Vat*71

vat

71

VRIJZINNIG ANTWERPS TIJDSCHRIFT

jaargang 15 nr. 1 - jan/feb 2018 verschijnt 5x per jaar: jan/mrt/mei/sep/nov P2A8106 Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X

[ 2 ]

vat



10 JAN TOT 2 FEBR

4

T E N TO O N STE LLIN G

Danijel Cecelja

FEBR

10-14u

NIET-CO NFESSIO NEL E ZEDENL EER

Het Kleine Gedicht

Vrijzinnig Antwerpen en VLAM (Vrijzinnige Leerkrachten Antwerpen Moraal) Met “Het Kleine Gedicht” wordt getracht kinderen - 3de en 4de leerjaar - enthousiast te maken voor poëzie. Aan de hand van poëzie kunnen kinderen hun gevoelens uitdrukken en een mening leren vormen. Niet met een voordracht van een bestaand gedicht maar een eigen creatie in de vorm van een poster.

Het Kleine Gedicht groeide uit de voordrachtwedstrijd “Willy Calewaert” (minister van Nationale Opvoeding anno ’70 - ’80) IN F O

bij de leerkracht Niet-Confessionele Zedenleer en op https:// vrijzinnigantwerpen.com/het-kleine-gedicht

Danijel studeerde beeldende kunst en schilderkunst aan het Sint-Lukas College voor Kunst en Design in Brussel.

Na een paar jaar experimenteren met verschillende media, keerde hij terug naar zijn roots: inktpentekening. Deze vaardigheid is geworteld in zijn jeugd en was grotendeels vergeten tijdens zijn tijd op de academie.

Hij werkte 2 jaar aan een ‘monsterproject’, een pentekening van ca. 2m2, met als titel “Race”. Het werk wordt in de lente tentoon gesteld in Brussel.

INF O

www.vrijzinnigantwerpstrefpunt.com www.danijelcecelja.com

19 JA N

19:00

NIEUWJAARSRECEP TIE

Vrijzinnig Antwerps Trefpunt en de bevriende vrijzinnige verenigingen en organisaties

OSB-VUB, Willemsfonds Deurne en Antwerpen, H-VV, deMens.nu en het huisvandeMens Antwerpen, UPV Kern Antwerpen, Vrijzinnig Antwerpen, en de “Vrienden van het VAT”, nodigen hun leden en sympathisanten uit op de traditionele Nieuwjaarsreceptie.Hapjes, drankjes en muzikaal entertainment, afin, de ideale omstandigheden om met jouw vrienden het nieuwe jaar in te luiden!

18, 25, 26/01 en 01, 02/02 is de kunstenaar aanwezig M E T DA N K A A N

de Instelling Morele Dienstverlening Antwerpen (IMD)

out of a

box

V r i j z i n n i g A n t w e r p s T r e f p u n t

Je vind de activiteiten van out of a box ook op p.18-19 en op www.vrijzinnigantwerpstrefpunt.com/activiteiten-in-out-of-a-box

vrijzinnig antwerps tijdschrift

04

20 10 28

vat

71

VRIJZINNIG ANTWERPS TIJDSCHRIFT

3 Edito 4 In de gevangenis gaan ook de emoties op slot 10 Als ik groot ben 12 De tong is al te vaak een zwaard 14 Opmerkelijke Antwerpse gebouwen en bouwwerken - De Antwerpse Tunnels 17 Aforismen 18 Agenda 20 Is dat echt nodig ja?

21 Camille Huysmans 23 Niet doen 24 Eis voor een vrijzinnig humanistisch alternatief 26 Meester van het minimale 28 Luk Perceval, levende theaterlegende 32 Roland Cassiman – Dagboek van een gezicht 33 Anna Tokarska

KAN HE T E CHT N I E T B E TE R ?

Wist je dat… wanneer je op het World Wide Web naar apen.land zoekt, je bij de Belgische overheidssite belgium.be terecht komt? Als je jezelf te kijk wil zetten, dan is dat toch wel de meest uitgelezen manier, niet?

Nu, met 6 regeringen en 6 parlementen in een land met nauwelijks 12 miljoen inwoners (of zoveel als Parijs; Tokyo: 39 miljoen, Shanghai: 35 miljoen, New York: 22 miljoen – ocharme, ) kom je al gauw tot zo’n vaststelling. Het zouden er zelfs 7 kunnen zijn, mocht het Vlaams parlement en regering ook nog het Vlaams Gewest afzonderlijk willen besturen (zoals de andere landsdelen).

Maar laat ons overgaan tot de ‘orde van de dag’: België zet zich blijkbaar graag te k… ijk en dat was de voorbije maand niet anders. Het land dat op dit ogenblik wél hoog scoort op het vlak van export van voetbaltalent, vooral richting Verenigd Koninkrijk, wordt dus geen gastland voor EURO 2020, het volgend Europees voetbalkampioenschap en krijgt dus geen wedstrijden toegewezen. De voorziene wedstrijden worden overgedragen aan het… Verenigd Koninkrijk. Logisch misschien, gezien het Belgisch voetbaltalent voor het grootste deel daar woont: zo is hun verplaatsing minder ver…

Reden van dit geklungel? Eindeloze adminstratieve vertragingen, een ongebruikte ‘spookweg’ die – letterlijk – in de weg ligt, onvoldoende verkeersinfrastructuur voorzien. Is ‘apenland’ té ver gezocht?

Kan het echt niet beter?

[ 3 ]

Lode Delputte (1968) heeft Romaanse taal- en letterkunde en Internationale politiek gestudeerd. Als buitenlandverslaggever voor de krant De Morgen volgt hij al jaren de ontwikkelingen in Latijns-Amerika, dat hij tientallen keren bezocht heeft.

Behalve over Cuba schreef Delputte onder meer over de drugsoorlog in Colombia, de ertsmijnen in Peru en de jeugdbendes in Centraal-Amerika. Hij ontving een werkbeurs van het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek

Lode Delputte

INTERVIEW

[ 4 ]

vat 

In de

gevangenis

Het is een kwestie van overleven, de macho wereld die de gevangenis is. Als België – na alle internationale veroordelingen – betere gevangenissen wil, dan moeten gedetineerden vooral meer mens kunnen zijn. Hoog tijd dus, zeggen twee moreel consulenten, dat de samenleving zich voor hen interesseert.

vrijzinnig antwerps tijdschrift

Moreel consulenten willen dat de burger meedenkt over menselijker strafinrichtingen

gaan ook de emoties op slot

O

ok dát is een oud Belgisch zeer: de schrijnende toestanden in onze gevangenissen.

Of ze nu van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens afkomstig zijn of van het Europees Comité voor de Preventie van Foltering (CPT), de veroordelingen stapelen zich de jongste jaren op: overbevolking, aftandse infrastructuur, een gebrek aan gesloten toiletten, te weinig gespecialiseerd personeel, of nog, tijdens de stakingsgolf van 2016, de schending van elementaire mensenrechten.

Aan het onwijs hoge aantal gevangenen met psychiatrische aandoeningen of mentale beperkingen, een structureel probleem, wijdde De Morgen eerder dit jaar al ‘Het grote psychiatrie - rapport’. Vorige week op de Nationale Dagen van de Gevangenis, een reeks publieke denk oefeningen opgezet door de Vrije Universiteit Brussel en demens. nu, stond vooral de toekomst van onze gevangenissen op het programma. Aan thema’s geen gebrek: hoe het wantrouwen tussen samenleving en gevangenis aanpakken, bijvoorbeeld, en hoe vermijden dat gedetineerden slechter uit de cel komen dan ze er zijn ingestapt, een probleem dat opnieuw onder de aandacht kwam door de radicalisering van gedetineerde moslims.

En toch, zeggen Bob Gebruers en Jan Kuilman, beiden moreel consulent en verbonden aan de Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen, wordt in de gevangenis ook erg goed werk verricht. Een gesprek.

We kunnen niet zeggen dat we het niet weten: internationaal slaan Belgische gevangenissen al jaren lang een slecht figuur. Is de kritiek terecht?

G E B R U E R S (gevangenis Beveren) Natuurlijk wel, al kunnen we niet spreken over dé Belgische gevangenis. Er zijn voorbeelden van gevangenissen die naar Russische

BOB

In het Brusselse Haren komt een nieuwe, grote gevangenis.

Een goede zaak?

G E B R U E R S Hoewel Haren

niet één blok zal zijn, maar een gedifferentieerd gebouw met aparte regimes, blijft het wel een mastodont, een concept dat haaks staat op dat van de detentiehuizen, waarin kleine gevangenisgemeenschappen midden in de samenleving liggen en haar mee naar binnen brengen. © TIM DIRVEN

KUILMAN De detentiehuizen zijn

Bob Gebruers [links] en Jan Kuilman [rechts]: ‘Zullen we mensen blijven straffen door ze in de cel te stoppen of kan het anders?’

toestanden neigen, maar er zijn er andere die vrij modern zijn: waar de materiële voorzieningen oké zijn, waar gedetineerden vooral in monocellen verblijven, de ruimte krijgen om te douchen op het moment dat ze dat zelf willen, kunnen bellen op het tijdstip dat ze zelf verkiezen.

De recentste veroordeling, in mei dit jaar, had hoofdzakelijk te maken met het feit dat een aantal gevangenissen in volle stakingsgolf bezocht is, toen én soldaten én politie de bewaking overnamen. Op dat moment hebben zich inderdaad wantoestanden voorgedaan.

een belangrijke evolutie, al moeten we de twee sporen blijven volgen.

We blijven nieuwe gevangenissen nodig hebben, al is het daarnaast dringend tijd om na te denken over hoe we verder willen omgaan met detentie. Zullen we mensen blijven straffen door ze in de cel te stoppen of kan het anders? Dat is een cruciaal publiek debat, maar als politicus win je er geen verkiezingen mee. Gevangenissen zijn niet sexy en worden stiefmoederlijk behandeld.

Zelfs tot Jan Modaal moet het intussen doorgedrongen zijn dat ze handenvol geld kosten en dat een mens er slechter uitkomt dan hij er binnenging.

GE B RUE RS Daar ben ik niet zeker van,

hoor. Jan Modaal vindt de gevangenis best oké. Ik denk ook niet dat hij ervan wakker ligt.

JA N KU I L M A N (strafinrichtingen Gent,

Dendermonde en Sint-Gillis) Het ging onder meer over de open toiletpotten.

Die zijn er nog in Vorst, dat intussen wel een ander statuut gekregen heeft.

Er zitten geen beklaagden meer, enkel nog gestraften, een veel kleinere groep.

Daar is mede door het gebrek aan wc’s een halfopen regime opgezet, wat beter is. Hoe dan ook is er een enorme behoefte aan verse investeringen.

Veel gevangenissen dateren uit de 19de eeuw.

KU I L M A N De meeste mensen vinden

zelfs de gevangenis nog te goed. Vanuit het buikgevoel wordt vaak gedacht: we stoppen het probleem in de kast en klaar is Kees. Het tegendeel is waar: in de kast wordt het probleem alleen maar groter.

Na een jaar of vijf, tien, gaat de kast weer open en wat er uitkomt is allesbehalve wenselijk. Als het dan toch over centen gaat: het heeft dan nog eens een bom geld gekost ook.

[ 5 ]

[ 6 ]

vat



Daagt het de opinie niet naar aanleiding van de terreur, en de kwestie van de radicalisering binnen de gevangenismuren? Wordt die radicalisering aangepakt?

GEBRUERS Er zijn meer islamconsulenten

ingeschakeld dan vroeger, die specifiek op individuele deradicaliseringsprocessen werken.

K U I L M A N Net zoals er te weinig in

infrastructuur geïnvesteerd is, is er veel te weinig geïnvesteerd in islamconsulenten. En ook nooit in verhouding. Als je kijkt naar hoeveel islamconsulenten er maar waren voor het aantal mensen dat zich moslim noemde, of dreigde te radicaliseren, dan waren dat er véél te weinig.

Toch vind ik het kort door de bocht om alle schuld in de schoenen van de gevangenis te schuiven. Ook buiten, in de vrije maatschappij, radicaliseren mensen. Wat wel klopt, is dat in de gevangenis de ingrediënten

aanwezig zijn die maken dat sommige ontwikkelingen, dat radicaliseren bijvoorbeeld, sneller en intenser plaatsvinden.

Eén ding is de infrastructuur, iets anders de zorg.

Maar het personeel en de begeleiders daar waren Nederlanders. Wel, ik heb een paar van die mannen naar ons land zien terugkeren en dat was een echte ramp voor hen.

Hoezo precies?

G E B R U E R S Wat ik de bejegening

noem. En die heeft op zich weinig te maken met de vraag hoe modern de gevangenis precies is. We kennen genoeg verhalen van gedetineerden die in relatief verouderde gevangenissen zitten maar te kennen geven dat de sfeer er al bij al goed zit. Het materiële aspect is niet altijd het belangrijkste.

Om op die veroordelingen van België terug te komen: veel is gelegen aan wat we de resocialisatie noemen, die staat los van de infrastructuur, maar gebeurt helaas veel te weinig.

Ik heb veel contact met Belgische gedetineerden die de voorbije jaren in de gevangenis van Tilburg hebben gezeten, die door België was gehuurd.

G E B RU E R S Zij vertelden me: ‘Als we

in Nederland een probleem hadden, dan konden we bij wijze van spreken meteen naar een bewakingsambtenaar stappen. Binnen het half uur kregen we toegang tot een psycholoog.’ Dat klinkt zwart-wit, maar het is mij letterlijk zo gezegd. Nederland begint veel sneller met de voorbereiding op de terugkeer naar de samenleving. In België komt dat pas later op gang.

KUILMAN Het heeft opnieuw te maken

met een tekort aan investering. Als gevangene kom je binnen met een probleem en ga je buiten met een nog groter probleem: je moet een

vrijzinnig antwerps tijdschrift

“

Als gedetineerde kom je de gevangenis binnen met een probleem en ga je buiten met een nog groter JAN KUILMAN, MOREEL CONSULENT

zijn beurt te maken met de druk die op justitie zit.

geen verandering in kunnen brengen.

Toch krijg ik vaak iets terug van: ‘Je doet heel veel door te luisteren.’

K U I L M A N Veel mensen wachten zes

tot zeven maanden op een uitspraak, terwijl er intussen weinig met hen wordt gedaan.

Tijdens de Nationale Dagen van de Gevangenis in Bozar kwam er kritiek op het managerialism in het gevangeniswezen.

GEBRUERS We zitten met een systeem dat

nieuw adres vinden, een nieuwe baan, allemaal dingen die je door je detentie kwijtgeraakt bent. In België doen de sociale diensten echt hun best, maar omdat ze met zo weinig zijn, krijgen ze vaak niet meer gedaan dan wat strikt nodig is.

G E B RU E R S Ik heb zelf in Nederland

gewerkt. Wat me ook treft is dat je er op het niveau van de penitentiair beambten veel meer bachelors aantreft. Al is ook dat opnieuw een centenkwestie.

Veel heeft te maken met het hoge aantal gevangenen in ons land: om en bij de 10.000, een aantal dat minister van Justitie Geens (CD&V) graag zou zien dalen.

weinig plaats laat voor de individuele mens. Justitie en gevangeniswezen hebben een erg hiërarchische structuur.

Alles, hoe men in welke situatie moet handelen, is bij wijze van spreken tot achter de komma uitgeschreven. Ik ken de verzuchting van de penitentiair beambte die zegt: ‘Goh, dan wil ik eens iets goeds doen en word ik meteen teruggefloten omdat men vindt dat dat mijn taak niet is.’

Wat vermag ú eigenlijk, als moreel consulent?

KU I L M A N De mannen die ik ontmoet,

zijn vaak van de ene op de andere dag uit hun bed geplukt. Op het ene moment waren ze nog een sociaal wezen met diverse rollen – vader, partner enzovoort. Het volgende moment, in de cel, zijn ze alleen nog dader, worden ze tot slechterik gereduceerd en worden ze afhankelijk van alles en iedereen.

G E B R U E R S Veel te veel beklaagden

zitten veel te lang in voorhechtenis.

De snelheid waarmee onderzoeken worden afgerond en vonnissen worden uitgesproken, ligt te laag. Dat heeft op

Die overgang is erg bruusk en zorgt voor frustratie.

GEBRUERS Het zijn emotionele gesprekken

over situaties waar ook wij meestal

K U I L M A N Vergeet ook niet dat de

gevangenis een machowereld is hè, waar je je voortdurend sterk moet houden, anders word je afgemaakt.

Niet per se door agressie of geweld, maar door chantage en onderdrukking.

Een consulent geeft mensen de ruimte om even wat emotie naar boven te laten komen. Als gevangenen even emotioneel mogen zijn, worden ze meer mens. Voor de rest moeten hun emoties op slot.

Een van de pijnpunten in ons land is het hoge aantal zelfdodingen: een op de vijf overlijdens in de gevangenis.

GEBRUERS Daar spreken gevangenen zelf

ook over. Ik had laatst een gespreksavond en een van hen wilde het specifiek daarover hebben.

KU I L M A N Het staat in de top twee of

top drie van zaken die naar boven komen. Zelden zal iemand zeggen dat hij aan suïcide denkt, maar er zijn wel verwijzingen: ‘Ik zie het niet meer zitten, een leven als dit hoeft niet meer, ik wilde dat ik er niet meer was...’ Gelukkig loopt er een hele reeks mooie initiatieven, er zijn scenario’s uitgeschreven die ervoor zorgen dat er gepast gereageerd wordt in geval van suïcide. In veel gevangenissen, niet in alle, is er zowel opvang voor de ambtenaar als voor de gedetineerde.

Want reken maar: het is erg traumatisch als je ’s morgens wakker wordt en het blijkt dat de celgenoot naast je zich om het leven heeft gebracht.

[ 7 ]

[ 8 ]

vat



“

Veel is gelegen aan de resocialisatie. Nederland begint veel sneller met de voorbereiding op de terugkeer naar de samenleving.

BOB GEBRUERS, MOREEL CONSULENT

Heel cruciaal, stelt onderzoek, is de toegang tot buitenlucht en groen.

Hoort u gevangenen daarover klagen?

KUIL MAN Ik herinner mij een man in

de gevangenis van Ieper. Daar zitten de ramen heel hoog, want de cellen zijn er nog heel klassiek gebouwd. Die man hield zich vanuit zijn stapelbed vast aan de tralies. Hij had zich daar vastgeklemd om toch maar naar buiten te kunnen kijken. Toen ik vroeg wat hij daar deed, zei hij: ‘Hier kan ik de bomen zien. Vroeger zag ik elke dag de bomen, en ik mis die zo.’ Het was een van mijn eerste werkdagen en de uitspraak van die man trof me enorm. In de gevangenis ligt de focus begrijpelijkerwijs op veiligheid. Vooral geen organisch materiaal dus, veel beton, alles onwrikbaar, zelfs geen zand.

K U I L M A N Voor velen is het de enige

mogelijkheid om hun familie te bereiken.

Maar als je maar 70 cent tot één euro per uur verdient en bellen naar een gsm kost één euro per minuut, dan moet je twee dagen werken om een kwartier naar je lief of moeder te kunnen bellen. Dat het zo duur uitvalt, heeft te maken met de vereiste technologie: het gaat om telefoons waarop het saldo te zien moet zijn en waar een reeks controlefuncties op zit. Gevangenen kunnen niet zomaar naar om het even wie bellen.

G E B R U E R S In Beveren, afhankelijk

van de kant waar je zit, hebben ze binnenplaatsen waar wel gras groeit en wilde bloemen staan, maar die plaatsen kunnen de gevangenen niet betreden. Sommigen kijken daarop uit.

Anderen zitten hoger en zien weiland.

De overbuurman aan de andere kant heeft pech: die kijkt uit op de E17.

Uw taak ligt bij de gevangenen zelf. Gaat het ook over de slachtoffers?

GEBRUERS Onze cliënten zijn de daders.

Maar om die daders te begrijpen is het absoluut goed, en belangrijk dat we weten wat er in de hoofden van het slachtoffer omgaat.

KUIL MAN Die nieuwe gevangenissen

liggen vaker in het groen, maar hebben als nadeel dat ze zo moeilijk bereikbaar zijn.

GEBRUERS Als je naar de gevangenis van

Beveren komt en je bent afhankelijk van het openbaar vervoer, dan moet je op zeker ogenblik de belbus nemen, die je op voorhand moet reserveren.

Dat loopt weleens fout.

KUILMAN Als we niet óók het perspectief

van het slachtoffer binnenbrengen, zien we enkel daders en raken we in dat perspectief verstrikt. Maar eigenlijk moeten we niet alleen de slachtoffers, maar de hele maatschappij in de gevangenis binnenbrengen.

GEBRUERS Gevangenen moeten weten

G E B RU E R S Bellen, denk je dan. Maar

waarvoor ze in de cel zitten en we krijgen best wel te maken met zware beroepscriminelen, daar gaan we niet naïef over doen. Maar ook dan moeten ze als mens worden gerespecteerd.

Ze moeten in een zo vroeg mogelijk stadium meegenomen worden op het pad van een goed voorbereide vrijlating. Daar moet de samenleving op inzetten.

het telefoneren vanuit de gevangenis kost heel veel geld.

Copyright de Persgroep Publishing 2017

KUILMAN Je kunt veel zeggen over onze

oude gevangenissen, ze hebben wel het voordeel dat ze in de stadscentra liggen, waardoor ze toegankelijk blijven voor familieleden die krap bij kas zitten en geen auto hebben.

vrijzinnig antwerps tijdschrift

[ 9 ]

Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen Detentie is voor de persoon in Kwestie en diens omgeving een ingrijpende gebeurtenis

De Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen (SMBG) wil aanwezig zijn gedurende de verschillende etappes van het gevangenisparcours: voor zowel de (ex)gedetineerde als zijn familie.

De stichting heeft als doel de gedetineerden te begeleiden gedurende zijn hechtenis en biedt ondersteuning bij de voorbereiding op diens terugkeer in de maatschappij. Ook familieleden en verwanten kunnen bij de SMBG terecht voor ondersteuning gedurende deze moeilijke periode.

De SMBG heeft bovendien een maatschappelijke rol, met projecten probeert men de maatschappij te sensibiliseren en vooroordelen over detentie tegen te gaan. De SMBG is actief in het kader van de waarden van vrijzinnigheid en haar statuten leggen enerzijds de nadruk op de weigering van dogmatisme en het belang ervan de andere te erkennen in zijn anders zijn, en anderzijds de vooruitgang van de mens in ruime zin.

HAAR MAATSCHAPPELIJK DOEL: De stichting heeft tot doel de studie en de

toepassing van alle middelen geschikt om morele bijstand, noch van dogmatisch noch van godsdienstig karakter, in een geest van volledige verdraagzaamheid ten opzichte van andersdenkenden, te brengen aan personen die, opgesloten, geïnterneerd, verdacht of beticht zijn of waren of die onder de bevoegdheid van de rechtsmacht voor kinderen of adolescenten vallen of vielen, alsook aan de familles van deze personen. Haar doel, in de eerste plaats belangeloos en filantropisch, is de sociale vooruitgang te bevorderen, de reclassering te vergemakkelijken van degenen die van haar bijstand genoten hebben en bij te dragen te hun vervolmaking.

De SMBG heeft om haar maatschappelijk doel te realiseren drie diensten ontwikkeld die elk op hun manier eraan zullen bijdragen dit doel te realiseren.

Allereerst is er het luik morele bijstand, die wordt verzorgd binnen de penitentiaire inrichtingen door bezoldigde morele consulenten en vrijwilligers als vertegenwoordigers van de vrijzinnigheid in de gevangenis.

Zij werken op twee interventie-niveaus, nl. deindividuele morele bijstand (luisterend oor en bijstand) en de collectieve morele bijstand (organisatie en coördinatie van collectieve activiteiten) Sinds de jaren 1990 beschikt de SMBG eveneens over een psycho-sociale dienst die actief is in de Brusselse gevangenissen en in het Brussels Gewest voor de ex-gedetineerden die in de hoofdstad wonen. De maatschappelijke assistenten begeleiden de gedetineerden en hun verwanten gedurende en na hun detentie inzake alles wat administratieve stappen en hun reïntegratieproject betreft.

De dienst animatie en vorming werd in de jaren 1980 opgericht om de gedetineerden de mogelijkheid te bieden om gedurende hun detentie aan diverse socio-culturele activiteiten deel te nemen.

U kunt de werking van de SMBG ondersteunen, door een schenking te doen op het bankrekingnr 132-5030900-36, met de vermelding “Schenking”. Vanaf een gift van

40

vat



Als ik groot ONDERWIJS

Nieuwe uitgave t

van de redactie

[ 10 ]

Groeien gaat vanzelf, zegt men. Toch moet een kind zich behoorlijk inspannen om een eigen identiteit te ontwikkelen en een waardevolle wereldburger te worden.

Vrijzinnig-humanisten vieren dit met een Lentefeest.

K

ritische zin, autonoom en moreel denken en handelen, gelijkwaardigheid, redelijkheid, medemenselijkheid, respect, solidariteit, tolerantie, zelfbeschikking,… zijn waarden die aan de kinderen aangereikt worden.

In de nieuwe uitgave ‘Als ik groot ben!’ gaan kinderen op een speelse wijze aan de slag met deze waarden.

Deze uitgave is tot stand gekomen door de enthousiaste samenwerking tussen mensen uit verschillende domeinen die één gezamenlijk doel hadden: vanuit de vrijzinnige gemeenschap aan leerkrachten NCZ, vrijzinnig humanistisch consulenten en ouders ondersteuning bieden om met kinderen uit de eerste graad basisonderwijs te werken rond vrijzinnig humanisme en de vrijzinnig humanistische aspecten van een lentefeest.

Een interview met Nancy Brouckmans, die instond voor de eindredactie en het verhaal, kan je bekijken op de website van deMens.nu.

Het boek begint met een mooi verhaal van beer Knubbe, die op zoek gaat naar het fenomeen ‘groot worden’. Daarna kunnen de kinderen aan de slag in een werkboek met verschillende thema’s die op diverse manieren uitgewerkt worden.

Met dit boek kunnen kinderen van 6 à 7 jaar hun lentefeest inhoudelijk voorbereiden, zodanig dat ze op de dag van het lentefeest weten wat ze aan het vieren zijn.

‘Als ik groot ben!’ is een uitgave van deMens.nu/ Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw, Samenspel NCZ vzw, huisvandeMens Brussel en IMD Brussel.

Voor meer info: https://www.alsikgrootben.be/ of info@ demens.nu

vrijzinnig antwerps tijdschrift [Â 11Â ]

ben!

ter voorbereiding van het Lentefeest.

vat



De tong is al te

Uit: Dimi ‘s verhalen over zin in ’t leven, in mensen en werk – (zijn blog: philozoff.wordpress.com)

Dimitri De Meester

COLUMN

“

3

[ 12 ]

Net zoals elke ouder wil ik dat mijn kinderen het goed hebben, dat het goed met hen gaat.

S HO T 1

SHOT 2

SHOT 3

‘De tong is geen zwaard’, ‘de tong is geen mixer’ en ‘de tong is geen hond’. Wijze inzichten die we meenemen uit de dokter Bea show! De show waarmee Ketnet haar steentje wil bijdragen tot seksuele, maar evengoed ook relationele opvoeding in Vlaanderen. Wij zijn fan en samen met mijn kinderen heb ik er ondertussen al verschillende keren goed om gelachen. Tegelijk merk ik dat het bij ons de drempel om samen over seksualiteit en relaties te praten verlaagt. Het zorgt voor de nodige lichtheid, humor en speelsheid. Dus dankjewel dokter Bea.

‘Stalking, aanranding, intimidatie, (machts) misbruik, …’ In de wagen luister ik samen met mijn kinderen naar de radio.

Ik merk meteen hoe ongenoegen en irritatie, maar ook iets van pijn, bezorgdheid en verdriet hun plek in mijn lijf innemen. We praten er samen even over en ik ben nieuwsgierig naar hun kijk en hoe dit bij hen binnenkomt. En of zij zelf op één of andere manier al hebben ervaren dat andere over hun grenzen zijn gegaan.

Ik overloop mijn Facebooktijdslijn. Een overvloed aan opinies, overtuigingen, meningen, oordelen en veroordelingen over al wat op één of andere manier gekoppeld is aan het #metoo-verhaal.

Vaak genuanceerd, maar minstens even vaak ook bijzonder hard, zwart-wit, empathieloos, koud, zonder enig gevoel voor nuance, relativering of zelfs humor.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 13 ]

vaak een zwaard Net zoals elke ouder wil ik dat mijn kinderen het goed hebben, dat het goed met hen gaat. Dat ze zichzelf kunnen zijn en dat de stappen die ze zetten leerrijk en spannend zijn, maar vooral liefdevol. Ik wil hen de ruimte geven die ze daarvoor nodig hebben, ook al vind ik dat zelf vaak best moeilijk. Vandaag zie ik bij mezelf regelmatig twijfel en bezorgdheid opkomen: gaan anderen hen die ruimte kunnen en willen geven?

R

ondom mij zie ik een overvloed aan verharding en ego-verkramping. Een overvloed aan acties, opinies en meningen die vooral dienen om het eigen ego te sussen en die weinig of geen bedachtzaamheid met zich meedragen. Die niet vertrekken vanuit een verlangen om de ander en de wereld te begrijpen, maar enkel en alleen bedoeld zijn om eigen gedachten en meningen veilig te stellen en daarmee dus zichzelf. It’s an ego-thing. Een overvloed aan non-communicatie en gebrek aan begrip voor elkaar. De tong is al te vaak een zwaard. Luister verdomme naar dokter Bea!

Die verharding en ego-verkramping sluipen blijkbaar vaker dan we beseffen ook binnen in de fysieke ruimte tussen mensen, wanneer ze letterlijk of figuurlijk bij elkaar – al dan niet willen – zijn. Wanneer mensen zich niet enkel laten leiden door hun hormonen, maar ook door hun eigen ego, dreigen ze over grenzen te gaan en wordt de ruimte tussen beiden éénzijdig ingenomen en dit ten koste van de ander. Wanneer de tong en elk ander lichaamsdeel niet ter verbinding, maar als zwaard worden ingezet, vallen er onherroepelijk gekwetsten en worden respect en

Tijdens het schrijven van dit artikel keek ik naar een YouTube-filmpje dat een vriend van me had gedeeld op zijn Facebook-tijdslijn: What it really means to hold space for someone. De beelden prikten loeihard door het waas van de verharding en verkramping dat om me hing. Een gevoel van ontroering overviel me.

de ruimte die de ander nodig heeft mee te kunnen houden. Ruimte kunnen laten om zo de integriteit van een ander te kunnen laten zijn en respecteren. Niet evident en vaak struikel ik zelf ook. Maar de momenten dat ik de kracht vind, zie ik hoe wijsheid en schoonheid hun plek kunnen innemen.

Ruimte geven vertrekt voor alle duidelijkheid allesbehalve vanuit passiviteit, laissez-faire of een totaal relativisme. Noch vanuit het voorbij gaan aan eigen noden en waarden. Het is ruimte geven, maar ook zelf ruimte nemen. Maar niet voor kortzichtigheid, ego-verkramping, macht, agressie, etc.

En dan wordt het me weer helder wat ik zelf te doen heb naar mijn kinderen toe: hen de ruimte geven en samen kijken wat zij nodig hebben om deze zelf te nemen en daarvoor te kunnen opkomen. Daarin als voorbeeld dienen. Hen inspireren, maar evengoed aanspreken op hun gedrag wanneer dat nodig is opdat zij op hun beurt anderen de ruimte kunnen geven en authentieke liefdevolle relaties met anderen kunnen aangaan.

Holding space, vertrekt in de eerste plaats vanuit giving space. Elkaar ruimte geven om dan, indien nodig,

En daarnaast, dat spreekt voor zich, samen naar de dokter Bea show kijken.

integriteit opgeofferd in functie van eigen behoeftebevrediging.

In de confrontatie met deze verharding en verkramping wil ik zelf zoveel als mogelijk uit het (ver)oordelen blijven. Want net dat is de valkuil. Verharding en verkramping zetten aan tot meer van hetzelfde: mee te gaan in het zwart-wit denken, in de kortzichtigheid, in het pijlsnel veroordelen, etc. Het doet me vooral verlangen naar warmte en authentieke verbinding. De dans met de ander, het gesprek, maar evengoed ook de discussie en confrontatie aangaan, van mens tot mens, vanuit openheid en respect voor elkaar. En in mijn hoofd voeg ik daar stil ook nog het woord ‘liefde’ aan toe.

HO L DI N G SPACE

vat



OPMERKELIJKE GEBOUWEN

[ 14 ]

De Antwerpse

De modale Antwerpenaar spreekt van z’n tunnels, soms trots, soms meewarig en men zou geen Antwerpenaar zijn indien het niet gepaard zou gaan met de nodige kritiek…

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 15 ]

Tunnels onder de Schelde E

GE SCHI E DE N I S

r zijn dan ook wel heel wat tunnels in Antwerpen en dan spreken we niet van de pre-metrotunnels, de drie eenrichtingstunnels onder de Antwerpse Leien (Gasthuistunnel – 565m, Blauwtorentunnel – 241m en Van Eycktunnel – 225m) of de tunnels in aanbouw, zoals het Operaplein. Ook de Craeybeckxtunnel blijft uit het vizier. Neen, we willen het hebben over ‘opmerkelijke’ tunnels – onder de Schelde - zoals…

DE SIN T-A N N AT U N N E L De Sint-Annatunnel – of Voetgangers­tunnel, zoals de Antwerpenaars deze 575m lange ‘koker’ noemen – werd, samen met de Waaslandtunnel, in 1933 geopend.

Zowel op rechter- als op linkeroever kan je de tunnel nog steeds betreden via de authentieke houten roltrappen, die bij de opening een waar unicum waren. Tot op vandaag zijn de meeste delen van de toegangsgebouwen nog steeds origineel.

Het loont dus zeker de moeite om via de Voetgangerstunnel naar Linkeroever te gaan. En niet alleen voor het zicht op de Antwerpse skyline dat je daar hebt. De tunnel en toegangsgebouwen – van de hand van Emiel Van Averbeke - zijn een stukje springlevende geschiedenis in het hart van Antwerpen. In 1997 werden de tunnel, de toegangsgebouwen en de technische uitrusting, waaronder de houten roltrappen, als monument beschermd.

Nog steeds wordt de tunnel heel intensief gebruikt. Door mensen die dagelijks van de ene oever naar de andere moeten, toeristen, maar evengoed door fotografen en regisseurs die daar filmclips komen schieten.

Wist je dat de afmetingen van de tunnel en van de liften zo werden gekozen dat het mogelijk was om met een ziekenwagen of politievoertuig door te tunnel te rijden bij een incident in de Waaslandtunnel? Pas na het voltooien van de Kennedytunnel werd deze functie overbodig.

BRU G O F TUN N E L? DE E E U W I G E AN T WE RPS E V R A AG …

Al in 1874 waren de Antwerpenaars het eens over een verbinding tussen de linker- en rechteroever van de stad. Er bestonden heel wat plannen om een brug over de Schelde te bouwen, maar die werden steeds afgeblazen. Vooral omdat een brug het scheepverkeer te hard zou hinderen. Pas in 1931 werd de knoop doorgehakt en koos men voor een tunnel. De kostprijs bedroeg 40 miljoen BEF (ongeveer 1 miljoen euro). De werken startten op 28 juni 1931 en werden op 14 augustus 1933 voltooid.

De plechtige inwijding (van beide tunnels) op 10 september 1933 geschiedde met bijzonder grote luister en onder zeer gunstige weersomstandigheden. Koning Albert I en de nagenoeg voltallige koninklijke familie, hoogwaardigheidsbekleders uit heel het land en tal van buitenlandse afgevaardigden waren erop aanwezig.

Heel de bevolking was er trouwens bij betrokken, want er vonden volksfeesten, folkloristische attracties, enzovoort plaats, zowel op de linker- als op de rechteroever.

Voor de aanleg van de tunnel bestonden er twee overzetboten: de SintAnnekensboot en de “Land van Waas”. De Sint-Annekensboot stak de Schelde over ter hoogte van het Steen, de “Land van Waas” was een treinboot die de verbinding vormde tussen de spoorwegstations Vlaams Hoofd (later Antwerpen-West) op de Linkeroever en Antwerpen-Waas aan de Sint-Michielskaai. Begin 1900 was de steeds groter wordende nood aan een verbinding tussen beide oevers nog niet ingevuld. Vergevorderde plannen werden gestopt door het uitbreken van WO I. Na de oorlog kreeg alles een ander uitzicht door de snelle opkomst van de auto. Op initiatief van de toenmalige burgemeester Frans Van Cauwelaert, kregen de plannen in 1929 hun vaste vorm en besloot men niet één, maar twee tunnels te bouwen. Eén voor voertuigen en een andere voor voetgangers en fietsers, dus de Sint-Annatunnel.

Op de plaats waar het werk op de rechteroever werd uitgevoerd, bevond zich destijds de Koningspoort of Waterpoort uit 1624. Dat geschiedkundig monument, ook wel de ‘wandelende poort’ genoemd want reeds eerder verplaatst, kreeg opnieuw een andere plaats in de stad toegewezen, moest met veel omzichtigheid steen voor steen afgebroken worden. Op de Linkeroever gingen onherroepelijk een aantal schilderachtige dorpshuisjes teloor, aangezien de toegang tot de tunnel te midden van het van oudsher bekende gehucht Sint-Anna viel.

OORLOGSSCHADE Tijdens de 2de Wereldoorlog heeft het terugtrekkende Duitse leger in 1944 het toegangsgebouw met liften en roltrappen aan de linkeroever opgeblazen. Het herstel heeft meerdere jaren geduurd. Tot die tijd moesten de reizigers weer de boot nemen, aangezien de Waaslandtunnel voor autoverkeer, ook onbruikbaar was gemaakt door de Duitse troepen.

[ 16 ]

vat



DE WAA S L A N D T U N N E L De 1717 meter lange Waaslandtunnel of in de volksmond de “konijnenpijp” genoemd, is dus de oudste voertuigentunnel, die de Antwerpse stadsdelen op linker- en rechteroever met elkaar verbindt. De tunnel loopt onder de Schelde door en vertrekt op de Brouwersvliet om uit te komen aan de Charles de Costerlaan.

De benaming “konijnenpijp” heeft daarmee misschien wel een heel wat minder fraaie betekenis want ze behoort tot de gevaarlijkste tunnels van Europa.

Tweerichtingsverkeer in 1 pijp, geen echte nooduitgangen en moeilijke communicatie in de pijp.

De Waaslandtunnel is geïnspireerd op de Holland Tunnel in New York.

De tunnel bestaat uit twee U-vormige betonnen inritten in open lucht met elk een lengte van 171 meter. De zijwanden van deze inritten zijn zowel op linker- als op rechteroever afgewerkt met een opvallend natuurstenen parement in bossage (ruw gehakt).

De totale lengte bedraagt 2110,85 meter. De verluchting gebeurt via twee grote ventilatiegebouwen, op elke oever één. Typerend voor de koker is de bekleding met gele keramische tegels, geproduceerd door Manufactures de Céramiques d’Hemixem.

over Vlamingen die tol moeten betalen om de Schelde over te steken, terwijl Luikenaars geen tol moesten betalen om de Maasbruggen over te steken. De tol werd op 31 juli 1958 afgeschaft.

OPEN IN G De opening vond dus ook plaats op 10 september 1933. Het jaar daarop reden reeds meer dan 450.000 voertuigen door de tunnel. Aanvankelijk moest tolgeld worden betaald. Begin jaren ‘30 waren daarover verhitte discussies. Het leverde zelfs communautaire meningsverchillen op in de Kamer

een kort overzicht van de overige belangrijkste tunnels (onder de Schelde):

DE KE N N E DY TUN N E L E N O O K HI E R O O RLO GS S CHADE Op 18 mei 1940, bij de terugtocht van de verbonden legers, werd een gedeelte van de linkeroeversectie van de Waaslandtunnel opgeblazen. De rijweg werd onder meer over een lengte van 120 meter ingedrukt, wat het verkeer toen zes weken totaal onmogelijk maakte en verder nog geruime tijd bemoeilijkte. De Sint-Annatunnel bleef in die tijd gelukkig van alle onheil gespaard. Op 4 september 1944, bij de herovering van de stad, hadden de tunnels het andermaal zwaar te verduren.

Ditmaal waren het de terugtrekkende Duitsers die de betonnen linkeroeversectie van de Waaslandtunnel ten dele door ontploffing vernielden. De aangebrachte schade was echter minder omvangrijk dan die welke in het begin van de oorlog was veroorzaakt.

GESC HIED EN IS De werken liepen grotendeels parallel met die van de Sint-Annatunnel en vingen aan op 1 maart 1931. Op de rechteroever werden huizen, pakhuizen en een brouwerij gesloopt. De Brouwersvliet werd drooggelegd, zodat men een bedding verkreeg voor de voertuigentunnel, en daarna voorgoed gedempt.

MAAR E R I S ME E R…

D E G E BOUWE N De toegangsgebouwen van de Sint Annatunnel (Sint-Jansvliet en Beatrijslaan) en de ventilatiegebouwen van de Waaslandtunnel, gelegen aan beide oevers van de Schelde (Charles de Costerlaan en Brouwersliet) werden ontworpen door Emiel Van Averbeke (1876 – 1946; ook het schoolgebouw in de Pestalozzistraat is van zijn hand). Van Averbeke had zich op het einde van de 19de eeuw geprofileerd als één van de boegbeelden van de Antwerpse art nouveau, met het Liberaal Volkshuis “Help U Zelve” in de Volksstraat als één van de bekendste realisaties. Ook de brandweerkazerne aan de Paleisstraat was van zijn hand.

Wat waren ze blij in Antwerpen, toen in 1969 de nieuwe Kennedytunnel werd geopend. Antwerpen: eindelijk een “wereldstad” met een echte rondweg voor het grote verkeer.

De oude tunnels, de Waaslandtunnel voor auto’s en de St-Annatunnel voor voetgangers, uit 1933, konden het verkeer nog nauwelijks aan.

En daar bleef het niet bij. Er kwamen nog meer tunnels onder de Schelde: de Brabotunnel voor de Metro en de Liefkenshoektunnel voor het wegverkeer langs het noordelijke deel van de rondweg. En er is zelfs een zesde tunnel op komst, de Oosterweelverbinding, een brug-tunnel-combinatie pal ten noorden van de oude Waaslandtunnel.

De aanleg van de Kennedytunnel begon op 4 september 1964 en is op 31 mei 1969 opengesteld. De tunnel is 690 meter lang, en heeft 2 x 3 rijstroken. De naastgelegen spoortunnel opende op 1 februari 1970.

In 2007 reden op een gemiddelde werkdag 130.000 voertuigen door de Kennedytunnel; in 2016 waren dat er al 160.000. Dat we kunnen spreken van een overbelasting, is waarschijnlijk nog een onderschatting... De tunnel is tevens ongevalsgevoelig, wat mede komt door de sterke kolonnevorming van het vrachtverkeer (> 25.000 vrachtwagens/dag).

B RAB OTUN N E L De Brabotunnel is de vierde tunnel onder de Schelde. Deze tunnel bestaat uit twee tunnelkokers en verbindt het station Groenplaats met het station Van Eeden op Linkeroever. De tunnel werd

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 17 ]

AFORISMEN

Max Schneider

De wijzerplaat van mijn badkamerweegschaal gaat niet verder dan geopend op 21 september 1990. De totale lengte bedraagt circa twee kilometer waarvan ongeveer 2 x 375 m onder de Schelde. De onderzijde van het horizontale deel onder de Schelde is ca.

31,50 m onder het gemiddelde hoogwaterpeil gelegen.

LIEFKEN S H O EK T UN N E L De Liefkenshoektunnel is de toltunnel ten noorden van Antwerpen onder de Schelde en werd op 10 juli 1991 geopend. De tunnel is een onderdeel van de autosnelweg R2. In 2004 maakten 4.676.441 wagens en 2.434.496 vrachtwagens gebruik van de tunnel.

De tunnel ligt in het verlengde van de Frans Tijsmanstunnel, die onder het Kanaaldok door gaat. De tunnel dankt zijn naam aan het nabijgelegen fort Liefkenshoek.

OOSTERW EELT U N N E L De Oosterweeltunnel is een nieuw nog te bouwen tunnel onder de Schelde ten noorden van de stad Antwerpen. De tunnel is het westelijk deel van het BAM-tracé voor de Oosterweelverbinding, ontworpen om de R1, de Ring om Antwerpen ten noorden van Antwerpen te sluiten.

De Oosterweeltunnel verbindt het zogenaamde Oosterweelknooppunt (de huidige kruising van de Oosterweelsteenweg en de Scheldelaan, aan het Noordkasteel) op rechteroever met een nieuw aan te leggen verkeersknooppunt R1 - E17 - A11/E34 op linkeroever. De huidige verbinding van de E34 met de Waaslandtunnel via de Charles De Costerlaan wordt omwille van de aanleg van dit knooppunt opgeheven.

Op linkeroever loopt de tunnel in het Sint-Annabos parallel met de grens van het natuurgebied Blokkersdijk.

De Oosterweeltunnel wordt een toltunnel. Om de inkomsten van de Oosterweelverbinding veilig te stellen zal een verbod ingesteld worden op het gebruik van Kennedytunnel door vrachtverkeer zodra de verbinding operationeel is.

150 kg. De fabrikant moet geoordeeld hebben dat iemand die meer weegt, ook zonder weegtoestel wel weet dat hij te zwaar is.

Geconfronteerd met samenlevings­problemen allerhande, glippen sommige mensen tussen de kieren van de ijzige werkelijkheid naar de aangename wenselijkheid. Daar koesteren ze zich in de warmte van het morele gelijk en verwarren dromen met oplossingen.

De hedendaagse westerse gods­ gelovige houdt ons voor dat God zich buiten de matrix van ruimte en tijd bevindt en dat Hij dus niet met onze, op materialiteit gebaseerde, taligheid bevattelijk kan gemaakt worden. Waarom zetten ze ons dan altijd op het verkeerde been door met stelligheid te beweren dat God dit vindt, dat ziet, zus eist en zo oordeelt?

Cultuurrelativisten houden vol dat er over de grenzen van culturen heen geen morele oordelen kunnen geveld worden. Ze vinden dat blijkbaar alleen maar als je iets negatiefs opwerpt. Alsof er geen graden van beschaving zouden zijn. Een cultuur zoals het Oud Grieks Sparta waarin kinderen verstoten werden als ze met een handicap geboren werden, noemen we primitief. Maar waag het niet godsdienstige, dus culturele, gebruiken aan de kaak te stellen of je veralgemeent. Wat absoluut verboden schijnt te zijn.

Mijn brein is veel opmerkzamer voor de donkere dan voor de lichte kant van het leven. Als ik dat lardeer met enkele moeilijke woorden verwarren sommige mensen dat met ernst en wijsheid.

Er ging geen alarm af toen ik de concertzaal binnenkwam. Ik kwam nochtans als vrijzinnig humanist, militant atheïst en verlichtingsfundamentalist de Mattheüs Passion van de diepchristelijke Johan Sebastian beluisteren. Zoals elk jaar zou ik mij drie uur lang vrijwillig laten meevoeren door het lijdensverhaal van Jezus van Nazareth. Dat is wat muziek vermag. Klanken, ons geschonken door vaardige muzikanten en geniale componisten, doen je de emotionaliteit ervaren van iets waarvan je weet dat het niet waar is, dat het niet meer dan een narratief is. Op zo’n moment wordt de grens tussen een atheïst en een hedendaagse westerse christen heel diffuus. Die heeft immers zijn geloof zodanig geabstraheerd dat je je afvraagt wat er nog van overblijft en waarom je het niet zou loslaten.

Toch lukt hen dat vaak niet. Misschien omwille van het vacuüm dat dan geslagen wordt?

[ 18 ]

agenda februari

vat



januari 11 JAN

V E R N I SSAG E

Bart Verheyen Galerie

19:00 Onze buur Bart (De Burburestraat 15) heropent zijn vernieuwde galerie en verlengt die galerie voor de vernissage in ‘Out of a Box’. Iedereen welkom!

15

JAN TOT 2 FEBR

T E N TO O N ST E LLIN G

werken Danijel Cecelja

19:00 Danijel studeerde Beeldende kunst en schilderkunst aan het Sint-Lukas College voor Kunst en Design in Brussel. Na een paar jaar experimenteren met verschillende media, keerde hij terug naar zijn roots: inktpentekening. Deze vaardigheid is geworteld in zijn jeugd en was grotendeels vergeten tijdens zijn tijd op de academie.

Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box” 18, 25, 26/01 en 01, 02/02 is de kunstenaar aanwezig

18 JAN

N I E U WJA A R SR ECEPTIE

Grijze Geuzen Antwerpen

20:00

U bent als lid of sympathisant van harte uitgenodigd om onder het genot van een hapje en een drankje een toost uit te brengen op het nieuwe jaar.

Ook uw partner, kinderen, kleinkinderen en eventueel uw buren zijn van harte welkom.

Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box

15 16 JAN

JAN

14:00

20:00

18 JA N

20:00

LEZING

Waarom heeft iedereen het plots over CRISPR?

door dr Hetty Helsmoortel De Maakbare Mens, i.s.m. H-VV en VATvzw “Out of a Box” Een interactieve voorstelling over CRISPR, de revolutionaire genetische techniek om het DNA te veranderen van om het even welk organisme. Nu het genetisch aanpassen van mensen in zicht komt, dringt een maatschappelijk debat zich op.

Hetty Helsmoortel is kankeronderzoeker aan de Universiteit van Gent, moleculair bioloog en doctor in de gezondheidswetenschappen.

Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box” Deelname: 3 EUR Meer info en inschrijven: www.demaakbaremens. org/agenda/lezing-waarom-iedereen-plots-crispr/

19

OSB-VUB, Willemsfonds Deurne en Antwerpen, H-VV, deMens.nu en huisvandeMens Antwerpen, UPV Kern Antwerpen, Vrijzinnig Antwerpen, en de “Vrienden van het VAT”, nodigen uit!

Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box”

20

LION

H-VV Schoten Een vijfjarige jongen verdwaalt in de straten van Calcutta, kilometers verwijderd van zijn huis. Hij wordt gered door Australiërs die hem adopteren. 25 jaar jaar later gaat hij terug naar India om zijn familie te zoeken.

Locatie: CC De Kaekelaar (Sint-Cordulastraat 10, 2900 Schoten)

11:30 14:00

Christoffel Plantin : manager van het jaar 1572

Willemsfonds Deurne Locatie: Museum Plantin-Moretus, Vrijdagmarkt 22, 2000 Antwerpen Info: 2 groepen van 15 deelnemers: 11:30u (tpt 12:30u) en 14:00u (tot 15:00u) Deelname: 6 EUR/pers. voor houders van A-kaart

21 JA N

11:00

20:00

L EZING

Scheiding der machten, “Past, present and future”

door dr. Cécile Vandewoude (Uantwerpen) UPV kern Antwerpen “Dankzij Montesquieu wordt het principe van de scheiding der machten vaak beschouwd als één van de basiselementen van een democratische staat. Maar is dit heden nog wel het geval? Wordt het concept inhoudelijk nog op dezelfde manier ingevuld als ten tijde van Montesquieu? Bestaat er eigenlijk wel een universele consensus over de betekenis van het principe? Geldt dit principe ook in internationale relaties of geldt het enkel interstatelijk? Op welke manier dient het concept geïmplementeerd en afgedwongen te worden? Deze lezing gaat dieper in op deze vragen en gaat vergelijkend te werk. Aandacht wordt onder andere besteed aan België, de Verenigde Staten en Turkije.”

Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box”

N IEUWJAARSRECEP TIE

Vrijzinnig Antwerps 19:00 Trefpunt en bevriende verenigingen en organisaties JA N

N IEUW R UBRIEK JA N F I LMVO O R S TELLIN G

1

FEBR

ALGEMENE VERGADERING

Willemsfonds Antwerpen gastspreker Philippe De Backer, Staatssecretaris voor Bestrijding van de sociale fraude, Privacy en Noordzee Locatie: CAPTAINS LOUNGE, Beatrijslaan 27 te 2050 Antwerpen LO Deelname (lunch, all-in): 40,00 EUR Info: inschrijven door storting op rekening WFA BE 83 0682 3625 2015, uiterlijk op 7 januari 2018

4

FEBR

10-14u

RUBRIEK

Het Kleine Gedicht

Vrijzinnig Antwerpen en VLAM (Vrijzinnige Leerkrachten Antwerpen Moraal) Met “Het Kleine Gedicht” wordt getracht kinderen - 3de en 4de leerjaar - enthousiast te maken voor poëzie. Niet met een voordracht van een bestaand gedicht maar een eigen creatie in de vorm van een poster.

Meer info bij de leerkracht Niet-Confessionele Zedenleer!

Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box”

9

FEBR

L EESCLUB

15:00

Vrienden

Willemsfonds Antwerpen Bespreking van het boek Mazzeltov van Margot Van der Straeten Locatie: OCA, Lange Gasthuisstraat 45 Antwerpen Deelname: 10,00 EUR, te storten op rekening WFA (zie hoger)

10 FEBR

BEZO EK AAN MUSEUM

De Reede

14:00 Willemsfonds Antwerpen HetMuseum De Reede is een privaatmuseum aan de AntwerpseScheldekaai(Ernest Van Dijckkaai nr 7). Dekunstverzamelingvan de Nederlandserederen oliehandelaarHarry Ruttenbevat een uitgebreide collectiegrafische beeldende kunst met werken van Francisco Goya, Edvard Munch en Félicien Rops,. Het kleinschalige uitzicht van het museum geeft het een karakter van een kunstgalerij.

Locatie: Ernest Van Dijckkaai 7, 2000 Antwerpen Deelname: 11,00 EUR

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 19 ]

maart 15 FEBR

20:00

G E SP R E K SAVO N D

De LEIFarts. Op weg naar een waardig levenseinde

met dr. Patrick Wyffels H-VV Schoten Locatie: Kasteel van Schoten (Kasteeldreef 61, 2900 Schoten) Meer info op www.hvv-schoten.be

19 20 FEBR

FEBR

14:00

20:00

F I LMVO O R S TELLIN G

MOONLIGHT

H-VV Schoten In deze film volgen we in meerdere periodes het leven van Chiron, die opgroeit in een slechte buurt in Miami. Zijn moeder is verslaafd en heeft maar weinig aandacht voor hem. Chiron worstelt met zijn identiteit, mannelijkheid, seksuele geaardheid en plaats in de wereld.

Locatie: CC De Kaekelaar (Sint-Cordulastraat 10, 2900 Schoten) Meer info op www.hvv-schoten.be

25 FEBR

15:00

8

GESP REKAVO ND

Wat moet ik nu geloven, 20:00 dokter? De waarheid over eten en bewegen MAART

met prof. dr. Hendrik Cammu H-VV Schoten Locatie: Kasteel van Schoten, Kasteeldreef 61, 2900 Schoten Meer info op www.hvv-schoten.be

4

MAART

CAVACO NCERT

10:30

Van Spaanse dansen tot melancholische melodieën

Willemsfonds Antwerpen Emma (harp) en Astrid (cello) Wauters Locatie: CC De Kern Wilrijk, Kern 18 te 2610 Wilrijk Deelname : 8,00 EUR (inschrijven door storting vóór 20 februari 2018)

19 20 VO O R ST E LLI N G

Blind geheugen

voorstelling Paljas Producties Willemsfonds Deurne, in samenwerking met vzw Kontakt en met DC Silsburg Een oudere acteur, gespeeld door Gerd De Ley, wordt na een voorstelling ontslagen omdat hij zijn teksten niet meer kan onthouden.

De dokters hebben de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Het decor van zijn laatste voorstelling wordt afgebroken. Ook zijn wereld verpulvert, korrel voor korrel. Deze voorstelling van Paljas Producties wordt - ondanks het ernstige onderwerp - met veel humor gebracht, maar is ook zeer herkenbaar en pakkend.

Willemsfonds Deurne organiseert deze voorstelling in samenwerking met vzw Kontakt en met DC Silsburg.

Locatie: Dienstencentrum Silsburg, Herentalsebaan 597, Deurne.

Deelname: 12 EUR - €10 in voorverkoop

MAART

MAART

14:00

14:00

FIL MVO O RSTEL L ING

TONIO

H-VV Schoten Tonio van der Heijden wordt in 2010 door een auto geschept en overlijdt. Het leven van hun ouders zal nooit meer hetzelfde zijn. Ze ervaren de meest intense pijn maar moeten ook zien hun eigen leven voort te zetten.

Locatie: CC De Kaekelaar (Sint-Cordulastraat 10, 2900 Schoten) Meer info op www.hvv-schoten.be

20 MAART

ganse dag

DAG UITSTAP BRUSSEL

Bezoek aan de expo Pompeï en bezoek aan de Senaat

Willemsfonds Antwerpen Verdere info volgt

29 4 MAART

APRIL

17- 1 9u

14:30u 16:30u

CO CA CO L A

Een blik achter de schermen

Willemsfonds Deurne Coca Cola laat ons in het Bezoekerscentrum kennismaken met hun wereld, met een blik achter de schermen van ons hoogtechnologisch productie- en distributieproces en de geschiedenis van het bedrijf.

Locatie: Bezoekerscentrum, Terbekehofstraat 30, 2610 Wilrijk Deelname: 5 EUR (gaat integraal naar een goed doel).

[ 20 ]

vat



IS DAT ECHT NODIG JA?

“

M

isschien is het u ook al overkomen, maar als je in onze progressieve, vrijzinnige biotoop een al te uitgesproken afkeer van allerlei godsdienstige symbolen belijdt, wordt er al eens een wenkbrauw opgetrokken. Of erger.

Waarom moet dat atheïsme ook zo militant, aanhoudend en zelfs agressief zijn?

Als je verzet zich tegen de katholieke Kerk richt valt het nog mee, maar als je verwijst naar de connotaties die hoofddoeken en ander godsdienstig textiel oproepen, dan zijn de rapen nog niet gaar. Vanwaar ineens die bekommernis van “witte mannen “ om de bevrijding van de moslima? Allemaal feminist geworden misschien?

Of ook, dé klassieker die blijkbaar immuniseert tegen alle godsdienstkritiek: Ik ken een moslima die niets misdoet en alleen maar positief bijdraagt aan onze maatschappij. De stempel “islamofoob” of als je zo dom bent te volharden, “racist” ligt klaar en hij staat op je voorhoofd voor je ook maar, “ja maar” hebt kunnen mompelen.

Waar is het misgelopen met de godsdienstkritiek die ons uiteindelijk toch vanonder het juk van de Kerk vandaan gehaald heeft? Zeker kun je het niet weten, maar ik heb een sterk vermoeden. Progressieve vrijzinnigen hebben meestal de neiging de kant van de verdrukte of de gediscrimineerde te kiezen. Prima, houden zo. Maar, dan knettert het in menig progressief hoofd van de cognitieve dissonantie. Het is immers niet omdat je gediscrimineerd wordt dat je ook gelijk hebt.

De permanente staat van gekwetstheid waar ook menig katholiek gelovige mee rondloopt leidt niet automatisch tot een soort recht op lange

Max Schneider

Als je verzet zich tegen de katholieke Kerk richt valt het nog mee, maar als je verwijst naar de connotaties die hoofddoeken en ander godsdienstig textiel oproepen, dan zijn de rapen nog niet gaar.

naal, een opgedrongen, of vaak naar eigen zeggen, zelfgekozen symbool, een geuzenteken, een opgestoken vinger. Het is een ostentatief getoond symbool dat zegt: ik ben anders dan jullie, als goede moslima leg ik de morele lat hoger dan al die westerse vrouwen die het nodig vinden half bloot rond te lopen.

“Witte” Europeanen moeten toegeven dat het begrijpelijk kan zijn dat, vooral jonge mensen, hun eigen identiteit, hun anders zijn, uit ressentiment gaan benadrukken. Wij hebben ons indertijd ook tegen van alles en nog wat verzet, soms met meer gedruis dan nodig en dan we konden hard maken. Maar als je verzet een godsdienstig kleed aantrekt mag het je niet verbazen dat daar onder andere morele connotaties aan vastkleven. Je mag dan verwachten dat autochtonen zich aangesproken voelen. Wat tenslotte de bedoeling moet geweest zijn, anders was het niet nodig geweest met die vlag te zwaaien, toch?

Best mogelijk dat jouw geloof voor jou ‘vrede’ of iets van die strekking betekent, voor ‘de ander’ connoteert het aan veertien eeuwen intern bloedvergieten, laffe aanslagen en wetenschappelijke achterlijkheid. Best mogelijk dat een meerderheid moslims daar niets mee te maken heeft, maar ik ben er niet van overtuigd dat dat ook geldt voor de godsdienstige groepseisen die de zo moeilijk bevochten en afgedwongen scheiding van Kerk en staat in vraag stellen.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 21 ]

Camille Huysmans Markante figuur

Het is eerder een voorrecht van de iets ouderen onder ons om niet de wenkbrauwen te fronsen bij het lezen van de naam ‘Camille Huysmans’. Wie was deze man, die reeds 50 jaar geleden overleed (25 februari 1968)? Na het lezen van dit artikel zal uw conclusie misschien ook zijn: ‘Deze man zou vandaag evengoed zijn plaats in de politiek verdienen!’

R

eeds vroeg zegde Camille Huysmans vaarwel aan zijn academische carrière, die zich, door zijn bedrijvigheid op literair-kritisch, filologisch en toponymisch (plaatsnaamkunde) gebied, gunstig aankondigde. Huysmans, geboren in het Limburgse Bilzen, studeerde in Tongeren en Luik, gaf les in Ieper en Elsene, en engageerde zich in de politiek te Brussel. Al in 1887 sluit Camille Huysmans zich aan bij de toen nog zeer prille Belgische Werkliedenpartij (BWP), een vroege voorloper van de huidige SP.a/PS. Hij werd journalist (1897-1904), Secretaris van de toen zieltogende Tweede Internationale (1905-1922), gemeenteraadslid van Brussel (19081921) en volksvertegenwoordiger voor Brussel (1910-1919).

Camille Huysmans over zijn flamingantisme en tevens als overtuigd Belgicist: “Twee politieke problemen hebben mij vooral getroffen: de culturele minderwaardigheid van het Vlaamse volk en de sociale minderwaardigheid van de Belgische arbeiders.” Daarom werd Huysmans een overtuigd flamingant en een overtuigd socialist. Samen met de katholiek Frans van Cauwelaert en de liberaal Louis Franck (‘de drie kraaiende hanen’) voerde hij een onafgebroken strijd voor de vernederlandsing van de Universiteit Gent die uiteindelijk tot stand kwam in 1930.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog keerde de flamingant Huysmans zich

“

tegen het activisme, die hij ‘een dwaling’ noemt. Huysmans in de Volksgazet op 4 januari 1919: “Ik verweet de activisten twee grove dwalingen: een dwaling van theorie en een dwaling van tactiek.

In zake theorie, de reactionaire opvatting van een bestuurlijke scheiding in een economische ontwikkeld land. In zake tactiek, de gevaarlijke, tegen de borst stuitende politiek die erop neerkwam de oplossing der Vlaamse grieven te doen berusten op de goede of slechte wil van een vijandige, verdrukkende, bezettende macht”, en verzet Huysmans zich tegen elke mogelijke samenwerking met de Duitse bezetter.

In 1920 verhuist Huysmans naar Antwerpen en wordt er vanaf 1921 gemeenteraadslid en Schepen van Onderwijs (1925-1927). In Antwerpen sluit de socialist Huysmans er met de katholiek Frans Van Cauwelaert een uniek bestuursakkoord (het “mystiek huwelijk” genoemd) dat zal standhouden tot 1933. Als Minister van Kunsten en Wetenschappen (1925-1927) laat hij de schoolwet van 1914, die de moedertaal als onderwijstaal verplicht, in de Brusselse agglomeratie toepassen. In de Vlaamse middelbare scholen laat hij voortaan twee derde van de vakken in het Nederlands geven en hij benoemt Nederlandstalige professoren aan de Gentse universiteit.

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 vormt Camille Huysmans een alternatieve coalitie met de liberalen en wordt zelf burgemeester van Antwerpen

“In bewogen tijden gaat de beschaving dikwijls van humaniteit naar nationalisme, en van nationalisme naar bestialiteit.”

[C. HUYSMANS 1938]

(11 jan. 1933-16 mei 1940). Daarnaast is hij tevens Voorzitter van de Kamer van Volksvertegenwoordigers (1936-1939) en Voorzitter en Secretaris van de Tweede Internationale (1939-1940).

De verrechtsing van de Vlaamse Beweging en het opkomend fascisme vond in hem een onmiddellijk en onverbiddelijk tegenstander. Zijn positie als Kamervoorzitter kon hem niet beletten daadwerkelijk steun te geven aan allerlei anti-facistische acties en aan het republikeinse Spanje. In januari 1937 reisde hij zelf naar het Spaanse front. Op meetings en voor de micro van radio Madrid nam hij onomwonden stelling tegen de non-interventiepolitiek. Een stijgend aantal politieke vluchtelingen kon bij Huysmans op hulp en bescherming rekenen. Zeker was dit het geval voor de joodse vluchtelingen.

Het felle en verwoestende antisemitisme van Hitler-Duitsland heeft deze ‘vriendschap voor het leven’ daadwerkelijk gestaald. Antwerpen kende vlak voor de Tweede Wereldoorlog 55.000 joden onder zijn bevolking. Huysmans

[ 22 ]

“

vat



Nooit zullen wij dulden dat de kanker van rassenhaat zich bij onze medeburgers zou inwortelen, en dat er mensen door de straten zouden lopen om andersdenkenden na te schreeuwen, te beledigen of aan te vallen.

heeft in alle omstandigheden gepoogd beuren duidelijk andere accenten verdit bevolkingsdeel te beschermen. De toonde dan in de Eerste Wereldoorlog, Duitsers wisten bijzonder goed hoe wou hij niettemin de internationale Antwerpen aldus uitgroeide tot een contacten en consultaties onder sociabelangrijk ontvangstcentrum voor antilisten levendig houden. De aard van de fascistische en joodse vluchtelingen. oorlog, de situatie in de bezette landen Huysmans blijft Antwerps burgemeesen de ongelijke representativiteit van ter tot aan de Duitse inval in mei 1940 de socialistische groepen in Engeland en vlucht als parlementslid met de regeovertuigden hem er van dat een werring naar Londen. Zijn vlucht naar king van de Internationale onmogelijk gen voorvan deze oorlog ook de theorie Londen krijgt echter een bijzondere was geworden. Toch wist hij gedurende zegevieren, dat macht recht is -dat de politieke betekenis. Op regeringsvlak gans de oorlog op eigen initiatief een sterkeren over de zwakken mogen heerstelde zich voor België een moeilijk en permanent contact in stand te houden sen- dan kon men evengoed de wolf delicaat probleem. De laatste uren van met alle aanwezige socialistische groein de schaapskooi zetten en hem rustig de achttiendaagse veldtocht waren uitpen en tendensen. zijn gang laten gaan.” gelopen op een scherp conflict tussen Camille Huysmans over Kort na de Bevrijding wordt hij op 12 de regering Pierlot en koning Leopold Wereldoorlog Twee in ‘België in den september 1944 opnieuw Burgemeester III, die als legerchef weigerde zijn regeStorm’ (1945): “Moest met het eindivan Antwerpen tot 2 aug 1946 waarna ring naar Frankrijk te volhij op 3 aug 1946 een eigen gen. Huysmans daarenteregeringskabinet vormt en gen wou onmiddellijk een Eerste Minister is van 3 aug 1946 voortzetting van de strijd t/m 20 maart 1947. aan de zijde van Engeland.

Camille Huysmans’ gronSamen met de minisdige kennis van de Belgische ter H.M. Jaspar peilde hij parlementaire geschiedenis, er dadelijk de mogelijkhezijn ruime belangstelling voor den tot erkenning van een intellectuele problemen, zijn Belgisch nationaal comité scherp inzicht in de sociale dat zich in dienst zou stelnoden, zijn weergaloos debatlen van de oorlogsinspantalent, zijn onbegrensde durf, ning. Hij is daar niet in zijn ongewoon zelfvertrouwen gelukt bij gebrek aan volbij de uitoefening van zijn polidoende politieke dosetiek mandaat en bij het beklering onder de eerste kern den van zijn hoge ambten wekBelgische emigranten ken de verbazing van voor- en te Londen en bij gebrek tegenstanders op. ook aan invloed op de zo Zijn politieke loopbaan einvitale koloniale belandigt met een incident van forgen. Onrechtstreeks echmaat. In 1965 is de dan 94-jarige ter heeft hij aldus de uitHuysmans zo kwaad omdat de eindelijke oprichting van Antwerpse BSP hem niet meer een Belgisch kernkabinet te op een verkiesbare plaats wil Zo zal in het Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‘Out of a Box’ Londen bespoedigd. zetten op de Kamerlijst, dat hij de maand mei volledig in het teken staan van deze marEen ander facet van zich kandidaat stelt met de eenkante figuur. Na een startavond op 30 april, met voorzijn Londense activimanslijst ‘De Socialist’. En bijna stelling van de (her-)uitgave van het boekje ‘Brieven teit betrof het lot van het 15.000 voorkeurstemmen haalt... aan een jong-socialist’, waaruit enkele zullen voorgeleinternationaal sociaOp 25 februari 1968 sterft zen worden en de opening van een tentoonstelling over lisme. Sinds begin 1940 Camille Huysmans in zijn Camille Huysmans, zullen in de maand mei elke vrijdagwas hij immers voorzitappartement aan de Belgiëlei te avond lezingen gehouden worden over deze politieke ter van de Socialistische Antwerpen, bijna 97 jaar oud. duizendpoot.

Internationale geworden.

Hij laat een 45-jarige weduwe Alhoewel zijn standpunt na, Ida Smissen, met wie hij Het volledig programma wordt later medegedeeld. tegenover het oorlogsgehuwde in 1957.

2018

herdenking van het overlijden van Camille Huysmans, 50 jaar geleden

Een comité, tot dat doel samengesteld, neemt in de loop van 2018 verschillende initiatieven om het overlijden van Camille Huysmans, 50 jaar geleden, te herdenken.

Bron: politics.be

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 23 ]

Max Schneider

COLUMN

NIET DOEN

I

“

ets verder in het eethuisje waar ik zit te lunchen beëindigt een jong gezinnetje de maaltijd en het rustige kind dat heel de zaak niet geterroriseerd heeft met gejoel en drukte, mag nu het toetje kiezen. De blonde krullenbol komt enthousiast mijn richting uit want ik zit naast de toog waarop vijf taarten staan die er dégoûtant lekker uitzien. Probleem, ze staan te hoog en hij kijkt enkel op de onderkant van de glazen schalen. Wij weten dat die frustratie een light versie is van wat het leven nog voor hem in petto heeft, maar dat weet hij nog niet.

Vertwijfeling neemt op die leeftijd ook nog niet zo’n verscheurende vormen aan, maar zijn snoetje

Zo’n kereltje onaangekondigd onder de oksels nemen en tegen je aan in de hoogte tillen? Niet doen; slecht idee, ook al is je geest zuiver.

oefent alvast de bijhorende gelaatsuitdrukking als hij mij beteuterd aankijkt.

Niettegenstaande de norsheid die bij sommige oude mannen toeslaat naarmate de jaren wegen, is al mijn empathie nog niet dood en wil ik hem optillen zodat hij al dat vurrukkulluks van dichtbij kan onderzoeken. Nog voor ik kan opstaan gaan er in een ander deel van mijn hersenen loeiend allerlei alarmsignalen af.

Hoewel pedofilie een van de weinige zonden is waartegen ik me nog nooit heb moeten verzetten, weten ze in de afdeling ‘ratio’ van mijn brein, dat ze in dit soort gevallen, de afdeling ‘empathie’ moeten temperen. Zo’n kereltje onaangekondigd onder de oksels nemen en tegen je aan in de hoogte tillen? Niet doen; slecht idee, ook al is je geest zuiver.

Dat hebben we te danken aan Dutroux en een deel van het kerkelijk personeel. Die hebben niet alleen de kinderen en hun families tot slachtoffer gemaakt, maar ook ons, als maatschappij. Verkrampt, of minstens voorzichtig, reageren wij op onze eigen, volkomen natuurlijke, impulsen.

vat

naar aanleiding van “Erediensten op de VRT”



DEMENS.NU PERSBERICHT

[ 24 ]

Eis voor

vrijzinnig humanistisch alternatief

naast de erediensten TIJD VOOR GELIJKBERECHTIGING

B

ijna twee jaar geleden nam Minister van Media, Sven Gatz, de beslissing om de erkenning van de levensbeschouwelijke omroepen in te trekken.

Onze laatste uitzending was in december 2015. Het was zijn plan om de levensbeschouwelijke programma’s te integreren in de algemene programmering van de publieke omroep. (zie beheersovereenkomst). Wij waren zeer benieuwd naar hoe dit gebeuren zou.

We stelden ons vooral de vraag hoe de verschillende grondwettelijk erkende levensbeschouwingen op voet van gelijkheid gingen geplaatst worden.

Het enkel blijven uitzenden van erediensten is duidelijk een discriminatie van de vrijzinnig humanistische levensbeschouwing. Er is immers geen vrijzinnig humanistische stem meer op de openbare omroep. We gunnen het de islamitische eredienst dat de VRT voortaan per jaar twee van hun erediensten zal uitzenden, want ook deze levensbeschouwing werd gediscrimineerd. Herhaaldelijk hebben wij bij de minister van media, Sven Gatz, en de VRT aangedrongen om gelijkberechtiging te verkrijgen.

WAT WI LLE N WE ?

Een zichtbare, expliciet benoemde vrijzinnig humanistische aanwezigheid op radio en televisie. Dit o.m. omdat de vrijzinnig humanistische gemeenschap ook een lange traditie en representativiteit heeft in de Vlaamse samenleving, en tot aan de afschaffing van de uitzendingen door derden op gelijke voet met de katholieke eredienst werd behandeld.

Aan de VRT werd een ‘vrijzinnig alternatief t.o.v. de erediensten aangeboden’. Op dit alternatief werd niet ingegaan omdat het geen ‘eredienst’ is. Vrijzinnigen hebben echter ook nood aan zingeving en in het alternatief aanbod werd hieraan tegemoet gekomen.

De VRT schrijft i.v.m. de islamitische erediensten: ‘Het uitzenden van erediensten zien we bij VRT als een service: Mensen die niet aanwezig kunnen zijn, kunnen op die manier de viering toch volgen. En door in alle openheid bij elkaar te laten binnenkijken, kunnen mensen elkaars geloof ook beter begrijpen.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 25 ]

“

De VRT heeft het aanbod van de vrijzinnig humanistische gemeenschap niet aanvaard omdat ze enkel erediensten wil uitzenden.

Vraag is: wie bepaalt hier hoe de vrijzinnig humanistische levensbeschouwing met haar aanhang mag communiceren via de openbare omroep? Welk recht heeft de VRT om ons op te leggen hoe dat gebeuren moet? Ze doen dat ook niet voor de erediensten.

De VRT schrijft: Het is namelijk de opdracht van VRT om de Vlaming in contact te brengen met verschillende opinies, opvattingen en levensbeschouwingen.

Daarom worden levensbeschouwelijke strekkingen geïntegreerd in het aanbod, op radio, televisie en online. Daarnaast organiseert VRT bovendien structureel overleg met vertegenwoordigers van de verschillende levensbeschouwelijke strekkingen.

Het enkel blijven uitzenden van erediensten is duidelijk een discriminatie van de vrijzinnig humanistische levensbeschouwing.

Er is immers geen vrijzinnig humanistische stem meer op de openbare omroep.

We vinden dit een nobel initiatief en we nemen deel aan het overleg, maar wijzen er ook op dat we ons in deze programma’s niet herkennen als levensbeschouwing en dat de huidige programmering geen alternatief is voor de programma’s die werden afgeschaft. Het blijft een discriminatie, die ten overstaan van de islamitische eredienst werd opgeheven. Wanneer gelijkberechtiging voor de humanistisch vrijzinnige levensbeschouwing, die een veel langere traditie in Vlaanderen kent?

VOOR MEER INFORMATIE EN REACTIES:

Voorzitter en woordvoerder: Sylvain Peeters, Tel 0475 42 84 66 voorzitter@demens.nu

vat



Meester van …

OVER BERICHT VAN DE MODERNEN VAN ERICK KILA

Antoon van den Braembussche

[ 26 ]

Bericht van de modernen is de derde dichtbundel van Erick Kila bij Kleinood en Grootzeer. Hiervoor verschenen bij deze uitgeverij respectievelijk Waarschijn en Beken! In de tweede bundel staat “Toverlantaarn”, dat genomineerd werd voor de Poëzieprijs Melopee 2015. Een ander gedicht uit Beken!, “Meester van de springende dieren”, werd genomineerd voor de Literaire prijs Den Hopsack 2015.

U

it de nominaties blijkt een toenemende waardering voor Erick Kila, die als dichter in ons taalgebied een heel eigen stem en vooral ook stijl belichaamt.

Zijn handelsmerk is een taalgebruik waarin heel veel wordt gesuggereerd met zo weinig mogelijk woorden. In de uiterste kaalheid, in de uitgezuiverde zegging - waarbij niet enkel al het overtollige is weggelaten, maar vaak ook plaats is gemaakt voor het onzegbare - slaagt Kila erin de lezer te fascineren. Niet zelden ontstaat deze fascinatie uit niet meer dan één versregel die enkel nog uit één woord of een afgebroken zin bestaat.

In zijn gedichten toont Kila zich een meester in het minimale. De poëzie vindt als mysterie plaats, maar vertrekt vaak zo niet altijd - van de dagelijkse realiteit. Het is het spanningsveld tussen taal en stilte, tussen alledaagse realiteit en mysterie die deze poëzie tot iets bijzonders maakt.

Ook in Bericht van de modernen vinden we de typische Kilastijl terug. Er is in deze bundel geen

Erick Kila, Bericht van de modernen, 34 bladzijden, Kleinood & Grootzeer, Bergen op Zoom, 2016, ISBN/EAN 978-90-76644-80-6, Prijs: € 16.

sprake van een strak gestructureerde compositie. Toch lijkt het eerste gedicht, Klein spel, te fungeren als een soort prelude, een introductie in de wereld van de dichter. Er wordt een man geëvoceerd die in zijn kamer rondloopt: “Hij zocht in zijn gedachten naar verwachtingen en dingen die een rol spelen. Van een glimlach ging het naar iets donkers, van een belofte naar een bericht van verhindering en zo.” De zoektocht lijkt vast te lopen, te blokkeren, op een doodlopend einde te stuiten: “Al het zwart van de wereld ging in de kamer.” En dan: “Maar de man hield vol dat hij zocht.” Uiteindelijk is er de catharsis: “Toen het zoeken eindelijk haperde omdat de gedachten op waren, vond de man er toch nog een.

Het was eigenlijk de rand van een idee. Ach ja, lachte de man, ach…

In de zacht aanzwellende muziek van de wereld loste alles op.”

De catharsis is als het ware een sprong naar een groter geheel, iets dat de man meteen bevrijdt van zijn rondzwerving, zijn queeste. Het is een mooi voorbeeld van de kracht van deze poëzie.

Een sleutelmoment is de gedichtencyclus die meteen volgt: Bericht van misschien, bij Ravels Forlane, geschreven voor “Op droeve velden”, een poëzierecital rond de

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 27 ]

het minimale

“ Eerste Wereldoorlog, dat uitgevoerd werd op 23 januari 2016 in Het Gravenhof te Hoboken. Hier wordt de lezer ondergedompeld in de typische minimale stijl van Kila, die vooral uit vele korte observaties of overdenkingen bestaat. Wat te denken van Bericht van misschien 4: dans van de vergeten / angsten, / van twee drie stappen / niemandsland / vertel het lang en / verwacht niets.

Tegelijkertijd wordt hier een soort ambiguïteit geïntroduceerd, die ook heel eigen is aan Kila. Een oorlogsbericht gaat een huwelijk aan met Ravels Forlane uit Le tombeau de Couperin. De dood, de zwaartekracht van de oorlog, krijgt hierdoor een lichte ondertoon, want een forlane is oorspronkelijk een 18de eeuwse populaire volksdans die destijds werd geassocieerd met het Venetiaanse carnaval.

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de cyclus eindigt met: “uit de zwaartekracht / van oorlog / bericht van misschien / bericht van zeker / zonder enige reden / gaat alles nog / goed”. Er is sprake van een onmogelijke samensmelting van tragiek en een “stralende morgen”.

De verwijzing naar Ravel is overigens erg relevant voor deze poëzie. De dichter componeert een beetje “on the spur of the moment”, zoals men dit zo mooi in het Engels zegt. De volgende cyclus heet niet voor niets Kamerpoëzie, een soort van verbale kamermuziek! Het zijn gedichten die de thema’s laten opborrelen zonder voorafgaand referentiekader, zonder voorafgaand plan. Dit leidt tot verrassende wendingen, “verwaaiende stilte”, zoals bijvoorbeeld in Kamerpoëzie 5: tegen de rede in / gaat de zee naar nergens /

het refrein van gevaar – / een maanloos strand / nagedachten / golfslag.

Er is in al deze verzen toch een leidmotief dat de verwachting belichaamt van een onvoorspelbaar licht. Zoals in Nog: “alles stond te gebeuren / tussen de stations / en de taal van wachtenden / lag het voorbijgaan / het schitterde.” Dit is een doeltreffende evocatie van het wachten, het oponthoud, het in-between. Een fraaie blauwdruk van een altijd enigszins wezenloos starende poëzie!

Interessant is dat deze minimale poëzie minder congruent en geometrisch oogt dan bijvoorbeeld de poëzie van Jan Arends of Roland Jooris. Dit heeft te maken met het meanderend karakter, het muzikaal-impressionistisch omzwerven, waarin de ingeving en het onzegbare op het eigenste ogenblik van het dichten zelf ontstaan. Mooi voorbeeld hiervan is: Het niets terug tot weinig woord op de plek van het andere ja dat als spoor van de machine die draait en schakelt naar niets Om het met Jan Arends te zeggen: “Wie / kan zo mager / praten / met de taal / als ik?” Deze zoektocht naar magerte, schaarste, het vuurpunt van verdichting, is in wezen een zoektocht naar de essentie van poëzie. Een poëzie die op het scherpst van de snede een ode is aan het scheermes van Ockham. Of zoals het nog luidt in

Zijn handelsmerk is een taalgebruik waarin heel veel wordt gesuggereerd met zo weinig mogelijk woorden.

Onaf je hebt geen ziel nodig in de wereld zij is een steen laten we zeggen dat het diep in de wereld goed is Uit het laatste voorbeeld blijkt ook hoe riskant deze minimal poetry is. Zij is vaak slechts een haarlengte verwijderd van het nietszeggende, het onbenullige, de gemeenplaats. Het pleit voor Erick Kila dat hij dit risico niet schuwt en tegelijk zelden of nooit aan het risico ten onder gaat. De aandacht voor leegte die hij vraagt, is er één die eerder reminiscenties oproept aan de mystieke leegte in het boeddhisme (sunyata) dan aan de leegte van de alledaagsheid, het zinloos gebabbel en getater. Wij als lezer kunnen slechts hopen dat Kila in volgende bundels zijn eigen weg verdergaat en ons blijft verbazen met poëzie op de rand van het onzegbare. De rand van de geheime, soms duistere, kant van de dingen.

Voor een uitvoering van Ravels Forlane door Arthur Rubinstein zie: https://www.pinterest.com/ pin/354447433145767196/

[ 28 ]

vat



een levende theaterlegende

Luk

1975. Een voetbalveldje in de buurt van de Antwerpse Wezenberg. Luk Perceval uitkappen, draaien, nog eens uitkappen, schijnbeweging, winkelhaak, binnen. Muziekafdeling conservatorium – toneelafdeling: 4 – 0. Twee goals van ondergetekende. Yep, er is een voetballer aan mij verloren gegaan. Maar hou het stil.

2017. Op een blauwe (sorry) maandag in december zit ik samen met Luk in De Hopper op het Zuid. Lang geleden gezien, dus wordt er eerst wat rondgetast in een mistig verleden, en becommentariëren we als overjaarse belhamels de vergleden jaren. Lachen alsof het gisteren was.

Mooi ook, hoe Luk tijdens ons gesprek allerlei heilige huisjes onderuit haalt en met veel humor en zelfrelativering sommige coryfeeën in hun grote onaantastbaarheid herleidt tot menselijke proporties, individuen met een even rijke verzameling demoontjes als u en ik.

Perceval Jaak Gregoor, dirigent

THEATER

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 29 ]

“

W

e zijn even oud – dit jaar 61 kaarsjes uithoesten – en kwamen allebei uit dezelfde windstreek in Antwerpen aangeblazen. Ik ontmoette Luk op het Antwerps Conservatorium, waar ik onder het iets te beknellend juk van toonladders en harmonie-oefeningen over het muurtje ging gluren bij de toneelafdeling, en daar zag hoe hij en andere latere theaterkleppers en -klepperinnen armworstelden met Dora van der Groen, en zich expressief uitleefden alsof het niks was.

Even later zat ik als ‘vrije student’ samen met Luk in de letterkundeklas van de toneelafdeling, waar dichter en televisiepionier Hubert van Herreweghen ons onderdompelde in het magisch realisme van Johan Daisne en Hubert Lampo, Jef Geeraerts’ Ganggreens, Gerard Walschap, Willem Elsschot, Gerard Reve, Louis Paul Boon, Hugo Claus, en veel ander proza en literair lekkers. Een wereld ging voor mij open, en mijn toen opgewekte leeshonger is nog steeds bijlange niet gestild. Begin jaren tachtig liepen we mekaar als Antwerps stadspersoneel – Luk bij de KNS, ik bij de KVO – nog wel eens voor de voeten, maar daarna ging elk zijns weegs.

Maar laat ik nu snel een binnenweg nemen, recht op mijn doel af. Na enkele KNS-jaren als acteur, richt Luk Perceval in 1984 samen met Guy Joosten de Blauwe Maandag Compagnie (BMC) op, het revolutionaire gezelschap dat breekt en spot met de traditionele manier van theater maken. Ook een reactie natuurlijk op de invloed van allerlei drukkingsgroepen die zich destijds bemoeiden met het artistiek beleid - de havenlobby, almachtige syndicaten en politici die de stadstheaters destijds haast als hun persoonlijk speeltje hanteerden. Antwerpen als laatste kolchose, zegt Luk. De Blauwe Maandag Compagnie drukt meteen een serieuze stempel op het Vlaams theaterlandschap met spraakmakende producties: ‘De geschiedenis van Don Quichote’ (Cervantes), ‘Totale sprakeloosheid’ (Peter Handke) en ‘Merkwaardige paren’ (Gray Lucas). De grote doorbraak kwam er in 1988 met ‘De Meeuw’ (Anton Tsjechov), ‘Voader’ (August Strindberg) en de even hilarische als van de pot gerukte publiekstrekker ‘Wilde Lea’ (Nestor de Tière).

Mooi ook, hoe Luk tijdens ons gesprek allerlei heilige huisjes onderuit haalt en met veel humor en zelfrelativering sommige coryfeeën in hun grote onaan­tastbaarheid herleidt tot menselijke proporties.

In 1992 verhuist het gezelschap van Antwerpen naar Gent, waar het zijn intrek neemt in de Minardschouwburg en Kunstencentrum Vooruit. Absoluut hoogtepunt is de inmiddels legendarische monsterproductie ‘Ten Oorlog’ uit 1997, een hedendaagse bewerking van Shakespeares koningsdrama’s door Tom Lanoye en Luk Perceval.

Deze productie levert Tom Lanoye en Luk Perceval in 1999 de Thalia-prijs op, en in 2000 de Innovationsprijs voor de Duitse versie ‘Schlachten!’ op het prestigieuze Theatertreffen in Berlijn.

Ook acteurs in Percevals Blauwe Maandag Compagniestukken vallen in de prijzen: Warre Borgmans krijgt de Jan Oscar De Gruyter-prijs voor zijn vertolking van Jago in ‘Othello’ (William Shakespeare). Els Dottermans ontvangt in 1989 de Columbina-prijs voor haar rol als Nina in ‘De Meeuw’ (Anton Tsjechov), en in 1991 de Theo d’Or voor haar rol als Vivi V. in ‘Wilde Lea’. Ilse Uytterlinden ontvangt dan weer de Theo d’Or voor haar schitterende vertolking van Carlotta Monterey in de productie “O’Neill” van Lars Norén.

De zoektocht naar schaalvergroting leidt in 1998 tot de fusie van de Blauwe Maandag Compagnie met de Antwerpse KNS. Het Toneelhuis is geboren, en nestelt zich in de prachtig gerenoveerde oude Franse Opera van architect Pierre Bourla, aan de Komedieplaats in Antwerpen.

Over fusies gesproken. In 1981 was ik tijdens een lang zomerconclaaf op het kasteel van Gaasbeek betrokken bij de verstrengeling van de toenmalige Koninklijke Opera Gent (KOG) en de Antwerpse Koninklijke Vlaamse Opera (KVO). Met de hieruit ontsproten Opera voor Vlaanderen (OVV) liep het helaas niet goed af. Ondanks een keur aan artistiek talent en tal van vernieuwende producties werd dit initiatief in 1988 politiek deskundig de nek omgewrongen. Met postume dank aan het toenmalig kneuterig intercommunaal gekissebis. Hou me tegen of ik ga hier over

[ 30 ]

vat



“

deze onverkwikkelijke epoque dooremmeren tot u er een punthoofd aan overhoudt. Pardon, ik liet mij even gaan.

Onverwerkt verleden.

Maar genoeg gelachen. En als de wiedeweerga terug naar Luk Perceval, die inmiddels - de tijd vliegt - zijn succesvol uitgebouwd Toneelhuis inruilt voor de Schaubühne Berlin en het Thalia Theater in Hamburg. De start van een indrukwekkende internationale carrière.

Maar eerst toch nog even naar de trappen van het conservatorium.

Telkens als ik – nog vele jaren later – die trappen aan de inkom van het conservatorium bestijg, voel ik terug de spanning en stress van mijn dirigeerexamens. Die vermaledijde trappen waren destijds vanw stoeltjes voorzien, en bovenaan stond de meest akelige

Die vermaledijde trappen waren destijds van stoeltjes voorzien, en bovenaan stond de meest akelige groene jurytafel die u zich kunt inbeelden.

groene jurytafel die u zich kunt inbeelden. Grappig: Luk blijkt krek dezelfde huiveringwekkende gevoelens te hebben overgehouden aan zijn toneelexamens op die plek. Dedju, weer onverwerkt verleden, ik moet dringend eens terug naar mijn therapeut.

Maar waar was ik gebleven. Juist.

In de tachtiger en negentiger jaren was Luk Perceval al geregeld te gast als regisseur bij grote gezelschappen als het Reizend Volkstheater, Nederlands Toneel Gent, Noordelijk Theater Groningen, het Nationale Toneel Den Haag, Toneelgroep Amsterdam. Nu roepen hem de grote Europese theater- en operahuizen: Die Münchner

Kammerspiele, Schauspielhaus Hamburg, Schauspielhaus Zürich, Schaubühne Berlin, Staatsopera Stuttgart, Baltiysky Dom Theatre St-Petersburg, Staatsoper Hannover, Staatsoper Stuttgart, Deutsche Staatsoper Berlin.

Gevraagd naar zijn operaregies vertelt Luk me tussendoor van zijn Wagner-kater, opgelopen na arbeid met diva’s die zichzelf rücksichtslos bedienen van onuitroeibare stereotiepe bewegingen, zich voortdurend keren en draaien richting dirigent, en de regisseur eerder als een bijkomstig noodzakelijk kwaad beschouwen. Een soort politieagent, quoi. Ook mooi is zijn verhaal over zijn onenigheid met Rene Jacobs tijdens Monteverdi’s Vespers, en hoe ze mekaar in bloemrijk Vlaams uitscholden in een Berlijnse operaomgeving, waar werkelijk niemand daar ook

“ maar een woord van begreep. En van übersetzen was er even geen sprake.

Gelukkig heeft hij hieraan geen blijvende trauma’s overgehouden, want hij vertelt me ook hoe fijn werken het was aan ‘De Zaak Makropoulos’ (Janácek) met een ploeg jonge enthousiaste zangers.

Intussen touren zijn internationaal bekroonde producties zowat de hele wereld rond en brengen hem naar de grootste festivals: Theatertreffen Berlijn, Budapest Barka Festival, Zagreb Theater Festival, Salzburger Festspiele, Wiener Festwochen, Vilnius Festival, Holland Festival, Festival van Avignon, Edinburgh International Festival en het Nationaal Theater Festival in Boekarest.

Het regent prijzen en bekroningen voor zijn regiewerk: de Thaliaprijs en Innovationsprijs voor ‘Ten Oorlog’ en ‘Schlachten!’, de Taalunie Toneelschrijfprijs (samen met Peter Verhelst) uitgereikt door de Nederlandse Taalunie voor ‘Aars!’, een Golden Mask Award, de Russische theater-

prijs voor de voorstelling ‘Draussen vor der Tür’ met het Thalia Theater Hamburg als beste buitenlandse productie, uitgereikt in het Bolsjojtheater in Moskou, - even naar adem happen – de Stanislavsky award Moskou, de Golden Laurel Wreath voor beste regisseur op het Mess Festival in Sarajevo, en in 2017 wordt hij door Die Deutsche Bühne verkozen tot ‘Opernregisseur des Jahres’ voor de productie “Infinite Now”. Ook voor zijn “Trilogie meiner Familie”, een toneelbewerking van Zola’s “Rougon Maquart cyclus”, ontvangt Perceval in 2017 de Baltic Star award in St. Petersburg. U begrijpt waarom theaterbeest Luk Perceval dan ook volkomen terecht in 2015 tot Maestro Honoris Causa benoemd werd door de Stichting Conservatorium Antwerpen.

Hoewel ik nooit met Luk heb samengewerkt, hetgeen me spijt, lijkt hij me het type regisseur dat, drijvend op intelligentie, vakkennis en dramaturgisch inzicht, er in slaagt om iedereen perfect te laten uitvoeren wat hij voor ogen heeft terwijl hij de protagonis-

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 31 ]

Het komt mij ook voor dat Luc Perceval het soort artistiek leider is dat honderden meters vooruit loopt op zijn hijgend achtervolgende medewerkers

ten graag laat geloven dat hun podiumprestaties te danken zijn aan hun eigen verbeeldingskracht en improvisatietalent. Faut le faire. Dergelijke internationale kleppers weten zich ook steevast te omringen met een schare steengoede scenografen, costumiers, belichters, en andere bekwame vakrotten. Het komt mij ook voor dat Luc Perceval het soort artistiek leider is dat honderden meters vooruit loopt op zijn hijgend achtervolgende medewerkers, en met zijn hoofd voortdurend al bij een volgend project zit. En zo hoort een goed kunstenaar ook te zijn, volgens mij. Die ewige Unruhe.

E E N VO LLE DIG OV E RZ ICHT

geven van het werk van deze grote theaterhervormer en regisseur is onbegonnen werk. Kijkt u eens op www.lukperceval.info .

[ 32 ]

vat



POËZIE

Roland Cassiman Geboren te Ninove als oudste van negen kinderen werkt en woont Roland Cassiman sinds 1960 te Antwerpen, waar hij tot voor enkele jaren bijna uitsluitend in de Galerij Campo (Meir) tentoonstelde.

Z

ijn liefde voor het Spaanse volk en cultuur Aangezien hij in het leven nooit een uitdadoen hem regelmatig en veel verblijven in ging uit de weg gaat, zo ook vormt ieder doek Spanje. Zijn olieverfdoeken en tekeningen of beeld een uitdaging. Natuurlijk - zegt hij - is hebben vaak Spaanse onderwerpen. Deze kuneen schilderij of een kunstwerk niet onmiddelstenaar met een Spaanse ziel heeft een bijzondere lijk onmisbaar in het leven. Er heeft nog nieliefde : de Flamenco. Als laureaat van een reeks binnenmand gehyperventileerd door een gemis aan en buitenlandse prijzen is hij één van dé schilders van … Maar in zijn leven, dat hij zo bewust en zo zijn generatie die internationale bekendheid verwormenswaardig tracht te beleven, staat iedere ven heeft. Hij is de Belgische kunstschilder die werken kunstuiting centraal. Een beetje filosoof dus, maakte voor o.a. Manitas de Plata, “El Cordobes”, José wat zich dan ook vertaald in zijn gedichten.

Mari Manzanares, “Domecq”, Luis Francisco Espla, Paco Camino, Palomo Linares, Clem Schouwenaars, Chet Baker, Philip Catherine UI T ZI JN V E RZAME LDE GE DI CHTE N e.a. gekende figuren. Hij is ook de enige “DAGB OE K VAN E E N GE ZI CHT” Belgische kunstenaar aan wie ook tijdens een “Corrida de Prensa” in Spanje een “toro” (stier) Vrijheid werd opgedragen.

Libertad Hij komt uit een kunstzinnige famitussen lie, zodat tekenen en muziek sinds zijn prille entre het niet te buiten kunnen jeugd een dagelijkse bezigheid was. In de el no poder salir van de goddelijke drang jaren ’50 ontdekte hij met François Beukelaars del ímpetu divino van het ik-zijn (Brussels by night) de jazzmuziek. Hij stopte del ser-yo met zijn klassieke pianostudies en werd jazzhet vernietigende bewijstzijn muzikant in het Brusselse, dat met de “Rue des la consciencia van het niets zijn Bouchers”, de “Rose Noire”, de “New Orleans” aniquiladora en de “Kijk Uit” te Vilvoorde het centrum van del ser nada ligt het gulden nul-zijn de jazz was. De heroïsche tijd van het existentialisme : Sartre, Camus, Greco, Brassens en se sitúa el ser-cero dat zich opstapelt “les caves”. De tijd van het kapsel à la Claude dorado tot een reeks Luter en Marlon Brando en de spleen-houding afbraakcurven van James Dean. que se amontona die de opperste betrachting In ’59 ruilde hij zijn piano voor een BMW hasta una serie de vormen 500 en stapte uit het actieve jazzgebeuren. Na curvas de demolición van vrijheid. twee jaar regentaat te Gent vestigde hij zich in que constituyen el Antwerpen. Hier kende hij nog de grote einanhelo supremo dejaren van de Gard-Civic, De Stal, De Zolder, De libertad.

Hessenhuis, “G58”, enz. Hij verlegde voor enkele jaren zijn actieterrein en werd freelance journalist kunstkritieken te Brussel en Antwerpen onder de supervisie van de romantische existentialist en fijn mens Jan Walravens. Op kunstvlak was dat een verrijking. Hij kwam enorm veel “schilderachtig” figuren tegen (I have always been crazy but it keeps me from getting insane).

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 33 ]

...

EEN SUCCESVOL EN INTERNATIONAAL GEWAARDEERD KUNSTENAAR

POËZIE

Anna Tokarska

de regen begon te vallen en ritselt in de blaadjes als iemand mij vraagt waar ik zo laat nog vandaan kom antwoord ik uit mijmering

(Nederlandse vertaling: Maarten Tengbergen en Anna Kwapisiewicz) n Anna Tokarska (1936-2013) was dichteres en animator

van het culturele en literaire leven in de Poolse stad Zielona Góra. Ze studeerde in diezelfde stad af aan de faculteit Poolse Taal van de Hoge Pedagogische School.

Als dichteres debuteerde ze in 1964 in de cultureel-literaire krant Nadodrze. Anna Tokarska publiceerde zes poëziebundels en haar poëzie werd meermalen bekroond. n Deze poëziebijdrage wordt verzorgd door het literaire tijdschrift Gierik en Nieuw Vlaams Tijdschrift. n Informatie over Gierik & NVT: www.gierik-nvt.be

[ 34 ]

vat

vat



LEZ ERS SC HRIJ VEN OVER HET VAT “N IEUWE S T IJ L”

71

VRIJZINNIG ANTWERPS TIJDSCHRIFT

Het aspect van het tijdschrift, de lay-out, de opbouw, enfin alles is vernieuwd en een fameuze vooruitgang. Proficiat!

vatijdschrift wordt gratis verspreid naar 1.750 lezers

Pierre.A.

en is een uitgave van vatvzw

Je viens de recevoir une copie de votre revu «VAT» avec l’article me concernant et vous en remercie.Bravo pour la qualité de votre revue. Je vous souhaite beaucoup de succès dans votre travail.

Cordiali saluti.

VRIJZINNIG ANTWERPS TREFPUNT

Je wil dit ledentijdschrift ontvangen? Neem dan contact op met één van de onderaan vermelde verenigingen of stort € 15 op rek.nr.

BE 91 0017 8409 9576 van VAT-vrienden (met vermelding naam en adres

Angelo T. Ontving gisteren het nieuwe (en vernieuwde) VAT. Mijn complimenten: het blad ziet er prachtig uit.

Erick K. Knap, proficiat.

Max S.

By the way, ik vond de laatste VAT erg mooi vormgegeven.

Frisse ‘look’. Fraaie lay-out. Knap werk!

Met de steun van

Jaak G.

Verder is het een knap nieuw VATijdschrift geworden.

Proficiat!

Ellen V. Martine Konings | François Peeters n RE DAC T I E , M E D E W E RK E R S Dimitri De Meester | Antoon Van den Braembussche | Frank Van Akelijen | Jaak Gregoor | Jeannine De Laet | Jurgen Slembrouck | Max Schneider | Nelly Verfaillie | Roland Cassiman n E I N D R E D A C T I E François Peeters n V O R M G E V I N G lucifer.be n RE DAC T I E-A D RE S VATvzw | De Burburestraat 11 | 2000 Antwerpen | vrijzinnigantwerpstrefpunt@gmail.com | www.

CO LO F O N K E RN RE DAC T I E

vrijzinnigantwerpstrefpunt.com n D E V E R A N T WO O RD E L I J K H E I D voor de gepubliceerde teksten berust uitsluitend bij de auteurs | Niets uit deze uitgave mag gereproduceerd of overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de redactie. Bij toestemming is bronvermelding <het VAT, jaargang, nummer en maand> steeds noodzakelijk n Het VAT verschijnt tweemaandelijks (5 nummers) V EREN I GI N GEN n H-VV Vrijzinnig Antwerpen > vrijzinnigantwerpen14@ gmail.com n Vrienden/Sympathisanten van het VAT – vrijzinnigantwerpstrefpunt@gmail.com n H-VV Herentals – ralf. celen@demens.nu n H-VV Vrijdenkend Lier – hvv.vrijdenkendlier@telenet.be n H-VV Mechelen – info@hvvmechelen. be n H-VV Vrijdenkend Mortsel > vrijdenkendmortsel@gmail.com n H-VV De Grijze Geuzen Antwerpen > info@ grijzegeuzen.be n Vermeylenfonds Antwerpen – avfantwerpen@gmail.com n Willemsfonds, afdelingen Antwerpen > willemsfondsantw@hotmail.be | Deurne > frank.de.fever@telenet.be | Edegem-Mortsel > lisenguy@telenet.be met dank aan:

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 35 ]

Wij zijn er voor jou!

Bij deMens.nu staat de mens centraal. Mensen hebben mensen nodig. En mensen willen verbonden zijn met elkaar. Daarom vind je overal in Vlaanderen en Brussel een huisvandeMens in je buurt.

In een huisvandeMens kan je terecht voor: Informatie Bij ons vind je informatie over levensbeschouwelijke onderwerpen, over het vrijzinnig humanisme en zijn waarden, en over ethische en maatschappelijke thema’s zoals euthanasie, abortus, mensenrechten …

Vrijzinnig humanistische plechtigheden Wil je graag stilstaan bij een belangrijke gebeurtenis in je leven?

Wij helpen je bij de organisatie van een vrijzinnig humanistische plechtigheid bij een geboorte of adoptie, een huwelijk of relatieviering, een overlijden of afscheid …

Gesprekken Bij ons kan je terecht voor gesprekken omtrent levensvragen en zelfbeschikking, levensbeschouwing en zingeving.

Waardig levenseinde Wij bieden informatie over euthanasie, patiëntenrechten, palliatieve zorg … en helpen je met het opstellen van een wilsverklaring.

Gemeenschapsvorming Een huisvandeMens werkt als vrijzinnig humanistische draaischijf en geeft ondersteuning aan onze lidverenigingen. In een huisvandeMens vind je informatie over initiatieven en activiteiten van de lokale vrijzinnig humanistische verenigingen en ontmoetingscentra.

Vrijwilligerswerk Heb je zin om het vrijzinnig humanistische netwerk te versterken?

Vrijwilligers zijn bij ons meer dan welkom. Wij zorgen voor begeleiding en geven je alle kansen. Zo kan je onder meer plechtigheden verzorgen of meewerken aan gemeenschapsvormende activiteiten.

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw

deMens.nu vertegenwoordigt Nederlandstalige vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen en Brussel

deMens.nu Magazine Zoomt in op mensen en maatschappelijke tendensen vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief. Verschijnt viermaal per jaar.

Gratis proefnummer of gratis abonnement?

Mail naar info@deMens.nu Of schrijf naar deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Of telefoneer naar 02 735 81 92

“The best time for new beginnings, is now” “Het beste moment om nieuwe dingen te realiseren, is nu”

out of a

box

V r i j z i n n i g A n t w e r p s T r e f p u n t

tweemaandelijks tijdschrift van vzw Vrijzinnig Antwerps Trefpunt vzw VAT, De Burburestraar 11, 2000 Antwerpen www.vrijzinnigantwerpen.com vrijzinnigantwerpen14@gmail.com