Większość ludzi jest w stanie założyć się, że potrafi bezproblemowo kontrolować swoje zachowanie. Czyżby? Planujemy wcześniej co zrobimy i jak to zrealizujemy, ale co nam z tego wychodzi? Jeżeli nasz plan nie wypali, zastanawiamy się dlaczego tak się stało. Przecież wszystko było zapięte na ostatni guzik! Gdzie popełniliśmy błąd? Na etapie planowania, a może realizacji?
TEKST: BARBARA KLASIKPRZYCHODZEŃ, właścicielka ośrodka szkoleniowego „Piesełkowo” www.facebook.com/Pieselkowo/
Co jest przyczyną tego, że bardzo często poddajemy się, gdy realizacja celu jest długoterminowa? I co to jest ta odroczona gratyfikacja? W uproszczeniu oznacza powstrzymanie się przed natychmiastową nagrodą, dla zdobycia większej nagrody w przyszłości. Znasz to uczucie, gdy nagle widzisz rzecz, którą musisz natychmiast kupić? Źrenice robią się większe, a do naszego mózgu z prędkością światła płynie impuls. Impuls, który mówi – to jest to czego potrzebujesz! I możesz mieć to teraz! Nie ma mowy o jakiejkolwiek
samokontroli. W tym samym duchu wychowujemy nasze psy. Od momentu kiedy trafiają w nasze ręce otaczamy je fantazyjnymi zabawkami. Wydającymi dźwięki i święcącymi we wszystkich kolorach tęczy. Psiaki muszą mieć najlepsze gadżety. Najlepsze obroże i smycze, oryginalne maty do wylizywania, kongi. Rzeczy, z którymi zwykle nic się nie dzieje. Po co więc je kupujemy? Często w ten sposób rekompensujemy naszym psiakom brak obecności i wie-
czny deficyt czasu. Jednak po kilku miesiącach, gdy nasz słodki psi przedszkolak staje się roszczeniowym nastolatkiem orientujemy się, że lista potrzeb do spełnienia jest zbyt długa, lub wymagająca. Czasami brak nam możliwości w zapewnieniu wszystkich oczekiwanych rozrywek. A tu zbuntowany psi nastolatek ani myśli ustąpić! To właśnie efekt braku kształtowania u szczeniaka samokontroli, na przykład poprzez odroczone gratyfikacje.
Jak ćwiczyć z psem samokontrolę? Nawet jeśli Twoja babcia nie miała tytułu magistra psychologii, mówiąc Ci – jak zjesz warzywa to dostaniesz deser, stosowała naukowe metody. Otóż jej rada była oparta na zasadzie Premacka. Zaproponowana przez psychologa Davida Premacka zasada mówi, że zachowania o wysokim prawdopodobieństwie, takie jak jedzenie deseru, wzmacniają zachowania o niskim prawdopodobieństwie, takie jak jedzenie warzyw. Przełóżmy to na psi język. Jak wykorzystać zasadę Premacka w szkoleniu psów? Rzeczy, które pies częściej robi (bo lubi) - na przykład przynoszenie piłki można wykorzystać do nagrodzenia go
za robienie tego, co robi rzadziej. Na przykład przychodzenie na wezwanie. To z kolei sprawia, że mniej prawdopodobne zachowania częściej wystąpią w przyszłości. Czyli pies chętniej będzie przychodził na wezwanie. A o to właśnie nam chodzi. W myśl zasady Premacka - przyjemność przed wykonaniem zadania czyni zadanie karą, przyjemność po wykonaniu zadania czyni je czynnością zyskowną. Jest mnóstwo rzeczy, których pragnie Twój psi towarzysz. Może to być spacer, zabawa z innymi psami lub pogoń za piłką. Spróbuj pomyśleć o tych rzeczach jako o tym, czego chce w życiu najbardziej. Zamiast traktować szkolenie jako sposób na powstrzymanie psa przed dostaniem tego, czego chce, sprytnie to
wykorzystaj. Naucz swojego psa, że może mieć to, czego chce, jeśli najpierw da ci to, czego Ty chcesz. Uruchom swoją wyobraźnię i kreatywność. Pomyśl o wszystkich sposobach, dzięki którym Twój pies będzie robił to, co chcesz, aby mieć szansę na zrobienie tego, czego on chce. Pozwól zasadzie Premacka zadziałać. Z czasem zachowania o niskim prawdopodobieństwie, takie jak cierpliwe siedzenie, spokojne chodzenie lub przychodzenie na wezwanie, staną się zachowaniami wysokiego prawdopodobieństwa. Ponieważ twój pies nauczy się kojarzyć je z rzeczami, które kocha. Także przygotuj się. Wkrótce Twój pies będzie chciał swoich „warzyw” tak samo, jak swojego „deseru”.
5 przykładów jak stosować zasadę Premacka w szkoleniu psów 1.
Nie chcesz, by Twój pies wybiegał przez drzwi bez zaproszenia. Pokaż mu, że jeśli usiądzie i poczeka na pozwolenie, to pozwolisz mu przejść. Przekonasz się z czasem, że potrafi wykonać mniej prawdopodobne zachowanie. Będzie siedział cierpliwie, aby mieć szansę na wykonanie bardziej prawdopodobnego zachowania, jakim jest przejście przez drzwi.
2.
Twój pies bardziej lubi gonić piłkę niż ją przynosić. Jednak przy wystarczającej liczbie powtórzeń zorientuje się, że aby ponownie rzucić piłkę (czego naprawdę chce), musi Ci ją dać. Jeśli wykona mniej prawdopodobne zachowanie – odda Ci piłkę, może się oddać bardziej prawdopodobnemu zachowaniu, czyli gonieniu jej. Założę się, że nie minie wcale dużo czasu, zanim entuzjastycznie zacznie Ci podawać piłkę. Tak więc pierwszym krokiem do wykorzystania zasady Premacka jest namierzenie tego, co naprawdę chce robić Twój pies. Wybadaj, jak ocenia wartość wszystkich dostępnych opcji. Musisz znać ich wartość żeby dobić targu podczas treningu.
3.
Chcesz nauczyć psa chodzenia na luźnej smyczy. On jednak bardziej chce wąchać krzewy. Chce biec do najbliższego hydrantu przeciwpożarowego lub przywitać się z innymi psami. Wszystko jest bardziej atrakcyjne, niż spokojne spacerowanie u Twego boku. Użyj zachowań, które pies chce robić, aby nagrodzić jego chodzenie na luźnej smyczy – czyli to, czego Ty chcesz. Zamiast nigdy nie pozwalać swojemu psu na wąchanie lub przywitanie się z innymi psami, uzależnij te czynności od luźno zwisającej smyczy. Na początku tylko na kilka kroków, a następnie puść psa, aby obwąchał lub przywitał się. Gdy zacznie to rozumieć, możesz próbować chodzenia na luźnej smyczy na coraz dłuższe odległości. Aż w końcu ominiesz niektóre z psich rozrywek bez zatrzymywania się.
4.
W szkoleniu psa, aby przychodził na wezwanie, również może z powodzeniem wykorzystywać zasadę Premacka. Pamiętaj jednak, by podczas tego typu treningu nie odrywać psa od czegoś co bardzo lubi. Na przykład pozwalasz psu, by bawił się z innymi psami na zew-
nątrz, a potem go przywołujesz. Pies przychodzi a Ty zamykasz drzwi i zatrzymujesz go w domu. Co się stało? Tak naprawdę pies został ukarany za przyjście na wezwanie - przynajmniej z jego punktu widzenia. To samo dotyczy sytuacji, gdy wołasz psa, a następnie robisz coś, co uważa za nieprzyjemne. Na przykład wkładasz go do kąpieli lub obcinasz mu paznokcie. Czy myślisz, że przyjdzie, gdy następnym razem będziesz go przyzywać?
5.
Ale co, jeśli zawołasz swojego psa, odrywając go od czegoś co lubi, tylko po to, by od razu mógł do tego wrócić? To jest wykorzystanie zasady Premack. Poproś psa, aby przyszedł, a kiedy to zrobi, nagrodź go pochwałą, poczęstunkiem, zabawką itp. Następnie zwolnij go, aby wrócił do tego, co robił w pierwszej kolejności. Twój pies to inteligenta bestia. Szybko zda sobie sprawę, że robienie tego, co chcesz przerwanie zabawy i przychodzenie do ciebie, oznacza, że nie tylko otrzyma nagrodę, gdy do ciebie przyjdzie. Otrzyma także drugą nagrodę, gdy pozwolisz mu wrócić do jego zabawy.
N I E Z W Y KŁ E PA SJ E
36
PUPIL 1(21)/2021
NIEZWYKŁE PASJE
1(21)/2021
PUPIL
37
N I E Z W Y KŁ E PA SJ E
38
PUPIL 1(21)/2021