Poradnik ABC - styczeń 2015

2015

● Sterowniki ● Odpływy

liniowe ● Kotły na paliwa stałe ● Kominy ● Kleje do płytek ● Biomasa ● Szkolenia

nr 12015

Spis treści Armatura w kotłowni - 4 ESBE - 6 Oventrop - 8 Herz - 10 Womix - 12 Wytrzymała złączka - 13

Spis treści

Powietrze w kotłowni - 14 Odpływ gwarantowany - 16 Przezbrojenie na biomasę - 18 Sterowniki i pelet - 20 Stal czy ceramika? - 22 Kocioł na lata - 24 Układ wodny - 26 Klej w basenie - 28 Tlen w kotłowni - 30 Ekologia i ekonomia - 32

ISSN 1505 - 8336

Szkolenia - 35

nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Armatura w kotłowni Artykuł ten ma na celu przytoczenie ogólnych wybranych informacji dotyczących instalacji systemów grzewczych oraz wybranych podzespołów mających jednostkowe znaczenie na poprawne działanie instalacji grzewczej i ekonomiczną eksploatację kotłów na paliwa stałe.

Jak powszechnie wiadomo, sercem konwencjonalnej instalacji grzewczej jest kocioł centralnego ogrzewania. Często za wadliwą pracę instalacji lub nieodpowiednie spalanie kotła obwinia się właśnie kocioł - pewnie dlatego, że stanowi jeden z najdroższych elementów kotłowni. Otóż aby kocioł prawidłowo mógł pracować, to poza odpowiednimi regulacjami parametrów paleniska należy zachować pewne warunki. Jednym z nich, jeżeli mówimy o jakości spalanego paliwa, mogą być kominy, wkłady kominowe oraz instalacja nawiewno-wywiewna.

Odpowiednie wykonanie powyżej wymienionych podsystemów gwarantuje poprawne działanie całego systemu. A więc w przypadku komina ważna jest odpowiednia jego wysokość, średnica lub przekrój poprzeczny oraz jego usytuowanie względem usytuowania oraz kąta dachu. Odpowiedni komin to taki, który nie będzie wytwarzał ani zbyt małego, ani zbyt dużego podciśnienia. Więc „za duży” komin lub nieumiejętna jego regulacja może być między innymi generatorem straty kominowej kotła, a więc zbyt dużego spalania. Jak wiadomo, kominy o zbyt dużym podciśnieniu można regulować poprzez różnego rodzaju regulatory ciągu typu klapowego. Mogą być one instalowane na samym kominie, w rurze dymowej, czyli na odcinku między kotłem a kominem lub w wyczystce komina. Aby jednak komin poprawnie zasysał świeże powietrze do spalania, bo przecież

4

i za to jest odpowiedzialny, należy wykonać odpowiednio instalację nawiewną oraz wywiewną.

Cechą charakterystyczną instalacji nawiewno-wywiewnej jest wykonanie odpowiednich przekrojów na odpowiednich wysokościach w kotłowni. Posiadając już dostęp do świeżego powietrza potrzebnego do czystego spalania oraz możliwość wentylowania kotłowni przy prawidłowo działającym kominie, mamy spełnione wszystko, co jest potrzebne do poprawnego działania kotła - mając na myśli spalanie oraz odpowiedni wyrzut spalin poza kotłownię.

Aby kocioł nagrzewał nam budynek, potrzebne nam są oczywiście odbiorniki ciepła w postaci grzejników lub ogrzewania podłogowego czy naściennego. Ich odpowiedni dobór (tzn. w przypadku grzejników wielkość oraz ilość metrów w przypadku ogrzewania podłogowego) wpływać będzie również jednostkowo na poprawne działanie instalacji, a co za tym idzie - zadowolenie użytkownika. Odbiorniki mogą być grupowane lub rozdzielane na poszczególne sekcje. Pomocne wtedy są rozdzielacze, których budowa oraz stopień zaawansowania będą dobierane odpowiednio do potrzeb inwestora.

Załóżmy, że również odbiorniki są dobrane odpowiednio. Co jeszcze może więc wpłynąć na pracę oraz obsługę naszej instalacji grzewczej?

Do zagwarantowania poprawnych przepływów oraz odpowiednio zaprojektowanego „biegu” instalacji wewnątrz budynku potrzebne są rury o odpowiednich średnicach, które są dobierane zgodnie z obowiązującymi normami oraz praktyką instalatorską. Ich poprawne ułożenie ma także bardzo duży wpływ na działanie instalacji centralnego ogrzewania, choćby i ze względu na prędkość medium lub brak zapowietrzania w niektórych węzłach. Stąd też

www.instalator.pl

nr 12015

Mar cin Fo it więce

www.instalator.pl

temu pogodowego każdego obiegu grzewczego, istnieje potrzeba zastosowania mieszacza. Może nim być zawór czterodrogowy, spełniający często rolę zabezpieczenia termicznego kotła lub zawór trójdrożny. Aby instalacja „dobierała” temperaturę pracy w sposób automatyczny, trzeba „zasterować” tymi zaworami poprzez napędy elektryczne nazywane siłownikami zaworów mieszających. Jest to bardzo popularny sposób regulacji instalacji, niezależnie czy źródłem ciepła jest kocioł grzewczy, czy bufor, czyli zbiornik o bardzo dużej pojemności pełniący funkcję magazynu ciepła powstałego wskutek pracy kotła.

Ostatnim etapem możemy nazwać armaturę regulacyjną, do której należeć będą regulatory sterujące pracą kotłów oraz elementami instalacji grzewczej. W tym należy wymienić również wszelkiego rodzaju regulatory pomp, zaworów mieszających oraz termostatów pomieszczeniowych, korygujących automatykę kotłową w celu nieprzegrzania instalacji grzewczej, tzn. utrzymania zadanej temperatury wewnętrznej bez potrzeby wyprowadzania nadmiaru ciepła poprzez otwarcie okna.

Istnieje także wiele urządzeń sterujących bez ingerencji w kocioł. Należą do nich między innymi elektroniczne głowice grzejnikowe sterowane siłownikiem za pomocą termostatu pomieszczeniowego.

Trzeba jednak wiedzieć, że nowoczesne kotły grzewcze wyposażone są już w regulatory umożliwiające sterowaniem całej instalacji grzewczej z urządzeniami pomocniczymi. Do nich zaliczyć można pompy obiegowe, ciepłej wody użytkowej oraz kotłowe, siłowniki zaworów mieszających dobierające parametry pracy na podstawie temperatury zewnętrznej oraz termostatów pomieszczeniowych, inne funkcje logiczne zmniejszające zużycie opału oraz dające komfort użytkowania.

j...

5

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

do instalacji potrzebne nam są odpowietrzniki. Do transportu medium stosowane są różnego rodzaju oraz mocy pompy, w tym obiegowe grzejnikowe, podłogowe, cyrkulacyjne czy ładujące podgrzewacz ciepłej wody użytkowej, który w każdym budynku jednorodzinnym z pewnością znajdzie swoje zastosowanie.

Oczywiście, aby zmagazynować ciepłą wodę użytkową potrzebny jest odpowiedni podgrzewacz, którego pojemność jest dobrana zgodnie z zapotrzebowaniem i ilością domowników.

Stosując instalacje ogrzewcze systemu otwartego lub zamkniętego, potrzebne nam będą również odpowiednie zabezpieczenia. W instalacjach układu otwartego najważniejszym zabezpieczeniem jest naczynie wzbiorcze wraz z rurą wzbiorczą oraz przelewową. W instalacjach układu zamkniętego wykorzystać należy naczynia przeponowe o poprawnie dobranej objętości, zawory bezpieczeństwa oraz potocznie nazywane schładzacze. Przypomnę tylko, że od roku 2009 kotły na paliwa stałe z załadunkiem ręcznym lub automatycznym do mocy 300 kW również można montować w układach zamkniętych. Schładzaczem nazywać będziemy urządzenia do odbioru nadmiaru ciepła, którymi mogą być różnego rodzaju wężownice schładzające lub termostatyczne zawory upustowo-dopuszczające. W zależności od rodzaju instalacji potrzebne nam będą również zawory zwrotne, a czasem zawory kulowe. W celu utrzymania medium o należytej czystości bez wtrąceń mechanicznych z pewnością zainstalować trzeba kilka filtrów wody.

Zabezpieczą one między innymi pompę przed jej szybszym zużyciem mechanicznym, erozją. Dodatkowo, aby w przypadku awarii poszczególnych elementów kotłowni, bezproblemowo móc wymienić uszkodzone podzespoły, należy stosować zawory odcinające, które wyeliminują potrzebę opróżniania całej instalacji grzewczej z medium. Żeby ekonomicznie utrzymywać temperaturę instalacji, np. poprzez stosowanie sys-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

ESBE Problemem przy eksploatacji kojest możliwe przy zastosowaniu odtła na paliwo stałe jest powstawanie powiedniego wyposażenia instalazjawiska „pocenia się” kotła - niesie cji grzewczej. ono ze sobą skrócenie czasu żywotW zależności od wymagań inweności kotła oraz wskazuje na pracę z stora oraz jego możliwości finansoniską sprawnością. Skropliny w kotle to wych istnieją różne sposoby realizacji tenic innego jak kondensująca się ze spa- go zadania. Mogą to być rozwiązania lin para wodna (zawierająca także inne droższe, zapewniające oprócz właściwych produkty spalania) parametrów pracy kotła tako wy raź nie kwa że zabezpieczenie śnym od czy nie. komfortu pracy całej Kon den sat ta ki instalacji. Mogą to jest mocno korobyć także rozwiązyjny i wpływa na zania prostsze i szyb sze nisz cze tańsze zapewnianie ścian kotła. Pojące jedynie wławstaje on na skutek ściwe parametry kon tak tu spa lin ze pracy kotła. ścianą kotła o niDo bar dziej za Fot. 1. Sterownik CRC140. skiej tem pe ra tu awan so wa nych roz rze przy rozruchu kotła lub przy pracy z wią zań moż na za li czyć wy po sa ża nie bardzo niską temperaturą zasilania in- układów grzewczych w zawory czterostalacji. Chcąc uniknąć tego bardzo nie- drogowe, sterowane za pomocą zaawanpożądanego zjawiska, należy sowanych sterowników ze zinzapewnić odpowiednio wysoką tegrowanymi siłownikami. Ich temperaturę pracy kotła. zadaniem jest zabezpieczeW przypadku kotłów na nie temperatury powrotu paliwo stałe dzięki poddo kotła na określonym, pro gra mo wa nym po zio wyższaniu temperatury mie z jednoczesnym zapowrotu uzyskujemy też bezpieczeniem możliwie lepsze warunki spalania, naj wyż sze go kom for tu co przekłada się na wyższą cieplnego użytkownika uzasprawność kotła. Dość łatwo leżnionego od temperatury zejest ten cel osiągnąć. Stosowanie ochrony kotła przed niską wnętrznej (sterowanie pogodotemperaturą powrotu oraz we). Takim rozwiązaniem Fot. 2. Zawór jest mieszający zawór czteskró ce nie do mi ni mum temperaturowy VTC. rodrogowy VRG140 ze steczasu rozgrzewania kotła

6

www.instalator.pl

nr 12015

rownikiem CRC 140. Priorytetem sterownika jest utrzymanie zadanej temperatury zasilania układu grzewczego budynku. Jednocześnie nie dopuszcza on do spadku temperatury na powrocie do kotła poniżej zadanej wartości, którą można dowolnie programować. Temperatura zasilania układu jest uzależniona od temperatury zewnętrznej i w ten sposób zabezpieczane jest zapotrzebowanie na ciepło budynku. Wszystkie parametry pracy układu grzewczego są w łatwy sposób ustawiane przez użytkownika, aby możliwie najlepiej umożliwić dostosowanie ich do jego potrzeb i charakterystyki budynku. Dzięki zastosowaniu jednego urządzenia zabezpieczamy etap wygrzewania kotła, kontrolujemy temperaturę powrotu do kotła oraz

jednocześnie w sposób ciągły regulowana jest właściwa temperatura zasilania instalacji centralnego ogrzewania.

Na schemacie 1 przedstawione jest przykładowe zastosowanie układu regulacyjnego opartego na sterowniku CRC140.

Prost szym roz wią za niem re ali za cji ochrony temp. kotła jest zastosowanie temperaturowego zaworu trójdrogowego z serii VTC wg schematu numer 2.

Funkcja ochrony kotła jest w tym przypadku realizowana jako priorytet, bez kontroli pozostałych parametrów instalacji. Zawór temperaturowy ma za zadanie zabezpieczać temperaturę powrotu do kotła nawet kosztem chwilowego spadku przepływu na instalacji c.o. Po-

Rys. 2. Schemat instalacji z zaworem temperaturowym VTC. zostałe parametry instalacji - np. temperatura zasilania odbiorników - kontrolowane są przez osobne urządzenia lub ustawiane manualnie za pomocą dodatkowej armatury.

Jacek Wesołowski

ekspert Jacek Wesołowski ESBE Hydronic Systems www.esbe.pl

www.instalator.pl

☎ 61 85 44 930 @

jacek.wesolowski@esbe.eu

7

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Rys. 1. Schemat instalacji z użyciem sterownika CRC140.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Oventrop Artykuł niniejszy poświęcony jest grupom pompowym Regumat, które produkowane są przez firmę Oventrop. Grupy pompowe spełniają następujące funkcje: Dwa zawory kulowe umożliwiają odcięcie przepływu w pionach zasilającym i powrotnym. Pomiar temperatury na zasilaniu i powrocie dzięki termometrom zintegrowanym w pokrętłach zaworów kulowych.

Wymuszenie cyrkulacji czynnika w instalacji - najważniejsza funkcja grupy, przez pompy obiegowe. Możliwy jest zakup modułu z pompą lub bez. W fabrycznej wersji dostępne są pompy produkcji firm Grundfos lub Wilo o długości zabudowy 130 lub 180 mm (130 lub 180 to ważne liczby - są używane w każdym oznaczeniu modułów Regumat i oznaczają właśnie długość pompy lub rozstaw nakrętek, którymi pompa będzie mocowana). Zgodnie z przepisami grupy pompowe firmy Oventrop dostarczane są z pompami energooszczędnymi.

Zabezpieczenie instalacji przed nadmiernym wzrostem ciśnienia dyspozycyjnego. W instalacjach z zaworami termostatycznymi dochodzi często do sytuacji, w której termostaty - reagujące na wzrost temperatury w pomieszczeniach - przymykają przepływ przez grzejniki. Punkt pracy pompy przesuwa się w kierunku malejącego wydatku i rosnącego ciśnienia.

Powyżej granicy 200 mbarów zachodzi niebezpieczeństwo wystąpienia uciążliwych hałasów przepływu. Odpowiednio ustawiony zawór nadmiarowo-upustowy otwiera przepływ przez by-pass, jeśli ci-

8

śnienie dyspozycyjne wzrośnie ponad wartość krytyczną. Dodatkową funkcją tego zaworu jest możliwość zapewnienia ciągłości cyrkulacji wymaganej dla niektórych typów kotłów.

Regulacja temperatury zasilania instalacji poprzez podmieszanie czynnika grzewczego z powrotu do zasilania, z użyciem zaworów trój- lub czterodrogowych. Dostępne są wersje ze stałym lub zmiennym współczynnikiem zmieszania. Regumatów z mieszaczami używa się z reguły do podłączenia instalacji ogrzewania płaszczyznowego, wymagającej - ze względu na dużą powierzchnię wymiany ciepła - znacznie niższej temperatury zasilania niż ta, którą produkuje kocioł c.o. Musi się ona dodatkowo mieścić w granicy temperatury dopuszczalnej ze względu na kontakt stóp z ogrzewaną podłogą. Mieszacze są również stosowane w przypadku niskotemperaturowych instalacji grzejnikowych, współpracujących z piecami podgrzewającymi czynnik grzewczy do wyższej temperatury. zapobieganie cyrkulacji odwróconej lub grawitacyjnej. Specjalny zawór stopowy zapobiega przepływowi o kierunku odwrotnym w stosunku do projektowanego oraz przepływowi wynikającemu z niepożądanej cyrkulacji grawitacyjnej. Jeżeli jednak na takiej cyrkulacji nam zależy, możemy za pomocą śrubokręta ustawić zawór stopowy w pozycji otwartej.

W ofercie Oventrop znaleźć można również dwa rodzaje grup pompowych do regulacji stałowartościowej: „Regumat RTA” DN 25 i „Regumat F-130” DN 25. „Regumat RTA” z pompą o długości 130 lub 180

www.instalator.pl

nr 12015

peraturowy, który wyłącza zasilanie pompy obiegowej, jeżeli z jakichś przyczyn temperatura kierowana do podłogowej części instalacji przekroczy wartość bezpieczną.

Program grup pompowych został w ostatnich latach uzupełniony rozdzielaczami do montażu większej liczby grup „Regumat” (od 2 do 5 obiegów regulowanych), sprzęgłami hydraulicznymi do rozdziału obiegów kotłowego i instalacyjnego oraz grupą bezpieczeństwa „MSM-Block” zawierającą odpowietrznik, manometr i zawór bezpieczeństwa. Do przeszłości odchodzą ciemne, brudne pomieszczenia kotłowni.

Kotłownie w budynkach obecnie oddawanych pełnią często rolę pomieszczeń intensywnie użytkowanych również w innych celach - np. pralnie, suszarnie, spiżarnie czy pomieszczenia do celów rekreacyjnych. Coraz bardziej liczy się estetyka wykonania elementów instalacyjnych i w takim przypadku zastosowanie grup pompowych jest rozwiązaniem optymalnym. Wszystkie niezbędne elementy kontrolno-regulacyjne ukryte są w bardzo estetycznych łupinach izolacyjnych, które dobrze komponują się z wykończeniem i wyposażeniem kotłowni. Po inne ważne informacje - zwłaszcza dotyczące specyfikacji wyposażenia bądź parametrów technicznych - odsyłam do katalogu Oventrop albo na stronę internetową.

Jo an na Pień kow ska

ekspert Jo an na Pień kow ska Oventrop Sp. z o.o. www.oventrop.pl

www.instalator.pl

☎ 22 722 96 42 @ info@oventrop.pl

9

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

mm umożliwia łatwe połączenie instalacji z kotłem stałopalnym. Temperatura powrotu z instalacji dla takich kotłów nie powinna być wyższa od temperatury punktu rosy, aby zapobiec wykraplaniu się pary wodnej. W fazie rozruchu (rozgrzewania) kotła woda płynie przez wymiennik w cyrkulacji spiętej na „krótko” (kocioł - „Regumat RTA”). Po osiągnięciu przez temperaturę powrotu wartości zadanej termostat na zaworze mieszającym zaczyna przymykać bypass i kieruje nagrzaną wodę do głównej części instalacji. W programie sprzedaży firma Oventrop posiada również termiczne zabezpieczenie przepływu, które umożliwia zabezpieczenie przed wzrostem temperatury w kotłach na paliwo stałe w układach zamkniętych (zgodnie z EN 12828).

Grupa „Regumat F-130” kompletowana z pompą o dł. 130 mm służy do ustalenia temperatury zasilania dla części podłogowej w kombinowanej instalacji grzejnikowo-podłogowej. Temperatura zasilania ogrzewania podłogowego może być ustawiona na dowolnej wysokości w zakresie od 20 do 50ºC. Czujnik temperatury zanurzony w pionie zasilającym steruje położeniem zaworu mieszającego, przez który do zasilania mieszana jest taka ilość chłodniejszej wody z powrotu, aby temperatura wynikowa pozostawała na ustawionej wysokości. Moduł „Regumat F-130” posiada dodatkowo elektryczny bezpiecznik tem-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

HERZ W odpowiedzi na rosnące wymagania rynku instalacyjnego firma HERZ wprowadziła rodzinę zaworów czterodrogowych 2138. Są to zawory regulacyjne nowej generacji w zakresie średnic od DN 15 do DN 32, które mogą współpracować z napędami ręcznymi i siłownikami elektrycznymi.

Zawory czterodrogowe HERZ serii 2138 zostały zaprojektowane do zastosowania w instalacjach grzewczych oraz chłodzących (tzw. wody lodowej) do stałej kontroli lub regulacji temperatury czynnika grzewczego lub chłodzącego. Mogą pracować jako zawory mieszające lub rozdzielające. Najczęściej znajdują zastosowanie w obiegach hydraulicznych kotłowych jako zabezpieczenie przed tzw. zimnym powrotem czynnika grzewczego.

Korpusy zaworów czterodrogowych marki HERZ wykonane są z kutego mosiądzu CW602N zgodnie z normą EN 12420.

Element zamykający odlewany jest natomiast z mosiądzu CC754S zgodnie z normą EN 1982 metodą kokilową. Element zamykający obrabiany jest mechanicznie dla nadania mu odpowiedniego kształtu oraz odpowiedniej gładkości poprzez szli-

fowanie, a następnie jest polerowany.

Jako uszczelnienie zastosowano o-ringi wykonane z tworzywa sztucznego EPDM. Trzpienie oraz tuleje wykonano z mosiądzu CW614N zgodnie z normą EN-12164. Króćce posiadają przyłącza gwintowane z gwintem wewnętrznym zgodnie z normą ISO 7-1.

Zawory czterodrogowe HERZ serii 2138 (fot.) posiadają specjalnie drążone zawieradło w postaci walca dla uzyskania właściwej charakterystyki hydraulicznej istotnej w trakcie regulacji (wykres).

Zawory czterodrogowe HERZ mogą współpracować z napędami ręcznymi lub siłownikami elektrycznymi obrotowymi w standardzie regulacji trójpunktowej (rys.). Zawory z napędami ręcznymi mogą pracować w dowolnej pozycji, natomiast jeżeli wyposażone są w siłowniki elektryczne, nie zaleca się zabudowy z siłownikiem w pozycji wiszącej (siłownik poniżej zaworu) za względu na moż li wość prze nik nię cia kon den sa tu lub czynnika do wnętrza siłownika w trakcie wycieku.

Oferowane zawory regulacyjne stanowią najnowocześniejsze rozwiązania fir-

HERZ 2138 Zawór czterodrogowy (a) i siłownik elektryczny (b).

10

www.instalator.pl

nr 12015

Przykład wykorzystania zaworu HERZ serii 2138.

moment obrotowy: < 5 Nm, kąt obrotu elementu zamykającego: 0÷90°, ● medium: woda, wodny roztwór glikolu o stężeniu do 50%.

Zastosowanie: regulacja strumienia czynnika grzewczego, chłodzącego, instalacje kotłowe.

Parametry pracy siłownika elektrycznego: ● moment obrotowy: 5 Nm, ● ●

Charakterystyka hydrauliczna regulacji. kąt obrotu elementu zamykającego: 0÷90°, ● czas pełnego otwarcia: 140 s, ● napięcie sterujące: 230 V, 50 Hz, ● odzaj regulacji: trójpunktowa.

Firma HERZ należy do grona najdłużej działających na polskim rynku firm w branży wysokozaawansowanych technologii instalacyjnych. W bieżącym roku mija 25 lat od momentu zarejestrowania w Krakowie polskiej filii austriackiej firmy HERZ Armaturen Ges.m.b.H. - spółki HERZ Armatura i Systemy Grzewcze. Od 25 lat firma HERZ wprowadza na rynek polski szeroki asortyment nowoczesnej armatury regulującej, zapewniającej racjonalne, a więc oszczędne, gospodarowanie energią. Armatura ze znakiem serca w pełni sprawdziła się i nadal sprawdza w polskich warunkach eksploatacyjnych - jednym z najlepszych tego dowodów jest ponad 6 milionów sprzedanych termostatów. ●

ekspert Grzegorz Ojczyk Herz Armatura i Systemy Grzewcze Sp. z o.o. www.herz.com.pl

www.instalator.pl

Grze gorz Oj czyk

12 289 02 33

☎ 602 766 992

@ g.ojczyk@herz.com.pl

11

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

my HERZ w zakresie armatury regulacyjnej. Zawory regulacyjne HERZ serii 2138 charakteryzują się dużą niezawodnością pracy, prostą budową, łatwą możliwością zabudowy oraz minimalnymi wymiarami geometrycznymi. Technologia ich wykonywania pozwala na automatyzację produkcji, co oprócz wysokiej jakości wykonania pozwala uzyskać wysoką powtarzalność. Efektem końcowym są zawory o bardzo dobrych walorach użytkowych dostępne w bardzo rozsądnej cenie.

Parametry pracy zaworów HERZ 2138: ● ciśnienie nominalne: 10 barów, ● temperatura pracy: -10÷110°C, ● maksymalna, chwilowa temperatura pracy: 120°C,

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Womix Przy kotłach na paliwo stałe bezwzględnie należy pilnować wysokiej temperatury medium powracającego do kotła.

Idealnym produktem spełniającym ten warunek jest nasz 4drogowy, obrotowy zawór mieszający MIX M, przy którym w pośredniej pozycji część medium z zasilania kotła jest zawracana z powrotem do kotła.

Dzięki temu mamy pewność, że kocioł nie pracuje w tzw. punkcie rosy i przez to wydłużamy jego żywotność (oczywiście warunkiem jest utrzymywanie wysokiej temperatury kotła zależnie od zaleceń producenta). Oferujemy i produkujemy szeroką gamę ww. zaworów, tzn. od średnicy 3/4 do 2''. Dodatkową zaletą zaworów MIX M jest czerwona skala wizualizująca położenie grzyba zaworu, a więc pokazująca stopień zmieszania czynnika. Skala ta wykonana jest dwukierunkowo (od 0 do 10 i odwrotnie), dzięki czemu mamy właściwą wizualizację dla różnych sposobów zamontowania zaworu. Dzięki bardzo łatwemu sposobowi przestawienia skali czynność tę może wykonać zarówno instalator montujący zawór, jak również użytkownik.

Zawory mieszające MIX M mogą pracować samodzielnie, jed-

nak w pełni zostaną wykorzystane, gdy zamontujemy je wspólnie z siłownikami obrotowymi MP, które podłączamy do automatyki kotłowej.

Ko lej nym pro duk tem są wymienniki płytowe. Dzięki nim ma my moż li wość odseparowania układów kotła i instalacji grzewczej. Wychodząc naprzeciw prostoty montażu, produkujemy grupy pompowe z płytowym wymiennikiem ciepła. Grupa ta wyposażona jest w wymiennik płytowy (o liczbie płyt od 15 do 40), pom py, kom plet rur mie dzianych, uchwyty naścienne.

Planujemy w tym roku wprowadzić do oferty termostatyczne zawory mieszające dla kotłów na paliwo stałe. Dzięki nim zabezpieczenie kotła jest nadrzędne i zawór ten nie otworzy przepływu na instalację, dopóki temperatura powrotu nie będzie osiągnięta. Zawory te będą produkowane w dwóch wymiarach, tj.

GZ 1'' i GZ 1 1/4'', o kilku temperaturach otwarcia, tj. 45, 55, 70°C i dwóch kv, tj. 3,2 (dla GZ 1'') i 9 dla (GZ 1 1/4'').

Wie sław Oździń ski

ekspert Wiesław Oździński WOMIX www.womix.com.pl

12

☎ 52 382 44 50 @ biuro@womix.com.pl

www.instalator.pl

nr 12015

ABC Magazynu Instalatora

Wytrzymała złączka

www.instalator.pl

cji wpływu metali na wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Złączki są pozbawione dodatków toksycznych, takich jak ołów (często dodawany do mosiądzu w celu jego uplastycznienia), i wysoce odporne na powstawanie osadów mineralnych. Są one doskonałą alternatywą dla złączek produkowanych z mosiądzu.

Zalety złączek wykonanych z PPSU Radel® 1000: całkowita odporność na korozję, odporność na inkrustację, wysoka odporność na ciśnienie i temperaturę, wysoka dopuszczalna temperatura pracy w powietrzu (180ºC w sposób ciągły), dla PPSU 1000 dopuszczalna temperatura pracy w powietrzu (150ºC w sposób ciągły), bardzo dobre właściwości chemiczne i termiczne, brak zastrzeżeń pod względem higienicznym, wysoka wytrzymałość mechaniczna oraz sztywność w bardzo szerokim zakresie temperatur, doskonała odporność na hydrolizę, obojętność fizjologiczna, bardzo dobra odporność na promieniowanie UV, znakomita stabilność wymiarowa, niepalność, odporność na zamarzanie i procesy starzenia, łatwe w produkcji, bardzo wysoka odporność na uderzenia, dobra izolacja elektryczna i dielektryczna, bardzo dobra odporność na promieniowanie wysokoenergetyczne, niska cena materiału.

Wady PPSU: materiał ten jest mało odporny na ścieranie, bardzo niska odporność na alkohol etylowy.

An drzej Świerszcz

13

ABC instalacji rurowych

Polifenylosulfony - PPSU (żywica Radel®) są termoplastami amorficznymi (bezpostaciowymi), w stanie nienapełnionym bardzo przeźroczystymi. Materiał ten ma bardzo podobne właściwości do PVDF (polifluorku winylidenu). Dopuszczalne temperatury stosowania są wyższe niż zwykłych tworzyw sztucznych. Mają bardzo dużą wytrzymałość na udarność i sztywność oraz duże wydłużenie przy zerwaniu, natomiast wrażliwość na karb jest znaczna. Odporność na ścieranie oraz poślizg nie są najlepsze. Można je jeszcze poprawić przez wprowadzenie PTFE lub grafitu. Cechują się bardzo dużą odpornością chemiczną. Tworzywo powinno być zabezpieczone przed promieniowaniem UV za pomocą sadzy lub powłok ochronnych.

PPSU jest surowcem, który, z uwagi na doskonałe właściwości wytrzymałościowe, wykorzystywany jest do produkcji elementów przenoszących ekstremalne obciążenia (mechaniczne i termiczne). Temperatura mięknięcia tego tworzywa wynosi 220ºC. Z tego materiału wytwarza się rozdzielacze do ogrzewania podłogowego i rozprowadzania ciepłej i zimnej wody użytkowej. Złączki z tego materiału można kryć w przegrodach i posadzkach (tylko połączenia zaprasowywane). Materiał ten posiada znacznie wyższą trwałość niż same rury, z którymi jest połączony. Złączki z PPSU są bardzo wytrzymałe na uderzenia oraz obciążenia mechaniczne.

Zastosowanie złączek z PPSU w instalacjach wodociągowych prowadzi do reduk-

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

Powietrze w kotłowni

Do ro ta Wę grzyn

jaki sposób można doprowadzić powietrze do kotłowni? ● Ile powietrza musi być doprowadzone do kotłowni z urz. grz. na paliwa stałe?

ABC wentylacji

●W

Statystycznie około 40% gospodarstw domowych w małych miejscowościach i na wsiach posiada urządzenia, w których pali się paliwami stałymi. Są to piece kaflowe o różnej konstrukcji, piece kuchenne, kominki i piece do ogrzewania, które monto-

14

wane są w kotłowniach. Wszystkie te urządzenia, w których spala się paliwo stałe (drewno, koks, torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny itp.), wymagają doprowadzenia powietrza do spalania. Jeśli urządzenia zamontowano w pomieszczeniach mieszkalnych i użytkowych, to powietrze można doprowadzić w następujące sposoby: ● stosując wentylację nawiewną (wywiew grawitacyjny - przewody wentylacji grawitacyjnej muszą mieć powierzchnię przekroju co najmniej 0,016 m2), ● otwierając lub rozszczelniając okna, ● doprowadzając przewodem powietrze bezpośrednio do komory spalania.

Podczas eksploatacji urządzeń spalających paliwa stałe należy przestrzegać następujących zasad: ● nie montujemy tych urządzeń w pomieszczeniach sypialnych, lecz jeśli je tam zamontujemy, to palimy w nich tylko w ciągu dnia, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo wydobywania się gazu, ● w pomieszczeniach z paleniskami na paliwa stałe, pobierającymi powietrze do spalania z pomieszczenia i z grawitacyjnym

www.instalator.pl

nr 12015

Lt = ~1 m3 na 1200 W. Stosunek rzeczywiści doprowadzanej ilości powietrza L do ilości teoretycznej Lt nazywa się współczynnikiem nadmiaru powietrza  i wówczas: L = λ * Lt Dla paliw stałych, dla palenisk z ręcznym zasypem współczynnik  wynosi 1,5-2,0.

Objętość spalin obliczmy ze wzoru: Vc = Vs min. + (λ-1) * L [m3], gdzie Vs min. - objętość spalin suchych.

Gdy wartość opałowa paliwa [Qo] jest znana, to teoretyczna wartość zapotrzebowania powietrza do spalania oraz objętość spalin Vs powstających po spaleniu można obliczyć ze wzorów: Lt = (1,01 * Qo)/1000 + 0,5 [m3/kg], Vs = (0,85 * Qo)/1000 + 1,65 [m3/kg].

Spaliny wylotowe Vsw mają większą objętość od objętości spalin suchych Vs o zawartość pary wodnej powstającej ze spalania wodoru zawartego w paliwie oraz z wilgoci zawartej w powietrzu, która jest nośnikiem tlenu do procesu spalania i odparowania wilgoci zawartej w paliwie.

Przedstawione dane mają uzmysłowić użytkownikom urządzeń na paliwa stałe, jak ważne jest dostarczenie powietrza do spalenia tych paliw, jak ważne jest wietrzenie pomieszczeń, w których są zamontowane, oraz wentylacja. Ilość powietrza do spalania i oddychania oraz wielkość otworów wentylacyjnych powinny być obliczone dla każdego przypadku indywidualnie.

Do ro ta Wę grzyn

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

15

ABC wentylacji

odprowadzeniem spalin, stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest zabronione, ● urządzenia na paliwa stałe mogą być instalowane w budynkach do trzech kondygnacji włącznie, ● w sytuacji jak w punkcie opisanym powyżej można zastosować wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną ● dla bezpieczeństwa warto zamontować czujkę CO lub czujkę wykrywającą CO i dym, która w porę zaalarmuje nas o zagrożeniu.

W kotłowni na paliwa stałe powietrze do spalania musi być doprowadzone z zewnątrz, najlepiej przez ścianę zewnętrzną, przez otwór o wielkości nie mniejszej niż 50% pola poprzecznego przekroju komina, a wywiew o wielkości nie mniejszej niż 25% tego pola, lecz nie mniejszy niż 200 cm2.

Dostarczane świeże powietrze ma zapewnić dobre samopoczucie ludzi oraz umożliwić całkowite spalenie paliwa. Jeśli nie dostarczymy odpowiedniej ilości powietrza do spalania, wówczas wystąpi zjawisko niepełnego spalania i powstania zabójczego tlenku węgla [CO], który jest silnie trującym gazem (cichy zabójca),bezwonnym i bezzapachowym.

Aby zapewnić całkowite spalanie we wszystkich rodzajach palenisk na paliwa stałe, należy doprowadzić większą ilość powietrza [L], niż jest to potrzebne teoretycznie [Lt].

Na przykład minimalne, teoretyczne zapotrzebowanie powietrza do całkowitego spalenia węgla kamiennego wynosi:

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

Odpływ gwarantowany

ABC odwodnień w łazienkach

An na Sto chaj ● Jakiego

rodzaju odpływy instaluje się w łazienkach? ● Jak wygląda ich proces montażu?

Chcąc zamontować w łazience odpływ liniowy, można natrafić na ograniczenie w postaci niskiej podłogi uniemożliwiającej głęboką zabudowę. Wyboru należy wówczas dokonać spośród najniższych dostępnych na rynku odpływów. Można się zdecydować np. na produkt posiadający minimalną wysokość zabudowy wynosząca 80 mm (wysokość zabudowy do kołnierza wynosi tylko 65 mm), w którym korpus połączony jest trwale z nasadką, a jednocześnie zapewniony jest swobodny dostęp do rewizji. Wyjmowana pokrywa oraz syfon zapewniają komfort czyszczenia i konserwacji odpływu. Mimo niezwykle niskiej konstrukcji odpływ ten radzi sobie z przepływem wynoszącym 36 l/min. Przystępując do zabudowy, należy przymocować nóżki montażowe, które służą do wyrównania poziomu.

Króciec korpusu należy podłączyć do

16

przewodu odpływowego. Następnie należy ułożyć izolację cieplną i akustyczną oraz nałożyć jastrych do wysokości kołnierza ze spadkiem wynoszącym 1 cm.

Kolejny krok to wykonanie uszczelnienia płynną masą izolacyjną i ułożenie płytek.

Maksymalna grubość płytek wynosić może 10 mm. Odpływ może zostać zabudowany przy ścianie lub od strony pomieszczenia. Przy zabudowie od strony pomieszczenia nóżki mogą zostać skrócone po lewej lub prawej stronie. Większe możliwości zabudowy daje model, w którym odpływ składa się z korpusu oraz nasady i w przeciwieństwie do poprzednio wspomnianej wersji posiada regulowaną na wysokość ramę i nasadę. Dzięki temu odpływ dopasowuje się do różnych wysokości podłogi oraz płytek od 8 do 22 mm.

Nadaje się tym samym do stosowania w przypadku kamienia naturalnego do grubości 20 mm. Zabudowa przebiega podobnie jak przy pierwszym odpływie, z tym że nóżki montażowe podczas zabudowy przy ścianie można dowolnie odchylać bez konieczności przycinania.

Al ter na tyw nie do od pły wów li nio wych można zastosować w łazience odwodnienie punktowe. I tu także, poza walorami estetycznymi (design kratki), należy zwrócić uwagę na aspekt techniczny, taki jak rodzaj odpływu, średnica odpływu, przepustowość, wysokość zabudowy, dostęp do rewizji oraz zastosowanie właściwego uszczelnienia. W pomieszczeniach mokrych, wyłożonych płytkami ceramicznymi bądź kamieniem, stosuje się uszczelnienie w posta-

www.instalator.pl

nr 12015

www.instalator.pl

nym użytkowaniu.

Uszczelnienia te są elastyczne i dzięki temu są one wodoszczelne i niepodatne na powstawanie rys. Do podłączenia miejsc odpływu w konstrukcjach uszczelnianych płynnymi masami producenci oferują specjalne nasadki. Warto w tym miejscu wspomnieć, że warstwa rozdzielająca pomiędzy jastrychem a stropem betonowym nie wymaga stosowania dodatkowej folii PE. Jeśli jednak wystąpiłaby wnikająca do góry woda, wówczas należy wykonać drugie uszczelnienie (przykładowo na stropie betonowym). W tym celu może być użyty dociskowy kołnierz uszczelniający.

Wpusty i odpływy łazienkowe mogą zostać dodatkowo wyposażone w suchy syfon chroniący przed nieprzyjemnymi zapachami powstałymi na skutek wysychania wpustów. Problem ten dotyczy najczęściej łazienek rzadko używanych, np. przeznaczonych dla gości, oraz łazienek z ogrzewaniem podłogowym. Suchy syfon można zamontować w już zabudowanych odpływach - wystarczy wyjąć z odpływu syfon wodny i w jego miejsce włożyć syfon. Zasada działania jest bardzo prosta: syfon posiada klapkę, która otwiera się samoczynnie podczas przepływu ścieków i pozwala na ich swobodny odpływ. Następnie klapa powraca do pozycji podstawowej (zamkniętej) i zapobiega w ten sposób przedostawaniu się nieprzyjemnych zapachów z kanalizacji.

An na Sto chaj

17

ABC odwodnień w łazienkach

ci kołnierza do uszczelnień klejonych bądź alternatywne uszczelnienie za pomocą płynnych mas uszczelniających.

Kołnierze do uszczelnień klejonych mogą być używane zarówno do wykonywania uszczelnień przeciwwilgociowych poniżej, jak i powyżej warstw izolacyjnych. Przykład zabudowy wpustu z takim rodzajem uszczelnienia pokazany został na rysunku. Korpus należy zabudować w taki sposób, aby górna krawędź kołnierza pokryła się z powierzchnią stropu betonowego (1). Następnie należy zdjąć przeciwkołnierz, nakleić na koł nierz wy krój fo lii uszczel nia ją cej PVC, po czym ponownie przykręcić przeciwkołnierz (2) Kolejny krok to ułożenie kolejnych elementów podłogi (jastrych) i nałożenie odpowiednio dopasowanej nasadki (3). Końcowym działaniem jest ułożenie płytek (4).

Uszczelnienie płynną masą stanowi korzystną kosztowo alternatywę dla regulowanych normami uszczelnień wpustów w pomieszczeniach mokrych o umiarkowa-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Przezbrojenie na biomasę Rosnąca popularność i wygoda korzystania z paliw z biomasy powoduje, że wielu inwestorów zastanawia się nad modernizacją kotłowni do spalania tego typu paliw.

W naszym kraju od kilku lat obserwowany jest znaczny powrót do stosowania paliw z biomasy do ogrzewania domów jednorodzinnych. Oczywiście prym wiodą kotły na drewno we wszelkich postaciach - od kawałkowego, przez pelety, do brykietów z pyłu drzewnego. Te na drewno kawałkowe dzielą się na kotły zgazowujące, a które zapewniają wysoką sprawność energetyczną, ale za cenę większej dbałości o wilgotność paliwa, czyli zadbanie o sezonowanie drewna przez co najmniej 18 miesięcy przed załadowaniem go do kotła oraz na kotły komorowe z górnym lub dolnym spalaniem. Te kotły nie wymagają, co prawda, bardzo suchego drewna, ale też nie zapewniają tak wysokiej sprawności jak kotły zgazowujące. Korzystniejsze parametry spalania, w tym dłuższą stałopalność i wyższą sprawność spalania, zapewniają kotły z dolnym spalaniem, jednak są bardziej wymagające w zakresie czyszczenia od kotłów z górnym spalaniem. Kotły z ręcznym załadunkiem charakteryzują się ponadto dosyć wysoką emisją pyłów, które przy spalaniu biomasy są naturalnym zjawiskiem, a które można wyeliminować, odpowiednio kształtując powierzchnie wymiany ciepła w kotle, co z kolei prowadzi do wyższych wymagań w zakresie ciągu kominowego. W przypadku problemów z ciągiem kominowym zalecane jest stosowanie kotłów z wentylatorem wyrzutowym spalin na czopuchu kotła. Warto również pamiętać, że do spalania w kotłach i kominkach przeznaczone jest drewno z drzew liściastych, a spalanie

18

drewna z drzew iglastych prowadzi do poważnego zanieczyszczenia komina i powierzchni wymiany ciepła. W podobny sposób można spalać w ww. kotłach brykiet z trocin lub pyłu drzewnego. Modernizacja kotłowni węglowej do kotłowni na drewno kawałkowe czy to z kotłem zgazowującym, czy z kotłem komorowym będzie wymagała instalacji zbiornika akumulacji ciepła zwanego popularnie buforem o pojemności min. 500 litrów. Eksploatacja kotłowni na drewno bez dołączonego zbiornika akumulacji ciepła powoduje bowiem nie tylko konieczność częstego uzupełniania paliwa w kotle, a więc praktycznie brak możliwości pozostawienia kotła poza nadzorem, ale również znaczne obniżenie sprawności całej instalacji grzewczej pozbawionej możliwości odbioru ciepła w optymalny sposób, tzn. magazynowania energii wytworzonej z dużą sprawnością kotła, czyli przy mocy ok.

70% mocy nominalnej.

Brak bufora oznacza konieczność obniżania temperatury kotła w sezonach o niskim zapotrzebowaniu na ciepło jak wiosna, jesień, a co za tym idzie - podwyższone zużycie paliwa, zaburzenie procesu zgazowania, który przebiega optymalnie przy temperaturze ok. 60°C oraz podwyższone zanieczyszczenie kotła. Instalacja zbiornika akumulacyjnego wymaga zastosowania termoregulatora, zapewniającego optymalne warstwowe ładowanie gorącej wody do bufora. Wszelka armatura mieszająca i odcinająca na instalację c.o. powinna być zainstalowana na wylocie wody grzewczej z bufora do instalacji c.o.

Kolejnym coraz bardziej popularnym rodzajem kotłów na biomasę są kotły z palnikiem automatycznym na pelety lub ewentualnie

www.instalator.pl

nr 12015

www.instalator.pl

Użytkownicy zainteresowani peletami niekoniecznie muszą decydować się na zakup nowych urządzeń. Dostępne są na rynku rozwiązania, które umożliwiają przezbrojenie starszych urządzeń grzewczych do standardu kotła z palnikiem retortowym lub na zasypowym. Dotyczy to zarówno kotłów komorowych, jak również kotłów olejowych i gazowych. Zestawy przezbrojeniowe są przygotowane do instalacji w dowolnym kotle i wyposażone w komplet urządzeń sterujących oraz zabezpieczających. Decydując się na przezbrojenie kotła, warto poddać go dokładnemu przeglądowi pod kątem stanu technicznego wymiennika ciepła, szczelności drzwi i czopucha. Dobry stan techniczny tych elementów warunkuje sens inwestowania w zestaw palnika do kotła. Świetnie przystosowane do przeprowadzania wszelkich modernizacji są kotły żeliwne o modułowej konstrukcji wymiennika ciepła, umożliwiającej bezproblemowe łączenie z palnikami olejowymi, retortowymi, na pelety, a także umożliwiające rozbudowę o kolejne człony w celu powiększenia mocy kotłów. Przezbrojenie kotła komorowego na kocioł z palnikiem automatycznym będzie wymagało wygospodarowania w kotłowni miejsca na zasobnik paliwa oraz skład paliwa workowanego lub luzem. Należy pamiętać, że pelety luzem można składować wyłącznie w idealnie suchych pomieszczeniach. Przezbrojenie kotła na palnik retortowy umożliwi, poza peletami, stosowanie jako paliwa węgla eko-groszku.

Obecnie na rynku dostępne są palniki na pelety o mocach od 16-700 kW, a więc zaspokajające wymagania praktycznie każdej kotłowni z kotłami zasypowymi lub olejowymi. Warto też zaznaczyć, że przezbrojenie kotłowni do spalania biomasy w przypadku większych mocy pozwoli spełnić użytkownikom warunek wykorzystania energii odnawialnej w przedsiębiorstwie czy gospodarstwie.

To masz Kra kow czyk

19

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

ziarna zbóż (np. porażone chorobami, nienadające się do spożycia).

Wykształcił się podział na palniki zsypowe, do których paliwo jest dostarczane z góry z podajnika pobierającego je z przykotłowego zasobnika, lub retortowe/rynnowe, do których paliwo jest dostarczane od dołu podajnikiem ślimakowym. Te ostatnie są coraz rzadziej stosowane do spalania biomasy, ponieważ istniejący w nich nieprzerwany strumień paliwa z zasobnika do paleniska, może doprowadzić do cofnięcia płomienia/żaru do zasobnika w przypadku przestoju paleniska lub awarii. Ponadto pelety z domieszkami, jakich nie brakuje na naszym rynku, spalane na paleniskach retortowych lub rynnowych, generują bardzo duże ilości spieków, które w rezultacie prowadzą do blokowania palenisk lub wylotów powietrza z elektrycznych zapalarek, doprowadzając do ich przepalenia. Jest to najczęstsza awaria dotykająca kotłów na pelety i, niestety, na dzień dzisiejszy awaria zapalarki w tak zautomatyzowanych urządzeniach powoduje całkowite unieruchomienie palnika. Jej wymiana nie jest trudna, dlatego warto się zaopatrzyć w zapasowy egzemplarz. Ten ostatni problem dotyczy zresztą również palników zsypowych bez automatycznego czyszczenia.

Są już bowiem dostępne, i to w coraz bardziej atrakcyjnych cenach, kotły z palnikami, które regularnie samoczynnie oczyszczają ruszt.

Dzięki temu nawet pelety gorszej jakości mogą być na nich spalane bez większego problemu. Na rynku pojawia się obecnie coraz więcej peletów z odpadów innych niż drewno. Są to pelety z łusek słonecznika, ze słomy. Należy jednak pamiętać, że generują one znaczną ilość pyłów i kocioł wymaga częstego czyszczenia powierzchni wymiany ciepła, aby zachować odpowiednią sprawność. Na rynku są również dostępne kotły na pelety z awaryjnym rusztem, który w przypadku awarii palnika umożliwia zastępcze palenie drewnem dla podtrzymania temperatury w instalacji.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Sterowniki i pelet

Ma rek Nit sche Sterowniki dostępne na rynku, sprawują zazwyczaj kontrolę nie tylko nad pracą kotła, ale również nad działaniem całego układu centralnego ogrzewania. Współpracują one z czujnikami i regulatorami pokojowymi, pogodowymi, czasowymi a także z zaworami mieszającymi, odcinającymi, pompami, buforami energii cieplnej itd. W niniejszym artykule pominięto sterowanie wymienionymi urządzeniami peryferyjnymi.

Urządzenia automatycznej regulacji stosowane w kotłach na biopaliwa powinny tak sterować procesem spalania, aby zapewnić wymaganą aktualnie moc, przy zadanej temperaturze, ale jednocześnie kontrolować relację ilości powietrza do paliwa, by spalanie odbywało się w warunkach optymalnych pod względem sprawności i emisji spalin. Najprostsze i szeroko stosowane sterowniki nie spełniają wszystkich wymienionych wyżej założeń z jednej, bardzo prostej przyczyny, jaką jest brak danych niosących informacje o warunkach panujących w komorze spalania. Nie jest możliwy bowiem prawidłowy nadzór nad procesem spalania w oparciu tylko i wyłącznie o temperaturę wody na wyjściu w kotła, a tylko ten parametr jest mierzony przez układ mikroprocesorowy. Częstotliwość podawania i strumień masowy paliwa jest ustawiany

20

przez operatora, natomiast tryb pracy wentylatora jest zależny jedynie od temperatury wody. Nieznacznie bardziej zaawansowane układy automatyki stosowane w kotłach są wyposażone dodatkowo w czujnik temperatury spalin umieszczony w czopuchu kominowym, co pozwala już w pewnej mierze sterować procesem spalania. Dlatego sterownik dobrej klasy, powinien mieć zaimplementowany układ regulacji kaskadowej, w którym jeden regulator utrzymuje zadaną temperaturę i moc wyjściową, a drugi czuwa nad prawidłowym przebiegiem procesu spalania, głównie poprzez sterowanie wartością współczynnika nadmiaru powietrza .

Taki sposób sterowania przedstawiono na schemacie, gdzie regulator nadrzędny zapewnia utrzymanie zadanej przez użytkownika temperatury wody na wyjściu z kotła, poprzez zmiany strumienia paliwa dostarczanego do palnika. Regulator podrzędny natomiast ma za zadanie osiągnięcie optymalnej wartości  w komorze spalania, poprzez odpowiednią dystrybucję powietrza pierwotnego i wtórnego. Pętla ujemnego sprzężenia zwrotnego obejmuje elektrochemiczny czujnik zawartości tlenu w spalinach, zwany popularnie sondą lambda. Każdy układ automatycznej regulacji składa się z regulatora z zaimplementowanym algorytmem regulacji, czujników dostarczających informacji o procesie oraz elementów wykonawczych, za pomocą których sterowany jest obiekt. W zależności od rodzaju kotła, jego budowy, stopnia zaawansowania układu automatyki i strategii sterowania, instalowany jest różnoraki osprzęt pomiarowo-wykonawczy. W układzie automatycznego podawania paliwa stosowany jest najczęściej

www.instalator.pl

nr 12015

Schemat blokowy układu kaskadowego sterowania mocą i procesem spalania w kotle w paleniskiem retortowym

(Hartmann H. i in., „Handbuch Bioenergie-Kleinanlagen”, Fachagentur Nachwachsende Rohrstoffe e.V., Gülzow 2007, s. 103).

www.instalator.pl

podciśnienie w kotle, a powietrze zasysane jest do komory przez przesłony i odpowiednio ukształtowane kanały dolotowe. Podział na powietrze pierwotne i wtórne jest zwykle realizowany przez regulowanie przesłon siłownikami elektrycznymi lub też ręczne. Bardzo rzadko wyposaża się kotły w dwa oddzielne wentylatory. Regulator może mieć zaimplementowany bardzo prosty algorytm sterowania dwustanowego, w którym czasy podawania paliwa oraz przerwy, jak również intensywność pracy wentylatora ustawia użytkownik. W bardziej zaawansowanych układach sterowania pracują regulatory typu PI a nawet, jak podają producenci, Fuzzy Logic. Sterowniki kotłów pracują zasadniczo w trzech trybach, tj. w trybie rozpalania, osiągania nastawionej temperatury i utrzymywania ustalonej temperatury wody. Użytkownik posiada możliwość zmian wielu nastaw w celu dostosowania pracy kotła do posiadanego paliwa, obiegu i zapotrzebowania na energię cieplną.

Kolejne prace nad udoskonalaniem układów sterowania ukierunkowane są na zapobieganie żużlowania popiołu w palniku oraz przede wszystkim na automatyczną adaptację parametrów regulatora do zmieniających się warunków otoczenia i właściwości fizykochemicznych paliwa.

Mając na uwadze liczbę kotłów małej mocy ogrzewających domy nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie, coraz bardziej restrykcyjne normy dotyczące emisji zanieczyszczeń, rosnące ceny paliw oraz oczekiwania użytkowników, można stwierdzić, że obszar dotyczący sterowania jest zagadnieniem rozwojowym i interesującym. Ustawiczne modernizacje wprowadzane przez producentów kotłów oraz sterowników, a także ich współpraca z jednostkami naukowymi sprawiają, że opisane urządzenia grzewcze stają się coraz bardziej ekologiczne i ekonomiczne.

Ma rek Nit sche

21

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

silnik jednofazowy prądu przemiennego z motoreduktorem, który napędza podajnik tłokowy lub ślimakowy. Zapłon peletu inicjowany jest przez elektryczną grzałkę w obudowie ceramicznej umieszczoną w palniku. Półprzewodnikowy czujnik optyczny informuje sterownik o pojawieniu się lub też zaniku płomienia. Powietrze do komory spalania dostarczane jest za pośrednictwem wentylatora nadmuchowego lub wyciągowego o zmiennej wydajności. Modulacja strumienia powietrza osiągana jest poprzez zmianę wartości skutecznej napięcia, a więc również i mocy na zaciskach silnika jednofazowego. Takie rozwiązanie jest powszechnie stosowane ze względu na prostotę sprzętową i niewielkie koszty, jednak nie zapewnia ono stabilnej i powtarzalnej regulacji ilości powietrza dostarczanego do kotła. Wspomnianą wadę próbuje się wyeliminować wyposażając wentylator w hallotronowy czujnik obrotów, co daje możliwość utrzymania zadanej mocy silnika. a tym samym stałego strumienia powietrza. Wentylator nadmuchowy montowany jest w pobliżu palnika i zapewnia dostarczanie powietrza pierwotnego i wtórnego w odpowiednie obszary komory spalania. Coraz częściej stosuje się jednak wentylatory wyciągowe spalin zainstalowane w czopuchach, które wytwarzają

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC systemów odprowadzania spalin

Stal czy ceramika?

Ma riusz Kie dos ● Które

materiały do budowy kominów są najpopularniejsze? ● Jakie są zalety systemów wielowarstwowych? ● Dlaczego warto stosować modułowe konstrukcje systemów spalinowych?

miast ewentualnie trzecią warstwę stanowi izolacja termiczna ułożona wokół ceramicznego przewodu spalinowego. Systemowość takiego rozwiązania polega na dokładnym wzajemnym dopasowaniu wszystkich tych elementów. Komin tego typu może być jednokanałowy, odprowadzający spalin, lub mieć konstrukcję uwzględniającą również kanał wentylacyjny.

Każde pomieszczenie, w którym ma być eksploatowane urządzenie grzewcze (kominek, kocioł, piec), musi być wyposażone w skutecznie działającą wentylację wywiewną (zdecydowanie najczęściej: grawitacyjną). W sytuacji, w której producent komina dymowego lub spalinowego dysponuje takim kominem wraz ze zintegrowanym kanałem wentylacyjnym, najlepiej z punktu widzenia projektowego (a także wykonawczego i użytkowego) właśnie z takiego rozwiązania skorzystać. Oczywiście

Rynek w praktyce zdominowany jest przez dwa materiały, z których budowane są w kominach przewody dymowe i spalinowe: stal i ceramikę. Z uwagi na trwałość materiałową i zdecydowanie wolniejsze reakcje chemiczne, w jakie wchodzą kominy ze składnikami spalin lepsze są kominy ze współczesnej ceramiki, jednak tam, gdzie wymagana będzie „elastyczność” komina lub mały ciężar, bardzo często nie do zastąpienia są kominy produkowane ze stali.

Główną zaletą współczesnych systemów kominowych jest ich wielowarstwowa konstrukcja. „Sercem” komina jest odprowadzająca spaliny rura, wykonana np. z ceramiki technicznej. Część konstrukcyjną tworzą pustaki z betonu lekkiego, nato-

22

www.instalator.pl

nr 12015

nie niektórych kominów zarówno do współpracy z kotłami na paliwo stałe (gdzie wymagana jest odporność termiczna), jak też z kotłami na paliwa gazowe i olejowe (gdzie z kolei większe niebezpieczeństwa czyhają ze strony korozji wywołanej nadmierną wilgocią i kondensatem). W przypadku potrzeby zastosowania komina bardziej specjalistycznego, np. powietrzno-spalinowego systemu dla potrzeb odprowadzenia spalin z kotła kondensacyjnego (oraz poboru powietrza dla tego kotła), zastosowanie mają modele z profilowaną rurą ceramiczną produkowaną w technologii izostatycznego prasowania. Technologia ta pozwala na uzyskanie rury ceramicznej o dużej gęstości, podwyższonej odporności na wilgoć i kondensat przy jednoczesnym zminimalizowaniu grubości ścianki.

Kominy ceramiczne praktycznie zawsze występują w obudowie (producenci systemowych kominów stosują w tym celu najczęściej pustaki z betonu lekkiego). Kominy stalowe występują w wersji dwupłaszczowej (kominy te nie wymagają dodatkowego obmurowania) lub jako tzw. wkłady, które należy obmurować (najczęściej cegłą).

Pamiętajmy, że jedynie dobrze zaprojektowany oraz wykonany system kominowy zapewni dobre odprowadzenie spalin oraz prawidłową wymianę powietrza.

Ma riusz Kie dos Fot. z archiwum firmy Schiedel.

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora www.instalator.pl

23

ABC systemów odprowadzania spalin

układ taki funkcjonalnie będzie identyczny z rozwiązaniem, w którym do komina dymowego/spalinowego „przystawimy” oddzielny pustak wentylacyjny, jednak najczęściej możemy uzyskać zwartą bryłę komina (trzon kominowy o stałej szerokości) w przypadku skorzystania z komina zintegrowanego z kanałem wentylacyjnym we wspólnym pustaku.

Kolejną ważną cechą systemów kominowych jest ich modułowa konstrukcja, dzięki której kompletne rozwiązania systemowe umożliwiają szybki i bezbłędny montaż. Ponadto docenić warto związaną z tym oszczędność kosztownej powierzchni mieszkaniowej.

Na rynku dostępne są kominy ceramiczne, które dostosowane są zarówno do tradycyjnych źródeł grzewczych (kotły na paliwa stałe, kotły gazowe z otwartą komorą spalania, kominki), jak też do współczesnych ekonomicznych urządzeń grzewczych (kotły z zamkniętą komorą spalania, w tym kotły kondensacyjne).

Kominy ceramiczne stanowią połączenie współczesnej ceramiki technicznej (materiałem „serca” komina jest rura spalinowa) z tradycyjną budowlaną konstrukcją kominową (pustak zewnętrzny z keramzytobetonu). Ze względu na skład współczesnej ceramiki kominy te bardzo słabo reagują z agresywnymi składnikami spalin i wytrącającym się z nich kondensatem. Ponadto mają podwyższoną odporność na wysokie temperatury. Pozwala to na uniwersalne zastosowa-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Kocioł na lata Podstawą doboru kotła do ogrzewania budynku powinien być bilans cieplny obiektu sporządzony zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami. Bardzo często popełnianym błędem jest przewymiarowanie mocy kotła na paliwo stałe (szczególnie w przypadku budynków dobrze zaizolowanych) oraz dobór urządzenia o większej komorze paleniskowej (w przeświadczeniu „wydłużenia” stałopalności). Wszystkie kotły produkowane przez renomowanych producentów są skonstruowane tak, aby osiągnąć deklarowaną moc grzewczą (przy użyciu paliwa podstawowego).

Przy doborze kotła sugeruję zwracać uwagę na wymaganą moc urządzenia, a nie na powierzchnię grzewczą wymiennika, ponieważ kotły dostępne na rynku różnią się między sobą rozwiązaniami konstrukcyjnymi (nie należy ich porównywać w oparciu o ten parametr – pow. grzewczą). Dla szybkiego doboru kotła można z dużym przybliżeniem posługiwać się wskaźnikiem powierzchniowym zapotrzebowania na ciepło dla ogrzewanego budynku: ● budynki dobrze zaizolowane z nowoczesną instalacją 70-80 W/m2, ● budynki niezaizolowane z tradycyjną instalacją 100-120 W/m2 lub, w przypadku wysokich pomieszczeń (np. h > 2,7 m), wskaźnikiem kubaturowym: ● budynki mieszkalne 30-35 W/m3, ● hale produkcyjne (bez ciepła na wentylację) 20-25 W/m3.

Właściwy dobór wysokości i przekroju przewodu kominowego decyduje o prawidłowym procesie spalania. Kotły na paliwo stałe wymagają większego przekroju komina w porównaniu do kotłów gazowych czy olejowych. Wymagane wysokości i wymiary

24

przewodu kominowego dla danego typu kotła są podane w parametrach techniczno-eksploatacyjnych zamieszczonych w DTR urządzenia. Nowoczesne kotły do spalania paliw stałych oraz biomasy o wysokiej sprawności, posiadające rozbudowany wymiennik ciepła, wymagają dla prawidłowej pracy odpowiedniego ciągu spalin (w zależności od typu i mocy kotła 30-60 Pa). Czasami uwarunkowania miejscowe (sąsiednie budynki, drzewa, usytuowanie budynku w dolinie) mogą powodować zaburzenie ciągu kominowego. W celu uniknięcia powstania ciągu wstecznego w przewodzie kominowym należy wyprowadzić go ponad najwyższą kalenicę dachu - nie mniej niż 0,6 m. Sprawdzenie przewodu dymowego i wentylacji w kotłowni (nawiewnej i wywiewnej) powinien wykonać kominiarz z uprawnieniami.

Warunkiem prawidłowego procesu spalania w kotłach na paliwa stałe jest zapewnienie odpowiedniej dawki świeżego powierza.

Służy temu wentylacja nawiewna w postaci kanału (minimum 200 cm2 w zależności od mocy kotła) doprowadzającego powietrze do procesu spalania z wylotem nad podłogą w kotłowni. Brak wentylacji nawiewnej lub jej niedrożność może powodować takie zjawiska jak: dymienie, niemożliwość uzyskania wymaganej temperatury. Nad bezpieczeństwem osób przebywających w kotłowni czuwa wentylacja wywiewna w postaci kanału (14 x 14 cm) wyprowadzonego ponad dach, z otworem wlotowym pod stropem pomieszczenia. Jej celem jest odprowadzenie z pomieszczenia szkodliwych gazów.

Kotły na paliwa stałe mogą pracować w wodnych instalacjach centralnego ogrzewania

www.instalator.pl

nr 12015

www.instalator.pl

obowiązkowo należy zabezpieczyć kocioł, montując zawór trój- lub czterodrogowy. Sterowanie instalacją za pomocą zaworu mieszającego poprawia komfort cieplny w pomieszczeniach, minimalizując przez to niepotrzebne przegrzewanie pomieszczeń. Wyposażenie zaworu mieszającego w siłownik oraz czujnik temperatury zewnętrznej daje możliwość regulacji instalacji wg krzywej grzewczej (sterowanie pogodowe).

Kotły na paliwa stałe mogą również współpracować z wodną instalacją centralnego ogrzewania za pośrednictwem wymiennika ciepła. Kocioł taki pracuje w układzie otwartym, natomiast pozostała część instalacji w układzie zamkniętym. Warunkiem poprawnej pracy całej instalacji grzewczej jest prawidłowy dobór wymiennika ciepła (płytowego, rurowego) w zależności od zakładanych parametrów pracy: temperatur w obiegach grzewczych (kocioł, instalacja), medium przekazującego ciepło (woda, wodny roztwór glikolu). Konstrukcja wymiennika ciepła (m.in. ilość płyt, rur) oraz parametry pracy układu kocioł-instalacja wpływają na ilość ciepła, jaką urządzenie jest w stanie przekazać dla ogrzewania budynku. Na rynku dostępnych jest wiele wymienników ciepła przeznaczonych do pracy z kotłami na paliwa stałe. W celu jego prawidłowego doboru dla potrzeb konkretnej instalacji sugerujemy kontakt z producentem tych urządzeń. Ze względu na małą pojemność wodną po stronie układu otwartego zalecany jest montaż zabezpieczenia termicznego przed przegrzanie. W przypadku braku dostaw energii elektrycznej, awarii pomp obiegowych czy braku odbioru ciepła w instalacji, zawór zabezpieczający przed przegrzaniem jest w stanie skutecznie schłodzić w kilka minut kocioł do bezpiecznej temperatury, chroniąc urządzenie i instalację przed uszkodzeniem.

To masz Sta rzyń ski

25

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

systemu otwartego z grawitacyjnym lub wymuszonym obiegiem wody. Montaż kotła w układzie zamkniętym wymaga zastosowania dodatkowych zabezpieczeń zgodnie z obowiązującymi przepisami: naczynie wzbiorcze o odpowiedniej objętości dobranej do pojemności wodnej instalacji grzewczej, zaworu bezpieczeństwa oraz dodatkowo jednego z urządzeń do odprowadzania nadmiaru ciepła: wężownica schładzająca, zawór zabezpieczenia termicznego (schładzający), bufor ciepła.

Spośród sposobów zabezpieczenia instalacji najlepszym rozwiązaniem jest bufor ciepła, wymaga on jednak konieczności zapewnienia odpowiedniego miejsca na zbiorniki i wiąże się z wysokimi kosztami budowy takiej instalacji. Wysoką skutecznością charakteryzuje się zabezpieczenia kotła za pomocą zaworu termicznego („dopustowego” lub „dopustowo-upustowego”). Niektóre rozwiązania dostępne na rynku posiadają króciec do montażu zaworu zabezpieczenia termicznego bezpośrednio na urządzeniu. Instalacja grzewcza musi być tak wykonana, aby nie przekroczyć parametrów dopuszczalnych pracy kotła.

W celu ochrony kotła przed zbyt niską temperaturą wody grzewczej zalecam montaż kotła za pośrednictwem zaworu trój- lub czterodrogowego. Rozwiązanie to jest szczególnie wskazane w przypadku budynków dobrze zaizolowanych. Utrzymywanie niskich temperatur wody w kotle powoduje emisję spalin mokrych, wykraplanie wilgoci na ściankach wymiennika wpływające na przyspieszenie korozji urządzenia, szybkie zabrudzenie komory spalania (m.in. zmniejszenie sprawności kotła) oraz może być przyczyną zawilgocenia i korozji kominów murowanych. Zalecane w dokumentacji technicznej kotłów temperatury wody grzewczej (np. w zakresie 60-80°C) zapewnią prawidłową i bezpieczną eksploatację urządzenia. W przypadku niemożliwości utrzymania temperatury wody powrotnej do kotła powyżej 55°C

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC ogrzewania

Układ wodny W dzisiejszym odcinku, tak jak zapowiedziałem poprzednio („Ste ro wa nie spa la niem”, ABC „Ma ga zy nu In sta la to ra” 8/2014 przyp. red.), zajmę się m.in. kwestią wpływu układu wodnego na sterowanie kotłem.

Zarówno proces rozdziału wody na poszczególne układy i obiekty instalacji wodnej, jak i proces wymiany ciepła pomiędzy ciepłą wodą w grzejnikach a powietrzem zachodzą całkowicie poza kotłem. Jest to jakby „inny świat”. A właściwie dziesiątki „innych światów”, bo jest ich tyle, ile rozwiązań zastosowanych w poszczególnych ogrzewanych domach.

Na szczęście te tak liczne „inne światy” nie rzutują w żaden sposób na rozwiązania konstrukcyjne i technologiczne kotłów - ani na proces spalania, ani na proces wymiany ciepła w wymienniku kotła. Kotła „nie obchodzi”, co dzieje się poza nim (czy i jak pracują tam pompy mieszające, zawory n-drożne, termostaty, sterowniki pokojowe, pogodowe itp.). Zadaniem kotła jest uzupełnianie strat ciepła z ogrzewanych pomieszczeń w sposób jak najbardziej ekonomiczny.

Przeróżne urządzenia technologiczne tworzące układ wodny są całkowicie „niewidzialne” z perspektywy pracy kotła.

Mają one wprawdzie wpływ na ekonomikę całości procesu ogrzewania obiektów, ale nie jest to wpływ „zawiniony” przez kocioł czy sterownik spalania, choć często tak się mylnie uznaje. Ciepło wytworzone w kotle może być stracone bezproduktywnie tylko przez kocioł (strata kominowa, strata niedopału stałych czy gazowych części palnych, strata promieniowania

26

ciepła z kotła do kotłowni). Ciepło przekazane wodzie obiegowej jest ciepłem produktywnym - wykonuje swoją pracę, która polega na ogrzewaniu domu (jeśli oczywiście kocioł nie znajduje się w oddaleniu od ogrzewanego domu, ani nikt w głupi sposób tego ciepła nie wypuszcza poza ogrzewany dom).

To, co potocznie nazywamy sterownikiem kotła, w rzeczywistości jest kombajnem zawierającym w sobie kilka sterowników (w tym oczywiście sterownik spalania, bo bez spalania nie ma produkcji ciepła). Można sobie doskonale wyobrazić sytuację, że kocioł od producenta wychodzi tylko ze sterownikiem spalania. Do poprawnej pracy kotła niezbędny jest bowiem tylko sterownik spalania. Wszystkie pozostałe sterowniki są częścią instalacji wodnej c.o. i sterują procesami wykorzystania ciepła wyprodukowanego w kotle i przekazanego do wody.

Czemu spotykają się one ze sterownikiem spalania w czymś, co nazywa się popularnie sterownikiem kotła? Nie wiem.

Przecież wcale nie muszą się tam spotykać. Być może producenci kotłów woleli odpowiedzialność za proces spalania (najtrudniejszy z procesów realizowanych w kotle) przerzucić na producentów sterowników? Być może producenci sterowników sami „wzięli sobie” także i ten proces (choć się na nim na ogół słabo znają), żeby zwiększyć jednostkową wartość swoich wyrobów? Być może to klienci „wymusili” na jednych i drugich, żeby całością procesów zachodzących w kotle sterowało jedno urządzenie? Nie wiem.

www.instalator.pl

nr 12015

www.instalator.pl

lub zmniejszania chwilowej mocy kotła, aby zbilansować wytwarzanie ciepła przez kocioł ze stratami ciepła z ogrzewanych obiektów. Sposób działania także jest taki sam - manipulacja strumieniami paliwa i powietrza (bo tylko tak można zmienić chwilową moc kotła).

Skąd więc tyle dyskusji o tych sterownikach na forach i w publikatorach, skoro wszystkie działają tak samo? Nie różnią się w tym, że wszystkie wykorzystują sygnał z miernika temperatury wody wylotowej jako informację wyjściową do podejmowania stosownych działań regulacyjnych. Różnią się jednak między sobą - i to poważnie - tymi działaniami regulacyjnymi, które podejmują. Nie wystarczy bowiem wiedzieć, co trzeba zrobić (zwiększyć czy zmniejszyć moc kotła) - trzeba to zrobić w sposób „technologiczny i ekonomiczny”.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że proces spalania paliwa odbywa się bez udziału wody. Poziom temperatury wody w kotle w żaden sposób nie wpływa na przebieg procesu spalania. O przebiegu procesu spalania decydują wyłącznie wzajemne relacje pomiędzy strumieniem podawanego paliwa a strumieniem podawanego powietrza. Spalanie jest optymalne wtedy, kiedy proporcje tych strumieni są optymalne. W przypadku nadmiaru lub niedomiaru któregoś z nich - spalanie przestaje być optymalne, co niesie za sobą negatywne skutki ekologiczne i ekonomiczne. Jeśli dopuścimy do dysproporcji tych strumieni, to tracimy część ciepła wyprodukowanego w procesie spalania. Tracimy je bezpowrotnie - kominem i popielnikiem. To ciepło już nigdy nie trafi do ogrzewanych pomieszczeń, ani nie wróci do kotła.

W kolejnej części przejdę do omówienia różnic wśród znanych sterowników spalania. dr inż. Ja cek Za wi stow ski

27

ABC ogrzewania

Choć nie wiem, dlaczego tak się stało wiem, do czego to doprowadziło. Rynek sterowników został opanowany przez wyroby, których twórcy doskonale znają się na zasadach procesów sterowania, jednakże nieco słabiej na zasadach procesu spalania. Dość długi okres dominacji sterowników dwustanowych (włącz/wyłącz), gdzie cała odpowiedzialność za poprawne nastawy podawania powietrza i paliwa spoczywała po stronie użytkowników, utwierdził tych twórców w przekonaniu, że to nie proces spalania jest istotą całego procesu ogrzewania. Dla nich liczy się tylko temperatura wody, bo „to woda ogrzewa pomieszczenia”.

W dyskusjach o sterownikach kotłów można spotkać bardzo ciekawe interpretacje, np. taką, że do sterowania procesem spalania wystarcza znajomość temperatury wody wylotowej z kotła, a temperatura tej wody powinna być utrzymywana na poziomie wartości zadanej z minimalnymi odchyłkami (rzędu dziesiętnych części stopnia). Spotkałem się nawet z taką opinią, że „proces spalania jest procesem podrzędnym do regulacji temperatury, bo regulator może grzać bez procesu spalania, np. grzałkami elektrycznymi”.

I pod takie założenia tworzone są niektóre algorytmy. Poprawne, nawet doskonałe - pod względem informatyki i automatyki. Doskonale regulujące temperaturę wody. A co z procesem spalania i wymiany ciepła w kotle? Przecież straty ciepła powstają w procesie spalania, a nie w wodzie.

Jaka jest zasada działania sterownika spalania w kotle na paliwo stałe? Sterownik porównuje chwilową wartość zmierzoną temperatury wody wylotowej z wartością zadaną i podejmuje na tej podstawie stosowne działania, zapisane w algorytmie sterownika. We wszystkich znanych sterownikach działania te sprowadzają się do tego samego - do zwiększania

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

Klej w basenie

ABC chemii budowlanej

Bar tosz Po la czyk ● Jakie

parametry charakteryzują płytki ceramiczne do basenów? ● Jakiego rodzaju kleje używa się do ich montażu?

Wykonanie wykładzin ceramicznych w basenach z dalszej perspektywy nie różni się niczym od innych powierzchni: są izolacje, klej, fugi i płytki, jednak jeśli przyjrzymy się bliżej - inne są materiały, inne reżimy technologiczne.

Płytki ceramiczne - wykorzystuje się specjalistyczne rozwiązania, nie znajdziemy ich na półkach w sklepach, marketach czy salonach. Płytki basenowe są zwykle dostarczane na zamówienie. Płytki powinny cechować się takimi właściwościami jak antypoślizgowość, odporność na ścieranie oraz odporność na działanie chemikaliów.

W niektórych przypadkach powinny być także mrozoodporne. Antypoślizgowość płytek wyznaczana jest na podstawie norm niemieckich DIN, w których decydującym parametrem jest krytyczny kąt poślizgu. W użyciu są dwie normy: DIN 51 097 „Określenie poślizgu na mokrej powierzchni, na

28

której chodzi się bosą nogą” oraz DIN 51 130 - „Określenie właściwości poślizgu do pomieszczeń roboczych i powierzchni ze zwiększonym ryzykiem poślizgnięcia się”.

Jeśli chodzi o powierzchnie basenów - najważniejsze będą parametry z normy DIN 51 097, a ta dzieli płytki na trzy grupy: A - kąt poślizgu 12-18˚ (szatnie, brodziki i baseny < 80 cm głębokości), B - kąt poślizgu 18-24˚ (prysznice, sauny, schody i powierzchnie wokół basenów), C - kąt poślizgu > 24˚ (schody do wody i podwodne).

Druga z wymienionych norm dotyczy powierzchni suchych, a więc będzie dotyczyć otoczenia basenów: wejścia do budynku i ciągów komunikacyjnych doprowadzających do szatni, podłóg w restauracjach i barach. Parametry z tej normy często możemy spotkać na opakowaniach płytek dostępnych w sklepach. Norma ta dzieli płytki na kilka grup: ● R9 (kąt poślizgu 6-10˚), ● R10 (kąt poślizgu 10-19˚), ● R11 (kąt poślizgu 19-27˚), ● R12 (kąt poślizgu 17-35˚), ● R13 (kąt poślizgu > 35˚).

Płytki o kącie poślizgu < 6˚ nie są klasyfikowane. Ścieralność określa zmianę powierzchni szkliwa płytek pod wpływem użytkowania, parametr ten określany jest tylko dla płytek szkliwionych. Jest sześć klas ścieralności oznakowanych od 0 do 5.

Dla klasy 0 płytki nie są przeznaczone na podłogi, klasa 5 przeznaczona jest do powierzchni podłóg, gdzie będzie wzmożony ruch pieszy i dodatkowo na podłogę wno-

www.instalator.pl

nr 12015

www.instalator.pl

takie charakteryzują się dużą uniwersalnością, przeznaczone są zwykle do przyklejania wszystkich rodzajów płytek ceramicznych ściennych i podłogowych (glazury, terakoty, klinkieru, gresu; także płytek wielkoformatowych) zarówno do podłoży sztywnych, jak i podatnych lub odkształcalnych. Bardzo ważna jest odporność na wysoką temperaturę, basen może być napełniony ze źródeł geotermalnych dość ciepłą wodą (stałe oddziaływanie takiej temperatury może powodować utratę przyczepności kleju). Przy montażu wykładzin podłogowych, szczególnie wielkoformatowych, przydatne mogą być kleje upłynnione. Ułatwiają one prowadzenie prac i gwarantują pełne pokrycie spodniej strony płytki (płytka musi być pokryta klejem w 100%). Inny przypadek to miejsca, gdzie może być kontakt z agresywnymi chemikaliami - wtedy zastosowanie mają tylko kleje chemoodporne. Nie będzie to już klej cementowy, a na bazie żywic reaktywnych, czyli epoksydowy. Producenci takich wyrobów wykonują badania ich odporności na najbardziej popularne czynniki agresywne, np. kwas solny, azotowy, siarkowy oraz zasady itp. W karcie technicznej takiego wyrobu zawsze dokładnie opisane jest, na jakie czynniki i o jakim stężeniu wyrób jest odporny. Kleje takie twardnieją pod wpływem reakcji chemicznej, mają najwyższe przyczepności i wytrzymałości, jednakże ze względu na pewne rygory technologiczne posługiwać się nimi mogą tylko profesjonaliści (klej twardnieje chemicznie - nieodwracalnie, dlatego należy ściśle przestrzegać instrukcji producenta i od razu usuwać zanieczyszczenia). Klej to nie wszystko. W kolejnej części przejdę do omówienia materiałów na fugi do basenów.

Bar tosz Po la czyk

29

ABC chemii budowlanej

szony jest materiał ścierający (piasek, błoto itp.). Odporność na ścieranie jest bardzo ważna, powierzchnie plaż przybasenowych najczęściej czyści się mechanicznie.

Sama płytka to nie wszystko, w wykładzinach i okładzinach ceramicznych bardzo istotne są elementy dodatkowe: kształtki wyokrąglające zarówno wypukłe i wklęsłe, kształtki narożne itp. Przy ostrych kątach i załamaniach trudniej utrzymać czystość.

Przy doborze płytek do basenów parametry techniczne oraz ich niezmienność powinny być ponad kolorystykę czy nietypowy wymiar płytki.

Tak jak w przypadku płytek ceramicznych do basenów, najczęściej wykorzystuje się specjalne linie produktowe chemii budowlanej przygotowane do tego zastosowania. Nie wszystkie firmy mogą poszczycić się takimi rozwiązaniami. Rozwiązanie w tym przypadku to system produktów kompatybilnych i współdziałających ze sobą. Jeśli mówimy o montażu płytek ceramicznych, od razu mamy na myśli klej. Oczywiście musi być mrozo- i wodoodporny, ale to nie wszystko. Musi być także wysoce elastyczny, aby mógł odkształcać pod wpływem naprężeń od rozszerzalności termicznej materiałów.

Obecnie kleje odkształcalne są klasyfikowane symbolem S1 (odkształcalne - ugięcie na próbce od 2,5 do 5 mm) oraz S2 (wysoce odkształcalne - ugięcie > 5 mm).

Nie wszyscy producenci klasyfikują tak kleje, ponieważ jest to parametr dodatkowy wg EN 12004. Bardzo ważna jest też przyczepność w każdych warunkach użytkowania, a będzie on pracować w warunkach stałego zawilgocenia, a może (przy basenach zewnętrznych) być narażony na działanie mrozu oraz wysokich temperatur. Dlatego też do basenów poleca się zwykle kleje klasy C2 (przyczepność > 1,0 MPa w każdych warunkach). Zaprawy

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Tlen w kotłowni Tam, gdzie mamy do czynienia z procesem spalania, bez względu na rodzaj paliwa, konieczne jest dostarczanie tlenu. Świeże powietrze dla kotła jest tak samo niezbędne jak oddychanie dla człowieka. Wentylacja kotłowni jest warunkiem bezpieczeństwa i wynikającym z tego warunkiem gwarancyjnym producentów kotłów. Idealnym sposobem napowietrzania kotłowni jest kanał wchodzący przez ścianę zewnętrzną do kotłowni na wysokości około 2 m od posadzki, skierowany w dół i zakończony kolanem na wysokości około 30 cm od posadzki. Kształt przypomina literę „z” i dlatego potocznie nazywany jest „zetką”. W przypadku wyłączenia się kotła/palnika powietrze w pionowym odcinku zatrzymuje się na pewnym poziomie, gdyż ciepłe powietrze z kotłowni unosi się do góry, a zimne napiera w dół. Nie ma niepotrzebnego wychładzania kotłowni.

Nawiewu nie zastąpią otwarte okno czy uchylone drzwi. Zwykle wraz z nastaniem zimy użytkownicy zamykają te okna i drzwi, odcinając tlen. Użytkowanie kotła bez dopływu świeżego powietrza zagraża życiu ludzi. Brak tlenu w procesie spalania grozi niepełnym spalaniem i w konsekwencji wydobywaniem się do kotłowni tlenków węgla (CO, tzw. czad). Brak dopływu powietrza lub za mała średnica otworu powodują złe spalanie paliwa i smolenie kotła. W ekstremalnym przypadku może dojść do zapłonu zgromadzonej sadzy i gwałtownego, niekontrolowanego wzrostu temperatury w kotle oraz przewodzie kominowym. Zwykły otwór w ścianie też jest skutecznym sposobem dostarczania tlenu do procesu spalania, jednak bardziej wychładza kotłownię.

30

Drugim ważnym elementem kotłowni jest kanał wentylacyjny (wyciągowy) zwykle usytuowany przy kanale spalinowym, z otworem znajdującym się pod sufitem. Jest to kratka wyciągająca zanieczyszczone powietrze z kotłowni.

Przyjęło się, że dobry komin to taki, który ma duży ciąg. Często buduje się kominy „na zapas”, zwiększając ich średnicę do tego stopnia, że dla kotłów peletowych może zajść konieczność ograniczenia tego ciągu.

I tak np. dla małego domku jednorodzinnego, zamiast wyliczonego komina o średnicy 140 mm lub 160 mm, montuje się kanał kominowy o średnicy 180 lub 200 mm. Kotły peletowe to urządzenia, które nie wymagają dużych podciśnień. Dawka paliwa, która znajduje się na palniku, to niewielka ilość granulatu, która nie wymaga zbyt dużego ciągu. Może się wręcz zdarzyć, że zbyt duży ciąg wypali (wydmucha) ogień znajdujący się w palniku. Jeśli budujemy nowy komin, np. w nowym domu, warto wcześniej pomyśleć o zamontowaniu dodatkowego trójnika, umożliwiającego zamontowanie regulatora ciągu. Taki regulator stabilizuje przepływ powietrza przez kocioł, zapewniając wyższą efektywność i niezawodność spalania. Regulatory są ruchomą klapką dopuszczającą „lewe powietrze”, pozostawiając w kotle stały przepływ wynikający z pracy dmuchawy kotła.

Wysoka efektywność kotłów na pelety wiąże się z niską temperaturą spalin, a to może prowadzić do wytrącenia się spływającego po kominie kondensatu. Zbyt duży przekrój komina wpływa również na powstawanie większej ilości kondensatu.

www.instalator.pl

nr 12015

www.instalator.pl

mu paliwa umożliwiają wybudowanie zbiornika na pelety o większej pojemności wyniesionego do innego pomieszczenia zwykle tam, gdzie magazynowane są woreczki z paliwem. Zaletą podajników ślimakowych jest ich niska cena i bardzo cicha praca. Innym rozwiązaniem jest podajnik pneumatyczny. Ze względu na głośniejszą pracę (szum podobny do pracy odkurzacza) stosuje się go głównie w budynkach firm, zakładów czy w budynkach mieszkalnych z wydzieloną kotłownią, chyba że jest to system z programowaniem czasu pracy. Podajniki pneumatyczne przekazują pelet giętkim wężem o średnicy 50 mm, który może być układany w budynku w estetyczny sposób. Nowością na naszym rynku są zbiorniki tekstylne.

Bardzo istotne dla żywotności kotła jest wyeliminowanie powstawania skraplania niskotemperaturowego wewnątrz komory kotła. To zjawisko powstaje w dolnej części wymiennika na skutek powracania z obwodu grzewczego do kotła zbyt zimnej wody. Dlatego też kotły w starych instalacjach rdzewieją od spodu, gdzie dochodzi do „zderzenia” zbyt zimnej wody z wysoką temperaturą paleniska. W celu wyeliminowania wykraplania niskotemperaturowego stosuje się różne rozwiązania mające na celu utrzymywanie temperatury „powrotu” powyżej 55°C. Są to na przykład: ● bypass łączący „zasilanie” z „powrotem” z pompą kotłową, ● mieszacze trzydrogowe lub czterodrogowe z pompą kotłową i kontrolą temperatury „powrotu”, ● zawory termostatyczne (TV-ki), otwierające się dopiero po osiągnięciu odpowiedniej temperatury „powrotu”, ● krzyżowanie „zasilania” z „powrotem”.

Hen ryk Go go lok

31

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Najlepszym sposobem na zabezpieczenie się przed skutkami kondensatu jest stosowanie kanałów ceramicznych lub kominów z wkładem kwasoodpornym.

Pelety mają wilgotność około 8-10%. Konieczne jest, aby były magazynowane w suchych warunkach, tak aby ich wilgotność nie zwiększyła się. Zwiększenie wilgotności peletu obniża (liniowo) jego wartość opałową. Pelety pakowane są w foliowych workach, które je chronią od wilgoci, ale mimo wszystko warto zadbać o ich dobre magazynowanie. Wskazane jest, aby układać worki na palecie. Zwykle paleta taka dostarczana jest wraz z dostawą peletu. Utworzony dystans od podłogi zapewni swobodny przepływ powietrza. Jeśli ściany wykazują wilgoć, należy ułożyć worki w taki sposób, aby nie dotykały ściany. Wystarczy dystans około 10 cm. Kotłownie i magazyny peletu są zwykle umieszczone na parterze czy w piwnicy. W przypadku wydostania się wody z instalacji grzewczej czy wodnej (tzw. uderzenia hydrauliczne) lub nagłego zalania powodziowego mogłoby dojść do zalania peletu i jego gwałtownego napęcznienia.

Wówczas jego objętość może drastycznie wzrosnąć. Z tego powodu nie należy układać worków wyżej niż na 2/3 wysokości pomieszczenia. Wolna przestrzeń umożliwi bezpieczne rozszerzanie się peletu. Oczywiście jest to sytuacja ekstremalna, po której pelet nie nadaje się już do użytku Zasobnik na pelety - silos - powinien zapewniać paliwo na okres 1-2 tygodni. W przypadku domków jednorodzinnych wystarcza zwykle pojemność 300-500 litrów (200-300 kg). Im większa moc kotła, tym silos większy. Obecnie coraz częściej montowane są dodatkowe podajniki o długości nawet 6 m. Najbardziej popularne są podajniki ślimakowe proste, ale coraz częściej też podajniki łamane. Dodatkowy podajnik z prostą automatyką kontroli pozio-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Ekologia i ekonomia

An drzej Bu lan da

● Od

czego zależy dobre spalanie w kotle? ● Jak regulować mocą kotła i jednocześnie utrzymywać wysoką temperaturę? ● Jaki powinien być ciąg kominowy?

Dlaczego kocioł, a ściślej mówiąc cała instalacja grzewcza, która przeszła badania w akredytowanym laboratorium tak naprawdę nie jest ekologiczna? Taką tezę można śmiało postawić, ponieważ większość aktualnie pracujących kotłów ma już certyfikaty, a dymu za wiele nie ubyło. Nie twierdzę, że nie ma poprawy, ale powinno być znacznie lepiej.

Jeżeli wczytać się w dane techniczne kotła, a jeszcze lepiej w sprawozdania z badań, to powinno być super! Dlaczego tak nie jest? Badania kotła były wykonywane w warunkach, które są nie do powtórzenia w rzeczywistości. Stanowisko badawcze jest wyposażone w optymalny system odprowadzenia spalin, wykonany per-

32

fekcyjnie. Zazwyczaj taki komin jest wspomagany specjalnym wentylatorem z regulowaną wydajnością, za pomocą którego dobiera się wymaganą wielkość podciśnienia kominowego. Paliwo jest też najlepszego gatunku i aby uzyskać efekt ekologiczny utrzymuje się w czasie prób optymalną temperaturę itd. Tego w rzeczywistych kotłach nie jesteśmy w stanie uzyskać, bowiem sytuacja w palenisku jest bardzo dynamiczna i nie da się w pełni przewidzieć, jak przebiega spalanie opału.

Stąd wątpliwości, czy taki kocioł jest ekologiczny. Skoncentrujemy się na elemencie, który w całym systemie pełni kluczową rolę i jest odpowiedzialny za całkowite, czyli ekonomiczne i ekologiczne spalanie.

Tym parametrem jest temperatura spalania opału w komorze paleniska.

Wiadomo, że aby mogło się palić, trzeba trzech rzeczy: opału, powietrza i tempe ra tu ry. Od tej tem pe ra tu ry za le ży przebieg procesu spalania. Aby spalanie odbywało się całkowicie i nie pozostawiało resztek niespalonego opału oraz by nie ulatywał kominem dym, który jest oznaką niecałkowitego spalania, trzeba palenisku, a dokładniej każdej cząstce opału zapewnić odpowiednią temperaturę (dla węgla około 1000°C). Tę temperaturę wytwarzamy i utrzymujemy poprzez odpowiednie dozowanie opału i powietrza.

Do tego służą sterowniki, które to regulują procesem spalania. Jeżeli założymy, że ekologia jest najważniejsza, to priorytetem jest temperatura w palenisku. I tak powinny być zorientowane procesory sterowników.

www.instalator.pl

nr 12015

www.instalator.pl

dza, pyłki węgla unoszone przez dymy. Dodatkowo na wewnętrznej powierzchni komina osadzają się różne smoły i wilgoć zmieszana z sadzą, które powodują przyspieszoną erozję materiałów budowlanych oraz często katastrofalne pożary komina.

Jest kilka sposobów, aby się przed tym uchronić. Jednym ze sposobów jest stosowanie zbiornika buforowego, w którym akumulowałoby się nadmiar wytworzonego ciepła. Palenie odbywa się cyklicznie z przerwami do czasu, aż będzie potrzebna pełna moc kotła. Częstotliwość gaszenia i ponownego rozpalania zależy od pojemności buforu. Z praktyki wiadomo, że taki zbiornik dla przeciętnego domu jed no ro dzin ne go nie mo że być mniejszy aniżeli 2000 l. Im większy, tym lepszy - cykle będą rzadsze.

Drugim sposobem, najtańszym i najprostszym, jest ograniczenie wymiarów paleniska poprzez wyłożenie rusztu kształtkami szamotowymi. Palenie będzie się odbywało na mniejszej przestrzeni, ale przy pełnej temperaturze spalania ekologicznego. W miarę jak zapotrzebowanie będzie rosło, kształtki będą sukcesywnie usuwane. Czynności te można wykonywać przy okazji czyszczenia paleniska z nagromadzonych popiołów.

Wypada wspomnieć o elemencie, który „napędza” ten cały proces, a mianowicie o kominie. Z jednej strony chcielibyśmy, aby kocioł był maksymalnie ekonomiczny, tzn. aby wyprodukowane ciepło w palenisku w całości zostało przekazane do instalacji grzewczej, a z drugiej - potrzebny jest „porządny” ciąg kominowy. Energia w postaci ciepła może być przekazana do wody obiegowej jedynie kosztem ob-

33

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Nie bez znaczenia są roz wią za nia kon struk cyj ne sa mej ko mo ry spalania. Otóż aby spełnić kry te rium eko lo giczne, w palenisku nie mogą znajdować się elemen ty wy chła dza ją ce spalanie. Powinno się unikać rusztów wodnych i płaszcza wodnego, a w zamian palenisko obudować kształtkami żaroodpornymi z izolacją zewnętrzną. W ten sposób łatwo uzyska się i utrzyma żądaną temperaturę. Zaś oddawanie ciepła powinno odbywać się w specjalnym wymienniku już poza komorą spalania.

Powyższe uwagi nie dotyczą w zasadzie kotłów z paleniskiem retortowym, pod warunkiem że na retorcie będzie utrzy my wa na tem pe ra tu ra opty mal na dla procesu spalania ekologicznego. Ta temperatura jest szczególnie ważna w czasie odgazowywania węgla i tak powinien być ustawiony procesor sterownika, aby ten cykl nie został przerwany i doprowadzony do końca.

Nasuwa się pytanie: jak regulować mocą kotła i jednocześnie utrzymywać wysoką temperaturę spalania? Wiadomo, że są okresy, gdy zapotrzebowanie na ciepło jest ograniczone i odwrotnie, gdy aura serwuje niskie temperatury, wtedy należy operować maksymalną mocą. Aby utrzymać parametry ekologiczne, należałoby palić stale „na pełny gaz” i byłoby to marnotrawstwo. Niestety do tej pory nie opracowano jeszcze kotłów z regulowaną mocą cieplną z zachowaniem ekologicznych parametrów. Regulacja odbywa się z reguły ograniczeniem dopływu powietrza do komory spalania, a to jest najgorszy sposób, gdyż w dymach pojawiają się substancje, które są wynikiem niedopalenia opału. Głównym składnikiem jest tlenek węgla (czad), sa-

ABC Magazynu Instalatora

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

ABC Magazynu Instalatora

nr 12015

niżenia temperatury spalin, a co za tym idzie - osłabieniem ciągu kominowego.

Dla przypomnienia: wartość podciśnienia w kominie (ciąg kominowy) zależy bezpośrednio od temperatury spalin.

Współczesne kotły, a chodzi właśnie o ekonomiczne, ze sprawnością powyżej 80%, niemal całe „wyprodukowane” ciepło w procesie spalania opału oddają wodzie, która rozprowadza je po ogrzewanym obiekcie. Do komina ulatuje zwykle niewielka część tego ciepła. I bardzo dobrze! Tylko aby uzyskać odpowiedni ciąg kominowy (różnicę ciśnień), trzeba, aby spaliny miały wysoką temperaturę. I tu mamy sprzeczność! Z jednej strony mamy schłodzone spaliny, bo ekonomia, a z drugiej - trzeba gorących spalin, aby wytworzyć dobry ciąg.

Niedobory ciągu kominowego sięgają niekiedy 100 Pa. Zimny komin to około 5-7 Pa (dlatego się kopci przy rozpalaniu). Po nagrzaniu mamy 20-30 Pa. Czy to wystarcza? Gdy ruszt w palenisku nie jest jeszcze zawalony popiołem, to potrzeba 30 Pa, ale po dłuższym paleniu, gdy na ruszcie zalega spora warstwa popiołu i niespalonego opału, to nawet 80 Pa nie wystarcza. Te dane są bardzo przybliżone, ponieważ nie uwzględniają wielu innych czynników wpływających na wartość ciągu, takich jak: wysokość komina, jego przekrój, usytuowanie i warunki zewnętrzne. Jedno jest pewne wychłodzone spaliny ciągu nie dają.

W tej sytuacji trzeba uciec się do innych środków, które zapewnią odpowiednie parametry komina. Najlepszym

rozwiązaniem jest wytworzenie sztucznego ciągu kominowego. W zawodowych kotłowniach przemysłowych jest to rozwiązanie standardowe, dlaczego zatem nie zastosować go w przypadku małych kotłowni domowych?

W handlu dostępne są różne urządzenia dla rozwiązania tego problemu. Ważne jest, aby producenci i dystrybutorzy określali, jakie parametry mają te konstrukcje.

Istotne jest, aby wartości wytwarzanego ciągu mogły być regulowane (ile minimum, a ile maksimum Pa, jakie moce kotłów można tym obsługiwać, jaka jest wartość przepływu spalin itd.). Wszystko to pozwala dobrać odpowiednie rozwiązanie dla danej kotłowni. Najlepszy i jednocześnie najbardziej uniwersalny jest bezpośredni wyciąg spalin napędzany mechanicznie, np. silnikiem elektrycznym, który daje duże podciśnienie i instalowany jest na wylocie komina (podmuch nie jest dobrym rozwiązaniem w przypadku niedostatecznego ciągu naturalnego, ponieważ nieszczelnościami w połączeniach i obmurzu wydostają się dymy, pyły i gazy). Rozwiązania oparte na napędzie od siły wiatru działają tylko wtedy, gdy wieje wiatr. A gdy jest cisza, wtedy zwykle nie chce się palić i co wtedy? Ponadto wzrost podciśnienia uzyskiwany tym sposobem jest znikomy.

Reasumując, dobry kocioł to kocioł ekologiczny i ekonomiczny z właściwą temperaturą spalania, ale często potrzebne jest wspomaganie ciągu kominowego. Coś za coś!

An drzej Bu lan da

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora 34

www.instalator.pl

nr 12015

ABC Magazynu Instalatora

Szkolenia dla projektantów, wykonawców i instalatorów z zakresu doboru armatury oraz równoważenia hydraulicznego instalacji grzewczych, chłodniczych i wody użytkowej. Zgłoszenia prosimy kierować na adres mailowy: joanna.pienkowska@oventrop.pl lub telefonicznie: 502 696 035.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w Centrach Szkoleniowych w Warszawie i Poznaniu oraz w Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach, Gdańsku, Olsztynie i Lublinie. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

CSZ zaprasza do udziału w ogólnopolskim kompleksowym szkoleniu dla monterów: sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych. Tematyka: kurs mistrzowski, kurs energetyczny w zakresie grup G1, G2, G3, kurs lutowacza ręcznego miedzi metoda kapilarną, kurs montażu klimatyzatorów. Terminy: 28.03-14.06.2015 r. Kontakt: 509 420 440.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Centrach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno-handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Firma Pentair Thermal Management Polska Sp. z o.o. prowadzi bezpłatne szkolenia dla autoryzowanych instalatorów Raychem z zakresu ogrzewania podłogowego oraz instalacji grzewczych do ochrony dachów i rynien w warunkach zimowych. Zdobycie „Certyfikatu PRO Raychem” upoważnia do udzielania przedłużonej gwarancji producenta. Kontakt: 800 800 114, www.ciepla-podloga.pl

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: systemy ogrzewania podłogowego, regulacja hydrauliczna i podpionowa, ogrzewanie ścienne, termostatyka, projektowanie instalacji w budynkach wysokościowych, kotłownie na biomasę.

Kontakt: centrala@herz.com.pl, tel. 12 289 02 20. Prosimy o potwierdzenie uczestnictwa.

'-)4ฤ 3 ;)28=0%'.% ฦ ='-) '-)4ฤ 3 ;)28=0%'.% ฦ ='-) Schiedel Schiedel jjest es t liderem liderem w produkcji produkcji systemรณw systemรณw kominowych kominow ych i oferuje ofer uje kompletne kompletne VVS^[Mฦ ^ERME [ ^EOVIWMI SKV^I[ERME M [IRX]PEGNM IJIOX][RSฦ GM IRIVKIX]G^RIN S^ [Mฦ ^ERME [ ^EO VIWMI SKV ^I[ERME M [IRX ]PEGNM IJIO X ] [RSฦ GM IRIV KIX ]G ^RIN F FI^TMIG^Iฦ WX[E XV[Eฤ Sฦ GM M OSQJSVXY ฦ ]GME I^TMIG ^I ฦ W X [E XV [E ฤ Sฦ GM M OSQJSV XY ฦ ]GME REKOMENDACJA NARODOWEJ AGENCJI POSZANOWANIA ENERGII S.A. NAPE DLA HYBR BRY YDOWEGO SYSTEMU WENTYLACYJNEGO SCHIEDEL FLOW DO BUD BUDY YNKร W JEDNOR EDNOROD ODZINNYCH

'IVEQMG^RI ' I V E Q M G ^ R I 77]WXIQ] /SQMRS[I ]W XI Q] /SQMRS[I

7]WXIQ] 7] W X I Q ] ;IRX]PEG]NRI ;I RX ] PEG ] NRI

% %OGIWSVME O GI W S V M E /SQMRS[I /S Q M R S[ I

77]WXIQ ;IRX]PEGNM ]W XI Q ;I RX ] PEGNM Hybrydowej Hy br ydowej Schiedel S chiedel FFlow l ow

S chiedel S p. z o.o. 'I RXV EPE YP ;WGLSHRME 3 TSPI T F (^ME ฤ spr zeda ฦ y : T T T (^ME ฤ technic zny : T Q S chiedel S p. z o.o., B iur o Pรณ ฤ RSG YP 1E ฤ KSV ^ EXS[S G 0YFMG ^ (SPR] (^ME ฤ technic zny : T

www www.schiedel.pl .schiedel.pl

Part Par t of the BRAAS MONIER BUILDING GR GROUP OUP