business, hun gezicht laten zien op

goed. Al die kennis neem je mee naar de IT. Vervolgens moet

de afdeling, duidelijk maken dat zij degenen zijn die over

je je wel de terminologie eigen maken. Maar voor een baan als

een bepaalde applicatie gaan. En de business moet in de

IT-manager hoef je geen software te kunnen schrijven.”

‘IT-bunker’ gaan kijken hoe het daar in elkaar steekt. Pas dan

Carola: “Bij de eerste overleggen had ik geen idee. Het was

snap je hoe ingewikkeld het is, dat het geen kwestie is van een

of ze een andere taal spraken. Maar met gezond verstand en

dikkere kabel en een grotere stekker.”

affiniteit met de materie kom je ver. Het

Annemieke: “In ons bedrijf speelt

is ook handig als je niet zo diep in die IT

IT een grote rol. Het zijn mensen

zit. Je kunt vragen stellen als: waarom

die de polis opmaken, maar zonder

werkt het op die manier? Kunnen we er

informatietechnologie komt die

vanuit een businessoptiek naar kijken in plaats van vanuit de nullen en enen? Want dat is je focus: niet het ingenieus ontwerpen van software, maar ervoor zorgen dat de zaken zo worden opgeleverd dat de business en de klant er iets aan hebben.”

‘Luisteren, doorvragen, inleven’

polis niet goed bij de klant terecht. Het helpt enorm als een IT’er naast iemand zit die een polis opmaakt of een nieuw product verzint. Dan kunnen ze samen kijken: ‘Als je het zo doet, kan het daar sneller.’ Als zij met elkaar die taal gaan spreken, kun je als bedrijf grote stappen

Wat moet je daarvoor kunnen?

maken en innovatiever worden. Als verbindende manager ben je daarin

Annemieke: “Je moet kunnen luisteren, doorvragen en je inleven in de klant en je team. En de taal van

van toegevoegde waarde.”

de business en de IT aan elkaar kunnen koppelen.”

Carola: “Je helpt mee het bedrijf én de mensen verder te

Carola: “Je moet respect hebben voor beide werelden. Hoe

brengen. Daarin kun je echt het verschil maken.”

zorg je dat je het samen voor elkaar krijgt? De één is niks zonder de ander – dat moet je uitdragen. Een beetje flair is ook

In jullie directeursfuncties speelt IT ook een grote rol.

handig. In een overleg durven zeggen: ‘Jongens, zo gaan we

Annemieke: “Het ontwikkelen van het product, het beleggen,

het doen’, terwijl je misschien niet precies weet hoe het zit.”

de polis opmaken – onderliggend is allemaal IT. Ik hoef niet te zorgen dat de eentjes en nulletjes kloppen, maar

En uit je comfortzone durven stappen?

als het misgaat, komt de klant wel bij mij. Ik moet dus een

Annemieke: “Mijn omgeving reageerde best verbaasd toen ik

gesprekspartner kunnen zijn voor mijn IT-collega’s.”

zei dat ik in de IT ging werken. Ik ben namelijk een echte alfa,

Carola: “Informatietechnologie is zo verweven met ons bedrijf,

en had geen technische ervaring. Van belang is dat je bereid

dat je het je als businessmanager niet kunt veroorloven om

bent om altijd bij te leren.”

er geen interesse voor te hebben. Met een opmerking als:

Carola: “Je moet er gewoon voor gaan. Ik heb ontdekt dat ik in

‘Daar hebben we de IT-afdeling voor,’ kun je allang niet meer

staat ben een wereld te doorgronden die niet de mijne is. Dat

aankomen.”

26 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 26

22-09-15 15:34

Lof 27

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 27

22-09-15 15:35

28 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 28

22-09-15 15:35

arlou Banning (53, rechts) is divisie-

vind ik geweldig. Daarnaast vind ik het gaaf om heel techni-

directeur finance & ict, Karin Peelen

sche mannen te stimuleren met ideeën te komen. Ervoor te

(45, midden) is sectiehoofd van infra-

zorgen dat ze bij me binnenstappen en het vertrouwen hebben

structuur en Daphne Boelhouwer (35)

dat hun ideeën ook worden gewaardeerd.” Daphne: “Ik vind

is teammanager van Spil, een afdeling

het spannend om te zien wat de impact van IT in de buiten-

met ondersteunende diensten aan de IT-organisatie.

wereld is. Terwijl wij bij DNB daar nog best een weg in te gaan hebben. Het is steeds meer technologie en steeds minder

Wat is de grootste uitdaging in jullie werk?

economie die de wereld bepaalt.”

Karin: “De infrastructuur is het fundament waar de rest op drijft. Het moet als water uit de kraan komen, mag nooit een belem-

Hoe is het om te werken in een mannenwereld?

mering vormen. Die aanvankelijk bewust gekozen stabiliteit en

Marlou: “Mannen in de IT waarderen het erg als er meer

veiligheid staan soms de inmiddels meer gevraagde flexibiliteit

vrouwen komen. Ik werd met open armen ontvangen. Het is

in de weg. Dat vergt technische aanpassingen, maar zeker ook

bovendien erg leuk om met ze te werken.” Karin: “Vaak wer-

een cultuuraanpassing. Die combinatie maakt het voor mij erg

ken we aan een gezamenlijk doel waarvoor we soms zelfs

interessant.” Marlou: “IT zit nog in een apart gebouw. Dat is

’s nachts aan de slag moeten. Die gedrevenheid geeft een

een metafoor voor de gedachte dat IT een eigen wereld is,

mooie verbondenheid met elkaar en past goed bij een team

zich onder de motorkap bevindt. Terwijl

van mannen.” Marlou: “Mannen zijn

we steeds meer zien dat IT core busi-

zeer to the point, ongecompliceerd.

ness is. Ik wil IT en toezichthouders

Vrouwen vinden het soms lastig om

meer met elkaar in gesprek zien te krijgen.” Daphne: “Omdat het onmogelijk is om alle expertises binnen IT in huis te hebben, heeft DNB een grote flexibele schil. Maar bepaalde specialismen zijn vaak ineens overal veel gevraagd. Het is een mooie uitdaging om snel de goede mensen te vinden.” Waar zit jullie IT-drive?

‘Gaaf om heel technische mannen te stimuleren met ideeën te komen’

gewoon te zeggen wat ze ergens van vinden.” Daphne: “In een omgeving met vooral vrouwen is het vaak een stuk serieuzer. Met mannen wordt er meer gelachen.” Vinden jullie meer vrouwen in de IT wel belangrijk? Karin: “Absoluut! Soms voel je dat het niet goed zit, al spreken alle fei-

Marlou: “Technologische veranderin-

ten ervoor. Vrouwen luisteren meer

gen zijn van steeds grotere invloed

dan mannen ook naar hun intuïtie.”

op hoe banken zakendoen en dus op de wijze van toezicht.

Marlou: “Veel mensen denken nog dat IT hogere wiskunde

Tegelijkertijd is er steeds meer tooling nodig om al die veran-

is, maar dat is het niet. Er is een differentiatie in rollen nodig

deringen, zoals de gevraagde intensivering van het toezicht,

om de verbinding met de business te leggen. Rollen waarin

te ondersteunen. Het wordt in de nabije toekomst wellicht

communicatie heel belangrijk is en daarin zijn vrouwen juist

mogelijk om rechtstreeks bij banken te zien wat er gebeurt in

zo goed. Het zou doodzonde zijn als ze wegblijven.” Daphne:

plaats van achteraf. Dan kunnen we sneller ingrijpen. Big data

“Voor veel functies in de IT hoef je niet te kunnen program-

vertalen naar realtime waardevolle informatie is cruciaal. In dat

meren.” Karin: “Vrouwen beseffen niet met hoeveel IT ze al te

proces zitten we nog best aan het begin, maar via kleine stap-

maken hebben. Dat het overal in zit.” Daphne: “Of vrouwen

jes en concrete initiatieven kan ik daar een bijdrage aan leve-

nu wel of niet voor IT kiezen, ze zullen in hun werk toch die

ren.” Karin: “Het werk dat mijn sectie doet, is minder zichtbaar.

afstand moeten overbruggen. Want IT is in alles. Je moet mee-

Maar het besef hoe belangrijk het fundament is voor de bank,

bewegen, anders raak je achter.” Lof 29

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 29

22-09-15 15:36

mma Cornelis (28, rechts) is IT-manager bij

maken, heen én terug. Ik zie mezelf als zo’n verbindende fac-

Heineken Berlijn. Marije Degenhardt (38) is

tor. Als ik bij presentaties met termen als ‘service’, ‘netwerk’

Business IT-manager Supply Chain Heineken

of ‘operating systems’ kom, haken mensen uit de business af.

Nederland.

Om uit te leggen waarom bepaalde onderdelen belangrijk zijn, gebruik ik vaak de auto als metafoor. Het helpt dat ik zelf geen techneut ben, ik bezig het IT-jargon van nature niet.”

Wat is jullie IT-drive? Marije: “Vanuit de Heinekenbrouwerij in Zoeterwoude expor-

Dat hoeft ook niet als je in IT wil werken?

teren we naar 150 landen over de hele wereld. Dat proces is

Emma: “Ik heb Business Information Management gestudeerd

bijna volledig geautomatiseerd: van de planning via de ver-

en ben verantwoordelijk voor de IT-infrastructuur, applicaties

pakkingslijnen tot de flesjes die van de band rollen. De pal-

en first level support, dus affiniteit met IT heb ik natuurlijk wel.

lets worden door onbemande vorkheftrucs op vrachtwagens

Maar voor de echte technische kennis, bijvoorbeeld als er iets

in containers geladen en automatisch vast aangemeld bij de

met het serverlandschap is, schakel ik expertise in.”

Rotterdamse haven, waar ze worden verscheept. Het is een

Marije: “Om in de IT te werken, hoef je geen programmeur of

traject dat heel concreet laat zien wat mijn drive is: bedrijfspro-

netwerkspecialist te zijn. Je moet wel een passie hebben voor

cessen optimaliseren met IT. De ontwikkelingen in mijn vak-

wat je allemaal met IT kunt bereiken. Ook ik heb een master in

gebied gaan razendsnel, er kan steeds meer. Dat maakt het

Information Management gedaan om alle aspecten van IT te

hartstikke leuk.” Emma: “Technologie is een wezenlijk onder-

begrijpen. Een paar keer heb ik daar een lezing over gegeven

deel van de bedrijfsvoering. Aan alles wat we doen zit IT vast.

op middelbare scholen, om vooral ook meiden enthousiast te

Soms wordt dat als hinderlijk ervaren,

maken. Mijn boodschap: de toepas-

bijvoorbeeld als een laptop of telefoon

singen van IT zijn supergaaf, het is

het niet doet, maar ik zie het als een

een vakgebied waarmee je echt

voortdurend groeiende bron van moge-

toegevoegde waarde aan bedrijven

lijkheden. Die dynamiek is heel gaaf. Het is mijn ambitie om de positieve vibe rond technologie naar een hoger niveau te tillen.” Hoe doe je dat dan? Marije: “Door steeds het raakvlak met de business te zoeken. Over afdelingen

‘Snackbar-IT moet je zien te voorkomen’

kunt leveren.” Tot over de grens zelfs. Zoals Emma, die nu in Berlijn werkt. Emma: “Dat ik voor Heineken Duitsland aan de slag kon, was een heel mooie kans. Dit wilde ik: het avontuur opzoeken, internationale erva-

heen te kijken, écht te snappen wat ze

ring opdoen. Ik ben hier pas kort

doen en daar met IT op aan te sluiten.

en kom mezelf nog elke dag tegen,

Het is essentieel te weten wat hun pri-

maar ik ben veel aan het leren en

oriteiten zijn, en op welke vlakken IT toegevoegde waarde kan

krijg daar ook energie van. Ik heb een sterke drive voor ver-

leveren. Zo voorkom je een soort snackbar-IT: u vraagt, wij

nieuwing en verbetering en neem anderen daarin mee. Soms

draaien, de echt grote stappen maak je dan niet.” Emma: “Het

wil ik teveel en moet ik mezelf terugroepen, focussen op wat

is belangrijk om explorative te zijn naar andere afdelingen. Ik

nu haalbaar is. Ik heb respect voor mensen die problemen tot

zoek veel contact, vraag zo nodig om hulp en denk dat ik daar-

in detail uitzoeken. Dat geduld, dat gestructureerde, rationele

mee een aanvulling ben in mijn team. Want, zonder te willen

denken zijn ook nodig in IT.” Marije: “Net als het samen willen

generaliseren, inlevingsvermogen is niet altijd heel ruim aan-

doen en de afstemming zoeken, iets waartoe vrouwen geneigd

wezig in de IT-wereld. Die heeft toch een vrij gesloten imago.”

zijn. Daarom vind ik het goed dat Heineken veel aandacht besteed aan diversiteit. Er worden gericht vacatures uitgezet

Hoe doorbreek je dat imago?

in de markt en alle functies kunnen in vier dagen. Zo hopen we

Marije: “Door bruggenbouwers in te zetten die de vertaalslag

ook de IT-afdeling aantrekkelijk te maken voor vrouwen.”

30 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 30

22-09-15 15:36

Lof 31

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 31

22-09-15 15:36

32 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 32

22-09-15 15:37

arin van Baardwijk (38) is hoofd Group

we snel spijkers met koppen slaan. Dat maakt ons als team

Information Services bij Robeco.

geloofwaardig voor de hele IT-organisatie. Mijn eigen rol zie ik als die van een soort dirigent: ik speel niet mee in het orkest,

“Boven de materie hangen, onderwerpen ver-

maar probeer alle individuen naar een volgend level te hel-

binden, draadjes aan elkaar knopen; dat is wat

pen en samen een sterk team te vormen, door soms te chal-

ik leuk vind. Ik heb mijn studies ondernemingsrecht en eco-

lengen en soms juist te supporten. De kennis over de harde

nomie tegelijkertijd gedaan en had geen idee waar ik uitein-

bits en bytes zit bij mensen die ik moet kunnen vertrouwen. Als

delijk zou belanden. Na een stage bij een advocatenkantoor

zich een miljoenencontract aandient, verdiep ik me volledig in

ben ik bij een consultancybedrijf gaan werken. Via een klus

de kleine lettertjes, maar zij vertellen me uiteindelijk of ik kan

bij Robeco werd ik daar hoofd van de afdeling Operationeel

tekenen.”

Risicomanagement. Ik was verantwoordelijk voor de afhan-

deling van operationele incidenten, menselijke, proces- of

Menselijke maat

systeemfouten. Hoe konden ze ontstaan en wat viel ervan te

“Mensen vragen vaak verbaasd: ‘Jij en IT?’ ’Jij krijgt net je

leren, ook voor andere afdelingen? Ik bracht mensen in con-

eigen computer aan,’ grapte mijn man weleens. Maar daar

tact die elkaar soms nauwelijks spraken, al zaten ze maar twee

gaat het niet om in deze functie. Ik voeg waarde toe door met een andere mind- en skillset naar

deuren bij ekaar vandaan. IT kwam ik in die functie al dagelijks tegen, en ik had er ook een mening over. Zijn de risico’s acceptabel? Hoe stevig zijn onze ITprocessen eigenlijk? Als het om interne beheersing gaat, ben ik behoorlijk fel. ‘Grote stappen, snel thuis,’ daar ben ik geen voorstander van.” Niet ‘ieder voor zich’ “Vorig jaar ben ik gevraagd om hoofd Group Information Services (GIS) te worden. Ik had weliswaar geen IT-achtergrond, maar er werd iemand gezocht

‘De funfactor van IT wordt nog veel te weinig belicht’

die kon innoveren, die de verbinding

IT te kijken. Door voortdurend de waarom-vraag te stellen en het ‘dat doen we altijd al zo’ in twijfel te trekken. Door sterk te sturen op resultaat, maar daarin wel de menselijke maat terug te brengen. Door aandacht te hebben voor mensen, ze in staat te stellen om succesvol te zijn. Samenwerken, oplossingen zoeken, complexe onderwerpen afpellen tot iets toegankelijks en de gemene deler benadrukken: het zijn competenties die vrouwen doorgaans hebben en waaraan veel

opzoekt en mensen ruimte en vertrouwen geeft. Voorheen was

behoefte is in IT. Helaas laten veel vrouwen zich vaak afschrik-

de cultuur meer ‘ieder voor zich’ – het kwam voor dat project-

ken door het saaie, stoffige imago, en dat is onterecht. De fun-

leiders na een succes aan de champagne zaten en niet door-

factor van IT wordt nog veel te weinig belicht. Het is hart-

hadden dat hun collega’s van de IT-operatie een stukje ver-

stikke leuk om er te werken, want alles draait tegenwoordig

derop nog productieproblemen zaten op te lossen. Als hoofd

om IT, zonder IT geen business. Het is geen sluitpost, maar

GIS wilde ik een nieuwe wind laten waaien en een organisatie

een vertrekpunt, dynamisch, nooit één dag hetzelfde en heel

neerzetten waarbij gezamenlijk ownership en accountability

breed. Al is affiniteit met IT wel een vereiste, je kunt er prima

op één staan. Iedereen neemt van begin tot eind volledige ver-

in werken zonder technologische achtergrond. Met een baan

antwoordelijkheid voor wat hij doet. De mensen in mijn MT

in IT sta je in het centrum van je organisatie. En als vrouw ben

hebben kennis van zaken, staan met hun voeten in de mod-

je er sneller zichtbaar dan op afdelingen waar al veel andere

der. Zo verliezen we geen ellenlange vergadertijd en kunnen

vrouwen zitten die het ook goed doen.” Lof 33

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 33

22-09-15 15:37

erit Bourgonje (30) is manager IT Innovation

of vrouw bent, maar om wat je kunt. Toch is de toegevoegde

bij ING. Marina Schreuder (51) is IT Program

waarde van vrouwen in IT voor mij heel duidelijk. Ze commu-

Lead bij ING.

niceren anders, kunnen vaak beter luisteren en bekijken zaken van verschillende kanten. Zelf heb ik vooral voordeel gehad

Wat is jullie IT-drive?

van mijn vrouw-zijn. In een mannenwereld als deze val je snel-

Marina: “IT is steeds belangrijker geworden voor de bank:

ler op en kom je eerder in beeld voor interessante rollen. Mijn

software is eating the world. Jarenlang werkte men vanuit

directe bazen hebben me trouwens altijd gestimuleerd om een

verschillende hoeken aan verschillende systemen op verschil-

volgende stap te wagen.”

lende technologieën. Dat landschap zijn we nu sterk aan het vereenvoudigen. Samen met drieduizend IT’ers ben ik bezig

Wat heeft IT vrouwen te bieden?

met het optimaliseren en automatiseren van onze IT-proces-

Berit: “De meeste vrouwen zijn net als ik toevallig in de IT

sen. Ik geloof ergens in en vervolgens mobiliseer en motiveer

terecht gekomen. Maar ik heb nog nooit een IT-vrouw ontmoet

ik mensen om daarin mee te gaan. Dat

die haar werk geen bal aan vindt.

geeft voldoening. We zijn continu op

Vrouwen moeten het beeld dat ze

zoek naar verbeteringen en dat maakt

hebben van ‘IT is saai’ uit hun hoofd

dit werk ook zo leuk en interessant.”

zetten. Wees nieuwsgierig en ga

Berit: “ING wil innoveren. We moe-

ervoor.”

ten met de markt mee. Maar zijn het liefst nog sneller. Bijvoorbeeld als het gaat om handige functionaliteiten voor mobiel betalen. Ook al ben ik geen engineer, mijn kracht ligt er vooral in dat ik innovatieve ideeën snel uit het praatcircuit kan halen en concreet maak.

‘Wees nieuwsgierig en ga ervoor’

Marina: “Ook ik leer iedere dag iets nieuws en bovendien heb ik het gevoel dat ik iets toevoeg. Ik zou vrouwen echt willen aanmoedigen om de stap naar de IT te zetten. ING is altijd op zoek naar talent en organiseert bijvoorbeeld meet & greets

Waar kunnen we waarde toevoegen?

waar je onze engineers vragen kunt

Hoe kunnen we die toegevoegde waar-

stellen. Jonge meiden zijn nu al een

de met behulp van innovatie tot stand

belangrijke doelgroep voor ons. Op Girls Day kwam een groep meisjes

brengen? Het leuke van innovatie is dat niemand precies weet wat de toegevoegde waarde uiteindelijk

langs om een dagje te leren programmeren, en soms nemen

zal zijn. Nieuwe technologie moet zich in de praktijk altijd nog

de IT’ers hun dochters mee naar het werk om ze een kijkje in

bewijzen. Dat geeft mij een vrij gevoel en maakt de drempel

de keuken te geven. Een mooi initiatief, want het vak kan zo

lager om ergens in te duiken.”

inspirerend zijn.”

Hoe is het om te werken in een mannenwereld?

Hoe zijn de doorgroeikansen?

Berit: “Werk ik in een mannenwereld?” Lachend: “Ik zit in de

Marina: “Er is genoeg ruimte binnen ING om je vakinhoudelijk

IT bij een bank. Dus het antwoord is ‘ja’. Om als vrouw in een

en persoonlijk te ontwikkelen en je kunt altijd vragen om een

mannenwereld echt een bijdrage te kunnen leveren is het heel

coach. Als je een exacte achtergrond hebt en je open staat

belangrijk dat je jezelf kunt blijven en alle facetten van jouw

voor IT, kun je er als vrouw een mooie loopbaan opbouwen.

persoonlijkheid mee kunt nemen naar je werk. Met name je

Ook als je flexibel wilt werken, dat komt hier veel voor.” Berit:

directe manager bepaalt voor een groot deel hoeveel ruimte je

“Ik voel me een ontdekkingsreiziger in een wereld waarin ik

krijgt en hoeveel je kunt leren. Succesvol binnen ING zijn men-

constant nieuwe dingen leer. Door dit soort overkoepelende

sen die makkelijk vertalingen maken van de ene naar de ande-

functies breidt je netwerk bovendien snel uit en wordt je wereld

re business unit. In mijn ervaring is dat juist iets waar vrouwen

ineens veel groter. Dus als je ergens zit en denkt: Goh, ik wil

goed in zijn.” Marina: “Het gaat er natuurlijk niet om of je man

graag iets nieuws, vergeet dan vooral niet aan IT te denken.”

34 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 34

22-09-15 15:38

Lof 35

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 35

22-09-15 15:38

36 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 36

22-09-15 15:38

onique Velthuizen (48) is program-

“I-Interim Rijk heeft zich de afgelopen vijf jaar bewezen bin-

mamanager bij I-Interim Rijk van het

nen de Rijksoverheid en mag uitbreiden van zo’n honderd

Ministerie van Binnenlandse Zaken en

naar tweehonderd medewerkers. Ik ben gevraagd om aan die

Koninkrijksrelaties.

uitbreiding vorm te geven. Er is structureel behoefte aan ITprofessionals die complexe programma’s en projecten kunnen

“Na mijn studie bedrijfseconomie ben ik begonnen bij een

uitbrengen, zeker gezien het toenemende belang van IT op

waterleidingbedrijf. Na een aantal jaar was ik toe aan iets

vrijwel alle terreinen. Als programmamanager sta ik dus voor

nieuws. Ik trok de stoute schoenen aan en reageerde op een

een enorme uitdaging. Uitbreiding is fijn, maar hoe behouden

vacature van projectmanager ICT. Zo leerde ik de wereld van

we de kwaliteit van onze medewerkers? Daarnaast wordt IT

ICT kennen, een erg leerzame periode waarin ik veel uitda-

veelal gezien als een ‘mannending’, en daar wil ik verande-

gende projecten mocht doen.”

ring in brengen. Het zou prachtig zijn wanneer het percentage vrouwen, nu 15 procent, bij I-Interim Rijk toeneemt. Een pit-

Twee grote liefdes

tige klus, maar wel één waar ik veel voldoening uit haal. We

“Na een aantal opdrachten bij de Rijksoverheid ging ik bij de

zoeken mensen die zich begeven op het snijvlak van beleid,

Belastingdienst aan de slag als HR-manager. En toen in 2010

uitvoering en IT, die projecten en programma’s tot een goed

I-Interim Rijk werd opgericht om ICT-projecten en -program-

eind kunnen brengen, die nieuwsgierig zijn, over ondernemer-

ma’s binnen de gehele Rijksoverheid te leiden, hoefde ik niet

schap beschikken en makkelijk in verbinding staan met ande-

lang na te denken. Ze zochten mensen die in staat zijn ICT en

ren. Vrouwen zijn goede verbinders, en ook op het sociale vlak

beleid met elkaar te verbinden – voor

zijn ze van toegevoegde waarde. Ze

mij de ideale plek. In mijn dagelijks

gaan terug naar vragen als ‘Waarom

werk als programmamanager komen mijn grote liefdes samen: IT en de menselijke kant van organisaties. Het is geweldig om samen met een team een mooi resultaat neer te zetten. In deze rol kan ik mijn creativiteit kwijt, zoek ik naar vernieuwende ideeën en hou ik oog voor de mensen met en voor wie ik iets voor elkaar probeer te krijgen. Dat is mijn drive, bij elke klus die ik doe.” Pittige klus

‘In deze rol kan ik mijn creativiteit kwijt’

deden we dit ook alweer?’ en ‘Denken we nog in de goede richting?’ Allemaal heel noodzakelijke vragen.” Mannenwereld “Ik heb er nooit last van gehad dat ik in een mannenwereld werk. Ik ben gewoon mijzelf. Waar mijn kracht ligt en wat mijn zwaktes zijn, heb ik met vallen en opstaan wel geleerd. Als ik merk dat er teveel energie weglekt, dan weet ik dat het tijd wordt voor iets anders, een nieuwe speeltuin.

“Dit is een enorm dynamische wereld waarin voordurend nieuwe ontwikkelingen te ontdekken zijn.

Maar bij I-Interim Rijk maak ik zoveel moois mee en ontdek ik

Vanuit de Rijksoverheid zetten we IT in bij allerlei vraagstuk-

nog steeds nieuwe dingen.”

ken en beleid, en vaak raakt dat direct aan het dagelijks leven van mensen. Als IT-manager werkte ik bijvoorbeeld aan het

Onze toekomst

IT-portaal voor de jaarlijkse belastingaangifte. Elk jaar werd die

Het werken in de wereld van IT is in korte tijd drastisch veran-

weer overzichtelijker en efficiënter. Natuurlijk laten familie en

derd. Vroeger werd het gedaan door techneuten, weggestopt

vrienden me op elk feestje wel weer horen wat er beter kan.

op een aparte afdeling. Tegenwoordig is IT bedrijfsbreed en

Maar ook zeggen ze dat de aangifte toch weer een stuk mak-

overal om ons heen. Alles wat we doen is ervan doordrongen,

kelijker was. Of dat ze het goed vinden dat nu ook blinden en

het is common sense, onze toekomst. Er is nog veel te doen

slechtzienden zelf aangifte kunnen doen. Dat zijn innovaties

in dit domein, en er zijn veel en vooral verschillende talenten

waaraan ik een bijdrage heb geleverd en waar ik trots op ben.”

nodig. Daarom zeg ik: Vrouwen, laat je óók hier gelden!” Lof 37

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 37

22-09-15 15:39

aryse Meinen (38) is ad-interim

mensen die agile werken, en dan hangt het er niet om of ze

business unitmanager Requirements,

wel of niet over de juiste papieren beschikken. Echt kunnen

Testing en Ops Solutions en Architect

samenwerken, kunnen luisteren naar de wensen van de klant,

bij Ordina.

dat laat zich niet vangen in een certificaat. Dat moet je in je hebben. Het lijkt makkelijk, agile werken, maar het vraagt heel

“Agile werken is een pijler van mijn werkende bestaan. Ik

veel van je. Je moet elke keer weer het gesprek aangaan, de

geloof daar zó in. Het gekke is, als je IT’ers van het eerste

werkelijke behoefte achterhalen en daar een antwoord op vin-

uur spreekt, dan vertellen ze dat ze toen al zo werkten. Eerst

den. Een probleem ‘weg-managen’, een mailtje over de schut-

rechtstreeks aan de klant vragen wat hij wil, met z’n allen in

ting gooien om ervan af te zijn, dat kan echt niet. Je neemt als

één kamer sleutelen aan de software, voortdurend feedback

team de volledige verantwoordelijkheid op je.”

vragen en heel snel een product laten zien. Helaas zijn we dat gaandeweg gaan vastleggen in processen en aparte hokjes:

Teamspirit

de klant spreekt met analist, de analist met de ontwerper, de

“De nieuwste trend in de softwareindustrie is DevOps,

ontwerper met de bouwer, enzovoort. Het rechtstreekse con-

Development en Operations. Hierbij breng je de ontwikkeling

tact met de business ging verloren, en dat leidde tot zoiets

en het beheer van software samen, in plaats van ze onder te

als het bekende fluisterspelletje in de kring. De eerste persoon

brengen bij aparte afdelingen. Als je applicaties echt snel-

in de kring fluistert ’appel’, tijdens het doorfluisteren vervormt

ler live wilt brengen, moeten bouwers en beheerders samen

het woord steeds, en de laatste persoon hoort ‘warme trui’.

in één club zitten. En om te voorkomen dat die toch weer mails bij elkaar over de schutting gaan gooien, heb je men-

Muren slechten

sen nodig die een gezamenlijk doel

Door agile te werken haal je alle schot-

kunnen creëren, teamspirit weten

ten weer weg en kom je in kleine stap-

te kweken. Vrouwen zijn daar goed

pen tot een concreet product. Agile

in. DevOps is een uitbreiding van

gaat over samenwerken, muren slechten, voortdurend bij je klant verifiëren of je op de goede weg zit en de software daarop aanpassen. Die werkwijze past heel goed in het straatje van vrouwen, dat zie ik voor mijn ogen gebeuren. De happiness in agile teams is groter dan

‘Agile werken past bij vrouwen’

agile en gaat óók over cultuur, mensen, mindset, samenwerken. Dat is misschien niet je eerste beeld bij IT, maar het is wel van cruciaal belang.” Sheryl Sandberg

in traditionele teams, zo blijkt ook uit

“Zelf heb ik Algemene Taalweten-

onderzoek. Met z’n allen iets bereiken,

schap gestudeerd en ben ik in de

dat is wat vrouwen triggert. Bij Ordina

IT gerold. In het begin kon je me

werkt nu zo’n 10 tot 15 procent vrou-

veel wijsmaken, maar inmiddels sta

wen. Mede doordat we ons profileren als agile bedrijf, stijgt

ik wel echt voor mijn werk. Natuurlijk ben ik soms onzeker,

dat aantal sneller. Leg bij de werving meer nadruk op samen-

maar dat heeft me ook veel gebracht. Zoals feedback van

werking, communicatie en inlevingsvermogen, en je kunt veel

anderen, de gunfactor en kennis die mensen met me delen.

meer vrouwen warm maken voor IT. De praktijk wijst het uit: de

Ik vind onzekerheid dan ook niet iets om weg te stoppen.

laatste twee analisten die ik aannam, zijn allebei vrouw.”

Mede daarom ben ik een grote fan van Sheryl Sandberg, COO van Facebook, niet toevallig ook een vrouw in IT. Zij is

Het gesprek aangaan

het toonbeeld van een vrouw die zich staande houdt in een

“Bij softwareontwikkeling moet de wens van de klant centraal

masculiene wereld en die toch zichzelf blijft. Ze draagt uit dat

staan. Niet de oplossing, maar de doelstelling. De user story,

je je vrouwelijkheid niet hoeft te overschreeuwen om maar

heet dat in agile vaktermen. Bij onze eigen vacatures gaan

mee te kunnen doen, maar dat je eigen waarden juist heel

we nu ook puur uit van de vraag: wat willen we? We zoeken

krachtig zijn. Ik vind dat heel inspirerend.”

38 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 38

22-09-15 15:39

Lof 39

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 39

22-09-15 15:40

40 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 40

22-09-15 15:40

arbera Dado (53, rechts) is IT-manager van

introduceerden bij PGGM. Het laatste weekend kropen we

de centrale IT-afdeling van PGGM. Anélie

nog over de grond om kabels te trekken, de maandagochtend

Klapwijk (41) werkt in het team van Barbera

daarna ging iedereen aan het werk in het nieuwe pand. En

als manager applicatieontwikkeling.

alles deed het, dat was zo gaaf.” Is jullie werk in de loop der tijd veranderd?

Waarom is IT zo leuk?

Barbera: “We richten ons veel meer van buiten naar binnen.

Anélie: “Omdat je altijd werkt aan mooie oplossingen! Er zijn

Bouwen niet meer alles zelf, maar kijken eerst wat anderen

steeds nieuwe technische ontwikkelingen die je kunt toepas-

al ontwikkeld hebben en maken daar gebruik van. We wer-

sen om te innoveren. Het is leuk om nieuwe werkende soft-

ken flexibeler en meer vanuit de cloud. Voorheen kochten we

ware tot stand te brengen. Ik voel me thuis in het conceptuele

alle hardware en servers zelf, ook voor onze externe ontwik-

en creatieve deel van het proces. Ook de samenwerking met

kelaars; nu huren we bijvoorbeeld ontwikkelwerkplekken in

de opdrachtgever is inspirerend, de uitdaging om de teams zo

de cloud op het moment dat we ze nodig hebben. Dat werkt

te vormen dat we samen onze doelen kunnen halen. Dit alles

sneller. De time to market is steeds korter, en daar spelen wij

maakt werken in de IT voor mij zo interessant.”

zoveel mogelijk op in.” Anélie: “Vroeger had je releases waar je

Barbera: “Geen dag is hetzelfde. De diversiteit in het werk

soms wel een half jaar aan werkte en dan kwam the big bang.

is zo groot. Het is steeds een ander

Nu werken we op een agile manier

samenspel tussen mensen, techniek,

met de ontwikkelmethode scrum. De

organisatie en proces, dat maakt het

volgende stap is Continuous Delive-

zo boeiend. Want de infrastructuur die hier ligt, de computers, het datacenter, de bedrijfsapplicaties, die moeten het natuurlijk wel allemaal doen. Het is als gas, water en licht. Als de IT er niet is, kunnen we niks.” Integreert IT voldoende met de

‘IT is als gas, water en licht’

ry. De teams leveren software op in kleinere delen, met een constante kwaliteit, door verregaande automatisering. Met iedere release waarde toevoegen voor de organisatie en dus voor onze klanten, daar gaat het om. We werken al een tijdje op deze manier voor de ontwikkelteams

business?

en zijn nu pilots gestart met nieuwe

Barbera: “Inmiddels wel. Lang geleden

teams waarin alle functies – zowel

zat IT in een ivoren toren en werd daar

ontwikkeling en design als testen en

gedicteerd wat de business nodig had. Die tijd is allang voor-

beheer – geïntegreerd zijn. De scrumteams zijn zelforganise-

bij. Uiteindelijk weet de business zelf het best waar ze heen wil

rend en verdelen samen het werk in kleine brokken. Ze geven

en met welke producten en diensten ze de klant wil bedienen.

steeds aan wie of wat ze nodig hebben om iedere twee weken

We kijken samen hoe IT daaraan kan bijdragen, op een effi-

werkende software op te leveren, en daarbij is samenwerking

ciënte en snelle manier, om zo onze klanten, de pensioenfond-

dus belangrijker dan ooit.” Barbera: “Ik zie ook dat inbreng van

sen, optimaal te bedienen.”

feminiene eigenschappen toegevoegde waarde heeft voor een

Anélie: “Onze interne opdrachtgevers zijn vaak ook collega’s

team. Vrouwen brengen een andere dynamiek binnen, ze zijn

met veel affiniteit met IT. De organisatie draait rond IT, het is

meer op verbinden gericht en durven zich kwetsbaarder op

allang geen aparte afdeling meer. Samenwerken is één van de

te stellen dan mannen. En dan zie je dat mannen dat vanzelf

belangrijkste aspecten om succesvol te zijn.”

ook gaan doen. Het ‘echte’ komt daardoor eerder boven. Het

Barbera: “Vijf jaar geleden zijn we in ons nieuwe pand getrok-

managementteam van onze IT afdeling bestaat uit één man en

ken. Wij mochten de IT-voorzieningen bedenken en neerzet-

drie vrouwen en sinds een aantal maanden hebben we meer

ten. Daar hebben we twee jaar naartoe gewerkt, samen met

vrouwelijke projectmanagers in ons team. Dat is goed voor de

huisvesting en HR, omdat we tegelijkertijd het Nieuwe Werken

sfeer in het team en de onderlinge samenwerking.” Lof 41

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 41

22-09-15 15:40

rene Tiepel (48) is adjunct-directeur bij spir-it. Daphne

je al. Wat je moet kunnen om ook dat IT-stuk te doen, dat

Broedersz (23) werkt er als softwareontwikkelaar.

leren wij je wel.’ En het klopt, ik pikte het snel op. Logica trekt me. Zowel bij wiskunde als bij IT moet je puzzels oplossen.

Spir-it is de ict-dienstverlener voor de Rechtspraak.

Je krijgt een vraagstuk aangereikt, en vervolgens moet je voor

Wat is jullie core business?

elkaar krijgen dat het werkt.”

Irene: “We zijn het full service ICT-bedrijf voor de rechtspraak.

Irene: “Daphne zit in een speciaal talentenprogramma. De

We zijn ervoor verantwoordelijk dat alle bestaande ICT binnen

strijd om talent woedt hevig, dus hebben we tien jongens

de rechtspraak werkt, maar houden ons ook volop bezig met

en meisjes binnengehaald die we zelf een opleidingstraject

het ontwikkelen van nieuwe systemen. Zoals nu, met een

aanbieden. Een soort bootcamp, aangevuld met coaching en

groot digitaliseringsprogramma, waarbij je straks online je

een soft skills-training.”

rechtszaak kunt beginnen. Een hele stap voor de rechtspraak, Een IT-achtergrond is daarvoor niet nodig?

want die is nog erg van het papier.”

Daphne: “De mensen die meedoen aan het talentenprogramHoe krijg je mensen daarin mee?

ma hebben totaal verschillende studies achter de rug; van

Irene: “Het is best een pittig traject, met grote gevolgen

forensische wetenschappen tot rechten. Wel hebben we alle-

voor de manier van werken binnen de rechtspraak. Er zijn bij

maal een test gedaan om te kijken hoe het zat met onze analy-

wijze van spreken nog rechters die net van de ganzenveer

tische vaardigheden.” Irene: “Zelf ben ik psycholoog van huis

naar de balpen zijn overgestapt. We

uit. Ik heb daarna een MBA bedrijfs-

zitten in een cultuurveranderings- en

kunde gedaan en werk nu vijftien

reorganisatietraject met een grote

jaar in IT. Vraag mij niet een stuk te

politieke druk om te slagen. Dat kun je alleen tot een goed einde brengen als je de softwaregebruikers zelf, zoals de rechters, er nauw bij betrekt. Gelukkig zitten die hier bij ons op de vloer. In onze ontwikkelmethodiek trekken we nauw met hen op, zodat we duidelijk

‘De strijd om talent woedt hevig’

programmeren, maar het jargon ken ik inmiddels wel. Je moet je niet laten ontmoedigen door het oerwoud aan afkortingen. Wees gewoon nieuwsgierig. Als adjunct-directeur ben ik verantwoordelijk voor de ontwikkelstraat en het opleveren van nieuwe

krijgen wat ze precies willen. En zij heel

functionaliteiten, en ik weet genoeg

snel kunnen reageren op wat wij doen.”

van de inhoud om de juiste vragen te kunnen stellen. Daarbij helpt mijn

Daphne: “Die directe feedback van de product owners is heel handig. Ik werk zelf in de

achtergrond als psycholoog.”

ontwikkelstraat, en als we weer een stukje functionaliteit gemaakt hebben, komen de uiteindelijke gebruikers kijken.

Wat is jullie IT-drive?

Dan klik je er even samen doorheen en kun je meteen laten

Daphne: “Elke week ben je met een compleet ander stukje

zien hoe het werkt.” Irene: “Daardoor ben je heel transparant

programmatuur bezig. Alle aspecten, van bedenken tot

in wat je oplevert. Het is een gezamenlijke inspanning waarbij

maken, zitten dicht op elkaar, je kunt overal bij betrokken zijn.

je direct ziet waar je het voor doet.”

Werken aan de achterkant of juist de voorkant, de schermpjes, meedoen in de voorbereiding of meedenken over het design,

Daphne, jij werkt sinds een jaar bij spir-it. Altijd al een

het kan allemaal.”

baan in IT geambieerd?

Irene: “Dat we nu uitgroeien tot een bedrijf met een state-of-

Daphne: “Ik heb wiskunde gestudeerd, een theoretische

the-art werkplek en ontwikkelstraat is heel inspirerend. Al gaat

opleiding zonder IT-component. Werken in IT was nooit bij me

er wel eens iets mis, we zijn in control en hebben ruimte om

opgekomen, maar na mijn afstuderen bleken er veel opties

nieuwe dingen te ontwikkelen. De ogen van de rechtspraak

te zijn. Op gesprek bij spir-it gaf ik aan dat ik helemaal geen

zijn op dit digitaliseringsproject gericht, en het is heel erg

technische ervaring had, maar ze zeiden: ‘De logica beheers

kicken als het dan lukt.”

42 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 42

22-09-15 15:41

Lof 43

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 43

22-09-15 15:41

‘We zoeken bruggenbouwers met empathisch vermogen’

arry Block (51) is Business Unit Manager Customer Care Center bij ICT Solution Provider CTAC.

“Na mijn studie Muziekwetenschappen wilde ik graag aan de slag. Dat viel niet mee in mijn vakgebied, dus begon ik bij een klein bedrijf waar ik snel meegezogen werd in de automatisering. Het waren de jaren tachtig, IT was nog een totaal onbekend terrein, maar het sprak zeer tot mijn verbeelding. En grappig genoeg zijn er veel overeenkomsten tussen muziek en IT. Bij allebei gaat het om complexe structuren en analyse.” ‘Zachte’ kant van IT “Ik ben iemand die graag ergens haar stempel op drukt. Binnen Ctac heb ik het Customer Care Center opgezet, hét aanspreekpunt voor de klant, waarin ik verschillende disciplines heb samengebracht, zoals servicedeskmedewerkers, procescoördinatoren, procesmanagers en service- en customer caremanagers die als aanspreekpunt dienen voor onze klanten. Want voor onze uitgebreide dienstverlening als total solution provider is het belangrijk dat klanten één single point of contact hebben. Binnen het Customer Care Center zijn we bezig met samenwerking, regie voeren en communicatie met onze klanten, maar ook met onze interne organisatie. De ‘zachte’ kant van IT, zeg maar. Voor de rollen die lees verder op pagina 45 44 Lof

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 44

22-09-15 15:41

vervolg van pagina 23:

vervolg van pagina 44:

Gulyasemin Cakir, Accenture

Carry Block, CTAC

nu meer dan tien jaar in de Technology-tak. Dit jaar ben ik

we hier vervullen, hebben we behoefte aan medewerkers

lead geworden van de Architecture-groep in Technology,

die in staat zijn een langetermijnrelatie op te bouwen met

een internationaal team van consultants. Onze focus is

onze klanten, die regie kunnen voeren over complexe,

Architecture Assessment, Cloud Platform en Big Data

veelzijdige dienstverlening, die bruggenbouwers zijn, een

Architecturen implementaties. Hoe je als organisatie het ideale

groot empathisch vermogen bezitten en goed kunnen

architectuurlandschap kunt definiëren en implementeren; dat

communiceren. Beschik je over die competenties én wil je ze

is onze specialiteit en daar helpen we onze klanten bij. We

verbinden aan een baan in IT, dan wordt er om je gevochten.

doen heel coole dingen met de nieuwste technologische

Door het imago – suf, niet-sprankelend, de hele dag achter je

ontwikkelingen en methoden. We ontwerpen applicaties en

beeldscherm – is het moeilijk om goeie mensen te vinden. Voor

maken die met technologie zo efficiënt en effectief, dat het

mijn team zoek ik mensen met uiteenlopende achtergronden.

echt verschil maakt voor de gebruiker. Daar ben ik trots op.”

Je hoeft geen IT-studie te hebben gevolgd, met een opleiding algemene bedrijfskunde of bedrijfseconomie kun je ook

Levens verbeteren

succesvol zijn in een functie als deze. Misschien wel júíst. Je

“Als je een e-commerce platform bouwt waarop mensen

moet kunnen omgaan met stakeholders, voortdurend willen

sneller en makkelijker tickets kunnen boeken, dan heeft

verbeteren en enthousiast worden van innovatie. En slimme

dat impact. Datzelfde geldt voor een platform waarop

toepassingen kunnen koppelen, zodat onze klanten een

bedrijven hun data kunnen delen, zodat mensen er software

voorsprong krijgen op hun concurrent. De echte IT-kennis doe

mee kunnen gaan bouwen. Maar je kunt met technologie

je dan wel op als je werkt, daar zijn genoeg cursussen voor.”

ook echt ingrijpen in de levens van mensen. Zoals met het gezondheidszorgplatform waar Accenture nu mee bezig

Grijs pak

is. Door medische data te verzamelen kan de klant mensen

“Ja, het is nog steeds een mannenwereld. Ik ben niet anders

betere feedback geven over hun gezondheid en ze zo nodig

gewend. Maar ik vind het leuk om daar een vrouwelijke kant

zelfs waarschuwingen of herinneringen sturen. Zo kun je

in te brengen. Na 26 jaar denk ik niet dat ik me extra moet

met technologie iemands leven echt verbeteren. Ik krijg daar

bewijzen, maar in het begin had ik dat gevoel wel: ik ben een

enorm veel energie van.”

vrouw, dus ik moet nét dat stapje harder zetten. Een voordeel is wel dat je een stuk sneller opvalt als enige dame tussen

Snel als het licht

dertig heren in grijs pak.

“Wat ik erg leuk vind binnen Accenture is dat iedereen de

Diversiteit vind ik belangrijk, qua achtergrond en geslacht,

kans krijgt om creatieve ideeën te delen en gehoord te

maar ook leeftijd. In het Customer Care Center zitten veel

worden. Je mag doen waar je interesse ligt, in lijn met je

mensen van mijn leeftijd. Ik zou daar graag jongeren bij

ambities voor de korte en lange termijn. Ik werk graag met

hebben, omdat die andere dingen willen, een andere kijk

mijn team, een groep mensen met een open mind en maar

hebben. Daarom vis ik nu in de vijver van afgestudeerde

liefst acht verschillende nationaliteiten. Met elkaar volgen we

HBO’ers, om ze vervolgens zelf op te leiden. Ik heb net

de laatste technologische trends en ontwikkelingen op de

een stagiair van de studie bedrijfseconomie gevraagd om

voet. We bezoeken events, seminars en conferenties, leren

servicemanager te worden. Hij zei direct ‘ja’. Terwijl zijn idee

van anderen, houden nauw contact met onze collega’s in de

van werken in IT op voorhand niet rooskleurig was, heeft hij

rest van de wereld en volgen trainingen om up-to-date te

gaandeweg ontdekt hoeveel innovatiefs er gebeurt, hoe nauw

blijven. In ons werkveld veranderen dingen zo snel als het

je met mensen samenwerkt. ‘Ik heb een heel verkeerd beeld

licht, dus we moeten onszelf constant blijven vernieuwen.”

gehad,’ zegt hij nu.” Lof 45

LOFIT_ItVrouwen pam.indd 45

22-09-15 15:42

HET BEGON MET EEN STOPCONTACT Een trui die je warm houdt met zonne-energie. Een jas waarmee je je telefoon kunt opladen. De toepassingen van techniek in textiel worden met de dag spannender. Een gesprek met Aniela Hoitink: kunstenares, modeontwerper, fashiontech designer, uitvinder en alles ertussenin. â&#x20AC;&#x2DC;Begin gewoon. Het loopt vanzelf op een goede manier uit de hand.â&#x20AC;&#x2122; TEKST RENATE TROMP

46 Lof

LOF_IT_Hightec Couture pam.indd 46

22-09-15 10:44

Lof 47

LOF_IT_Hightec Couture pam.indd 47

22-09-15 10:45

Aniela is net terug van een conferentie in Londen over e-textiles. Dat zijn stoffen waaraan iets technisch is toegevoegd. Verlichting bijvoorbeeld. Draag je een jurk van die stof, dan geef je letterlijk licht. Aniela, die onlangs een gordijn ontwikkelde dat overdag energie opneemt om

het ’s avonds terug te geven in de vorm van licht en warmte, nam er deel aan een panel. Hot topic in de discussie: de kaping van de term ‘wearables’ door accessoires als Google Glass en de Apple Watch. Het zal Aniela zelf eigenlijk een worst zijn. Haar bedrijf heet NEFFA: net ff anders. “Ik heb er geen behoefte aan om in een hokje geplaatst te worden,” legt ze uit. “Natuurlijk, het kan commercieel gezien helpen, omdat de wereld nu eenmaal graag werkt vanuit zekerheid. ‘Wat doe jij? Oh, dat. Dan snap ik het.’ Maar juist de crossovers, de verbindingen naar andere werkvelden, de onverwachte invalshoeken en de spannende samenwerkingen zijn cruciaal voor

en heeft grootse plannen om vanuit die integratie

échte vernieuwing.”

ons dagelijkse leven te veranderen.

Aniela wil het onzekere voor het zekere nemen. Werkelijk open minded zijn. Ze denkt verder dan

Lef tonen

wat er is en dan wat er morgen zou kunnen zijn. Ze

Al op haar zesde weet Aniela dat ze, ‘later als ze

brengt in alles wat ze doet creatie en techniek samen

groot is’, voor zichzelf zal gaan beginnen. Ze weet zelfs dat dat in een nog niet-bestaand beroep zal zijn. “Heel bijzonder, eigenlijk. Al had ik er verder geen concrete gedachten bij. Ik wist het gewoon. Het

‘Mode alleen vind ik niet interessant’

was alleen nog een kwestie van wat en wanneer.” Aniela gaat naar de MTS voor mode en doet daarna de moderichting van de Kunstacademie. Na enkele jaren collecties te hebben ontworpen voor onder meer winkelketen The Sting en Tommy Hilfiger, besluit ze dat het tijd is. Voor haar is alleen mode niet interessant genoeg. Aniela: “Het begon met een stopcontact. Ik keek ernaar en dacht: ‘Dat moet anders kunnen’.” Ze ging aan de slag om het onding

48 Lof

LOF_IT_Hightec Couture pam.indd 48

22-09-15 10:45

op een kunstzinnige manier te integreren in de

bedrijven en de modebranche. Aniela: “Techneuten

E-textiles zijn

wand. En van het een kwam dus het ander. Ze lacht:

kijken wat er technisch allemaal kan en komen

stoffen waaraan

“Je moet ergens beginnen. En dan lopen dingen

dan – ‘eureka’ – met hun uitvinding naar buiten.

iets technisch

vanzelf op een goede manier uit de hand.”

Maar als ze niet hebben nagedacht over de klant

is toegevoegd,

Het blijkt het motto van Aniela en ook meteen haar

en wat die ermee zou willen, volgt onherroepelijk

zoals licht. Aniela

belangrijkste tip voor vrouwen. “Begin gewoon.

de teleurstelling. Zelfs supertoffe toepassingen

ontwikkelde een

Toon lef. Vrouwen zijn veel te bang om ontmaskerd

verkopen zichzelf niet zomaar, zeker niet in de

gordijn dat overdag

te worden als onkundig.” Zelfs als ze ergens heel

modebranche, die niet snel geneigd is te investeren

energie opneemt

goed in zijn en het nota bene hun vak is, weten we.

in iets nieuws.” De toegevoegde waarde van

en die ‘s avonds

Laat staan als het een nieuwe wereld betreft, zoals

Aniela zit ‘m in het ontwikkelen c.q. ontwerpen van

teruggeeft in de vorm

de techniek. Maar ís dat ook niet wat veel gevraagd?

een prototype om de beelddenkers in de mode

van warmte en licht.

Aniela is onverbiddelijk. “Weet ik alles over

enthousiast te krijgen. Zo werkt ze op dit moment

Helemaal links haar

techniek? Zeker niet. Ik gebruik mijn fascinatie voor

aan een jas waar verlichting in wordt verwerkt.

Chameleon Mood

techniek om te leren. En ik ontdek dat techneuten

Daarbij probeert ze de kloof tussen techniek en

Scarf, die met je

mijn manier van denken geweldig vinden.”

gebruiker te dichten. “De techneuten vinden het

stemming van kleur

geweldig dat de verlichting nu verschillende kleuren

verandert.

Supertoffe toepassingen

kan aannemen. Maar wie wil er als een kerstboom

Inmiddels fungeert ze als spil tussen technische

bij lopen?” Lof 49

LOF_IT_Hightec Couture pam.indd 49

22-09-15 10:45

Shawl met een verhaal

Technologie

Hoewel haar grootste succes naar eigen zeggen nog

en mode gaan

moet komen, is één van Aniela’s creaties al klaar

prachtig samen

voor de verkoop. Haar Chameleon Mood Scarf is een

in de Chameleon

shawl die van kleur verandert wanneer je stemming

Mood Scarf. Het

verandert. Aniela: “Hij vertelt een verhaal. Hij geeft

patroon reageert op

de drager een gevoel van warmte en veiligheid en

stemming, licht en

communiceert naar de buitenwereld hoe je je voelt.”

temperatuur.

Lachend: “Al blijkt inmiddels dat mensen het vooral gewoon gaaf vinden om een accessoire te dragen dat steeds anders van kleur is.” Gebruikte Aniela voor haar shawl nog bestaande technieken, ze houdt er ook van om in een lab iets uit te vinden door te ‘pielen met micro-organismen’. “Microbiologen aan de Universiteit van Utrecht wilden meer weten over de ontwikkeling van bepaalde schimmels. Ze hebben mensen van diverse pluimage uitgenodigd om er in het lab mee aan de slag te gaan. Zo gebeuren er dingen die zij zelf nooit hadden kunnen bedenken.” Aniela wil een jurk van schimmels maken. En het lijkt haar te gaan lukken, getuige de lapjes ‘stof’ die ze al geschapen heeft. Als een tweede huid Binnenkort vertrekt ze naar Cern, ja, van die deeltjesversneller in Genève, om deel te nemen aan een heuse hackathon. Ze heeft er een strenge selectieprocedure voor moeten doorlopen. En

‘Een stof die energie opneemt, maar ook geeft’ 50 Lof

LOF_IT_Hightec Couture pam.indd 50

22-09-15 10:45

nee, dat bezoek heeft niets met mode of stoffen te maken. Het is puur om het open minded zijn ook daadwerkelijk handen en voeten te geven. “Je weet nooit wat ik daar leer, welke developers ik ontmoet en hoe me dat verder zal brengen naar mijn ultieme doel.” Dat doel is niets minder dan het creëren van een slimme stof ‘die werkt als een tweede huid.’ Aniela: “Een stof die energie opneemt, maar ook geeft, laat weten hoe jouw energiehuishouding eraan toe is, dus hoe het met je gaat en dat tegelijkertijd communiceert met anderen.” Voor Aniela is dit de manier om ten diepste betekenis te geven aan ieders leven en samenleven. Ze twijfelt er niet aan dat haar droom zal uitkomen. Al zal ze daarvoor over veel grenzen moeten gaan.

Neffa.nl Met Neffa wil Aniela Hoitink de manier waarop we textiel gebruiken veranderen. Door textiel dynamisch te maken met technologie en microbiologie creëert ze toegevoegde waarde. Ze bedenkt niet de technologie, maar wel de manier waarop die kan worden toegepast, en ontwikkelt toekomstmogelijkheden voor

textiel.

N e ff a

werkt voor en met partijen als Universiteit Utrecht, Mediamatic, Sioen,

IMEC-CMST,

Universiteit Hasselt, Elasta en Solliance.

Lof 51

LOF_IT_Hightec Couture pam.indd 51

22-09-15 10:46

CIAO ACADEMY

De kunst van het

HORIZONTAAL denken

De digitale economie heeft behoefte aan de vrouwelijke psyche, zegt Ger Hofstee. Hij is medeoprichter van de CIAO Academy, die talentvolle vrouwen opleidt tot digitaal manager. Een IT-achtergrond is geen vereiste.

e kranten staan er vol mee: nieuwe bedrijven die de

wen in de IT-sector in Nederland is met 10 procent extreem

gevestigde orde doen schudden. Ze zetten de markt

laag. Reden voor Hofstee en Geke Rosier, directeur Right-

op zijn kop door op een nieuwe manier informatie-

Brains en initiator van het netwerk Female Ambassadors in IT,

technologie in te zetten. Vaak veranderen ze niet alleen het

om een opleiding voor talentvolle vrouwen op te zetten, waar

spel, maar ook de regels. Bekende voorbeelden zijn de ontre-

ze veel leren over het digitale tijdperk en nieuwe verdienmo-

gelende taxidienst Über en AirBnB die overnachten persoonlij-

dellen: de CIAO Academy.

Business School en medeoprichter van de CIAO Academy,

Creatieve IT

bestudeert deze ontwikkelingen en constateert dat succesvol-

De CIAO Academy leidt op tot digitaal manager. Hofstee:

le initiatieven meestal gaan over samen doen, over informatie

“CIAO staat voor creativiteit, intuïtie, adaptievermogen en

delen, over netwerken en je afvragen hoe iets beter kan. Hori-

ondernemerschap. Competenties van de rechterhersenhelft

zontaal denken noemt hij dat. “Dat doen vrouwen meer van

die waarde toevoegen aan IT. Anders gezegd: tot onderne-

nature dan mannen. Mannen denken eerder verticaal, vooral

mende professionals die op een creatieve manier de verbin-

oplossingsgericht.”

ding kunnen leggen tussen business en IT.” De opleiding is gericht op vrouwen met uiteenlopende achtergronden en zo’n

Digitale trends vertalen

tien jaar werkervaring, inclusief leidinggevende ervaring. Ze

De wereld digitaliseert, zegt Hofstee. “Bedrijven als Bol.com

beschikken over HBO+ werken denkniveau en zijn toe aan

en Knab, de online bank, ontstaan omdat de informatietech-

een nieuwe bedrijfskundige visie op de digitale economie.

nologie het mogelijk maakt. Maar ook omdat ze vanuit een

In januari is de eerste lichting van de opleiding, die een jaar

nieuwe hoek naar de wereld kijken en zich afvragen: hoe kan

duurt, van start gegaan. In vijftig dagdelen volgen dertien

het anders?” Daarbij is de IT-sector hard aan het veranderen,

vrouwen modules in bedrijfskunde, creatieve IT en vaardig-

vervolgt hij. Het echte programmeerwerk wordt steeds vaker

heden. De focus ligt steeds op de huidige digitale economie.

geautomatiseerd en de verbindende functies winnen aan

Natasja Wientjes (45) is een van de studenten. Ze is sinds kort

belang. “Digitale trends goed weten in te schatten en te ver-

Manager Customer Service bij Thales Transportation Systems,

talen, daar gaat het nu om. Kortom: horizontaal denken. De

de organisatie die werkt aan innovatie en duurzame mobiliteit

digitale economie heeft behoefte aan de vrouwelijke psyche.”

in Nederland. Wientjes studeerde biochemie. Toen ze bij de

In die behoefte wordt nu niet voorzien, want het aandeel vrou-

CIAO Academy begon, was ze IT-manager bij de Rechtspraak.

TEKST: CAROLINE FRERIKS FOTOGRAFIE: SEBASTIAAN WESTERWEEL

ker en betaalbaarder maakt. Ger Hofstee, decaan Techonomy

52 Lof

LOF_IT_CIAO.indd def.indd 52

22-09-15 08:37

Lof 53

LOF_IT_CIAO.indd def.indd 53

22-09-15 08:37

TEKST: CAROLINE FRERIKS FOTOGRAFIE: SEBASTIAAN WESTERWEEL

“Ik wilde meer kennis opdoen, maar vond een MBA te traditi-

beter inschatten wat de waarde daarvan is.”

oneel,” vertelt ze. Na een introductiecollege van Hofstee over

De CIAO Academy doet vooral aan action learning en case-

de ontwikkelingen bij digitale pioniers als Amazon.com was ze

studies. Ieder onderwerp wordt vanuit de praktijk behandeld.

om. “Juist die aandacht voor het digitale tijdperk en voor IT-

Juist dat praktische werkt goed, vindt Damen. “Ik word er cre-

vaardigheden vind ik veel toevoegen. Ik leer steeds meer over

atief van. Door alle verhalen verruim ik mijn horizon. CIAO is

hoe slim gebruik te maken van data en informatie.”

zeker geen hardcore IT-opleiding. Je wordt geen beheerder of programmeur, maar ook geen bedrijfskundige. Je zit op het

Langs elkaar heen praten

scheidsvlak van business en IT, en bent continu bezig met de

Nicole Damen (28) is programma-adviseur bij Logius, onder-

vertaalslag.” De deelnemers werken het hele jaar aan hun Blue

deel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze dienst

Ocean. Zo heet de opdracht om een nieuw businessconcept

is verantwoordelijk voor de digitale overheid. Ook wel bekend

te ontwikkelen waarin IT een cruciale rol speelt. Dat gebeurt in

van DigiD en MijnOverheid. Wat betekenen nieuwe ontwik-

groepjes. Samenwerking is tenslotte een van de pijlers van het

kelingen in de IT voor de overheid? Daar is Damen vooral

horizontale denken.

mee bezig. In haar dagelijkse werk vertaalt ze de wensen van bestuurders voor IT’ers. Een klassieke verbindingsfunctie met

Nieuwe baan

een bekend probleem: “Het blijft fascinerend hoe makkelijk je

Wientjes is tevreden over de hoeveelheid tijd die de opleiding

langs elkaar heen praat.” Damen studeerde bestuurskunde en

haar kost. “Eens per twee weken hebben we een dag oplei-

doet haar werk op basis van praktijkervaring en gezond ver-

ding en verder werk ik een paar uur per week aan onze Blue

stand. Ze schreef zich in bij de CIAO Academy omdat ze haar

Ocean.” Er zijn geen examens, dus daar hoeft niet voor gestu-

kennis van zowel de businesskant als de IT-kant verder wil

deerd te worden. Ze stuitte op Thales, haar nieuwe werkgever, bij het onderzoek dat ze deed voor haar

‘HORIZONTAAL DENKEN, DAT IS SAMEN DOEN, INFORMATIE DELEN, NETWERKEN EN JE AFVRAGEN HOE IETS BETER KAN’

opdracht. “Zo heeft de studie me alvast aan een nieuwe baan geholpen!” Reijers en Wientjes spelen in op Platooning, een nieuw logistiek concept in transport waarbij meerdere vrachtwagens direct achter elkaar rijden. Dat vraagt om afstemming. Ze zijn bezig een systeem te ontwikkelen waarmee vervoerders die

ontwikkelen. Juist deze mix, met ook veel aandacht voor de

binnen een bepaalde tijd van A naar B willen, elkaar makkelijk

persoonlijke vaardigheden, vindt ze zo leuk aan de opleiding.

kunnen vinden. De groep van Damen ontwikkelt een dienst die

De colleges en het uitwisselen van ervaringen hebben haar al

het bijhouden van IT-vakkennis leuk, aantrekkelijk en makkelijk

veel concrete ideeën opgeleverd, bijvoorbeeld op het gebied

maakt. Ook voor vrouwen, want het huidige aanbod is vooral

van webcare bij Logius.

op mannen gericht. De man-vrouwverhoudingen in de IT zijn meer dan scheef, op

Verdienmodellen

de werkvloer, maar ook in de verbindende functies. Daarom

Renée Reijers (49) is woordvoerder van Transport en Logis-

vindt Hofstee het goed dat deze opleiding voorlopig alleen

tiek Nederland en heeft in haar dagelijks werk met nieuwe IT-

voor vrouwen is. “Maar,” denkt Damen, “voor het succesvol

ontwikkelingen in de logistiek te maken. “Met mijn vakgebied

doorvoeren van veranderingen in de verhoudingen heb je

communicatie en woordvoerderschap is de CIAO Academy

elkaar nodig, dat kan alleen samen met mannen.” En Wientjes,

misschien geen voor de hand liggende keuze, maar ik zie dat

die in een echte mannenwereld werkt: “Ik vind het best leuk

alle sectoren steeds meer digitaliseren. Daar heb ik in de com-

om dit alleen met vrouwen te doen.”

municatie ook mee te maken.” Door de modules over creatieve IT heeft ze meer inzicht gekregen in de veranderende verdienmodellen van media als de Telegraaf en NOS. Dat maakt het nu al makkelijker om belangen van de media in te schatten. “En dat is handig als woordvoerder. Als er gevraagd wordt of

Meer informatie op www.rightbrains.nl/ opleiding/executive-opleidingsprogramma.

we aan een special over vervoer willen meewerken, kan ik nu 54 Lof

LOF_IT_CIAO.indd def.indd 54

22-09-15 08:38

Coachend leiderschap in samenwerking met FPnP Hoe zorg je ervoor dat je als leider excelleert en in verbinding bent en blijft met jezelf en je omgeving? Het Impeccable Leadership-model is ontwikkeld als curriculum voor persoonlijke ontwikkeling gericht op het realiseren van een

Om je persoonlijke leiderschapsstijl te helpen ontdekken, heeft de Lof Academy een uniek aanbod aan leiderschapstrainingen ontwikkeld.

‘high performance organisatie’. Een gefaseerde en concrete aanpak die samenwerken makkelijker, creatiever en succesvol maakt. Hoe? Door in een gestructureerd proces ‘binnen- en buitenwereld’ met elkaar in verband te brengen. En door werk te maken van persoonlijke ervaring, beleving, behoeften en talent. Elementen die voor inspiratie, creativiteit en motivatie van zo’n groot belang zijn. Het ontwikkelingsproces is ontworpen als dialoog, gericht op diep wederzijds begrip, gezamenlijke verkenning, ontdekking en ontwikkeling van inzicht en competenties. Waarbij doelen van de organisatie en

Lof Leadership Journey

persoonlijke ambities elkaar niet in de weg zitten, maar juist versterken.

De Lof Leadership Journey is een

Data 2015:

11, 12 en 13 november

vierdaagse training op identiteitsniveau.

Data 2016:

20, 21, 22 januari & 5, 6, 7 april

Tijdens deze training gaan de deelnemers

Locatie:

de Sterrenberg, Otterlo

op zoek naar een eigen authentieke, leiderschapsstijl. We lopen het door Lof ontwikkelde Lof Labyrint©. Het labyrint staat voor je levenspad: door vallen en opstaan je kern bereiken van waaruit je invloed kunt uitoefenen. Aan de hand van je levensverhaal maak je een reis van drijfveren naar bronnen, van ego naar animo, van macht naar kracht. Je ontdekt hoe je jouw invloed binnen je organisatie vergroot en een rolmodel en inspiratiebron wordt voor anderen. Aan het einde van de training ervaar je meer voldoening en zingeving in werk en leven en kun je vanuit

Lof Leadership Journey Sri Lanka i.s.m. Stichting Commundo

eigen kracht een verschil te maken binnen jouw organisatie en de wereld eromheen.

Ben je op zoek naar rust en verdieping om te kijken wat voor jou een volgende stap is of wil je tijd om te reflecteren in een andere

Editie 6: 2 & 3 november en 7 & 8 december 2015

omgeving? Wil je ervaren wat mindfulness kan betekenen in je dagelijkse leven om jou als mens en leider te doen groeien?

Editie 7: 21 & 22 maart en 21 & 22 april 2016 Locatie: De Kaag

LOF_IT_Leadership def.indd 53

Data:

30 januari - 7 februari 2016 kijk voor meer informatie op www.lofacademy.nl

22-09-15 11:06

Sheryl Sandberg VROUW IN TECH

Ze bewijst als geen ander dat je als vrouw zonder enige IT-bagage toch groot kunt worden in de tech-industry. Sheryl Sandberg: COO bij Facebook. Een IT-rolmodel en haar ‘rocky path’ naar de top. TEKST RENATE TROMP FOTO GETTY IMAGES

LOF_IT_Sandberg def.indd 56

22-09-15 08:52

Vlaggekopje

LOF_IT_Sandberg def.indd 57

22-09-15 08:52

Ze is dé vrouw naast

gangen staande hielden en feliciteerden, deed ik de

Facebook-oprichter Mark

lijst af als ‘belachelijk’.”

Zuckerberg, en volgens het Amerikaanse zaken-

Wake-up call

tijdschrift Forbes bezit ze

Haar assistente wijst Sheryl erop dat ze met

1.1 miljard dollar. Daarmee

haar kritiek op de Forbeslijst vooral haar eigen

staat Sheryl Sandberg (1969) op de zestiende plaats

onzekerheid toont. Een andere wake-up call zijn

van selfmade vrouwen in Amerika en op de achtste

de harde cijfers: in de VS wordt veertien procent

plaats van machtigste vrouwen ter wereld. Die plek

van alle directeursfuncties bezet door een vrouw,

aan de absolute top in de tech-industry zet ze in

een schamele vier procent van de CEO’s in de

om nu eindelijk meer vrouwen in leiderschapsrollen

Fortune-500 is vrouw. Nu ze zich ten diepste realiseert

te krijgen. Want: “De belofte van gelijkheid is geen

dat mannen eigenlijk nog overal de baas zijn, dat het

gelijkheid,” aldus Sheryl.

percentage vrouwen in leiderschapsrollen ondanks de vele cultuurverschillen wereldwijd extreem laag

Fraudeur

is, en vooral dat er al dertig jaar (!) geen enkele

Sinds het plotselinge overlijden van echtgenoot

verandering zichtbaar is, kan ze niet langer zwijgen.

Dave, slechts enkele maanden geleden, zullen de

Onder het motto ‘Wat zou je doen als je niet bang

Forbeslijstjes haar een rotzorg zijn. Het is een groot

was?’ staat Sheryl op en mengt ze zich in het debat.

verdriet dat ze deelt met de wereld. De vrouw die alles leek te hebben, staat ineens met lege handen.

‘Ban Bossy’

Het is een cliché, maar alles is relatief; zelfs 1.1

De eerste vraag is natuurlijk: Hoe komt het dat

miljard dollar op de bank en een baan aan de top. In

het Sheryl wel is gelukt om zo’n toppositie te

‘happier days’ was ze trouwens ook al niet trots op

bemachtigen? Het antwoord ligt in haar vroege

dit soort rankings. Sheryl is, in haar eigen woorden,

jeugd. Althans, als we haar broer en zus mogen

één van die succesvolle vrouwen die het lastig vindt

geloven. Op haar bruiloft (de tweede) met wijlen

om zichzelf serieus te nemen. Die soms opstaat en

Dave Goldberg nemen zij het woord. “Jullie denken

denkt: ‘Ik ben een fraudeur, ik kan niks, en op een

misschien dat we Sheryls jongere broer en zus zijn,

dag komen ze er allemaal achter.’ Over het moment

maar eigenlijk zijn we Sheryls eerste werknemers.”

dat Forbes haar voor het eerst op de lijst machtige

Hun oudere zus speelde niet, maar organiseerde

vrouwen plaatste, schrijft ze zelf: “Ik voelde me

het spel, onthullen ze. Jaren later inspireert deze

helemaal niet machtig, ik geneerde me en voelde

anekdote Sheryl om de wereldwijde campagne

me naakt. Wanneer collega’s bij Facebook me in de

‘Ban Bossy’ te lanceren. Of zoals ze het zelf zegt:

“Ik wil dat elk meisje dat ooit te horen kreeg dat ze bazig is, in plaats daarvan wordt verteld dat ze leiderschapskwaliteiten heeft.” Maar voor het zover

Toen Sheryl summa cum laude afstudeerde, was haar baas elf. Zijn naam: Mark Zuckerberg

is, haalt Sheryl briljante studieresultaten en krijgt ze de gedroomde banen. Op één uitzondering na bevestigt alles haar dat de emancipatie is voltooid en dat niets haar of andere vrouwen in de weg staat om hun ambities waar te maken. Die uitzondering betreft het huwelijk. Want goede cijfers halen is mooi, zeggen haar ouders, maar jong trouwen is nog belangrijker. Dus speelt Sheryl na haar studie op safe en wijst ze de mogelijkheid van een internationaal

58 Lof

LOF_IT_Sandberg def.indd 58

22-09-15 08:52

1. Sheryl op highschool, helemaal rechts. 2. In het schooljaarboek, 1987. 3. In 1991 haalde Sheryl haar BA in de economie. In 1995 studeerde ze summa cum laude af.

4 4. Huwelijk met haar tweede man, Dave Goldberg, in 2004. 5. Met Dave, in gelukkger tijden. In mei 2015 stierf hij volkomen onverwacht. 6. Sheryls beroemde speech in 2011 op Barnard, een college voor vrouwelijke studenten. 7. Ze sierde al menige tijdschriftcover, zoals die van Cosmo en Times. Het Engelse The Times Magazine riep haar in 2013 uit tot ‘de machtigste vrouw in cyberspace’. Om daar relativerend aan toe te voegen: ‘Maar ze huilt nog steeds op haar werk.’

LOF_IT_Sandberg def.indd 59

Lof 59

22-09-15 08:52

FOTO GETTY IMAGES

Met haar Googleervaring kon Sheryl overal terecht als CEO, maar ze koos ervoor om mee te bouwen aan een nieuwe start-up: Facebook.

fellowship af. Ze trouwt op haar 24e… en is op haar

de Wereldbank en inmiddels minister in de Clinton-

25e alweer gescheiden. Een illusie armer, maar klaar

regering is, haar als zijn chef-staf. In die rol reist

om haar idealen alsnog te verwezenlijken.

Sheryl veel en leert ze meer over de wereldeconomie dan ze in elke andere baan had kunnen doen.

Na de bubbel

Vijf jaar later is de regering-Clinton ten einde en

Dat ideaal behelst niets minder dan de wereld te

neemt ze misschien wel de meest bewuste keuze

veranderen. Daarvoor zet ze zich van jongs af aan

in haar carrière. Ze heeft gezien hoe technologische

in. Op een openbare school in Miami excelleert ze al,

ontwikkelingen wereldwijd de grootste impact

en dat brengt haar binnen bij Harvard. Ze twijfelt over

hebben. Economische kennis is één ding, haar

rechten, maar kiest toch voor economie en studeert

droom om ‘de wereld te veranderen’ ziet ze in de

summa cum laude af. Na een jaar onderzoek bij

tech-industry het snelst uitkomen. Net na het barsten

de Wereldbank doet ze een MBA aan Harvard om

van de bubbel, waarbij alle internetbedrijven enorm

vervolgens aan de slag te gaan bij McKinsey. Al snel

in waarde dalen, verhuist Sheryl van Washington

vraagt Larry Summers, die haar introduceerde bij

naar Sillicon Valley. Met een MBA op zak, maar zonder enige technische bagage.

Haar droom om de wereld te veranderen, ziet ze uitkomen in de tech-industry

De Google-raket De gedroomde baan vinden gaat niet vanzelf. “Iemand als jij zullen we nooit aannemen,” zegt een vrouwelijke CEO van een groot tech-bedrijf tijdens één van Sheryls eerste sollicitaties. Want hoe kon haar ervaring bij de Amerikaanse regering een goede voorbereiding zijn op werken in de tech-industry? Gelukkig kent ze Eric Schmidt, de dan gloednieuwe topman bij Google, uit haar tijd als chef-staf. Hij biedt

60 Lof

LOF_IT_Sandberg def.indd 60

22-09-15 08:53

FOTO GETTY IMAGES

haar een baan aan bij Google, om een business

Met meer vrouwen – zoals zij – aan de top, hoopt

unit te leiden die op dat moment nog helemaal

Sheryl op meer gelijkheid voor alle vrouwen. Ze

niet bestaat. Als Sheryl twijfelt, spreekt Schmidt de

challengt de onzekerheid die vrouwen belemmert,

legendarische woorden: “Als iemand je een plek in

en die ze zelf ook zo goed kent. Ze roept hen op ‘to

een raket aanbiedt, vraag je niet welke plek. Dan

lean in’ en om af te rekenen met de angst dat je als

spring je aan boord.” En dat doet ze. In no time

succesvolle vrouw minder aardig gevonden wordt.

groeit Google uit van muffe start-up tot een bedrijf

Daarmee verwacht ze het probleem niet uit de wereld

met potentiële wereldheerschappij.

te helpen, maar wel zoveel mogelijk vrouwen te

Haar jaren daar vormen de gedroomde opmars

stimuleren die uitdagende baan een kans te geven.

naar een toppositie bij Facebook. Ook al lijkt dat nu

Ook – of juist – als het om een IT-baan gaat. Om

logischer dan het destijds was. Met haar Google-

die empowerment op gang te brengen gooit Sheryl

ervaring kan Sheryl overal aan de slag als CEO, maar

haar hele hebben en houwen in de strijd. In haar

ze kiest ervoor om mee te bouwen aan een nieuwe

boek en tijdens de vele speeches die ze wereldwijd

start-up. Haar baas is een jongen die elf jaar was

houdt, toont ze zich een ultiem rolmodel. Door het

toen zij summa cum laude afstudeerde. Zijn naam

in detail delen van haar persoonlijke ervaringen

is Mark Zuckerberg en hij wil met zijn Facebook

zegt ze in feite: ‘Do as I did’. Ze is open over haar

de mensheid connecten. Daarmee komt hij niet

rocky path naar de top. Ze laat zien wanneer ze viel,

alleen tegemoet aan Sheryls wens om de wereld te

wanneer ze huilde (één keer op de schouder van haar

veranderen, maar maakt hij van haar bovendien één

baas Mark Zuckerberg!), onzeker was of doodmoe,

van de rijkste vrouwen op aarde.

wanneer ze twijfelde aan haar keuzes, soms werd tegengehouden, maar altijd doorzette en risico’s

Lean In

nam. Ze liegt niet over de vele uren die een topfunctie

Nu haar eigen droom is uitgekomen, wil Sheryl ook

in de tech business van je vraagt en daarbij is ze net

andere vrouwen helpen die van hun in vervulling

zo open over haar schuldgevoel naar de kinderen als

te laten gaan. Daarvoor gebruikt ze haar positie

over haar schuldgevoel op het werk. Ze vertelt over

en een deel van het vermogen dat ze verdient

de soms gênante situaties waarin een combinatie van

met de beursgang van Facebook. Ze start een

jonge kinderen en een carrière je kan brengen. Zoals

heuse feministische beweging – een unicum onder

in een corporate jet vol zakenmannen ontdekken

topvrouwen, die er vaak voor terugschrikken om

dat je kroost – dat je voor één keer meenam – vol

het ‘vrouwenissue’ publiekelijk aan te snijden. Het

hoofdluis zit. Of hoe ze het licht in haar werkkamer

afbreukrisico is simpelweg te groot. Maar Sheryl wil

aan laat als ze allang naar huis is. En hoe ze met een

niet bang zijn. Ze houdt indrukwekkende speeches, in

zwangere buik over Googles parkeerplaats waggelt,

2010 bij TedWomen en 2011 op het Barnard College,

en ter plekke besluit dat alle aanstaande moeders

over het onrecht dat mannelijke overheersing heet

bij de voordeur moeten kunnen parkeren. Het wordt

en wat vrouwen daar zelf aan kunnen doen. In 2014

haar eerste feministische daad.

schrijft ze het boek Lean In. Women, work and the will to lead en steekt daarmee haar nek zo ver uit dat haar kop er inderdaad bijna wordt afgehakt. Door vrouwen op te roepen hun ambities waar te maken

DE WEG NAAR SUCCES

en ervoor te gaan, zou haar Lean In movement

In ‘Lean In, Vrouwen, werk en de weg naar succes’ vertelt

niet meer zijn dan ‘corporate feminism’. Met name

Sheryl Sandberg over haar beslissingen, fouten en dage-

bedrijven zouden profiteren van vrouwen die ‘ervoor

lijkse worsteling om de juiste keuze te maken voor zichzelf,

gaan’. Vrouwen zelf zouden er eerder ‘aan onderdoor

haar carrière en haar familie. Het boek is een combinatie

gaan’. Daarmee sponsort Sheryl vooral bedrijven en

van persoonlijke anekdotes, harde data, adviezen, onder-

niet vrouwen zelf, zo luidt de kritiek. Gelukkig is er

handelingstechnieken en grondig onderzoek naar de voor-

ook veel lof voor haar dappere daad. Getuige de

oordelen rond werkende vrouwen. Voor de Nederlandse

verkoopcijfers van haar boek, dat binnen de kortste

vertaling schreef Femke Halsema het voorwoord.

keren een internationale bestseller is. Lof 61

LOF_IT_Sandberg def.indd 61

22-09-15 08:53

Verbeter de wereld, begin bij een app 9 applicaties die ertoe doen

Een dag zonder app is een dag niet geleefd. De software op onze smartphone wordt met de dag onmisbaarder. Zelf goeie apps ontwikkelen kan dan ook een gat in de markt zijn, en bovendien is het gaaf om te doen. Vooral als je ermee kunt bijdragen aan een nét iets betere wereld. TEKST NYNKE VAN SPIEGEL

VRIENDEN MAKEN Samen met vier medestudenten ontwikkelt Cindy Jong van de Hogeschool van Utrecht een app voor autistische studiegenoten. Cindy: ‘Ik heb een vriendin met autisme die ik moeilijk kan bereiken. Initiatieven komen nooit uit haarzelf, haar moeder moet mij altijd bellen om een afspraak te maken. Vandaar het idee voor Kornuit. De app moet het maatje worden die je sociale contacten onderhoudt. Dat doet hij door suggesties te doen om initiatief te nemen. Het unieke aan de app is dat we gebruik maken van veel verschillende data, bijvoorbeeld van Facebook, om tot die suggesties te komen. Zo geeft Kornuit de tip om een vriendin mee naar de film te vragen, omdat zij op Facebook veel films liket. Uit de data kan de app bovendien afleiden hoeveel contact je de afgelopen tijd met wie hebt gehad, en daaruit conclusies over vriendschap trekken.’ De app wordt begin 2016 gelanceerd. Op de hoogte blijven van de lancering kan via Kornuit.com.

62 Lof

LOF_IT_APPS def.indd 62

22-09-15 11:00

PLASTIC SOEP Daar sta je dan, met je smartphone in de badkamer voor een milieuvriendelijk warenonderzoek. Met de scanner langs de potjes en flesjes met beautyproducten op zoek naar één kleine boosdoener: de microbead. En wat blijkt? Mijn scrub is microbeads-vrij en mijn dagcrème heeft ze nu nog wel, maar binnenkort niet meer. Microbeads zijn minuscule plastic deeltjes die in de meeste beautyproducten voorkomen. Na gebruik verdwijnen ze via het afvoerwater in de oceanen. Stichting de Noordzee en de Plastic Soup Foundation proberen daarom beautymerken te bewegen microbeads uit hun producten te verwijderen. Onderdeel van die campagne is deze beautyproducten-scan-app. Hij draagt bij aan een groter bewustzijn rond producten die wij dagelijks gebruiken en die een plaag zijn voor het milieu. get.beatthemicrobead.org

GELUKKIG GESCHEIDEN Hoe leid je co-ouderschap in goede banen zonder een hoop extra organisatie? De bedenkers van Heppee hebben daar met hulp van testgezinnen en (ervarings)deskundigen een app voor bedacht. Heppee helpt ouders om de week te plannen – van tandarts tot zwemles – met schema’s, een gedeelde agenda en gekoppelde to do-lijsten. Voor kinderen maakt ie onder meer inzichtelijk over hoeveel nachten ze weer bij de andere ouder gaan wonen, zodat ook zij wat meer regie krijgen. www.heppee.com

LEKKER LOKAAL Lokaal shoppen kunnen we gerust dé trend van 2015 noemen. Buitenmarkt speelt daar handig op in. De app laat zien waar je direct zuivel, groenten, fruit of vlees kunt kopen. En zo zie ik binnen een minuut dat er in een straal van 10 km rond Utrecht biefstukjes van Black Angus rund, potjes verse honing, veel fruit en geitenmelkproducten te krijgen zijn. Handig voor de boeren, die normaal moeten verkopen aan tussenpersonen, maar ook handig voor de consument die nu precies weet waar zijn vlees of groente vandaan komt en zo ook nog een lokale ondernemer steunt. Achter het initiatief zit het oliemerk Reddy, maar de app is onafhankelijk en wordt gevuld door de boeren zelf. Reddy Buitenmarkt: via Apple Store.

Lof 63

LOF_IT_APPS def.indd 63

22-09-15 11:02

HOGE OGEN Met Be My Eyes kun je blinde gebruikers helpen bij het lezen van teksten, zoals de bijsluiter van medicijnen, de uiterste houdbaarheidsdatum op een pak melk of een gebruiksaanwijzing. De app bouwt een ‘netwerk van ogen’ die zich vrijwillig beschikbaar stellen om blinden te helpen. Als lezer krijg je een notificatie wanneer je hulp gewenst is en bij respons ontstaat er een live videoverbinding, waarna je de persoon aan de andere kant kun bijstaan. Een eenvoudig idee, met heel veel impact. www.bemyeyes.org

IN BEWEGING Dertig minuten bewegen is goed voor je gezondheid, maar moet vooral ook leuk zijn. Een beetje inspiratie kan dus geen kwaad en daar is Human.co een prima hulpmiddel bij. De app registreert hoeveel minuten beweging je hebt gehad en deelt de resultaten met je community. Zo word je steeds meer gemotiveerd om over je eigen prestaties heen te gaan. De Nederlandse app kreeg verschillende internationale prijzen en heeft inmiddels zoveel data verzameld dat ie per stad de activiteit kan tonen. Momenteel wordt in Stockholm het meest bewogen, namelijk gemiddeld 87 minuten per dag. Ook voor Applewatch, www.human.co

IEDEREEN BLIJ Dankzij Happy Deed doe je iets goeds voor een ander en word je daar zelf ook blij van. Of je nu een lift geeft aan een (on)bekende op een regenachtige dag of boodschappen doet voor je oude buurvrouw, je registreert op de app wat je hebt gedaan, liefst met foto, en deelt dat ter inspiratie met andere gebruikers. Verder kun je een daad ‘klaarzetten’, zodat je met een pushnotificatie op de hoogte wordt gehouden hoeveel tijd er nog rest om ‘m te voltooien. De uitvoering van de app is vrij eenvoudig, maar het idee is geweldig. Want als we allemaal elke dag één goede daad zouden doen voor een ander, dan moet de wereld toch wel een prachtige plek worden. www.happydeed.com

64 Lof

LOF_IT_APPS def.indd 64

22-09-15 11:02

ZELF APPS BOUWEN VERANTWOORD SHOPPEN In onze zoektocht naar eerlijke kleding, duurzame vintage of biologische eetadresjes willen

Een applicatie ontwikkelen, hoe

moeilijk is dat? Sanne Maasakkers (23), laatstejaars student informati-

ca, zat nog op de middelbare school toen ze haar eerste app bouwde.

“Met logisch inzicht en interesse

we de weg nog wel eens kwijt-

kom je een heel eind.”

raken. Met dank aan sustaina-

Zoals Sanne zien de informaticaoplei-

ble fashion- en lifestyle-expert

dingen ze graag: jong, enthousiast en

Marieke Eyskoot kunnen we

getalenteerd. Ze bouwde haar eerste

met de steeds groeiende app

website op haar elfde en haar eerste

Talking Dress binnen enkele

app in de pubertijd. Recent was ze

minuten precies zien waar we

drie weken te gast in Silicon Valley om

verantwoord kunnen shop-

gecoacht te worden bij de ontwikke-

pen en eten. Voor android en

ling van een eigen app. Apps bouwen

iPhone, www.talkingdress.nl

leerde ze zichzelf met online tutorials en beginnersboekjes, en die ervaring past ze nu toe in haar eigen onderneming Apprize. Sanne: “Door sites te bouwen ontwikkel je al een denkwijze die logisch is en leer je meer van programmeertaal. Dat helpt, maar toch was apps bouwen ook voor mij iets nieuws. Ik bouwde toen nog hybride

GOEDE ZORGEN

apps (platformonafhankelijke apps, red.). Inmiddels bouw ik native apps

Nederland telt 2,6 miljoen mensen die meer dan acht uur

voor iOS, daar heb je een Apple com-

per week en langer dan drie maanden mantelzorg verlenen.

puter voor nodig. Op de site van Apple

De helft van deze mensen geeft aan zich zwaar belast te

staat genoeg informatie over hoe je

voelen. Om die last een beetje te verlichten, bouwen vier

een app bouwt en ze hebben ook een

Delftse ondernemers aan de app Fello. Eén van hen is Elien

eigen handboek. Er is veel documen-

Phernambucq: “Fello is een soort zorg-WhatsApp, die

tatie te vinden over de programmeer-

mantelzorgers helpt het zorgproces te coördineren. Door

taal die je gebruikt voor het maken van

een betere verdeling van dagelijkse taken worden ze ont-

iOS-apps. Belangrijk is dat je begint

last. Een van onze Fello-families vertelde dat de ruis weg

met die kennis. Je kunt wel een idee

is sinds zij de app gebruiken. Het is nu duidelijker wie wat

voor een app hebben, maar als je ver-

doet, en wanneer. Ook krijgen we terug dat het nu veel

volgens niet weet hoe je hem moet

gemakkelijker is om hulp te vragen.” Ook zorgprofes-

bouwen, ben je zo maanden verder en

sionals en commerciële partijen zijn enthousiast over het

dat kan frustrerend werken als het

idee en hebben zich achter het initiatief geschaard. Fello

eindproduct al in je hoofd zit.”

moet een succes worden met blijvende maatschappe-

Handige programma’s om je eerste

lijke impact, vinden de makers. En wie weet kan de app

app te ontwkkelen: MIT app Inventor

wereldwijd worden uitgerold. Kijk op www.getfello.com

of Mozilla Appmaker.

of download gratis in de Appstore

Lof 65

LOF_IT_APPS def.indd 65

22-09-15 11:02

SVL_15-GREC-VPRO215x285mm.pdf

09-09-15

13:46

CMY

LOF_IT_Advertenties.indd 34

21-09-15 15:31

SPOTLIGHT PRIJS 2015 VOOR DE NEXT GENERATION ROLMODELLEN

RIJS P T H G I SPOTL 015 2 R OBE 12 OKT HAAG EN SER - D

De Lof Spotlight Prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de ‘Next Generation Vrouw’ die leiderschap een nieuw gezicht geeft. Met deze prijs willen we vrouwelijk talent zichtbaar maken en stimuleren we meer vrouwelijk perspectief in organisaties en de maatschappij. De finalisten worden geselecteerd aan de hand van de criteria uit de publicatie ‘Centered leadership, How talented women thrive’ van McKinsey.

De winnaar van de Lof Spotlight Prijs 2015 mag deelnemen aan de vierdaagse Lof Leadership Journey ‘Op reis door het Loflabyrint’ t.w.v. 2000 euro, ontvangt een levensgrote Lofcover en mag zich als ambassadeur van de Lof Spotlight Prijs een jaar lang inzetten voor de zichtbaarheid van vrouwelijk leiderschap in organisaties en de maatschappij.

nnaar Wil je op de hoogte blijven van de wi of volgend jaar zelf meedoen? sbrief Schrijf je dan nu in voor de Lof nieuw l via www.lofonline.nl/contact-us.htm

LOF_IT_Spotlight Prijs.indd 67

De Lof Spotlight Prijs 2015 wordt uitgereikt op 12 oktober bij de SER. Zes ﬁnalisten dragen hun pitch voor aan de jury, bestaande uit Mariette Hamer (voorzitter SER), Loes Mulder (DG BZK), Katinka de Korte (Managing Director Accenture), Marion Brouwer (winnaar Spotlight Prijs 2014, Post NL) en Jolanda Holwerda (directeur Lof).

22-09-15 13:07

NATUURLIJK PROEF JE

PURE LEAF

IJSTHEE GEMAAKT MET

VERSE THEE

2212900 AOB ADV LOF.indd LOF_IT_Advertenties.indd 34 1

17-09-15 15:22 16:46 21-09-15