Poradnik ABC Magazynu Instalatora

2017

● Aplikacje

i oprogramowanie ● Zasobniki solarne ● Klimatyzacja ● Wodomierze ● Pompy ciepła ● Ogrzewanie elektryczne ● Kominy ● Szkolenia

nr 12017

Spis treści Efektywnie i on-line - 4 Viega - 6 Grundfos - 7 ESBE - 8 Wilo - 9 KAN - 10

Spis treści

Pojemność zładu - 11 Klimatyzacja w muzeum - 12 Pomiar strumienia - 14 Pompa z mocą - 16 Zysk z prądu - 18 Stal do wymiany - 20 Walka z kamieniem - 22 Komfort w biurze - 24 Diagnoza w sieci - 26 Złoża tarczowe - 28 Zasobnik z solarem - 30

ISSN 1505 - 8336

Pytania o komin - 32 / Szkolenia - 35 nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

Efektywnie i on-line

ABC aplikacji i oprogramowania

● Kiedy

warto korzystać z aplikacji na urządzenia mobilne i stacjonarne? ● Czy zawsze konieczne jest zainstalowanie aplikacji? ● Skąd można pobrać aplikacje mobilne?

Oprogramowanie na komputery stacjonarne, aplikacje na urządzenia mobilne (czyli w sumie też oprogramowanie) stało się nieodłączną częścią naszego życia. Trudno wyobrazić sobie projektanta instalacji, który nie korzysta z tego typu narzędzi. Firmy prowadzące działalność handlową również muszą na bieżąco „odnotowywać” wszystko w komputerach. Instalatorzy niekoniecznie muszą udawać się do hurtowni, aby złożyć zamówienie. Mają możliwość składania ich on-line za pomocą smartfonów. Użytkownik końcowy jest kuszony inteligentnymi rozwiązaniami do sterowania różnymi instalacjami w swoim domu czy biurze.

Szacuje się, że już w 2017 roku światowy rynek rozwiązań inteligentnego zarządzania i sterowania osiągnie poziom 10 mld EUR. Do roku 2020 ok. 230 mln gospodarstw domowych na świecie będzie wyposażonych w rozwiązania tego typu!

Dostępne na rynku aplikacje mobilne to najczęściej dedykowane do konkretnych produktów narzędzia od danego producenta.

Oferują one dostęp do wielu narzędzi i usług, dokumentacji, a nierzadko szybki i

4

bezpośredni kontakt z doradcą (co szczególnie w sytuacjach awaryjnych jest nie do przecenienia). Przykładowo aplikacje producentów pomp umożliwiają sterowanie pompą, dobór pompy, zamianę pompy i dostęp do jej dokumentacji technicznej. Dzięki intuicyjnemu interfejsowi oszczędzają cenny czas do raportowania i gromadzenia danych.

Innym przykładem mogą być aplikacje doboru armatury. Czytelnicy doskonale zdają sobie sprawę z tego, jak ogromna liczba produktów jest często dostępna i aby wybrać ten jeden jedyny model czy typ, nierzadko trzeba się naszukać (albo prosić kogoś - np. sprzedawcę - o pomoc). Aplikacje tego typu to doskonałe narzędzia dla instalatorów i projektantów, które pomagają znaleźć np. odpowiedni zawór i od razu podpowiadają, jakie użyć Kvs. W prosty sposób umożliwiają one szybką kalkulację, dobór produktu, a także łatwy dostęp do informacji technicznej i numeru telefonu do wsparcia technicznego u danego producenta. Ważne są także podpowiedzi dotyczące montażu. Dzięki temu można wyeliminować ryzyko awarii albo reklamacji ze strony klienta.

www.instalator.pl

nr 12017

punktowy czy przeciwpożarowy), jak wygląda sytuacja montażowa (uszczelnienie itp.), jakie rozwiązania będą optymalne (wraz z detalami, takimi jak wymiary, wydajność odpływu czy wysokość zamknięcia wodnego), czy jaki zastosować ruszt.

Są też dostępne aplikacje, które pozwalają na mobilną (zdalną, nawet z bardzo daleka) kontrolę i sterowanie domowym systemem ogrzewania za pomocą smartfona lub tabletu.

Oczywiście musi być spełniony warunek dostępu do internetu (też poprzez WiFi).

Aplikacje tego typu zapewniają komunikację on-line z automatyką sterującą źródłem ciepła (np. gazowym kotłem kondensacyjnym) i obiegami grzewczymi. Umożliwiają one programowanie takiej temperatury wewnątrz pomieszczeń oraz trybu pracy ogrzewania, jakie użytkownik w danym momencie chce osiągnąć. Źródła ciepła (kotły, pompy ciepła) muszą być wyposażone w odpowiednią automatykę. Podobnie rzecz ma się, kiedy użytkownik chce sterować pracą poszczególnych grzejników (stalowych, podłogowych). Muszą być one również dostosowane do pracy poprzez specjalną automatykę - nie da się mobilnie wpływać na pracę standardowej głowicy termostatycznej.

Jak podają niektórzy producenci, użytkownik dzięki tego typu narzędziom ma dostęp do informacji o stanie pracy kotła grzewczego, ewentualnych usterkach (wraz z podaniem kodu usterki), temperaturach wewnątrz i na zewnątrz budynku, a w przypadku zastosowania systemu kolektorów słonecznych - do informacji o aktualnym uzysku solarnym oraz do danych historycznych. Całkiem fajnie... (red.)

Fot. z archiwum firm: Viega, Grundfos, Bosch.

www.instalator.pl

5

ABC aplikacji i oprogramowania

Pobranie i instalacja aplikacji mobilnej nie powinny nastręczać trudności. Zwykle są one przygotowane na różne systemy operacyjne (np. iOS, Android, Windows), dla dowolnych urządzeń. Najczęściej oferowane są jako bezpłatne do pobrania ze sklepów App Store i Google Play.

Nie wszystkie aplikacje wymagają instalacji na naszych komputerach, smartfonach, tabletach. Niektórzy producenci zdecydowali się na udostępnianie narzędzi wspomagających dobór i składanie zamówienia online porzez strone internetową. Trzeba w takim przypadku uruchomić przeglądarkę i wpisać albo wybrać konkretny adres www. Ma to też swoje zalety. Tego typu aplikacja nie zajmuje pamięci i nie wymaga aktualizacji. Przykładem może być konfigurator odpływów łazienkowych, który nawet bezpośrednio na budowie podpowie, jaki rodzaj odpływu ma być zastosowany (liniowy,

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC aplikacji i oprogramowania

Viega Różnorodność warunków montażowych w łazienkach sprawia, że instalacja odpływów podłogowych jest niemal zawsze wymagającym, indywidualnym projektem. Seria Advantix oferuje szeroki wybór elastycznych rozwiązań do odprowadzania wody, a nowy konfigurator udostępniony na stronie internetowej Viega, umożliwia szybki i bezpieczny wybór optymalnego odpływu online.

Nie ma uniwersalnych rozwiązań do odwodnień stosowanych przy prysznicach bez brodzika. Uwarunkowania budowlane, takie jak konstrukcja posadzki, wymagana wydajność odpływu czy jego umiejscowienie, odgrywają tu równie istotną rolę, co względy estetyczne. Za każdym razem projektant i instalator muszą odpowiedzieć sobie na wiele różnych pytań. Trzeba określić m.in., jaki rodzaj odpływu będzie najlepszy, jaka jest niezbędna wydajność, czy jak zintegrować odpływ w posadzce z zachowaniem odpowiedniego spadku i szczelności. Doskonałą pomocą w odpowiedzi na te pytania jest nowy konfigurator do odwodnień podłogowych Advantix. Wystarczy kilka kliknięć myszką, aby wybrać odpowiedni wariant i sporządzić gotową listę produktów do zamówienia.

Z konfiguratora można korzystać za pośrednictwem komputera, tabletu lub smartfona. Jego obsługa jest bardzo intuicyjna. Projektant lub instalator nawet bezpośrednio na budowie może określić: ● jaki rodzaj odpływu ma być zastosowany (liniowy, punktowy czy przeciwpożarowy), ● jak wygląda sytuacja montażowa (uszczelnienie itp.), ● jakie rozwiązania będą tu optymalne (wraz z detalami, takimi jak wymiary, wydajność odpływu czy wysokość zamknięcia wodnego), ● jaki zastosować ruszt.

Kolejnym punktem menu jest automatyczne podsumowanie wraz z przekrojem, wszystkimi danymi technicznymi i listą materiałów. Dane te można następnie zapisać w osobnym dokumencie i wydrukować lub przesłać mailem jako link. Konfigurator odpływów podłogowych z serii Advantix to proste narzędzie pozwalające na fachowy dobór rozwiązań do odprowadzania wody o wysokich walorach estetycznych i funkcjonalnych w każdej sytuacji montażowej.

Konfigurator jest dostępny pod adresem: viega.pl/KonfiguratorAdvantix

ekspert Łukasz Szypowski Viega Sp. z o.o. www.viega.pl

6

Łukasz Szypowski

☎ 665 425 611 @ lukasz.szypowski@viega.pl

www.instalator.pl

nr 12017

ABC Magazynu Instalatora

Grundfos

W oparciu o zapotrzebowanie ciepła w każdym pomieszczeniu (wielkość pomieszczenia w m2, wymagana moc cieplna W/m2, wymagana temperatura w ºC i maksymalna

ilość ciepła), którą może dostarczyć grzejnik (wielkość i dane techniczne grzejnika) aplikacja sprawdza, czy zainstalowany grzejnik jest wystarczający, aby utrzymać odpowiednią temperaturę w pokoju. Aplikacja podaje wskazówki dotyczące zapotrzebowania na ciepło dla typowych budynków mieszkalnych, uwzględniając lokalne przepisy. W oparciu o pomiar przepływu aplikacja wskazuje grzejnik z największą stratą ciśnienia (Pmax), który wymaga najmniejszej regulacji przepływu (regulację przeprowadza się przez nastawę wstępną zaworu termostatycznego). Aplikacja obliczy wymagane przepływy dla wszystkich pozostałych grzejników w domu i poprowadzi użytkownika przez proces równoważenia instalacji, podając właściwe nastawy wstępne dla każdego z zaworów grzejnikowych w odniesieniu do nastawy wstępnej dla grzejnika (Pmax).

Po zakończeniu procesu równoważenia aplikacja może wygenerować raport, w którym zawarte są parametry instalacji przed i po równoważeniu, rekomendacja ustawienia trybu pracy pompy oraz dane dotyczące instalatora i inwestora. Raport można wysłać na adres mailowy klienta.

Podstawowa zaletą aplikacji jest pomiar w procesie równoważenia rzeczywistych strat ciśnienia w instalacji.

ekspert Andrzej Zarębski GRUNDFOS POMPY Sp. z o. o. www.grundfos.com

www.instalator.pl

Andrzej Zarębski

☎ 61 650 13 00 @

azarebski@grundfos.com

7

ABC aplikacji i oprogramowania

Firma Grundfos w 2016 roku wprowadziła na rynek System ALPHA3 do hydraulicznego równoważenia domowych instalacji grzewczych.

Jednym z elementów Systemu ALPHA3, oprócz pompy ALPHA3 oraz modułu komunikacyjnego ALPHA Reader, jest także bezpłatna aplikacja Grundfos GO Balance, którą można pobrać na smartfona. Wartości przepływu i strat ciśnienia w obiegach grzewczych są przesyłane z pompy za pomocą sygnału optycznego do modułu komunikacyjnego Alpha Reader zamontowanego na pompie i dalej drogą radiową za pomocą Bluetooch na urządzenie mobilne, na którym jest zainstalowana aplikacja Grundfos GO Balance. Aplikację można pobrać za darmo z App Store lub Google play.

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC aplikacji mobilnych i oprogramowania

ESBE ESBE prezentuje narzędzia do doboru zaworów, siłowników, sterowników i grup pompowych. Są to rozwiązania mobilne oraz oprogramowanie na komputery stacjonarne. ● Aplikacja ESBE APP Służy do wymiarowaniu zaworów i pomaga wybrać odpowiednią serię zaworu zgodnie z zadanymi parametrami.

tion wykorzystuje szczegółowe informacje z zakresu specyfikacji technicznej zaworów, takie jak przepustowość, ciśnienie różnicowe, rodzaje materiałów i inne opcje zawarte w bazie danych, pozwalając wybrać odpowiedni dla danego projektu produkt.

Program jest przeznaczony do instalacji na komputerze. Link do pobrania pro-

Można ją pobrać z witryn AppStore (dla użytkowników urządzeń Apple) i Google Play (dla użytkowników urządzeń z systemem Android). Aplikacja ESBE jest bezpłatna i nie wymaga rejestracji. ● Program do doboru zaworów ESBE Hydronic Selection Jest to doskonałe narzędzie dla instalatorów i projektantów ułatwiające wybór i wymiarowanie zaworów, siłowników oraz sterowników do różnych zastosowań.

Oprogramowanie ESBE Hydronic Selec-

gramu dostępny jest na www.klubesbe.pl lub na stronie www.esbe.pl ● Program do doboru grup pompowych - ESBE SELECTOR To program do doboru grup pompowych - w prosty i szybki sposób pomoże Ci dobrać odpowiednie urządzenie. Link do programu: http://selector.esbe.eu/. Program otwiera się w oknie przeglądarki.

Wszystkie narzędzia można pobrać ze strony www.klubesbe.pl (klub dla instalatora) lub www.esbe.pl

ekspert Jacek Wesołowski ESBE Hydronic Systems www.esbe.pl

8

Maja Jankowska

☎ 61 85 44 930 @

jacek.wesolowski@esbe.eu

www.instalator.pl

nr 12017

ABC Magazynu Instalatora

Wilo mienianej pompy wyświetla się propozycja odpowiedniej zamiennej pompy Wilo o najwyższej sprawności; wyszukiwanie uwzględnia tysiące starych, dostępnych w sprzedaży pomp, wyprodukowanych po 1975 r.; ● kody komunikatów - wskazówki, jak sprawnie usunąć awarię po wystąpieniu komunikatu o błędzie; ● kalkulator rur pozwala na obliczenia wymaganego przepływu, średnicy rur oraz oporów liniowych i miejscowych; ● kalkulator oszczędności kosztów energii elektrycznej w przypadku zastosowania energooszczędnej pompy Wilo w porównaniu ze stałoobrotową pompą grzewczą; ● kalkulator jednostek, który przelicza najważniejsze jednostki fizyczne; ● katalog on-line pomp bezdławnicowych; ● wyszukiwarka pomp Wilo - po wprowadzeniu nazwy produktu lub numeru artykułu pojawia się opis danej serii; ● przewodnik po pompach - podsumowanie podstawowej wiedzy na temat pomp grzewczych; ● porady - optymalizacja instalacji grzewczych i instalacji obiegu ciepłej wody użytkowej; ● latarka - funkcja włączania i wyłączania diody LED. Bartosz Tywonek

ekspert Bartosz Tywonek Wilo Polska Sp. z o.o. www.wilo.pl

www.instalator.pl

☎ 606 789 789 @ bartosz.tywonek@wilo.pl

9

ABC aplikacji i oprogramowania

„Doradca Wilo” to dostęp do świata pomp o najwyższej sprawności za pomocą urządzeń iPhone®, iPad® i iPod touch®, Android oraz BlackBerry. Bezpłatna aplikacja dostarcza szczegółowe informacje o pompach, które dotychczas dostępne były tylko w formie drukowanej lub w Internecie. „Doradca Wilo” oferuje użytkownikowi bezpośredni dostęp do informacji o produktach oraz specjalistycznej wiedzy z zakresu techniki pompowej. Większość treści i funkcji zostaje zainstalowana na telefonie, a więc jest dostępna bez konieczności łączenia się z Internetem lub siecią WLAN. Aplikacja „Doradca Wilo“ jest pomocna w codziennej pracy: ● dobór pompy - rekomendacja modelu po wprowadzeniu żądanego punktu pracy przepływ objętościowy Q w m³/h i wysokość podnoszenia H w m; ● interaktywny wykaz zamienników do pomp grzewczych i pomp do ciepłej wody użytkowej; po wprowadzeniu nazwy wy-

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC aplikacji i oprogramowania

KAN Bezprzewodowa automatyka KANtherm Smart, sterująca komfortem cieplnym w budynkach jedno- jak i wielorodzinnych, a także użyteczności publicznej, zagościła już na dobre w ofercie Systemu KAN-therm. Jej praktyczne możliwości zdalnego sterowania temperaturą w poszczególnych pomieszczeniach lub grupach pomieszczeń, zyskały liczną rzeszę zwolenników. Aby wszystkim obecnym jak i przyszłym użytkownikom, jeszcze bardziej usprawnić zdalną komunikację z urządzeniami automatyki SMART, firma KAN wprowadziła na rynek, jedyną w swoim rodzaju aplikację KAN SMART Control.

Dzięki rozbudowanym możliwościom, nowa aplikacja to doskonałe narzędzie nie tylko dla końcowych użytkowników, ale także dla profesjonalnych ekip montujących kompletny system sterowania. Po zainstalowaniu i podłączeniu wszystkich urządzeń, aplikacja dosłownie poprowadzi za rękę samego montera przez cały proces konfiguracji systemu. Pokaże w jaki sposób sparować termostaty zainstalowane na ścianach w poszczególnych pomieszczeniach z odpowiednią strefą na listwie sterującej. Podpowie jak podłączyć sieć internet, aby umożliwić użytkownikowi

zdalną obsługę. Dzięki licznym podpowiedziom i rekomendacjom pozwoli optymalnie skonfigurować urządzenia dodatkowe jak źródło ciepła, pompę obiegowę czy czujniki temperatury podłogi lub wilgotności. W każdej chwili konfiguracji systemu możemy podejrzeć za co dana funkcja odpowiada lub co umożliwia. Dzięki takiemu zautomatyzowaniu proces konfiguracji kompletnego systemu sterowania jest bajecznie prosty i szybki, a przede wszystkim nie wymaga gruntownej znajomości zagadnień związanych z połączeniami internetowymi.

Skonfigurowana automatyka KAN-therm SMART to także wielka wygoda dla samego użytkownika końcowego. Wiele standardowych programów typu wakacje, party, dzień, noc umożliwia szybkie przełączenie systemu w odpowiedni stan pracy. Z każdego miejsca na ziemi, dzięki połączeniu internet, możemy włączać bądź wyłączać grzanie, monitorować i korygować temperaturę w każdym pomieszczeniu. Funkcja programatora tygodniowego umożliwia wykonanie własnych programów grzania bądź obniżenie temperatury w okresie całego tygodnia.

ekspert Mariusz Choroszucha KAN Sp. z o.o. www.kan-therm.com

10

Mariusz Choroszucha

☎ 500 010 741 @

mchoroszucha@kan.com.pl

www.instalator.pl

nr 12017

ABC Magazynu Instalatora

Pojemność zładu ●

Piotr Celmer

www.instalator.pl

Piotr Celmer

11

ABC instalacji chłodniczych

Minimalna pojemność zładu wody lodowej to kluczowa wartość każdej instalacji. Pojemność cieplna zładu musi być większa niż bezwładność energetyczna agregatu związana z ponownym uruchomieniem sprężarek. Jest to tzw. pojemność czynna instalacji wody lodowej (czyli z wyłączeniem chłodnic klimakonwektorów, central klimatyzacyjnych itp. odciętych zaworami). Poniżej podaję sposób jego określenia (są to przykłady czysto teoretyczne). ● Przykład 1: Z instalacją współpracuje agregat wody lodowej o wydajności chłodniczej nominalnej 50 kW z jedną sprężarką typu onoff. Minimalny czas ponownego załączenia sprężarki po wyłączeniu Dt to 4,5 minuty (270 s). Czas reakcji na wzrost temperatury wynosi 180 s. Histereza wynosi DT = 1,5 K (temperatura na wlocie dla załączenia sprężarki >13,5°C, temperatura dla wyłączenia sprężarki 12°C).

Czynnikiem transportującym energię w zładzie jest woda wodociągowa (c = 4,192 kJ/kg, ρ = 1000 kg/m3). Wielkość zładu [V] wynosi: V= Q2 * Dt/(DT * c * ρ) = 50 * 270/(1,5 * 4,192 * 1000) = 2,15 [m3].

Przykład 2: Z instalacją współpracuje agregat wody lodowej o wydajności chłodniczej nominalnej 50 kW w sekcjach 20 i 30 kW. Bardziej niekorzystny stopień wydajności chłodniczej to Q2 = 30 kW. Minimalny czas ponownego załączenia sprężarki po wyłączeniu Dt to 4,5 minuty. Czas reakcji na wzrost temperatury wynosi 180 s, czyli jest mniejszy. Histereza wynosi DT = 1,5 K. Czynnikiem transportującym energię w zładzie jest woda wodociągowa.

Wielkość zładu [V] wynosi: V= Q2 * Dt/(DT * c * ρ) = 30 * 270/(1,5 * 4,192 * 1000) = 1,28 [m3]. ● Przykład 3: Z instalacją współpracuje agregat wody lodowej o wydajności chłodniczej nominalnej 50 kW ze sprężarką z płynną regulacją wydajności chłodniczej w zakresie 25÷100% (minimalna wydajność chłodnicza 12,5 kW). Minimalny czas ponownego załączenia sprężarki po wyłączeniu Dt to 4,5 minuty. Czas reakcji na wzrost temperatury wynosi 100 s. Histereza wynosi DT = 1,5 K (dla pracy w zakresie poniżej płynnej regulacji wydajności chłodniczej). Czynnikiem transportującym energię w zładzie jest woda wodociągowa.

Wielkość zładu [V] wynosi: V= Q2 * Dt/(DT * c * ρ) = 12,5 * 270/(1,5 3 * 4,192 * 1000) = 0,53 [m ].

Wielkość zładu powinna być ok.

10÷15% większa od obliczeń. Nie powinna ona być zbyt duża z kilku powodów.

Jakich? O tym w następnej części.

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

Kultura z klimatyzacją

Dorota Węgrzyn

ABC wentylacji

● Jakiego

typu ogrzewanie preferuje się w muzeach, bibliotekach itp.? ● Jakie parametry musi mieć powietrze w pomieszczeniach muzealnych i bibliotecznych?

W budynkach muzealnych, oprócz sal wystawowych (wystawy okresowe) i muzealnych (ekspozycje stałe), znajduje się wiele pomieszczeń pomocniczych, tj. czytelnie, sale odczytowe, biura, pracownie konserwatorskie, magazyny książek, korytarze, klatki schodowe, szatnie, ustępy i wiele innych. Niektóre z tych pomieszczeń znajdują się również w bibliotekach.

W celu stworzenia jak najlepszych warunków dla przechowywania i wystawiania przedmiotów zabytkowych najważniejsze jest uzyskanie odpowiedniej temperatury i wilgotności w pomieszczeniach, szczególnie gdy chodzi o przedmioty, w skład których wchodzą tkanki zwierzęce i roślinne, oraz obrazy olejne i obrazy na papierze.

Zbyt duża suchość powietrza sprzyja kruchości przedmiotów i powstawaniu pęknięć.

12

Powietrze zbyt wilgotne ujemnie wpływa na trwałość eksponatów, powoduje rozwój pleśni, deformację papieru itp.

W pomieszczeniach wystawowych wskazane jest instalowanie urządzeń klimatyzacyjnych, dzięki którym można będzie utrzymywać odpowiednie parametry powietrza wewnętrznego dla przechowywanych przedmiotów w lecie, jak i w zimie.

Jeśli w szeregu pomieszczeń wystawowych stawiane są różne wymagania co do jakości powietrza (temperatura i wilgotność), to wydzielamy z całej instalacji wentylacyjnej lub klimatyzacyjnej przewody (odnogi) zaopatrzone w odpowiednie urządzenia do otrzymania żądanej temperatury i wilgotności powietrza. Możemy również wykonać instalację niezależną. Preferuję grupowanie pomieszczeń o tych samych parametrach i wykonanie kilku niezależnych instalacji ze względu na: 1. mniej kosztowne rozwiązanie, ponieważ gdy nastąpi awaria urządzeń, to naprawa lub wymiana mniejszego urządzenia kosztuje mniej niż dużego; 2. możliwość zaprojektowania instalacji tak, aby można było z mniej ważnej instalacji przełożyć awaryjnie urządzenie do ważniejszej.

W muzeach eksponaty są również eksponowane w gablotach i przechowywane w szafach. Parametry ww. różnią się od parametrów powietrza w pomieszczeniu i dlatego należy temu zjawisku zapobiegać przez wykonanie odpowiednich otworów umożliwiających wymianę powietrza między pomieszczeniem a wnętrzami gablot i szaf. W otworach tych montujemy wymienne filtry powietrza, które zapobiegną kurzeniu się przedmiotów tam przechowywanych.

www.instalator.pl

nr 12017

nawet przy nawiewaniu ogrzanego powietrza, wrażliwe osoby będą skarżyły się na przeciągi.

Ilość świeżego, nawiewanego powietrza ~30 m3/h. Wentylacja powinna być nawiewnowywiewna. Jeśli nie można pokryć pełnego zapotrzebowania ciepła przez grzejniki, to należy zastosować wentylację z częściowym obiegiem powietrza (recyrkulacja) w celu szybkiego nagrzania pomieszczeń. ● Magazyny na przedmioty papierowe i książki: tp = 15°C, k = 1-1,5 w/h.

Projektujemy ogrzewanie pokrywające straty ciepła przy temperaturze zewnętrznej (5°C). Przy niższych temperaturach zewnętrznych należy uzupełnić ogrzewanie powietrzem obiegowym. Instalację łączymy z dopływem świeżego powietrza, aby można ją było używać jako urządzenia wentylacyjnego o krotności wymian 1-1,5. Do odprowadzenia zużytego powietrza mogą również służyć żaluzje umieszczone w skrzydłach okien, otwierające się przy pewnym nadciśnieniu powietrza wewnątrz pomieszczenia. ● Pomieszczenia dla reperacji, konserwacji i przygotowań do ekspozycji, zależnie od rodzaju pracy: tp = 15-20°C i krotności wymian zależnej od rodzaju pracy, ● Pomieszczenia pomocnicze, tj. pakownie, korytarze, klatki schodowe: tp = 12-15°C. Muzea i biblioteki są często obiektami wielopiętrowymi o bardzo zróżnicowanym sposobie użytkowania i dlatego projektowanie klimatyzacji, wentylacji i ogrzewania wymaga poważnej analizy funkcji poszczególnych pomieszczeń tych obiektów.

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

Dorota Węgrzyn

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

13

ABC wentylacji

Budynki bibliotek, muzeów (również sale koncertowe) łącznie z pomieszczeniami pomocniczymi należą do obiektów ogrzewanych dorywczo lub przez kilka godzin w ciągu dnia i wówczas preferuje się ogrzewanie mieszane: 1. Dyżurne niskoprężne działające przez całą dobę, lecz z ograniczeniem temperatury w nocy, co skutkuje nieznacznym wzrostem wilgotności. Wahania wilgotności są korzystne dla utrzymania w dobrej kondycji zbiorów papierowych, książek, litografii itp. Temperatura w nocy może wynieść od 6 do 8°C. Godzinę włączenia ogrzewania musi określić projektant, ponieważ musi on ustalić temperaturę graniczną dla obiektu, tj. taką, która nie zaszkodzi zbiorom.

2. Ogrzewanie powietrzne w połączeniu z klimatyzacją nawiewno-wywiewną działającą okresowo dla utrzymania odpowiedniej temperatury i wilgotności i zapewniającą dostarczenie niezbędnej ilości świeżego powietrza.

Temperaturę i wilgotność powietrza oraz krotności wymian dla pomieszczeń muzealnych i bibliotecznych możemy ustalić jak poniżej: ● Sale wystawowe i muzealne zależnie od rodzajów eksponatów i wymagań: - w zimie: tp = 18-20°C, wilgotność 5565%, k = 2-3 w/h, - w lecie: tp nie wyżej niż 23-25°C, wilgotność 55-65%, k = 2-3 w/h.

Jeśli zamontowano górne świetliki, to powinny mieć one temperaturę taką samą lub zbliżoną do temperatury pomieszczenia. ● Czytelnie, biura: tp = 18-20°C, k = 2-3 w/h.

W czytelniach prędkość powietrza w strefie przebywania ludzi nie powinna być większa niż 0,3 m/s, gdyż w przeciwnym razie,

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC wodomierzy

Pomiar strumienia (2) Tak jak zapowiedziałem w artykule z Poradnika ABC „Magazynu Instalatora” 11/2016, dziś będę kontynuował tematykę dotyczącą pomiaru przepływu wody w instalacjach.

Przypomnijmy na początek, że montaż wodomierza powinien być zgodny z przewidzianym przez producenta położeniem roboczym. Najdokładniejszy odczyt wodomierza jest w pozycji poziomej liczydła.

Sposób wbudowania zestawu wodomierzowego w instalację wodociągową powinien uniemożliwiać nielegalny pobór wody przed wodomierzem. Jest to niedopuszczalne. Wodomierz i pozostałe elementy zestawu (zasuwy, zawory) wodomierzowego powinny być zainstalowane zgodnie z oznaczonym na nich kierunkiem przepływu wody naniesionym na korpusach tych urządzeń. Najczęściej jest to strzałka.

Na wodomierz nie powinny oddziaływać w sposób ciągły naprężenia pochodzące zarówno od instalacji, jak i armatury wodomierzowej. Zestaw wodomierzowy należy montować w konsoli do wodomierza lub wykonać pod niego odpowiedni cokół albo specjalne podpory. W

14

instalacji ciepłej lub gorącej wody, w którą wbudowano wodomierz, nie może występować cyrkulacja wody - Norma PN-98/B-01706 pkt. 2.2.2.

W przypadku zestawu wodomierzowego będącego częścią uziemienia elektrycznego należy wykonać jego metaliczne bocznikowanie odpowiednim przewodem elektrycznym. Przekrój przewodu bocznikującego oraz jego zamontowanie należy ustalić w zależności od stopnia wymaganego zabezpieczenia zgodnego z PN-E05009-41:1992. W przypadku trudno dostępnych instalacji dopuszcza się zastosowanie przewodu elastycznego, ale tylko po stronie odpływowej wodomierza. Każdy wodomierz przeznaczony do wskazań przepływu w jednym kierunku powinien posiadać zabezpieczenie przed przepływem zwrotnym - wbudowane w wodomierz lub montowane w postaci dodatkowego elementu przed wodomierzem (łącznik z wbudowanym zaworem zwrotnym).

Urządzenie pomiarowe powinno posiadać zabezpieczenie przed nieprawidłowymi warunkami hydraulicznymi. W momencie instalacji powinny być znane parametry ciśnienia w instalacji i dopuszczalne ciśnienie dla instalowanego wodomierza.

W momencie instalacji należy weryfikować zgodność klasy temperaturowej wodomierza z rzeczywistymi parametrami wody w instalacji. ● Zapewnienie dostępu Urządzenie pomiarowe należy instalować w taki sposób, by wraz z całym zespołem elementów związanych mogło być łatwo odłączane z instalacji i wymieniane bez

www.instalator.pl

nr 12017

W przypadku występowania naprężeń od instalacji oraz do szybkiego i profesjonalnego montażu wodomierza domowego zalecane jest stosowanie uchwytukonsoli, przymocowanej sztywno do ściany (podłoża). W sytuacji gdy budynek nie posiada piwnicy, nie ma możliwości technicznych na wydzielenie stosownego miejsca lub, gdy trwają dopiero prace budowlane, dopuszcza się umieszczenie wodomierza domowego poza budynkiem, w specjalnej studzience wodomierzowej.

Konstrukcja studzienki powinna zabezpieczać zestaw wodomierzowy przed zamarznięciem wody w przewodach.

Obecnie zalecane są specjalne mrozoodporne studzienki wodomierzowe, najczęściej wykonane z tworzywa sztucznego. W zależności od typu wykorzystywana jest w niej: - geotermika ziemi (studnia bez dna, z boczną otuliną izolującą i hermetyczną, ocieploną górą zabezpieczoną pokrywą działanie na zasadzie termosu, zestaw wodomierzowy umieszczony jest na górze w odległości od 0,2 do 0,3 m pod pokrywą studzienki); - poduszka izolacyjna (wodoszczelna beczka z tworzywa, z umieszczoną na górze poduszką izolacyjną i zamkniętą pokrywą, zestaw wodomierzowy umieszczony jest tuż przy dnie na głębokości od 1,0 do 1,5 m i posiada możliwość wyciągania go na górę (do odczytu).

Uwaga! Za zestawem wodomierzowym musi być zainstalowany zestaw zabezpieczający antyskażeniowy.

Bolesław Bąk Fot z arch. firmy AQUA-TECH.

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora www.instalator.pl

15

ABC wodomierzy

uszkodzenia materiału konstrukcji. Odległość między każdą ścianą lub przeszkodą powinna być mniejsza niż bok instalowanego wodomierza i nie mniejsza niż średnica rurociągu +30 cm. Wodomierz należy instalować w takim miejscu, by zapewnić swobodny dostęp do odczytu wskazań przez użytkownika z odległości nie większej niż 1 m i pod kątem 30° względem osi wodomierza i prostopadłej do niego (bez konieczności stosowania drabinek, lusterek itp.) Wymaganie zapewnienia dostępu do wskazań może być zrealizowane również przez zastosowanie urządzenia do zdalnego odczytu. ● Budowa studzienki Studzienki mogą być z betonu, murowane z cegły lub z tworzyw sztucznych. Studzienki betonowe powinny mieć średnicę umożliwiającą wejście do środka osobie dorosłej (co najmniej 1 m). Studzienka z tworzywa może być niewłazowa o mniejszej średnicy.

Na rynku dostępne są specjalne konstrukcje takich studzienek, które umożliwiają odczyt wodomierza przez ręczne wyciągnięcie zestawu wodomierzowego. Wodomierz w takim wypadku zamontowany jest za pośrednictwem długich węży elastycznych i wyciągany od góry specjalnym drążkiem podnośnikowym. Studnie tworzywowe przeznaczone są do montażu wodomierzy o przepływie nominalnym qn = 6 m3/h. Mogą być instalowane w terenach zielonych i ruchu pieszym przy klasie obciążeń A15. Jeśli w obrębie studni występują większe obciążenia, należy wykonać studzienkę betonową.

Oba typy studzienek należy instalować w minimalnych odległościach: - od ogrodzenia - 2 m, - od budynku - 3 m.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

Pompa z mocą

Przemysław Radzikiewicz

ABC ogrzewania

● Jakie

wyróżniamy strefy temperaturowe w Polsce? ● Jak oszacować moc pompy ciepła? ● Jak dobrać podgrzewacz c.w.u. współpracujący z pompą ciepła?

W artykule skupię się na pompach ciepła typu grunt/woda czy inaczej zwane solanka/woda. Warto się pochylić nad tematem z pozoru bardzo dobrze znanym i popularnym w naszych realiach, by zasygnalizować elementy, które mają podstawowy wpływ na poprawne i ekonomiczne funkcjonowanie pomp ciepła, a w szczególności jej dobór.

W naszym kraju rozróżniamy pięć stref temperaturowych, w których temperatury normatywne kształtują się od -16°C (np.

Szczecin) do -24°C (np. Suwałki). Dobór mocy źródła ciepła powinien zostać tak dobrany, aby w 100% pokryć zapotrzebowanie na ciepło właśnie przy tej temperaturze obliczeniowej. Z tego wynika, iż

16

teoretycznie przy identycznej konstrukcji budynku dom w Suwałkach będzie potrzebował pompy ciepła o 18% większej mocy grzewczej niż taki sam dom wybudowany w Szczecinie dla temperatury wewnętrznej w budynku +20°C. Jeżeli użytkownik preferuje wyższe temperatury wewnętrzne, to wymagana moc grzewcza musi być większa. Ważne jest, aby każdorazowo obliczyć rzeczywiste zapotrzebowanie na ciepło, aby w sposób możliwie precyzyjny dobrać pompę ciepła do zapotrzebowania. Przy doborze pompy ciepła nie mamy bowiem do czynienia tylko z doborem samego urządzenia, ale w naszym przypadku do zapotrzebowania na ciepło, profilu ogrzewania, a także do czasu pracy pompy ciepła jest również dobierane dolne źródło, którego koszt, w porównaniu z kosztem samej pompy ciepła, może wynieść około 70% dla kolektora pionowego.

Nieprecyzyjne oszacowanie wymaganej mocy grzewczej może poskutkować niedogrzaniem budynku oraz licznymi problemami w eksploatacji systemu.

Jak więc oszacować moc pompy ciepła?

Moc grzewcza pompy ciepła powinna być sumą zapotrzebowania na ciepło wszystkich odbiorników ciepła w budynku, czyli musimy znać zapotrzebowanie na ciepło przez system centralnego ogrzewania, przygotowanie wody użytkowej, ciepło technologiczne, ogrzewanie basenu oraz cokolwiek jeszcze wymagającego ogrzewania. W budownictwie jednorodzinnym zazwyczaj sugerujemy się projektem, technologią wykonania, lokalizacją przy obliczaniu wymaganej mocy c.o.,

www.instalator.pl

nr 12017

www.instalator.pl

oraz np. c.w.u. w danym budynku. W takim przypadku można przyjąć, iż czas pracy pompy ciepła w standardowych warunkach domu jednorodzinnego (c.o. + c.w.u.) powinien oscylować w granicach 1700–2000 h na rok. Nie jest zasadny dobór pompy ciepła na częściowe zapotrzebowanie. Dobór pompy ciepła na 100% zapotrzebowania zapewnia nam „optymalnie minimalny” czas pracy sprężarki pompy ciepła w skali roku, co jednocześnie pozwala na wieloletnie użytkowanie pompy ciepła. W nowym budownictwie w większości przypadków niemal bezzasadne jest dobieranie solankowej pompy ciepła tylko na część zapotrzebowania, np. 60-80% (jako źródło mocy szczytowej trzeba zastosować wtedy grzałki elektryczne). Wiąże się to z faktem, iż w naszych realiach cena energii elektrycznej jest stosunkowo wysoka. O ile pompa ciepła do swojej pracy potrzebuje jej stosunkowo niewiele, np. 2025%, o tyle zastosowana grzałka elektryczna zużyje jej już 100%. Poza tym dodatkowym elementem, który jest niezmiernie czuły w tego rodzaju instalacjach, jest dolne źródło pompy ciepła.

W przypadku niedowymiarowania dolnego źródła w stosunku do zapotrzebowania na ciepło w budynku występuje np. problem nadmiernego jego chłodzenia, a w konsekwencji niższe, średnioroczne temperatury pracy i spadek średniorocznej sprawności układu, a także problemy z regeneracją gruntu. Pojawia się więc pytanie, czy w układach solankowych pomp ciepła w nowym budownictwie mieszkaniowym nie stosować grzałek elektrycznych? Odpowiedź paradoksalnie brzmi: stosować! Dlaczego? O tym w kolejnej części.

Przemysław Radzikiewicz

17

ABC ogrzewania

ilością osób przy zapotrzebowaniu na c.w.u. W standardowym domu jednorodzinnym możemy przyjąć 200 W mocy grzewczej pompy ciepła do przygotowania c.w.u. na osobę Daje nam to pojemność 100 l o temperaturze 45°C w zasobniku.

Pamiętajmy więc o fakcie, iż sytuacja wygląda zupełnie inaczej niż w przypadku kotłów grzewczych, gdzie najczęściej dysponujemy znacznym zapasem mocy w związku z koniecznością szybkiego przygotowania wody użytkowej. Przy pompie ciepła nie posiadamy tego komfortu. Należy więc przewidzieć podgrzewacz c.w.u. o odpowiedniej pojemności, który będzie jednocześnie pracował jako bufor c.w.u. Przykładowe pojemności podgrzewaczy dla domów jednorodzinnych to np. 200-400 l. W przypadku wyższego zużycia należy do tematu podejść indywidualnie i przeliczyć zapotrzebowanie według wymagań użytkownika oraz odpowiednio dobrać podgrzewacze c.w.u. W instalacji, gdy ogrzewany basen jest basenem całorocznym, do maksymalnego obciążenia c.o. oraz c.w.u. należy dodać wymaganą moc grzewczą basenu. Jeżeli jednak basen jest wykorzystywany poza sezonem grzewczym (w okresie letnim, np. basen zewnętrzny odkryty), a moc wymagana do jego ogrzewania nie jest większa niż moc pompy ciepła do centralnego ogrzewania, to nie ma konieczności zwiększania mocy grzewczej pompy ciepła.

W nowym budownictwie, jeżeli istnieje możliwość, zawsze powinniśmy starać się dobrać pompę ciepła do pokrycia zapotrzebowania na ciepło w 100% (tzw. układ monowalentny), czyli przy wystąpieniu normatywnej temperatury obliczeniowej pompa ciepła będzie pracować 24 godziny na dobę i w zupełności pokryje całkowite zapotrzebowanie na ogrzewanie

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC ogrzewania

Zysk z prądu Ogrzewanie elektryczne jest jednym z najbezpieczniejszych ze wszystkich systemów cieplnych. Same urządzenia posiadają szereg zabezpieczeń przed przegrzaniem, np. grzejniki konwekcyjne, jeśli zostaną przykryte, np. zasłoną lub ręcznikiem, wyłączą się. Również obudowa jest połączona z żyłą zabezpieczającą w razie przebicia. W ogrzewaniu podłogowym instalacja chroniona jest przez wyłączniki różnicowo-prądowe, które w chwili wystąpienia zwarcia w obwodzie wyłączają się. Ekran przewodów grzejnych i mat grzejnych jest połączony z przewodem uziemiającym. Podobne zabezpieczenia mają pozostałe ogrzewacze.

Najtańsze w zakupie są grzejniki konwekcyjne. Mają 100% sprawność - to znaczy, że bardzo szybko się rozgrzewają, umożliwiają bardzo dokładne ustawienie temperatury, a przy zastosowaniu sterowników centralnych można nimi zarządzać z jednego miejsca w mieszkaniu. Charakteryzują się kompaktowymi wymiarami. Trochę droższym rozwiązaniem będzie ogrzewanie podłogowe zapewniające jednak najwyższy komfort - uzyskany dzięki niskiej temperaturze powierzchni grzejnej. Ogrzewanie to jest szczególnie polecane osobom cierpiącym na alergię. Nie powoduje bowiem unoszenia kurzu dzięki ograniczonej do minimum konwekcji. Wilgotne, niewysuszone ogrzewaniem powietrze, nie powoduje elektryzowania się cząsteczek kurzu, które polatując, mogłyby doprowadzać do swobodnego wnikania alergenów do naszych organizmów.

Stosując piece akumulacyjne, zapewniamy sobie znaczne ograniczenie kosztów eksploatacyjnych. Jest to, niestety, okupione wyż-

18

szymi cenami zakupu urządzeń oraz sporymi gabarytami ogrzewaczy. Ostatnimi czasy producenci zaczęli również oferować urządzenia kompaktowe o bardzo dobrych gabarytach.

Można oczywiście, dzięki jednorodnemu zasilaniu wszystkich urządzeń elektrycznych, stosować systemy kombinowane, to znaczy konwekcyjno-podłogowe czy też konwekcyjno-akumulacyjne.

Kolejnym zagadnieniem jest ilość miejsca dedykowanego instalowanym urządzeniom grzewczym. I znów konwektory zajmą najmniej miejsca, podłogówka będzie całkowicie niewidoczna. Jednak należy w tym wypadku zastosować się do kilku wytycznych projektowych dotyczących ogrzewania podłogowego pomieszczeń: ● ogrzewania tego nie należy stosować w miejscach utrudniających oddawanie ciepła z podłogi. Chodzi tu o stałą zabudowę mebli (chyba że zastosujemy meble na min.

5 cm nóżkach), również w łazienkach powinno się unikać umieszczania ogrzewania pod wannami i brodzikami oraz innymi przeszkodami terenowymi, które mogłyby zakłócić swobodny strumień ciepła z podłogi. ● Nie powinno się przechodzić przewodami i matami przez szczeliny dylatacyjne. Jeżeli mamy np. łazienkę, to nie powinno się z niej układać jeszcze części przewodów lub maty na korytarzu.

Najwięcej miejsca powinniśmy przewidzieć dla urządzeń akumulacyjnych. Pomocne może tu być wykorzystanie wnęk pod kaloryfery - przy modernizacji systemu ogrzewania w gotowych pomieszczeniach lub zaprojektowanie takich miejsc w nowo powstających obiektach.

www.instalator.pl

nr 12017

www.instalator.pl

przez osobę nie posiadającą przeszkolenia w zakresie montażu. Uzyskanie 10 lat gwarancji jest tu jednak usankcjonowane wymogiem, aby matę do prądu podłączał elektryk, który dokona niezbędnych pomiarów (np.: wartości rezystancji izolacji) i podbije kartę gwarancyjną. Jeśli inwestor zdecyduje się na piece akumulacyjne i ogrzewanie podłogowe realizowane za pomocą przewodów grzejnych, musi pamiętać, że montaż urządzeń należy zlecić uprawnionym instalatorom, którzy mają uprawnienia elektryczne i przeszli niezbędne szkolenia producentów danych oraz posiadają ważne certyfikaty autoryzacyjne.

Jeśli inwestor buduje dom, powinien również wziąć pod uwagę możliwość montażu systemów zabezpieczających budynek przed zimową aurą. W tym konkretnym wypadku możemy uchronić się przed śniegiem i lodem zalegającym na dachu i w rynnach. Biały puch może doprowadzić do oberwania rynien i spowodować straty materialne czy osobowe. Przewody grzejne umieszczone w rynnach i rurach spustowych zneutralizują to niebezpieczeństwo. Również ciągi komunikacyjne i schody możemy uchronić od śniegi i lodu. Pomocne będą tu przewody i maty grzejne.

Odpowiednio zaprojektowany i dobrany system ogrzewania elektrycznego będzie bezawaryjnie służył przez długie lata. Warto jednak sprawdzić, jak długą gwarancję oferują na poszczególne urządzenia ich producenci. W wypadku ogrzewania podłogowego najczęściej stosowanym zapisem jest 10-letnia gwarancja. Grzejniki konwekcyjne posiadają od roku do 5 lat gwarancji. Piece akumulacyjne mają do 3 lat gwarancji. Dzisiejsze produkty są wysokiej jakości, a ich okres eksploatacyjny określa się w zależności od typu urządzenia nawet do 60 lat.

Arkadiusz Kaliszczuk

19

ABC ogrzewania

Bardzo ważnym tematem jest ilość mocy potrzebnej do ogrzania naszego mieszkania bądź budynku. Najlepiej w tym celu skontaktować się z firmą oferującą dany system, gdzie fachowcy obliczą zapotrzebowanie na ciepło oraz ilość potrzebnej energii.

Przy wykorzystaniu ogrzewania podłogowego i grzejników konwekcyjnych nasze zapotrzebowanie na moc będzie niższe niż dla analogicznych pomieszczeń, ale ogrzewanych piecami akumulacyjnymi.

Różnica ta wynika z faktu, że ogrzewanie podłogowe i konwektory całą dobę mają dostęp do energii, a ogrzewacze akumulacyjne działają tylko wtedy, kiedy załączona jest tańsza taryfa nocna, czyli w godzinach 22:00-06:00 oraz 13:00-15:00 po południu.

W tym krótszym o połowę czasie muszą zmagazynować 100% ciepła, więc zainstalowana moc musi tu być 2 razy większa niż przy ogrzewaniu konwencjonalnym (podłogowym i konwekcyjnym). Ustalając zapotrzebowanie na moc, należy uwzględnić również potrzeby związane z oświetleniem i ciepłą wodą użytkową. Potem wystarczy już zwrócić się o przydział mocy do właściwego Zakładu Energetycznego i podpisać umowę na odpowiednią taryfę.

Instalacja ogrzewania elektrycznego powinna również zostać rozpatrzona przed wyborem docelowego systemu ogrzewania.

W większości przypadków nowoczesne urządzenia korzystają z jednofazowej instalacji elektrycznej. Wyjątek stanowią tu piece akumulacyjne, które wymagają instalacji trójfazowej. Niektóre mogą działać również na standardowym napięciu 230 V. Pewne produkty inwestor może samodzielnie zamontować w swoim mieszkaniu.

Należą do nich: grzejniki konwekcyjne, które po zawieszeniu na ścianie podłącza się do właściwego kontaktu, maty grzejne - producenci tego systemu dopuszczają ewentualność ułożenia maty w podłodze

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC instalacji rurowych

Stal do wymiany W 50-letnim okresie „życia” budynku koszt remontów to tylko 4,5% całości nakładów inwestycyjnych i eksploatacyjnych (zawierających oczywiście także koszt budowy), natomiast koszt eksploatacji to 85%, w tym aż 75% to nakłady na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody! Warto więc modernizować nasze instalacje.

Doświadczeni instalatorzy wiedzą, że wymiana instalacji wewnętrznych jest najczęściej operacją bardziej skomplikowaną niż montaż w nowym budynku. Z reguły trudniejszy jest dostęp do tras rur (a to wiąże się z uciążliwymi pracami budowlanymi), dochodzi też konieczność szybkiego, etapowego i terminowego wykonywania prac oraz zachowania bezpieczeństwa pożarowego. Osobna sprawa to specyficzne wymagania, jakie stawia się materiałom stosowanym w remontach instalacji. W przypadku wymian instalacji grzewczych warunki te mogą spełnić, obecne od pewnego czasu na polskim rynku instalacyjnym, systemy stalowych rur zaprasowywanych, łączących walory tradycyjnych rozwiązań z nowoczesnym sposobem montażu.

Zaprasowywane systemy ze stali „czarnej” i stopowej są w Europie znane i stosowane już od wielu lat. Do instalacji grzewczych stosuje się nowoczesne, precyzyjne rury oraz złączki wytwarzane z wysokiej jakości stali węglowej, pokrytej na zewnątrz antykorozyjną warstwą cynku. Zakres średnic wynosi najczęściej od 15 do 108 mm. Montaż instalacji oparty jest na szybkiej i prostej technice „press”, czyli zaprasowywania złączek na rurze. Maksymalne parametry ciągłej pracy robią wrażenie: 135°C i aż 16 barów. Oznacza to, że instalacja może pracować przy tak wysokich parametrach bez

20

ograniczeń czasowych, co jest nieosiągalne w przypadku instalacji tworzywowych. Trwałość rur i złączek przewyższa trwałość grzejników płytowych szacowaną na kilkadziesiąt lat.

Każda wymiana instalacji grzewczej składa się, niezależnie od przyjętej technologii, z kilku etapów, które, w przypadku zastosowania rur i kształtek zaprasowywanych, można znacznie skrócić, a także zoptymalizować kosztowo.

Demontaż starej instalacji to „najbrudniejsza” część całej operacji remontu. Jeśli zapadła decyzja o pozostawieniu starych grzejników żeliwnych (wiele administracji decyduje się jeszcze na taki krok), należy je dokładnie przepłukać. Po zamocowaniu grzejniki należy uzbroić w nowe zawory termostatyczne i powrotne. Na tym etapie kończy się najbardziej uciążliwa część prac dla użytkowników lokali.

Między innymi dlatego, że stalowe rury zaprasowywane, w porównaniu z instalacjami spawanymi i zgrzewanymi, mają przy identycznym przepływie najmniejsze średnice zewnętrzne. Oznacza to, że podczas wymiany instalacji na nowe rury wykorzystuje się dotychczasowe przejścia przez ściany i stropy, bez konieczności uciążliwego ich rozkuwania (należy tylko pamiętać o zamontowaniu tulei ochronnych). Sam montaż instalacji nie wymaga skomplikowanych, brudzących narzędzi, a dodatkowo czas montażu jest najkrótszy spośród wszystkich technik instalacyjnych stosowanych w wymianach. Z punktu widzenia administracji budynków wielorodzinnych lub biurowych skrócenie czasu przebywania ekip remontowych w lokalach ma niebagatelne znaczenie. Mniejsza jest uciążliwość dla użytkowników remontowanych pomieszczeń, niższe są też koszty robocizny.

www.instalator.pl

nr 12017

www.instalator.pl

W budynkach z lat 60-70. mikroskopijne często łazienki zamiast w grzejniki żeliwne wyposażone były w tzw. piony świecowe.

Przy wymianie, dzięki estetycznemu wyglądowi oraz łatwości montażu, rury tego typu idealnie nadają się do wykonania pionów grzejnych w tych pomieszczeniach (nie jest to możliwe w przypadku zastosowania rur tworzywowych).

Gałązki grzejnikowe to najbardziej widoczne w pomieszczeniu elementy rurowych instalacji grzewczych. Dzięki możliwości gięcia rur (promień gięcia R = 3,5 D) podejścia pod grzejniki (gałązki) można formować w dowolny sposób, gwarantujący funkcjonalność i estetykę.

Na wygląd instalacji ma też wpływ minimalna ilość niezbyt przecież estetycznych (z punktu widzenia użytkownika lokalu) uchwytów rur, gładka i estetyczna, srebrzysta powłoka powierzchni rur oraz kształtek, a także „dyskretny” wygląd i niewielkie gabaryty kształtek (w porównaniu ze złączkami PP).

Istotny jest też brak odkształceń rurociągów pod wpływem temperatury.

W trakcie prac montażowych, szczególnie w ciasnych pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych, obudowanych szafami, boazeriami, ekranami, ważne jest zachowanie bezpieczeństwa pożarowego. Jest to jeden z najczęściej stawianych warunków przystąpienia do remontu.

Podczas montażu rur zaprasowywanych wyeliminowane jest spawanie czy lutowanie, nie ma więc możliwości zaprószenia ognia.

Próbę ciśnieniową można rozpocząć natychmiast po wykonaniu ostatniego połączenia badanego fragmentu instalacji.

Uszczelki o-ringowe złączek posiadają najczęściej ciekawą funkcję sygnalizacji niezaciśniętych połączeń, dzięki której każde przypadkowo niezaciśnięte połączenie jest natychmiast sygnalizowane, nawet podczas bezciśnieniowego napełnienia instalacji.

Piotr Bertram

21

ABC instalacji rurowych

Dla monterów istotną cechą systemów zaprasowywanych jest niewielka waga rur (w porównaniu z rurami spawanymi), która, co ciekawe, przy większych średnicach zbliżona jest do wagi rur z tworzyw, np. rur polipropylenowych zespolonych.

Dzięki dużej sztywności i małemu współczynnikowi wydłużalności cieplnej rur α = 0,012 mm/(m * K)] nakłady na mocowanie i kompensowanie wydłużeń rurociągów są znacznie mniejsze niż w przypadku przewodów tworzywowych. W porównaniu z rurami tworzywowymi stalowe rurociągi mocowane są, niezależnie od temperatury medium, znacznie rzadziej (np. 3 m dla średnicy 42 mm, 5 m dla średnicy 108 mm). Technika łączenia rur (zaprasowywanie) umożliwia szybki i pewny montaż rurociągów o dużych średnicach, podwieszonych najczęściej pod stropami piwnic.

Właśnie w takich miejscach (klatki schodowe, piwnice) korzystną cechą jest odporność instalacji na wandalizm. Rury, ze względu na dużą wytrzymałość mechaniczną, doskonale sprawdzają się w pomieszczeniach ogólnodostępnych. W takich też miejscach zaletą rur jest ich niepalność (odporność ogniowa A1).

System oferuje również ciekawą możliwość (niedostępną w innych technikach instalacyjnych) montażu fragmentu instalacji „na próbę”, bez zaprasowywania. Jest to przydatne szczególnie przy skomplikowanych instalacjach, np. w węzłach cieplnych czy kotłowniach.

Nowe podejścia można poprowadzić „po śladzie” starych instalacji lub dokonać korekty tras np. w celu wyprowadzenia z piwnic lokatorskich zaworów podpionowych. Przy montażu podejść pod piony przydatna będzie giętarka do rur. Rurociągi pionów zasilających i powrotnych wymagają minimalnej ilości uchwytów, a ze względu na właściwości materiału praktycznie nie odkształcają się one podczas eksploatacji (trzeba pamiętać, że większość pionów w starym budownictwie prowadzona jest po wierzchu ścian).

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

Walka z kamieniem

ABC ochrony instalacji

Sławomir Biłozor ● Jak

określić stabilność chemiczną wody? ● Co to jest program korekty chemicznej składu wody? ● Jakie są metody ochrony chemicznej rurociągów?

Instalacje wodociągowe pozostające w kontakcie z transportowanym medium, jakim jest z wodą, narażone są na niekorzystne zmiany, które mogą polegać albo na odkładaniu się osadów (np. węglanu wapnia - CaCO3) na ściankach przewodów, albo na korozji materiałów, z jakich są sporządzone. W pierwszym przypadku może to prowadzić do zwiększenia chropowatości ścianek przewodów, powodując wzrost oporów przepływu, a nawet do znaczącego zmniejszenia ich światła. W drugim przypadku mamy do czynienia ze zmniejszeniem grubości ścianek przewodów z jednoczesnym pogorszeniem cech organoleptycznych transportowanej wody - najczęściej podwyższeniem barwy lub mętności. Dodatkowym czynnikiem

22

niekorzystnie wpływającym na jakość wody dostarczanej do odbiorców jest czas retencji w sieci, niekiedy znacznie przedłużony z uwagi na przewymiarowanie rurociągów, które wynika z obserwowanego w ostatnich latach spadku zużycia wody.

Sprzyja to odkładaniu się złogów osadów, a także wtórnemu zanieczyszczeniu mikrobiologicznemu wody.

Niezależnie od materiałów, z których wykonane są instalacje wodociągowe, rodzaj niekorzystnych zmian, jakie może powodować transportowana woda, zależy głównie od jej własności fizyczno-chemicznych. Dlatego najskuteczniejszym sposobem ich ochrony jest kontrolowanie określonych cech wody pozostającej w kontakcie z materiałem, z którego sporządzone są te instalacje. Do takich cech zalicza się stabilność chemiczną wody ocenianą m.in. przy pomocy tzw. indeksów nasycenia (JL- indeks Langeliera lub JR - indeks Ryznera). W wodzie stabilnej chemicznie zachowana jest równowaga węglanowo-wapniowa, co oznacza, że nie ma ona tendencji ani do rozpuszczania, ani do wytrącania CaCO3. Woda posiadająca skłonność do wytrącania nieznacznych ilości CaCO3 ma tendencję do tworzenia cienkiej warstwy antykorozyjnej na ściankach rurociągu i oceniana jest jako nieagresywna, natomiast indeksy nasycenia, wskazujące na skłonność do wytrącania dużych ilości CaCO3, informują o skłonności do odkładania się złogów znacznych ilości osadów na ścianach rurociągów. Z kolei woda posiadająca skłonność do rozpuszczania CaCO3 okre-

www.instalator.pl

nr 12017

www.instalator.pl

fizyczno-chemicznego wody może być zabiegiem skomplikowanym w realizacji, a efektywność tych działań nie zawsze jest wyraźna. Z tego względu obserwuje się coraz powszechniejsze stosowanie dawkowania fosforanowych inhibitorów korozji. Zastosowanie znalazły głównie ortofosforany, polifosforany oraz ich mieszanki. Zaletą stosowania preparatów fosforanowych jest ich wielokierunkowe działanie, a mianowicie: ● wytwarzają na ściankach przewodów wodociągowych antykorozyjną warstwę ochronną, trwalszą niż ochronna warstewka CaCO3, zapobiegając procesom korozji i zabarwianiu wody związkami żelaza i manganu Fe i Mn, ● stabilizują twardość wody, wiążąc jony wapnia i magnezu oraz pozbawiając je w ten sposób możliwości tworzenia osadów wewnątrz sieci, ● usuwają już nagromadzone na ściankach przewodów złogi korozyjne i osady drogą powolnego wymywania, z jednoczesnym tworzeniem warstewki ochronnej.

Preparaty fosforanowe wpływają ponadto pośrednio na poprawę stanu mikrobiologicznego transportowanej wody drogą usuwania siedlisk bakterii usytuowanych w osadach oraz z tego samego powodu mogą poprawiać smak i zapach wody.

Chemiczna ochrona przewodów wodociągowych może być więc realizowana z zastosowaniem różnorodnych metod.

We wszystkich przypadkach wymaga ona starannego przygotowania programu działań obejmującego czynności zapobiegawcze oraz walkę z już istniejącym wtórnym zanieczyszczeniem sieci, wyboru reagenta/ów i miejsca jego dawkowania, a także działań w warunkach normalnej eksploatacji sieci wodociągowej. dr Sławomir Biłozor

23

ABC ochrony instalacji

ślana jest jako agresywna. Taka ocena zawsze świadczy o korozyjnych własnościach wody. Jednak woda oceniona jako nieagresywna nie zawsze nie jest korozyjna, gdyż wytrącająca się warstewka CaCO3 w razie obecności znacznej ilości jonów chlorkowych i siarczanowych nie działa ochronnie. Dlatego do oceny korozyjności wody bardziej miarodajny jest indeks Larsona (IL), uwzględniający wpływ zawartości chlorków i siarczanów oraz zasadowości wody.

W oparciu o indeksy nasycenia oraz indeks Larsona można opracować program chemicznej korekty składu wody. W przypadku wód agresywnych korekta będzie miała na celu podwyższenie twardości węglanowej i zawartości jonów wapnia.

Jeśli woda ma wyraźną tendencję do wytrącania CaCO3, korekta polega na szczepieniu kwasem w celu zmiany twardości węglanowej na niewęglanową, przy czym dawki ustala się w ten sposób, aby woda po szczepieniu kwasami charakteryzowała się równowagą węglanowo-wapniową. Korekty składu wody opracowane w oparciu o indeks Larsona polegają głównie na podwyższeniu zasadowości wody do poziomu pozwalającego na zrekompensowanie niekorzystnego wpływu chlorków i siarczanów. Korekty takie nie uwzględniają jednak innych czynników wpływających na korozyjne działanie wody, a mianowicie: temperatury oraz czasu retencji wody w sieci. Jeśli wodociąg zasilany jest z ujęcia wód powierzchniowych, temperatura wody ulega znacznym wahaniom w ciągu roku, a co za tym idzie zmienia się (korozyjność rośnie z temperaturą wody; długie czasy retencji wyraźnie zwiększają korozję).

Jak z powyższego wynika, zapobieganie procesom korozji lub zarastania przewodów wodociągowych drogą korekty składu

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

Komfort w biurze

Sławomir Mencel

ABC wentylacji

●W

jaki sposób dobrać wydajność wentylacji w biurze? ● Na co zwrócić uwagę obliczając zapotrzebowanie na chłód? ● Jakie są rodzaje klimatyzacji do biur?

Głównym kryterium doboru wydajności wentylacji w obiektach biurowych jest ilość osób. Indywidualnie należy podjeść jedynie do pomieszczenia serwerowni (regulacja temperatury z uwzględnieniem zysków ciepła) oraz palarni.

Przepisy określają minimum higieniczne 36 m3/h, przy czym należy zastosować dla sprawdzenia kryterium krotności wymian, które w obiektach biurowych przyjmuje się na poziomie od 1 do 3-4 wymian na godzinę.

Podany sposób określania wydatku powietrza nie uwzględnia usuwania zysków ciepła i utrzymania wymaganej temperatury komfortu. W tym przypadku niezbędne jest wykonanie instalacji klimatyzacji. Ze względów ekonomicznych oraz gabarytów instalacji

24

częściej stosuje się układy rozdzielone, gdyż chłodzenie powietrzem wymaga znacznego przewymiarowania instalacji wentylacji.

Rozdział układów chłodzenia i wentylacji ma plusy oraz minusy. Podstawowym plusem takiego rozwiązania jest fakt, że w sytuacji awaryjnej, w przypadku uszkodzenia jednej z instalacji pracuje druga. Z tego samego powodu, w przypadku stosowania klimatyzacji, zalecane jest zastosowanie kilku układów, tak by w przypadku awarii obiekt nie był pozbawiony zupełnie chłodu.

Minusem są większe koszty materiałów instalacyjnych, montażowe oraz estetyka i miejsce, które w takiej sytuacji zabierają agregaty zewnętrzne.

Podczas obliczania zapotrzebowania na chłód należy uwzględniać [1]: ● zyski ciepła pochodzące od promieniowania słonecznego, ● zyski ciepła od oświetlenia elektrycznego, ● zyski ciepła przez przegrody budowlane, ● zyski ciepła od ludzi, ● zyski ciepła od urządzeń biurowych, ● zyski ciepła spowodowane infiltracją powietrza zewnętrznego (nieszczelności budynku, otwieranie okien i drzwi).

W obiektach biurowych można wyróżnić dwa zasadnicze układy klimatyzacji: ● I rozwiązanie Zastosowanie instalacji freonowej, która jest energochłonna, ale za to daje większe możliwości strefowania i regulacji temperatury w pomieszczeniu. ● II rozwiązanie Zastosowanie instalacji wody lodowej, która ogranicza możliwości indywidualnej regulacji temperatury i strefowanie, jest

www.instalator.pl

nr 12017

W przypadku dużych powierzchni rozwiązaniem problemów jest system VAV. Systemy ze zmiennym przepływem powietrza, tzw. VAV, działają w oparciu o regulację ilościową. Zmiany obciążenia w budynku są regulowane poprzez zmianę wydajności strumienia powietrza dostarczanego i usuwanego z pomieszczeń, przy czym parametry powietrza przygotowane są w centrali i są stałe. System VAV reaguje na zmiany obciążenia cieplnego w poszczególnych strefach budynku poprzez system automatyki i czujników, dzięki czemu może pracować z mniejszą nominalną wydajnością aniżeli system pracujący ze stałą wydajnością. Regulacja następuje poprzez regulatory przepływu zwane regulatorami VAV. Główną zaletą systemu VAV, w stosunku do układów ze stałą wydajnością (CAV), jest możliwość zmniejszenia ilości wydajności powietrznej. Szacowany współczynnik jednoczesności dla standardowego budynku wynosi 0,7-0,8. Oznacza to, że w praktyce nie wystąpi jednoczesne zapotrzebowanie na maksymalne ilości powietrza we wszystkich strefach budynku. W efekcie w danej chwili główny strumień powietrza płynący w instalacji kierowany jest do stref o największym zapotrzebowaniu. Dzięki temu układ może być projektowany na mniejsze przepływy, co prowadzi do zmniejszenia wielkości przewodów i urządzeń oraz oszczędności energii, które wynoszą w tym przypadku ok. 25-30%.

Istotą prawidłowego działania systemów ze zmiennym przepływem jest odpowiedni dobór układów automatyki sterującej, która powinna być projektowana z uwzględnieniem aspektów użytkowych, indywidualnie dla każdego obiektu.

Sławomir Mencel Literatura: 1. W. Sudoł, J. Hendiger, „Systemy VAV. Poradnik”, Wyd. Smay sp. z o.o. Kraków 2009.

www.instalator.pl

25

ABC wentylacji

jednak bardziej energooszczędna, zwłaszcza w układach o dużych wydatkach, dlatego w takich przypadkach coraz częściej dla potrzeb strefowania stosuje się systemy typu VAV. Ze względu na specyfikę pracy biurowej podczas projektowania układu wentylacji należy zwrócić uwagę na hałas. W pierwszej kolejności należy zachować odpowiednią prędkość powietrza przepływu, zwłaszcza w strefie pracy, dlatego zaleca się, aby nawiew był oddalony od miejsc siedzących, biurek itp.

Zmienność obciążeń, dotyczy zwłaszcza dużych obiektów, gdzie praca jest realizowana zmianowo oraz w których pojawiają się dodatkowe osoby trakcie pracy (np. w biurach obsługi klienta). System wentylacji powinien reagować na zmiany, tak by utrzymać wymagany komfort i zapewniać odpowiednią ze względów higienicznych ilość powietrza. Ponadto w przypadku utrzymania temperatury komfortu za pomocą układu wentylacji system powinien uwzględnić odpowiednio zyski ciepła.

Rozwiązanie należy dobierać indywidualnie - w przypadku małych biur o stałym obciążeniu jedyny problem stanowią pomieszczenia użytkowane okresowo, np. sale konferencyjne, spotkań. W tego typu sytuacjach można zastosować przepustnicę on/off załączaną indywidualnie podczas użytkowania pomieszczenia.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

Diagnoza w sieci (1)

ABC sieci wodociągowych

Florian Piechurski ● Jakie

metody wykorzystuje się do diagnozy sieci wodociągowej?

Głównym celem diagnostyki sieci wodociągowej jest podejmowanie systematycznych przeglądów, które zminimalizują prawdopodobieństwo występowania przecieków przez zakładany okres czasu.

Diagnostyka sieci wodociągowej opiera się głównie na metodzie akustycznej, wykorzystując zjawisko generowania szumów o określonej częstotliwości przez medium wypływające z nieszczelnego przewodu. W ramach diagnostyki wykonuje się systematyczne przeglądy tras przebiegu sieci wodociągowych wraz z uzbrojeniem, analizuje się dane otrzymywane z monitoringu sieci, które dotyczą spadku ciśnienia dyspozycyjnego czy nadmiernej wydajności pomp itp. Działania zmierzające do zmniejszania strat na sieci wodociągowej należy ująć w ramy procesu, który zależny jest od ekonomicznego poziomu wycieków [1], [2]. W zależności od pierwotnej wielkości wycieków i możliwości zaoszczędzenia konkretnej kwoty należy wprowadzić

26

do procesu narzędzia walki z wyciekami przy zaangażowaniu odpowiednich środków finansowych. Wskutek powyższego kontrola szczelności sieci wodociągowej powinna być oparta na realizacji procesu zwanego aktywną kontrolą wycieków. W celu wykrycia nieszczelności dokonywane są przeglądy sieci wodociągowej na wybranych obszarach z określoną ekonomiczną częstotliwością. Zakres sieci wodociągowej, podlegający wnikliwej diagnostyce, typowany jest do przeglądu, między innymi na podstawie danych archiwalnych o awaryjności przewodów.

Rozwój diagnostyki sieci wodociągowej w wielu krajowych przedsiębiorstwach wodociągowych stoi w zgodzie ze standardami światowymi, oparty jest na rozszerzaniu na coraz większe obszary monitoringu parametrów przepływu wody w przewodach oraz wyznaczeniu ekonomicznego poziomu wycieków, po osiągnięciu którego nie wprowadza się innych procesów, ponieważ nie ma to finansowego uzasadnienia.

W strefach, w których istnieje już techniczna możliwość wykorzystania informacji o przepływach, wykonywane jest testowanie stopniowe sieci w celu wyznaczenia prawidłowej pracy badanego obszaru sieci wodociągowej. Praca taka polega na selektywnym odłączaniu podobszarów danej strefy przy jednoczesnej obserwacji wskazań urządzeń pomiarowych określających bilans przepływu w danej chwili na badanym odcinku sieci wodociągowej. Dla spełnienia wymagań dokładności pomiarów należy przed przystąpieniem do testowania stopniowego wyznaczyć zasuwy sieciowe odcinające dane obszary oraz wykonać dla nich test ciśnienia

www.instalator.pl

nr 12017

www.instalator.pl

Monitoring sieci wodociągowej jest podstawowym narzędziem pracy diagnostycznej.

Głównym zadaniem, jakie ma spełniać system monitoringu, jest usprawnienie pracy sieci wodociągowej. Urządzenia pomiarowe i sterujące wspomagają proces nadzoru nad siecią, dając rzeczywisty lub stale aktualizowany obraz stanu poszczególnych jej elementów.

Pozwalają w sposób ciągły na obserwację i analizę strat wody w badanym obszarze oraz na kontrolowanie optymalnego ciśnienia w sieci. Poprzez monitoring otrzymujemy informacje o stanie technicznym i o podstawowych parametrach pracy sieci wodociągowej oraz przyłączy wodociągowych. Zgodnie z opinią COBRTI Instal podstawą do doboru wodomierza głównego powinno być sprawdzenie strumienia objętości, najkorzystniej określane drogą monitorowania. Współczesny monitoring pozwala na nadzorowanie parametrów sieci wodociągowej i przyłączy wody w celu podejmowania optymalnych decyzji w zakresie zapewnienia stałej dystrybucji wody. Monitoring wykorzystywany jest do wyznaczania częstotliwości wykonywania procesu Aktywnej Kontroli Przecieków, wydajności źródeł zasilania, określenia natężenia przepływu wody, wielkości jej zużycia, strat wody w sieci, miejsca awarii, a także do określenia niezawodności eksploatowanej sieci wodociągowej. Otrzymywane dane są gromadzone, analizowane i przetwarzane, zwykle wizualizowane na monitorze LCD, z którego otrzymujemy informacje o stanie pracy urządzeń i ewentualnie o jego sprawności i uszkodzeniu. dr inż. Florian G. Piechurski Literatura: 1. S. Denczew, A. Królikowski, „Podstawy nowoczesnej eksploatacji układów wodociągowych i kanalizacyjnych”, Arkady, Warszawa 2002.

2. „Bezpieczeństwo, niezawodność, diagnostyka urządzeń i systemów gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych, grzewczych”, materiały II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowo-Technicznej, Zakopane 2001.

27

ABC sieci wodociągowych

zerowego – określający szczelność powyższej armatury. Wspomniane czynności prowadzone są w godzinach nocnych, przy minimalnych poborach wody przez odbiorców.

Uzyskuje się wówczas najbardziej miarodajne informacje na temat rzeczywistych nieszczelności istniejących na sieci wodociągowej oraz minimalizuje uciążliwości dla mieszkańców. Stopniowe rozszerzanie liczby monitorowanych stref pozwoli na ewolucję funkcjonującego procesu aktywnej kontroli wycieków, zmieniając go w szybkość napraw.

Wyżej wymieniony proces pozwala na rozpoczęcie usuwania nieszczelności na sieci wodociągowej z chwilą uzyskania z punktów pomiarowych sygnału o gwałtownym zwiększeniu przepływów nocnych. Słuszność proponowanego kierunku rozwoju potwierdza fakt, że średni czas trwania wycieku przed jego samoistnym ujawnieniem na powierzchni gruntu wynosi około 100 dni. Wykorzystując przytoczone narzędzia, możemy sukcesywnie skracać wskazany okres, zmniejszając poziom strat, dążąc do uzyskania ekonomicznego poziomu wycieków w poszczególnych strefach sieci wodociągowej.

W przedmiotowym podejściu do redukcji strat na sieci wodociągowej nie można pominąć zarządzania ciśnieniem jako procesu bezpośrednio rzutującego na ograniczenie wycieków.

Ciśnienie nie tylko wpływa na wydatek traconej wody z istniejących nieszczelności, ale ma bezpośrednie przełożenie na pojawianie się w sieci nowych przecieków. Dobrą praktyką jest zatem ograniczenie ciśnienia w wydzielonych strefach do niezbędnego minimum.

Ponadto, mając na uwadze nierównomierność rozbiorów wody w ciągu doby, a co za tym idzie - zmienność ciśnienia operacyjnego, należy dążyć do redukcji wysokości ciśnienia w sieci w godzinach nocnych. W celu prawidłowej eksploatacji sieci wodociągowej należy prowadzić liczne działania, których podstawowe założenia opisano w dalszej części.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC oczyszczania ścieków

Złoża tarczowe Ścieki powstające w wyniku działalności bytowej i produkcyjnej człowieka odprowadzane są coraz częściej do oczyszczalni przydomowych zwanych też indywidualnymi systemami oczyszczania ścieków. Technologia wykorzystywana do oczyszczania ścieków ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia środowiska, gdyż wody oczyszczone z oczyszczalni odprowadzane są następnie do odbiornika, jakim jest gleba, ewentualnie wody płynące i stojące.

Metoda zanurzanych złóż tarczowych łączy w sobie zalety złóż zraszanych i urządzeń osadu czynnego. Metoda ta to proces biologiczny ze zdolnością samoregulacji. Wzrost biomasy dopasowuje się odpowiednio do różnego typu zanieczyszczeń i do różnego obciążenia ściekami. Wahające się obciążenia hydrauliczne i organiczne są zdecydowanie lepiej tolerowane przez urządzenie, między innymi ze względu na mocno przytwierdzoną do tarcz biomasę. Ruch obrotowy powoduje dobrą homogenizację mieszanki ścieków, przez co wszystkie mikroorganizmy dysponują tymi samymi substancjami wejściowymi. System ma możliwość ciągłej degradacji wprowadzanych do urządzenia substancji. Dzięki wielostopniowemu układowi zanurzanych złóż tarczowych, szczególnie w tylnym obszarze tarczowym urządzenia, odbywa się nitryfikacja zależna od stopnia obciążenia ściekami.

Oczyszczalnia składa się z jednego zbiornika podzielonego wewnętrznymi przegrodami na osadnik wstępny, dwustopniowe złoże biologiczne oraz osadnik wtórny.

Zbiornik oczyszczalni wykonany jest z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym (GRP), co powoduje, iż zbiornik jest lekki, a zarazem wytrzymały i, co naj-

28

ważniejsze, szczelny. Elementy metalowe mające kontakt ze ściekami wykonane są ze stali nierdzewnej, a złoże biologiczne z tworzywa sztucznego. „Sercem” złoża biologicznego jest system specjalnie wyprofilowanych dysków tworzywowych (tarczowych złóż obrotowych), zamocowanych na wale i obracających się na skutek pracy silnika elektrycznego. Dyski mają powierzchnię na tyle dużą, iż bakterie dopływające do oczyszczalni wraz ze ściekami mogą się na nich osadzać, a następnie, rozwijając się, usuwać zanieczyszczenia organiczne ze ścieków.

Opatentowanym elementem oczyszczalni jest specjalny system czerpakowy, który umożliwia regularny (w odpowiednich stałych dawkach) przepływ ścieków przez urządzenie, dzięki czemu unika się gwałtownego ich dopływu do drugiej strefy biologicznej.

Poniżej kilka najważniejszych zalet urządzeń wykorzystujących tarczowe złoża obrotowe: ● lekka i wytrzymała konstrukcja zbiornika, ● możliwość montażu przy różnej głębokości rury dopływowej, ● dostarczony zbiornik jest gotowy do montażu (brak konieczności skomplikowanych prac ziemno- montażowych), ● brak skomplikowanych elementów w zbiorniku mogących powodować przerwy w pracy oczyszczalni, ● niewielkie, stałe zużycie energii elektrycznej, silnik pracujący 24 godziny na dobę, moc 50 W, przybliżony miesięczny koszt energii elektrycznej przy gospodarstwie do 6 osób to ok. 17 PLN miesięcznie, ● bardzo wysoka jakość oczyszczania ścieków > 96%,

www.instalator.pl

nr 12017 ●

www.instalator.pl

przyjmuje się, iż tabor asenizacyjny odbiera osad z oczyszczalni raz do roku. Oczywiście zależy to od rodzaju oczyszczalni oraz wielkości osadnika, a także od instrukcji usuwania osadu dostarczanej przez producenta. Koszt jednorazowego wywozu wynosi, w zależności od lokalizacji, od 80 do 120 PLN za wywóz.

I w przypadku wywozu osadu należy podkreślić, iż niezwykle ważnym czynnikiem przeglądu oczyszczalni przydomowej jest systematyczna kontrola ilości osadu w urządzeniu. W przypadku braku takowej, ilość osadu narasta, przez co pojemność osadnika systematycznie maleje, a w konsekwencji może dochodzić nawet do cofki w instalację kanalizacyjną. W niektórych technologiach przy zbyt wysokim poziomie osadu w osadniku może dochodzić do okresowych problemów z pompami mamutowymi, jeśli poziom osadu przekroczy punkt poboru i przetłaczania ścieków surowych do komory biologicznej.

Wybór odpowiedniej technologii oczyszczania ścieków, a co za tym idzie - konkretnego urządzenia - ma jednak swoje późniejsze wieloletnie konsekwencje w kosztach jego eksploatacji, a także w nakładach na przeglądy i serwis. Dlatego zawsze przy wyborze konkretnego urządzenia, oprócz samej technologii i parametrów oczyszczania, należy zapoznać się szczegółowo z żywotnością poszczególnych komponentów, opisem serwisowania, a także kosztami przeglądów i komponentów. Może się bowiem okazać, iż urządzenie z pozoru tańsze w zakupie i montażu, wielokrotnie przewyższy przewidywane koszty wieloletniej eksploatacji. Nie należy również zapominać o wynikających z pojemności osadnika i ilości stałych mieszkańców częstotliwości, a tym samym o kosztach wywozu osadu, które niestety rosną i należy się również spodziewać rosnących ograniczeń co do ich przyjmowania przez lokalne oczyszczalnie ścieków.

Mariusz Piasny

29

ABC oczyszczania ścieków

możliwość dystrybuowania oczyszczonych ścieków do zbiorników otwartych (rów, jezioro, rzeka), ● brak jakichkolwiek zapachów z oczyszczalni, ● niewielka ilość odkładającego się osadu, ● bardzo cicha praca, ● brak konieczności stosowania biopreparatów, ● wywóz osadu raz na 12 miesięcy; osadnik wstępny o pojemności 3 m3 (usuwanie części stałych, mineralnych niepodlegających rozkładowi), ● bardzo ograniczona obsługa serwisowa urządzenia, ● brak filtrów, które należy cyklicznie wymieniać, ● biomasa rozwija się w okresie 3-6 tygodni, w zależności od lokalnych warunków (pora roku, stężenie ścieku itp.).

W przypadku urządzenia z tarczowymi złożami biologicznymi dostęp do wszystkich elementów mechanicznych jest łatwy, gdyż wszelkie prace serwisowe wykonuje się z poziomu pokrywy. Pokrywa ma średnicę urządzenia i po otwarciu jej dzielonych elementów umożliwia dostęp do wnętrza urządzenia.

Elementy ulegające zużyciu to: ● silnik elektryczny (średnia żywotność ok. 10 lat), ● pasek napędowy (wolne obroty powodują jego dużą trwałość, średnia żywotność ok. 5-7 lat), ● łożyska ślizgowe (średnia żywotność ok. 7 lat).

Należy stwierdzić, iż wymiana elementów zamiennych trwa niezmiernie krótko, np. wymiana paska klinowego trwa ok. 5 minut, a wymiana silnika ok. 20 minut.

W każdej z przydomowych oczyszczalni ścieków w osadniku wstępnym tworzy się osad, który w zależności od wielkości osadnika oraz ilości dostarczanych ścieków należy okresowo z urządzenia usuwać. Zwyczajowo

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC c.w.u.

Zasobnik z solarem Do podgrzewania wody użytkowej przy pomocy instalacji solarnej wykorzystuje się najczęściej przeznaczone do tego celu zasobniki solarne z dwoma grzewczymi wężownicami spiralnymi, nazywane też zasobnikami biwalentnymi. Wężownica solarna (wymiennik ciepła) ulokowana jest w dolnej części i sięga zwykle do połowy zasobnika, druga wężownica, przeznaczona do podgrzewania wody użytkowej przez kocioł gazowy lub kocioł na inne paliwo, umieszczona jest w górnej części zasobnika i zajmuje około 1/3 jego wysokości. W konsekwencji tak ulokowanych wężownic grzewczych zyskuje się, przy ogrzewaniu wody instalacją solarną, podgrzanie wody w całej objętości zasobnika, natomiast przy ogrzewaniu kotłem podgrzewa się tylko górną objętość wody zawartą w obszarze górnej wężownicy. Zasobniki mają objętość od 300 do kilku tysięcy litrów.

Przy podgrzewaniu wody przez instalację solarną obowiązuje powszechnie słuszna zasada maks. wykorzystania energii słonecznej.

Podgrzewa się więc wodę do maks. temp., w zależności od dopuszczeń eksploatacyjnych zasobników, w zakresie temperatur 80-95ºC. I tutaj napotykamy na pierwszą niewygodę lub raczej na pierwsze niebezpieczeństwo.

Woda o tak wysokich temperaturach nie może być dopuszczona do punktów poboru, grozi poparzeniem. Nie rozwiązują tego problemu baterie termostatyczne oraz ręczne baterie mieszaczowe. Nie dają

30

one pełnej gwarancji wyeliminowania niebezpieczeństwa poparzenia.

Tę kwestię regulują przepisy zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. nr 75/2002, poz.

690). W §120 ust. 2 czytamy: „Instalacja ciepłej wody powinna zapewniać uzyskanie w punktach czerpalnych temperatury wody nie niższej niż 55°C i nie wyższej niż 60°C, przy czym instalacja ta powinna umożliwiać przeprowadzanie jej okresowej dezynfekcji termicznej przy temperaturze wody nie niższej niż 70°C.” Spełnienie pierwszego warunku prawnego wymaga zastosowania w instalacji ciepłej wody użytkowej urządzeń obniżających temperaturę wody przed punktami czerpalnymi. Realizuje się to technicznie poprzez podłączenie do przewodu ciepłej wody przewodu wody zimnej za pośrednictwem mieszającego zaworu termostatycznego. Zawór termostatyczny dozuje odpowiednią ilość zimnej wody w zależności od ustawienia i utrzymuje wybraną obniżoną temperaturę wody ciepłej płynącej do punktów poboru. Uproszczony schemat fragmentu instalacji pokazano na rysunku.

Dostępne na rynku termostatyczne zawory mieszające to najczęściej urządzenia trójdrogowe. Określoną temperaturę wody uzyskuje się poprzez ustawienie pokrętła.

Zakres regulacji mieści się najczęściej pomiędzy 35 a 65°C. Charakteryzują się one wysoką czułością na zmieniającą się tempe-

www.instalator.pl

nr 12017

www.instalator.pl

c.w.u. i spełnienie wyżej cytowanego przepisu z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury.

Występujące współcześnie na rynku urządzenia grzewcze i ich zintegrowane lub dodatkowe układy automatycznej regulacji są fabrycznie przystosowane do realizacji dezynfekcji termicznej. Użytkownik lub osoba odpowiedzialna za nadzór nad systemami grzewczymi c.w.u. mogą zaprogramować dezynfekcję termiczną w dowolnym dniu tygodnia i o dowolnej godzinie. Najczęściej odbywa się ona w godzinach nocnych poprzedzających dzień o największym poborze ciepłej wody. Dezynfekcja termiczna powinna być przeprowadzona obowiązkowo po przestojach grzania wody użytkowej. Taka opcja jest zwykle przewidziana fabrycznie w automatyce sterującej procesem podgrzewania wody użytkowej.

Instalacja c.w.u. po stronie zimnej wody może być wyposażona w naczynie przeponowe. Zaznaczono je na rysunku symbolem „PNP”. Naczynie przeponowe nie jest konieczne. W przypadku jego braku podczas podgrzewania wody w zasobniku będzie wyciekać woda z zaworu bezpieczeństwa „ZB”.

Przypadek ten wymaga skanalizowania wycieku. Takie rozwiązania preferują niektórzy producenci urządzeń grzewczych, uzasadniając je szkodliwym wpływem naczynia przeponowego na stan sanitarny c.w.u.

Szkodliwa obecność naczynia przeponowego polega na tworzeniu się w nim kolonii bakterii, również wyżej wspomnianych bakterii Legionella Pneumophil. Naczynia te stanowią źródło zakażenia wody w zasobniku. Taka sytuacja występuje w naczyniach przeponowych tzw. ślepych, w których woda nie ulega wymianie.

Na rynku występują naczynia przeponowe do wody użytkowej, przez które woda z wodociągu przepływa, zanim dotrze do zasobnika. Są więc one wypełnione cały czas świeżą wodą i nie stanowią „inkubatorów” szkodliwych bakterii. dr inż. Jan Siedlaczek

31

ABC c.w.u.

raturę wody dopływającej, również przy niewielkich przepływach. Zawory te są konstrukcyjnie zabezpieczone przed tzw. przegrzaniem. Gdy z jakiegoś powodu zostanie odcięty dopływ zimnej wody, automatycznie zablokowany jest przepływ wody gorącej.

Podgrzewanie wody w zasobniku solarnym za pomocą kotła nastręcza również pewnych niebezpieczeństw eksploatacyjnych, które w ostateczności mogą się okazać wręcz tragiczne.

Kotłem podgrzewa się wodę do niższych temperatur niż ma to miejsce przy instalacji solarnej. Zwykle jest to zakres temperatur 4560°C. Podgrzaniu poddawana jest tylko górna część wody w zasobniku. Pomiędzy warstwą wody podgrzanej i warstwą wody zimnej znajduje się warstwa przejściowa o temperaturze sprzyjającej rozwojowi mikroorganizmów.

Z tego powodu woda użytkowa narażona jest na skażenie biologiczne. Największe niebezpieczeństwo tworzą ciepłolubne bakterie typu Legionella, których jest ok. 30 rodzajów. Do najgroźniejszych należą bakterie Legionella Pneumophil. Ich najbardziej intensywne namnażanie występuje w zakresie temperatur od 35 do 45°C. Obrona przed legionellozą w warunkach domowych polega na zastosowaniu dezynfekcji termicznej całej wody w zasobniku wraz z instalacją ciepłej wody użytkowej i instalacją cyrkulacyjną. Woda w zasobniku powinna zostać podgrzana do temperatury 70ºC. Dezynfekcję termiczną należy przeprowadzać raz na tydzień. W czasie podgrzewania powinna być włączona pompa cyrkulacyjna, zaznaczona jako „Cyr” na schemacie (rys.).

W zasobniku solarnym, gdzie kotłem grzewczym podgrzewa się tylko część wody, konieczna jest dodatkowa instalacja cyrkulacyjna wody samego zasobnika, wyposażona we własną pompę cyrkulacyjną. Na schemacie hydraulicznym (rys.) zaznaczono tę instalację i jej pompę „Leg”. Takie rozwiązanie zapewnia prawidłową dezynfekcję termiczną

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

ABC systemów odprowadzania spalin

Pytania o komin Aby uniknąć niepotrzebnego stresu wynikającego z doboru i budowy komina, wszelkie wątpliwości powinny być weryfikowane jeszcze przed rozpoczęciem jego murowania, a najpóźniej w trakcie wykonywania prac.

Jednak to również jest tylko teoria, a praktyka robi swoje. Inspiracją do napisania poniższego artykułu były pytania ze strony wykonawców, inwestorów itd., z którymi najczęściej się stykamy w naszej pracy zawodowej. ● Pytanie: Zmieniam instalację ogrzewania, a stary piec węglowy zastąpię kotłem kondensacyjnym.

Czy komin ceglany nadaje się do odprowadzania spalin z takiego kotła? ● Odpowiedź: Tradycyjny komin wykonany z cegły nie spełni, niestety, właściwie swej funkcji. Odprowadzi co prawda produkty spalania, jednak kotły kondensacyjne charakteryzują się tym, że „produkowane” przez nie spaliny mają bardzo niską temperaturę, a efektem tego będzie wilgoć powstająca w kominie i to w dużych ilościach. Wilgoć zacznie przenikać przez cegłę i spoiny, a z biegiem czasu pojawi się w pomieszczeniach mieszkalnych. Delikatnie mówiąc, nie jest to sytuacja pożądana przez użytkownika. Na tym etapie pojawi się konieczność rozwiązania tego problemu. Lepiej o to zadbać już na etapie modernizacji, żeby potem uniknąć przykrych niespodzianek w postaci mokrych plam na ścianie i kosztów związanych z naprawą powstałych szkód.

Istnieją tak naprawdę dwa rozsądne wyjścia.

Pierwsze to umieszczenie w istniejącym ceglanym kominie stalowego wkładu kominowego, koniecznie odpornego na działanie kondensatu.

Zwracamy na to szczególną uwagę, gdyż będzie to miało decydujący wpływ na żywotność wkładu. Rozwiązanie to jest stosunkowo łatwe w

32

realizacji i nie generuje dużych kosztów. Drugie rozwiązanie, znacznie droższe i bardziej pracochłonne, to wymurowanie nowego ceramicznego komina systemowego. Nie jest to sytuacja częsta i zwykle ma miejsce, gdy sam komin murowany jest w bardzo słabym stanie technicznym, spoiny są silnie wykruszone i prowadzenie na nim jakichkolwiek prac może skutkować jego zniszczeniem. ● Pytanie: Na parterze mam kominek, a na piętrze tzw. kozę, używaną jedynie sporadycznie i z reguły wtedy, gdy kominek nie działa. Czy mogę oba te urządzenia podłączyć do jednego komina? ● Odpowiedź: Polskie przepisy zabraniają podłączania więcej niż jednego urządzenia grzewczego do komina (wyjątek stanowią wyłącznie systemy powietrzno-spalinowe) [1].

Można by rzec, że nie do końca logiczny wydaje się ten przepis w sytuacji, gdy oba urządzenia grzewcze nigdy nie będą działały równocześnie, a jest możliwość bezpiecznego zamknięcia przewodu łączącego nieużywane urządzenie z kominem. Jednak ustawodawca nie bierze pod uwagę takiej możliwości i jedynym rozwiązaniem prawidłowym, tzn. zgodnym z przepisami, będzie podłączenie tych urządzeń do indywidualnych przewodów kominowych. ● Pytanie: Czy konieczne jest izolowanie komina wybudowanego (dostawionego) na zewnątrz budynku? Czy komin można ocieplić styropianem? ● Odpowiedź: Zaleca się, aby komin wybudowany/dostawiony na zewnątrz budynku był zaizolowany. Zasada ta odnosi się również do tej części komina, która znajduje się ponad dachem, a nawet tej przebiegającej np. przez nieogrzewane poddasze. Izolacja jest w takich sytuacjach zalecana ze względu na zagrożenie zbyt silnego wychłodzenia spalin, szczególnie

www.instalator.pl

nr 12017

www.instalator.pl

● Pytanie: Jestem w trakcie budowy komina. Nie wiem, na jakiej wysokości usytuować trójnik na spaliny. ● Odpowiedź: Wysokość podłączenia produktów spalania do komina zależy od konstrukcji urządzenia grzewczego, najpewniej więc odpowiedź na takie pytanie można znaleźć w dokumentacji techniczno-ruchowej (DTR) kotła/kominka/pieca. Jeżeli nie mamy dostępu do tej dokumentacji lub nie zawiera ona bezpośredniego wskazania, to należy kierować się zdrowym rozsądkiem, opartym na dwóch założeniach: a) Lepiej mieć trójnik w kominie dużo wyżej niż spodziewana wartość minimalna w odniesieniu do naszego urządzenia grzewczego niż choć trochę za nisko. Wynika to z konieczności prowadzenia spalin od urządzenia grzewczego do komina z tendencją wznoszącą (zdecydowanie bez żadnego spadku w kierunku komina), b) Dla kominków wysokość zalecana to co najmniej 160 cm, a bezpiecznie: 180-200 cm nad posadzką; dla kotłów grzewczych stojących, gdy znamy w przybliżeniu wysokość kotła, bezpiecznie jest ustalić trójnik na poziomie nieco wyższym niż kocioł, który ma wylot poziomy (czopuch w ściance bocznej) lub przynajmniej 0,5 m powyżej góry kotła, jeśli czopuch znajduje się w pokrywie górnej (wylot spalin pionowy); dla kotłów wiszących trójnik powinien znaleźć się jak najwyżej (np. 20-30 cm poniżej stropu), szczególnie jeśli planujemy pod kotłem usytuować zasobnik wody. ● Pytanie: Pracownik hurtowni proponuje mi zakup komina z dodatkową wyczystką wbudowaną do komina na poddaszu. Czy to konieczne? Wychodzi drożej niż komin bez tej wyczystki. ● Odpowiedź: Dodatkowa górna wyczystka stanowi wyposażenie dodatkowe komina i nie jest niezbędnym elementem konstrukcji. W niektórych przypadkach jej wykonanie może być jednak uzasadnione i znacznie ułatwi eksploatację komina. Warto jednak wcześniej

33

ABC systemów odprowadzania spalin

w okresie obniżonych temperatur. Zbyt silne wyziębienie spalin może skutkować problemami z ich odprowadzaniem do środowiska zewnętrznego. Na rynku są dostępne kominy wyposażone już w wewnętrzną warstwę izolacji i dotyczy to zarówno kominów stalowych, jak i ceramicznych. Jednak gdy zdecydujemy się na komin, który nie posiada w swojej konstrukcji warstwy izolacyjnej, na pewno warto ją zapewnić. Jaki materiał wybrać? Zalecamy twardą wełnę mineralną, gdyż ma pożądane właściwości izolacyjne i, co szczególnie ważne, jest materiałem niepalnym (klasa A1). Wielokrotnie spotykaliśmy się z sytuacją, w której kominiarz nie odbierał komina obłożonego styropianem z powodu niewystarczających właściwości w zakresie ochrony przeciwpożarowej. ● Pytanie: Wybudowany komin systemowy sąsiaduje z drewnianą belką stropową. Kominiarz nie chce odebrać komina, twierdząc, że nie są spełnione przepisy przeciwpożarowe. ● Odpowiedź: Aby precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie, musimy przede wszystkim znać odległość między wewnętrzną powierzchną komina a belką drewnianą. Jeśli mamy do czynienia z „gołą” belką, to odległość ta - liczona od wewnętrznej powierzchni komina - powinna wynosić minimum 30 cm.

Można jednak ją zmniejszyć pod warunkiem, że belka zostanie osłonięta okładziną z tynku grubości minimum 2,5 cm na siatce. Wtedy wymaganą odległością będzie co najmniej 15 cm [2]. Ustawodawca dopuszcza stosowanie równorzędnej okładziny (w odniesieniu do okładziny z tynku), jednak w żaden sposób nie precyzuje, jakie materiały i o jakiej grubości ma na myśli. Warto nadmienić, że kominy systemowe posiadają swoje własne klasyfikacje, które również wskazują odległość od elementów łatwopalnych, lecz w aktualnym stanie prawnym w Polsce należy je traktować wyłącznie w kategoriach dodatkowej informacji, gdyż nadrzędne są przepisy krajowe przywołane powyżej.

ABC Magazynu Instalatora

ABC systemów odprowadzania spalin

ABC Magazynu Instalatora

nr 12017

skonsultować ten temat z Rejonowym Mistrzem Kominiarskim. Główną funkcją dodatkowej wyczystki jest ułatwienie rewizji komina i jego czyszczenia w przypadkach, gdy wyjście na dach jest utrudnione, np. w okresie zimowym, kiedy gruba pokrywa śnieżna lub lód na dachu skutecznie utrudniają wykonywanie wymaganych czynności. Przypominamy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami wylot komina powinien być dostępny do czyszczenia i okresowej kontroli [3] bez względu na obecność dodatkowej górnej wyczystki. ● Pytanie: Komin ponad dachem chcę obłożyć struktonitem, który będzie zamontowany na płycie OSB. Słyszałem, że płyta OSB na kominie może stanowić problem przy odbiorze komina. Czy to prawda? ● Odpowiedź: Każda okładzina, która nie jest wyrobem niepalnym, może stanowić przeszkodę w odbiorze komina. Co prawda żaden przepis krajowy nie reguluje tego w sposób jasny, gdyż jedyne, czego możemy się doszukać, to odległość komina od palnych elementów konstrukcyjnych, a okładzina komina takiej funkcji nie pełni. Warto w tej sytuacji wziąć pod uwagę klasyfikację komina, która wskazuje minimalną odległość komina od wyrobów łatwopalnych, bez rozróżnienia na elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne. Odległość ta może być różna i zależy przede wszystkim od konstrukcji komina i jego przeznaczenia.

Jeśli znajdą się Państwo w takiej sytuacji, zalecamy przede wszystkim wcześniejszą konsultację z Rejonowym Mistrzem Kominiarskim celem omówienia tego tematu, aby mieć pewność, że stosowane rozwiązanie gwarantuje 100% bezpieczeństwa, a komin zostanie bez problemu dopuszczony do eksploatacji. ● Pytanie: Jaki komin wybrać? Stalowy, ceramiczny, czy może zaufać tradycji i zdecydować się na murowanie komina z cegieł? ● Odpowiedź: Wybór materiału, z którego wykonany będzie komin, powinien wynikać przede wszystkim z wymagań, jakie postawi kominowi urządzenie grzewcze zaplanowane

34

do eksploatacji, oraz z oczekiwań użytkownika odnośnie architektury, wizualnego dopasowania komina do całego budynku, a także z warunków technicznych posadowienia takiego czy innego komina. Przede wszystkim należy odpowiedzieć sobie na pytanie: do czego ma służyć komin?

Potem trzeba szukać rozwiązania optymalnego i upewnić się, że wybrany komin będzie można zastosować/wybudować w warunkach, jakie są na miejscu budowy. Biorąc pod uwagę żywotność komina (długość gwarancji producentów), najpewniejszy wydaje się komin ze współczesnej ceramiki technicznej. Warto pamiętać, że każdy z producentów ma w swojej ofercie przeważnie kilka różnych systemów, różniących się klasą zastosowanej ceramiki oraz konstrukcją całego systemu kominowego i wybór dowolnego, byle tylko ceramicznego, komina może się okazać błędem. Podobnie jest zresztą również w przypadku kominów stalowych. Kominy ceramiczne, a właściwie ceramiczno-betonowe wymagają posadowienia na stabilnym podłożu, najczęściej na fundamencie, czasem (jeśli nie są zbyt wysokie) na stropie, ewentualnie wzmocnionym w strefie oparcia komina. Wady tej nie posiadają kominy stalowe. Mogą być one nawet oparte na pewnej wysokości na wsporniku montowanym do ściany budynku. Konstrukcje murowane z cegieł, jeśli mają stanowić samodzielny komin, współcześnie są coraz rzadziej budowane. Brak odporności na kwasy i wilgoć uniemożliwiają ich zastosowanie do kotłów na gaz czy olej, a nawet do większości współczesnych kotłów na paliwa stałe. Oczywiście można się na taki komin zdecydować ze względów architektonicznych, z założeniem, że cegła to tylko obudowa „komina właściwego”, którym będzie tzw. wkład kominowy (najczęściej w takim przypadku: stalowy). Łukasz Chęciński, Mariusz Kiedos Literatura: Rozp. Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

www.instalator.pl

nr 12017

ABC Magazynu Instalatora

Ogólnopolskie, kompleksowe szkolenie dla monterów sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych. Termin: 25.03 4.06.2017 r. (6 zjazdów). Tematyka: kurs mistrzowski, kurs energetyczny w zakresie grupy I, II, III, kurs lutowania ręcznego. Dodatkowo kurs przygotowawczy do egzaminu na uprawnienia budowlane w terminie 8 - 13.05.2017 r. Kontakt: 12 289 04 05, 12 288 33 95, szkolenia@csz.pl Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w Centrach Szkoleniowych w Warszawie i Poznaniu oraz w Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach, Gdańsku, Olsztynie i Lublinie. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

Zapraszamy na bezpłatne szkolenia dotyczące urządzeń marki Auer: kotłów kondensacyjnych, w tym kotła pulsacyjnego, pomp ciepła i systemów hydraulicznych. Dodatkowa tematyka: zasobniki ze stali kwasoodpornej marki Lapesa oraz folie grzewcze marki Felix. Miejsce: Ciepło-Tech sp.j., 55-020 Turów, ul. B. Chrobrego 33. Tel. 506 199 690, e-mail: biuro@cieplotech.pl Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Cen trach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno -handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Szkolenia techniczne dla projektantów, instalatorów, dystrybutorów i serwisantów z zakresu pomp ciepłowniczych, zaopatrzenia w wodę, ściekowych i przemysłowych oraz systemów pompowych.

E-learning: Grundfos Professional/Grundfos Ecademy dla instalatorów i dystrybutorów - kilkanaście modułów szkoleniowych. Online: Aktualne szkolenia online na www.grundfos.pl w zakładce SZKOLENIA. Kontakt www.grundfos.pl, 61 650 13 61, info_gpl@grundfos.com

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: systemy ogrzewania podłogowego, regulacja hydrauliczna i podpionowa, ogrzewanie ścienne, termostatyka, projektowanie instalacji w budynkach wysokościowych, kotłownie na biomasę.

Kontakt: centrala@herz.com.pl, tel. 12 289 02 20. Prosimy o potwierdzenie uczestnictwa.

Doradca_Wilo [Poradnik ABC Magazynu Instalatora] 150x210 v1Q.indd 1

2017-01-17 08:28:22