Poradnik ABC 5/2016

2016 6

● Zasobniki ● Wentylacja

kuchenna ● Zawory mieszające ● Ogrzewanie ścienne ● Kamery inspekcyjne ● Kominy ● Lutowanie ● Szkolenia

nr 52016

Spis treści Komfort z buforem - 4 Stiebel Eltron - 7 Oventrop - 8 Wolf - 10 De Dietrich - 12 Nowe zawory mieszające - 13

Spis treści

Filtr do anemostatu - 14 Rura wytrzymała - 15 Wentylacja w kuchni - 18 Instalacja bez wykopu - 20 Ciepła ściana - 22 Lutowanie aluminium - 24 Straty w kanale - 26 Inspekcja w rurociągu - 28 Spaliny w kaskadzie - 30 Spoina w saunie - 32

ISSN 1505 - 8336

Szkolenia - 35

nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Komfort z buforem

ABC magazynowania ciepłej wody

Dawid Pantera Oficjalnie do magazynowania wody rozróżnia się podgrzewacze i zasobniki. Te pierwsze posiadają zintegrowany wymiennik ciepła w postaci wężownicy - jednej lub więcej. Gorąca woda kotłowa przepływa przez wężownicę oddając ciepło do otoczenia, które stanowi woda użytkowa. Pojemność podgrzewacza powinno dobrać się do konkretnej instalacji i zapotrzebowania - w doborze odpowiedniej pojemności podgrzewacza dużym ułatwieniem jest tzw. współczynnik mocy NL. Jest to wartość podawana dla konkretnej pojemności podgrzewacza oraz dla konkretnej mocy kotła z nim współpracującego i, najprościej rzecz ujmując, określa, ile osób może komfortowo korzystać z wody użytkowej. Dla wyznaczenia współczynnika potrzebne są następujące informacje: ilość osób korzystających z wody

4

użytkowej i wyposażenie domu (zlew, natrysk, wanna, umywalka) - podajemy tylko te urządzenia, z których możliwy jest jednoczesny pobór wody (np. są dwie łazienki i każda wyposażona w wannę, to należy je obie uwzględnić - jeżeli jest jedna łazienka z wanną i natryskiem, to ujmujemy tylko wannę jako urządzenie o wyższym zapotrzebowaniu i współczynniku). Dla przykładu wartość współczynnika NL = 1 oznacza zapewnienie komfortu dla 3,5 osoby (referencyjna rodzina) przy założeniu, że wyposażenie domu stanowi wanna o pojemności około 140 litrów. Przykład w drugą stronę: rodzina 4-osobowa, wyposażenie domu to wanna o pojemności 140 litrów, prysznic (nie deszczownica), umywalka mała oraz zlew kuchenny. Po obliczeniu otrzymujemy współczynnik NL = 2,15, co oznacza, że dobrany podgrzewacz powinien we współpracy z kotłem zapewnić co najmniej taką wartość. Dla podanego przykładu odpowiedni byłby zestaw kotła o mocy 16 kW i podgrzewacza o pojemności 200 litrów lub kotła o mocy 24 kW i podgrzewacza o pojemności 160 litrów. Poniżej podaję wzór oraz tabelę przeliczeniową: Nl = A * Z/(3,5 * 5820) [Wh] A - ilość osób korzystających z punktów poboru wody, Z - maksymalne zapotrzebowanie chwilowe z punktów poboru wody (suma każdego punktu) [Wh].

Podgrzewacze wody to nie tylko zbiorniki z wężownicą - na rynku dostępne są także podgrzewacze płaszczyznowe - w przekroju ich budowa to zbiornik w zbiorniku. Zewnętrzny płaszcz stanowi woda grzewcza, a wewnątrz magazynowana jest woda użytkowa.

www.instalator.pl

nr 52016

www.instalator.pl

(ponad 18 dH) wymiennik woda/woda może szybko wymagać czyszczenia.

Kiedy takie rozwiązanie jest rozsądne?

Urządzenia kompaktowe ze zintegrowanymi zasobnikami proponuje się przede wszystkim do domków jednorodzinnych, gdzie występuje niewielkie zapotrzebowanie na wodę użytkową, ale punkty poboru wody są oddalone od kotła, a ich sumaryczny strumień przepływu przekracza możliwości kotła dwufunkcyjnego.

Rozwiązania z zasobnikami w wersji makro stosuje się w budynkach wielorodzinnych lub blokach mieszkalnych. Na schemacie przedstawiono ładowania wody użytkowej, gdzie źródłem ciepła jest pompa ciepła. W przypadku takiego urządzenia system ładowania jest najczęściej jedynym słusznym rozwiązaniem ogrzewania wody użytkowej - i to właśnie dzięki dużej możliwości odbiorowej ciepła.

Powyższe informacje dotyczą instalacji kotłowych, gdy paliwem jest gaz lub olej, a więc takich instalacji, gdzie można mówić o pracy automatycznej. Gdy system grzewczy oparty jest o kocioł stałopalny, z reguły woda ogrzewana jest w zasobniku albo decentralnie (początek artykułu). Instalacje użytkowane czasowo wyposaża się również w pojemnościowe podgrzewacze elektryczne wody użytkowej. Słowo podgrzewacz jest jak najbardziej na miejscu, ponieważ zbiornik wyposażony jest w grzałkę elektryczną, a więc we własny wymiennik ciepła. Pojemność i moc grzałki zależna jest od zapotrzebowania wody. Na rynku dostępne są modele o pojemnościach od kilku litrów po 150 litrów i więcej, z grzałkami o mocach z reguły nie większych jak 6 kW. Elektryczne podgrzewacze pojemnościowe to produkty do budynków okresowo zamieszkiwanych, bez centralnego ogrzewania, bez gazu czy oleju. Gwarantują duże wydatki wody ciepłej, jednak do pracy potrzebują energii elektrycznej (230 lub 400 V).

5

ABC magazynowania ciepłej wody

Podgrzewacze takie charakteryzują się niewielką stratą postojową i dużym wydatkiem wody użytkowej. Podgrzewacz płaszczyznowy o tej samej pojemności co wężownicowy gwarantuje nawet o 1/3 większą wydajność stałą. Od strony instalacyjnej warto zaznaczyć, że takie podgrzewacze podłącza się odwrotnie jak wężownicowy, a więc zasilanie wodą grzewczą od dołu, a powrót wody grzewczej od góry.

Zbiorniki bez zintegrowanego wymiennika ciepła noszą nazwę zasobników wody użytkowej. Ładownie wody użytkowej odbywa się poprzez osobny obieg wodny i dodatkowy wymiennik woda/woda. Rozwiązanie z założenia droższe, ale gwarantujące niemal dowolne ilości wody użytkowej i co najważniejsze - bardzo duże wydatki chwilowe. Zasobniki są bardzo często standardowym wyposażeniem kotłów kompaktowych. Urządzenia kompaktowe, jak sama nazwa wskazuje, mają charakteryzować się niewielkimi rozmiarami i przy okazji gwarantować duże wydatki wody użytkowej. Zasada ogrzewania wody użytkowej jest niemal identyczna jak w przypadku kotła dwufunkcyjnego (występuje wymiennik woda/woda) z tą różnicą, że tu woda użytkowa jest magazynowana. Mimo niewielkiej pojemności gwarantują one całkiem spore wydajności. Nawet w momencie zupełnie zimnego zasobnika zapewniają wodę o wymaganej temperaturze, a dla podniesienia komfortu korzystania z wody pozwalają na montaż cyrkulacji. Szczególnie w tych instalacjach należy zwracać uwagę na twardość wody, ponieważ w przypadku wody twardej

ABC Magazynu Instalatora

ABC magazynowania ciepłej wody

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Kończąc temat magazynowania wody w podgrzewaczach czy zasobnikach, warto dodać, że tylko w momencie magazynowania możemy rozważać montaż kolektorów słonecznych. Instalacja solarna, aby miała sens, musi pracować, a to oznacza, że musi „zrzucać” ciepło z dachu do wody użytkowej - magazynowanej, rzecz jasna, w podgrzewaczu lub zasobniku. Jeżeli chcemy skorzystać z wielu źródeł ciepła - kocioł, kominek, instalacja solarna - również jedynym słusznym rozwiązaniem jest magazynowanie wody użytkowej.

W przypadku wielu źródeł ciepła musimy skłaniać się ku pogrzewaczom biwalentnym, a więc z dwoma zabudowanymi wężownicami. Górna wężownica przygotowana jest pod kocioł i jest z reguły mniejsza, dlatego że kocioł pracuje na wyższych parametrach temperaturowych, podczas gdy np. układ solarny wpięty w dolną wężownicę pracuje na temperaturach znacznie niższych. Przy dobieraniu podgrzewacza pod pompę ciepła należy bardzo dokładnie sprawdzić moce odbiorowe wężownic i sprawdzić wytyczne producenta - najczęściej dla pompy ciepła dopiero dwie wężownice spięte szeregowo gwarantują wystarczającą powierzchnię wymiany ciepła i moc.

Zbiorniki multiwaletne zwane są inaczej zbiornikami kombinowanymi. Można je śmiało określić mianem podgrzewaczy, ponieważ posiadają zabudowane w sobie wymienniki ciepła. Co w nich takiego wyjątkowego i gdzie znajdą zastosowanie?

Dwa dostępne na rynku rodzaje tych zbiorników pozwalają na ogrzewanie wody użytkowej i jednoczesne buforowanie wody grzewczej. Pierwszy z nich jest zbiornikiem o dużej pojemności (kilkaset litrów) i znajduje się w nim woda grzewcza. Przez całą wysokość zbiornika prowadzana jest karbowana rura, którą z kolei przepływa w momencie zapotrzebowania woda użyt-

6

kowa. Ogrzewanie wody następuje przepływowo i w związku z tym spotyka się tutaj te same ograniczenia. Wydatek wody jest niewielki - z reguły nie większy niż 11 litrów/min. Można więc zapytać - to jaka jest tego zaleta? Otóż mając tak duży zbiornik wody grzewczej, możemy do niego wpiąć bez większych komplikacji kilka źródeł ciepła - kocioł, kominek, instalację solarną. Zbiornik zachowa się jak gigantyczne sprzęgło hydrauliczne. Drugim typem zbiornika muliwalentnego jest tzw. zbiornik w zbiorniku - jak sama nazwa wskazuje układ dwóch zbiorników, z czego zewnętrzny magazynuje wodę grzewczą, a wewnętrzny wodę użytkową. Jest to większa wersja pogrzewaczy płaszczowych - małe straty postojowe i duże wydatki wody, a przy okazji możliwość integracji wielu źródeł ciepła.

Dla osób posiadających bądź rozważających zakup pojemnościowych lub przepływowych podgrzewaczy elektrycznych albo posiadających kotły na paliwa stałe ciekawym rozwiązaniem może być pompa ciepła.

Brzmi dość dziwnie, ale już tłumaczę. Na rynku dostępne są pompy ciepła powietrze/woda o mocy czajnika - a więc na poziomie 1,5 kW. Ciepło odbierane jest z powietrza w otoczeniu pompy lub z innych pomieszczeń (konieczne prowadzenie kanałów) i wyrzucane jest na zewnątrz budynku. Moc grzewcza takiej pompy na poziomie 1,5 kW pozwala na wolne, ale tanie ogrzewanie dużej ilości wody. Najczęściej urządzenia mają zintegrowane zbiorniki wody użytkowej o pojemnościach kilkuset litrów, co gwarantuje, że wody jest pod dostatkiem dla typowej rodziny. Zintegrowana grzałka, może w razie czego pomóc i zwiększyć moc grzewczą urządzenia lub po prostu wygrzać zbiornik antybakteryjnie.

Dawid Pantera

www.instalator.pl

nr 52016

ABC Magazynu Instalatora

Stiebel Eltron wyposażony jest w sygnalizacyjną anodę ochronną, termometr, temperaturowy ogranicznik bezpieczeństwa oraz automatyczne zabezpieczenie mrozoochronne. Kołnierz grzejny o mocy od 6 do 18 kW posiada pojedynczo wymienialne miedziane elementy grzejne. Zbiornik posiada bezstopniową regulację temperatury w zakresie od 35 do 82°C. Stojące, ciśnieniowe ogrzewacze wody użytkowej SB…S są uniwersalnymi urządzeniami.

Ogrzewacz, w zależności od wymagań, jest odpowiednio doposażany przez instalatora - w górnej części zasobnika jest przyłącze do wkręcenia grzałki elektrycznej typ BGC, w dolnej części jest możliwość wyposażenia jednego lub obu otworów kołnierzowych w wymiennik ciepła WTW i/lub elektryczny kołnierz grzejny (FCR), a także kołnierz zaślepiający. Zbiornik wykonany jest ze stali i pokryty od wewnątrz specjalną emalią. Sygnalizacyjna anoda ochronna posiada wskaźnik zużycia. W ofercie jest również seria ciśnieniowych ogrzewaczy wody użytkowej SB...AC o poj. 600 i 1000 l.

ekspert Marek Bosiacki Stiebel Eltron Polska Sp. z o. o. www.stiebel-eltron.pl

www.instalator.pl

Marek Bosiacki

☎ 602 732 137 @ bosiacki@stiebel-eltron.pl

7

ABC zasobników i buforów

Stojące pojemnościowe ogrzewacze wody z serii SHW...S wyposażone są w zbiorniki o poj. 200, 300 oraz 400 l i zaopatrują w wodę kilka punktów poboru. Ogrzewacz wykonany jest ze stali, emaliowany od środka warstwą specjalnej emalii anticor®, która zabezpiecza go przed korozją. Dodatkowo zbiornik wyposażony jest w anodę ochronną. Kołnierz grzejny, o mocy 2 - 6 kW, przystosowany jest do dwulub jednotaryfowej eksploatacji - w komplecie ze stycznikiem, przełącznikiem mocy, przyciskiem szybkiego nagrzewania. Regulator temperatury w połączeniu z ogranicznikiem temperatury bezpieczeństwa zapewnia odłączanie kołnierza grzejnego na wszystkich biegunach. Model SHW...WS dodatkowo posiada wbudowaną wężownicę, która umożliwia podłączenie dodatkowego źródła ciepła oraz regulatora temperatury do sterowania pompą obiegową ładowania zasobnika.

Stojący pojemnościowy ogrzewacz wody z serii SHO jest idealnym urządzeniem do zaopatrywania kilku wielu punktów poboru wody. Dostępny jest w dwóch wariantach: o poj. 600 i 1000 l. Zbiornik wykonany jest ze stali i emaliowany od wewnątrz. Seryjnie

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC zasobników i buforów

Oventrop Komfort jest odczuciem subiektywnym. Jednym wystarczy ciepło, inni potrzebują jeszcze co najmniej stałej dostępności ciepłej wody na własny użytek.

Niektórzy zadowolą się dopiero wtedy, kiedy oprócz ciepła instalacja zapewni im chłodzenie w upalne dni. Tekst dedykowany jest jednak tym, którzy nie ograniczają się do fizjologicznego odczucia komfortu i poszukają harmonii w obu wymiarach: fizycznym i psychicznym. Dobre samopoczucie inwestora budującego dom i wyposażającego go w instalację grzewczą będzie po jego zasiedleniu mocno zależeć od tego, czy będzie ona: sprawna, bezpieczna, przyjemna, estetyczna, ekonomiczna i przyjazna środowisku.

Jak wygląda instalacja spełniająca wymienione oczekiwania świadomego inwestora?

Przede wszystkim wykorzystuje ciepło z różnych źródeł w sposób czynny (pozyskując je i magazynując) i bierny (reagując zmniejszeniem mocy na dodatkowe zyski ciepła w ogrzewanych pomieszczeniach). Nowoczesna instalacja odbierze i zmagazynuje w buforze

8

energię słoneczną wychwyconą przez kolektory i przejmie nadwyżkę ciepła z kominka z płaszczem wodnym. W razie potrzeby można ją zawsze zasilić z kotła, z pompy ciepła, grzałki elektrycznej i z dowolnych innych źródeł. Zastosowanie bufora podnosi sprawność każdego z urządzeń do niego podłączonych!

Centrala grzewcza odda ciepło na potrzeby ogrzewania i ciepłej wody w ilości i w czasie określonym przez użytkownika instalacji.

Dzięki zastosowaniu samoczynnych regulatorów automatycznie ograniczy zużycie energii w chwili, kiedy w pomieszczeniach pojawią się dodatkowe zyski ciepła (związane np. z nasłonecznieniem, obecnością większej liczby osób, rozpalonym kominkiem, żelazkiem itp.). Zagrzeje wodę do mycia do odpowiedniej temperatury i tylko w takiej ilości, jaka będzie chwilowo zużyta.

Oventrop produkuje armaturę, która umożliwia wykonanie takiej instalacji na poziomie technicznym nieosiągalnym dla większości konkurentów na rynku. Sercem zoptymalizowanego pod względem efektywności układu jest wielozadaniowa centrala grzewcza „Regucor”. Jej podstawowym elementem jest bufor ciepła o pojemności 800 lub 1000 l. W skład urządzenia wchodzą również trzy precyzyjnie dobrane grupy armaturowo-pompowe służące do ładowania bufora i przekazania nagromadzonego ciepła do punktów odbioru: ● solarna grupa pompowa „Regusol L130” odbiera ciepło z kolektorów słonecznych i przekazuje je do czynnika grzewczego w buforze; ● moduł świeżej wody „Regumaq XH” służy do higienicznego podgrzewu wody

www.instalator.pl

nr 52016

czujników temperatury i wgranie z załączonej karty SD pasującego schematu instalacji. Dla uporządkowania zreasumujmy raz jeszcze podstawowe zalety centrali grzewczej „Regucor”: ● modułowa konstrukcja przeznaczona do stosowania w domach 1- lub 2-rodzinnych, nowo budowanych lub modernizowanych; ● optymalnie dobrane urządzenie do magazynowania i rozbioru ciepła; ● możliwość zastosowania alternatywnych źródeł energii; ● wszystkie przewody powrotne (z obiegów grzewczych i podgrzewacza wody) podłączono z uwzględnieniem warstwowego rozkładu temperatury w buforze. Zapewnia to stabilność warstwowania temperatury, istotną w instalacji ciepłej wody z cyrkulacją; ● podłączenie grup pompowych do najniższej warstwy bufora skutkuje najniższymi z możliwych stratami ciepła (praca w niskim przedziale temperatur); ● wysoka sprawność energetyczna; ● obniżenie nakładu pracy i kosztów związanych z wykonaniem instalacji dzięki wstępnie zmontowanym grupom pompowym, ukrytemu prowadzeniu rur i możliwości połączenia z instalacją na jednym poziomie; ● grupy pompowe w łupinach izolacyjnych spełniających wymogi przepisów o izolacyjności cieplnej.

ekspert Grzegorz Onyszczuk Oventrop Sp. z o.o. www.oventrop.pl

www.instalator.pl

Kazimierz Mróz

☎ 22 722 96 42 @

grzegorz.onyszczuk@oventrop.pl

9

ABC zasobników i buforów

użytkowej w trybie przepływowym. Wydatek do 25 l/min w zupełności zaspokoi potrzeby 4-osobowej rodziny. W przeciwieństwie do instalacji starego typu podgrzana woda nie jest magazynowana. Dzięki temu instalacja nie wymaga przegrzewu dezynfekcyjnego, który zapobiega rozwojowi zagrażających zdrowiu drobnoustrojów. ● grupa pompowa „Regumat M-3 130” ze zintegrowanym mieszaczem 3-drogowym i napędem umożliwia podłączenie obiegu grzewczego (np. grzejników) i sterowanie temperaturą jego zasilania w zależności od temperatury zewnętrznej. Moduły centrali grzewczej transportowane są w osobnych kartonach. Nieuzbrojony bufor pasuje do normowych drzwi prowadzących do pomieszczenia kotłowni; montaż wszystkich elementów składających się na kompletne urządzenie jest nieskomplikowany i nie zabiera wiele czasu. Tę zaletę doceni bez wątpienia wykonawca instalacji. Do uruchomienia instalacji po zmontowaniu centrali wystarczy już tylko podłączenie go do rur instalacji kolektorów słonecznych oraz instalacji centralnego ogrzewania i wodnej. Podłączenia wykonane są z boku i od góry i nie ograniczają dostępu do urządzenia. Zintegrowany w obudowie grupy solarnej wielofunkcyjny sterownik elektroniczny może być użyty do regulacji wielu różnych parametrów w instalacji i w budynku.

Do jego uruchomienia wystarczy podłączenie odpowiednio rozlokowanych w instalacji

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC zasobników i buforów

Wolf Wybór kotła grzewczego do podgrzewania wody użytkowej może przysporzyć wielu kłopotów i nie lada dylematów.

Z jego zakupem wiąże się także konieczność zadbania o odpowiednie urządzenie - zasobnik do przygotowania c.w.u.

Dostępne na rynku zasobniki różnią się nie tylko konstrukcją, pojemnością, rodzajem wymiennika ciepła, kształtem, sposobem montażu i wieloma innymi cechami. Czasem trudno podjąć decyzję o wyborze mając do dyspozycji bardzo szeroką ofertę produktową i wybrać odpowiednie urządzenie. W niniejszym artykule opisujemy najbardziej popularne na rynku rozwiązania. ● Zasobniki wężownicowe - funkcjonalność w parze z łatwą obsługą.

Jednymi z najbardziej popularnych urządzeń pojemnościowych są zasobniki wężownicowe. Zasobniki te mogą występować z jedną wężownicą, dwiema - jako rozwiązanie stosowane w przypadku współpracy z kolektorami słonecznymi oraz dodatkowo mają możliwość zainstalowania grzałki elektrycznej.

Wężownica grzewcza to najczęściej rura gładka zwinięta w kształcie spirali.

W zależności od średnicy rury, ilości zwoi ma odpowiednią moc grzewczą. Zalety które wyróżniają zasobniki z wężownicą to m.in.: prosta budowa, możliwość współpracy z różnymi źródłami ciepła, dobra izolacja cieplna. Przykładem takiego urządzenia jest zasobnik CSW-120 firmy Wolf. To stojący zasobnik pojemnościowy, przeznaczony głównie do współpracy z wiszącymi

10

jednofunkcyjnymi kotłami ściennymi.

Górne przyłącza umożliwiają łatwy i prosty montaż - do wykorzystania również oryginalne przystosowane do kotłów firmy Wolf orurowania. Urządzenie o pojemności użytkowej 115 dm3, z wbudowanym przyłączem cyrkulacji, króćcem spustowym. Wszystkie jego wewnętrzne powierzchnie zostały pokryte podwójną warstwą emalii (zgodnie z DIN 4753). Dodatkowe zabezpieczenie przed korozją stanowi anoda magnezowa wewnątrz zbiornika, zamontowana na pokrywie rewizyjnej. Dodatkową zaletą zasobnika CSW-120 jest też możliwość zastosowania obudowy maskującej połączenia hydrauliczne pomiędzy kotłem i podgrzewaczem.

Jeśli zależy nam na krótkim czasie nagrzewania wody i wysokiej wydajności c.w.u., warto rozważyć zakup zasobnika SE-2 firmy Wolf. Bardzo dobre parametry techniczne tego urządzenia to zasługa m.in. wężownicy o dużej powierzchni wymiany ciepła. Zasobnik wyposażony jest w przyłącze dla dodatkowego ogrzewania elektrycznego a jego pojemność, w zależności od wersji, wynosi od 150 do 750 l. Do jego zalet należą łatwy dostęp do otworu rewizyjnego umożliwiający konserwację oraz izolacja ze sztywnej pianki poliuretanowej umieszczona pod osłoną zasobnika, która zapewnia skuteczną izolację termiczną i niewielkie straty ciepła. Warto też podkreślić, że wewnętrzna ściana zasobnika została zabezpieczona przed korozją po-

www.instalator.pl

nr 52016

czasowym, termostatowym a także jego łatwy transport, na który pozwala zdejmowana izolacja cieplna.

Innym urządzeniem tego typu, które zasługuje na uwagę, jest zasobnik buforowy BSH Wolf. W wersji podstawowej posiada on wbudowaną wężownicę grzejną z falistej rury ze stali szlachetnej do podgrzewania wody użytkowej i wspomagania układu centralnego ogrzewania, a wybrane modele wyposażone są też w drugą wężownicę.

Urządzenie występuje w pięciu wielkościach, od 500 do 2000 l. Na uwagę zasługują też zasobniki buforowe SPU-2/SPU2W firmy Wolf, współpracujące z dowolnym grzewczym układem kotłowym lub solarnym i występujące także w wersji z wężownicą. Zbiorniki te są w stanie współpracować z różnymi systemami grzewczymi np. z systemem, którego źródłem ciepła jest kocioł grzewczy oraz, w przypadku buforu z wężownicą, np. z system solarnym.

Niezależnie od tego na jaki zasobnik się zdecydujemy, warto przed jego zakupem poznać aktualną ofertę wiodących producentów. Na rynku dostępnych jest wiele urządzeń, a poświęcając czas na zapoznanie się z poszczególnymi propozycjami, będziemy w stanie wybrać taki zasobnik, który będzie najlepiej odpowiadał potrzebom inwestora.

ekspert Mariusz Frączek Wolf Technika Grzewcza Sp. z o.o. www.wolf-polska.pl

www.instalator.pl

Mariusz Frączek

☎ 22 160 51 16 @ m.fraczek@wolf-polska.pl

11

ABC zasobników i buforów

dwójną warstwą emalii oraz dodatkowo ochronną anodą magnezową. ● Zasobniki buforowe - rozwiązanie dla wymagających W przypadku kotłów bez możliwości regulacji mocy lub w sytuacji gdy instalacja bazuje na kilku źródłach ciepła, np. kolektorach słonecznych, istotne jest magazynowanie nagrzanej wody.

Pomocne w tym przypadku są zasobniki buforowe. Pojemność tych zasobników wynosi od 50 do nawet kilku tysięcy litrów. Oferowane przez firmę Wolf zasobniki buforowe występują o pojemnościach od 70 do 5000 l. Przykładem takich urządzeń są wielofunkcyjne zasobniki warstwowe BSP i BSP-W firmy Wolf, które są w stanie współpracować np. z kotłami gazowymi i olejowymi, kotłami na drewno i pelet, pompami ciepła, instalacjami solarnymi. Występują one w zależności od modelu i wersji z jedną lub kilkoma wężownicami. Zasobniki te zapewniają wyjątkowo optymalną pracę dla urządzeń grzewczych źródeł ciepła, pozwalając na maksymalne wykorzystanie energii.

Dzięki możliwości zamontowania komponentów hydraulicznych, takich jak moduł świeżej wody, grupy pompowe z mieszaczami czy też solarną grupę pompową bezpośrednio na zasobniku - rozwiązanie to ułatwia montaż oraz pozwala na zaoszczędzenie miejsca w kotłowni. Zaletą urządzenia jest też możliwość dobudowania zestawu do cyrkulacji c.w.u. ze sterowaniem

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC zasobników i buforów

De Dietrich Firma De Dietrich jako producent nowoczesnych kotłów, pomp ciepła, instalacji solarnych, koncentruje się na zapewnieniu swoim Klientom wysokiego komfortu, oszczędności energii oraz ograniczeniu emisji substancji szkodliwych do środowiska. ● Jednofunkcyjne kotły kondensacyjne z zasobnikami.

Kotły można nabyć w pakiecie z zasobnikami wybranej pojemności.

W ofercie znajduje się emaliowany podgrzewacz c.w.u. BS o pojemności 100, 150 lub 200 litrów, gwarantujący wysoki komfort c.w. Urządzenie przeznaczone do montażu pod kotłem jest dodatkowo zabezpieczone anodą magnezową. Kotły są też dostępne w pakiecie z wysokowydajnym warstwowym podgrzewaczem BW o pojemności 100 litrów. ● Termodynamiczne podgrzewacze wody: - Kaliko Split - zawiera emaliowany zasobnik chroniony anodą obcoprądową o pojemności 200 lub 270 litrów.

- Kaliko Essentiel wykorzystujący powietrze z pomieszczenia, zawiera emaliowany zasobnik o pojemności 180 lub 230 litrów, dodatkowo zabezpieczony anodą magnezową.

Kaliko TWH występuje w kilku modelach: z grzałką elektryczną o mocy 2,4 kW, z wymiennikiem do podłączenia wspomagania hydraulicznego solarnego lub przez kocioł oraz z grzałką elektryczną o mocy 2,4 kW, a także w wersji do podłączenia powietrza wyciągowego za pośrednictwem zintegrowanej wentylacji mechanicznej. Posiada zasobnik emaliowany, chroniony anodą tytanową. ● Zasobniki buforowe: - PSB - o pojemności od 500 do 2000 litrów. Jest wykonany z blachy stalowej o dużej grubości, pokryty od wewnątrz czarną farbą antykorozyjną.

Posiada wiele punktów podłączenia dla jednego lub kilku kotłów i obiegów grzewczych. Izolacja o bardzo wysokiej jakości i grubości 100 mm, osłona zewnętrzna z polistyrenu.

- PS - o pojemności od 500 do 2000 litrów. Posiada dodatkowo w części dolnej przyspawany w zasobniku wymiennik z gładkiej rury, do podłączenia do instalacji solarnej.

Firma De Dietrich posiada w swojej ofercie także niezależne podgrzewacze c.w.u. oraz podgrzewacze solarne.

ekspert Waldemar Matuszyński De Dietrich Technika Grzewcza Sp. z o.o. www.dedietrich.pl

12

Waldemar Matuszyński

☎ 71 71 27 441 @ produkty@dedietrich.pl

www.instalator.pl

nr 52016

ABC Magazynu Instalatora

Nowe zawory mieszające Uzupełnieniem serii VTA są zawory z zakresem temperatury 20-55°C do ogrzewania podłogowego.

temperatury do 55°C umożliwia właściwe wygrzanie jastrychu i pozwala na szybsze wykonanie ogrzewania podłogowego.

Zawory te mogą być także stosowane jako wstępne urządzenia mieszające w

ESBE wprowadziło do oferty nowe termostatyczne zawory mieszające z serii VTA 370 i VTA 570.

Jest to najlepszy wybór w przypadku systemów ogrzewania podłogowego. Termostatyczne zawory zabezpieczają rury w instalacji ogrzewania podłogowego oraz samą podłogę przed zbyt wysokimi temperaturami. Podniesienie zakresu

instalacjach do ciepłej wody użytkowej, gdzie wymagane są duże prędkości przepływu. W takim przypadku obowiązkowe jest montowanie dodatkowych urządzeń regulujących temperaturę na bateriach w celu zapewnienia ochrony w punkcie poboru.

Więcej informacji na stronie internetowej www.esbe.pl.

ekspert ESBE Hydronic Systems www.esbe.pl

www.instalator.pl

☎ 61 85 10 728 @ info.pl@esbe.eu

13

ABC ogrzewania - radzi ESBE

Przykładowe zastosowanie zaworów VTA 370 i VTA 570 - 20-55°C.

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC wentylacji - radzi Tomasz Mazur z firmy xvent

Filtr do anemostatu Wraz z powietrzem usuwanym z pomieszczeń w budynku do przewodów instalacji wentylacyjnej z rekuperacją poprzez anemostaty przedostaje i gromadzi się brud. Dlatego firma xvent opracowała i opatentowała filtry do anemostatów, których zadaniem jest zabezpieczenie przewodów wentylacji mechanicznej przed zabrudzeniem.

Dzięki specjalnej tkaninie filtracyjnej, ukształtowanej w stożek (w celu zwiększenia powierzchni filtracyjnej oraz zmniejszenia oporów) kurz, owady oraz tłuszcze zatrzymują się na powierzchni filtra, zabezpieczając tym samym cały odcinek rury od anemostatu do rekuperatora. Dzięki temu, dodatkowo znacząco wydłuża się czas pracy, drogich w zakupie, filtrów w centralach wentylacyjnych.

Z dotychczasowej praktyki w ich stosowaniu wynika, że są one idealnym rozwiązaniem dla użytkowników, których instalacje wentylacyjne są wykonane z elastycznych przewodów typu flex. Dodatkowym, często podkreślanym przez klientów atutem tych filtrów, jest znaczące tłumienie dźwięków, w szczególności w instalacjach wykonanych z przewodów blaszanych, które łatwo przenoszą hałas między pomieszczeniami. Kolejną bardzo istotną zaletą filtrów do anemostatu jest możliwość

wcześniejszego uruchomienia wentylacji mechanicznej w nowo budowanych oraz remontowanych domach. Na etapie prac wykończeniowych nie uruchamiamy wentylacji ponieważ w takim wypadku dochodzi do jej bardzo dużego zabrudzenia. Jeżeli instalacje wentylacji zabezpieczymy poprzez zamontowanie filtrów stożkowych na wyciągach, na pewno jej nie zanieczyścimy.

Filtry stożkowe doskonale sprawdzają się również na anemostatach nawiewnych.

Często na sufitach widać czarne kółka wokół anemostatów. Jest to efekt zasysania z zewnątrz budynku przez wentylator nawiewny mocno zanieczyszczonego powietrza, którego nie zatrzyma filtr nawiewny rekuperatora, ponieważ jest on często słabej jakości lub komora filtracyjna jest nieszczelna i dochodzi do tzw. przedmuchów.

Pod anemostatem wytwarza się podciśnienie i zassany kurz osadza się wokół niego na suficie. Z dotychczasowej praktyki wynika, że zastosowanie filtrów na anemostatach likwiduje całkowicie uciążliwy serwis i koszty związane z czyszczeniem przewodów.

ekspert Tomasz Mazur X Sp. z o.o. www.xvent.pl

14

Tomasz Mazur

☎ 666 655 445 @ biuro@xvent.pl

www.instalator.pl

nr 52016

ABC Magazynu Instalatora

Rura wytrzymała

Kazimierz Zakrzewski

są zalety rur miedzianych? ● Dlaczego warto je stosować do „podłogówki”?

Bardzo często przy wyborze materiału instalacyjnego, z którego wykonane są rury, kierujemy się kryterium ekonomicznym, wychodząc z założenia, że i tak rury są ukryte w wylewkach lub pod tynkiem. Nie ma nic bardziej złudnego. Obecnie większość instalacji prowadzona jest w wylewkach, jedynie w ścianach wykonuje się pionowe podejścia pod odbiorniki (grzejniki i punkty poboru wody). Uszkodzenia w trwale wbudowanej w posadzce rurze są trudne do zlokalizowania, a koszty ich usunięcia bardzo wysokie. Dodatkowo wiąże się to z ograniczonym użytkowaniem pomieszczenia, w którym wystąpiła awaria, a w przypadku ogrzewania podłogowego - bardzo często z całkowitym jego wyłączeniem na dłuższy okres czasu. Decydując się na materiał instalacyjny, musimy wziąć wszystkie argumenty za i przeciw, zdecydować, czego

www.instalator.pl

15

ABC instalacji rurowych

● Jakie

oczekujemy od instalacji naszego domu?

Na pewno komfortu użytkowania, bezpiecznej, długotrwale działającej i bezawaryjnej instalacji. Bardzo często pieniądze zaoszczędzone na tym etapie musimy później z nawiązką wydać na usuwanie ewentualnych awarii, a w szczególnych wypadkach na całkowitą jej wymianę! Rura miedziana jest materiałem instalacyjnym, który wśród instalacji wykonanych alternatywnymi rurami ma wiele niezaprzeczalnych zalet: ● jest sprawdzona od dziesięcioleci, odporna na starzenie, ● absolutnie nierdzewna - odporna na korozję w dzisiejszych zamkniętych obiegach grzewczych, ● absolutnie gazoszczelna - nie istnieje dyfuzja tlenowa przez ściankę rury do wody grzewczej, ● odporna na podwyższoną temperaturę wody grzewczej, ● przyjazna dla środowiska naturalnego - w 100% naturalny pierwiastek, ● higieniczna - bakteriostatyczność, antybakteryjność; hamowanie rozwoju glonów, ● woda nie zmienia smaku i zapachu, ● odporna na ewentualne dodatki do wody grzewczej, które obniżają temperaturę krzepnięcia, ● uniwersalne zastosowanie we wszystkich wewnętrznych instalacjach budynku, ● bezproblemowa, pewna i łatwa technika połączeń poprzez lutowanie miękkie, twarde, skręcanie, zaciskanie, zaprasowywanie i spawanie, ● plastyczna - obróbka możliwa w każdej temperaturze zewnętrznej, ● łatwa do gięcia,

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC instalacji rurowych

● odporna na naprężenia powstałe przy gięciu

- po wykonaniu łuku rura nie sprężynuje, nie próbuje wrócić do poprzedniego kształtu.

Powyższe zalety rur miedzianych, zarówno w instalacjach grzewczych, jak i sanitarnych, dają nam absolutną gwarancję naszego bezpieczeństwa, długotrwałej i bezawaryjnej instalacji centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody użytkowej w naszym domu!

Wśród inwestorów znany jest argument dotyczący zalet instalacji miedzianych, natomiast pokutuje mit, że jest to instalacja dwu- lub trzykrotnie droższa od alternatywnych instalacji wykonanych rurami z tworzyw sztucznych. Jest to błędne rozumowanie, wiąże się to z tym, że bardzo często instalatorzy i inwestorzy porównują cenę 1 m rury, nie biorąc pod uwagę właściwości porównywanych materiałów i związanych z tym różnic w ich praktycznym zastosowaniu podczas wykonywania instalacji w naszym domu. Żeby nie być gołosłownym, posłużymy się tutaj przykładem praktycznym z porównania kosztów wykonania instalacji ogrzewania podłogowego, ciepłej i zimnej wody użytkowej w domu jednorodzinnym o powierzchni użytkowej ok. 160 m2. Jest to typowy jednokondygnacyjny budynek mieszkalny z użytkowym poddaszem, w którym znajduje się 12 pomieszczeń, w tym 2 łazienki.

Rozwiązanie to, bardzo często obecnie stosowane, daje nam następujące korzyści: ● wysoki komfort cieplny ze względu na korzystny i równomierny rozkład temperatury, zbliżony do idealnego, ● dzięki niskiej temperaturze wody grzewczej możliwość zastosowania alternatywnych źródeł ciepła - pompy ciepła, kotły kondensacyjne, ● możliwość utrzymywania w ogrzewanych pomieszczeniach temperatury niższej o 12°C niż przy ogrzewaniu grzejnikowym, przy tym samym odczuciu komfortu, ● względy architektoniczne - ogrzewanie niewidoczne - brak grzejników bardzo często

16

ograniczających architektoniczne kształtowanie i umeblowanie pomieszczeń, ● czystość - bez kurzu i brudu na grzejnikach, ● oddawanie ciepła przez promieniowanie - brak prądów konwekcyjnych powietrza, zdolność samoregulacji, ● aspekty zdrowotne - brak dodatniej jonizacji powietrza.

Instalację ogrzewania podłogowego zaprojektowano w dwóch wariantach, z zastosowaniem: ● cienkościennej rury miedzianej - system zaprasowywany, ● rury typu Alupex - system zaprasowywany.

Natomiast instalację ciepłej i zimnej wody użytkowej z wykorzystaniem: ● rury miedziane twarde - instalacja lutowana (lut miękki), ● rury polietylenowe Stabi - instalacja zgrzewana.

Dla obu wariantów przyjęto identyczne dane wejściowe do obliczeń, tzn.: 1. Ogrzewanie podłogowe: - zapotrzebowanie ciepła w pomieszczeniach, - temperatura w pomieszczeniach, - temperatura zasilania (45°C), - spadek temperatury w poszczególnych obiegach grzewczych, - rodzaje stropów z temperaturami poniżej (na gruncie, strop międzykondygnacyjny), - konstrukcje podłóg (grubość izolacji, warstwy wierzchnie), - powierzchnie grzewcze pomieszczeń, - miejsce usytuowania rozdzielaczy, - średnica zewnętrzna i grubość ścianki rury (16 x 2,0 mm).

Dla obu systemów ogrzewania podłogowego przyjęto porównywalną cenę osprzętu i automatyki.

Zasadnicza różnica w cenie dotyczy cienkościennej rury miedzianej i rury Alupex!

2. Ciepła i zimna woda użytkowa: - identyczna ilość i typ punktów poboru,

www.instalator.pl

nr 52016

www.instalator.pl

Alupex. Czynnikiem decydującym o jej stosowaniu jest bardzo często cena jednego metra rury. Brak rzetelnej analizy zarówno ze strony inwestorów, jak i instalatorów nie zmieni tego przekonania. Aczkolwiek instalatorzy w pierwszej kolejności powinni być zainteresowani zmianą tego trendu. Ogrzewanie podłogowe z wykorzystaniem cienkościennych rur miedzianych wykonuje się szybciej i łatwiej, a co za tym idzie taniej: ● większe rozstawy rur, ● łatwe gięcie łuków, ● małe promienie gięcia, ● brak naprężeń (po wykonaniu łuku rura nie próbuje wrócić do poprzedniego kształtu - nie sprężynuje).

W naszym przypadku wariant wykonania instalacji ciepłej i zimnej wody użytkowej rurami miedzianymi jest droższy o ok. 450 zł (co stanowi ok. 25% kosztów tej instalacji).

Czy to dużo? Jaki to jest procent kosztów całej inwestycji budowy domu? Zastosowanie rur miedzianych w instalacjach ciepłej i zimnej wody użytkowej jest wskazane ze względu na szereg zalet: ● bakteriostatyczne właściwości miedzi brak namnażania się glonów i bakterii, ● woda nie zmienia smaku ani zapachu, ● nie zarasta kamieniem, ● uzupełnienie niezbędnego do życia mikroelementu - miedzi, ● małe grubości ścianek - mniejsze średnice zewnętrzne.

Lepsza jakość wody z instalacji miedzianych, a także trwałość i niezawodność działania w pełni uzasadniają wyższe nakłady finansowe. Zdrowie w naszym życiu stanowi niezaprzeczalną wartość najwyższą, którą w żaden sposób nie powinniśmy przeliczać na zaoszczędzone pieniądze, tym bardziej, że koszty, jakie później musimy ponieść, aby je odzyskać, są niebotycznie wysokie!

Kazimierz Zakrzewski

17

ABC instalacji rurowych

- instalacja z cyrkulacją c.w.u., - średnice wewnętrzne rur porównywalne, - ilość rur i złączek identyczna.

Z analizy obliczeń, w przypadku ogrzewania podłogowego, jednoznacznie wynika znacznie większe zużycie rur z tworzywa Alupex w stosunku do cienkościennych rur miedzianych, które spowodowane jest większą wydajnością cieplną cienkościennych rur miedzianych. Aby otrzymać identyczną ilość ciepła, w przypadku rur z tworzywa, rozstawy układania obiegów grzewczych muszą być mniejsze w porównaniu z rozstawami przy zastosowaniu cienkościennych rur miedzianych. Mniejsze rozstawy - większe zużycie rur, więcej obiegów grzewczych, większe rozdzielacze, szafki, więcej złączek i większa pracochłonność! W przypadku wykonania ogrzewania podłogowego cienkościennymi rurami miedzianymi ich zużycie jest ok. dwukrotnie mniejsze, a czas wykonania instalacji znacznie krótszy! Przyjęło się, że wykonanie ogrzewania podłogowego cienkościenną rurą miedzianą jest co najmniej dwukrotnie droższe niż alternatywne rozwiązania z wykorzystaniem rur Alupex.

Fakty są zupełnie inne, koszt wykonania ogrzewania podłogowego cienkościenną rurą miedzianą jest porównywalny do instalacji Alupex (oczywiście bierzemy pod uwagę markowe rury Alupex, które gwarantują minimum bezpieczeństwa). Na rynku typów rur typu Alupex jest bardzo wiele, cena uzależniona jest od jakości, natomiast cienkościenną rurę miedzianą oferuje kilku producentów (właściwości i ceny są porównywalne).

Inwestorzy są bardzo często wprowadzani w błąd przez instalatorów, którzy proponując system ogrzewania podłogowego, porównują tylko cenę jednego metra rury. Jest to bardzo nieuczciwe, biorąc pod uwagę, że przewody grzewcze mają różne właściwości. Obecnie na rynku najczęściej stosowane są rury typu

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Wentylacja kuchni (1)

ABC wentylacji

Dorota Węgrzyn Kuchnie wymagają bardzo intensywnej wentylacji ze względu na rodzaj zanieczyszczeń powietrza, tj.: ● wysoką temperaturę, ● dużą wilgotność, która może powodować niszczenie budynku na skutek skraplania pary wodnej na zimnych ścianach i stropach, ● opary tłuszczu, ● nieprzyjemne zapachy.

Odpowiednio zaprojektowana i wykonana wentylacja kuchni powinna spełniać następujące warunki: ● zapachy kuchenne nie powinny przedostawać się do sąsiednich pomieszczeń, ● niedopuszczanie do powstawania przeciągów wywołanych przez wdzieranie się zimnego powietrza z zewnątrz w okresie zimowym, ● ograniczanie lub całkowite eliminowanie działania ogrzewczej płyty trzonu kuchennego oddającej ciepło przez promieniowanie, gdyż promieniowanie ciepła bardzo utrudnia pracę obsługi, ● zapewnienie nieskomplikowanej obsługi urządzeń wentylacyjnych.

Stopień pogarszającej się jakości powietrza jest różny dla rozmaitych kuchni w zależności od rodzaju urządzeń i sposobu ich wykorzystywania. W związku ze stosowanymi rozwią-

18

zaniami systemów wentylacji kuchnie można podzielić na trzy grupy: małe, średnie, duże.

Kuchnie małe są to pomieszczenia wydzielone w mieszkaniach, małych restauracjach i hotelach. Przy założeniu, że kuchnia wykorzystywana jest przez 2 godziny, możemy przyjąć, że ilość wydzielającej się pary wodnej wyniesie od 0,5 do 1,0 kg/h. Wentylację takich kuchni możemy zrealizować następująco: ● wietrzenie przez okna, najlepiej przez okna z przesuwnymi skrzydłami, przez które świeże powietrze zewnętrzne dopływa tuż nad parapetem okiennym, a powietrze zanieczyszczone odpływa górą; ● wentylacja grawitacyjna-wywiewna zanieczyszczonego powietrza przez dobrane na podstawie obliczeń kanały grawitacyjne nad dach (min. 140 x 140 mm); wentylacja ta jest na ogół nieskuteczna w okresie letnim; ● wentylacja mechaniczna - wentylator umieszczony we wlocie kanału grawitacyjnego, w ścianie zewnętrznej lub w oknie.

www.instalator.pl

nr 52016

● napływ świeżego powietrza z sąsiadujących

oraz obliczenie ilości powietrza wentylacyjnego w zależności od ilości zainstalowanych urządzeń kuchennych. Ilość powietrza usuwanego z kuchni jest z reguły większa od ilości powietrza nawiewanego, dzięki czemu unika się przedostawania się pary i zapachów do sąsiednich pomieszczeń. Uwaga! Nie dotyczy to kuchni opalanych węglem. Wentylacja z podciśnieniem przeciwdziała ciągowi komina.

Ilość powietrza wywiewanego przez instalację wywiewną można ustalić na podstawie wymaganej krotności wymian powietrza.

W tabeli 1 podano orientacyjne zalecane wartości krotności wymian powietrza dla kuchni i pomieszczeń pomocniczych.

Oprócz wymienionych wyżej pomieszczeń w kompleksie kuchennym znajdują się jeszcze pomieszczenia pomocnicze, które również należy wentylować. Uwaga! Przewidywana krotność wymian powietrza w zależności od rodzaju kuchni wynosi od 20 do 30, lecz jeśli krotność wymiany przekroczy 20, to znaczy, że pomieszczenia kuchni należy uznać za zbyt małe do umieszczenia w niej projektowanych urządzeń.

Odciągi miejscowe do usuwania oparów to na ogół okapy wyposażone w wentylatory i filtry tłuszczowe, które wymagają, tak jak i kanały ogólnej wentylacji wywiewnej, częstego czyszczenia. W tabeli 2 podano orientacyjne, minimalne ilości powietrza wentylacyjnego, zyski ciepła i wilgoci dla różnego rodzaju urządzeń kuchennych. Zaprezentowane dane pozwalają dobrać optymalne wartości powietrza wentylacyjnego.

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

Dorota Węgrzyn

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

19

ABC wentylacji

z kuchnią pomieszczeń przez otwory umieszczone w dolnych częściach drzwi.

W kuchniach średnich i dużych oprócz kuchni właściwej i dietetycznej (gorące pomieszczenia) znajdują się pomieszczenia, które wymagają intensywnej wentylacji, tj. zmywalnia, pomieszczenia do wydawania posiłków, oraz mniej uciążliwe, tj. szatnie, magazyny, umywalnie, komunikacja itp.

Wentylacja wywiewna w kuchni to przede wszystkim odciągi miejscowe w postaci okapów, ssawek, które powinny być wyposażone w filtry tłuszczowe. W tego rodzaju kuchniach nie wystarczy sama wentylacja wywiewna, lecz należy nawiewać świeże, ogrzane do temperatury co najmniej +25°C powietrze, aby zapobiec zjawiskom przeciągu w pobliżu okien lub drzwi. W okresie letnim ciepła i nasłoneczniona kuchnia powinna być, jeśli jest to możliwe, chłodzona od obliczeniowej temperatury zewnętrznej dla lata do temperatury +20°C. Podstawą obliczeń dla wentylacji kuchni z przyległościami jest bilans ciepła i wilgoci

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC sieci wodociągowych i kanalizacyjnych

Instalacja bez wykopu

Ziemowit Suligowski ● Jakie

są zalety technologii bezwykopowych? ● Dlaczego warto stosować mikrotunelowanie?

Do niedawna jeszcze względnie mało popularne w Polsce technologie bezwykopowe stosowane przy budowie sieci wodociągowych i kanalizacyjnych wzbudzają coraz większe zainteresowanie.

Zainteresowanie technologiami bezwykopowymi stosowanymi przy budowie sieci wodociągowych i kanalizacyjnych jest w znacznym stopniu konsekwencją konieczności prowadzenia robót sieciowych w coraz gorszych warunkach - zarówno na terenach już zurbanizowanych, gdzie po prostu może brakować miejsca dla otwartego wykopu, jak też przy mniej korzystnych warunkach, wręcz wykluczających tradycyjne technologie. Ostatni problem, ze względu na relatywnie duże głębokości układania (w tym poniżej poziomu zwierciadła wody gruntowej) oraz duże średnice, odnosi się szczególnie do kanalizacji.

Prowadzenie procesu inwestycyjnego na podstawie prawa zamówień publicz-

20

nych stwarza zagrożenie wyboru projektanta i wykonawcy jedynie w oparciu o kryterium najniższej ceny. Przy ogólnie niskim merytorycznym poziomie służb gminnych (również w dużych miastach) sytuacja ta staje się wysoce prawdopodobna. O ile przy tym przypadkowość i brak doświadczeń wykonawcy są raczej mniej prawdopodobne, to w odniesieniu do projektanta problem jest bardzo realny.

Formalne posiadanie uprawnień instalacyjnych nie stanowi tu gwarancji bezpieczeństwa, potrzebne są umiejętności wykraczające poza zakres tradycyjnej kanalizacji.

Pierwszy problem pojawia się już przy rozpoznaniu podłoża budowlanego wbrew obiegowym opiniom jest ono równie potrzebne jak przy wykonawstwie wykopowym. Szczególne znaczenie posiada ocena nawodnienia podłoża oraz możliwości wystąpienia w nim różnych „niespodzianek”. Od tego zależy wybór technologii, wyposażenia, a nawet głębokości prowadzenia robót, np. głębokość metra w Sankt Petersburgu jest konsekwencją skrajnie niekorzystnych warunków budowlanych na znacznej części obszaru miasta.

Przy budowie kanalizacji na szczególną uwagę zasługuje technologia mikrotunelowania, pozwalająca realizować długie odcinki z jednego stanowiska startowego przy zachowaniu wysokiej precyzji wykonawstwa. Nigdy jednak nie wolno lekceważyć występujących problemów. Ujawniają się one już przy podstawowym elemencie, jakim jest komora startowa tarczy.

www.instalator.pl

nr 52016

ABC Magazynu Instalatora

www.instalator.pl

21

ABC sieci wodociągowych i kanalizacyjnych

Przede wszystkim komorą nie jest lepiej wszystkim w konkretnych warunkach, lub gorzej wykonana kanalizacyjna stu- przy tak dużym zagłębieniu w nawoddzienka rewizyjna - w dokumentacji pro- nionym podłożu, uszczelnienie takie jest jektowej nie powinno być miejsca dla niewystarczające. Konieczne będzie dotego rodzaju sugestii. Podstawowe zna- szczelnienie spoin od zewnątrz przy użyczenie posiada dobór minimalnych wy- ciu specjalnej masy oraz taśmy. miarów komory.

W przypadku głębokiego posadowienia Przede wszystkim zadania komory są w nawodnionym podłożu konieczne jest zasadniczo różne od zadań tradycyjnej dodatkowe zabezpieczenie - komory postudzienki rewizyjnej. Musi się w nich winny być realizowane w osłonie uszczelpomieścić specjalne wyposażenie, w tym nionych ścianek szczelnych, względnie stabilizujące połowykonane ze speżenie siłowników, cjalnych ram. Doelementy napędu piero po wykonaniu oraz sama tarcza. robót rurowych Ponadto do wykopu można do nich będą dostarczane wprowadzić odponowe rury i duże wiednią studzienkę znaczenie posiada rewizyjną i połączyć ich długość. ją z kolektorem.

Nowoczesne Trzeba z góry się zastrzec, że nie Fot. Prace bezwykopowe - tarcza w komo- technologie wymagają posiadania wszystkie urządze- rze, elementy napędu tarczy, wprowadzania mają analogicz- nie kolejnej rury, wiercenie (zapasowe rury przez projektantów oraz wykonawców ne wymagania i składowane w sąsiedztwie komory). nie tylko spełnienia ostatecznie decydo- Fot. z arch. Hobas. formalnych wymawać powinny wymagania konkretnego wykonawcy. Stąd np. gań wynikających z Prawa Budowlanego, bardziej niż kontrowersyjny jest już sam ale również odpowiednich doświadczeń. pomysł (w jednej z najnowszych doku- Brak ich przejawia się lekceważeniem mentacji projektowych) wykorzystania istniejących problemów. Idealnym rozpozornie bardzo dużej betonowej stu- wiązaniem wydaje się być organizacja dzienki rewizyjnej Ø 2000 mm jako ko- typu „projektuję - buduję”, jednak w mory startowej dla kolektora Ø 1000 polskich warunkach pozostaje ona mało mm. W tej sytuacji średnica komory star- realna. Stąd przetargi powinny od razu towej (o ile będzie ona kołowa) powinna być realizowane jako ograniczone - przywynosić nie mniej niż 3200 mm, a i tak stępujący powinni posiadać odpowiednie może to być zbyt mało w stosunku do doświadczenia fachowe w zakresie anawymagań sprzętu konkretnego wykonaw- logicznych relacji. Możliwe jest też pocy. Bardzo wątpliwym i, oględnie mówiąc, wołanie przez inwestora, jeszcze przed marnie świadczącym o wiedzy fachowej rozpisaniem przetargu, odpowiedniego konkretnego projektanta jest pomysł wy- fachowego konsultanta. korzystania jako podstawy konstrukcji z prof. dr hab. inż. Ziemowit Suligowski kręgów łączonych na uszczelkę. Przede

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Ciepła ściana

Jarosław Czapliński

ABC ogrzewania

● Jakie

są zalety ogrzewanie ściennego? ● Kiedy ogrzewanie ścienne może zastąpić tradycyjne grzejniki?

Ogrzewanie ścienne jako forma ogrzewania płaszczyznowego jest często utożsamiana z konkurencyjnym sposobem ogrzewania pomieszczeń w stosunku do ogrzewania podłogowego. Nie zawsze jednak musi tak być. Owszem, ogrzewanie ścienne można często zastosować jako alternatywę do popularnej podłogówki. Istnieje jednak wiele przykładów, gdy obie te metody nie muszą się wykluczać, a wręcz mogą się uzupełniać. Ogrzewania ścienne, podobnie jak podłogowe, charakteryzują te same cechy, czyli optymalny rozkład temperatur i minimalny ruch powietrza w pomieszczeniu, a co a za tym idzie - ekonomiczna eksploatacja i w konsekwencji mniejsze straty ciepła. Każde ogrzewanie płaszczyznowe, bez względu na umiejscowienie w pomieszczeniu, emi-

22

tuje ciepło głównie na drodze promieniowania w zakresie IR-C. Powoduje to komfort cieplny zbliżony do odczuwanego przy działaniu promieni słonecznych.

Ogrzewane są również ściany i meble, które stają się jednocześnie pośrednimi źródłami ciepła i oddają ciepło do pomieszczenia. Dzięki ciepłu promieniowania średnią temperaturę pomieszczenia można obniżyć o ok. 1-3 K, co oznacza oszczędność 15-20% kosztów ogrzewania i obniżenie o około 2-7% zapotrzebowania na ciepło do wentylacji. Zarówno ogrzewanie ścienne, jak i podłogowe może współpracować ze wszystkimi konwencjonalnymi oraz ekologicznymi źródłami ciepła, tj. pompami ciepła, kolektorami, kotłami kondensacyjnymi czy geotermią. W związku z tym nie istnieją technologiczne ograniczenia w momencie połączenia obu tych systemów w jednym budynku czy nawet pomieszczeniu. Różnicę stanowi jedynie sposób wykorzystania dostępnej powierzchni. W przypadku ogrzewania podłogowego dostępna powierzchnia podłogi nie zawsze jest w stanie zapewnić komfort cieplny w pomieszczeniu. Taka sytuacja ma często

www.instalator.pl

nr 52016

Ogrzewanie ścienne oparte na panelach nadaje się także do zastosowania w przypadku obiektów poddawanych termomodernizacji czy remontom. Bez problemów można je łączyć z istniejącą instalacją grzejnikową. Do regulacji temperatury paneli w połączeniu z instalacją grzejnikową nadaje się standardowy zawór termostatyczny z możliwością nastawy przepływu czynnika grzewczego, popularny RTL. Nie należy tylko przekraczać maksymalnej temperatury zasilania paneli, tj. 60°C. Ogrzewanie ścienne może w pełni zastąpić instalację grzejnikową, pod warunkiem że pozostaje do dyspozycji wystarczająca powierzchnia ścian. Jako że moc cieplna 1 m2 panelu to wartość rzędu 210 W, wymagane pole powierzchni jest nieporównywalnie większe niż przestrzeń zajmowana przez grzejnik. W zamian otrzymujemy jednak estetyczną powierzchnię ściany bez widocznych elementów instalacji (piony, gałązki, zawory przygrzejnikowe) narażonych na zniszczenie lub kradzież.

Rozwiązanie to jest idealne dla obiektów typu szkoły, internaty i obiekty użytku publicznego. Ogrzewanie ścienne, podobnie jak podłogowe, jest niewidoczne dla użytkowników, a zatem podnosi funkcjonalność pomieszczenia. Pokoje czy sale szpitalne, tam gdzie czystość i higieniczność pomieszczeń stanowi istotny czynnik, są już projektowane pod kątem tegoż rozwiązania. Ciepłe przegrody emitują przyjemne ciepło i chronią ściany przed wilgocią. Panelowe ogrzewanie ścienne, jako samodzielny system ogrzewania czy też w formie uzupełnienia innego systemu, sprawdzi się zatem wszędzie tam, gdzie istotną sprawą jest obniżenie kosztów ogrzewania oraz pełna funkcjonalność i estetyka pomieszczeń.

Jarosław Czapliński

www.instalator.pl

23

ABC ogrzewania

miejsce w łazienkach o niewielkiej powierzchni. Ogrzewanie podłogowe nie pokrywa tu często strat ciepła i konieczne jest dodatkowe źródło ciepła. W takim przypadku idealnym rozwiązaniem staje się wykorzystanie powierzchni ścian pod zabudowę ogrzewania ściennego. Można się tu posłużyć ciekawym rozwiązaniem w postaci ściennych paneli grzewczych.

Są to gotowe moduły do suchej zabudowy z wyprowadzonymi końcówkami dla rur grzewczych. Można je włączyć w obieg ogrzewania podłogowego i ukryć pod glazurą. Ścienne panele są łatwe w montażu - wystarczą zwykłe kołki do ścian. Dają też możliwość wykorzystania każdej dostępnej powierzchni ścian. Mogą być montowane pojedynczo lub w modułach i łączone szeregowo lub równolegle z rozdzielacza. Regulacja temperatury i sterowanie pracą obiegu grzewczego paneli sprowadza się do zaworu termostatycznego lub np. rozdzielacza, z którego sterowane jest ogrzewanie podłogowe. Ponadto powierzchnia paneli jest zwykle mniejsza w stosunku do podłogówki, a to w efekcie obniża bezwładność cieplną systemu ogrzewania. Pozwala to dostosować intensywność ogrzewania ściśle do potrzeb, a więc wygenerować dodatkowe oszczędności.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Lutowanie aluminium

ABC połączeń w instalacjach

Maciej Różański ● Dlaczego

lutowanie aluminium należy do trudnych procesów? ● Jakie można wyróżnić serie aluminium i stopów? ● Jakich lutów używa się do lutowania aluminium?

Lutowanie aluminium uznaje się za proces stosunkowo trudny w realizacji.

Głównymi trudnościami występującymi podczas lutowania są: niska temperatura topnienia aluminium i jego stopów, wysoka przewodność i rozszerzalność cieplna oraz skurcz objętościowy, duże powinowactwo chemiczne do tlenu przy zetknięciu z powietrzem oraz pokrywanie się trudno topliwą, niezwilżalną przez ciekłe luty warstewką swoich tlenków.

Aluminium i jego stopy podzielono na osiem serii (PN-EN 573-1). Kryterium klasyfikacji stopów aluminium stanowi rodzaj głównego pierwiastka stopowego. I tak czyste aluminium oznaczone jest symbolem EN AW 1xxx (np. EN-AW 1050).

Z kolei stopy zawierające:

24

● miedź jako główny składnik stopowy oznaczane są jako EN AW 2xxx (np. ENAW 2017), ● mangan jako EN AW 3xxx (np. EN-AW 3103), ● krzem EN-AW 4xxx (np. EN-AW 4043), ● magnez EN AW 5xxx (np EN AW 5754), ● magenz i krzem EN AW 6xxx (np. ENAW 6101 - stop, z którego wykonywanych jest większość profili wyciskanych), ● cynk EN AW 7xxx (np. popularnie stosowany w ramach rowerowych EN-AW 7020).

Stopy serii 8xxx określane są jako „inne” i zawierają inne pierwiastki od wymienionych powyżej.

Różne serie stopów wykazują zróżnicowaną lutowność (zdolność do tworzenia połączenia o fizycznej ciągłości za pomocą lutowania). I tak uznaje się, że do lutowania miękkiego (temperatura lutowania poniżej 450°C) stopy serii 1xx, 2xxx, 3xxx, 4xxx i 7xxx wykazują lepszą przydatność niż stopy serii 6xxx (są w zasadzie nielutowalne) i 5xxx.

Jeśli chodzi o lutowanie twarde (temperaturze lutowania powyżej 450°C), do łączenia nadają się stopy serii 1xxx, 3xxx oraz 5xxx, ale te ostatnie muszą zawierać mniej niż 2,5% Mg. Lutowanie aluminium uznaje się za proces stosunkowo trudny w realizacji.

Głównymi trudnościami występującymi podczas lutowania są: ● niska temperatura topnienia aluminium (ok. 660°C) i jego stopów (nawet poniżej 500°C), ● wysoka przewodność i rozszerzalność cieplna oraz skurcz objętościowy,

www.instalator.pl

nr 52016 ●

oraz ich oznaczenia według odpowiednich norm z zakresu temperatur topnienia.

Problem usuwania warstewki tlenków z powierzchni elementów lutowanych rozwiązuje się poprzez odpowiednie przygotowanie elementów do lutowania oraz stosowanie odpowiednich topników. Usuwanie chemiczne tlenku aluminium z powierzchni elementu odbywa się poprzez jego trawienie w wodnym roztworze NaOH (soda kaustyczna) o stężeniu 10%. W przypadku elementów, od których nie jest wymagana bezwzględnie wysoka jakość połączenia, trawienie można zastąpić jedynie mechanicznym usuwaniem tlenków z powierzchni elementów lutowanych. Podczas doboru odpowiedniego topnika należy zwrócić uwagę na jego przeznaczenie i zakres temperatury jego aktywności, tak aby pokrywała się ona z temperaturą topnienia lutu. Kolejną rzeczą, na którą należy zwrócić uwagę przy wyborze topnika, jest kwestia korozyjności pozostałości (żużla) potopnikowych.

Pozostałości potopnikowe topników zawierających chlorki i fluorki metali alkalicznych muszą być dokładnie usunięte ze względu na ich bardzo silnie działanie korozyjne. Na rynku dostępny jest szeroki asortyment materiałów dodatkowych do lutowania aluminium i jego stopów.

Do nagrzewania elementów do lutowania płomieniowego najczęściej stosuje się mieszaninę propan-butan + tlen lub propan-butan + powietrze. Oczywiście można stosować palnik tlenowo-acetylenowy, ale bardzo wysoka temperatura płomienia (3150°C) wymaga umiejętnego operowania palnikiem, tak aby nie roztopić elementu lutowanego, a płomień powinien być wyregulowany na lekko nawęglający. dr inż. Maciej Różański

www.instalator.pl

25

ABC połączeń w instalacjach

duże powinowactwo chemiczne do tlenu przy zetknięciu z powietrzem oraz pokrywanie się trudno topliwą (2050°C), niezwilżalną przez ciekłe luty warstewką swoich tlenków (Al2O3).

Usunięciu warstwy tlenków z powierzchni elementu lutowanego towarzyszy natychmiastowe, ponowne utlenienie metalu. Proces ten jest zdecydowanie intensywniejszy w wysokiej temperaturze podczas lutowania, stąd szalenie istotną sprawą jest ochrona przed utlenieniem powierzchni w trakcie procesu.

Ze względu na niską temperaturę topnienia do lutowania aluminium i jego stopów stosuje się w zasadzie wyłącznie luty Zn-Al o temperaturze topnienia, w zależności od zawartości aluminium, w zakresie 382-450°C oraz luty Al-Si o temperaturze lutowania minimum 585°C. Tak wysoka temperatura topnienia lutu umożliwia lutowania wyłącznie czystego aluminium oraz niskostopowych stopów aluminium, gdyż początkowa temperatura topnienia stopów o większej zawartości pierwiastków stopowych jest niższa od temperatury topnienia lutu. Postać, w jakiej występują luty jest w zasadzie dowolna. Mogą to być druty lite, ale coraz częściej również druty rdzeniowe i proszkowe oraz luty w postaci prętów otulonych, przy czym w przypadku drutów proszkowych i otulonych nie jest w zasadzie możliwe ich dowolne kształtowanie. W tabeli zestawiono kilka lutów

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC wentylacji

Straty w kanale Najdłużej stosowanym i najbardziej znanym materiałem, z którego wykonywane są kanały wentylacyjne, jest blacha występująca w różnych wariantach: ocynkowana, nierdzewna, kwasoodporna.

Ze względu na cenę oraz szeroki zakres zastosowań ciągle blacha ocynkowana jest najbardziej popularna. Realizuje się z niej niemal cały asortyment potrzebny do wykonania instalacji wentylacyjnych zarówno o przekroju okrągłym, jak i prostokątnym.

Szczególnie popularnym elementem z blachy są tzw. rury spiro, które wykonuje się z poprzez spiralne zwijanie blachy. Występują w szerokim zakresie średnic i są chętnie stosowane w małych instalacjach domowych oraz większych instalacjach przemysłowych.

Blacha tzw. nierdzewna i kwasówka ze względu na znacznie wyższą cenę stosowane są w specjalnych wykonaniach. Utarło się, że blacha nierdzewna i kwasoodporna charakteryzuje się zwiększoną odpornością i może być stosowana w środowisku agresywnym, jakie panuje np. w obiektach basenowych.

Jak wynika jednak z długoletnich obserwacji, ten materiał nie zawsze opiera się podwyższonej „schlorowanej” wilgotności powietrza.

Często lepiej w tego typu aplikacjach zachowuje się blacha ocynkowana, przy czym zaleca się, by była ocynkowana podwójnie.

Niewątpliwym plusem blachy jest dość duża odporność na uszkodzenia i odkształcenia mechaniczne oraz duże możliwości wykonawcze, gdyż można z niej wykonać niemal każdy element. Niestety blacha w żaden sposób nie tłumiki hałasu, jaki generuje się podczas przepływu, a w pewnych sytuacjach nawet go powiększa. Ponadto jeśli tego wy-

26

magają warunki, blachę należy zaizolować zewnętrznie, co podwyższa koszty montażu.

Ciekawą alternatywą dla blachy są kanały wykonywane z prefabrykowanych płyt ze sprasowanej wełny szklanej związanej żywicą termoutwardzalną. Zewnętrzna powierzchnia przewodów jest pokryta okładziną, która działa jak bariera dla pary wodnej i czyni przewód powietrznoszczelnym. Płyty posiadają krawędzie fabrycznie uformowane w męskie i żeńskie pióro, co pozwala w szybki i prosty sposób uzyskać silne i szczelne poprzeczne łączenie przewodów.

Przewody wykonywane z powyższych płyt charakteryzują się lekkością oraz dobrą izolacyjnością. Ponadto w niektórych wykonaniach doskonale tłumią dźwięki generowane w instalacji podczas pracy urządzeń wentylacyjno-klimatyzacyjnych.

Dla wykonawcy dodatkowym argumentem jest możliwość wykonania kanałów samodzielnie bezpośrednio na budowie, bez konieczności wykonywania rysunków wykonawczych. Skraca to znacznie czas realizacji inwestycji.

Płyty przeznaczone do wykonywania kanałów wentylacyjnych występują w dwóch wariantach: z wewnętrzną warstwą tłumiącą, z wewnętrzną warstwa aluminiową.

Przewody z wewnętrzną warstwą aluminiową mogą być stosowane w obiektach basenowych, gdzie doskonale opierają się agresywnemu działaniu powietrza.

Przewody tego typu nadają się również do zastosowań „otwartych”, tj. tam, gdzie instalacja pozostaje niezabudowana, ponieważ występują w wersji z estetyczną warstwą zewnętrzną w różnych kolorach - do wyboru.

www.instalator.pl

nr 52016

się mniejszymi oporami, dlatego z punktu widzenia hydrauliki są chętniej stosowane.

Obliczenie strat ciśnienia i porównanie oporów dla danej długości instalacji można wykonać na kilka sposób. Dla przykładu posłużę się zależnością Darcy-Weisbacha.

Dpt = l * l * w2 * r/(8 * R), l - bezwymiarowy, empiryczny współczynnik tarcia, l - długość przewodu [m], R = A/U - promień hydrauliczny [m], A - pow. przekroju poprzecznego przewodu [m2], U - obwód przekroju [m], w - średnia prędkość przepływu [m/s], r - gęstość powietrza [kg/m3].

Dla przewodu okrągłego o średnicy d promień hydrauliczny R = d/4.

Do porównania przyjąłem dwa rodzaje przewodów, tj. okrągły i prostokątny o tym samym polu przekroju (tabela). Po wstawieniu danych do wzoru Darcy-Weisbacha dla długości instalacji 1 mb straty ciśnienia są następujące: ● kanał okrągły: Dp = 5,9 Pa, ● kanał prostokątny: Dp = 7,7 Pa. Różnica między oporami wynosi więc Dp = 1,9 Pa na korzyść kanału okrągłego, dlatego przy przepływach przez kanały niekołowe należy uwzględniać tzw. średnicę hydrauliczną, którą opisuje poniższy wzór: dh = 4 * f/o, gdzie: f - pole przekroju [m2], o - obwód zwilżony [m].

Przy krótkich instalacjach różnica będzie niewielka, ale przy długich instalacjach wybór rodzaju przewodu oraz jego przekroju może decydować o opłacalności inwestycji oraz szacowanej stopie zwrotu, co dotyczy zwłaszcza instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem energii.

Sławomir Mencel

www.instalator.pl

27

ABC wentylacji

Trzecim rodzajem materiału, z jakiego wykonywane są elementy dla wentylacji mechanicznej, jest tworzywo sztuczne. Elementy z tworzyw sztucznych występują w różnych wariantach wielkości oraz kształtek, a ich zakres jest uzależniony od oferty producenta danego systemu.

Uzupełnieniem dla wszystkich trzech opisanych powyżej systemów i materiałów, z jakich są wykonywane, są przewody aluminiowe - elastyczne. Przewody tego typu występują również w różnych wariantach wykonania: ● przewody izolowane, bez perforacji w opcji pracy nawet do temperatury 250°C, ● przewody izolowane akustyczne z perforacją, która tłumi szumy powietrza, ● przewody bez izolacji.

Szczególną uwagę należy zwrócić na przewody izolowane akustycznie, ponieważ oprócz warstwy aluminiowej perforowanej powinny posiadać folię, uniemożliwiającą penetrację drobinek wełny do przewodu podczas przepływu powietrza. Jest to szczególnie ważne zwłaszcza w przypadku instalacji nawiewnych.

Dostające się do przewodów drobinki wełny powodują dyskomfort - drapanie w gardle, a w dłuższej perspektywie mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka.

Pytanie, jaki przekrój najlepiej jest zastosować, dotyczy wszystkich opisanych powyżej systemów. Decydując się, czy należy zastosować kanał okrągły, czy prostokątny, należy mieć na uwadze przede wszystkim dwie kwestie: ● miejsce i możliwości montażowe na budowie - kanały okrągłe zwykle wymagają więcej przestrzeni; ● spadek ciśnienia w instalacji i spręż dyspozycyjny - kanały okrągłe charakteryzują

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Inspekcja w rurociągu

ABC narzędzi

Andrzej Świerszcz Każdy profesjonalny instalator powinien posiadać w swoim zestawie narzędzi kamerę inspekcyjną.

Pierwszą i podstawową czynnością podczas awarii wodociągowej, kanalizacyjnej, ogrzewczej lub wentylacyjnej i kominowej jest zlokalizowanie miejsca wycieku lub zatoru. W wielu przypadkach jest to dość proste.

Jednak często zdarza się, że lokalizacja miejsca uszkodzenia rurociągu jest bardzo utrudniona lub wręcz niemożliwa bez działań destrukcyjnych w ścianach budynku. Profesjonalnym podejściem do tego tematu jest wykorzystanie do lokalizacji miejsca uszkodzenia kamery inspekcyjnej. Wprowadzenie kamery do wnętrza przewodu pozwala na precyzyjne zdiagnozowanie awarii bez konieczności rozkuwania ścian, posadzki lub zniszczenia zabudowy.

Ogólny podział tego typu urządzeń jest następujący: ● kamery wpychane, ● kamery samojezdne mobilne, ● kamery samojezdne zabudowane w samochodach, ● kamery do studni głębinowych.

Pierwsza grupa kamer przeznaczona jest dla instalatorów lokalizujących awarie wewnątrz budynków. Pozostałe konstrukcje

28

są wyrobami profesjonalnymi do zastosowania przede wszystkim na sieciach zewnętrznych. Ze względu na bardzo wysoką cenę tych konstrukcji zakup tych urządzeń odbywa się w większości przez profesjonalne firmy usługowe zajmujące się usuwaniem awarii na sieciach kanalizacyjnych.

Na rynku jest wiele firm oferujących tego typu urządzenia. W ofercie producentów są kamery inspekcyjne, których cena zaczyna się już od kilkuset złotych. Są to najprostsze rozwiązania konstrukcyjne, których zasięg penetracji nie przekracza 1 metra. Większość tego typu konstrukcji pozwala na wydłużenie zasięgu działania poprzez zainstalowanie dodatkowego przewodu przedłużającego nawet do kilku metrów. Przewód przedłużający należy, oczywiście, dodatkowo zakupić.

Do lokalizacji uszkodzeń rurociągów wewnątrz budynków stosuje się najczęściej tzw. kamery wpychane. Systemy inspekcyjne tego typu charakteryzują się bardzo wysoką jakością wykonania, wytrzymałością oraz niezawodnością, sprawdzoną w najcięższych warunkach. Głowice kamer posiadają niezwykle wysoką rozdzielczość i czułość. Obiektywy szerokokątne kamer posiadają bardzo wysoką ostrość brzegową - parametr ten decyduje o jakości głowic kamer tzw. wpychanych. Najnowsze rozwiązania konstrukcyjne kamer posiadają możliwość ręcznej korekcji ostrości oraz wyposażone są w automatyczny horyzont.

Wszystkie głowice są wodoszczelne nawet do ciśnienia 3 barów. Obiektyw markowej kamery zabezpieczony jest odporną na zarysowania szybką ochronną. System wpychany może być opcjonalnie wyposażony

www.instalator.pl

nr 52016

www.instalator.pl

sażenie poszczególnych modułów, którymi są: przewód elastyczny o długości 0,9 m wraz głowicą o średnicy 17 mm i diodami LED, elastyczny kabel przesuwny o długości 3 m z głowicą o średnicy 20 mm, kabel precyzyjny o długości 1 metra z głowicą o średnicy 5,5 mm, magnes, lusterko, w skład modułu wchodzi kołowrotek wraz z głowicą 25 mm i przewodem o długości 22 metrów oraz walizka z tworzywa sztucznego.

Dodatkowymi akcesoriami są: hak, magnes, lusterko, zestaw słuchawkowy, kula prowadząca, akumulator wraz z ładowarką.

Zestaw inspekcyjny wyposażony w kolorowy monitor przeznaczony jest do inspekcji kanałów i trudno dostępnych miejsc.

Parametry zestawu: ● czytelny obraz o dopasowanej rozdzielczości na monitorze odpornym na zarysowania, ● indywidualna możliwość poszerzenia pamięci przyrządu - gniazdo na kartę pamięci SD, ● możliwość obrazowego przedstawienia wyników inspekcji na oddzielnym monitorze, ● złącze - do podłączenia ładowarki akumulatora, ● wskazanie daty i czasu, ● możliwość włączenia i przyciemnienia, ● proste przekazanie danych przez złącze USB do laptopa, ● niezależna zmienna praca - ładowanie akumulatora przy pomocy ładowarki, ● bezstopniowa regulacja jasności oświetlenia diod LED - optymalne oświetlenie/wyłączenie oświetlenia, ● przycisk funkcji fotograficznych - proste i szybkie wykonanie zdjęcia (data, godzina), ● przycisk funkcji filmowych (z datą i godziną), ● menu sterowania przyrządem, ● przyciski wielofunkcyjne (bezpośrednie przekazywanie wyników inspekcji w postaci filmu, bezpośrednie przekazywanie zdjęć).

Andrzej Świerszcz

29

ABC narzędzi

w głowice rotacyjne. Pozwala to na zapewnienie wysokiego komfortu pracy, równocześnie może być stosowana do kamer samojezdnych. Bardzo istotnym elementem kamery jest specjalny kabel służący do wpychania głowicy. Kabel wpychowy musi (!) posiadać odpowiednią sztywność i wytrzymałość, a jednocześnie powinien umożliwiać pokonywanie łuków i kolan w instalacji kanalizacyjnej (w tym kolan o kącie 90°). Przewód wpychowy najczęściej nawinięty jest na specjalnym ułożyskowanym bębnie wykonanym ze stali nierdzewnej.

Standardowo cała konstrukcja systemu inspekcyjnego przystosowana jest do pracy w ekstremalnie ciężkich warunkach. Dodatkowo system może być wyposażony w opcje: urządzenie do nanoszenia komentarzy, współpraca z komputerem, zapis materiału dokumentalnego na twardym dysku lub na karcie pamięci, digitalizacja stop klatki, elektroniczny licznik odległości z pamięcią i możliwością oznaczania miejsca awarii, lokalizator położenia głowicy, oprzyrządowanie do centrowania głowicy w rurze.

Wysoki komfort pracy zapewnia również wysokiej klasy monitor wyposażony w osłonę chroniącą przed refleksami światła.

Przykładem telewizyjnej kamery inspekcyjnej do rur jest urządzenie, którego podstawą konstrukcji jest przyrząd bazowy, zestawiany, w zależności od potrzeb - wieloma specjalnymi modułami. Takie rozwiązanie konstrukcyjne zapewnia dużą elastyczność w wielu obszarach zastosowań. Główne obszary zastosowań tego przyrządu to: przemysł, wyposażenie budynków, technika klimatyzacji, instalacje sanitarne, grzewcze i klimatyzacyjne, budownictwo, elektrotechnika i rurociągi. W zakres dostawy dla każdego z poszczególnych modułów wchodzą: przyrząd bazowy kamery, akumulator Liion, ładowarka sieciowa, karta pamięci SD, walizka z tworzywa sztucznego oraz wypo-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

ABC ogrzewania

Spaliny w kaskadzie Istotnym elementem prawidłowo wykonanej (i zgodnej z polskimi przepisami) kotłowni kaskadowej jest układ odprowadzania spalin. Najprościej jest, oczywiście, każdy kocioł podłączyć do osobnego, niezależnego przewodu spalinowego (spalinowo-powietrznego), wymaga to jednak przygotowania i wykonania odpowiedniej ilości tychże przewodów. Warto wiedzieć, że polskie przepisy dopuszczają odprowadzanie spalin z kotłowni kaskadowej wspólnym przewodem: § 174 (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dz. U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r. wraz ze zmianami). (…)

3. Dopuszcza się stosowanie zbiorczych przewodów systemów powietrzno-spalinowych przystosowanych do pracy z urządzeniami z zamkniętą komorą spalania, wyposażonymi w zabezpieczenia przed zanikiem ciągu kominowego. (…)

5. Dopuszcza się w pomieszczeniu kotłowni przyłączenie kilku kotłów do wspólnego kanału spalinowego w przypadku: 1) kotłów pobierających powietrze do spalania z pomieszczenia pod warunkiem zastosowania skrzyniowego przerywacza ciągu lub wyposażenia kotłów w czujniki zaniku ciągu kominowego wyłączających równocześnie wszystkie kotły, 2) wykonania dla kotłów z palnikami nadmuchowymi przewodu spalinowego o przekroju poprzecznym nie mniejszym niż 1,6 sumy przekrojów przewodów odprowadzających spaliny z poszczególnych kotłów, a także

30

wyposażenie wylotu przewodu spalinowego w czujnik zaniku ciągu kominowego, wyłączającego równocześnie wszystkie kotły.

8. Dopuszcza się instalowanie przepustnic w przewodach odprowadzających spaliny z poszczególnych urządzeń, jeżeli ich działanie nie zakłóca przepływu spalin.

Analizując przepisy od ostatniego przytoczonego punktu, należy przewidzieć odpowiedniej wielkości przewód spalinowy, aby jego pole przekroju stanowiło nie mniej niż 1,6 sumy przekrojów. Jeśli więc kocioł przykładowo wymaga średnicy przewodu spalinowego 110 mm, a kotłownia kaskadowa składa się z np. ośmiu takich kotłów, to przewód zbiorczy powinien mieć średnicę minimum: pole przekroju przewodu spalinowego dla pojedynczego kotła = p * D2/4, P = p * 1102/4 ≈ 9503 mm2.

Minimalne pole przekroju zbiorczego przewodu spalinowego (dla 8 kotłów): Pk = 1,6 * 8 * 9503 = 121639 mm2, Zalecana średnica wynosi więc: (4 * Pk/p)1/2 ≈ 393,6 mm, czyli przynajmniej 39 cm.

Dobierając zbiorcze przewody spalinowe do kaskady kotłów najwygodniej poprosić o pomoc producenta kotła lub producenta/dostawcę systemu spalinowego. Parametry przewodów można określić wykorzystując dokumentacje techniczne lub program „liczący” system spalinowy.

Pozostałe fragmenty § 174 mówią o konieczności stosowania zabezpieczeń wykrywających zanik ciągu kominowego w którymkolwiek z kotłów i wyłączających wszystkie kotły po wykryciu tegoż zaniku ciągu kominowego. Ze względu na dużo większą

www.instalator.pl

nr 52016

www.instalator.pl

spalania, niezależnie od rozwiązania konstrukcyjnego producenta kotła.

Jak wcześniej wspomniano, sens pracy kaskadowej jest tylko wtedy, gdy kotły pracują we wspólnej instalacji grzewczej. Jak wszyscy wiemy, kotły wiszące wymagają stosowania pomp obiegowych. Aby umożliwić bezproblemową pracę tych pomp w systemach z pompami obiegowymi na poszczególnych obiegach grzewczych, kotłownia powinna być odseparowana sprzęgłem hydraulicznym. Warto więc sprawdzić, czy sprzęgło będzie dostarczone w komplecie, czy trzeba je zamawiać osobno.

Jako dopełnienie kompletnej kotłowni kaskadowej, niezbędna jest automatyka, która wysteruje pracą systemu. Regulator kaskadowy powinien być oczywiście regulatorem pogodowym, a więc takim, który płynnie dopasowuje temperaturę zasilania instalacji do panujących warunków na zewnątrz, a tym samym - do zmiennego zapotrzebowania budynku na ciepło. Tylko regulacja pogodowa zapewni efektywną i ekonomiczną eksploatację kotłowni kaskadowej, jak i kotłowni zbudowanej w oparciu o jeden kocioł. Zależność między temperaturą zasilania instalacji a temperaturą otoczenia ustalana jest poprzez wybór odpowiedniej dla budynku krzywej grzewczej. Regulator kaskadowy poprzez złącza komunikacyjne będzie sterował pracą poszczególnych kotłów wyposażonych najczęściej w automatykę stałotemperaturową. Decyzja o załączeniu kotła i chwilowej mocy należy do regulatora kaskadowego. Algorytm pracy kaskady powinien tak sterować pracą kotłów, aby każdy z nich jak najdłużej pracował w pełnym zakresie kondensacji i z jak najwyższą sprawnością.

Jak zapewne wszyscy wiemy, kotły kondensacyjne mają najwyższą sprawność przy najniższej mocy. Sprawność spada, jeśli moc kotła kondensacyjnego zwiększa się i jest najniższa dla kotła pracującego z pełną mocą.

Paweł Kowalski

31

ABC ogrzewania

średnicę wspólnego przewodu spalinowego niż przewodu do pojedynczego kotła należy zwrócić uwagę, że prędkości spalin z pracującego tylko jednego kotła w kaskadzie będą bardzo małe, toteż aparatura pomiarowa musi być precyzyjna. Czy producent kotłowni kaskadowej oferuje takie rozwiązanie? Kolejnym elementem powinno być zabezpieczenie uniemożliwiające przedostawanie się spalin ze zbiorczego przewodu spalinowego do komory spalania aktualnie wyłączonego kotła. To zabezpieczenie realizowane jest często przez zawory klapowe lub, co wydaje się być lepsze, poprzez zawory kulowe, w których kula po wyłączeniu kotła opada grawitacyjnie i blokuje drogę powrotną spalinom do kotła. Po uruchomieniu kotła wentylator palnika wytwarza odpowiednio duży spręż, aby kula uniosła się i umożliwiła wydmuch spalin z komory spalania.

Producenci kotłowni kaskadowych oferują gotowe systemy spalinowe (wraz z wymaganymi zabezpieczeniami), a także kompletne rozwiązania powietrzno-spalinowe, a wiec również doprowadzające powietrze do kotłów.

Najbardziej zaawansowanym i charakteryzującym się największą sprawnością będzie system koncentrycznych przewodów powietrzno-spalinowych, ale układ taki, ze względu na opory przepływu powietrza i spalin, będzie dopuszczał stosunkowo krótkie długości przewodów. Do wyboru pozostają także systemy doprowadzania powietrza przez ścianę. Jeśli jednak zdecydujemy się na doprowadzanie powietrza do kotłów z pomieszczenia kotłowni, to pamiętajmy o konieczności doprowadzenia odpowiedniej jego ilości do pomieszczenia kotłowni (należy uwzględnić przepisy dotyczące m.in. wielkości pola przekroju otworu nawiewnego i zalecanej kubatury pomieszczenia) z uwzględnieniem, że w myśl przepisów kocioł, który zasysa powietrze z pomieszczenia, jest urządzeniem gazowym typu B, czyli prościej - urządzeniem z otwartą komorą

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Spoina w saunie

ABC chemii budowlanej

Bartosz Polaczyk ● Jak

właściwie zaizolować podłoże w saunie? ● Jakie są wady i zalety fug epoksydowych?

Najważniejsze czynniki decydujące o bezawaryjnym działaniu sauny to odpowiedni piec, wentylacja, jakość i rodzaj drewna, odpowiednia izolacja termiczna oraz inne materiały, np.: klej i płytki ceramiczne (w niektórych przypadkach).

O szybkości nagrzewania będzie decydować odpowiedni dobór pieca do kubatury sauny oraz grubość termoizolacji (mówi się, że powinna wynosić 45-100 mm). Grubość termoizolacji będzie decydować o oporze cieplnym, a więc im większa, tym lepiej - większa warstwa izolacji to mniejsze koszty. Stosuje się tu wyłącznie wełnę mineralną (skalną lub szklaną) ze względu na jej niepalność. Styropian klasyfikuje się jako nierozprzestrzeniający ognia, topi się pod wpływem bardzo wysokiej temperatury, co go dyskwalifikuje jako zastosowanie w pomieszczeniach, gdzie przewiduje się wysokie temperatury powietrza.

32

Jeśli myślimy o saunie, to widzimy pomieszczenie wyłożone drewnem, w którym nie ma płytek, kleju, fugi czy jakichś innych materiałów chemii budowlanej. Często kabiny saunowe montuje się w istniejącym pomieszczeniu, w którym jest już okładzina ceramiczna.

Proponuję też spojrzeć pod nogi w czasie saunowania. Sauna sucha jest cała wyłożona drewnem, jednakże pod nim, na podłodze, często jest okładzina z płytek ceramicznych. Dzięki niej łatwiej utrzymać czystość i higienę w takim pomieszczeniu, wystarczy tylko zdjąć drewniane panele i przetrzeć mopem. Sauny mokre to co innego, zza kotary z pary wodnej pojawi się nam okładzina ceramiczna, zwykle z małych płytek mozaikowych. Stąd odpowiedni musi być dobór materiałów chemii budowlanej do specyficznych warunków użytkowania: wysokiej temperatury oraz wilgotności powietrza.

Oprócz kabiny sauny w takim pomieszczeniu często jest prysznic, może wanna z hydromasażem, a więc duże ilości wody i pary wodnej.

Nie wszystkie materiały są wodoodporne (np. wylewki anhydrytowe), stąd istnieje potrzeba izolacji. Izolację umieszcza się na podłożu przed przyklejeniem płytek. Płytki, choć często nienasiąkliwe, układane są tak, by była między nimi spoina, która kompensuje naprężenia od rozszerzalności termicznej. Spoiny najczęściej wypełnia się zaprawami cementowymi, które mają pewną nasiąkliwość i mogą przepuszczać wodę do jastrychu, tynku czy też do materiałów konstrukcyjnych budynku, dlatego bardzo istotna jest izolacja.

Podstawowym środkiem izolacyjnym stosowanym wewnątrz pomieszczeń jest płynna folia. Ich jednak w pomieszczeniach, gdzie mamy tak duże działanie wody, nie polecam.

www.instalator.pl

nr 52016

www.instalator.pl

stycznych lub odkształcalnych. Gresy, które stanowią większość używanych obecnie płytek podłogowych, wymagają zapraw elastycznych.

Zwykłe, podstawowe, a tym samym sztywne zaprawy bardzo często odspajają się w czasie eksploatacji od płytki. Do przyklejenia płytek z kamienia naturalnego wymagane są specjalne zaprawy, najlepiej białe z dodatkiem trasu lub innych środków wiążących niezwiązane związki wapna z zaprawy. Taki skład zapraw do kamienia przeciwdziała powstawaniu wykwitów solnych oraz przebarwień. Warto też sprawdzić specjalne właściwości zaprawy, na pewno duże amplitudy temperatur przeniosą kleje odkształcalne, np. S1 (odkształcenie od 2,5 do 5 mm) lub wysoce odkształcalne S2 (odkształcenie > 5 mm). Obecnie standard w takich pomieszczeniach to klej odkształcalny, oznakowany jak powyżej S1 czy S2.

Nie ma sensu oszczędzać, oznakowanie samym C2 może nie wystarczyć. Klej taki może stracić przyczepność do płytki pod wpływem użytkowania. Co jeszcze warto wiedzieć? Nie ma klejów odpornych na temperatury > 100˚C. Standardowo, wg obecnie obowiązującej normy, wykonuje się badania starzeniowe w temperaturze ok. 70˚C. Żaden z producentów chemii budowlanej raczej nie deklaruje wyższej odporności temperaturowej.

Stąd trzeba się oprzeć o ewentualne deklaracje producenta lub też własne doświadczenie.

Ta niższa temperatura zdecydowanie wystarczy przy klejeniu mozaiki w saunach mokrych. Oprócz odpowiedniego kleju nie należy zapominać o podstawowych zasadach wykonawczych, a te są równie ważne jak wybór samego kleju, a czasem nawet ważniejsze.

Dobry klej można „zepsuć” przez jego niewłaściwą aplikację. Przede wszystkim klej powinien pokrywać w 100% spodnią stronę płytki, dlatego oprócz naniesienia go na podłoże należy przesmarować cienką warstwą spodnią stronę płytki. Niedopuszczalne jest przyklejanie płytek „na placki”.

33

ABC chemii budowlanej

Są lepsze zaprawy polimerowo-cementowe, jedno- i dwuskładnikowe. Przy ich stosowaniu należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednio długie przerwy między kolejno nakładanymi warstwami. Zaprawy cementowopolimerowe, choć posiadają bardzo wysoką wodoodporność, nie są popularne wewnątrz pomieszczeń ze względu na to, że ich przygotowanie zajmuje więcej czasu w przeciwieństwie do gotowej do użycia folii w płynie.

Jednakże w saunie czy basenie są niezastąpione. Pamiętajmy, że aby uzyskać właściwe zaizolowanie podłoża, wymagane jest wykonanie powłoki co najmniej dwuwarstwowej, o łącznej grubości od 1 do 3 mm w zależności od rodzaju wyrobu. Izolacyjnych zapraw wodochronnych nigdy nie nanosi się jednowarstwowo! Jedna warstwa nie zapewni wystarczającej ochrony przeciwwilgociowej czy przeciwwodnej. Bardzo ważnym parametrem jest odporność termiczna zapraw w saunie, bowiem temperatura powietrza jest przecież bardzo wysoka, sięgać może 100˚C, zaś zaprawy polimerowo- cementowe lepiej znoszą wysokie temperatury niż folie w płynie. Nie bez znaczenia jest też rozszerzalność linowa takich materiałów. Izolacje polimerowo-cementowe są produkowane na bazie podobnych surowców co kleje do płytek, tak więc będą się podobnie odkształcać pod wpływem temperatury.

Do miejsc, gdzie jest wykonana izolacja podpłytkowa, poleca się zwykle kleje klasy C2 wg normy PN-EN 12004:2008 (przyczepność > 1,0 MPa w każdych warunkach użytkowania: w stanie powietrzno-suchym, po przejściu przez komorę z wysoką temperaturą, po badaniu mrozowym i zanurzeniu w wodzie). Zaprawy takie charakteryzują się dużą uniwersalnością, przeznaczone są zwykle do przyklejania wszystkich rodzajów płytek ceramicznych ściennych i podłogowych (glazury, terakoty, klinkieru, gresu, także wielkoformatowych czy małych mozaikowych) zarówno do podłoży sztywnych, jak i ela-

ABC Magazynu Instalatora

ABC chemii budowlanej

ABC Magazynu Instalatora

nr 52016

Fugi znajdujące się na rynku możemy podzielić ze względu na rodzaj czynnika wiążącego, a więc na cementowe i te na bazie żywic reaktywnych (epoksydowe). Tak też dzieli je norma PN-EN 13888. Najbardziej popularne są fugi cementowe, mniej - epoksydowe (ze względu na wysoką cenę i trudniejszą pracę). Fugi epoksydowe mają jednak kilka cech, na które warto zwrócić uwagę: są łatwe w utrzymaniu czystości (nienasiąkliwe i gładkie), odporne na niektóre chemikalia (właściwie wszystkie znajdujące się w gospodarstwie domowym), o wytrzymałościach mechanicznych kilkukrotnie przewyższających fugi produkowane na bazie cementu, jednakże w rękach niewprawnego fachowca staną się narzędziem zniszczenia wymarzonych płytek (fugi te wiążą poprzez reakcję chemiczną, przez co niezmyte w odpowiednim czasie zwiążą na płytce, a usunięcie ich może stać się niemożliwe). Fugi epoksydowe często wykorzystuje się w kompleksach basenowych, czyli w miejscach, gdzie występuje częste mechaniczne oddziaływanie wody (falowanie) oraz zmywanie detergentami. Fuga epoksydowa tworzy jednak sztywne połączenie, co przy cyklach nagrzewania i gwałtownego schładzania może powodować niszczenie, najczęściej płytki, która jest często słabsza niż sama fuga. Wykorzystanie jej należy zawsze skonsultować z doradcą technicznym danego producenta. Na półkach sklepowych oraz wśród wykonawców królują jednak fugi cementowe. Te możemy podzielić ze względu na szerokość możliwej do uzyskania spoiny, a więc wąskie i szerokie. W ofercie różnych firm znajdują się także wyroby uniwersalne.

Fugi wąskie mają bardzo drobne ziarno, można uzyskać z nich spoinę bardzo gładką. Fugi szerokie posiadają w swoim składzie grubsze ziarno, nie uzyskamy z nich fug bardzo gładkich, ale przy nieznacznym wysiłku efekt jest zadowalający. Najczęściej jednak stosuje się spoiny uniwersalne, można powiedzieć

34

pośrednie między wąską a szeroką. Wśród fug możemy wyróżnić wyroby o specjalnych właściwościach, np. upłynnione, szybkowiążące lub do ukierunkowanych zastosowań. Norma PN-EN 13888 dzieli fugi cementowe trochę inaczej, są to wyroby o podstawowych wymaganiach - CG1 i o podwyższonych parametrach z wymaganiami dodatkowymi - CG2 (o wysokiej odporności na ścieranie - oznakowane symbolem A, zmniejszonej absorpcji wody - oznakowane symbolem W). Zmniejszona absorpcja to po prostu zdecydowanie mniejsza nasiąkliwość. To bardzo istotna cecha, fugę taką łatwiej czyścić, nie nasiąka wodą, co zmniejsza ryzyko uszkodzeń jej samej oraz innych elementów chemii budowlanej wykorzystanej do budowy sauny.

Zwróćmy także uwagę na specjalne właściwości fugi, które pomogą nam w utrzymaniu sterylnej czystości, np. odporność na działanie mikroorganizmów: glonów, grzybów pleśniowych itp. poprzez specjalne dodatki bicydów lub innych substancji, np. nanosrebra.

Ostatni wybór to płytki. Te przede wszystkim powinny być antypoślizgowe, co stanowi o bezpieczeństwie użytkowania. Bardzo ważna jest też klasa ścieralności oznakowana symbolem PEI od wartości 0 do V - im wyższa, tym lepsza. Pamiętajmy też, że płytki gresowe o polerowanej powierzchni mają mniejszą twardość (spada ona do 3 w skali Mosha) niż inne gresy, co oznacza, że odporność płytek ceramicznych o powierzchni polerowanej na zarysowania jest bardzo mała i podczas użytkowania i nieuniknionego zabrudzenia w miejscach bardziej uczęszczanych nastąpi zmatowienie powierzchni. Na szczęście w saunach wybór ten ma zdecydowanie mniejsze znaczenie - nie odbywa się tam intensywny ruch, w saunie się po prostu siedzi lub leży, a jeśli się chodzi, to zwykle na boso lub w klapkach basenowych.

Bartosz Polaczyk

www.instalator.pl

nr 52016

ABC Magazynu Instalatora

Szkolenia dla projektantów, wykonawców i instalatorów z zakresu doboru armatury oraz równoważenia hydraulicznego instalacji grzewczych, chłodniczych i wody użytkowej. Zgłoszenia prosimy kierować na adres mailowy: joanna.pienkowska@oventrop.pl lub telefonicznie: 502 696 035.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w Centrach Szkoleniowych w Warszawie i Poznaniu oraz w Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach, Gdańsku, Olsztynie i Lublinie. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

Tematyka: zagadnienia dotyczące wykorzystania nowoczesnych rozwiązań z zakresu techniki grzewczej. Warunkiem wzięcia udziału w kursie jest przesłanie dokumentów firmy lub wypełnionej ankiety (www.wolf-polska.pl). Miejsce: Sokołów, Wrocław.

Szczegółowe informacje: serwis@wolf-polska.pl, 22 720 69 01.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Cen trach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno -handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Firma Pentair Thermal Management Polska Sp. z o.o. prowadzi bezpłatne szkolenia dla autoryzowanych instalatorów Raychem z zakresu ogrzewania podłogowego oraz instalacji grzewczych do ochrony dachów i rynien w wa runkach zimowych. Zdobycie „Certyfikatu PRO Raychem” upoważnia do udzielania przedłużonej gwarancji producenta. Kontakt: 800 800 114, www.ciepla-podloga.pl

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: systemy ogrzewania podłogowego, regulacja hydrauliczna i podpionowa, ogrzewanie ścienne, termostatyka, projektowanie instalacji w budynkach wysokościowych, kotłownie na biomasę.

Kontakt: centrala@herz.com.pl, tel. 12 289 02 20. Prosimy o potwierdzenie uczestnictwa.

ME_Partneranzeige_Referenzen_CityMulti_150_210.indd 2

2016-05-06 11:02:06