Poradnik ABC 1/2016

2016 6

● Aplikacje

mobilne ● Odwadnianie dachów ● Instalacje przeciwoblodzeniowe ● Mocowanie grzejników ● Wydłużenia rurociągów ● Rekuperacja ● Szkolenia

nr 12016

Spis treści Zdalne sterowanie - 4 Purmo - 6 Geberit - 7 Viega - 8 Herz - 10 Oventrop - 12

Spis treści

Daikin - 13 Głośna fala - 14 Rekuperacja decentralna - 16 Odwadnianie dachów - 18 Mocowanie grzejników - 20 Instalacja bez lodu - 22 Wydłużanie pod kontrolą - 24 Kocioł komorowy - 26 Odzysk ciepła - 28 Obraz ciepła - 30 Megawaty w kotłowni - 32

ISSN 1505 - 8336

Szkolenia - 35 nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

Zdalne sterowanie

ABC aplikacji mobilnych

● Czy

można diagnozować pompę ciepła przez smartfona? ● Jak bezpiecznie złożyć zamówienie na części zamienne przez komórkę? ● Jakie inne funkcjonalności oferują branżowe aplikacje mobilne?

Sądzę, że nie trzeba już nikomu z Państwa wyjaśniać, czym jest aplikacja mobilna.

Chyba każdy ma jakąś aplikację zainstalowaną w swoim telefonie (przepraszam smartfonie, gdyż telefon służy do wykonywania tylko połączeń głosowych). Ale czy są to aplikacje branżowe? Firmy coraz częściej inwestują w ten rodzaj pełniejszego kontaktu z Państwem, czyli klientem. Instalując przystosowane oprogramowanie otrzymują Państwo możliwość sterowania i nadzoru nad urządzeniami, np. grzewczymi.

Jeszcze jakiś czas temu było to możliwe dla dużych obiektów. Bardzo szybki rozwój rynku aplikacji mobilnych zmienił to (w bardzo krótkim czasie) i obecnie są one dostępne w codziennej pracy. Pozwalają one na nadzorowanie pracy instalacji grzewczych, klimatyzacyjnych i innych. Zdalny nadzór oznacza, że właściciel lub osoba upoważniona przez niego mogą wpływać na pracę takiego systemu, nie będąc na miejscu. Co to oznacza w praktyce? Daje możliwość jeszcze oszczędniejszej pracy instalacji, ponieważ zdalnie operując nastawami, wpływamy na przykład na wyma-

4

gane temperatury instalacji grzewczej, jak i wody użytkowej. Użytkownik może zmieniać programy czasowe (czasy pracy urządzenia z wyższymi i niższymi temperaturami) i nastawy temperatur czy też sprawdzić, czy urządzenie aktualnie pracuje.

Jak wiemy, przeszukiwanie drukowanych katalogów produktowych (często kilkusetstronicowych, zawierających mnóstwo informacji o oferowanych urządzeniach) potrafi być kłopotliwe. Ale właśnie dzięki aplikacjom mobilnym produkty czy części zamienne bez problemu odnajdujemy w szybki, prosty i intuicyjny sposób. Aplikacje posiadają zwykle przejrzysty i łatwy w obsłudze interfejs składający się np. ze znanych z systemu Windows „kafelków”. Dotknięcie palcem w odpowiedni „kafel” przenosi nas do odpowiedniego katalogu: części zamiennych, produktów czy filmów instruktażowych.

Dzięki korzystaniu z aplikacji mobilnych firmy serwisowe mają możliwość zdalnej konfiguracji i parametryzacji systemu, dostępu do adresów serwisowych, podłączenia

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

duktów (chociażby zaworów dla danej instalacji grzewczej), odpowiednią wartość znaczących parametrów (mających wpływ na funkcjonowanie poszczególnych elementów, jak i całej instalacji) i umożliwią szybkie otrzymanie dodatkowych, bardziej szczegółowych informacji zawierających np. numer katalogowy produktu, karty techniczne oraz inną dokumentację. Wbudowane intuicyjne instrukcje zapewniają użytkownikowi wszystkie potrzebne informacje odnośnie do aplikacji. Dodatkowo pomagają odnaleźć najbliższy oddział firmy, gdzie można otrzymać niezbędne informacje na temat produktów i zastosowań.

Dostępne na rynku aplikacje mobilne to nie proste, zautomatyzowane włączniki i wyłączniki, to już systemy sztucznej inteligencji, które pomagają sterować różnymi funkcjami instalacji w całym budynku (nie tylko związanymi z instalacjami naszej branży). Dostępne funkcje mogą wyręczać użytkownika z kłopotliwych codziennych czynności, a nawet potrafią podejmować decyzje i działać pod jego nieobecność (przykładowo włączać lub wyłączać oświetlenie w zależności od prognozy pogody dostępnej w internecie). Pozwalają na sterowanie domowym oświetleniem, ogrzewaniem, roletami, oknami i dowolnym urządzeniem elektrycznym.

Zaproszeni eksperci przedstawili w artykułach podstawowe informacje na temat swoich aplikacji. Gdyby mieli Państwo pytania, prosimy o bezpośredni kontakt z autorami, ale przede wszystkim zapraszamy Państwa do pobrania oprogramowania na swoje telefony komórkowe czy też tablety.

Wiele z nich gotowych jest do pobrania z AppStore albo Google Play. I na koniec ważna informacja - aplikacje przedstawione przez ekspertów w tym Poradniku ABC „Magazynu Instalatora” są darmowe. (red.)

5

ABC aplikacji mobilnych

dodatkowych czujników, zabezpieczeń czy liczników, a co najważniejsze - możliwość tworzenia trendów on-line, co pozwala na analizę pracy układu w dłuższym czasie.

Co do opłacalności stosowania takiego rozwiązania nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Bez konieczności udawania się w długą drogę można szybko zdiagnozować problem! Ważne, aby było połączenie z internetem.

Do zdalnego sterowania systemem, przykładowo z pompą ciepła, można zastosować specjalny moduł komunikacyjny (występujący w standardzie albo jako opcja przy zakupie), który umożliwia bieżącą zmianę parametrów pracy urządzenia przez aplikację mobilną zainstalowaną na smartfonie czy tablecie. Istotną funkcjonalnością aplikacji mobilnych, ważną dla firm wykonawczych czy też handlowych, jest możliwość zamawiania potrzebnych części zamiennych, niezależnie od tego, czy przebywa się za biurkiem, czy też u klienta w kotłowni albo na budowie. Czasem producenci oferują w ramach oprogramowania również np. funkcję skanowania kodów kreskowych, także offline (bez konieczności bycia podłączonym do internetu), aby potem odczytać dotyczące ich dane techniczne lub zamówić potrzebne części. Łatwiej już się nie da: zintegrowanym skanerem kodów kreskowych zidentyfikować część zamienną, jednym naciśnięciem sprawdzić własny zasób części zamiennych i, w razie ich braku, zamówić bezpośrednio w firmie. Ależ to oszczędność czasu!

Aplikacje mobilne oferują także funkcje wspomagające dobór i wymiarowanie urządzeń, a nierzadko nawet ich wizualizację w pomieszczeniu klienta. Są z reguły przygotowane w taki sposób, abyście Państwo w intuicyjny sposób mogli dobrać odpowiedni grzejnik, kocioł, zawór, system zabudowy podtynkowej. Pomagają one instalatorom i projektantom wybrać zalecaną serię pro-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC aplikacji mobilnych

Purmo Purmo od dwóch lat oferuje swoim klientom bezpłatną aplikację na smartfony z systemem iOS lub Android.

Przy jej pomocy instalator może dobrać klientowi odpowiedni grzejnik, zaprezentować ofertę Purmo, korzystając z bazy zdjęć, a także sięgnąć do materiałów technicznych i cenników. Znajdzie również dane teleadresowe dystrybutorów i mapki dojazdu do wybranych hurtowni na terenie całego kraju. Korzystając z tych danych, może również wysłać zapytanie ofertowe do dystrybutorów za pomocą e-maila. Dostępność internetu w komórce na pewno ułatwi znacznie pracę na budowie.

Wszystkie katalogi i cenniki, a także dane teleadresowe są na bieżąco aktualizowane, a więc włączając „Automatic updates” w aktualizacji danych rynkowych, mamy dostęp do zawsze aktualnych informacji.

Najciekawszą funkcjonalnością w ramach aplikacji jest funkcjonalność SmartDesign, czyli możliwość obejrzenia, jak wybrany model grzejnika

będzie się prezentował we własnym wnętrzu. Wystarczy wybrać preferowany model grzejnika Purmo, który w odpowiednim ustawieniu wyświetli się na widoku z wbudowanej kamery smartfona. Następnym krokiem jest naniesienie modelu grzejnika na ścianę pomieszczenia, w którym chcemy go zamontować, i zrobienie zdjęcia. Taką akcję możemy powtórzyć kilkakrotnie z innymi modelami grzejników z oferty Purmo.

Wystarczy zachować wizualizacje i mamy gotową bazę do analizy, co nam najbardziej odpowiada.

Aplikacja jest dostępna w kilku językach i dla kilku rynków europejskich. Należy więc po jej zainstalowaniu wybrać język i rynek polski.

Oszczędny i prosty interfejs aplikacji SmartBox sprawia, że jest ona bardzo wygodna w użyciu.

Narzędzie, dzięki swoim różnorodnym funkcjom, jest użyteczne zarówno dla profesjonalistów, jak i dla laików.

ekspert Emilia Dudek Rettig Heating Sp. z o.o. www.purmo.pl

6

Emilia Dudek

☎ 22 544 10 06 @

Emilia.Dudek@rettigicc.com

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

Geberit spłukującego, identycznego jak serwisowany w danej chwili zestaw. Po wybraniu przycisku serwisant zobaczy na ekranie dostępne części zamienne do rozpoznanej spłuczki.

Z aplikacją każdy montaż jest łatwiejszy dzięki filmom z kanału YouTube. Wystarczy jedno kliknięcie i na ekranie urządzenia mobilnego wyświetli się wybrany film instruktażowy, który poprowadzi użytkownika przez wszystkie etapy montażu.

Aplikacja posiada też ciekawą funkcję skanowania kodów kreskowych z opakowań produktów. Jedno kliknięcie pozwoli na zeskanowanie kodu, a system automatycznie pokaże nam rozpoznany produkt na ekranie naszego urządzenia bez potrzeby szukania go ręcznie w katalogu.

Uwaga: dokonywanie zamówień produktów lub części zamiennych Geberit w aplikacji ProApp możliwe jest wyłącznie dla Oficjalnych Dystrybutorów i Serwisantów Geberit.

Aplikację można bezpłatnie pobrać z Google Play lub Apple App Store.

ekspert Michał Pachecka Geberit Sp. z o.o. www.geberit.pl

www.instalator.pl

Michał Pachecka

☎ 601 050 720 @

michal.pachecka@geberit.com

7

ABC aplikacji mobilnych

Aplikacja ProApp posiada wyjątkowo przejrzysty i łatwy w obsłudze interfejs składający się z zaledwie kilku „kafelków” menu - można tu znaleźć między innymi katalog części zamiennych, katalog produktów czy filmy instruktażowe. Katalog produktów w aplikacji posiada wszystkie informacje znajdujące się w katalogach drukowanych czy w katalogu elektronicznym znajdującym się na stronie www.geberit.pl. Dzięki temu w swoim urządzeniu mobilnym można odnaleźć opis potrzebnego produktu wraz z informacjami o jego zastosowaniu, danymi technicznymi oraz charakterystyką. Oficjalny Dystrybutor może też jednym kliknięciem zaznaczyć wybrane produkty i wysłać zamówienie do firmy Geberit.

Każdy Oficjalny Serwisant Geberit posiadający zainstalowaną aplikację ProApp może bardzo szybko wykonać procedurę serwisową.

Pomoże mu w tym znajdujący się w aplikacji Katalog części zamiennych. Niezwykle pomocną funkcją aplikacji jest również Identyfikator produktów, który rozpozna spłuczkę poprzez wskazanie zdjęcia przycisku

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC aplikacji mobilnych

Viega Firma Viega udostępnia aplikacje i programy wspomagające dobór produktów: ● Funkcjonalny katalog App Aktualne informacje o produktach i systemach producenta, którego rozwiązania stosujemy na budowie, są równie ważne jak odpowiednie urządzenia do pracy. Dlatego Viega udostępniła instalatorom i projektantom katalog App na smartfony i tablety. Dzięki niemu wszystkie istotne informacje są zawsze dostępne „od ręki” w każdej sytuacji.

Pełną gamę rozwiązań Viega można oczywiście szybko i wygodnie przeglądać na stronie internetowej producenta, która jest przystosowana do tabletów i smartfonów. Żeby z niej korzystać, musimy naturalnie pozostawać on-line. Podczas pracy w kotłowni lub piwnicy budynku nie jest to zazwyczaj możliwe ze względu na słaby zasięg lub jego brak. Dzięki nowemu katalogowi w formie aplikacji mobilnej cała paleta produktów Viega jest udostępniona offline na urządzenia z iOS i Androidem.

- Niezbędne narzędzie pracy Raz załadowany z App- lub Play-Store katalog oferuje ten sam pakiet informacji w analogicznym schemacie znanym z wersji drukowanej. Aktualizacja następuje, kiedy smartfon lub tablet ponownie znajdą się on-line, a użytkownik zostaje poinformowany o najnowszej aktualizacji. Dzięki temu mamy gwarancję, że zawsze pracujemy z aktualną wersją.

Katalog Viega App jest jednak czymś więcej niż tylko kompendium wiedzy: dzięki funkcjom, takim jak szukanie tekstowe lub

8

wyszukiwanie po właściwościach danego produktu, staje się niezbędnym narzędziem ułatwiającym codzienną pracę.

Zestawienie produktów można przygotować bezpośrednio na miejscu pracy, a potem wysłać do centrali lub hurtowni.

- Na urządzenia Apple i Android Mobilny katalog Viega jest dostępny na urządzenia Apple od iOS6. Użytkownicy systemu Android mogą korzystać z niego na urządzeniach od wersji 2.3.3 (Gingerbread, Honeycomb, Ice Cream Sandwich, Jelly Bean).

●

Konfigurator płytek uruchamiających Jeśli chcemy, by łazienka wyglądała spójnie i elegancko, należy zadbać także o wybór detali. Dopasowanie płytki uruchamiającej, która harmonijnie wkomponuje się w aranżację, nie zawsze jest sprawą prostą i oczywistą. Dlatego firma Viega uruchomiła praktyczny internetowy konfigurator, który pozwala szybko i wygodnie znaleźć idealny w danej sytuacji produkt.

Oferta płytek uruchamiających Viega jest jedną z najbogatszych na rynku. Firma przywiązuje bardzo dużą wagę zarówno do niezawodnej technologii, jak i do wzornictwa,

www.instalator.pl

nr 12016

spłukiwania, przygotowaliśmy precyzyjne filtry, dzięki czemu łatwo zawęzić zakres poszukiwań. Do wizualizacji sytuacji montażowej służą jednokolorowe tło oraz płytki ścienne, które można dopasować kolorem oraz wielkością. Także kolor i szerokość fugi można dowolnie definiować. Jeśli

użytkownik potrzebuje indywidualnego projektu, wystarczy, że wgra zdjęcie konkretnej łazienki. Po znalezieniu odpowiadającej nam płytki uruchamiającej nie tylko otrzymujemy zestawienie skonfigurowanych elementów, ale jest ono także dostępne w postaci poręcznej listy wraz z pasującym elementem podtynkowym.

Konfigurator dostępny jest pod adresem: http://www.viega.pl/plytkiuruchamiajace/ ● Konfigurator odpływu liniowego i odpływu ściennego Advantix Vario, prosto i szybko (http://advantix-vario.viega.pl/).

Przy pomocy konfiguratora Advantix Vario firma Viega oferuje narzędzie on-line do szybkiej i wyjątkowo łatwej konfiguracji odpływu liniowego i odpływu ściennego.

W tym celu należy po prostu podać długość i formę żądanego odpływu liniowego lub ściennego. Narzędzie wyliczy następnie automatycznie spodziewaną wydajność odpływu, zilustruje zaprojektowany odpływ liniowy/ścienny wraz z planem docięcia i poda, jakie elementy będą potrzebne do instalacji.

Skonfigurować można następujące wersje: Odpływ liniowy Advantix Vario: prosty z jednym lub dwoma odpływami, w kształcie litery L z jednym odpływem na każdym boku, w kształcie litery U z jednym odpływem na każdym boku.

Odpływ ścienny Advantix Vario: w dowolnym miejscu w ścianie, przy prawej lub lewej ścianie bocznej, we wnęce.

ekspert Łukasz Szypowski Viega Sp. z o.o. www.viega.pl

www.instalator.pl

Łukasz Szypowski

☎ 665 425 611 @ lukasz.szypowski@viega.pl

9

ABC aplikacji mobilnych

o czym świadczą liczne prestiżowe nagrody w dziedzinie designu, takie jak reddot design award, iF product design award czy DESIGNPREIS. Poszczególne modele z serii Visign for Style i Visign for More mogą być wykonane z różnych materiałów (tworzywo, metal, szkło) i dostępne są w wielu wariantach kolorystycznych. Istnieje również opcja wykonania ich w dowolnym odcieniu, na indywidualne zamówienie. Dlatego postanowiliśmy dać projektantom i klientom narzędzie, które ułatwi podjęcie optymalnej decyzji. Za pomocą konfiguratora płytek w kilku krokach znajdą Państwo pasujący do wystroju łazienki model, który idealnie spełni wszystkie oczekiwania.

Obsługa konfiguratora jest prosta i intuicyjna. W menu znajdują się wszystkie dostępne płytki uruchamiające do WC i pisuaru. Dla tych, którzy potrzebują konkretnego materiału, koloru lub rodzaju

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC aplikacji mobilnych

Herz Firma Herz bezpłatnie udostępnia cztery aplikacje mobilne przeznaczone na smartfony i tablety: HERZ TS, HERZ FBH, HERZ STROMAXR i HERZ PICV. Aplikacje HERZ zostały napisane jako nowoczesne narzędzie do wspomagania projektowania i doboru produktów firmy, w którym dla łatwiejszej obsługi można zmieniać jednostki wielkości fizycznych wykorzystywanych w trakcie doboru oraz język.

Wszystkie aplikacje można bezpłatnie pozyskać ze sklepu Play dostępnego na wszystkich urządzeniach wyposażonych w aplikację Google Play. Aby pobrać aplikację, należy wybrać na smartfonie (tablecie) sklep Play, kliknąć zakładkę Aplikacje, w wyszukiwarce wpisać „Herz” i poczekać, aż pojawią się aplikacje związane z tym hasłem. Następnie należy wybrać i zainstalować żądaną aplikację. Aplikacje firmy HERZ w wersji na smartfony i tablety firmy Apple (iPhone, iPad, iPod) dostępne są w sklepie Ap Store. ● HERZ TS Głównym zadaniem tej aplikacji jest poręczne i błyskawiczne przeprowadzanie obliczeń dla wprowadzonych danych eksperymentalnych. Obliczenia są testowane i zatwierdzone według oficjalnej dokumentacji produktu

10

Herz Armaturen. Aplikacja Herz TS umożliwia dobór produktu oraz obliczenie nastawy na podstawie wartości kv. Aplikacja służąca do doboru zaworów „Spadek ciśnienia oraz przepływ” umożliwia wybór zaworu z listy produktów zgodnie z wprowadzonymi danymi. Użytkownik ma możliwość zmiany jednostek w menu. Program zapewnia szybką zmianę zaworów z natychmiastowym przeliczeniem nastaw. Aplikacja posiada wbudowany kalkulator nastawy dla zaworów grzejnikowych Herz. Użytkownik wprowadza przepływ medium i spadek ciśnienia na zaworze.

Program oblicza kv, a następnie wyświetla zawory, które posiadają odpowiednie kv. Głównym zadaniem tej funkcji programu jest eliminacja zaworów, które mają niewłaściwe kv. ● HERZ FBH Aplikacja przeznaczona jest do obliczania parametrów systemu ogrzewania podłogowego zgodnie z normą PN-EN1264. Optymalne wymiarowanie, sprawdzone urządzenia i elementy instalacji ogrzewania podłogowego to słowa kluczowe dla doskonale funkcjonalnych systemów ogrzewania podłogowego.

System musi być zaprojektowany, zarządzany i wykonany według ściśle określonych standardów.

Aplikacja HERZ FBH wy-

www.instalator.pl

nr 12016

HERZ STROMAX R Aplikacja HERZ STRÖMAX-R to narzędzie przeznaczone do szybkiego doboru zaworów równoważących. Do łatwego i szybkiego wyboru potrzebne są tylko najbardziej istotne dane.

Wymagane dane: obciążenie cieplne, spadek ciśnienia, różnica temperatur. Dla medium z dodatkiem glikolu podaje się również jego ilość w procentach.

Użytkownik może wybrać z szerokiej gamy zaworów równoważących te, które będą brane pod uwagę przy obliczaniu. W obliczeniach mogą być uwzględniane albo wybrane, albo wszystkie zawory. ● HERZ PICV HERZ PICV to aplikacja, która zapewnia optymalny dobór regulatorów przepływu w zależności od przepływu. Po wprowadzeniu parametrów wejściowych, przepływu i średnicy zaworu pojawia się lista z zaworami. Wszystkie zawory z listy spełniają kryteria ogólne, natomiast zawory oznaczone kolorem zielonym są dla optymalnego wyboru. Zawór jest wyświetlany z obliczonym minimalnym spadkiem ciśnienia i nastawą. Nastawa odpowiada stopniu otwarcia zaworu.

ekspert Dariusz Odroń Herz Armatura i Systemy Grzewcze Sp. z o.o. www.herz.com.pl

www.instalator.pl

●

Dariusz Odroń

☎ 12 289 02 32 @ darek.odron@herz.com.pl

11

ABC aplikacji mobilnych

konuje obliczenia na podstawie wprowadzonych informacji, takich jak: - całkowita powierzchnia ogrzewania podłogowego, - rodzaj wykończenia podłogi, - rozstaw rur, - wymagana temperatura pomieszczenia, - temperatura czynnika grzewczego.

Aplikacja HERZ FBH oblicza i przedstawia graficznie następujące wyniki: - maksymalna powierzchnia grzejnika podłogowego z jedną pętlą (długość rur do 100 m), - łączna długość rur systemu ogrzewania podłogowego, - liczba obiegów grzewczych.

Najważniejsze i najbardziej użyteczne informacje to: - sumaryczny przepływ czynnika grzewczego, - moc grzewcza systemu ogrzewania podłogowego, - spadek ciśnienia (do zwymiarowania pompy cyrkulacyjnej).

Wszystkie parametry wejściowe mogą być zmieniane. Program automatycznie oblicza nowe wartości wyjściowe. Obliczenia są wykonywane w funkcji temperatury podłogi, której wartość nie wpływa negatywnie na zdrowie człowieka.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC aplikacji mobilnych

Oventrop Firma Oventrop prezentuje użyteczną aplikację dla profesjonalistów z branży HVAC do wykorzystania na urządzeniach mobilnych z systemem iOS lub Android. Aplikacja Oventrop pozwala użytkownikowi m.in. na szybki dobór armatury równoważącej i termostatycznej. Inne funkcje aplikacji to: ● obliczenia zapotrzebowania na ciepło, ● dostęp do wszelkich informacji o produkcie (katalog, dane techniczne itp.), ● dostęp do bieżących informacji na temat nowości w ramach systemów HVAC, ● możliwość wyznaczenia klasy efektywności energetycznej systemu HVAC zgodnie wytycznymi Dyrektywy ErP za pomocą Asystenta ErP, ● użyteczny przelicznik jednostek, ● asystent zgłoszenia serwisowego.

Bezpłatna aplikacja Oventrop dostępna jest poprzez Apple App Store oraz Google Play. Aby pobrać aplikację, należy np. zeskanować jeden z kodów QR, a następnie zainstalować ją na

swoim urządzeniu mobilnym.

Szczególnie interesującą funkcją aplikacji jest dobór wielkości zaworu równoważącego, ponieważ aplikacja po określeniu wartości przepływu oraz spadku ciśnienia (w dowolnych jednostkach) dobiera w sposób automatyczny wielkość zaworu równoważącego. Ponadto aplikacja określa stopień otwarcia zaworu dla konkretnego doboru oraz wartość współczynnika kv dla dobranej nastawy.

To pozwala przede wszystkim uniknąć przewymiarowania zaworu, co mogłoby wpłynąć na zmniejszenie dokładności równoważenia hydraulicznego poprzez niepotrzebne obniżenie wartości nastaw na zaworze.

Inną interesującą funkcją aplikacji jest możliwość szybkiego określenia klasy efektywności energetycznej systemu HVAC zgodnie z założeniami Dyrektywy ErP za pomocą asystenta ErP. Zachęcamy gorąco do pobrania i korzystania!

ekspert Grzegorz Onyszczuk Oventrop Sp. z o.o. www.oventrop.pl

12

Grzegorz Onyszczuk

☎ 22 722 96 42 @

grzegorz.onyszczuk@oventrop.pl

www.instalator.pl

nr 12016

ABC Magazynu Instalatora

Daikin ●

nik/marker. Sam przyjrzyj się w 3D, jak klimatyzator będzie prezentował się w twoim salonie, w rzeczywistych rozmiarach. Przekręć kartkę, aby obejrzeć go z każdej strony, a nawet możesz zrobić zdjęcie, aby w spokoju zastanowić się nad wyborem.

Ale to nie koniec! Umieść znacznik/marker na ziemi, tarasie lub balkonie - w

miejscu, gdzie chcesz zainstalować agregat zewnętrzny (dla urządzeń split i multi split), a sam zobaczysz, ile będzie zajmował miejsca. ● Aplikacja Daikin E-data na iPada Aplikacja Daikin E-data zawiera przegląd wszystkich produktów Daikin Europe N.V. dostępnych w Twoim kraju i w Twoim języku. Możesz w prosty sposób przeglądać produkty, aby znaleźć dane, które potrzebujesz. Aplikacja Daikin Edata oferuje zdjęcia, funkcje, korzyści oraz dane techniczne wszystkich produktów Daikin Europe N.V. Ale to nie wszystko! Możesz w prosty sposób znaleźć dodatkowe informacje w sieci Extranet Daikin Europe N.V., korzystając z odnośników w karcie dokumentacji. Jeżeli nie masz dostępu do sieci Extranet, wejdź na stronę http://www.daikin.eu, aby złożyć wniosek o uzyskanie do niej dostępu. Do przeglądania produktów możesz korzystać z funkcji przeciągania, pola wyszukiwania lub funkcji filtrowania. Nie potrzebujesz informacji o wszystkich produktach? Nie ma problemu! Możesz przechowywać swoje ulubione produkty w zakładce „Moje ulubione”. To ułatwi Ci znalezienie najważniejszych informacji o produkcie.

ekspert Agnieszka Pióro Daikin Airconditioning Poland Sp z o.o. www.daikin.pl

www.instalator.pl

Agnieszka Pióro

☎ 22 319 90 00 @ Pioro.A@daikin.pl

13

ABC aplikacji mobilnych

Aplikacja Daikin 3D Daikin 3D to unikalna aplikacja skierowana do klientów oraz profesjonalnych instalatorów, która pozwala wybrać klimatyzator i obejrzeć go w domu, jeszcze zanim kupisz urządzenie.

Pobierz ze strony Apple store lub Google play aplikację Daikin 3D. Wydrukuj znacznik/marker na kartce formatu A4 lub A3. Umieść arkusz na ścianie - w miejscu, w którym chcesz zainstalować urządzenie, następnie poprzez aplikację na telefonie lub tablecie odczytaj znacz-

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

Głośna fala

Dorota Węgrzyn

ABC wentylacji

● Co

może być przyczyną hałasu z instalacji wentylacyjnej? ● Jak temu zapobiegać? ● Co to jest tłumienie naturalne?

Hałas to fale dźwiękowe o różnych częstotliwościach i amplitudach. Po przekroczeniu określonej wartości jest szkodliwy dla zdrowia człowieka, powoduje szybkie zmęczenie, zmniejszenie wydajności pracy, działa denerwująco, osłabia uwagę, utrudnia pracę umysłową. Hałas w pomieszczeniach jest wynikiem oddziaływania hałasów wewnętrznych, tj. głośnej pracy urządzeń gospodarstwa domowego, oraz zewnętrznych, tj. ruchu ulicznego, pracy zakładów przemysłowych itp. W budynkach mieszkalnych natężenie dźwięku wywołane pracą urządzeń gospodarstwa domowego nie może przekroczyć w sąsiadujących pomieszczeniach następujących wartości: ● w nocy 30 fonów, ● w dzień 40 fonów.

14

Projektant wentylacji i klimatyzacji ma za zadanie: 1. Ograniczenie hałasu wywołanego pracą urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych; 2. Wyeliminowanie hałasu przenoszonego się kanałami wentylacyjnymi i klimatyzacyjnymi; 3. Zaprojektowanie nawiewów i wywiewów powietrza w takim kształcie, aby nie powodowały zwiększenia się hałasów wewnątrz pomieszczenia.

Początek instalacji to urządzenie wentylacyjne lub klimatyzacyjne, które powoduje powstawanie hałasów i drgań. Należy przyjąć jako zasadę, że wszelkiego rodzaju hałasy i drgania powinny być ograniczone w miejscu ich powstawania.

Urządzenia wentylacyjne, a głównie wentylatory, powinny być montowane w pomieszczeniach odizolowanych akustycznie od sąsiednich pomieszczeń. Jeśli wentylatory muszą być zamontowane na zewnątrz budynku, to umieszczamy je w wentylowanych kabinach dźwiękochłonnych wyłożonych materiałem pochłaniającym dźwięki, który może zredukować hałas emitowany przez wentylator nawet w granicach 20 do 25 dB. Aby utrzymać niski poziom hałasu w miejscu zamontowania urządzeń wentylacyjnych, głównie wentylatorów, należy utrzymywać jak najniższą wartość sprężów, zmniejszając opory przepływu powietrza przez przewody i armaturę. Jeśli jest to niemożliwe, to należy zastosować tłumiki dźwięku.

Warunkami cichej pracy wentylatorów są:

www.instalator.pl

nr 12016

ABC Magazynu Instalatora

●

Hałas powstaje również wszędzie tam, gdzie powietrze przepływa z prędkością powyżej 7 m/s oraz gdy występują drgania ścianek przewodów. Przenoszone przez przewody dźwięki powietrzne ulegają w sieci pewnemu wytłumieniu. Jest to tłumienie naturalne.

Można je uzyskać: ● wykładając wnętrze kanałów materiałami dźwiękochłonnymi, ● zmieniając konstrukcję elementu instalacji, np.: zamiast kolana o R = D zastosować kolano o R=2 * D [D - średnica przewodu], ● zmieniając gwałtownie przekrój przewodu z mniejszego na większy, ● zmieniając konstrukcje lub przekrój kanału wylotowego do pomieszczenia.

Jeśli tłumienie naturalne nie obniży poziomu hałasu do wartości wymaganej dla danego pomieszczenia, to należy zastosować tłumienie sztuczne, tj. odpowiednio skonstruowane tłumiki hałasu.

Dorota Węgrzyn Fot. z arch. Uniwersal.

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

15

ABC wentylacji

stosowanie łożysk tocznych zamiast ślizgowych, ● sztywna obudowa, ● dobre wyważenie statyczne i dynamiczne wirnika, ● praca w warunkach optymalnej sprawności, ● unikanie rezonansu drgań wirnika ze ściankami obudowy, ● unikanie wentylatorów, których zakres częstotliwości mieści się w granicach 200 do 500 Hz. Źródłem hałasu w instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych są kanały powietrzne przenoszące hałas powstający przy pracy wentylatorów, silników itp.

Hałas przenoszony przez przewody składa się z dźwięków materiałowych i powietrznych.

Dla zwalczania dźwięków materiałowych przenoszonych przez przewody wykonuje się: 1. Odizolowanie przewodów od wentylatora lub innych urządzeń za pomocą wstawek elastycznych z płótna, gumy, skóry itp.; 2. Przy przejściach przewodów przez przegrody budowlane i pomieszczenia o dużym hałasie izolację od zewnątrz materiałem dźwiękochłonnym. Źródłem hałasu w sieci przewodów i w nawiewnikach są zmiany prędkości przepływu powietrza, powstawanie wirów na ostrych załamaniach i krawędziach przewodów, w miejscach zmiany kierunków przepływu powietrza, w trójnikach, kratkach itp.

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC wentylacji z odzyskiem ciepła - radzi Zehnder

Rekuperacja decentralna Aktualnie wymagania odnośnie efekstanowi gwarancję, że urządzenia w hartywności energetycznej obiektów mieszmonijny sposób zintegrują się z aranżacją kalnych ciągle rosną. Wymuszają to obecwnętrza, a całość, poza osłonami, będzie ne przepisy oraz uwarunkowania dla nodyskretnie ukryta w ścianie. wych i modernizowanych budynków.

Do renowacji lub wyposażania noCoraz bardziej wymagający użytkownicy ocze- wych mieszkań jedno- lub dwupokojowych kują komfortu dobrze izolowanych oraz dobrze zaprojektowano zdecentralizowaną jednostkę wentylowanych mieszkań. Jest to w praktyce wentylacyjną Zehnder ComfoAir 70 o wysprzeczność techniczna, której skuteczne roz- dajności do 65 m³/h. Ułatwia ona planowanie wiązanie mogą stanowić kompaki montaż instalacji wentylacyjnej. towe i niewiarygodnie wydajne zdeWymagane jest jedynie wykonanie centralizowane jednostki wentylaotworu i doprowadzenie zasilania cyjne. Są to idealne rozwiązania elektrycznego. Sercem jednostki do pojedynczych pomieszczeń, jest wysoce wydajny entalpiczny mniejszych domów i mieszkań, krzyżowo-przeciwprądowy wydo budynków nowych oraz momiennik ciepła osiągający sprawdernizowanych. Aby warto było ność odzysku ciepła do 89%. Wyw nie inwestować, muszą charakmiennik odporny jest także na teryzować się bardzo dobrą sprawzagrzybienie, drobnoustroje oraz nością. Zazwyczaj są niezwykle prozamarzanie. Opcjonalnie urząste w montażu i nie wymagają wy- Zehnder ComfoAir 70 dzenie wentylacyjne Zehnder konywania dodatkowych prac budowlanych. ComfoAir 70 może obsługiwać dwa znajdujące Lecz które urządzenia wybrać? się blisko siebie pomieszczenia. Z tyłu jedNaprzeciw oczekiwaniom świadomych in- nostki jest możliwość podłączenia dodatkowestorów wychodzi marka Zehnder, wprowa- wego kanału nawiewnego bądź wywiewnego. dzając do swojej oferty nowoczesne jednostki wentylacyjne - decentralne. Dużą ich zaletę stanowi wyjątkowy entalpiczny wymiennik ciepła, ponieważ odzyskuje on z powietrza wywiewanego nie tylko ciepło, lecz także wilgoć, co powoduje, iż nie tworzy się kondensat, a fasada budynku pozostaje czysta. Aby zapewnić intuicyjną, wygodną dla użytkownika obsługę urządzenia, zostały one wyposażone we wbudowany panel obsługowy. Obie jednostki - Zehnder ComfoAir 70 oraz Zehnder ComfoSpot 50 - zostały zaprojektowane z uwzględnieniem walorów estetycznych, co

16

www.instalator.pl

nr 12016

ABC Magazynu Instalatora

W temperaturze do -5°C urządzenie Zehnder ComfoAir 70 pracuje bez podgrzewacza i regulacji ochrony przed zamarzaniem, co zwiększa oszczędność energii.

Absolutną nowość w asortymencie Zehnder stanowi jednostka Zehnder ComfoSpot 50, która może tłoczyć do 55 m³/h powietrza, pracuj¹c przy tym niezwykle cicho, dzięki wewnętrznej powłoce EPP. Poziom ciśnienia akustycznego pozostaje tu poniżej zakresu słyszalności. Urządzanie wyposażone jest w wyjątkowy w swojej klasie entalpiczny wymiennik ciepła umożliwiający odzysk ciepła do 82% oraz odzysk wilgoci do 78%. Zehnder ComfoSpot 50 może być - podobnie jak ComfoAir 70 - stosowane do temperatury -5°C w pełnym zakresie. Poniżej zakresu temperatur od -5°C do -15°C jednostka wentylacyjna pracuje z regulacją ochrony przed zamarzaniem, co skutecznie zapobiega tworzeniu się warstwy lodu na wymienniku. Instalacja Zehnder ComfoSpot 50 wymaga jedynie nieznacznej ingerencji w bryłę budynku. Należy wykonać tylko otwór o średnicy ok. 340 mm i zapewnić przyłącze elektryczne 230 V. Maskownice do

ściany zewnętrznej i wewnętrznej są wykonane z odpornego tworzywa sztucznego i w razie potrzeby mogą zostać pokryte farbą. Zapewnia to możliwość dopasowania do koloru ściany.

Dzięki innowacyjnym rozwiązaniom technicznym zastosowanie zdecentralizowanych jednostek Zehnder zapewnia stały dopływ świeżego, czystego powietrza do pomieszczeń przy jednoczesnym minimalnym zużyciu energii. Zużyte i wilgotne powietrze jest wywiewane na zewnątrz, a użytkownik nigdy nie musi otwierać okien. Zmniejsza to zużycie energii, ponieważ bez wentylacji okiennej nie dochodzi do utraty energii grzewczej.

System wentylacji to zawsze spora inwestycja. Nie dziwi więc fakt, iż tak ważne dla użytkowników są gwarancje i najwyższej jakości usługi serwisowe oferowane wraz z zakupem produktów. Oczekują oni, by instalowane urządzenia były wydajne i energooszczędne, a także by działały bez zarzutu przez wiele lat. Zehnder Comfosystems to świeże powietrze i pewność, bez ryzyka.

ekspert Paweł Kozyra Zehnder Polska Sp. z o.o. www.zehnder.pl

www.instalator.pl

Paweł Kozyra

☎ 71 367 64 24 @ wentylacja@zehnder.pl

17

ABC wentylacji z odzyskiem ciepła - radzi Zehnder

Zehnder ComfoSpot 50

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

Odwadnianie dachów

ABC systemów rurowych

Maciej Domagała ● Na

czym polega podciśnieniowe odwadnianie dachów? ● Dlaczego taka instalacja nie hałasuje? ● Jakie są wydajności takich systemów?

Podciśnieniowe odwodnienia dachów rozwiązanie w zasadzie swojej banalnie proste. Taka instalacja hydrauliczna wykorzystuje prosty efekt. Jeśli rura spustowa jest w pełni wypełniona wodą, to pracuje zupełnie odmiennie niż klasyczna rura spustowa.

Wspominam jedną z nowych inwestycji, w których miałem przyjemność uczestniczyć „z ramienia wykonawcy”. Dom nowoczesny, pasywny. Dach płaski z podmurówką jak basen, bo na nim będzie piękny zielony ogród. Nadmiar wody spłynie do odpływów liniowych i dalej normalnie rurami spustowymi do zbiornika deszczówki. Grawitacja ciągle u nas działa bez względu na politykę kredytową banków. Jak będzie susza, to ekologicznie się ogród podleje z tego zbior-

18

nika. Też mam podobne, samoistne niejako, rozwiązanie. Kiedy rura spustowa rynny nie daje rady odprowadzać więcej wody, ta przelewa się z rynny, spływa do garażu i zbiera się w kanale (mam taki, kiedyś się samemu naprawiało samochody). Taras mam duży, nad nim wielka połać dachu, woda leje się, że hej! W opisanym powyżej pasywnym budynku wykonano tak zwane przepusty awaryjne, czyli otwory w podwyższonej obmurówce tarasu, przez które przeleje się to, czego nie przepuszczą rury spustowe. Dosyć typowe rozwiązanie, szczególnie przy rozległych połaciach dachowych o małym spadku. Przecież większość rozwiązań konstrukcyjnych opiera się na wartościach średnich lub typowych, przyjmując wartości ekstremalne tylko jako awaryjne.

Lepiej żeby zalało awaryjnie elewację, niż zarwało dach. Strasznie się rozpisałem, a gdzie jest te sześć i pół wiadra? Już nawiązuję. Po ostatniej ulewie właśnie tyle wybrałem wody z mojego mimowolnego zbiornika na nadmiarową deszczówkę. Wybierając mozolnie tę wodę (pompę nabyłem kiedyś, ale nie wiem gdzie jest - awarii nie przewidujemy), doznałem olśnienia. Olśnienie to wiąże się z ostatnio przyswojoną wiedzą z zakresu podciśnieniowych odwodnień dachów. Zagadnienie jest w zasadzie swojej banalne. Taka instalacja hydrauliczna wykorzystuje prosty efekt: jeśli rura spustowa jest w pełni wypełniona wodą, to pracuje zupełnie odmiennie niż klasyczna rura spustowa. Po pierwsze - nie hałasuje, bo nie ma w niej powietrza, które ordynarnie bulgocze i przeszkadza wodzie płynąć, a ludziom spać. Może być to istotne, jeśli rura przebiega

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

tradycyjne rozwiązanie i bulgocze. Wystarczy minimalny wzrost opadu i zaczyna działać konstrukcja wpustu zawierająca specjalny talerzyk wyglądający, jakby przymykał odpływ. On to właśnie likwiduje efekt powstawania wiru wsysającego powietrze do instalacji - to, które bulgocze i zaburza. Jak ten TIR, który wyprzedza na A2. Konstrukcja niby nieskomplikowana, ale oparta na solidnych obliczeniach mechaniki płynów. I opatentowana. Bo takie

niby proste, ale aż kipi od myśli technicznej.

I działa bezbłędnie. Trochę więcej wody i instalacja robi się cichutka. Ssie laminarnie wodę z dachu. Sześć i pół wiadra na sekundę. Mój dach się nie nadaje, bo spadzisty mocno. Taras już prędzej, a jeszcze lepiej dach przykrywający obiekt wielkokubaturowy. Mało rur, bo duże prędkości przepływu, czyli taniej, szybszy montaż, kolektory poziome bez spadku łatwe do ukrycia wewnątrz konstrukcji i niekolidujące z innymi instalacjami.

Maciej Domagała

19

ABC systemów rurowych

za oknem sypialni czy sali szpitalnej lub wewnątrz budynku. Po drugie - woda niebulgocząca płynie w sposób laminarny, czyli jak osobowe samochody na wielopasmowej autostradzie z zakazem wyprzedzania. Warstwa wody ślizga się po sąsiedniej warstwie, najszybciej więc „jadą” te w środku. To najszybszy sposób, w jaki woda potrafi płynąć. Po trzecie, pojawia się tak zwany efekt syfonowy. Jak przy zlewaniu wina rurką z balonu. Jak już zassie, to ciągnie z dachu samo, działając podobnie jak odkurzacz.

Bo w rurze wytwarza się podciśnienie. I, co ciekawe, jak w instalacji centralnego odkurzacza rury takiej instalacji można układać bez spadku. Podciśnienie pociągnie! Są pewne reguły montażu takich instalacji, ale mają one na celu eliminację osadzania zanieczyszczeń i gromadzenia się powietrza w zagięciach rurociągów. Duża prędkość płynącej wody gwarantuje dodatkowo samooczyszczanie się instalacji.

Największy ze znanych mi wpustów dachowych tego typu instalacji (duży, o średnicy obudowy prawie 27 cm) odprowadza maksymalnie 65 litrów wody. Na sekundę! Tu mamy właśnie to sześć i pół wiadra. Na sekundę. Oczywiście są też mniejsze wpusty (12 cm) o wydajności do 14 litrów na sekundę.

Maluszki. I rurociągi od takich wpustów nie muszą absolutnie odchodzić pionowo do dołu. Mogą być schowane w kilkunastocentymetrowej konstrukcji stropu (głębokość odprowadzenia rzędu 10 cm jak na rysunku).

Wygodne. Takie instalacje posiadają oczywiście różne dodatki - jak kosze zapobiegające dostawaniu się do spustów liści czy przewody grzewcze rozmrażające wpusty wiosną. Ale najważniejsze dla koncepcji działania takiego podciśnieniowego systemu odprowadzania deszczówki jest prędkie uzyskanie pełnego wypełnienia rury spustowej.

Nie dzieje się to natychmiast. W początkowej fazie opadu system działa jak

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

Mocowanie grzejników

Włodzimierz Guzik

ABC ogrzewania

● Jak

prawidłowo zamontować grzejniki? ● Jakich uchwytów używa się do ich mocowania?

W celu ograniczenia ryzyka wypadku oraz wskazania projektantom i konstruktorom branżystom czytelnych wskazówek projektowych Niemieckie Stowarzyszenie Inżynierów (VDI) opublikowało wytyczne w sprawie doboru i projektowania mocowania grzejników.

Różnego rodzaju grzejniki w swoim środowisku pracy są poddawane licznym oddziaływaniom zewnętrznym. Intensywność ich występowania zależy od miejsca, w którym grzejnik jest eksploatowany. Najczęściej są to pomieszczenia mieszkalne, również biura, szkoły, lokale użytkowe, sklepy, dworce, poczekalnie itp. Nie sposób wszędzie zagrodzić lub co gorsza ograniczyć do nich dostęp. Ostatecznie grzejniki mogą pełnić również funkcję dekoracyjną. Eksploatowanie to ciągłe poddawanie próbie wytrzymałości ich mocowania do podłoża. Do ciężaru grzejnika okresowo dodaje się siłę

20

ciężkości ciała ludzkiego lub innych przedmiotów postawionych albo opartych na ruszcie. Rozbawione dziecko może próbować wdrapać się na górę lub pociągnąć grzejnik do przodu. Zwykły odkurzacz może zadziałać jak dźwignia, która uniesie całość w górę.

W sklepie lub poczekalni nietrudno o uderzenie w grzejnik wózkiem na zakupy lub solidną walizką. Tłum próbujący wydostać się z pomieszczenia w ataku paniki wdrapie się na nie, aby wyjść przez okno. Na intensywną, również siłową eksploatację, trzeba przygotować grzejniki znajdujące się w zakładach poprawczych i karnych. Na skutek sumowania się sił zewnętrznych oraz dużego ciężaru własnego zespołu grzejnika i czynnika grzewczego może dojść do awarii. Upadek masywnego stalowego obiektu i wypływający z instalacji czynnik doprowadzą z pewnością do poważnych szkód majątkowych oraz obrażeń ciała bezpośrednich uczestników zdarzenia. W celu ograniczenia ryzyka wypadku oraz wskazania projektantom i konstruktorom branżystom czytelnych wskazówek projektowych Niemieckie Stowarzyszenie Inżynierów (VDI) opublikowało wytyczne w sprawie doboru i projektowania mocowania grzejników. Warto zapoznać się z założeniami oraz zaleceniami, jakie wskazuje opracowanie VDI 6036. Wytyczne odnoszą się do wyboru uchwytów lub systemu montażu: ● na ścianie - uchwyty ścienne oraz kołki rozporowe, ● na podłodze - stojaki utrzymujące grzejniki w pomieszczeniach mieszkalnych, biurowych, przemysłowych i innych użytkowych.

Grzejniki wymagające osprzętu mocującego to: żeberkowe, ściany grzewcze, konwekto-

www.instalator.pl

nr 12016

ciężkości, siły boczne (z lewej i z prawej), nacisk od przodu w dwie strony oraz siły działające od dołu. Na prawidłowe sklasyfikowanie wieszaków, poza zdolnością przenoszenia występujących sił, brana jest również pod uwagę odporność na zamierzone i niezamierzone zrzucenie przedmiotu z mocowania. W sumarycznej ocenie liczy się również stabilność zespołu grzejnik-mocowania. Na ryzyko szkód ma również wpływ materiał, z jakiego jest wykonane podłoże pod mocowania. Im podłoże ma gorsze parametry, tym ryzyko szkód jest większe.

Należy wziąć to pod uwagę, wybierając sposób montażu. Wieloletnie doświadczenie renomowanych producentów w budowie i sprzedaży grzejników oraz staranność w doborze mocowań umożliwia już dzisiaj klasyfikację osprzętu według klas, potwierdzając to wpisem „zgodne z VDI 6036”. Odnośne materiały są już dostępne na rynku niemieckim. Wszystkie oferowane mocowania cechują się dużą odpornością na obciążenie.

Każde posiada odpowiednie zabezpieczenie przed wypięciem, specjalne wieszaki wyposażono w system wymuszonej blokady i po dodatkowych konsultacjach z działem technicznym można je zaliczyć do klasy III. Włodzimierz Guzik Fot. z aluhak.eu

www.instalator.pl

21

ABC ogrzewania

rowe, ozdobne i płytowe. Z zaleceń VDI wykluczono grzejniki przenośne, grzejniki i ogrzewacze w barakach mobilnych oraz kempingach, grzejniki kanałowe oraz ogrzewacze sufitowe. Właściwy dobór mocowań powinien być zgodny z opublikowaną klasyfikacją.

VDI wprowadziło cztery grupy pomieszczeń i obiektów. Klasa I obejmuje pomieszczenia mieszkalne i biurowe; klasa II: pomieszczenia użytku publicznego (poczekalnie, recepcje, klatki schodowe itp.); klasa III: sale lekcyjne, drogi ewakuacyjne oraz klasa IV: zakłady karne, szpitale psychiatryczne. Im wyższa klasa, tym większe wymagania stawia się systemom zamocowania. W klasie IV należy szukać wytycznych i rozwiązań dla wszystkich nietypowych lub bardzo specjalistycznych obiektów ogrzewanych. Ważnym wnioskiem, który płynie z wytycznych, jest troska o bezpieczeństwo użytkownika już na etapie projektowania inwestycji. Głównym kryterium przynależności do określonej klasy jest zdolność zawiesi do przenoszenia dużych obciążeń pochodzących od siły ciężkości zespołu grzejnika z czynnikiem grzewczym oraz obciążeń zmiennych mogących pojawić się w czasie eksploatacji. Są to siły sumujące się z siłą

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC ogrzewania

Instalacja bez lodu Prawidłowo dobrana i zamontowana instalacja antyoblodzeniowa zapewni inwestorowi maksimum bezpieczeństwa przy minimalnych kosztach eksploatacyjnych, a przy tym jest całkowicie bezobsługowa. Jedyne, o czym należy pamiętać przed sezonem zimowym, to włączenie zasilania na tablicy sterującej, a reszta będzie się odbywać całkowicie automatycznie.

Lato w pełni, ale zima zbliża się już powoli.

Znów będziemy brnąć w zaspach, stać w korkach, szczękać zębami na przystankach.

Pamiętajmy, że zima, mimo iż piękna, może być również niebezpieczna. Najdobitniej było to widać w tragicznych wydarzeniach lutego 2006 r., kiedy pod zawalonym budynkiem centrum wystawowego w Katowicach zginęło wiele osób. Również ostatnie zimy dowiodły potencjału sił natury. Wiele spółdzielni mieszkaniowych czy wspólnot borykało się z naprawianiem pourywanych rynien i rur spustowych, naprawianiem mieszkań zalanych spływającą z zaczopowanych rynien wodą.

Lekarze pogotowia ratunkowego i dyżurów na urazówkach notują w zimie zwiększoną liczbę złamań kończyn i stłuczeń.

Co zrobić, aby ta pora roku była bezpieczniejsza i zdecydowanie mniej uciążliwa, a nasze życie stało się odrobinę przyjemniejsze?

Budując lub modernizując dom, powinniśmy wziąć pod uwagę możliwość wykonania kilku istotnych usprawnień: ● ogrzewanie wjazdu do garażu; ● podgrzewanie ciągów komunikacyjnych i schodów; ● ochronę antyoblodzeniową dachów, rynien i rur spustowych; ● zabezpieczenie rur z wodą przed zamarzaniem.

22

Ogrzewanie wjazdu do garażu możemy wykonać na dwa sposoby: ● Pierwszy zakłada wykonanie ogrzewania pod całą powierzchnią naszego podjazdu w tym wypadku możemy wykorzystać przewody grzejne o mocy od 20 do 25 W/m.

Można je układać w podsypce piaskowej pod kostkę brukową lub w podjazdach wykonanych z zaprawy betonowej - w warstwę wylewki. Moc jednostkowa na m2 powinna w tym wypadku oscylować w granicach 300 W/m2. Wykonanie instalacji powinniśmy zlecić specjaliście z niezbędnymi uprawnieniami i autoryzacją producenta. ● Możliwe jest również wykonanie ogrzewania wyłącznie pod trakcje jezdne naszego auta. Do tego celu możemy użyć gotowych mat grzejnych do ochrony przed śniegiem i lodem. Maty mają szerokość około 60 cm, a ich długość uzależniono od powierzchni.

Podobnie jak przewody grzejne maty układa się w warstwie podsypki piaskowej pod kostkę brukową lub w betonie, jeśli z tego materiału wykonujemy nasz podjazd.

Niektórzy producenci systemów ogrzewania oferują również przewody przystosowane do instalacji w warstwie asfaltu. Przewody mogą wytrzymać wysoką temperaturę lania bitumu. Mogą więc być również stosowane w momencie wykonywania renowacji starego betonowego podjazdu.

Sterowanie podjazdami powinno być realizowane za pomocą regulatorów wyposażonych w czujnik temperatury i wilgoci, który jest zamontowany w zintegrowanej obudowie. Całość umieszcza się w podjeździe poza ogrzewaną sekcją w miejscu najbardziej narażonym na opady atmosferyczne.

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

Przewody w rynnie układa się z reguły podwójnie za pomocą specjalnych klipsów.

W rurach spustowych możliwe jest pojedyncze ułożenie przewodu grzejnego. Jeśli długość rynny nie przekracza 6 metrów, przewody mogą wisieć swobodnie, jeśli zaś długość rury jest większa, konieczne jest zastosowanie linki z uchwytami, która odciąży przewody.

Można do tego celu również wykorzystać łańcuchy. Do instalacji przewodów w rynnach i rurach spustowych wykorzystuje się szereg akcesoriów montażowych, między innymi: ● uchwyty rynnowe, ● taśmę montażową, ● linkę z uchwytami, ● uchwyty do rur spustowych, ● uchwyty do krawędzi dachów, ● taśmę instalacyjną do koryt dachowych.

Sterowanie taką instalacją odbywa się poprzez regulator wyposażony w czujnik temperatury, który umieszczamy na fasadzie budynku z reguły po północnej stronie, aby mierzył najbardziej niekorzystną temperaturę, a w rynnie układamy czujnik wilgoci.

Do zabezpieczenia rur z wodą przed zamarzaniem możemy wykorzystać przewody stałooporowe lub samoregulujące. Moc przewodów nie powinna przekraczać 20 W/m. Niektórzy producenci mają w swojej ofercie przewody zintegrowane z maleńkim termostatem umieszczonym na końcu lub na początku przewodu grzejnego. Termostat załącza układ, np. przy temperaturze: +3°C, a wyłącza, gdy temperatura osiąga +10°C. Jest to więc swoiste „zainstaluj i zapomnij”. Również przewody samoregulujące oferowane są w gotowych odcinakach, z przewodami zasilającymi i wtyczkami. Jednak bardziej rozbudowane systemy rur należy wyposażyć w profesjonalną instalację antyzamarzaniową z niezależnym termostatem i czujnikami temperatury usytuowanymi w najbardziej narażonych na zamarzanie miejscach.

Arkadiusz Kaliszczuk

23

ABC ogrzewania

Do instalacji ogrzewania antyoblodzeniowego schodów powinniśmy użyć przewodów o mocy 20-25 W/mb. Do montażu systemu musimy zatrudnić autoryzowanego instalatora. Przewody układa się na poszczególnych schodkach i płycie spoczynkowej. Istotne jest, aby całość została umieszczona w betonie, a nie tuż pod powierzchnią. Ogrzewanie ciągów komunikacyjnych wykonuje się, stosując już zamiennie przewody grzejne lub maty grzejne o mocy około 300 W/m2.

Sterowanie takim systemem odbywa się tu podobnie jak w przypadku ogrzewania podjazdów za pomocą specjalnego termostatu mierzącego temperaturę powietrza. Zastosowanie czujnika wilgotności nie jest w tym miejscu wymogiem koniecznym.

Zimowe niebezpieczeństwo nie kryje się wyłącznie na ziemi. Jeśli nie zabezpieczymy rynien i rur spustowych, może dojść do ich urwania się i w konsekwencji sporych strat materialnych oraz osobowych. Możliwe jest również, że spadające sople uszkodzą zaparkowany pod domem pojazd lub, co gorsza, uderzą przechodzącą pod nimi osobę.

Instalacja ogrzewania rynien opiera się na zastosowaniu stałooporowych przewodów grzejnych lub przewodów samoregulujących Przewody układa się w rynnach i rurach spustowych za pomocą specjalnych uchwytów mocujących, które ułatwiają montaż i zapewnią właściwą pozycję kabla grzejnego.

Obydwa typy przewodów zbudowane są z materiałów odpornych na promieniowanie UV. Przewody samoregulujące mają zmienną moc, zależną od warunków, w jakich pracują.

Oznacza to, że im jest zimniej, tym większą moc osiągają i odwrotnie im temperatura wyższa, tym moc przewodów mniejsza. Tę charakterystyczną cechę zawdzięczają przewody samoregulujące materiałowi, z jakiego sporządzono element grzejny. Jest to polimer wykonany w nanotechnologii, w którym rolę przewodnika prądu stanowią atomy węgla.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC instalacji rurowych

Wydłużanie pod kontrolą Rurociągi przewodzące ciepłe medium lub wystawiane na silne oddziaływanie źródeł ciepła (np. nasłonecznienie itp.) wydłużają się w różnym stopniu w zależności od zastosowanego materiału czy różnicy temperatur.

Jeżeli będą istniały przeszkody uniemożliwiające wydłużanie cieplne przewodów, wówczas naprężenia mechaniczne powstające w materiale przewodów mogą przekroczyć dopuszczalne wartości, wskutek czego powstaną uszkodzenia (np. w formie pęknięć zmęczeniowych). Aby temu zapobiec, rurociąg musi posiadać odpowiednią przestrzeń na wydłużenie.

Rozszerzalność termiczna przewodów rurowych Dl zależy od różnicy temperatur i od użytego materiału. Każdy materiał charakteryzuje współczynnik rozszerzalności cieplnej a. Jego wartości mogą się znacznie różnić w zależności od rodzaju materiału, z jakiego wykonana jest rura. Miedź i stal mają zbliżoną wartość współczynnika a, co oznacza, że przewody o tej samej długości wydłużą się o zbliżone wartość przy tej samej zmianie temperatury.

Rozszerzalność liniowa w rurach z tworzywa sztucznego jest znacznie większa niż w rurach metalowych, mimo że towarzysząca rozszerzaniu siła jest mniejsza.

Największą rozszerzalność mają jednowarstwowe rury z tworzyw sztucznych pozbawionych np. wkładek aluminiowych.

Wydłużenie termiczne rurociągu obliczamy posługując się wzorem: Dl = a * l0 * DT [mm], gdzie: a - współczynnik rozszerzalności cieplnej materiału, l0 - długość rurociągu,

24

DT - różnica temperatur.

Co istotne - za wartość l0 przyjmuje się taki fragment instalacji, który ma podlegać kompensacji. W myśl zasady, że pomiędzy dwoma punktami stałymi musi istnieć wystarczająca możliwość kompensacji wydłużeń termicznych instalacji.

Natomiast za wartość DT (różnica temperatur) należy przyjąć różnicę pomiędzy temperaturą montażu a maksymalną/minimalną temperaturą pracy rurociągu. Jeśli rurociąg będzie narażony okresowo zarówno na pracę w temperaturze niższej i wyższej od temperatury montażu, to DT powinna stanowić różnice wartości minimalnej i maksymalnej. Jest to niezwykle istotne, gdyż od tego zależy późniejszy prawidłowy dobór kompensacji.

Aby uprościć obliczenia, producenci systemów rurowych zamieszczają zwykle informacje na temat wydłużeń liniowych swoich rur w postaci tabel bądź wykresów. Korzystając z nich, można bez problemów i szybko określić wydłużenie danego odcinka przewodu zależnie od materiału i różnicy temperatur. Przy okazji pojawia się jeszcze jeden istotny wniosek rozszerzalność rur nie zależy od ich średnicy. Średnica ma znaczenie dopiero przy doborze kompensacji. Te pojęcia bywają często mylone.

Rozwiązanie kompensacji wymaga zastosowania trzech podstawowych elementów: ● podpór przesuwnych PP, ● punktów stałych PS, ● kompensatorów kształtowych KK lub kompensatorów osiowych (mieszkowych) KO. Prawidłowy dobór i montaż wszystkich tych elementów gwarantuje bezpieczną pracę instalacji i podczas przenoszenia wydłużeń.

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

Dla instalacji układanych pod tynkiem swobodne rozszerzenie cieplne należy zapewnić poprzez osłonięcie instalacji elastycznym materiałem o odpowiedniej grubości. Szczególną uwagę zwrócić trzeba na miejsca przechodzenia instalacji przez stropy - o ile nie wyznaczono tam celowo stałego punktu mocowania.

Jeżeli naturalne ułożenie instalacji nie umożliwia wystarczającej kompensacji zmian długości, należy zamontować dedykowany do tego zadania element, tj. kompensator kształtowy. Jeżeli do dyspozycji jest wystarczająco dużo miejsca, można zastosować kompensator U-kształtowy. Konieczną długość ramienia „L“ kompensatora U-kształtowego, w zależności od zmian długości przewodów rurowych, określa się na podstawie obliczeń lub tabel.

Przewody należy bezpośrednio połączyć z bryłą budynku za pomocą uchwytów do rur, przy czym nie należy ich montować do innych istniejących elementów instalacji. W celu spełnienia wymagań ochrony akustycznej należy stosować uchwyty z wkładką gumową.

Rozstawy mocowania zależą od zastosowanego systemu i materiału rur.

Uchwyty powinny być umieszczane zawsze na rurze, a nie na złączce. W celu zapobieżenia tworzeniu niepożądanych punktów stałych należy zachować odpowiednią odległość od miejsc zmiany kierunku. Ponieważ przyłącza do odbiorników często działają tak jak punkty stałe, należy również zachować odpowiednią odległość od nich.

Rury z tworzyw mogą się jednak rozszerzać do takich rozmiarów, że bez stosowania uchwytów wzdłuż ich długości mogą się dodatkowo wyginać między punktami stałymi. Mimo że nie ma to wpływu na działanie systemu, to cała instalacja sprawia wrażenie źle wykonanej.

Aby instalacja sprawiała wrażenie pracującej prawidłowo, można zastosować prowadzenie przewodów w tzw. łupinach wsporczych.

Jarosław Czapliński

25

ABC instalacji rurowych

Jako podpory przesuwne wykorzystuje się zwykle uchwyty do rur z przekładką gumową.

Mają one za zadanie utrzymywać rurociąg w osi montażu, pozwalając jednocześnie na swobodne przesuwanie się rur wewnątrz. W związku z tym nie należy ich montować tuż przy złączach, gdyż może to prowadzić do zablokowania przesunięcia przewodów. Należy również zwrócić uwagę na ich usytuowanie względem kompensatorów, gdyż uniemożliwiają one ruch poprzeczny do osi rurociągu.

Powinny być wykonane solidnie, tak aby nie uległy zniszczeniu, narażając tym samym na zniszczenie miejsca kompensacji.

Szczególną uwagę zwrócić trzeba na dobór i montaż punktów stałych. Są to miejsca, które dzielą niejako instalację na odcinki poddane kompensacji. Ich zadaniem jest niedopuszczenie do przemieszczenia się rur pod wpływem działania sił działających na instalacje podczas pracy. Chodzi tu zarówno o naprężenia od zmian długości, jak i od ciśnienia wewnątrz.

Powinny być montowane przy złączach np. po obu stronach trójnika. Przy montażu punktów stałych przy trójnikach uchwytów nie należy montować na odgałęzieniach o średnicy mniejszej o więcej niż jedną dymencję w stosunku do przewodu, od którego odchodzi odgałęzienie, gdyż siły wywołane przez większe średnice mogą uszkodzić średnicę mniejszą.

Kompensacji zmian długości przewodów można dokonać na kilka sposobów. Najprostszy jest sposób tzw. kompensacji naturalnej, w której poprzez odpowiednie ułożenie instalacji można wykorzystać elastyczność samych rur.

W tym celu konieczne jest stworzenie ruchomego ramienia o odpowiednich wymiarach poprzez prawidłowe rozmieszczenie mocowań.

Konieczną długość ramienia „X“ mocowań, w zależności od zmian długości przewodów rurowych, określa się na podstawie obliczeń lub tabel.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

Kocioł komorowy

Marcin Foit

ABC ogrzewania

● Jakie

występują różnice pomiędzy kotłami komorowymi? ● W jakim celu montuje się zawór czterodrogowy?

Różnorodność konstrukcji kotłów komorowych, częściej nazywanych z zasypem ręcznym, jest bardzo duża. Pomimo licznych stwierdzeń, iż kocioł, potocznie zwany „na łopatę“, to taki sam kocioł jak każdy inny, można jednak znaleźć między nimi wiele różnic.

Czym różnią się kotły komorowe pomiędzy sobą? Przede wszystkim materiałem, z jakiego są wykonane. Mogą być stalowe bądź żeliwne, segmentowe. Ważnym podziałem jest także sposób spalania. Na myśli mam tu kotły ze spalaniem górnym, częściej spotykanym, oraz rzadziej dolnym. Kotły z górnym spalaniem można opisać jako kotły, w których kierunek przepływu spalin jest przeciwny do kierunku wypalania się paliwa - spalanie przeciwprądowe. Zwykle powietrze do spalania poda-

26

wane jest od spodu złoża, które to zasypywane jest od góry i które wypala się z dołu do góry. Spaliny powstałe podczas spalania przepływają przez warstwę opału załadowanego w komorze paleniskowej, kierując się do czopucha. Mówiąc o kotłach z dolnym spalaniem, na myśli mamy kotły, w których wypalanie (ubywanie) paliwa jest współprądowe z doprowadzaniem powietrza do spalania, a także kierunkiem przepływu spalin po spaleniu paliwa. Zatem przez załadowane w komorze paleniskowej paliwo nie przepływają spaliny. Najczęściej spalanie odbywa się w dolnej części kotła tuż przed przewałem, czyli kolejnym ciągiem konwekcyjnym kotła kierującym spaliny np. w górę, co zależy od kontrukcji wymiennika kotła.

Kolejnym kryterium podziału kotłów komorowych, a w zasadzie korpusów, jest ilość ciągów, tzn. nawrotów kierunku przepływu w przewałach. Zwykle są to nawroty w kierunku pionowym lub poziomym.

Do najczęściej spotykanych wymienników pionowych zaliczymy wymienniki o kanałach, w skład których wchodzą płaskie powierzchnie lub rury, zwane płomieniówkami pionowymi. Wymienniki o nawrotach poziomych składają się zwykle z półek wodnych ustawionych przemiennie przód-tył wymiennika, patrząc od komory paleniskowej, załadunkowej lub rzadziej płomieniówek poziomych.

Kotły komorowe podzielić możemy również ze względu na sposób regulacji procesu spalania. Od lat stosowanym i dobrze znanym jest regulator dopływu powietrza do spalania nazywany miarkownikiem cią-

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

przewymiarowanego kotła w stosunku do zapotrzebowania na ciepło, zalecany jest montaż zaworu mieszającego czterodrogowego. Zawór ten służy do odzielenia instalacji kotła, krótkiego obiegu, od instalacji grzewczej. Kompensuje on błąd w doborze zbyt dużego kotła. Ilość ciepła na instalację możemy zmniejszać, dławiąc ręcznie przepływ zaworu mieszającego. Zaletą takiego układu jest utrzymywanie minimalnej temperatury pracy kotła, zalecanej przez producenta np. 60°C, przy możliwości zasilania instalacji c.o. parametrem o temperaturze nawet mniejszej niż 35°C. Pamiętać należy, iż większość kotłów posiada wyższą sprawność na mocach zbliżonych do mocy znamionowej, a bardziej ekonomiczne spalanie jest na ciepłym kotle, gdy pozostałości po spalaniu nie oklejają wymiennika wewnątrz kotła na skutek ich wypalenia.

Warunkiem stosowania zaworów mieszających w układzie otwartym jest zainstalowanie rury naczynia wzbiorczego tuż za kotłem, jeszcze przed zamontowanym zaworem mieszającym, zgodnie z obowiązującymi normami. Nie jest możliwe zainstalowanie ww. zaworu w układach, w których naczynie wzbiorcze otwarte zasilane jest dopiero z pionu usytuowanego w najwyższym punkcie instalacji.

Dostępne są również kotły w regulatorami elektronicznymi, odpowiedzialnymi między innymi za regulację pracy wentylatora nadmuchowego bądź wyciągowego, zastępując jednocześnie miarkownik ciągu. Regulatory obecne na rynku realizują pracę wentylatora na kilka sposobów. O tym w następnym odcinku.

Marcin Foit

27

ABC ogrzewania

gu. Nazwa być może nie mówi bezpośrednio o dozowaniu ilości powietrza do spalania, aczkolwiek ma bezposredni wpływ na przepływ spalin wewnątrz wymiennika.

Jak powszechnie wiadomo, komin (system odprowadzania spalin) jest również odpowiedzialny za doprowadzenie powietrza do spalania. Dzieje się tak wskutek podciśnienia komina, które wytwarzane jest w zależności od wysokości, a także jego przekroju. Stąd też, jeśli przymkniemy „klapkę“ lub drzwiczki sprzężone z miarkownikiem ciągu, którymi doprowadzamy powietrze do spalania, zmniejszymy ilość zasysanego powietrza do spalania. Tym samym zwolnimy proces spalania załadowanego wcześniej paliwa. To znowu ma wpływ na moc wyprodukowaną przez kocioł, która jest ilością spalanego paliwa w czasie. Miarkownik ciągu to termostat temperatury wody kotłowej, który poprzez głowicę bimetaliczną podnosi lub obniża ramię, do którego zamontowane jest cięgno odpowiedzialne za otwieranie lub przymykanie się klapy doprowadzającej powietrze do spalania, a zatem regulującej w prosty sposób moc kotła. Współczesne miarkowniki ciągu są dość dokładne, wymagają jedynie poprawnie wykonanej jednorazowej kalibracji przed rozpoczęciem pracy kotła.

Podczas eksploatacji kotła temperaturę pracy, którą chcemy uzyskać jako maksymalną na kotle, regulujemy wyłacznie na miarkowniku ciągu. W sytuacji bez dodatkowej armatury będzie to również temperatura wyjściowa z kotła na instalację c.o.

Dlatego właśnie, nie tylko w sytuacjach

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC wentylacji

Odzysk ciepła Jednym ze sposób ograniczenia strat ciepła w budynkach jest zastosowanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, przy czym wybór wymiennika ciepła powinien być uzależniony od kilku warunków.

W Polsce największym powodzeniem cieszą się wymienniki krzyżowe i krzyżowo-przeciwprądowe, tzw. rekuperatory. Wymienniki tego typu charakteryzują się dość prostą konstrukcją i bezawaryjnym działaniem, ponieważ nie ma w nich wielu elementów mechanicznych, które mogą ulec uszkodzeniu. Jedynym elementem jest by-pass automatyczny, który nie występuje w standardzie. Czy jednak wymienniki tego typu są optymalnym rozwiązaniem dla warunków panujących w Polsce?

Dobrą alternatywą do popularnych rekuperatorów są, wg mnie, rzadziej stosowane regeneratory, tj. wymienniki obrotowe, w których oprócz odzysku ciepła jawnego występuje odzysk z ciepła utajonego, tj. wilgoci zawartej w powietrzu. Wymiennik obrotowy zbudowany jest z nawiniętej na osi obrotu folii aluminiowej karbowanej i płaskiej na przemian tworzącej kanały przepływu powietrza.

Odzysk ciepła za pomocą wymiennika obrotowego wykorzystuje zjawisko akumulowania energii w materiale wymiennika. Strumień ciepłego powietrza, przepływając przez wymiennik, nagrzewa go, a strumień zimnego powietrza odbiera ciepło z wymiennika. Obrót wymiennika powoduje silnik napędowy, który może być o stałej lub zmiennej prędkości obrotowej. Napęd przekazywany jest z silnika na wymiennik poprzez pas napędowy.

Konstrukcja oraz sposób działania wymiennika obrotowego daje pewne ograniczenia w jego stosowaniu, zwłaszcza w obiektach o dużej

28

wilgotności powietrza, np. basenach oraz obiektach przemysłowych od dużych zanieczyszczeniach powietrza. Kiedy nie powinno się stosować wymienników obrotowych: ● Wyciąg z kuchni powietrza o dużej zawartości tłuszczów, oleju, itp., gdyż istnieje ryzyko przedostawania się zapachów. ● Palarnie. ● Wentylacja basenów. ● Wentylacja obiektów będących pod działaniem wody morskiej lub powietrza o dużym stężeniu aktywnych chemicznie substancji.

Wymiennik obrotowy wydaje się być jednak idealny w segmencie budynków mniejszych, w których obserwujemy ostatnio znaczny wzrost zastosowania wentylacji mechanicznej, tj. w domach jednorodzinnych, rezydencjach. Zastanawia mnie jednak, dlaczego częściej wybierane są dla domków wymienniki krzyżowo lub krzyżowo-przeciwprądowe. Czy faktycznie jest to dobry wybór? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy przeanalizować warunki pracy centrali oraz prześledzić proces zachodzący podczas wymiany ciepła. Budynki mieszkalne to obiekty, w których nie występują znaczne zyski wilgoci, a powietrze panujące wewnątrz charakteryzuje się niskim stopniem zapylenia.

Tak więc można w nich stosować zarówno rekuperatory, jak i regeneratory.

W wymiennikach krzyżowych i przeciwprądowych także pracujących warunkach domowych dochodzi do wykroplenia pary wodnej i powstawania skroplin. W przypadku, gdy temperatura spanie poniżej „zera” dojdzie do zamarzania wymiennika, a szybkość tego zjawiska jest proporcjonalna do sprawności urządzenia. W wymiennika przeciwprądowych o sprawności powyżej 90% proces

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

Kolejnym aspektem, który należy brać pod uwagę, wybierając centrale dla domów i rezydencji mieszkalnych, jest możliwość utrzymania min. poziomu wilgotności względnej powietrza. Zimą przy skutecznie działającej wentylacji (także grawitacyjnej) wilgotność powietrza często spada poniżej dopuszczalnego min. poziomu 25-30%.

Wymiennik obrotowy poprzez częściowy odzysk wilgoci wpływa pozytywnie na utrzymanie jej min. poziomu w mieszkaniach, czego nie uzyskamy, stosując wymienniki o przepływie krzyżowym czy skutecznie działającej wentylacji grawitacyjnej.

Sprawność odzysku wilgoci w regeneratorach jest tym wyższa, im niższa jest temperatura zewnętrzna. Dla uzyskania wyższej sprawności rotor wymiennika pokrywa się powłoką higroskopijną lub absorpcyjną, przy czym takie rozwiązanie stosuje się przy większych przepływach ilości powietrza aniżeli w domach. Odzysk z ciepła utajonego (wilgoci) podnosi też w sposób niemierzalny sprawność energetyczną całego układu.

Jednym z głównych argumentów, jaki pojawia się podczas wyboru wymiennika centrali, jest szczelność na mieszanie się strumieni powietrza nawiewanego i usuwanego. Teoretycznie wymienniki krzyżowe są bardziej odporne na mieszanie, przy czym nie znam producenta, który daje gwarancję na całkowitą 100% separację strumieni.

W przypadku wymienników obrotowych łatwiej dojdzie do mieszania, przy czym tylko wtedy, gdy zaburzony zostanie znacznie układ ciśnień panujący w układzie między instalacją nawiewną a wywiewną. Układy wyposażone w regeneratory wymagają więc od instalatora pewnej wiedzy oraz precyzyjnej regulacji instalacji, a kompetencje osób wykonujących instalacje wentylacji mechanicznej w Polsce to temat na osobny artykuł.

Sławomir Mencel

29

ABC wentylacji

ten zachodzi stosunkowo szybko. Można zapobiec takiej sytuacji w dwojaki sposób: ● Stosując zwolnienie lub zatrzymanie pracy silnika nawiewnego - wówczas ciepłe powietrze usuwane ogrzewa wymiennik i następuje oszronienie. ● Stosując nagrzewnicę wstępną podgrzewającą powietrze świeże wchodzące do centrali. ● Stosując nagrzewnicę wtórną o zwiększonej mocy oraz by-pass automatyczny.

Niestety każda z tych metod posiada pewne wady, które negatywnie wpływają na ekonomię.

Zwolnienie lub okresowe zatrzymywanie wentylatora nawiewnego powoduje powstanie niekorzystnego podciśnienia w budynku i wówczas może dojść do zassania zimnego powietrza zewnętrznego. W pewnych sytuacjach stosowanie takiej formy zabezpieczenia przed zamarzaniem powinna być zabroniona, np. jeśli w obiekcie występują paleniska z otwartą komorą spalania.

Dodatkowo należy pamiętać, że w przypadku podgrzania wstępnego znaczna cześć energii dostarczonej jest wykorzystywana na podgrzanie powietrza usuwanego (!), a ponieważ zazwyczaj do podgrzania wstępnego stosowana jest nagrzewnica elektryczna, rosną znacznie koszty eksploatacyjne.

Trzecia forma zabezpieczenia, a więc przewymiarowanie nagrzewnicy wtórnej i sprzężenie z by-pasem powoduje wzrost kosztów inwestycyjnych oraz gabarytów urządzeń, co wyklucza jej stosowanie w domach.

W przypadku central z regeneratorem nie dochodzi do zjawiska kondensacji pary wodnej w warunkach domowych, dlatego nie jest wymagane podgrzanie wstępne, gdyż układ pracuje ze stałym wydatkiem powietrza nawiewnego i wywiewnego. Nagrzewnicę dogrzewającą stosuje się, przy czym inaczej aniżeli w przypadku wymienników krzyżowych jej moc jest określona od temperatury uzyskanej za wymiennikiem, a nie od temperatury zewnętrznej obliczeniowej dla danego regionu.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ABC ogrzewania

Obraz ciepła (2) W budownictwie mieszkaniowym badaniom termograficznym podlegają wszystkie elementy ścian osłonowych budynku, od piwnic (pasy przyziemia) do ścian strychów i dachów. Zasadniczo znalezienie wad i interpretacja obrazu polega na znalezieniu „plam cieplnych” i wyznaczeniu różnic temperatury. Nie zawsze jednak „plama ciepła” oznacza pogorszoną termoizolację.

Poniżej przedstawiono uwarunkowania badań i interpretacji niektórych elementów ścian. ● Ściany osłonowe tradycyjne charakteryzują się dużą pojemnością cieplną (bezwładnością) i są wolno podatne na zmiany temperatury zewnętrznej. Oznacza to, że temperatura powierzchni ściany, czyli wartość decydująca o ocenie termoizolacyjności, nadąża za zmianami temperatury powietrza z wielogodzinnym opóźnieniem, a to stawia stabilność temperatury otoczenia na pierwszym miejscu wśród uwarunkowań badań. Przy badaniach nocnych, np. nad ranem, gdy temperatura jest najniższa, elementy powierzchni o mniejszej bezwładności cieplnej (np. tynk na styropianie osłaniającym nadproża, wieńce itp.) mogą mieć niską temperaturę, bliską temperaturze otoczenia, natomiast lity mur - temperaturę zbliżoną do średniej dobowej. Taki obraz cieplny sugeruje dużo lepszą izolację nadproży, a to nie musi być zgodne z prawdą - podczas wzrostu temperatury powietrza temperatura tynku zacznie wzrastać, nadążając za temperaturą otoczenia, i może wyrównać się z temperaturą reszty muru. ● Ściany warstwowe (mała bezwładność cieplna warstwy elewacyjnej - np. wielka płyta) charakteryzują się nadążaniem zmian tem-

30

peratury powierzchni za otoczeniem (z pewnym jednakże opóźnieniem). Na ich tle przy badaniach nocnych, gdy spada temperatura, źle wypadają elementy o dużej bezwładności (murowane filarki międzyokienne, płyty balkonowe, ściany przyziemi i inne elementy), dla których proces oddawania ciepła trwa dłużej i ich temperatura powierzchni w momencie pomiaru jest wyższa. ● Balkony zwykle są mostkami cieplnymi, gdyż zakotwiczone są w murach osłonowych, związane z płytami stropowymi itp. Jednak płyta balkonowa ma pewną grubość i związaną z tym bezwładność cieplną (patrz wyżej). Jednocześnie, ze względu na swoje położenie, wystawiona jest na działanie konwekcji i wiatru silniejszego niż ściana.

Wszystkie te elementy powodują, że diagnoza stanu cieplnego nie jest związana wprost z obrazem termograficznym, ale opiera się o: - znajomość konstrukcji, - porównanie z innymi balkonami na tej samej ścianie. ● Obserwacja termograficzna ścian loggii prowadzona o dowolnej porze wykazuje, że mają one temperaturę wyższą niż sąsiednie fragmenty ściany elewacyjnej. Spowodowane jest to co najmniej dwoma czynnikami: - konwekcja osłabiona w stosunku do płaszczyzny ściany, co pociąga za sobą słabsze chłodzenie - stąd wyższa temperatura; - loggia jest wnęką o większym współczynniku emisyjności.

Podstawą diagnozy i kwalifikowania ścian loggii jest porównanie z innymi i znajomość konstrukcji ściany. ● Przyziemia mają dużą bezwładność cieplną.

Niestety w Polsce norma nie nakładała obo-

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

zewnętrznej. Narzuca to w takich sytuacjach konieczność badań od wewnątrz, które są pewnym utrudnieniem zarówno dla użytkownika pomieszczenia (konieczność odsłonięcia ścian na wiele godzin wcześniej), jak i wykonującego badania. Można powiedzieć, że dla użytkownika lokalu ważniejsze są badania wewnętrzne, a dla rozpoznania stanu izolacji budynku, dla podjęcia decyzji o termorenowacji ważniejsze są informacje, które dają badania termowizyjne z zewnątrz.

W pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8 ze względu na konieczność wystarczającego doświetlenia. Jednocześnie jednak, ze względu na ochronę cieplną, powierzchnia okien jest ograniczona rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 2002 roku.

Rozporządzenie to dotyczy, co prawda, okien o U > 2 [W/(m2 * K)], jednak, jak wszyscy wiemy, termoizolacyjność okien jest kilkakrotnie gorsza od ścian, co powoduje, że nawet minimalna normatywna ich powierzchnia jest przyczyną strat ciepła porównywalnych ze stratami przez ściany.

Typowa wartość współczynnika U dla obecnie instalowanych okien wynosi ok.

1,0, a dla ścian 0,3-0,2 [W/(m² * K)], stąd starania o maksymalne polepszenie własności termicznych okien.

Ucieczka ciepła następuje poprzez: ● pakiet szybowy (braki argonu), ● ramy skrzydeł i ościeżnic, ● mostki liniowe połączeń różnych elementów okna, ● infiltrację powietrza przez uszczelki skrzydeł, ● infiltrację przez osadzenia okna w murze.

Wszystkie te składowe mogą być wykryte i ocenione podczas badań termowizyjnych.

Włodzimierz Adamczewski

31

ABC ogrzewania

wiązku izolowania ścian piwnicznych, w związku z czym ich obraz termiczny zwykle świadczy o wysokim przewodnictwie cieplnym, mimo że na ogół temperatura po drugiej stronie tych przegród jest niższa niż w mieszkaniach (chociaż bywają też przykłady odwrotne, np. w pomieszczeniach węzłów ciepłowniczych, pralniach, hydroforniach itp.). Docieplanie również realizowane jest przeważnie od poziomu mieszkań parteru z pozostawieniem pasów przyziemi jako znacznie odbiegających od reszty ścian swoimi własnościami termoizolacyjnymi. ● Ściany strychów i stropodachów wentylowanych budowane są zwykle jako mające obniżoną izolacyjność cieplną. Podwyższona temperatura ścian strychów, widoczna na termogramach wykonywanych z zewnątrz, jest skutkiem wad wykonawczych izolacji kładzionej na stropach mieszkań (stropodachy wentylowane budowane są jako nieprzechodnie i jako takie są niemożliwe do sprawdzenia).

Stropodachy niewentylowane podatne na zawilgocenia, jak również wentylowane, powinny być sprawdzane termograficznie z góry (z wysokich domów, z helikoptera) przy dobraniu takich warunków pogodowych, aby kontrast termiczny był największy.

Nowoczesne budownictwo, zwłaszcza biurowe, usługowe i przemysłowe (nie mieszkaniowe), charakteryzuje się konstrukcją szkieletową o lekkich, warstwowych ścianach osłonowych. W ścianach takich łatwo o konwekcyjny, pionowy ruch powietrza, który zakłóca poziomy przepływ strumienia ciepła przez ścianę. Powoduje to, że obraz cieplny na elewacji nie jest adekwatny do obrazu cieplnego wewnątrz. Wartości strumieni ciepła wnikających i emitowanych są różne. Komfort cieplny pomieszczenia zależy jednak od stanu termicznego powierzchni wewnętrznej ściany (abstrahując od innych czynników), a nie od stanu powierzchni

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

Megawaty w kotłowni

Dawid Pantera

ABC ogrzewania

● Jakich

materiałów używa się do budowy kotłów? ● Jakie palniki stosuje się w kotłach? ● Co określa pojemność wodna? ● Do czego służy pompa kolektorowa?

Jednym z podstawowych wyróżników kotłów jest ich konstrukcja oraz użyte do budowy materiały. Zasadniczym podziałem jest rozróżnienie typów kotłów, według ich konstrukcji, na kotły stalowe, żeliwne oraz specjalne, np. wykonane ze stali kwasoodpornych. Na etapie projektu technologicznego kotłowni należy wziąć pod uwagę takie czynniki decydujące o wyborze typu kotła, jak możliwości montażu kotła w pomieszczeniu kotłowni, aspekty ekonomiczne inwestycji i eksploatacji, oraz możliwości współpracy z układem grzewczym. ● Materiał Kotły żeliwne stosowane są przede wszystkim w przypadkach modernizacji kotłowni, gdy utrudniona jest dostawa kotła w całości

32

do kotłowni lub też z innych powodów technicznych, często uwarunkowanych preferencjami projektanta czy inwestora. Z uwagi na znacznie mniejszą relatywną pojemność wody w porównaniu do kotłów stalowych w większości oferowanych konstrukcji wymagają zapewnienia minimalnego przepływu wody grzewczej przez kocioł (np. na poziomie 30%), co z reguły sprowadza się do wymogu zastosowania kosztownych pomp kotłowych i sprzęgła hydraulicznego. Kotły stalowe natomiast, dzięki zwiększonej pojemności wodnej i korzystnych zdolności akumulacji oddawanego przez powierzchnie grzewcze ciepła, zwykle nie posiadają wymogu zapewnienia minimalnego przepływu wody grzewczej.

Pompy kotłowe stosowane są jedynie w przypadku oddzielenia się od układu grzewczego poprzez sprzęgło hydrauliczne. ● Palniki Konstrukcja kotła to również rodzaj zastosowanego palnika według podziału podstawowego na atmosferyczny i nadmuchowy.

W zależności od rodzaju palnika i trybu pracy kotła mamy do czynienia z odmiennymi warunkami doboru systemu odprowadzenia spalin, co jest związane, oczywiście, przede wszystkim z temperaturą spalin oraz ich natężeniem przepływu. Kotły kondensacyjne pracujące z nadciśnieniem w całym systemie odprowadzenia spalin mogą współpracować z niskimi kominami o małych średnicach, dzięki czemu można je wykorzystywać do zabudowy w kotłowniach dachowych. Kotły z palnikiem atmosferycznym o zapotrzebowaniu ciągu na wyjściu z kotła wymuszają zastosowanie systemów odprowadzenia spalin

www.instalator.pl

nr 12016

www.instalator.pl

obiegami grzewczymi z zaworami mieszającymi, a te wraz z kolektorami znajdują się w bezpośredniej bliskości kotłów. Wymóg ten związany jest z algorytmem, jaki towarzyszy okresowej ochronie temperatury powrotu, a dokładniej z ograniczaniem przepływu wody grzewczej przez kocioł poprzez przymykanie zaworów mieszających obiegów grzewczych. Redukuje się tym samym oddawanie ciepła do instalacji grzewczej i przyspiesza osiągnięcie bezpiecznych dla kotła temperatur wody grzewczej. Algorytm ten odnosi się zarówno do ochrony temperatury powrotu w czasie pracy kotłowni, jak również w czasie jego uruchamiania. W instalacjach grzewczych o małych pojemnościach wodnych ten system jest wystarczający.

Stała stabilizacja temperatury powrotu jest rozwiązaniem zalecanym w odniesieniu do instalacji, w których droga przesyłu mocy cieplnej pomiędzy kotłami a kolektorem zasilania charakteryzuje się znacznymi odległościami. Występują szczególnie duże pojemności wodne obiegów grzewczych przy braku wpływu na ich sterowanie. ● Pojemność wodna Pojemność wodna instalacji określana jest procentowo jako stosunek pojemności wodnej kotła i sumy pojemności całej instalacji wraz

33

ABC ogrzewania

o większych średnicach – często większych o jedną dymensję od króćca spalin kotła.

Dodatkowo praca kotła z palnikiem atmosferycznym będzie zakłócana przez często znacznie zmienne wahania ciągu kominowego.

Kocioł kondensacyjny, pracujący ze stosunkowo wysokim nadciśnieniem w komorze spalania, jest uniezależniony od wahań ciągu kominowego przy jednoczesnej możliwości pracy z szerokim zakresem modulacji mocy - nawet rzędu 20-30% mocy maksymalnej. ● Schemat hydrauliczny Jedną z pierwszych czynności podczas projektowania technologii kotłowni i instalacji obiegów grzewczych jest podjęcie decyzji odnośnie ustalenia schematu hydraulicznego. Etap ten ma zasadnicze znaczenie, gdyż dokonany wybór wpłynie w rezultacie na wytwarzanie ciepła, jego dystrybucję oraz spełnienie wymagań dotyczących eksploatacji kotłów. Istotnym czynnikiem, jaki powinien być brany pod uwagę, jest pojemność wodna instalacji, dynamika zmian jej parametrów (jak temperatura i przepływ w poszczególnych obiegach grzewczych). Mają one bezpośredni wpływ na wartość temperatury powrotu wody do kotła. Z uwagi na możliwość wykraplania się pary wodnej zawartej w spalinach istnieje konieczność utrzymania temperatury powrotu na odpowiednim poziomie.

Ze względu na typ kotła, rodzaj i charakter pracy urządzeń stosowane układy hydrauliczne systemów grzewczych można podzielić na: bez ochrony temperatury powrotu, z okresową ochroną temperatury powrotu lub stałą stabilizacją temperatury powrotu. Brak ochrony temperatury powrotu można stosować jedynie w przypadku kotłów wykonanych z materiałów odpornych na powstający kondensat. Okresowa ochrona temperatury powrotu dotyczy nowych instalacji grzewczych (o małej pojemności wodnej), w których istnieje możliwość sterowania

ABC Magazynu Instalatora

ABC ogrzewania

ABC Magazynu Instalatora

nr 12016

ze wspomnianym kotłem. Jeżeli stosunek ten jest większy niż 10%, oznacza to, że mamy do czynienia z małą instalacją wodną instalacji grzewczej. W przeciwnym wypadku mowa jest już o instalacji grzewczej dużej pojemności.

Układy o dużej pojemności wodnej, niezależnie od zastosowanego rozwiązania (za wyjątkiem kotłów kondensacyjnych), wymagają podwójnej ochrony przed niskimi temperaturami powrotu.

Realizuje się to w pierwszej kolejności poprzez pompy lub pompę mieszającą, a dalej poprzez redukcję przepływu, np. z wykorzystaniem zaworów mieszających obiegów grzewczych lub klapy odcinające. W przypadku kaskady kotłów pompa mieszająca może być zastosowana wspólna pod warunkiem identycznej mocy wszystkich kotłów w kaskadzie i zastosowania połączenia w układzie Tichelmanna.

Kotły pracujące w kaskadzie o różnych mocach cieplnych będą wymagały indywidualnych pomp mieszających. Pompa mieszająca musi zostać dobrana na minimum 30% przepływu całkowitego przez kocioł lub kotły, jeżeli mowa jest o wspólnej pompie mieszającej.

Wyjątkiem są instalacje grzewcze, w których na obiegi grzewcze nie mamy większego wpływu (np. bez zaworów mieszających). W takim wypadku pompa mieszająca powinna zapewnić co najmniej 50% obliczonego przepływu przez kocioł lub kotły. Należy zwrócić uwagę na właściwą wysokość podnoszenia pompy, która winna zapewnić wyłącznie pokonanie oporu na drodze podmieszania (opory instalacji kotłowni + opór kotła). W tym zakresie nie zaleca się zwiększania wysokości podnoszenia.

W instalacjach grzewczych, w których droga przesyłu mocy cieplnej pomiędzy ko-

tłami a kolektorem zasilania obiegów grzewczych charakteryzuje się znacznymi oporami hydraulicznymi, zaleca się stosowanie pompy kolektorowej. Takie rozwiązanie to także wyście z sytuacji, gdy do kolektorów przyłączono dużą ilość obiegów grzewczych. Warunkiem niezbędnym jest realizacja sterowania obiegami grzewczymi za pomocą zaworów mieszających. Zadaniem wspomnianej pompy rozdzielaczowej (kolektorowej) jest pokonanie oporów hydraulicznych i doprowadzenie wody grzewczej od kotłów do kolektora obiegów grzewczych. Dodatkową funkcją z punktu widzenia temperatury powrotu jest realizacja podmieszania międzykolektorowego poprzez obejście na rozdzielaczu. Jest to konieczne, ponieważ duże odległości pomiędzy odbiornikami a króćcem powrotu kotła wpływają znacznie na obniżenie temperatury powrotu, co z kolei posiada istotne znaczenie przy podwyższonych pojemnościach zładu. Stwarza to sytuację zagrożenia z uwagi na możliwość wystąpienia wewnątrz kotła kondensacji pary wodnej, zawartej w spalinach. Pompa rozdzielaczy pracuje ciągle, jeżeli istnieje jakikolwiek odbiór mocy cieplnej (pracuje co najmniej jedna pompa obiegu grzewczego).

W związku z tym występuje stała stabilizacja temperatury zasilania i powrotu. Podobnie jak w przypadku pompy podmieszania pompa rozdzielaczowa musi zapewnić co najmniej 130% sumarycznego wymaganego przepływu wody przez kotły. Dodatkowym warunkiem jest identyczna moc kotłów w układzie kaskadowym i zrównoważenie przepływów (układ Tichelmanna).

Dawid Pantera

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora 34

www.instalator.pl

nr 12016

ABC Magazynu Instalatora

Szkolenia dla projektantów, wykonawców i instalatorów z zakresu doboru armatury oraz równoważenia hydraulicznego instalacji grzewczych, chłodniczych i wody użytkowej. Zgłoszenia prosimy kierować na adres mailowy: joanna.pienkowska@oventrop.pl lub telefonicznie: 502 696 035.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w Centrach Szkoleniowych w Warszawie i Poznaniu oraz w Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach, Gdańsku, Olsztynie i Lublinie. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

Zapraszamy do udziału w ogólnopolskim kompleksowym szkoleniu dla monterów: sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych. Tematyka: kurs mistrzowski; kurs energetyczny w zakresie grup G1, G2, G3; kurs lutowacza ręcznego miedzi metodą kapilarną; kurs montażu klimatyzatorów. Termin: 19.03 - 5.06.2016 r. Kontakt: 12 289 04 05.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Centrach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno-handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Firma Pentair Thermal Management Polska Sp. z o.o. prowadzi bezpłatne szkolenia dla autoryzowanych instalatorów Raychem z zakresu ogrzewania podłogowego oraz instalacji grzewczych do ochrony dachów i rynien w warunkach zimowych. Zdobycie „Certyfikatu PRO Raychem” upoważnia do udzielania przedłużonej gwarancji producenta. Kontakt: 800 800 114, www.ciepla-podloga.pl

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: systemy ogrzewania podłogowego, regulacja hydrauliczna i podpionowa, ogrzewanie ścienne, termostatyka, projektowanie instalacji w budynkach wysokościowych, kotłownie na biomasę.

Kontakt: centrala@herz.com.pl, tel. 12 289 02 20. Prosimy o potwierdzenie uczestnictwa.