2019
● Złączki
do gazu ● Dobór grzejników ● Oczyszczalnie ścieków ● Armatura gazowa ● Odpowietrzanie instalacji ● Szkolenia
nr 12019
Spis treści Za kurkiem... - 4 REMS - 8 Viega - 9 WATTS - 10 Profitor - 11 GOK - 12
Spis treści
SANHA - 14 Powietrze dla mechanika - 16 Złącza pod kontrolą - 19 Cenny serwis - 20 Dobór grzejników - 22 Słaby ciąg kominowy - 24 Dobór zaworów - 26 Wolne dławienie - 28 Walka z powietrzem - 30 Zbiorczy komin - 32
ISSN 1505 - 8336
Szkolenia - 35
nakład: 11 015 egzemplarzy
Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“
Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4. Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, kom. +48 502 74 87 41. Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.
www.instalator.pl
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
Za kurkiem...
ABC instalacji gazowej
Jarosław Czapliński
● Jaki
certyfikat muszą posiadać elementy używane do montażu instalacji gazowych? ● W jaki sposób można wykonać połączenia w instalacji gazowej z rur miedzianych? Instalacja gazowa to układ przewodów gazowych umieszczonych za kurkiem głównym, spełniających określone wymagania szczelności, prowadzonych na zewnątrz lub wewnątrz budynku wraz z urządzeniami do pomiaru zużycia gazu, armaturą i innym wyposażeniem oraz odbiornikami gazowymi zainstalowanymi zgodnie z potrzebami użytkowymi i przeznaczeniem budynku. W skład instalacji na paliwa gazowe wchodzą wszystkie jej elementy składowe zlokalizowane za kurkiem głównym, do których zalicza się: przewody gazowe; elementy składowe przewodów, takie jak złączki instalacyjne, zawory itp.; urządzenia sygnalizacyjno-odcinające, jeżeli są zainstalowane; urządzenia pomiaru zużycia gazu, pomimo tego że nie stanowią własności właściciela
4
budynku lub też zarządzającego; butle gazowe, jeżeli instalacja zasilana jest z indywidualnych butli instalowanych u odbiorców; urządzenia gazowe; przewody spalinowe lub powietrzno-spalinowe stanowiące element składowy urządzenia gazowego. Podstawą do projektowania i wykonywania instalacji gazowych jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z tym rozporządzeniem instalacje gazowe należy projektować, wykonywać oraz użytkować zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej, w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludzi i mienia oraz ochronę środowiska naturalnego. Instalacja gazowa w budynkach może być zasilana z sieci rozdzielczej gazu ziemnego niskiego lub średniego ciśnienia przez reduktor gazu. Gaz z sieci gazowej doprowadzony do zewnętrznej ściany budynku nie może mieć ciśnienia wyższego niż 500 kPa. Zawory redukcyjne mogą być instalowane wyłącznie na zewnątrz budynku i powinny być zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych i uszkodzeniami mechanicznymi. Do montażu instalacji gazowych należy stosować wyłącznie rury, łączniki, armaturę oraz urządzenia gazowe posiadające certyfikat na znak bezpieczeństwa B lub aprobatę techniczną. Instalacja gazowa w budynku powinna być wykonana zgodnie z projektem. Wymagania dotyczące prowadzenia przewodów gazowych w budynkach również określają ww. rozporządzenia. Do najważniejszych wymagań należą: ● Rozdz. 7 § 163. 1.a Przewody instalacji gazowej powinny być wykonane w sposób za-
www.instalator.pl
nr 12019
www.instalator.pl
Magazynu Instalatora
stosowaniem innych sposobów łączenia rur, jeżeli mogą one stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa mieszkańców. To tylko niektóre zapisy mówiące o kilku istotnych sprawach związanych z projektowaniem, prowadzeniem i zabezpieczeniem instalacji gazowych w budynkach. Ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pracy do budowy instalacji gazowych należy używać wyłącznie sprawdzonych i certyfikowanych materiałów oraz urządzeń. Takim materiałem jest stal. Przewody instalacji gazowych wykonane z rur stalowych są gwarancją bezpieczeństwa i trwałości instalacji gazowej. Grubościenne rury stalowe łączy się poprzez spawanie. Dopuszcza się również gięcie rur stalowych w granicach normy. W pozostałych przypadkach używa się łączników ze stali lub z żeliwa. Po wykonaniu całość instalacji należy pomalować farbą ochronną w kolorze żółtym. W przewodach rozprowadzających instalacji gazowych coraz powszechniej stosowanym materiałem jest również miedź. Wszystkie instalacje gazowe należy wykonywać tylko na podstawie projektu opracowanego przez projektanta, który posiada uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń gazowych. Instalacje gazowe z miedzi projektuje się podobnie jak ze stali, uwzględniając różnice technologiczne wynikające z zastosowania innego materiału.
5
ABC instalacji gazowej
pewniający spełnienie wymagań szczelności i trwałości określonych w Polskiej Normie dotyczącej przewodów gazowych dla budynków. ● Rozdz. 7 § 163. 2. Przewody instalacji gazowej, począwszy od 0,5 m przed zewnętrzną ścianą budynku do kurków odcinających przed gazomierzami w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych lub do odgałęzień lokali użytkowych w budynkach użyteczności publicznej, powinny być wykonane z rur stalowych bez szwu bądź z rur stalowych ze szwem przewodowych - zgodnych z wymaganiami przedmiotowymi Polskich Norm - łączonych przez spawanie. ● Rozdz. 7. § 163. 4. W budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, budynkach w zabudowie zagrodowej i budynkach rekreacji indywidualnej przewody instalacji gazowej, a w pozostałych budynkach tylko przewody za gazomierzami lub odgałęzieniami prowadzącymi do odrębnych mieszkań lub lokali użytkowych, powinny być wykonane z rur, o których mowa w ust. 2, łączonych również z zastosowaniem połączeń gwintowanych lub z rur miedzianych łączonych przez lutowanie lutem twardym. Dopuszcza się stosowanie innych sposobów łączenia rur, jeżeli spełniają one wymagania szczelności i trwałości określone w Polskiej Normie dotyczącej przewodów gazowych dla budynków. Mowa tu o normie PN-EN 1775:2009 Dostawa gazu. Przewody gazowe dla budynków. Maksymalne ciśnienie robocze równe 5 barów lub mniejsze. Zalecenia funkcjonalne. ● Rozdz. 7. § 164. 1. Przewodów instalacji gazowych nie należy prowadzić przez pomieszczenia mieszkalne oraz pomieszczenia, których sposób użytkowania może spowodować naruszenie stanu technicznego instalacji lub wpływać na parametry eksploatacyjne gazu. ● Rozdz. 7. § 164. 2. Zabrania się prowadzenia przez pomieszczenia mieszkalne przewodów instalacji gazowej z zastosowaniem połączeń gwintowanych, a także z za-
ABC
ABC instalacji gazowej
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
Ze względu na obowiązujące w Polsce przepisy lutowane rury miedziane stosowane do instalacji gazowych można łączyć wyłącznie lutem twardym o temperaturze topnienia powyżej 650°C. Połączenie wykonane metodą lutowania twardego jest połączeniem nierozłącznym. Lutowanie wykonywane jest metodą kapilarnego połączenia kielichowego. Polega ono na tym, że szczelina między łączonymi elementami jest tak mała i równomierna, że powstaje efekt kapilarny. Dodatkowo w procesie lutowania zachodzi zjawisko dyfuzji cząsteczek łączonych elementów i lutu. Decydujący wpływ na jakość połączeń ma skład lutu, a przede wszystkim jego właściwości zwilżające i oczyszczające, które umożliwiają płynięcie i przyleganie lutu do powierzchni materiału. Do lutowania twardego łączników z miedzi stosuje się luty fosforowe (CuP) bez topnika i luty srebrne (AgCuZn) z topnikiem. Do lutowania twardego łączników z brązu i mosiądzu stosuje się luty srebrne i fosforowe z topnikiem. Elementy do lutowania muszą być specjalnie przygotowane. Cięcie rury miedzianej powinno być przeprowadzone z zachowaniem prostopadłości krawędzi cięcia do osi rury. Krawędź powinna być gładka, bez gratów, które powinny być usunięte, jeżeli wystąpią. Zdeformowane końce rury należy poddać kalibracji lub też obciąć. Powierzchnię łączonych elementów przed wykonaniem lutu należy odtłuścić trójchlorkiem etylu lub alkoholem etylowym. Lutowanie lutem twardym wymaga doświadczenia, dlatego też powinny wykonywać to tylko osoby posiadające odpowiednie umiejętności. Innym dopuszczalnym sposobem łączenia przewodów miedzianych jest metoda zaciskowa. Stosuje się tu specjalne łączniki wyposażone w fabrycznie zamontowany o-ring uszczelniający z HNBR w żółtym kolorze. Jest to bardzo wytrzymały i odporny materiał, o właściwościach ognioodporności na po-
6
ziomie lutów twardych. Złączki zaciska się na końcach łączonych przewodów za pomocą specjalistycznych narzędzi, tworząc trwałe, nierozłączne połączenie. Na podstawie wytycznych producentów oraz Krajowej Oceny technicznej wydanej przez Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie można stosować tę metodę w zakresie średnic przewodów 12-54 mm. Takie złączki posiadają zawsze wyraźnie widoczne oznaczenia w kolorze żółtym. Do połączeń rozłącznych stosuje się natomiast łączniki gwintowane z brązu lub mosiądzu. Jako materiał uszczelniający stosuje się niespiekane taśmy teflonowe, pasty doszczelniające oraz preparaty anaerobowe. Złącza można także uszczelniać metodą tradycyjną, korzystając z włókna konopnego. Zaleca się stosowanie jednorodności materiałowej. Najlepiej zastosować złączkę z takiego materiału, z jakiego wykonany jest króciec montażowy gazomierza. Stopy miedzi do produkcji łączników powinny mieć skład chemiczny gwarantujący odporność na odcynkowanie, dlatego w instalacjach gazowych zaleca się stosowanie łączników z brązu. Złączki mosiężne w czasie lutowania twardego bardzo szybko ulegają odcynkowaniu i tracą swoje właściwości wytrzymałościowe, ulegając szybkiej korozji. W instalacjach gazowych mogą być stosowane tylko wtedy, gdy nie biorą bezpośredniego udziału w procesie lutowania. W miejscach, gdzie spodziewane są znaczne zmiany temperatury, należy przewidzieć możliwość kompensacji wydłużeń cieplnych. Przewody instalacji miedzianych instalowane wzdłuż ścian na podporach lub podwieszane powinny być wykonane w zamocowaniach. Zamocowania powinny być instalowane w odległościach uwzględniających średnicę oraz lokalne warunki eksploatacji. Do montażu rur miedzianych w instalacjach gazowych dopuszczalne jest stosowanie tylko
www.instalator.pl
nr 12019
Magazynu Instalatora
budowy, zgodności z obowiązującymi wymaganymi technicznymi, kontroli jakości wykonania i sprawdzeniu doboru materiałów i wyposażenia oraz certyfikatów dopuszczających. Jednak najważniejszą rzeczą, bez której nie można dokonać odbioru instalacji gazowej, jest wymóg przeprowadzenia próby szczelności. Sposób przeprowadzenia tej próby określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. 1999 nr 74 poz. 836). Gaz ziemny, którego głównym składnikiem jest metan, nie jest trujący, ale przy zawartości w powietrzu powyżej 25% może oddziaływać dusząco i narkotyzująco na organizm człowieka (niedobór tlenu). Przy dłuższym przebywaniu w takiej atmosferze może nastąpić śmierć przez uduszenie. Przy stężeniu w granicach 5-15% tworzy się mieszanina wybuchowa, której zapłon może powstać nawet przy małym zaiskrzeniu. Gaz ziemny jest bezwonny i dlatego w celu jego wykrycia jest specjalnie nawaniany przy pomocy środka odoryzującego THT (tetrahydrotiofen). Dlatego ze względu na niebezpieczeństwo wybuchu przy eksploatacji instalacji gazowych należy bezwzględnie przestrzegać podstawowych zasad bhp i ppoż. Roboty na czynnych instalacjach gazowych należą do prac gazo-niebezpiecznych i powinny być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. Jarosław Czapliński Fot. z arch. Viega. Literatura: 1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 ) z późniejszymi zmianami. 2. Instalacje gazów palnych technicznych oraz medycznych wykonanych z przewodów miedzianych. Wymagania techniczno-eksploatacyjne. PCPM Wrocław 2007 r.
www.instalator.pl
7
ABC instalacji gazowej
dybli i obejm wykonanych z materiałów niepalnych, np. miedzianych, mosiężnych lub ze stali nierdzewnej. Zalecane średnie odległości pomiędzy zamocowaniami to: 10 mm - 1,0 m; 12 i 15 mm - 1,25 m; 18 mm - 1,5 m; 22 mm - 2,0 m; 28 mm - 2,25 m; 35 mm - 2,75 m; 42 mm - 3,0 m; 54 mm - 3,5 m. Prowadzenie przewodów instalacji gazowych przez ściany nośne i działowe oraz przez stropy należy wykonywać w tulejach ochronnych wykonanych z materiałów innych niż stalowe, a końce wyprowadzeń należy dokładnie uszczelnić. Każda wykonana instalacja gazowa rozprowadzająca paliwa gazowe lub też inne rodzaje gazów przed oddaniem do eksploatacji powinna być poddana odbiorowi technicznemu. Odbiór instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych polega m.in na sprawdzeniu zgodności jej wykonania z projektem i wprowadzonymi zmianami w trakcie
ABC
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
ABC narzędzi do instalacji gazowych
REMS Firma REMS producent maszyn i narzędzi do obróbki rur, posiada w swojej ofercie zaciskarki. Jedną z nich jest REMS Mini Press 22V ACC Li Ion - uniwersalna prasa promieniowa umożliwiająca wykonywanie połączeń na rurach o średnicy do 40 mm, posiadająca bardzo lekką i poręczną konstrukcję, o wadze, łącznie z akumulatorem 2,5 kg i długości 31 cm ze szczękami zaciskowymi. Prasa promieniowa Mini-Press 22V ACC Li-Ion posiada szerokie zastosowanie. Umożliwia pracę z wolnej ręki w ciasnych stanowiskach. Optymalny rozkład masy i ergonomiczna obudowa umożliwia jej obsługę jedną ręką. Cęgi zaciskowe mocowane są pewnie dzięki automatycznemu ryglowaniu. Obrotowa przekładnia 360° z zamocowanymi cęgami umożliwia pracę w trudno dostępnych miejscach. REMS MiniPress ACC Li-Ion wyposażona jest w funkcję automatycznego ruchu powrotnego po całkowitym przebiegu procesu zaciskania. Za zasilanie prasy odpowiedzialny jest akumulator 21,6V, 1,5 Ah Li-Ion. Zabezpieczony jest on przed głębokim rozładowaniem i przeładowaniem. Szybka ładowarka umoż-
liwia krótki czas ładowania akumulatora, brak efektu pamięci zapewnia maksymalną wydajność. Do zaciskarki Mini Press ACC 22V Li-Ion firma REMS oferuje kompletny asortyment cęgów zaciskowych dla wszystkich powszechnie używanych systemów zaprasowywanych. Cęgi zaciskowe wykonane są z kutej i odpowiednio obrabianej stali specjalnej. Kontury zaciskowe cęgów są specyficzne dla każdego systemu i odpowiadają konturom poszczególnych systemów zaciskowych. Zapewnia to bezproblemową zgodność i pewne zaciskanie. Zaciskarka REMS Mini Press 22 V ACC z odpowiednimi cęgami ze względów na swój ciężar i wymiary idealnie nadaje się do montażu instalacji gazowych wykonanych z rur miedzianych. Pierścienie zaciskowe REMS 45˚(PR2B) z dwoma szczękami, dzięki możliwości pochylenia o 45° umożliwiają pracę w trudno dostępnych miejscach, takich jak przepusty w murze, czy rury osłonowe. Do ich napędu potrzebna jest cęga pośrednia.
ekspert Krzysztof Bossowski REMS POLSKA Sp. z o.o. www.rems.de
8
Krzysztof Bossowski
☎ 601 448 096 @
Krzysztof.Bossowski@rems.de
www.instalator.pl
nr 12019
ABC
Magazynu Instalatora
Viega stropach czy przepustach stropowych za pomocą szczęki przegubowej Viega. Do wszystkich czynności związanych z zaprasowywaniem służy jedynie jedna zaciskarka. Wielką zaletą jest nie tylko minimalizacja potencjalnych źródeł błędów i pracochłonności oraz niewielka przestrzeń potrzebna do pracy, lecz również gwarancja uzyskania bezpiecznych i trwałych połączeń. Wszystkie złączki Profipress G posiadają certyfikowany profil bezpieczeństwa SC-Contur, oznaczony żółtym kolorem na karbie złączki. SC-Contur powoduje, że przypadkowo niezaprasowane połączenia są natychmiast widoczne podczas próby ciśnieniowej: ciśnienie spada wyraźnie w całym zakresie ciśnienia od 22,0 mbarów do 3 barów. Złączka wyposażona jest w wysokiej jakości element uszczelniający HNBR spełniający rygorystyczne wymagania norm. Aby dodatkowo zabezpieczyć element uszczelniający przed uszkodzeniem w trakcie montażu, wszystkie złączki Viega posiadają cylindryczną prowadnicę rury, która wraz z podwójnym zaprasowaniem zapewnia dodatkowe bezpieczeństwo.
ekspert Łukasz Szypowski Viega Sp. z o.o. www.viega.pl
www.instalator.pl
Łukasz Szypowski
☎ 665 425 611 @ lukasz.szypowski@viega.pl
9
ABC instalacji gazowych
Firma Viega po raz pierwszy otrzymała Aprobatę z Instytutu Nafty i Gazu certyfikującą złączki Profipress G w roku 2009. Za sprawą zmiany Rozporządzenia Ministra Infrakstruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, możliwe stało się zaprasowywanie instalacji gazowych (artykuł 163 ust. 3). W związku z tymi zmianami firma Viega jako pierwsza wprowadziła na polski rynek złączki zaprasowywane do instalacji gazowych Profipress G. Profipress G pod każdym względem przewyższa tradycyjne rozwiązanie, jakim było lutowanie lutem twardym. Połączenie wykonane przy pomocy zaciskarki jest zdecydowanie szybsze, bezpieczniejsze, bez ryzyka wzniecenia pożaru i kosztownych zabezpieczeń przeciwpożarowych. Złączki Profipress G dostępne są w średnicach 1254 mm. Są to min.: mufy, łuki, kołnierze, przejścia gwintowane z brązu oraz kształtki specjalne. Dzięki szybkiej technice zaprasowywania Viega wiele czynności kosztujących czas i materiał stało się zbędnych. Złączki można bez problemu zaprasowywać nawet w wąskich szachtach, drewnianych
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
WATTS
ABC instalacji gazowych
Amerykański koncern WATTS zakupił w 2003 fabrykę armatury do instalacji gazowych marki Giuliani Anello. W programie sprzedaży WATTS znajdują się niezawodne i od lat rozpoznawane na rynku europejskim zawory elektromagnetyczne, filtry gazowe, kompensatory drgań i wydłużeń, zawory szybkozamykające i inne (rys.). W artykule wspomniano o kilku produktach z bardzo szerokiej gamy wyrobów.
Zawory elektromagnetyczne to zawory do systemów bezpieczeństwa i detekcji wycieku gazu. Przykładowo EVO występują w wykonaniach normalnie zamkniętych, czyli w trakcie podawania napięcia zawór jest otwarty. W przypadku awarii zasilania - zaniku napięcia lub po jego wyłączeniu przez system detekcji (lub w razie pożaru po odcięciu zasilania obiektu), następuje automatyczne odcięcie przepływu. Dodatkowo posiada on ręczne zabezpieczenie - reset, służące do świadomego odblokowania zaworu po usunięciu przyczyny
zaniku napięcia. Dostępne są również wykonania tych zaworów jako normalnie otwarty (MSVO). W systemach bezpieczeństwa, stosuje się również inną armaturę, np. ręczne zawory odcinające (JH), które w systemach przemysłowych umożliwiają odcięcie gazu za pomocą dźwigni z cięgłem (linką stalową). Ważnym elementem, o którym nie możemy zapomnieć również w przypadku instalacji gazowych, są kompensatory drgań i wydłużeń rurociągu (GA/GAF). Są to elementy koniecznie zalecane przy długich odcinkach rurociągów i przed lub za urządzeniami, które mogą generować drgania (sprężarki i duże kotły, nagrzewnice lub inne przemysłowe urządzenia gazowe). Do produktów z zakresu bezpieczeństwa w instalacjach gazowych, które są często kupowane, należą również reduktory gazu (np. STR, ST1B). Nie wymagają one zasilania, czy podłączania dodatkowych przewodów impulsowych. Innym ważnym urządzeniem są zespolone reduktory ciśnienia z odcinającym zaworem bezpieczeństwa (ST4B) - odcinające przepływ gazu powyżej przekroczonej wartości ciśnienia.
ekspert Joanna Pieńkowska Watts Industries Polska sp.z o.o. www.wattswater.pl
10
Joanna Pieńkowska
☎ 601 317 668 @ joanna.pienkowska@wattswater.com
www.instalator.pl
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
PROFITOR
Pierwsze 3-4 lata to była „praca od podstaw” i bardzo częste spotkania z kontrolerami z Nadzoru Budowlanego. Dziś PROFITOR oferuje na rynku polskim 48 odmian przewodów „do kuche-
nek”, czyli zgodnych z normą PNEN 14800. Przewody te o podłączeniu ½" mają różne zakończenia (podłączenia gwintowe lub z kurkiem szybkozłącza gazowego) umożliwiające łatwe połączenie odbiornika gazu z instalacją. Znormalizowane długości to 0,5; 0,75; 1,0; 1,25; 1,5 oraz 2,0 m. Początkowo, zgodnie z przepisami, przewody te mogły być stosowane jedynie do podłączenia kuchenek; dziś można je również zastosować do innych odbiorników gazu. Druga ważna grupa produktów to 62 odmiany giętkich i rozciągliwych przewodów ze stali nierdzewnej do gazu o średnicach ½, ¾, 1" i długościach od 100 do 2000 mm. Przewody te znacznie skracają i ułatwiają nawet najbardziej skomplikowane podłączenia gazowe. Jest to szczególnie ważne przy wymianie kotłów, gdzie rzadko kiedy stare i nowe podłączenia są identyczne. Aby ułatwić pracę instalatorom, Profitor dostarcza do wielu typów kotłów wiszących gotowe zestawy podłączeniowe, zarówno do kotłów jedno-, jak i dwufunkcyjnych. Ostatnio wprowadzono do programu dostaw gazowe złącza antywibracyjne oraz przemysłowe przewody gazowe wykonywane według zapotrzebowania odbiorców. Radosław Klah
ekspert Radosław Klah PROFITOR Kazimierz Charzewski www.profitor.pl
www.instalator.pl
☎
22 814 17 23
@
radoslaw.klah@profitor.pl
11
ABC metalowych elastycznych przewodów do gazu
Firma PROFITOR Kazimierz Charzewski to prekursor metalowych elastycznych przewodów do gazu w Polsce. Jako pierwsza polska firma zaczęła w 2004 wprowadzać na rynek metalowe elastyczne przewody do gazu. Pierwsze lata były niezwykle trudne, bo najpierw należało przekonać do wyrobu Instytut Nafty i Gazu w Krakowie (nazwa obecna), a później, mimo posiadanego dopuszczenia - inspektorów nadzoru, kierowników spółdzielni i innych „decydentów”, którzy nie wyobrażali sobie życia bez sztywnej, gwintowanej rury do gazu.
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
ABC instalacji gazowych
GOK Ogrzewanie gazowe to jeden z najczystszych i najbardziej efektywnych sposobów ogrzewania. W praktyce mamy wybór między gazem ziemnym a LPG. Najprostszą i najtańszą formą instalacji zasilanej LPG jest „instalacja butlowa”. Składa się ona z reduktora (1), zaworu przełączającego (1) i zestawu węży (2). Z reguły podłączane są butle 33 kg, pracujące w układzie 2/4/6/8/10 butli, przy czym połowa butli pracuje na stronie roboczej instalacji, a druga część stanowi rezerwę. Wydajność oferowanych przez GOK instalacji butlowych to 4-6 kg/h (maks. 12 kg/h), co odpowiada około 48-70 kW mocy (maks. ok. 140 kW). Ważne jest, aby przy doborze liczby butli w instalacji pamiętać,
że butla ma swoją maksymalną wydajność. Przy maksymalnym poborze odparowanie gazu spada - butla i elementy instalacji pokrywają się szronem. Zastosowanie większej liczby butli pozwala wydłużyć czas eksploatacji instalacji bez konieczności wymiany butli. Przełącznik automatyczny zapewnia nieprzerwaną pracę instalacji. Gdy strona robocza zostanie opróżniona, przełącznik daje nam ten komfort, że rezerwa włącza się automatycznie. Instalacja butlowa montowana jest na zewnątrz budynku, a opcjonalny zdalny sygnalizator (3) informuje użytkownika (bez konieczności wyjścia z domu) o zmianie poboru gazu ze strony roboczej na rezerwę. Montaż instalacji butlowej to kwestia kilkunastu minut. Szczegółowe wytyczne dotyczące jej umiejscowienia i eksploatacji znajdują się w Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Przemysław Śmiechowski
ekspert Przemysław Śmiechowski GOK Regler und Armaturen Polska Sp. z o. o. www.gok.pl
12
☎ 62 735 84 08 @ gok@gok.pl
www.instalator.pl
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
ABC instalacji gazowych
SANHA Na mocy zmian w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690) z późniejszymi zmianami, dopuszcza się do stosowania łączenie przewodów instalacji gazowych w budynkach innymi sposobami niż tylko za pomocą złączek gwintowanych lub lutowanych lutem twardym, jak to było dotychczas. Paragraf 163 tego rozporządzenia w p. 1a oraz p.4 znajdziemy m.in. taki opis: „ (…) Dopuszcza się stosowanie innych sposobów łączenia rur, jeżeli spełniają one wymagania szczelności i trwałości określone w Polskiej Normie dotyczącej przewodów gazowych dla budynków.(…)”. Mowa tu o normie PN-EN 1775: 2001 Dostawa gazu. Przewody gazowe dla budynków. Maksymalne ciśnienie robocze do 5 bar. Zalecenia funkcjonalne. Mówiąc prościej zapis powyższy daje możliwość zastosowania nowoczesnych technik połączeniowych, w tym także techniki zaciskowej do łączenia instalacji gazowych w Polsce. Do tej pory praktyki takie stosowane były z powodzeniem tylko przez naszych południowych i zachodnich sąsiadówinstalatorów oraz w Skandynawii. Szereg zalet jakie niesie ze sobą technika zaciskowa w jednej chwili staje się udziałem wszystkich, którzy zastosują ten sposób do łączenia przewodów w instalacji gazowych wykonanych z miedzi w budynkach mieszkalnych Dla polskich instalatorów jest to niezwykle korzystne
14
rozwiązanie. Niemal bezpośrednio pozwala bowiem skorzystać ze sprawdzonych rozwiązań stosowanych jak dotąd tylko w instalacjach grzewczych, wodnych czy przemysłowych. Złączki serii SANHA-Press Gaz z miedzi (seria 10000) oraz stopów miedzi (seria 11000) to grupa łączników instalacyjnych przeznaczonych do łączenia miedzianych rur w instalacjach gazowych na paliwa gazowe. Obie serie będąc w programie produkcji koncernu SANHA zdobyły wielu zwolenników w krajach Europy i w Skandynawii. Od ponad dziesięciu lat złączki produkowane w Polsce są sprzedawane i montowane m.in. w Niemczech i Czechach, gdzie wielu polskich instalatorów nabyło już sporego doświadczenia i wiedzy. Aby spełnić wszystkie wymagania zawarte w cytowanych powyżej rozporządzeniu oraz w normie, nasze złączki poddane zostały szczegółowym testom w laboratorium Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie. Pozytywne wyniki raportów z badań oraz drobiazgowa kontrola produkcji zaowocowały wydaniem Aprobaty Technicznej i stosownych certyfikatów INiG. Otworzyło to tym samym możliwość w pełni legalnego stosowania naszych złączek jako jednego z nielicznych producentów w Polsce. Złączki SANHA-Press Gaz oznakowane są zgodnie z nowymi wymogami INiG, tak aby w sposób jednoznaczny można było określić lokalizację instalacji gazowej w budynku. Dobrze widoczny żółty kolor oznaczenia zawiera podstawowe parametry pracy instalacji, a więc maksymalne
www.instalator.pl
ABC
nr 12019
stosowanie za rozsądną cenę. Wysokie wymagania, jakie firma sobie stawia przekładają się na renomę, jaką firma cieszy się wśród naszych zadowolonych klientów. Jako wysoko wyspecjalizowany producent systemów instalacyjnych, oferuje od ręki niezwykle szeroki asortyment wszystkich stosowanych technik instalacyjnych do każdego zastosowania. W ofercie znajdą Państwo zarówno sprawdzone techniki montażu, jak i rozwiązania innowacyjne. I dlatego: SANHA. Zawsze pasuje. Korzyści ze stosowania produktów SANHA: ● Pełna kompatybilność narzędzi Złączki systemowe SANHA, jako jedyne mogą być zaciskane wszystkimi oryginalnymi profilami zaciskowymi SA, M i V, na co SANHA daje pełną gwarancję. Eliminując pomyłki zyskujecie Państwo bezpieczeństwo oraz oszczędzacie czas i pieniądze. ● Duży asortyment SANHA wykonuje systemy instalacyjne ze wszystkich dostępnych materiałów, w pełnej gamie rozmiarów przy zachowaniu najwyższej jakości. Asortyment, doradztwo, doświadczenie - od ręki do Państwa dyspozycji. ● Gwarantowane bezpieczeństwo SANHA posiada wszystkie wymagane atesty i certyfi katy oraz umowy gwarancyjne. Z firmą SANHA zyskujecie Państwo pewność i bezpieczeństwo. ● Całodobowa obsługa SANHA oferuje kompleksowy i praktyczny serwis: wykwalifikowany personel, szkolenia produktowe, doradztwo techniczne wraz z infolinią oraz różnorakie formy wsparcia narzędziowego Jarosław Czapliński
ekspert Jarosław Czapliński SANHA Polska Sp. z o.o. www.sanha.com
www.instalator.pl
☎ 76 857 32 02 @
Jaroslaw.Czaplinski@sanha.com
15
ABC instalacji gazowych
ciśnienie robocze do 5 barów oznaczone tu symbolem MOP5 (od ang. Maximum Operating Pressure) oraz drugi zakres temperaturowy T2 (od -20 do +60°C). Oprócz tego wszystkie złączki serii 10000 i 11000 wyróżnia charakterystyczny żółty o-ring z wulkanizatu typu HNBR (z ang. Hydrogenated Nitrile Butadiene Rubber), czyli mieszanki na bazie uwodornionego kauczuku akrylonitrylowego. Jest to kopolimer akrylonitrylu oraz butadienu z całkowitym lub częściowym uwodornieniem podwójnego wiązania komponentu butadienowego. Przez co sieciowanie nadtlenkowe poprzez podwójne wiązanie podnosi stabilność temperaturową i utleniającą. Materiały gumowe przygotowane w ten sposób charakteryzują się dużą wytrzymałością mechaniczną oraz większą odpornością na ścieranie. W zakresie temperatury od -30 do +150°C wykazują wysoką odporność na takie media jak: węglowodory alifatyczne tj. propan, butan, benzyna, oleje mineralne (olej smarowy, niektóre oleje i ciecze hydrauliczne; płyny hydrauliczne na bazie olejów mineralnych; paliwa dieslowskie; ozon; rozcieńczone kwasy, zasady i sole (nawet w podwyższonej temp.); mieszaniny glikoli z wodą do 150°C; kwaśne gazy. W ten sposób przygotowane i sprawdzone złączki SANHA-Press Gaz stają się niezwykle pomocnym i bezpiecznym narzędziem pracy dla instalatora. Jednym kompletem narzędzi może on teraz szybko i sprawnie wykonać niemal wszystkie instalacje w budynku mieszkalnym. SANHA jako przedsiębiorstwo rodzinne od 50 lat kieruje się prostą zasadą: każda rura i każda złączka musi zapewniać klientowi absolutne bezpieczeństwo i praktyczne za-
Magazynu Instalatora
ABC Magazynu Instalatora
nr 12019
Powietrze dla mechanika
Dorota Węgrzyn
ABC wentylacji
● Jakie
powinny być parametry powietrza wewnętrznego w warsztatach samochodowych? ● Kiedy wentylację można wykorzystywać jako system grzewczy? ● Jaki typ wentylacji musi być zastosowany w lakierni samochodowej? Warsztaty samochodowe to nie tylko hala napraw pojazdów, lecz również wiele pomieszczeń pomocniczych, w których wykonuje się różne prace potrzebne do zakończenia procesu naprawczego. Są to również pomieszczenia służące do przechowywania narzędzi, produktów potrzebnych do remontu pojazdów, oraz pomieszczenia biurowe i socjalne. Praca wykonywana przez pracowników warsztatów samochodowych jest zaliczana do prac średniociężkich, przy wykonywaniu których strata energii wynosi od 150 do 200 kcal/h i związana jest z cho-
16
dzeniem, pochylaniem i przenoszeniem niewielkich ciężarów do 10 kG. Parametry powietrza wewnętrznego dla warsztatów samochodowych mają wartości: ● dla okresu zimowego i przejściowego, gdy temperatura zewnętrzna spadnie poniżej 10°C: - temperatura wewnętrzna tw = od 14 do 18°C, - wilgotność nie jest regulowana, - prędkość powietrza nawiewanego w strefie pracy vw = od 0,3 do 0,5 m/s. - w nocy, gdy warsztat nie jest czynny, należy utrzymywać temperaturę dyżurną +5°C: ● dla okresu letniego, gdy temperatura zewnętrzna tz jest równa lub wyższa niż 10°C: - temperatura wewnętrzna ma mieć wartość: tw = tz +3°C; - prędkość powietrza nawiewanego w strefie pracy vw= od 0,3 do 0,5 m/s; - wilgotność nie jest regulowana. Należy jednak pamiętać, że wilgotność względna ma wpływ na wydajność pracy, a jej spadek może dochodzić do 40% (szczególnie w warsztatach o dużych wrotach i często otwieranych). Ponadto w okresie zimowym, gdy w pomieszczeniach wystąpią wysokie wilgotności względne, może wystąpić wykraplanie się pary wodnej na przegrodach budowlanych, na nadwoziach samochodów i częściach zamiennych, których temperatura nie może być niższa od temperatury punktu rosy powietrza w pomieszczeniu. Małe warsztaty, w których odbywają się niewielkie naprawy samochodów, mają na ogół powierzchnię, na których mieszczą się
www.instalator.pl
Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...