Vat*73

vat

73

VRIJZINNIG ANTWERPS TIJDSCHRIFT

jaargang 15 nr. 3 - mei/juni 2018 verschijnt 5x per jaar: jan/mrt/mei/sep/nov P2A8106 Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X

[ 2 ]

vat 73 

Enkele activiteiten in “out of a box” 21 Viering van

4 31 Tentoonstelling MEI

MEI

19:30

19:30

Camille Huysmans, visionair

JUNI

19:30

en de lezingen op 4, 11, 18 en 25 mei: ‘Camille Huysmans en muziek’ / ‘Een Reinaert aan de Schelde. Het beeld van Camille Huysmans’ / ‘Camille Huysmans, socialist en flamingant, maakt het verschil – 19101940’ / ‘De municipalist Huysmans liet spoorslagen in Antwerpen na’/ ‘Camille Huysmans en de Spaanse Burgeroorlog’/ ‘Camille Huysmans en de Franse Socialisten’/ ‘Burgemeester Camille Huysmans tegenover Nazi-Duitsland’ / ‘Camille Huysmans, engelbewaarder van de 6de wijk’ en: geleide wandeling 3 Eiken / peterschap grafmonument (meer info op activiteitenagenda)

Internationale Dag van het Humanisme

Vrijzinnig Antwerpen en VATvzw met toelichting over de tentoonstelling “Vrijzinnig Humanisme” en het project “Bloem van een Mens”, de uitreiking van de tweejaarlijkse Dwaallichtprijs, aan Christophe Busch, algemeen directeur Kazerne Dossin, door het Vrijzinnig Platform Hoger Onderwijs Antwerpen, muzikale intermezzi en het glas van de vriendschap.

24 Open Deur JUNI

14-20

‘Out of a Box’

in het kader van het Straatfestival ‘De Burbure’ Maak kennis met de georganiseerde vrijzinnigheid, haar lidverenigingen en haar doelstellingen.

Open van 14:00u tot 20:00u hapjes en drankjes - wijnproeverij

out of a

box

V r i j z i n n i g A n t w e r p s T r e f p u n t

Je vind de activiteiten van out of a box ook op p.18-19 en op www.vrijzinnigantwerpstrefpunt.com/activiteiten-in-out-of-a-box

vrijzinnig antwerps tijdschrift

bezoek aan pa

20

jij trotse, fiere vader, eerlijk, principieel koppig en volhardend, soms zacht emotioneel ‘k bezoek je in je kamer, het bed waarin je rust ‘k zou zoveel willen zeggen, iets dat ’t geweten sust

04

‘k stel enkel maar wat vragen, jij kijkt wat door me heen

28

zo zitten we daar samen, en allebei alleen

vat

de kast is een mysterie, ‘k zie echt niet wat jij ziet wellicht is ’t iets van vroeger, maar weten doe ik niet

73

ik schrijf je deze woorden, wat anders moet ik hier ik zie je graag, blijf bij me, en niet enkel op papier

VRIJZINNIG ANTWERPS TIJDSCHRIFT

Wim G.

3 Edito 4 Den Bell 8 Is dat echt nodig ja?

9 Aforismen

Steun mee dit

fleurig initiatief!

10 De banaliteit van zingeving 12 Ode aan Guido Belcanto 15 Bo waggelt 16 Het eeuwige misschien 17 Poëzie

21 juni

WER ELD H U M A NISME DAG

18 Agenda 20 Het nieuwe vertrouwen 26 Een verschil dat ter zake doet 28 Torens van Verdwazing 32 Samen in zee 34 Dwaallicht Prijs 2018

Geef je op als VRIJWILLIGER en deel mee bloemetjes uit

sponsor één of meerdere bloemetjes aan €1 per stuk en maak daarmee zoveel mensen blij als je zelf wil.

Stort een bedrag naar keuze op rekeningnummer BE40 0012 1498 9563 op naam van Huisgenoten, met vermelding ‘sponsoring bloem van een mens’.

bloemetjes

Op deze dag delen de huizenvandeMens

an er k e llig es ijwi oemetj lnemend r v l n Als kel b de dee e hu n je e len in ngen di emming t e i uitd nstell ke toes satie. i j zorg ukkeli organi r e d d t i n u n aa gave

Meer info?

Contacteer een huisvandeMens in uw buurt of surf naar www.bloemvaneenmens.be

[ 3 ]

[ 4 ]

vat 73 

© Dries Luyten

Den Bell

OPMERKELIJKE GEBOUWEN

“

vrijzinnig antwerps tijdschrift

Een ‘job’ krijgen bij “Den Bell” stond zowat gelijk met het statuut van een vaste benoeming.

Het ‘historisch’ gebouw van Bell Telephone Manufacturing Company stond bij de Antwerpenaren alom bekend als ‘Den Bell’ en is nu ook officieel onder die naam bekend, als administratief gebouw van de Stad Antwerpen.

Het pronkstuk van het gebouw is de opvallende toren, die reeds meer dan 60 jaar uitkijkt op ‘het Zuid’; de wijk wordt dan ook nu omschreven als “het uiterste Zuid’. Maar het oorspronkelijke bedrijf heeft uiteraard een langere historiek.

De geschiedenis van “Den Bell”

De oorsprong ligt bij de National Bell Telephone Company, door Alexander Graham Bell opgericht in Schotland, in 1877. Reeds in 1882 startte De International Bell Telephone Company met eerste buitenlandse vestiging in Antwerpen onder de naam Bell Telephone Manufacturing Company, oorspronkelijk gevestigd in de omgeving van het Sint-Jansplein, nl. in de Dambruggestraat, met een atelier aan de Oude Steenweg; gedelegeerd bestuurder was Francis Welles, voorzitter van de raad van bestuur was Arthur van den Nest, beide namen die bij de ‘iets oudere’ Antwerpenaren nog steeds ‘klinken als een klok’ (zie kader).

Nog datzelfde jaar 1882 werden de eerste eigen gebouwen met kantoren, magazijn en atelier, opgericht aan de rand van ‘het Zuid’, aan de noordzijde van de Boudewijnsstraat.

5 jaar later werd aan de zuidzijde een terrein gekocht voor de verdere uitbreiding van het complex.

In 1896-1897 werd aan de zuidzijde van de Boudewijnsstraat, op de huidige locatie van de gebouwen, een

nieuwe fabriek gebouwd met bijhorende ateliers en een smidse. Dit is het oudste nog bewaarde deel van de fabriek, in de zuidoostelijke hoek van het bouwblok. De uitbreidingen, wijzigingen en vernieuwingen volgden elkaar in hoog tempo op.

In 1909 werd de eerste brug over de Boudewijnsstraat geslagen tussen de verschillende bouwblokken.

De architecten De architect van het oorspronkelijke complex en van de uitbreidingen was Jean-Laurent Hasse, bekend als ontwerper van zowel burgerhuizen als industriële complexen zoals de Beyers koffiebranderij in De Burburestraat en de gebouwen van de Rode Pelikaan in de Broederminstraat. Hasse gebruikte daarbij een baksteenarchitectuur met eclectische, neorenaissanceof neotraditionele stijl­elementen en ook het eerste gebouw van ‘Den Bell’ was dus in die neotraditionele stijl opgebouwd. Hij bleef de vaste architect van de firma en zorgde voor de uitbouw van de succesvolle fabriek aan beide zijden van de Boudewijnsstraat.

Het laatste bouwdossier dat

architect Hasse opvolgde voor Bell dateert van 1925, het jaar van zijn overlijden, en behandelt de bouw van ateliers in de Boudewijnsstraat, die nog steeds bestaan. In 1926 namen F. Blockx en J. De Braey de bouwdossiers van de firma over en zorgden voor de realisatie van de sluitstukken van het driehoekige complex in een bij de stijl van Hasse aansluitende trant. De toren daarentegen is een belangrijke realisatie van architect Hugo Van Kuyck; Hij realiseerde ook het in de SintLaureisstraat tegen de toren aangebouwde kantoorgebouw, aansluitend bij de stijl en de bouwhoogte van de bestaande gebouwen.

De toren: een Antwerps ‘landmark’ Het modernistische, 58 meter hoge, torengebouw, zoals reeds gezegd het ‘pronkstuk’ van het bedrijf en uitkijkend over ‘het Zuid’, is het meest opvallende en ook het laatst – omstreeks 1953 – toegevoegde deel van het complex en gaf plaats aan de burelen en een administratief centrum van de firma.

De toren van veertien bouwlagen wordt geflankeerd door twee

[ 5 ]

[ 6 ]

vat 73 

© Dries Luyten

symmetrische vleugels van zes bouwlagen. De hoofdingang is gemarkeerd door een gevelbrede luifel, oorspronkelijk bekleed met brons; ook de omlijsting van de rechthoekige, brede toegangsdeuren was in brons uitgevoerd, maar bij renovatie in een modern kleedje gestoken. Het dambordpatroon in de centrale inkomhal is ook een blikvanger, die leidt naar de achtergevel van het centrale torengebouw, gemarkeerd door een opmerkelijke, monumentale ronde trappartij, die tot boven doorloopt en aan de achterzijde van de toren met een halfronde, torenhoge glaspartij is verlicht.

Op de grote binnenkoer die na de renovatie is ontstaan, werden twee bakstenen schoorstenen bewaard, die van het industriële karakter van het complex getuigen. De overdekte brug die tussen de Boudewijns- en de Solvijnsstraat liep, is afgebroken.

Alcatel-Bell verhuist In september 2006 werden de gebouwen verlaten door Alcatel en trok het bedrijf naar een nieuwe vestiging aan het Antwerpse Kievitplein, in de buurt van het Centraal Station.

Er werd vrij vlug een nieuwe bestemming gevonden voor het leegstaand complex. Een volledige renovatie door de nieuwe eigenaars, vastgoedbedrijven Vooruitzicht en Fortis Real Estate Development, en de overeenkomst met de Stad Antwerpen om 25.000 vierkante meter kantoor-

ruimte te huren in het hoofdgebouw, redde het gebouw van een eventueel verdwijnen. De rest van de site kreeg een residentiële bestemming met zowat 60 tot 70 appartementen en 120 woningen. Sinds 2009 werken er meer dan 2000 ambtenaren in het complex, dat kan beschouwd worden als het zenuwcentrum voor de stedelijke administratie.

In de marge: de ‘rise and fall’ van “Den Bell”…

Hiermee bedoelen we niet het beschreven gebouw, maar wel het bedrijf. Een ‘job’ krijgen bij “Den Bell” stond – in de tweede helft van de vorige eeuw - zowat gelijk met het statuut van een vaste benoeming.

Werkzekerheid troef.De telefoongigant was in 1882 klein begonnen met 35 personeelsleden. Aan het einde van de 19e eeuw telde België amper 2000 telefoonabonnees. Maar dat veranderde pijlsnel: dankzij een aantal revolutionaire telefoonuitvindingen en de steeds groter wordende afzetmarkt voor telefoons en centrales groeide het bedrijf als kool. Na de Tweede Wereldoorlog begon Bell met de productie van gloeilampen, radio’s, en elektrische huishoudapparaten. Zowat 90 procent van de naoorlogse moderne Belgische huishoudens draaide op toestellen van ‘den Bell’. Het bedrijf stelde tussen ’63 en ’72 bijna 15.000 mensen tewerk.Begin van de 21ste eeuw, een overname door het Franse

Alcatel (1986), een fusie met het Amerikaanse Lucent (2006), vele saneringen en een ultieme overname in 2015 (Nokia) later, verdween Bell Telephone Manufacturing Company evenwel van de kaart.

Alcatel-Lucent Bell telde in 2008 nog amper 1.800 personeelsleden en het stopte daarmee niet. De laatste stap was de overname door Nokia.

De reden van dit ‘verdwijn­ scenario’ is niet zo ver te zoeken: het ‘nieuwe’ bedrijf moest zich specialiseren in internet en breedband, de technologieën van de toekomst. Steeds meer arbeiders werden aan de deur gezet en gedeeltelijk vervangen door hoogopgeleide ingenieurs. AlcatelLucent Bell promoveerde – weliswaar voor korte tijd - tot het hoofdkwartier voor ‘Europa en Noord’, een gebied dat zich uitstrekte van Ierland tot en met Rusland en 40 landen omvatte.

Later moest het die status afstaan aan Parijs en kreeg het een subregio toegewezen.

Telkens groeide de hoop dat de bedrijfsresultaten voor Alcatel-Lucent Bell zouden verbeteren. De toenmalige CEO De Puydt concludeerde in 2008 dat het bedrijf niet eindeloos zou kunnen blijven doorgaan met fusioneren en herstructureren…

Tot in 2015 het Franse AlcatelLucent volledig overgenomen werd door het Finse Nokia. De naam “Bell Telephone” verdween daarmee definitief en werd dus historisch, zoals het gebouw dat we hiervoor beschreven…

vrijzinnig antwerps tijdschrift

Welles en Van den Nest De naam van Francis Welles, de eerste gedelegeerd bestuurder van Bell Telephone Manufacturing Company, blijft vereeuwigd door het gelijknamig klein voorpleintje aan de toren van Den Bell.

© Dries Luyten © Dries Luyten

“

De naam “Bell Telephone” is intussen dus historisch geworden, zoals het gebouw dat we hier beschrijven...

Bronnen: Agentschap Onroerend Erfgoed 2018: Bell Telephone Manufacturing Company | nl.wikipedia.org/ wiki/Den_Bell_(Antwerpen) | Jan Stevens: Van ‘den Bell’ tot Alcatel-Lucent Bell: de teloorgang van een monument? | groepvanroey.be/nl/referentieprojecten/den-bell | foto’s ‘den Bell’ © Dries Luyten

Francis Raymond Welles (August 18, 1854 - December 14, 1936) is geboren in Athens, Bradford County in Pennsylvania, USA. Hij studeerde aan de University of Rochester en was eerst de secretaris van Enos Barton, mede-oprichter en later president van de Western Electric Company in Chicago. Welles overleed op 82-jarige leeftijd in Vernet-les-Bains in het departement Pyrénées-Orientales, LanguedocRoussillon in Frankrijk en werd begraven in Towanda, Bradford County, Pennsylvania, USA. Arthur Van den Nest (Antwerpen, 25 februari 1843 - 2 oktober 1913) was een Belgisch politicus voor de toenmalige Liberale Partij en de eerste voorzitter van de raad van bestuur van Bell Telephone Company.

Van den Nest studeerde aan de Handelshogeschool te Antwerpen. Hij werd aangeduid met als beroep ‘eigenaar’, werd verkozen tot gemeenteraadslid (1872) en schepen (1874-1882 voor schone kunsten en 1885-1900 voor financien) van Antwerpen.

Hij zorgde ervoor dat de stad Antwerpen in 1879 de collectie Egyptische voorwerpen van de Franse antiquair Eugène Allemant (1837-na 1885) verwierf. Het was de eerste dergelijke aankoop door een Belgische openbare instantie. 1n 1892 werd hij uitgenodigd door de Liberale Associatie om burgemeester van Antwerpen te worden. Hij aarzelde, maar uiteindelijk wees hij dit af en werd Jan van Rijswijck tot burgemeester benoemd. In 1900 werd hij verkozen tot liberaal senator voor het arrondissement Antwerpen en vervulde dit mandaat tot in 1913. Hij was lid van een vrijmetselaarsloge (Les Amis du Commerce et La Persévérance Réunis).

In 1907 werd het Gesticht Arthur Van Den Nest opgericht, een instelling om tuberculose te bestrijden, gelegen aan de Blindestraat 9-11 te Antwerpen, samen met het Bureel van Weldadigheid en het Instituut Licht en Lucht. In een deel van dat gebouw ging de componist Peter Benoit in 1867 van start met zijn Vlaamse muziekschool. Later kwam er ook nog politiebureau en nu maakt het deel uit van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, met de Afdeling Conservatie en Restauratie. De naam van Van den Nest prijkt nog steeds op de voorgevel van het gebouw.

[ 7 ]

vat 73 

COLUMN

Is dat echt nod Misschien is het u ook al overkomen, maar als je in onze progressieve, vrijzinnige biotoop een al te uitgesproken afkeer van allerlei godsdienstige symbolen belijdt, wordt er al eens een wenkbrauw opgetrokken. Of erger. Waarom moet dat atheïsme ook zo militant, aanhoudend en zelfs agressief zijn?

Max Schneider

[ 8 ]

Als je verzet zich tegen de katholieke Kerk richt valt het nog mee, maar als je verwijst naar de connotaties die hoofddoeken en ander godsdienstig textiel oproepen, dan zijn de rapen nog niet gaar. Vanwaar ineens die bekommernis van “witte mannen“ om de bevrijding van de moslima? Allemaal feminist geworden misschien? Of ook, dé klassieker die blijkbaar immuniseert tegen alle godsdienstkritiek: ik ken een moslima die niets misdoet en alleen maar positief bijdraagt aan onze maatschappij. De stempel “islamofoob“ of als je zo dom bent te volharden, “racist“, ligt klaar en hij staat op je voorhoofd voor je ook maar, “ja maar “ hebt kunnen mompelen.

Waar is het misgelopen met de godsdienstkritiek die ons uiteindelijk toch vanonder het juk van de Kerk vandaan gehaald heeft? Zeker kun je het niet weten, maar ik heb een sterk vermoeden. Progressieve vrijzinnigen hebben meestal de neiging de kant van de verdrukte of de gediscrimineerde te kiezen. Prima, houden zo. Maar, dan knettert het in menig progressief hoofd van de cognitieve dissonantie. Het is immers niet omdat je gediscrimineerd wordt dat je ook gelijk hebt. De permanente staat van gekwetstheid waar ook menig katholiek gelovige mee rondloopt leidt niet automatisch tot een soort recht op lange tenen.

Want, laat een ding duidelijk zijn: De hoofddoek is net zomin een neutraal stuk textiel als een vlag met een swastika erop; of minder heftig: de gekleurde vlag van een politieke partij. Het is een signaal, een opgedrongen, of vaak naar eigen zeggen, zelfgekozen symbool, een geuzenteken, een opgestoken vinger.

Het is een ostentatief getoond symbool dat zegt: ik ben anders dan jullie, als goede moslima leg ik de morele lat hoger dan al die westerse vrouwen die het nodig vinden half bloot rond te lopen.

“Witte” Europeanen moeten toegeven dat het begrijpelijk kan zijn dat, vooral jonge mensen, hun eigen identiteit, hun anders zijn, uit ressentiment gaan benadrukken.

Wij hebben ons in jongere jaren ook tegen van alles en nog wat verzet, soms met meer gedruis dan nodig en dan we konden hardmaken. Maar als je verzet een godsdienstig kleed aantrekt mag het je niet verbazen dat daar onder andere morele connotaties aan vastkleven. Je mag dan verwachten dat autochtonen zich aangesproken voelen. Wat tenslotte de bedoeling moet geweest zijn, anders was het niet nodig geweest met die vlag te zwaaien, toch?

Best mogelijk dat jouw geloof voor jou ‘vrede’ of iets van die strekking betekent, voor ‘de ander’ connoteert het aan veertien eeuwen intern

bloedvergieten, laffe aanslagen en wetenschappelijke achterlijkheid.

Best mogelijk dat een meerderheid moslims daar niets mee te maken heeft, maar ik ben er niet van overtuigd dat dat ook geldt voor de godsdienstige groepseisen die de zo moeilijk bevochten en afgedwongen scheiding van Kerk en staat in vraag stellen.

dig ja?

vrijzinnig antwerps tijdschrift

AFORISMEN

Max Schneider

Een suboptimale beslissing, is dat iets dat wij vroeger een stommiteit noemden?

Wij leven in de waan dat onze inzichten opgebouwd zijn uit rationaliteit en logica met een fijn draadje emotie erdoorheen geweven. Het is natuurlijk net andersom.

Racisme bestaat er in allerlei maten en gewichten, van voluit ranzig tot schijnheilig verpakt. Laten we ons daar met veel ijver tegen verzetten.

Maar samenleven betekent ook dat je moet kunnen aanvaarden dat de witte man niet per definitie slechte bedoelingen heeft.

Ik weet niet of ik het opzoek of erin verzeild geraak, maar ik beland vaak in situaties waarin ik moet reiken, omstandigheden waarbij ik moet reiken om rijker te worden. Mocht het leven enkel uit sport bestaan dan speel ik liefst tegen iemand die net iets sterker, vlugger, slimmer is dan ik. Dan valt er iets te leren.

Souffy werkt voor de poetsdienst.

Souffy gelooft niet in agenda’s, die beperken haar in de creatieve omgang met haar tijd. En op wekkers heeft ze het al helemaal niet begrepen. Die zijn veel te opdringerig en eisend. Haar telefoon daarentegen, die stelt eisen waaraan ze graag voldoet.

Beste godsgelovige commentatoren, is het u ooit al overkomen dat een van die agressieve vrijzinnigen, een van die verlichtingsfundamentalisten, een van die anti-religieuze dogmatici u gedwongen heeft voor euthanasie te kiezen, een foetus te aborteren of iemand van hetzelfde geslacht te huwen? Laat me raden… die vergelijking gaat zeker niet op?

Deze van Georges Brassens, heb ik niet zelf verzonnen: Dieu s’il existe, il exagère.

Sommige mensen weten meer dan ze kennen.

Ik ben tevreden met mijn kiezeltje.

Gelukkig beschik ik niet over de capaciteiten om grote rotsen in de rivier te verleggen.

Hoe noem je iemand die pakweg een miljoen op de rekening heeft staan, maar zich ophoudt in kringen waar tien miljoen de norm is? Is die dan ‘een beetje’ arm?

[ 9 ]

vat 72 

zin

Uit: Dimi³ ‘s verhalen over zin in ’t leven, in mensen en werk Zijn Blog philozoff.wordpress.com

COLUMN

De banaliteit van

Dimitri De Meester

[ 10 ]

Zingeving is marginaal! Nee, dat bedoel ik niet. Zingeving is een marginaal verschijnsel. Nee, klopt ook niet helemaal.

Het bewust bezig zijn met zingeving is marginaal. Zo is dat!

Het inperken van zingeving

De mens en zingeving

We beperken zingeving veelal tot de sleutelmomenten in ons leven: geboorte, het bevestigen van een relatie, de dood van geliefden, etc. Dat zijn de momenten die ons confronteren met wat belangrijk is in ons leven. Momenten die ons uitdagen in de wijze waarop wij in het leven staan en naar de dingen kijken. Het soortelijk gewicht dat wij de mensen om ons heen, de dingen die we doen en willen doen, toe-eigenen. Voor veel mensen blijft zingeving echter beperkt tot het min of meer bewust beleven van die momenten. Een marginale bezigheid zeg maar. Niet alleen zijn ze beperkt in de tijd, het zijn bovendien momenten die grotendeels buiten het dagdagelijkse staan. En zelfs achteraf wat vreemd aanvoelen. Bijna zoals sex: op het moment zelf gaan we er volledig in op en vinden het heerlijk en geweldig, maar achteraf als de passie en het zweet zijn opgedroogd, doorprikt onze nuchtere blik de extase van daarvoor. Zo dus ook bij zingeving. Het sleept mensen mee, het ontroert en beroert. Maar na het back-to-reality voelt het onwennig aan en passen veel mensen ervoor. ‘Not my cup of tea’.

De mens is een zingevend dier. Wij zijn voortdurend betrokken op wat en wie ons omringt. We geven er betekenis aan en plaatsen het binnen het project dat we zelf zijn. Dat wil zeggen, we verbinden wat we doen aan wie we zijn, wat we belangrijk vinden, hoe we naar de dingen kijken, etc. Het schrijven van dit artikel bijvoorbeeld doe ik niet enkel omdat ik het fijn vind. Maar ook omdat ik het zinvol vind.

Het past binnen mijn beeld van wie ik wil zijn. Zo vind ik het bijvoorbeeld belangrijk om mijn expertise en ervaring met anderen te delen. En ga zo maar door. Dat is zingeving. Dat is het plaatsen van zaken, situaties, acties in een groter geheel. En dat beperkt zich dus niet tot een paar keer per leven. Nee, we zijn daar voortdurend mee bezig. We oordelen, beoordelen, wegen voortdurend af op basis van wat we zelf belangrijk vinden, op basis van de doelen die we onszelf gesteld hebben. We kijken om ons heen met een hoogst persoonlijke bril, opgebouwd uit onze overtuigingen, ervaringen, waarden en ga zo maar door. Maar, en nu komt het, we zijn ons daar weinig of niet van bewust. Hoewel wij zelf bepalen wat belangrijk is en wat niet, wat waarde voor ons heeft en wat niet, zijn we ons daar echter vaak weinig van bewust. Een man heeft heel zijn leven carrière gemaakt en valt tot zijn eigen verbazing na zijn pensionering in een zwart gat. Onvoldoende beseffend wat de waarde van zijn werk was voor hem, voor zijn gevoel van eigenwaarde, voor het aanzien binnen zijn omgeving. Zich niet bewust van het perspectief dat het hem gaf binnen zijn leven.

Zingeving is niet marginaal Zingeving is helemaal niet marginaal! Integendeel het is een alledaags fenomeen. Zo kijk ik er in ieder geval naar. Zingeving behoort tot het dagelijks leven, zoals het steeltje de appel maakt. Al eens een appel zonder steeltje gezien?

“

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 11 ]

Zingeving maakt deel uit van ons dagelijks leven. Werk behoort tot ons dagelijks leven.

ngeving Zingeving en het dagelijkse leven Zingeving maakt deel uit van ons dagelijks leven. Werk behoort tot ons dagelijks leven. De regel van drie, u raadt het al: zingeving maakt deel uit van ons werk.

Voortdurend aanwezig. In de stappen die we zetten, de keuzes die we maken, de oordelen we vellen. En ook daar weer, we zijn ons daar onvoldoende van bewust.

De medewerker, de leidinggevende, de organisatie of het bedrijf. Dus ja, het speelt. En weet u wat, het vormt ook nog eens een bijzonder sterke hefboom.

Maar beginnen bij het begin: de werkende mens is een zingevende medewerker! Of we ons hier nu bewust van zijn of niet. Of we dit nu ‘my cup of tea’ vinden of niet. En als iets leeft op de werkvloer, kunnen we er maar beter aandacht aan besteden en op inspelen!

“

Zingeving behoort tot het dagelijks leven, zoals het steeltje de appel maakt. Al eens een appel zonder steeltje gezien?

[ 12 ]

vat 73 

Ode aan

Guido

Antwoordt Guido me als ik hem contacteer voor dit artikel. We kennen mekaar immers al van in den Tivo, een voormalig gemoedelijk drankhol aan de Bolivarplaats in Antwerpen, waar intense vriendschap, kunst, kennis en existentiële eenzaamheid gedeeld werd onder een clientèle van hoogst uiteenlopende aard - de meesten zo belezen als de neten. De tijd waarin nog onbekommerd gelachen kon worden met religie en gezag, lang voor de herinvoering van de Nieuwe Inquisitie door allerhande lieden van extreme signatuur.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 13 ]

Belcanto Jaak Gregoor, dirigent

THEATER

“

T

erwijl ik even niet opgelet heb, zijn er dus blijkbaar veertig jaren voorbij. Ik kan me soms niet van de indruk ontdoen dat Le Grand Créateur zich bijwijlen half bewusteloos lacht achter de knopjes van zijn regietafel. Ik zou Zijne Verzonnenheid haast van enig gevoel voor humor verdenken, ware het niet dat hij me eerder een wrede pestkop lijkt, af te lezen aan de gruwel die hij zoal organiseert in zijn aardrijke voortuin.

Guido Belcanto – toen nog Guy Versmissen zielsverwant en vriend voor het leven, is gelukkig van een veel zachtmoediger gehalte. Scherp observerend en hypergevoelig voor de dramatiek van het leven, doolt hij zich in die jaren zeventig een weg doorheen liefdes, lust en leed, een bochtig parcours met stopplaatsen in het Antwerpse bruinekroegencircuit en in het Sodom en Gomorra van het Schipperskwartier.

Daar ligt de inspiratie voor zijn latere, tot op de bodem doorvoelde, prachtige songteksten voor het grijpen.

Tussendoor - zo ging dat in die jaren - behaalt hij zijn diploma ‘gegradueerde in de orthopedagogie’.

Enkele decennia later ben ik op een zonnige februarimiddag te gast in zijn zelfbenoemd schuil­ oord, diep in de Kempische bossen. Hier komt hij tot rust na vele jaren Antwerpen. ‘Ik moest daar zijn om te kunnen worden wie ik nu ben. De marginale kant van de stad trok mij aan. Maar Antwerpen werd me op de duur te claustrofobisch.’

Guido kent mijn operaverleden, en vertelt over zijn recent bezoek aan Falstaff (Opera Vlaanderen) en zijn fascinatie voor het zingen. Hoe dat zingen begon als sopraansolo in het schoolkoor bij de Jezuïeten in Turnhout (Latijn - Griekse humaniora), en de enorme boost die hem dat bezorgde. Zelfs daarvoor al, toen hij in prille kindertijd op feesttafels en cafétogen werd gehesen om een liedje te zingen, moest zijn weifelend zelfbeeld het telkens kortstondig afleggen tegen het intense genoegen van het zingen. ‘Ik heb het gevoel dat ik altijd een zanger ben geweest, en dat vanaf mijn geboorte. Er is geen enkele periode in mijn leven geweest dat ik niet heb gezongen.’

Begin jaren tachtig. Na premières of andere noeste

Where have all the good times gone?

arbeid in de opera, zocht ik met enkele collegae geregeld de buurt op van het Mechels Plein in Antwerpen - Pallieter, Boer van Tienen - op zoek naar wat noodzakelijk tegengewicht na de wat stijvige operarecepties en verplichte diners.

Ik zie Guido en Jakke de Zeeman nog steeds onaangekondigd binnenkomen in een cafeetje tegenover de Sint-Joriskerk. Stoelen en tafeltjes worden opzij geschoven, gitaar en accordeon komen tevoorschijn, en in hun hoedanigheid van straatzangers barsten ze los in een heerlijk repertoire van gekende smartlappen en zelfgemaakte liedjes. Er wordt gezongen en gespeeld met een inleving en overgave die bijwijlen je keel dicht nijpt. Ontroerende puurheid. En daarna met de klak rond. Pintje drinken.

Babbeltje slaan. Heerlijk.

‘Ik ben een echte troubadour’ Rond die tijd transformeert Guy zichzelf definitief in Guido Belcanto. De nieuwe apostel van het levenslied die het als een ware roeping beschouwt om het genre en de verloren gegane traditie van de smartlap in ere te herstellen. Maar dan wel met grensverleggende, uitgepuurde teksten.

‘Tekstueel schenk ik veel aandacht aan mensen die anders zijn, mensen met bijvoorbeeld een eenzaam en gebroken hart, mensen die net de andere kant opkeken toen het geluk voorbij kwam. Iemand moet deze mensen een stem geven en ik wil die iemand zijn.’

Zijn schrijftalent dicht hij trouwens genetisch toe aan zijn moeder, die een uitgesproken liefde koesterde voor de romans van Guy de Maupassant. Ook Guido is een lezer. Zijn persoonlijke top drie zegt veel over zijn rijke gevoelswereld: ‘Vrouwen’ (Charles Bukowski), ‘Het Lijden van de jonge Werther’ (Johann Wolfgang von Goethe) en ‘Het portret van Dorian Gray’ (Oscar Wilde).

Belcanto zingt onverbloemd over seks, zelfmoord, depressie, prostitutie, sadomasochisme, travestie, en gaat tekeer tegen zijn katholieke opvoeding. Geen

[ 14 ]

vat 73 

provocatie, maar dwingende uitdrukkingsdrang. Guido: ‘Ik belichaam hetgeen ik vertolk en zing.’

Dergelijke authenticiteit is de Vlaamse showbizz niet gewend hij wordt fronsend aanzien als een curiosum - maar hij krijgt gaandeweg toch aandacht van pers, radio en televisie, en komt zelfs in het vizier van platenfirma EMI. Het fenomeen Guido Belcanto, stilaan een stroming op zich, staat in korte tijd op grote podia. Guido: ‘Met een nul aan scholing kwam ik als straatzanger terecht op de keurig geboende planken van theaters en cultuurhuizen in Vlaanderen en Nederland.’ Zijn liefde voor het theater vertaalt hij in eigen theatershows: “Boulevard of Broken Dreams” brengt hem in Parijs en Hamburg. Interviews in Playboy en Penthouse. ‘Kortom, ik was beroemd en had nog niet eens een plaatje opgenomen. Het bezorgde me niet de geringste frustratie. Bovendien beschouwde ik het zangerschap nog altijd als een taak en niet als een carrière.’

‘J’ai eu du mal d’être moi’ (Jacques Brel) Guido is als hypergevoelig mens helaas ook vatbaar voor de ontstemmingen des gemoeds. In 1993 levert hij hevig strijd met een zware depressie. ‘Alles bij elkaar heeft mijn depressie vier jaar aangesleept. De eerste tekenen van beterschap werden

zichtbaar in de zomer van 1997. Ik was als een dode die langzaam opstaat uit zijn graf. De pillen begonnen eindelijk te werken. Het leven werd weer een beetje draaglijk. Ik durfde weer onder de mensen te komen. Het leven kreeg opnieuw een beetje kleur. Ik kon weer genieten van een mooi liedje’.

In zijn album “La Comédie humaine” – knipoogje naar Balzac – probeert hij zich te ontdoen van deze donkere dagen.

De milde anarchist worstelt met zijn seksuele identiteit. Als uitgeverij Houtekiet in 1998 onder de titel ‘Gina Divina’ zijn chronologisch gebundelde liedjesteksten uitgeeft, prijkt hij naakt, in een vrouwelijke pose, op de cover. Uit de kast als travestiet. Zijn vrouwelijk alter ego, Gina Divina, voert hij in 1999 zelfs ten tonele tijdens een eenmalige sensationele act. Deze en andere liefdes, passies en demonen beschrijft hij op zijn typerende, eerlijke manier in “Geheime Bekentenissen” (uitgeverij Lampedaire, 2009). ‘Ik beschouw het leven als een geschenk van het noodlot. We worden erin gegooid, met als enige zekerheid dat we eraan moeten.

Schrijven – literatuur, poëzie, songs – heeft tot doel dat doemgevoel te bezweren.’

Als talent, intelligentie en integriteit mekaar ontmoeten in één persoon, krijg je kunstenaars als Guido Belcanto. Intussen niet meer weg te denken van Vlaamse en Nederlandse

podia. De fijnbesnaarde non-conformist steekt zijn ziel en artistieke zuiverheid in talloze optredens, theatershows en albums, stroomopwaarts roeiend tegen alle modes en trends in, tot troost en vermaak van zijn medemensen.

Ik beschouw het leven als een geschenk van het noodlot.

Guido Belcanto: ‘Ik beleefde momenten van grandioze euforie en vreselijke vertwijfeling. Er waren momenten dat ik dacht dat het op was, dat ik maar beter het bijltje erbij kon neerleggen. Maar als ik terugblik op de weg die ik heb afgelegd en de enorme hoeveelheid liefde die ik heb geoogst, vervult mijn hart zich met grote fierheid. Zonder uw liefde, beminde fans, zou er van Guido Belcanto allang geen sprake meer zijn. Julie houden mij aan de gang. Ik weet dat ik bij elk optreden veel liefde uitdeel, maar wat ik daarvoor terugkrijg is overrompelend en vaak niet te bevatten. Liefde en oneindige dank, vrede en voorspoed zij met u allen!’

Alles over deze schone mens: www.guidobelcanto.be

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 15 ]

Bo waggelt Bij de coming-out van Bo Van Spilbeeck heerste er een collectief gevoel van aanvaarding. Iedereen bewierookte de beslissing van de bekende journaliste. Een haast voelbare zucht van geruststelling ging over het land: ‘oef ik kan dit aanvaarden, ik heb een open ‘Maar mevrouw, dat geest, ik ben een vrijdenkende’. ik iets voel als ik kijk

E

nkele weken later gaf ik een les, aan 16-17 jarigen, over vooroordelen: ‘Maar mevrouw, dat ik iets voel als ik kijk naar die persoon, daar kan ik toch niets aan doen? Het is wat ik dan doe, dat belangrijk is voor die persoon! Nagels met koppen, die puber! Als leerkracht moraal kan ik alleen maar fier zijn op de zelfkritische houding van mijn leerling.

Bo out zich als vrouw. Dat ik daar nu enkel aanvaarding en geluk bij voelde…

Neen, ik voelde mij ook verward en – laat het de moraal filosofische aard van het beestje zijn – ook al heel snel ongerust over het hellend vlak waar Bo nu zo op waggelt.

Als mijn zoon binnenkort niet tevreden is over zijn huidskleur, gooien we er dan – samen met dat andere kleurtje – ook een vrijzinnige emmer aanvaarding en geluk tegenaan? En wat met die oogkleur?

Of zijn beide iets helemaal anders dan fundamenteel ongelukkig zijn met je geslacht..? Misschien toch een brug te ver, of niet?

Uw vlak helt teveel, mevrouw moraal, of niet?

Juf Stefanie

naar die persoon, daar kan ik toch niets aan doen? Het is wat ik dan doe, dat belangrijk is voor die persoon!’

vat 73 

Het eeuwige

RECENSIE

misschien

Antwerpenaar Richard Foqué (1943) werkt de laatste jaren volop aan een intrigerend poëtisch oeuvre. Voorlopige bekroning: de vertaling van zijn voorlaatste bundel ‘Hier staan wij’ in het Frans (Ici nous sommes, L’ Harmattan, 2017). Onlangs verscheen ‘Vermoeden van licht’.

E

r zijn dichters die veel weten. Ze analyseren hun innerlijk en verbinden de uitkomst behendig met troostrijke beelden en waarheden. Richard Foqué hoort tot een andere soort. Als hij zich voor de mensen en dingen om hem heen afsluit en geconcentreerd naar binnen kijkt, dan ziet hij onontgonnen leegte.

Iedere bundel weer daalt hij af naar een ruimte zonder richtingaanwijzers of oriëntatiepunten. Het is een onbestemde gevoelszone, die op een of andere wijze de essentie van het bestaan belichaamt. Foqué beleeft een hoogst persoonlijke vorm van nihilisme, die zich ergens tussen zen en de westerse filosofie ophoudt.

De dichter wordt bijna een soort zen monnik die zich probeert te verzoenen met het ontbreken van waarheden en wegen.

Het heeft iets, dit laten liggen van zekerheden, om los van illusie en godsdienst een diep gevoel te volgen dat knaagt. De opdracht is in Foqués laatste bundels steeds: afdalen en onderzoeken. Als een wetenschapper van het machteloze maakt de dichter opnamen van de existentiële woestenij die zich aan hem voordoet. Hij rangschikt zijn ‘foto’s’ nauwkeurig in reeksen en afdelingen. Hij zet zijn materiaal streng gevangen in een meetbaar schema, want meten is weten. Maar het is natuurlijk alles ‘tevergeefs’. Wij hebben het immers over het onmetelijke.

Erick Kila

[ 16 ]

Laat ze vluchten laat ze gaan voor de regen valt op die onmetelijke vlakte van hun ziel.

Gekwetst en gelouterd zij zoeken.

De volgehouden reis door het onmetelijke, de poëtische zen oefening, ondergaat in de recente bundel een subtiele verschuiving.

De titel wijst er al op. Foqué laat een ‘vermoeden’ toe tot zijn meditatieve verkenningen. Het maakt de existentiële twijfel die deze dichter beweegt eigenlijk nog navranter.

Wij staan erbuiten wij nemen geen deel wij komen en verdwijnen als dwaallichten vallende sterren.

Wij zijn daar we zijn soms telkens opnieuw ergens zijn wij vermoeden van licht.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 17 ]

POËZIE

Serpil Karisli

Wat is ‘licht’ in de context van een dwaaltocht zoals Foqué die onderneemt?

Voor een religieuze bijsmaak ontbreekt in deze bundel (gelukkig) iedere grond. Godsdienst en uitdagende onzekerheid laten zich niet verenigen. Het getormenteerde dat uit Foqués oefeningen in twijfel spreekt, wijst meer naar licht in de betekenis van ‘inzicht’.

Het voorlaatste gedicht van ‘Vermoeden van licht’ geeft dan weer een subtiele tekening van ‘vermoeden’. Misschien is niets geheel waar, en zelfs dát niet (Multatuli, Ideën).

Foqué bevindt zich in goed gezelschap. De kracht van zijn gedichten, ook in deze bundel, heeft te maken met een immer aanwezige stille onderstroom: het ‘eeuwige misschien’.

Daar tussen tijd en plaats ligt bestemming verborgen wacht het lot zijn kans in het eeuwige misschien.

Zo is over elke wereld een web gespannen zijn als draden de wegen verweven in cirkels rond het midden daar in het niets wacht alle begin daar en nu en altijd.

Vermoeden van licht, Richard Foqué, uitgeverij P, Leuven, 2017, ISBN 978-94-92339-41-6

Ze volgde het pad Rechts van haar de stenen banken De rivier in het midden lag er zwart bij De betonnen blokken links van haar Niet omkijken zei ze tegen zichzelf Hij had haar de weg opgestuurd De wijn smaakte na De dadels zoet Het laken nog warm om haar heen De gesprekken fluisterden na Ontsluieringen werden het De aarde gleed onder haar voeten De nacht was leeg Hij had haar niet nageroepen Ze bleef de rivier volgen Ze voelde angst voor de slangen Ooit zouden ze komen vanonder de grond Had de oude man gezegd Şahmaran* kijkt toe Er was geen weg terug Nergens naar Ik moet ergens zijn Daar waar de velden open gaan Je moest een thuis hebben in de wereld Zoals Odyssees Anders had zwerven geen zin De weg geen betekenis Ze riep de doden op Zaten ze ook onder de grond?

Ze dacht aan alle gedekte tafels Aan de oude houten ronde tafels Ze telde de vorken en de lepels in haar hoofd De sterren toonden geen richting *mythologische figuur, koningin van de slangen

Serpil Karisli studeerde film- en theaterwetenschappen aan de Universiteit van Utrecht. n Ze werd geboren in het oosten van Turkije en groeide op zonder tv of elektriciteit, maar met de verhalen van haar opa. Ze werd vooral in de Koerdische taal opgevoed. Op haar achtste kwam ze naar Rotterdam. In Nederland leerde ze Turks en Nederlands.

Vanuit haar achtergrond voelt ze zich verbonden met meerdere culturen. n Deze poëziebijdrage wordt verzorgd door het literair tijdschrift G. (voorheen: “Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift”) Informatie over G. : www.gierik-nvt.be

[ 18 ]

vat 73 

agenda

april mei 30

Camille Huysmans Herdenking (1871-1968) Organisatie: Comité Camille Huysmans­ herdenking en Vrijzinnig Antwerps Trefpunt vzw Voorstelling van de (her-)uitgave van de gebun­ delde ‘Brieven aan een jongen socialist’ (1945) van Camille Huysmans, gepubliceerd in de ‘Volksgazet’ in 1939, waaruit het pedagogische talent van de moralist en visionair Huysmans bleek, aan de vooravond van WO II. Enkele frag­ menten uit de brieven worden voorgelezen door de acteur Rik Hancké.

Opening tentoonstelling ‘Camille Huysmans, visionair’ en projectie van de Canvas-documen­ taire ‘Histories: Camille Huysmans’.

Muzikale intermezzi door PEkes & ARTjes, met een repertoire van Antwerpse maatschap­ pij-kritische liedjes Deelname: gratis Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‘Out of a Box’, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen APRIL

20:00

1

Koffie met koek 09:30 U bent in de buurt op de Dag van de Arbeid? Kom even langs ‹Out of a Box›!

Het Vrijzinnig Antwerps Trefpunt trakteert u op een koffie met koek (en terwijl kan u de lopende tentoonstelling ‹Camille Huysmans, visionair› bewonderen...)

Iedereen welkom! (tentoonstelling loopt tot 31 mei) Locatie: De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen MEI

3

Rondleiding in de AMUZ, de voormalige St. Augustinuskerk Willemsfonds Antwerpen Nadien koffie/thee met taart.

Deelname: 15,00 EUR (18,00 EUR niet leden WF) Locatie: afspraak 13:45u, aan de AMUZ, Kam­ menstraat 81 te 2000 Antwerpen MEI

14:00

4

Camille Huysmans en Muziek Lezing door Michaël Scheck, ere-di­ recteur Conservatorium Antwerpen en muzi­ kale bouwstenen door Tatjana Scheck, viool, en Urbain Boodts, piano.

Camille Huysmans zou zijn veelvuldige culturele passies in de loop van zijn lange, strijdbare en controversiële politieke loopbaan nooit loslaten.

Michaël Scheck leidt ons doorheen deze wereld en het lag voor de hand dat de mooiste evocatie van Huysmans› muzikale wereld een klein recital voor viool en piano kon zijn, gebracht door Tatjana Scheck en Urbain Boodts.

MEI

19:30

en 20:30

Een Reinaert aan de Schelde. Het beeld van Camille Huysmans

Lezing door Jan de Putter (Leiden, Ned.) Heel zijn leven lang heeft Camille Huysmans gesproken over Reinaert de Vos en Ulenspie­ gel. Als burgemeester van Antwerpen droomde Huysmans er hardop van gigantische beelden van deze literaire karakters aan de oevers van de Schelde te plaatsen. Waarom herkende hij in deze figuren de geest van zijn land, zijn poli­

tieke idealen én zichzelf?

Deelname: gratis Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen

5

Bevrijdingsfeest Vrijzinnig Antwerpen en Vrijzinnig Antwerps Trefpunt Onder de tonen van ‘We’ll meet again’, ‘Lilli Marleen’, ‘White cliffs of Dover’, ‘In the Mood’ en zoveel andere nostalgische liedjes, herin­ neren we ons mei 1945 en de bevrijding van Europa van het nazisme.

Met ‘live’ gespeelde liedjes, een echte juke-box (!), originele opnames en filmbeelden! Drankjes en hapjes ‘uit die tijd’ en daarbij ook een dansje ‘placeren’. Niet te missen! En een verrassing voor de meest originele, aangepaste kledij…

Deelname: €8, incl. een drankje Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen MEI

19:00

7

steden te gaan. Wij zullen de drie kraaiende hanen zijn die het volk zullen wakker maken.’

Camille Huysmans ijverde, samen met de Frans van Cauwelaert, katholiek, en Louis Franck, libe­ raal, voor de vernederlandsing van de Rijksuni­ versiteit Gent (1911).

en

De municipalist Huysmans liet spoorslagen in Antwerpen na Lezing door Bob Cools, oud-burgemeester van Antwerpen. Hij belicht het streven en werk van Camille Huysmans als schepen en burgemees­ ter van Antwerpen (1921 - 1946) en zijn sociale en culturele verwezenlijkingen. Ook zijn con­ tacten met o.a. Lenin, komen aan bod.

Deelname: gratis Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen 20:30

12 MEI

Kennismaken met het Socratisch Gesprek met Kristof Van Rossem. Meer informa­ tie en inschrijven op socratischgesprek.be/ kennismaken-socratisch-gesprek/ Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen 10:00 17:00

Huisgenoten: praatgroep ‘verder na verlies’ Maandelijkse, vrijblijvende praatgroep rond rouw en verlies. Begeleid door ervaren moreel consulente en (groeps)psychotherapeute.

MEI Geleide wandeling op de Campus Opgelet: graag op voorhand inschrijven via ant­ 10:30 3 Eiken werpen@demens.nu of 03 259 10 80 van de Universiteit Antwerpen; bezoek aan pro­ Locatie: huisvandeMens, Jan Van Rijswijcklaan ject ‘Kunst op de Campus’ met als hoogtepunt 96, 2018 Antwerpen het kunstwerk ‘Camille Huysmans’ van Vic Gen­ tils. Ernest Van Buynder, voorzitter van de com­ missie ‘Kunst op de Campus’, leidt ons rond.

MEI Uitdagingen betreffende wonen, Deelname: gratis (beperkt aantal deelnemers), 14:00 zorg en welzijn na inschrijving en bevestiging ! Meer info: Grijze Geuzen Antwerpen http://www.vrijzinnigantwerpstrefpunt.com/ activiteiten-in-out-of-a-box/ Lezing door prof. dr Nico De Witte.

MEI

13:30

18

7

Economen lanceerden de nieuwe term: ‘ver­ grijzingstsunami’. Een vloedgolf veroorzaakt de babyboomgeneratie, de stijgende levens­ verwachting, meer ouderen die langer thuis MEI Camille Huysmans en de Spaanse blijven wonen.

19:30 Burgeroorlog Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of Lezing door historicus dr Vincent Scheltiens-Or­ a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen tigosa (Uantwerpen) De functie van Kamervoorzitter kon Camille Huysmans niet beletten daadwerkelijk steun Staatsveiligheid - inlichtingenMEI te geven aan allerlei anti-facistische acties en 20:00 diensten, en democratie aan het republikeinse Spanje. Vincent Schel­ Lezing door prof. dr Marc COOLS - Criminolo­ tiens, zoon van één de eerste Spaanse ‘niños de la guerra’, brengt ons naar de jaren 1937-1940. gische Wetenschappen, Ugent Humanistisch Verbond – Vrijdenkend Lier Camille Huysmans en de Franse De Belgische Staatsveiligheid is de tweede 20:30 Socialisten oudste ter wereld en één van de meest besproken overheidsdiensten.

Lezing door prof. dr Marnix Beyen (Uantwerpen - hedendaagse politieke geschiedenis) over de Hoe komt het dan dat we er zo weinig van relaties tussen Huysmans en de Franse soci­ weten ?

Locatie: Stadsschouwburg, Vredebergstraat alisten in de periode van de Tweede Interna­ tionale (inclusief de Stockholm-conferentie).

12-14, 2500 Lier Deelname: gratis Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen MEI Een eigenzinnige Camille 19:30 Huysmans, socialist en flamingant, maakt het verschil, 1910-1940 MEI Wat drijft je?

Lezing door Prof. em. Harry Van Velthoven 19:00 Workshop in het kader van ‘Huisge­ (Hogeschool Gent). noten’, een initiatief van het huisvandeMens ‘Het is onze plicht van hieruit naar andere Een speelse ontdekkingstocht naar je drijfve­

18

8

en

11

24

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 19 ]

ren en waarden.

Wat bezielt of inspireert je in je leven? Waar hecht je belang aan? Wat geeft je zin in het leven? We gaan op verkenning naar onderlig­ gende waarden en drijfveren. Een zelfonder­ zoek in ontmoeting met anderen.

De workshop wordt geleid door Wouter Mat­ thijs en Joke Jacobs, vrijzinnig humanistisch consulenten Deelname: gratis Info en reservatie: 03 259 10 80 – wouter.mat­ thijs@deMens.nu of joke.jacobs@deMens.nu Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen

juni

juli aug

gelijkheid, wederkerigheid en solidariteit, ver­ heldert en concretiseert. Redelijkheid kan ons redden.

Deelname: gratis Locatie: huisvandeMens Herentals, Lantaarnpad 20, Herentals

ke Muziekkapel van de Gidsen Willemsfonds Antwerpen Exclusief optreden, onder leiding van Yves Segers, in het prestigieuze decor van Museum Vleeshuis; aansluitend: receptie Deelname: inschrijven tot 12 mei (max. 120 plaatsen) Locatie: Vleeshouwersstraat 38 te 2000 Antwerpen – deuren 19u30

4

Het einde van de verzorgingsstaat Grijze Geuzen Antwerpen Lezing door Mieke Vogels Momenteel evolueren we in Vlaanderen van het model van de verzorgingsstaat naar het model van ‘vermaatschappelijking van zorg’. Alle zorg professionaliseren is Begraafplaats Schoonselhof – immers niet langer wenselijk, haalbaar en MEI 11:00 Ereperk N betaalbaar, wordt beweerd. Eigenlijk komt Opname van het peterschap van het grafmo­ vermaatschappelijking van zorg neer op nument Camille Huysmans door de Stichting trek je plan.

Wetenschappelijk Onderzoek Camille Huys­ Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a mans (SWOCH) Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen JUNI

14:00

25

25

Burgemeester 19:30 Camille Huysmans tegenover Nazi-Duitsland Lezing door historicus Prof. em. dr ­Herman Bal­ thazar (Ugent), ere-gouverneur van Oost-Vlaan­ deren, die de periode 1936-1940 toelicht. Tegen­ over het defaitisme en de aarzelingen van de Belgische regering was Huysmans de belang­ rijkste en vrijwel enige Belgische politicus die er zich in Engeland voor uitsprak om België als geallieerde in de oorlog te houden.

MEI

en

Camille Huysmans: 20:30 de engelbewaarder van de 6de wijk Lezing door Lieven Saerens, auteur van ‘Haat is een deugd’.

De sympathie van Huysmans voor het joodse volk is gans zijn levensloop een constante gebleven. Het felle en verwoestende antisemi­ tisme van Hitler-Duitsland heeft deze ‹vriend­ schap voor het leven› daadwerkelijk gestaald.

Deelname: gratis Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen

26

Wandeling door de Hobokense polder Willemsfonds Deurne Een twee uur durende wandeling doorheen het reservaat ‘Hobokense polder’, met een grote verscheidenheid van fauna en flora. Ste­ vige wandelschoenen of zelfs laarzen zijn aan te raden bij vochtig weer. Honden aan de lei­ band zijn welkom!

Deelname: € 5 Locatie: Infobord, Schroeilaan (ter hoogte van station Hoboken Polder; tram 2 en 4; bus 1) MEI

12:00

29

Samenleven met gezond verstand hvdM Herentals en HVV Herentals Lezing door Patrick Loobuyck die daarin de morele uitgangspunten en de sociale mecha­ nismen van ons samenlevingsmodel: vrijheid, MEI

20:00

4

Huisgenoten: praatgroep ‘verder JUNI 13:30 na verlies’ Maandelijkse, vrijblijvende praatgroep rond rouw en verlies. Begeleid door ervaren moreel consulente en (groeps)psychotherapeute.

Opgelet!: graag op voorhand inschrijven via antwerpen@demens.nu of 03 259 10 80 Locatie: huisvandeMens, Jan Van Rijswijcklaan 96, 2018 Antwerpen

5

21

Viering van de Internationale Dag van het Humanisme Vrijzinnig Antwerpen en VATvzw met uitreiking van de tweejaarlijkse Dwaallichtprijs, aan Christophe Busch, algemeen directeur Kazerne Dossin, door het Vrijzinnig Platform Hoger Onderwijs Antwerpen Locatie: Vrijzinnig Antwerps Trefpunt ‹Out of a Box›, De Burburestraat 11, 2000 Antwerpen JUNI

19:30

24

Tentoonstelling Sanguine/ Bloedrood, met curator Luc Tuymans over Barok Humanistisch Verbond Schoten Bezoek (1,5u) aan de tentoonstelling met een gids. ​Sanguine/Bloedrood is een visueel weelde­ rige en uitdagende tentoonstelling die oude meesters binnen brengt in de experimen­ tele ruimten van hedendaagse kunst.

Een gezamenlijke organisatie van het M HKA, Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen, Studio Luc Tuymans en het KMSKA, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen.

Deelname: 10 euro (9 euro leden Humanistisch Verbond) Inschrijvingen: tel. 03.658.46.49 of info@hvvschoten.be Locatie: M HKA Museum voor Hedendaagse Kunst, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen.

JUNI

14:00

De supersamenwerker de mens is in wezen supersociaal lezing door Dr Dirk VAN DUPPEN, Geneeskunde voor het Volk Deurne Humanistisch Verbond - Vrijdenkend Lier ‘Survival of the fittest’ is een alom bekend uit­ gangspunt van de evolutieleer volgens Dar­ win. Vaak – verkeerdelijk – voorgesteld als de overheersing van de sterkste. Terwijl ‘fit’ bij Darwin zo veel betekent als ‘het meest en best aangepaste’.

JULI AU G Huisgenoten: praatgroep Info & inschrijvingen: VV.Vrijdenkendlier@tele­ 13:30 13:30 ‘verder na verlies’ net.be/upv.kernlier@gmail.com De maandelijkse, vrijblijvende praatgroep Locatie: Stadschouwburg, Vredebergstraat rond rouw en verlies loopt ook tijdens het 12- 14, 2500 Lier zomerreces (2 juli en 6 augustus – 13:30u) Opgelet: graag op voorhand inschrijven via antwerpen@demens.nu of 03 259 10 80 EWT theater: ‘Genaaid’ – blijspel Locatie: huisvandeMens, Jan Van JUNI 20:00 Georges Feydeau Rijswijcklaan 96, 2018 Antwerpen​ Willemsfonds Deurne Om de relatie met één van zijn patiëntes te verdoezelen, wentelt dokter Moulineaux zich Kunst als Kracht, een artistiek AU G in leugens tegenover zijn vrouw, zijn schoon­ 15:00 herstelproject bij kanker moeder en zijn vriend Bassinet. Allemaal voor Suzanne, die zelf ook niet zo heilig blijkt zodra Willemsfonds Deurne en Fonds Marleen De haar echtgenoot opduikt, wiens minnares ook Backer nog verschijnt. Kortom, iedereen zit met de met een show door Raf Coppens, vol humor.

Oneliners en grappen over onder andere handen in het haar.

Theo Francken, Donald Trump, Bart De Deelname: €16 Wever, effectentaks, postjespakkerij volgen Info: 0477 90 19 11 of deurne@willemsfonds. elkaar in razendsnel tempo op. be Aansluitend: een rijkelijke BBQ. Locatie: EWT theater, Hertstraat 2, Deurne Informatie (over deelname): Freddy Lorent (freddy.lorent@skynet.be - 033222279) Locatie: KVC Olympic Deurne, Barokmuziek door de KoninklijJUNI Ruggeveldlaan 480, 2100 Deurne.

JUNI

20:00

2

7

26

8

20:00

6

[ 20 ]

vat 73 

Het nieuwe

foto © Eric de Mildt

Conservatieven noemen zich vandaag de ware erfgenamen van de verlichting, vakbonden en milieujongens worden weggezet als behoudsgezind.

In een uitdagend boek roept antropoloog Rik Rik Pinxten: ‘De échte Pinxten op om zich niet neer te leggen bij wat soumission van deze tijd hij ‘de is de onderwerping van kaping van de democratie’ noemt. een hele samenleving aan het neoliberale denken.’ © Eric de Mildt

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 21 ]

Walter Pauli, Redacteur Knack

INTERVIEW

vertrouwen Waarom schopte David Cameron zo wild om zich heen, en veroorlooft Donald Trump zich vandaag soortgelijke brutaliteiten?

‘I

k heb dit boek geschreven als reactie op het gekakel van vandaag.’ Uit de mond van antropoloog Rik Pinxten klinkt de uitspraak als een bekentenis. De voorbije veertig jaar schreef Pinxten een lange reeks artikels en boeken over uiteenlopende thema’s zoals het humanisme, actief burgerschap, cultuurrelativisme, de vrijzinnigheid in het algemeen en de vrijmetselarij in het bijzonder, maar ook over Navajo’s, Afrikanen, wiskunde en cognitieve antropologie.

Het nieuwe vertrouwen is een wat apart boek over politiek: het beschrijft hoe de inzichten en opvattingen van de verlichting, die een humanist als Rik Pinxten zo dierbaar zijn, de voorbije decennia in de verdrukking zijn geraakt.

Pinxten onderzoekt waarom die conservatieve, antiverlichtingsdenkbeelden aan kracht hebben gewonnen, waardoor ze vandaag zelfs als modern, juist, onaantastbaar en niet-tegensprekelijk worden beschouwd, als waren het de nieuwe dogma’s van de moderne tijd. ‘Gekakel’, noemt Pinxten het discours dat het denken in West-Europa en de VS domineert.

Dat valse geluid komt volgens hem door een doorgedreven culturalisme. RI K PI N X TEN : ‘Culturalisme is de manier waarop het politieke en maatschappelijke debat alleen nog wordt gevoerd in termen van cultuurverschillen en waardeoordelen. Als je werkloos bent, komt dat niet doordat de economie vierkant draait maar omdat je een slechte arbeidsethos hebt. Wie die visie aanklaagt en de werkloze in bescherming neemt, wordt al snel “conservatief” gevonden. Op die manier worden linkse partijen en vakbonden tegenwoordig geframed. De markt as such is namelijk boven alle kritiek verheven, die is heilig. Het geloof in de markt is zo sterk dat men niet ziet wat voor miserie hij veroorzaakt. Toen David Cameron premier van Groot-Brittannië was, liet hij een nationaal onderzoek uitvoeren naar armoede in zijn land. De resultaten werden vrijgegeven op het moment dat er in enkele Britse steden brandhaarden waren uitgebroken. Wat bleek?

52 procent van de Britten bleek eigenlijk niet rond te komen.

Cameron had dat resultaat kunnen gebruiken om de torenhoge winsten van The City wat af te romen en meer te investeren in zijn sociaal beleid. Hij deed het tegenovergestelde: hij noemde de grote groep potentiële bijstandszoekers ‘scum’, uitschot. Alweer werd een sociale realiteit vertaald in een moreel oordeel. En wat nog veel erger was: de leider van de oudste democratie ter wereld zette meer dan de helft van zijn eigen bevolking weg als een groep die niet meetelt en waarmee hij geen rekening hield.’

R I K P I N X T E N : Omdat het Westen de

wereld niet meer controleert. In vroegere eeuwen en decennia dankte het Westen zijn rijkdom aan zijn dominantie over de rest van de wereld.

Het waren de hoogtijdagen van de independentie: vanaf de negentiende eeuw voerden sterke onafhankelijke nationale staten allemaal hun eigen beleid. Vandaag zijn we geëvolueerd naar een wereld die in wezen interdependent is: de ene kan niet meer zonder de andere. Wat in Patagonië gebeurt, voelt men tot in Vlaanderen.

Argentinië voorziet West-Europa alvast van vlees, en onze bloemen van bij de bloemist komen uit Ecuador.

P IN X T E N : Onze wederzijdse afhanke-

lijkheid zorgt ervoor dat de structurele ongelijkheid onder druk komt te staan. We laten onze kleren maken in Aziatische sweatshops door mensen met een leeftijdsverwachting die twintig jaar lager ligt dan de onze, en wier loon een verwaarloosbaar percentage van het onze is. Dat is niet vol te houden. Ook in Pakistan en Bangladesh heeft iedereen een smartphone. Overal ter wereld weet men hoe rijk wij hier zijn, en dat verklaart natuurlijk de vluchtelingenstromen.

Straks komt daar een extra golf van klimaatvluchtelingen bij: die mensen zijn al massaal op komst. En opnieuw zullen wij zeggen: ‘Los jullie problemen op in jullie eigen land.’ Maar wie heeft het klimaat opgewarmd? Dat is toch niet de schuld van de arme Afrikanen?

[ 22 ]

vat 73 

“

Wie zich superieur voelt aan een ander, is op de terugweg naar de barbarij

Vandaar dat de klassieke mondiale verhoudingen op hun einde lopen. De westerse staten zijn niet meer automatisch de leidende partij. China is die rol aan het overnemen. Kijk maar hoe de Chinezen de Amerikaanse president Donald Trump vorig jaar ontvingen. Ze voerden een meesterlijk stukje theater op, om toch een béétje te camoufleren dat ze Trump met pek en veren hadden teruggestuurd. Waarnemers die het wilden zien, begrepen wel hoe de vork echt aan de steel zat, maar Trump kon verder met de illusie dat hij het er niet zo slecht van af had gebracht in Peking. Dat was de laatste keer, denk ik. Straks zullen de Chinezen niet meer zo vriendelijk zijn.

Er valt wat voor te zeggen om het begin van ‘het nieuwe China’ te laten samenvallen met de openingsceremonie van de Olympische Spelen van Peking in 2008. Die was spectaculairder dan wat er ooit in een westerse stad was getoond. Tegelijk was het fake news avant la lettre, want de Chinezen stuurden digitaal gemanipuleerde beelden de wereld rond.

P I N X T E N : In 2009 opende de num-

mer twee van het Chinese regime de Europalia-tentoonstelling over zijn land. In zijn toespraak blikte hij terug op de bankencrisis die een jaar eerder de westerse wereld trof. Hij zei laconiek: ‘Nu is het wel duidelijk. Jullie zijn aan het verliezen, wij zijn aan de winnende hand.’ Het werd muisstil in de zaal. Was het een slip of the tongue normaal gezien hullen de Chinezen zich in een veel diplomatischer taalgebruik. Maar hij had gelijk: als wij in het Westen dat soort fratsen blijven doen, gaan we eraan.

De Chinezen kopen gestaag de westerse bedrijven op. Een groot deel van de Amerikaanse hotelketens is al in Chinese handen, net als de pc-afdeling van IBM, autobouwer Volvo en zo veel andere bedrijven, elk jaar meer. Ze kopen zich overal in.

De aanhoudende migratie naar Europa is nog het beste bewijs van die interdepentie: er bestaan nog buitengrenzen, maar de EU slaagt er niet meer in om ze te laten respecteren.

In Gent wonen tegenwoordig men­ sen van 152 niet-Europese nationaliteiten. Het officiële regeringsbeleid is dat al die inwoners ‘Vlamingen’ moeten worden. Maar wat zijn dat, Vlamingen? Als die identiteit zo cruciaal is, moet je ze toch kunnen omschrijven? Trouwens, zijn we wel in staat om kritisch te kijken naar die zogenaamde eigen ‘volksaard’?

Durven we ook een aantal beperkingen onder ogen te zien? Kunnen wij het bijvoorbeeld uitleggen hoe het komt dat acht van de tien Nobelprijzen die naar een Belg of een Belgische organisatie gingen voor een Franstalige Belg waren? En dat Maurice Maeterlinck, onze enige Nobelprijs voor de de Literatuur, wel in Gent woonde maar in het Frans schreef? Zijn Vlamingen in bepaalde opzichten soms ook een beetje inferieur?

Daarom vind ik het tijdverlies om ons op onszelf terug te plooien, wat rechtse partijen bepleiten. Het biedt geen enkele duurzame oplossing.

Willen of niet, uiteindelijk zijn we op elkaar aangewezen. Het heeft geen zin om vanuit een Vlaams superioriteitsdenken een probleem te maken van de hoofddoek van moslima’s.

We zijn in een kwalijke fase beland waarin we de ongelijkheid tussen autochtone Vlamingen en bepaalde groepen nieuwkomers aanprijzen als een uiting van westerse vrijheid: onze vrijheid om onze ‘vrije’ waarden en normen superieur te vinden aan die van hen.

Ook Open VLDvoorzitster Gwendolyn Rutten zegt vol overtuiging dat ‘onze manier van leven superieur is aan alle andere’.

P I N X T E N : Op basis van welke ken-

nis beweert men zoiets? De bekende Nederlandse politicoloog Siep Stuur­ man, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, heeft een jaar of tien geleden een prachtig boek geschreven, De uitvinding van de mensheid: korte wereldgeschiedenis van het denken over gelijkheid en cultuurverschil. Hij heeft een deel van zijn leven gewijd aan de studie van 3000 jaar wereldgeschiedenis, om na te gaan hoe in een aantal gebieden - van WestEuropa tot China - mensen elkaar zijn gaan appreciëren. Overal begon het volgens de termen van de Griekse historicus Herodotos: hij noemt de Perzen ‘barbaroi’, barbaren, een minderwaardig volk dat vooral bevochten dient te worden. Maar door oorlog te voeren, merken de Grieken hoe sterk de tegenstander kan zijn, en door handel en huwelijken worden de vroegere vijanden ook volwaardige mensen.

Overal zien we hetzelfde gebeuren, en in de loop der eeuwen wordt het begrip ‘mensheid’ steeds breder geïnterpreteerd. Dat culmineert na het bloedbad van de Tweede Wereldoorlog in de plechtige Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Voor het eerst werd daar uitdrukkelijk gezegd dat iedereen die op deze aarde geboren wordt als mens, alleen door het feit van zijn geboorte, dezelfde rechten heeft als een ander, omdat alle mensen fundamenteel gelijkwaardig zijn, ongeacht hun afkomst, hun ras, hun geslacht of hun geloof. Dat was een enorme stap voorwaarts. Al heeft het natuurlijk 3000 jaar van oorlogen en moordpartijen gekost om tot dat inzicht te komen.

Als we vandaag, amper 60 jaar later, al

“

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 23 ]

Trump en Macron zijn als Coca-Cola en Pepsi-Cola: ze verkopen zich anders, maar ze smaken ongeveer hetzelfde.

beginnen af te dingen op dat beginsel - zoals Gwendolyn Rutten deed, misschien zonder het goed te beseffen - dan zijn we ver van huis. Wie zich superieur waant aan een ander, en dus beknibbelt op de gelijkheid tussen alle mensen, is op de terugweg naar de barbarij.

Beschouwt u de afkondiging van de Universele Verklaring uit 1948 en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens uit 1950 als voorlopige ‘hoogtepunten’ in de geschiedenis van de mensheid?

P I N X T E N : In zekere zin wel. Het was

zeker een nieuwe stap in het lange proces van het echte verlichtingsdenken, waarop zo veel conservatieven zich tegenwoordig beroepen. De Universele Verklaring maakte duidelijk dat mensenrechten gedragen worden door een rist van waarden: vrijheid kan niet zonder gelijkheid, en beide zijn holle begrippen zonder broederlijkheid - zeg maar: solidariteit. Je kunt er niet eentje vantussen wippen, zoals dat vandaag gebeurt.

Gelijkheid staat ons niet aan, en ineens wordt er geflirt met ongelijkheid.

Ook dat inzicht heeft Rutten woordelijk verdedigd: ‘Er is niets mis met ongelijkheid.’

PINXTEN: Met die uitspraak staat

Rutten natuurlijk niet alleen.

Dat wij in het Westen deel uitmaken van een superieure wereld is een inzicht dat erin gehamerd werd

door de man die ik de meest invloedrijke ‘scenarioschrijver’ van deze tijd noem: de rechts-conservatieve politicoloog Samuel Huntington en zijn adepten van Harvard University. Hij is erin geslaagd zijn opvattingen over de realiteit zo overtuigend neer te zetten dat het geen visie meer lijkt maar een beschrijving van hoe de wereld evolueert, dus een scenario van wat ons te wachten staat: een strijd om de wereldhegemonie, met de moslimlanden als voornaamste tegenstanders. In die zin is Huntington een kosmopoliet: de westerse waarden zijn superieur en dus universeel geldig. Zijn invloed valt nauwelijks te overschatten. Oudpremier Jean-Luc Dehaene (CD&V) noemde Huntingtons boek Clash of Civilizations (Botsende beschavingen) een van de belangrijkste non-fictieboeken die hij ooit had gelezen.

Dat verhaal wordt ook uitgedragen op bijeenkomsten als het Wereld Economisch Forum in Davos, of op de vergaderingen van de Bilderberggroep.

In de publieke opinie wordt de samenkomst in Davos nooit omschreven als ‘de vergadering van superrijken’.

Nee, ze wordt opgevoerd als ‘de bijeenkomst van de belangrijkste figuren die vorm geven aan onze global culture’.

Ook van zelfverklaarde progressieve mensen wordt verwacht dat ze zich inschrijven in dit kosmopolitisch-neoliberale project. We kijken met afschuw en bezorgdheid naar de brutale manier waarop staatshoofden en regeringsleiders zoals Donald Trump en Silvio Berlusconi dit verhaal vertellen, maar we zien niet in dat ook schijnbaar zachtere en liberale figuren zoals Bill Clinton, Emmanuel Macron of de EU-leiders zo denken en handelen. Trump en Macron zijn als Coca-Cola en Pepsi-Cola: ze verkopen zich anders, maar ze smaken ongeveer hetzelfde.

Bill Clinton beperkte zich niet tot culturele verklaringen. Zijn meest historische uitspraak blijft toch: ‘It’s the economy, stupid.’

PINX TEN: Natuurlijk zijn Huntington en

zijn navolgers believers van de vrije markt - daarom ook dat ze daarover niet eens het debat willen aangaan.

Het enige geldende narratief van die schrijvers is het global capitalism. De grote uitdaging van links is om daar een alternatief voor te bieden. Makkelijk is dat niet. Het is vandaag haast gemeengoed om de mens te herleiden tot een homo economicus.

[ 24 ]

vat 73 

foto’s trump & co zijn onbruikbaar resolutie is te laag waarschijnlijk rusten er ook gebruiksrechten op deze foto’s dat risico zou ik niet nemen best enkel foto’s gebruiken via agenschap

Uit de film ‘300’ over de slag tussen de Grieken en de Perzen: ‘Je superieur voelen aan een ander: op basis waarvan kun je zoiets beweren?’

De mens wordt alléén beoordeeld op zijn economische waarde. Dat is toch een gigantische reductie? In de middeleeuwen bracht men de mens terug tot een louter religieus wezen, en sommige vormen van radicale islam doen dat vandaag nog altijd. Dat is van de pot gerukt. Maar iedere persoon en elk goed in de eerste plaats beoordelen op zijn economische waarde is dat óók. Ik ben als mens toch méér waard dan mijn ‘marktwaarde’ alleen? Maar dat verhaal slaat dus aan: je bent maar iemand als je geslaagd bent in het leven.

Donald Trump schreeuwt dat uit: ‘Ik ben gesláágd!’ En daarom vindt hij dat hij mag doen en zeggen wat hij wil.

Mensen worden bestookt met neoliberale newspeak. Men noemt je ‘conservatief’ als je bepaalde discussies opnieuw wilt voeren, en men doet dat bewust. Misschien dat het met de recente verhoging van de rentevoeten weer wat rustiger zal worden, maar de heftigheid waarmee men de voorbije jaren het spaargeld bleef aanvallen, was ideologisch toch niet neutraal? Van economische analisten móésten we naar de beurs, en wie dat niet deed, moest zich schuldig voelen omdat hij zijn spaargeld liet slapen.

Mensen die hun leven lang keurig hadden gespaard voor hun oude dag moesten hun geld dus laten vergok-

ken door specialisten die hen daarbij - tegen een mooie vergoeding zouden begeleiden.

U hebt carrière gemaakt aan de Gentse universiteit.

De vermarkting die u aanklaagt, heeft ook de academische wereld in zijn greep.

P I N X T E N : Academici willen meetellen,

ze moeten geciteerd worden, en het liefst in zogenaamde A-tijdschriften.

Voor 95 procent zijn die tijdschriften Engelstalig. In mijn domein, de antropologie, verschijnt veel toponderzoek in het Russisch, het Spaans en het Chinees, maar dat wordt niet gelezen. Alleen het Engels telt. Vanuit diverse hoeken is er al aangedrongen om niet alleen rekening te houden met de kleine kring van toptijdschriften, maar bijvoorbeeld ook citaten in boeken te laten meetellen. Reactie van de privéfirma’s die deze citaten bijhouden: ‘Dat is te duur.’

Dus die allesbepalende academische citation indexes zijn eigenlijk gewone commerciële producten?

PINX TEN: Inderdaad. Thomson Reuters,

de Amerikaanse holding die ook het nieuwsagentschap Reuters controleert, is de feitelijke monopoliehouder. En dus wordt er gelobbyd. Mijn collega en professor huisartsgeneeskunde Jan De Maeseneer moest vaststellen dat de belangrijkste academische medische tijdschriften niet geïnteresseerd waren in malariastudies. De farmaceutische industrie vindt malaria geen interessante ziekte, want ze treft vooral straatarme gebieden en daar valt weinig te verdienen.

Ik heb ook tot de redactie behoord van zo’n internationaal wetenschappelijk tijdschrift. Ik herinner me nog een vergadering. De uitgever kwam de verzamelde academici zeggen welke debatten we moesten opnemen in ons tijdschrift, en hoe we dat moesten doen, want dan zouden we meer geciteerd worden en werd het belang van het tijdschrift groter. Hij wierp ons zelfs voor de voeten dat wij geïnteresseerd waren in de foute thema’s, en suggereerde zelf een paar andere onderwerpen ‘want die verkopen beter’. Hij wilde zeggen: bij de afnemers van zijn tijdschrift, dus in het universitaire milieu.

Sommige collega’s raken in paniek.

Ze zien niet alleen een toename van de academische fraude, maar vooral ook

“

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 25 ]

ik vind het tijdverlies om ons op onszelf terug te plooien, wat rechtse partijen bepleiten. Willen of niet, uiteindelijk zijn we op elkaar aangewezen.

een toename van volstrekt onbelangrijk onderzoek. Sommige departementen worden fabriekjes die uitermate specialistisch ‘onderzoek’ produceren, waarop dan wordt gereageerd door andere onderzoeksgroepen die ongeveer hetzelfde doen.

En natuurlijk citeren ze elkaar: ik krab jouw rug, jij de mijne.

PINX T E N: Precies. Dat navelstaarderige

systeem leidt ertoe dat er minder aandacht wordt besteed aan de studie van grote ideeën of van wezenlijke stromingen, omdat met dergelijk breed onderzoek niet onmiddellijk veel te verdienen valt.

En die commercialisering van onderwijs en onderzoek blijft niet beperkt tot de universiteiten, hè. In sommige plaatsen in de VS en GrootBrittannië neemt zelfs de vermarkting van het middelbaar onderwijs al groteske vormen aan. Je ziet de een van de scholen: gewapend personeel zorgt ervoor dat leerlingen van elkaar afgescheiden worden.

Het beste onderwijs is voor de uitstekende leerlingen, en de zwakkeren worden in aparte klassen bijeen gezet. Op verzoek van de ouders van de leerlingen in die elitaire klassen kwam er gewapende bewaking op school, ‘anders lopen onze kinderen het risico dat ze het allerbeste onderwijs missen waarop zij recht hebben en waarvoor wij betalen’.

Onderwijs is zó cruciaal. Kritisch nadenken en blíjven denken is een essentieel kenmerk van het westerse denken. Als een Chinees voor een probleem staat, zal hij nadenken tot hij een oplossing heeft gevonden.

Maar dan stopt het ook, want het probleem is van de baan. In het Westen blijven wij ons kritisch opstellen, en dus verder denken.

Is dat dan toch geen bewijs van een zekere superioriteit van de westerse cultuur?

P I N X T E N : Ik vind het inderdaad een

merkwaardig positieve bijdrage van het Westen aan het werelderfgoed, net zoals ook de esthetiek van de Japanners dat is. Van sommige andere bijdragen van de westerse samenleving ben ik minder onder de indruk. Het is dus niet zo dat het Westen het alomvattende culturele pakket voor de hele mensheid in de aanbieding heeft, dat de rest van de wereld dan maar integraal moet overnemen. Dat is westerse zelfoverschatting.

Bovendien is de westerse kritische reflex een teer plantje. Voortdurend werd en wordt hij vertrappeld - de ene keer door een of andere potentaat, de andere door een religieus instituut. Toch steekt het kritische denken altijd weer de kop op. In de middeleeuwen was het zo goed als weg, maar het was er weer tijdens het humanisme en de renaissance. Dan volgden opnieuw kwade jaren tijdens de godsdienstoorlogen, maar tijdens de verlichting stond het kritisch denken er weer, sterker dan tevoren. En in de jaren 1960 was zo goed als alles bespreekbaar. Niet dat ik de sixties wil verheerlijken: in een tijd waarin mensen in alle vrijheid en absolute openheid op zoek gaan, krijg je altijd aberraties. Maar in vergelijking met de jaren zestig is er vandaag toch minder ruimte voor discussie en voor afwijkende meningen. Het publieke debat kreunt onder de last van de échte soumission van deze tijd: de onderwerping van een hele samenleving aan het neoliberale denken.

Rik Pinxten, Het nieuwe vertrouwen, Epo, 200 blz., 19,90 euro Rik Pinxten n 1947: geboren in Antwerpen n 1967: diploma onderwijzer (Normaalschool Antwerpen) n 1971: licentiaat moraalwetenschappen en kandidaat wijsbegeerte (RUG) n 1972-2012: onderzoeker, later hoogleraar aan UGent, gastprofessor Northwestern University (Chicago), Syracuse University (New York) en Universiteit van Wenen n 1976-1977: antropologisch veldwerk bij de Navajo-indianen n 2003-2010: voorzitter van de Humanistische Vrijzinnige Vereniging n 2004: Arkprijs van het Vrije Woord voor zijn boek De artistieke samenleving; auteur van diverse boeken n 2012: emeritus hoogleraar

vat 73 

COLUMN

Een versch Er is een verschil tussen twee soorten ethiek dat voor nogal wat conflicten zorgt, maatschappelijk én in het eigen hoofd. Ik heb het natuurlijk over de publieke en de private moraal, of zoals Max Weber het noemde, het verschil tussen de verantwoordelijkheidsethiek en de gewetensethiek. Hoewel dat verschil altijd bestaan heeft en waarschijnlijk zal blijven bestaan, geven de normale gezonde spanningen tussen beide in de ene historische periode meer botsingen dan in de andere. Twee vormen van ethiek die in ideale omstandigheden samenwerken en voor beschaving zorgen, lijken vandaag regelmatig op ramkoers te liggen.

Max Schneider

[ 26 ]

H

et gaat niet over een zuivere en een minder zuivere vorm, noch over beter of slechter en al helemaal niet over juist of verkeerd. Beide hebben een ander doel en in het civilisatieproces hebben we ze beide nodig. Sterker, ze beïnvloeden elkaar en vullen elkaar aan.

De persoonlijke moraal bekommert zich om de normen en waarden die we vanuit onze opvoeding, cultuur en traditie meegekregen hebben. Daarmee gaan we onze oordelen, daden en attitudes kleuren.

Het levert ons een innerlijk ‘moéten’ op, waarmee we de vraagstukken van goed en kwaad te lijf gaan. Wat zou Jezus doen, zegt de gelovige. Kant noemt het een imperatief, categorisch omdat we ons niet mogen afvragen of we er zelf voordeel uit betrekken.

Je kijkt in de ogen van de vluchteling en ontmoet een mens. L’ Autre, de Ander, met hoofdletter, maakt Levinas er postmodern ingewikkeld van. Onuitgesproken weet je dat die Ander, niettegenstaande eventueel gigantische culturele verschillen, een verhaal heeft dat je zou kunnen begrijpen en waarin je jezelf zou kunnen herkennen.

Je helpt, en als je het niet doet, wéét je dat je verkeerd zit. Dat is de private, individuele moraal. Die zit op ieders schouder en de ene heeft er meer ‘last’ van dan de ander.

De private moraal vraagt zich, met Kant, af: Wat moet ik doen? om in orde te zijn met mijn geweten. Wat verlangt mijn hart van mij?

De publieke verantwoordelijkheidsethiek heeft een andere opdracht, focust op de relaties binnen en tussen groepen in het globale plaatje en vraagt zich dus af:

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 27 ]

hil dat ter zake doet “

Wat moet ik doen? om in orde te zijn met mijn geweten.

Wat verlangt mijn hart van mij?

hoe moeten we handelen, niet alleen tegenover de vluchtelingen, maar ook tegenover de maatschappij waarin die terecht zullen komen. Het beleid kan niet anders dan hier, eventueel het hart, maar toch ook het hoofd te laten spreken. De publieke moraal lijkt minder empathisch en daardoor minder sympathiek, maar dat is een oneerlijke veroordeling. Tenslotte moeten er hier ook andere vragen gesteld worden zoals: hoe gaan we dat organiseren? Werkt massale instroom niet ontwrichtend? Geven we extreem rechts geen cadeau?

Komt Europese solidariteit onder spanning? Wat doen we met import van wetenschappelijke achterlijkheid en godsdienstige miserie? Waarop gaan we besparen om een en ander te betalen?

Die vragen lijken, zijn misschien wel, koud en afstandelijk als u ze stelt in uw private moraal en u kunt er zelf voor kiezen het hart boven het hoofd te laten spreken, maar als globale beslissers dat ook doen valt niet te voorzien hoe het gaat aflopen.

Die kunnen niet anders dan kosten,

maatschappelijke fricties en godsdienstig geïnspireerde miserie mee in rekening brengen.

De publieke moraal moet op zoek naar, wat Rawls noemt:’de overlappende consensus.’ Die laat zich moeilijk vinden als beide zijden van het spectrum emotioneel gekleurde verwijten – racist tegenover naïeve Gutmensch bijvoorbeeld – staan te roepen. Dit lijkt misschien op een pleidooi om niet te polariseren en dan maar ergens in het midden uit de wind te gaan staan. Dat is het uitdrukkelijk niet. Wat mij betreft, mag men stevige en zelfs diametrale posities innemen, anders worden er toch maar watten in de mond genomen. Het is ook geen pleidooi, noch voor minder, noch voor meer opvang – en wat u daarvan moet vinden, beslist u zelf wel - maar het is een uitnodiging om twee soorten ethiek niet te mixen. Dat zorgt voor emotionaliteit in een debat dat in feite helderheid en voortschrijdend inzicht zou moeten verschaffen om oplossingen te genereren.

[ 28 ]

vat 73 

Torens van

“

De tijd zal komen, dat wij een wet zullen moeten stemmen om vele van die soldaten met hun geweer met die would-be heldenverering af te breken, voor reden van algemeen nut en opvoeding.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 29 ]

TERUGBLIK

Verdwazing Camille Huysmans over oorlogsmonumenten

Jan de Putter

Camille Huysmans zat nooit om een mening verlegen.

Regelmatig waren zijn commentaren op de actualiteit te lezen in Vooruit en de Volksgazet. Zo ook op 25 september 1932 op de voorpagina van de Vooruit. Huysmans wond zich er dan behoorlijk over op dat er steeds meer oorlogsmonumenten bij komen. Niet alleen viel er het nodige op te merken over de esthetiek van de beelden, de oorlogsmonumenten waren bovendien geen goed voorbeeld voor de jeugd. Hij was zo verontwaardigd dat hij welhaast over zijn woorden struikelde: “De tijd zal komen, dat wij een wet zullen moeten stemmen om vele van die soldaten met hun geweer met die would-be heldenverering af te breken, voor reden van algemeen nut en opvoeding.”

Offers voor het Vaderland Bijna negentig jaar later is het niet direct evident wat Huysmans in gedachten had, maar het opslaan van oude kranten leert dat het ging om de pas voltooide oorlogsmonumenten bij Thiepval en bij Verdun. Bij Thiepval ging het om een triomfboog (sic!) van 45 meter hoog ter herinnering aan gesneuvelde Franse en Engelse soldaten die in op 31 juli 1932 werd ingehuldigd. Een paar dagen later werd bij Verdun het Osssuarium van Douaumont, een complex voorzien van een toren van bijna 50 meter hoog, met een grootse

plechtigheid ingewijd. Huysmans nam aanstoot aan de heldenverering die deze monumenten omringde. Standbeelden van soldaten met geweren fantaseerde hij er trouwens bij, die zijn er niet te vinden. De nadruk bij deze oorlogsmonumenten ligt op het brengen van het offer voor het vaderland.

Hij was niet de enige socialist die kritiek had op deze omgang met het recente verleden. In de Vooruit had met zich ook al afgevraagd wanneer er een einde kwam aan het oprichtten van oorlogsmonumenten zoals dat bij Thiepval. Kon niet beter een monument voor

de vrede aan de grenzen worden opgericht? Op de voorpagina van de Nederlandse socialistische krant Het Volk verscheen een foto van Franse schoolkinderen die bloemen legden op de graven in Douaumont. ”Helden”-verering!’, door voor de gelegenheid in uniformpjes gestoken kinderen, oordeelde de krant afkeurend.

Huysmans zal die beelden in de pers of in de bioscoop ook gezien hebben en de niet onjuiste conclusie getrokken hebben dat kinderen geïndoctrineerd werden met een ideologie waarin sterven voor het vaderland de hoogste deugd is.

[ 30 ]

vat 73 

“

Op den IJzer maakt men een betooging tot verheerlijking van internationale menschelijke broederlijkheid! Heel Wel! Waarom is de konklusie dat die vrede slechts mogelijk is op christelijk terrein en onder leiding van de paus

Inderdaad, in de officiële propaganda werd beklemtoond dat de vaak onbekende soldaten gesneuveld waren voor God en Frankrijk in de strijd tegen barbarij. De kinderen moesten het offer van deze soldaten gedenken, zo werd hen voorgehouden, omdat ze hun vrijheid aan hen te danken hadden. De Parijse correspondent van Het Volk vond het een weerzinwekkende vertoning van militarisme. “Gesteund door regeering en geestelijkheid zijn de dooden

herdacht om hun heldendaad, met het enige doel de overlevenden op te wekken, zoo nodig, hun voorbeeld na te volgen.” Bij de inwijding van het Ossuarium van Douaumont waarschuwde Generaal Pétain tegen het pacifisme dat de verdediging van het Franse grondgebied ernstig in gevaar bracht.

De esthetiek van Douaumont overtrof in lelijkheid al het voorafgaande. Het kan haast niet anders

of Huysmans dacht daarbij aan de IJzertoren, want hij betrekt zijn artikel nadrukkelijk ook op België.

Dit oorlogsmonument vertoont grote gelijkenis met Douaumont en op de weide vonden vergelijkbare rituelen plaats, waarbij eveneens een symbolische verbinding tussen katholicisme en, in dit geval het Vlaamse, volk gecreëerd werd.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 31 ]

Wijze woorden Ook van de IJzerbedevaart had Huysmans geen hoge pet op. Al voor de toren voltooid was, schreef Huysmans een kritisch stuk in De Volksgazet, dat prompt overgenomen werd in de Vooruit. Het stuk is dan ook een hoogtepunt in het oeuvre van Huysmans, waarbij hij alle registers van de retoriek opentrekt.

Hij juicht het toe dat de doden gehuldigd worden, maar laakt het dat Walen en vrijdenkers uitgesloten zijn.

Het stuitte hem tegen de borst dat alleen het Vlaamse lijden herdacht werd en dit gemeenschappelijk lijden bovendien ook nog eens geklerikaliseerd werd. “Op den IJzer maakt men een betooging tot verheerlijking van internationale menschelijke broederlijkheid! Heel Wel! Waarom is de konklusie dat die vrede slechts mogelijk is op christelijk terrein en onder leiding van de paus?”

Huysmans zou het ook niet goed zou keuren als de herdenking overgoten zou worden met een socialistisch of liberaal sausje. Vrede is slechts haalbaar als alle partijen die betrokken zijn zich verzoenen. Dat zijn wijze woorden verpakt in sarcasme.

De waanzin herinneren Standbeelden en oorlogsmonumenten zijn plaatsen van herinnering. De betekenis van deze monumenten wordt overgedragen in een officiële plechtigheid georganiseerd door de overheid of een comité. Dat is echter maar de helft van het verhaal. Monumenten hebben zelf ook een geschiedenis.

Zij krijgen betekenis van buurbewoners, toeristen, toevallige passanten en actiegroepen, die soms mijlenver verwijderd is van wat de stichters in gedachten hadden, soms daar zelfs haaks op staat.

Socialisten als Huysmans vertolkte een breed gedragen tegendiscours dat de officiële versie ontmaskerde als patriottistische godsdienstpropaganda, of misschien juister geformuleerd in het geval van Douaumont als godsdienstige staatswaanzin en in het geval van de IJzertoren als godsdienstig volksverdwazing.

Oorlogsmonumenten zijn nu voor ons vooral een ‘mahnmal’ tegen de waanzin van de ‘Groote Oorlog’, een waarschuwing dat lijden niet gemonopoliseerd mag worden. De monstrueuze lelijkheid van deze monumenten onderstreept dat alleen maar. Persoonlijk zie ik de IJzertoren als een folly die zijn plaats in het Belgische ‘parcours van herinnering’ ten volle verdiend heeft.

Dit artikel is geïnspireerd door het boek Jo Tollebeek e.a. (red.), België.

‘Een parcours van herinnering’ (Amsterdam/Bert Bakker, 2008). http://crdp.ac-amiens.fr/ historial/expo2003_1/exposition_ fiche_douaumont.htm

vat 73 

ONDERWIJS

Samen in zee van de redactie

[ 32 ]

Zondagnamiddag, net de overgang gemaakt van wintertijd naar het zomeruur. Wind in de haren, een zacht lentezonnetje en op pad naar een lentefeest.

Meer dan 10 000 kinderen vieren dit jaar ergens in Vlaanderen een vrijzinnig humanistisch groeifeest!

D

aar sta je dan als genodigde op een feest met allemaal lachende gezichten. De spanning valt te snijden, de verwachtingen van de toeschouwers zijn hoog. Van kleine uk tot flukse grootouder. Van op afstand observeer ik het hele gebeuren. Er hangt een gezellige sfeer in de mooie en statige zaal AthenA. Geschiedenis werd hier geschreven, massa’s jonge mensen werden hier gevormd tot kritische burgers.

Het drama, de ruïne die de brand achterliet, is nog zichtbaar. De muren zijn doordrenkt van verhalen die in AthenA’s schoot ontstaan zijn. Dit roemrijke verleden is nu het decor voor de kunst, de wetenschap en het vrije woord. De indrukwekkende allure van het interieur dat verwoesting transformeerde tot een esthetisch hoogstandje, de vele geschiedenissen die er plaatsvonden en bovenal de kunst van wereldniveau die je er kan bezichtigen, maken van Zaal AthenA een must-see.

Hoogtepunt is het werk ‘München’, van Luc Tuymans.

Vandaag is deze zaal het decor voor het lentefeest van Antwerpencentrum en dit voor de tweede dag op rij. Het grote succes en inschrijvingen van de vele feestelingen en deelnemers waren een reden om het feest uit te breiden.

Een wereld van feesten dus, op maat

van de kinderen. We worden ondergedompeld in een verhaal van vissen, dolfijnen en een eenzame zeester die een vriendje zoekt. Ieder kind komt in de schijnwerper en krijgt de gepaste en individuele aandacht. Via muziek, beeld en de juiste woorden worden we meegenomen in deze mini-musical.

Het spektakel kent z’n hoogtepunt met een knotsgek optreden van Knubbe, de mascotte van de cursus zedenleer. Na de warme woorden en het applaus aan het adres van de jonge feestvierders worden cadeautjes uitgedeeld.

Een fijne receptie met aangepaste hapjes en drankjes maken van dit groeifeest voor iedereen een geslaagd en onvergetelijk feest.

Tot slot ….

E E N BE DE N KI N G E N BE DA N KI N G ! ! !

Een feest dat gedragen wordt door vrijwilligers en leerkrachten NCZ kan alleen maar slagen in een sfeer van vriendschap en samenhorigheid. Een groepje mensen die door “samenwerking” en “solidariteit” er het beste van maken voor anderen.

Want een veelvoud van talenten hebben al deze mensen gebruikt.

Van fantastische performers en IT technici tot creatieve duizendpoten.

Van de huisdirigent, tot de administratieve superwoman, de allesoverziende dame, Knubbe en de eigen costumières, spelletjesteam, vervoerdames, ophaaldames, decoratrices, enz… Wat meer kan een mens verlangen op een zonnige zondag in maart.

Merci F E E S T ???

De eerste stap naar zelfstandigheid zet een kind wanneer de navelstreng met z’n moeder wordt doorgeknipt. Een moeder die haar baby baart, moet het meteen al een beetje loslaten. Dat proces gaat eigenlijk aan één stuk door tot het kind volwassenen is en definitief het huis uitgaat. Zowat alle volkeren zetten de overgangen die een kind op weg naar volwassenheid doormaakt, ritueel in de verf. (Rituelen vandaag, Carla Rosseel) Stapje voor stapje op je eigen benen leren staan. Jezelf en de anderen om je heen ontdekken. Nieuwe dingen leren. Je blik op de wereld verruimen.

Je eigen weg zoeken. Ontdekken waarin je goed bent. Je eigen keuzes leren maken. Zelf beslissingen leren nemen. Verantwoordelijkheid leren dragen. Je dromen realiseren. En dit alles in veilige en liefdevolle omgeving. Zo, willen we onze kinderen laten opgroeien tot fijne autonoom denkende en handelende jongeren.

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 33 ]

Jonge mensen die met respect en verantwoordelijkheidszin, op een verdraagzame en rechtvaardige manier, zich willen engageren om mee te bouwen aan een humane wereld.

We hopen dat ze er allemaal iets moois van maken, ieder op zijn eigen manier en ieder met zijn eigen talenten. Groeien naar volwassenheid, het is een lange en moeilijke weg, een weg vol hindernissen. Daarom is het goed dat we kinderen kunnen laten ervaren dat ze er niet alleen voor staan. Dat we hen steunen en aanmoedigen op hun nog lange weg naar volwassenheid. Dat we er voor hen zijn als ze ons nodig hebben. Dat ze op ons kunnen rekenen. Om al deze redenen is het goed en zinvol om op bepaalde tijdstippen in deze evolutie een bezinnings- en feestmoment in te lassen. Om even stil te staan, terug te blikken en naar de toekomst te kijken.

Lentefeest / Feest Vrijzinnige Jeugd 7 en 12 jaar zijn in onze cultuur zo’n tijdstippen om even bij stil te staan en kinderen in de kijker te plaatsen.

Als je 7 wordt ga je naar de eerste klas en leer je heleboel nieuwe vaardigheden. Je venster op de wereld wordt een stukje groter. Je gaat voor het eerst naar de zedenleerklas. Je krijgt zelfs al “grote mensentanden”. Je bent nu geen kleuter meer! Rond 12 jaar weet je al een beetje wie je bent en wat je wilt, anderzijds is er nog veel te leren. Je trekt je kinderschoenen uit om puber te worden. Je verlaat de lagere school.

Neemt afscheid van een vertrouwde omgeving. Je wereld wordt weldra opnieuw een stukje groter.

Overal in Vlaanderen worden er, door HVV-afdelingen en Comités FVJ, samen met de leerkrachten NCZ, ideeën uitgewerkt om “hun” Lentefeest en /of Feest Vrijzinnige

Jeugd ieder jaar opnieuw uit te bouwen tot een onvergetelijke gebeurtenis voor de 7- en 12-jarige vrijzinnige jongeren en hun ouders.

Iedereen vult deze feesten in volgens eigen visie en inzichten.

Wanneer men erin slaagt deze feesten op een eigentijdse, zinvolle en kindvriendelijke manier in te vullen is dit niet enkel voor de kinderen en hun ouders een bijzonder rijke ervaring, maar bovendien laat men op deze manier vaak ook heel wat grootouders, familieleden en vrienden, die niet vertrouwd zijn met deze feesten, ervaren dat ook vrijzinnigen op een zinvolle manier betekenis en inhoud geven aan overgangsmomenten in het leven van jongeren. Laat men hen kennismaken met het vrijzinnig humanistisch gedachtegoed.

[ 34 ]

vat 73 

Christophe Busch

L AUREAAT VAN DE

dwaallicht Prijs 2018 Het vrijzinnig platform hoger onderwijs antwerpen reikt dit jaar de tweejaarlijkse Dwaallicht Prijs uit aan Christophe Busch.

uitstraling van het vrijzinnig gedachtegoed in het algemeen en het vrije denken in het bijzonder.

Vrijzinnig Platform Hoger Onderwijs Antwerpen Het Vrijzinnig Platvorm Platform Hoger Onderwijs Antwerpen wordt gevormd door een aantal personeelsleden die, o.a. met de steun van de Vrijzinnige Dienst van de Universiteit Antwerpen, binnen het hoger onderwijs in Antwerpen impuls willen geven aan het vrijzinnig gedachtegoed in het algemeen en het vrije denken in het bijzonder.

De Dwaallicht Prijs Het Platform reikt tweejaarlijks een prijs uit, genaamd ‘Dwaallicht Prijs’, met een knipoog naar de gelijknamige roman van de Antwerpse schrijver Willem Elsschot, alumnus van het Antwerps Hoger Onderwijs (Hooger Handelsgesticht, voorloper van de Rijkshandelshogeschool). In deze roman vinden verschillende culturen mekaar in een gezamenlijk humanisme.

De Dwaallicht Prijs wordt toegekend aan een persoon, een groep personen of een vereniging die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor de

De Dwaallicht Prijs is een symbolische prijs onder de vorm van een bronzen beeld van de hand van Winke Besard (1979), alumnus van de Koninklijke Academie van Schone Kunsten van de AP (Artesis-Plantijn) Hogeschool Antwerpen.

De Laureaat en de uitreiking Voor het jaar 2018 wordt de Dwaallicht Prijs toegekend aan Christophe Busch, algemeen directeur van het Holocaust-en Mensenrechtenmuseum Kazerne Dossin en expert dadergedrag bij collectief geweld. Hij is bestuurslid van het Vredescentrum Antwerpen en voorzitter van de expertengroep radicalisering van het departement onderwijs.

De uitreiking gaat door op 21 juni 2018, te 19:30u, tijdens de viering van de Internationale Dag van het Humanisme, ingericht door het Vrijzinnig Antwerps Trefpunt – Out of a Box – in De Burburestraat 11 te 2000 Antwerpen De laudatio voor Christophe Busch wordt uitgesproken door rector Herman Van Goethem (Uantwerpen en Kazerne Dossin).

Steuncomité Te dezer gelegenheid wordt tevens een Steuncomité Dwaallicht Prijs 2018 opgericht. Uw toetreding, gekoppeld aan een bescheiden financiële bijdrage, kan eveneens ertoe bijdragen dat de Dwaallicht Prijs een begrip wordt in de vrijzinnige wereld en daarbuiten. De ontvangen steungelden worden overgemaakt aan Kazerne Dossin, als bijdrage voor collectiebeheer en wetenschappelijk historisch onderzoek, publicaties, educatieve programma’s en tijdelijke tentoonstellingen.

Geen profeet kan er bezwaar tegen hebben dat de mens alvast op aarde gelukkig wordt...

Meer informatie over de Dwaallicht Prijs en het Steuncomité op: https:// dwaallichtprijs.wordpress.com/ uitnodiging-dwaallicht-prijs-2018/

vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 35 ]

Wij zijn er voor jou!

Bij deMens.nu staat de mens centraal. Mensen hebben mensen nodig. En mensen willen verbonden zijn met elkaar. Daarom vind je overal in Vlaanderen en Brussel een huisvandeMens in je buurt.

In een huisvandeMens kan je terecht voor: Informatie Bij ons vind je informatie over levensbeschouwelijke onderwerpen, over het vrijzinnig humanisme en zijn waarden, en over ethische en maatschappelijke thema’s zoals euthanasie, abortus, mensenrechten …

Vrijzinnig humanistische plechtigheden Wil je graag stilstaan bij een belangrijke gebeurtenis in je leven?

Wij helpen je bij de organisatie van een vrijzinnig humanistische plechtigheid bij een geboorte of adoptie, een huwelijk of relatieviering, een overlijden of afscheid …

Gesprekken Bij ons kan je terecht voor gesprekken omtrent levensvragen en zelfbeschikking, levensbeschouwing en zingeving.

Waardig levenseinde Wij bieden informatie over euthanasie, patiëntenrechten, palliatieve zorg … en helpen je met het opstellen van een wilsverklaring.

Gemeenschapsvorming Een huisvandeMens werkt als vrijzinnig humanistische draaischijf en geeft ondersteuning aan onze lidverenigingen. In een huisvandeMens vind je informatie over initiatieven en activiteiten van de lokale vrijzinnig humanistische verenigingen en ontmoetingscentra.

Vrijwilligerswerk Heb je zin om het vrijzinnig humanistische netwerk te versterken?

Vrijwilligers zijn bij ons meer dan welkom. Wij zorgen voor begeleiding en geven je alle kansen. Zo kan je onder meer plechtigheden verzorgen of meewerken aan gemeenschapsvormende activiteiten.

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw

deMens.nu vertegenwoordigt Nederlandstalige vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen en Brussel

deMens.nu Magazine Zoomt in op mensen en maatschappelijke tendensen vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief. Verschijnt viermaal per jaar.

Gratis proefnummer of gratis abonnement?

Mail naar info@deMens.nu Of schrijf naar deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Of telefoneer naar 02 735 81 92

“De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen maar niet ieders hebzucht” [ Mahatma Gandhi ]

out of a

box

V r i j z i n n i g A n t w e r p s T r e f p u n t

tweemaandelijks tijdschrift van vzw Vrijzinnig Antwerps Trefpunt vzw VAT, De Burburestraar 11, 2000 Antwerpen www.vrijzinnigantwerpstrefpunt.com vrijzinnigantwerpstrefpunt@gmail.com