ABC Magazynu Iinstalatora 2/2015

2015

● Aplikacje

mobilne ● Systemy zaciskowe ● Wentylacja w łazience ● Tuleje naprawcze ● Kotły stałopalne ● Wodomierze ● Pompy ciepła

● Szkolenia

nr 22015

Spis treści Palcem po... ekranie - 4 KAN - 6 SALUS Controls - 7 Pro-Vent - 8 Purmo - 9 Montaż w zacisku - 10

Spis treści

Dobór pompy - 11 Bez przecieku - 12 Kocioł zdefiniowany - 14 Nawiew w tepidarium - 16 Skrzydełko czy śruba? - 18 Pompy w grupie - 20 Dobór kotła - 22 Zaciskanie o-ringu - 24 Sterowanie pod kontrolą - 26 Obudowa wanny - 28 Odzysk bez błędów - 30

ISSN 1505 - 8336

Solar w szpitalu - 32 / Szkolenia - 35

nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC aplikacji mobilnych

Palcem po... ekranie Coraz większa dostępność różnego rodzaju oprogramowania i aplikacji dla naszej branży sprawia, że chętnie są one instalowane na wszelkiego rodzaju komputerach, tabletach, smartofonach (na smartwatchach jeszcze nie J). Firmy roz bu do wu ją funk cjo nal no ści, szyb ko reagują na potrzeby rynku i udostępniają je pod różne systemy (iPhone, Android, Symbian, Windows...).

Nikogo już nie dziwi automatycznie otwierana brama, zdalnie uruchamiane ogrzewanie, które można włączyć będąc oddalonym od domu nawet o tysiące kilometrów. Instalacje automatyki dla domów inteligentnych przeżywają swój rozkwit, a sterować można już naprawdę wieloma elementami instalacji, w tym źródłami ciepła i chłodu: kotłem, pompą cie pła, kli ma ty za to rem, cen tra lą wentylacyjną. Wracając z dłuższych wyjazdów, właściciel domu nie musi czekać, aż wyziębiony dom się ogrzeje, lecz może ustawić wyższą temperaturę tuż przed przyjazdem.

Obecnie konsumenci wymagają, żeby grzejniki oprócz zapewnienia idealnego komfortu cieplnego również doskonale komponowały się z wnętrzem. Lubimy mieć wybór, więc przed dokonaniem zakupu inwestor szuka, ogląda, przymierza i zastanawia się nad idealnym wyborem.

Osobiste dobranie „technicznych” produktów dla osób spoza branży może być kłopotliwe. Dlatego klienci często już na etapie wyboru modelu, np. grzejnika, proszą firmę wykonawczą o pomoc. Kupujący najchętniej zobaczyliby również

4

taki grzejnik (albo jednostkę wewnętrzną pompy ciepła powietrze-powietrze) na swojej ścianie. W ofercie firm znajdują się zwykle dziesiątki produktów w różnych rozmiarach, kolorach itp., więc spełnienie takiej prośby może być kłopotliwe. Z pomocą przychodzą aplikacje mobilne producentów, dzięki którym można pokazać inwestorowi wybrany (proponowany) produkt „na ścianie”.

Ze względu na bardzo szybki rozwój rynku aplikacji mobilnych sterowanie i nadzór nad urządzeniami grzewczymi zaczyna być coraz częściej dostępne w codziennej pracy instalatora, serwisanta, projektanta. Znakomita większość bazuje na platformach internetowych w połączeniu ze smartfonami, tabletami i innymi mini-, mikro- oraz zwykłymi komputerami. Pozwalają one na nadzorowanie pracy instalacji grzewczych, klimatyzacyjnych i innych. Zdalny nadzór pozwala właścicielowi lub osobie upoważnionej przez niego wpływać na pracę ta-

www.instalator.pl

nr 22015

(red.)

Fot. z arch. Viessmann więce

www.instalator.pl

Aplikacje na urządzenia mobilne posiadają też funkcje wymiarowania i doboru, które w znaczący sposób ułatwiają dostęp do potrzebnych produktów. Są one z reguły przygotowane w taki sposób, aby użytkownik w intuicyjny sposób mógł dobrać np. odpowiedni grzejnik, kocioł, zawór. Pomagają one instalatorom i projektantom wybrać zalecaną serię produktów, odpowiednią wartość zna czą cych pa ra me trów i umoż li wią szybkie otrzymanie dodatkowych, bardziej szczegółowych informacji zawierających np. numer katalogowy produktu, karty techniczne oraz inną dokumentację. Wbudowane intuicyjne instrukcje za pew nia ją użyt kow ni ko wi wszyst kie potrzebne informacje odnośnie aplikacji. Dodatkowo pomagają odnaleźć najbliż szy od dział fir my, gdzie moż na otrzymać niezbędne informacje na temat produktów i zastosowań.

W artykułach znajdujących się na kolejnych stronach ABC „Magazynu Instalatora” zawarte są podstawowe informacje na temat kilku dostępnych dla naszej branży aplikacji. W razie pytań, prosimy o bezpośredni kontakt z autorami, ale przede wszystkim zapraszamy Państwa do pobrania oprogramowania na swoje telefony komórkowe czy też tablety.

Wiele z nich gotowych jest do pobrania np. z AppStore czy GooglePlay. Dlatego wystarczy zeskanować QR kod umieszczony w artykule i rozpocząć pobieranie programu. Aby zeskanować QR kod, należy w pierwszej kolejności zainstalować na swoim smartfonie program do skanowania i czytania QR kodów. Przyda się on Państwu nie tylko w tej sytuacji. QR kodów pojawia się coraz więcej.

j...

5

ABC aplikacji mobilnych

kiego systemu bez potrzeby przebywania na miejscu. W praktyce oznacza to możliwość optymalizacji pracy instalacji, ponieważ zdalnie operując nastawami, wpływamy np. na wymagane temperatury instalacji grzewczej, jak i wody użytkowej. Użytkownik może zmieniać programy czasowe i nastawy temperatur, a także sprawdzić, czy urządzenie aktualnie pracuje.

Dzięki korzystaniu z aplikacji mobilnych firmy serwisowe mają możliwość np. zdalnej konfiguracji i parametryzacji systemu, dostępu do adresów serwisowych, podłączenia dodatkowych czujników, zabezpieczeń czy liczników, a co najważniejsze - możliwość tworzenia trendów on-line, co pozwala na analizę pracy układu w dłuższym okresie czasu.

Co do opłacalności stosowania takiego rozwiązania nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Bez konieczności udawania się w długą drogę można szybko zdiagnozować problem!

Interesującą funkcjonalnością, którą można znaleźć w niektórych aplikacjach, przygotowaną specjalnie dla instalatorów jest możliwość zamawiania potrzebnych części zamiennych bezpośrednio z poziomu zainstalowanej mobilnej aplikacji, niezależnie od tego, czy przebywa się za swoim biurkiem czy też u klienta w kotłowni. Producenci oferują również np. funkcję skanowania kodów kreskowych, także offline, aby potem odczytać dotyczące ich dane techniczne lub zamówić potrzebne części. Łatwiej już się nie da: zintegrowanym skanerem kodów kreskowych zidentyfikować część zamienną, jednym naciśnięciem sprawdzić własny zasób części zamiennych i, w razie ich braku, zamówić bezpośrednio w firmie. Ależ to oszczędność czasu potrzebnego na ich dostarczenie!

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC aplikacji mobilnych

KAN KAN Mobile App to najwyższa użyteczność i gwarancja aktualnych materiałów zawsze w zasięgu ręki. Już teraz można pobrać nową aplikację mobilną KAN na swój smartfon lub tablet z systemem Android.

Wśród najważniejszych funkcjonalności aplikacji znajdują się: ● Wszyst kie cen ni ki, in struk cje i po rad ni ki po mocne na co dzień w Twojej pracy. Nie musisz za każdym razem pobierać katalogu, aby z niego skorzystać. Wystarczy, że raz ściągniesz da ny ma te riał na swój smartfon, a zachowasz do niego dostęp bez połącze nia z in ter ne tem.

Wszystkie materiały w aplikacji mobilnej są dostępne równocześnie z ukazaniem się na stronie internetowej. ● Możliwość szybkiego i bezpiecznego zamawiania produktów z oferty Systemu KAN-therm bezpośrednio z Twojego smartfona lub tabletu.

Co pewien czas ponawiasz podobne zamówienia? - to świetnie! Aplikacja zapamięta je w pamięci telefonu, a Ty oszczędzisz cenny czas! W każdej chwili mo-

żesz też wrócić do zamówienia, którego jeszcze nie skończyłeś, uzupełnić je i wysłać w dogodnym dla siebie czasie. ● Pomocne w pracy kalkulatory wydłużeń termicznych i oporów hydraulicznych bez po śred nio na Twoim urządzeniu mobilnym - bez połączenia z internetem i zbędnych kosztów. Kalkulator wydłużeń ter micz nych umoż li wia szybki dobór długości ramion kom pen sa cyj nych dla poszczególnych systemów KAN-therm, zaś kalkulator oporów hydraulicznych ułatwi Ci dobór odpowiedniej średnicy instala cyj nej Sys te mu KAN -therm, w zależności od przepływu lub transportowanej mocy cieplnej. ● Kontakty do dystrybutorów i oddziałów KAN w trybie offline. Aplikacja KAN zapamięta kontakt do Twojego dystrybutora - nie musisz go szukać za każdym razem na nowo, zaś integracja z google maps lub nawigacją w Twoim urządzeniu mobilnym poprowadzi Cię do wybranego oddziału KAN lub dystrybutora.

ekspert KAN Sp. z o.o. www.kan-therm.com

6

☎ 85 74 99 200 @ kan@kan-therm.com

www.instalator.pl

nr 22015

ABC Magazynu Instalatora

SALUS Controls W dzisiejszych czasach ogrzewanie podłogowe staje się jednym z najpopularniejszych rozwiązań w polskich domach. Jak wiadomo, tylko dobrze sterowany system ogrzewania gwarantuje uzyskanie maksymalnych oszczędności i zapewnia pożądany komfort użytkowania. Każdy z nas poszukuje prostych i wygodnych rozwiązań, które pozwolą mu kontrolować wydatki.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom najbardziej wymagających Klientów, firma SA-

Krzysztof Pryszcz

ekspert Krzysztof Pryszcz SALUS-Controls www.salus-controls.pl

www.instalator.pl

☎ 32 700 74 53 @ serwis@salus-controls.pl

7

ABC aplikacji mobilnych

LUS Controls stworzyła nowoczesny i kompleksowy system sterowania ogrzewaniem. iT600RF to innowacyjny system, dający możliwość zarządzania wszystkimi regulatorami w domu za pomocą jednej aplikacji, dostępnej dla systemów Android, iOS oraz Windows. W jednym systemie można łączyć zarówno ogrzewanie grzejnikowe, jak i podłogowe. Nowoczesne regulatory temperatury zostały specjal-

nie zaprojektowane do współpracy z bezprzewodowymi głowicami grzejnikowymi oraz siłownikami ogrzewania podłogowego.

Każdy z regulatorów posiada zaawansowane algorytmy sterujące, które pozwalają na precyzyjne utrzymywanie zadanej temperatury.

Istnieje także możliwość bezprzewodowego sterowania pracą kotła, który załączy się zawsze, gdy którykolwiek z regulatorów zasygnalizuje zapotrzebowanie na ciepło.

Aby maksymalnie uprościć obsługę systemu, użytkownik ma możliwość sterowania każdym z regulatorów przez aplikację internetową. Dzięki temu zyskujemy możliwość kontroli temperatury w każdym pomieszczeniu indywidualnie. System iT600 sprawdzi się doskonale w dużych obiektach takich jak np. hotele czy szkoły. Umożliwi on sterowanie wszystkimi pomieszczeniami w budynku z jednego miejsca np. recepcji. Do działania aplikacji wystarczy dostęp do internetu w dowolnym miejscu na świecie, a jej użytkowanie jest bezpłatne.

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC aplikacji mobilnych

Pro-Vent Firma Pro-Vent oferuje WebManipulator - moduł komunikacji z centralą z poziomu sieci domowej LAN, WiFi, a przy odpowiedniej konfiguracji także ze zdalnym dostępem z sieci internet.

WebManipulator umożliwia wygodne sterowanie przez aplikację na Androida albo przez przeglądarkę www. Sterowanie centralą Mistral poprzez WebManipulator przekłada się na realne korzyści ekonomiczne, głównie dzięki temu, że umożliwia optymalizację zużycia energii. Większa kontrola to oczywiście większa oszczędność i wyższy komfort cieplny.

Sterownik może zarządzać wydajnością wentylacji oraz pracą dodatkowych urządzeń typu nagrzewnica, gruntowy wymiennik ciepła, nagrzewnica, chłodnica, strefa w jednym z dwóch trybów: ręcznym (praca Manual) lub automatycznym według tygodniowego programu czasowego (praca Auto). Drugi z wymienionych trybów daje użytkownikowi tę korzyść, że do obsługi centrali pozwala wykorzystywać programy tygodniowe, a ingerencję człowieka w pracę urządzenia ograni-

cza do minimum. W pamięci sterownika jest aż 7 ustawień fabrycznych, ponadto można też zapisywać swoje własne programy. Jest to bardzo wygodne, jeśli chcemy cieszyć się wysokim komfortem wewnątrz pomieszczeń oraz utrzymywać doskonałe parametry powietrza, jego optymalną wilgotność i stałą temperaturę - ale niekoniecznie chcemy codziennie zajmować się programowaniem i sterowaniem pracą urządzeń wentylacyjnych.

W przypadku ustawienia trybu centrali na pracę Auto wszystkie urządzenia włączone w ten tryb będą pracowały zgodnie z ustawieniami programu czasowego. Oznacza to, że parametry typu: ustawiona wydajność wentylacji, temperatura nagrzewnicy, stan prze pust nic stre fo wych itp., będą przez centralę sa mo czyn nie zmie nia ne zgodnie z zapisanym programem.

W przypadku ustawienia ręcznego trybu pracy Manual wszystkie funkcje prze cho dzą w tryb Manual, a parametry pracy cen tra li użyt kow nik musi zmieniać ręcznie.

Mirosława Ćwik

ekspert Mirosława Ćwik Pro-Vent Systemy Wentylacyjne www.pro-vent.pl

8

☎ 77 44 044 98 @ info@pro-vent.pl

www.instalator.pl

nr 22015

ABC Magazynu Instalatora

Purmo rozmiarów pożądanego modelu. Wystarczy wpisać odpowiednie kryteria, a program wyświetli nam listę możliwych produktów. Im więcej kryteriów określimy, tym bardziej precyzyjnie będą dobrane grzejniki.

Główną innowacją aplikacji Purmo Smartbox jest „Smart design” (ikonka aparatu) - program, który umożliwia w kilku prostych krokach wkomponowanie wybranego grzejnika na zdjęciu ściany w domu klienta. Krok po kroku, postępując zgodnie z wyświetlaną instrukcją, możemy wybrać grupy interesujących produktów, kąt, pod jakim będziemy widzieć grzejnik na ścianie, a także ustawić wielkość grzejnika i wykonać zdjęcie aparatem wbudowanym w smartfon lub tablet. W ostatnim etapie możemy wybrać dystrybutora, do którego zostanie wygenerowany mail z domyślnie wpisanym zapytaniem ofertowym.

Uwaga: aplikacja w momencie publikacji materiału może być uak tu al nio na o ko lej ne przydatne funkcje, ponieważ działy marketingu Purmo w całej Europie nieustannie pracują nad wprowadzaniem kolejnych udogodnień.

Janusz Skibniewski

ekspert Janusz Skibniewski Rettig Heating Sp. z o.o. www.purmo.pl

www.instalator.pl

☎ 691 856 100 @

Janusz.Skibniewski@rettigicc.com

9

ABC aplikacji mobilnych

Wychodząc naprzeciw rosnącym wymaganiom konsumentów, Purmo przygotowało nowoczesne narzędzie dla instalatora, jakim jest aplikacja mobilna Purmo Smartbox, która umożliwi prezentacje wybranych przez klienta produktów. Aplikacja jest dostępna w sklepie Google Play oraz w iStore.

Co zawiera nasza aplikacja? Po uruchomieniu na stronie startowej wyświetlone jest 6 czytelnych pomarańczowych ikonek, które tworzą główne menu aplikacji.

Pod ikonką z proporczykiem znajdziemy broszury techniczne wraz z parametrami produktów oraz instrukcje montażu - kompendium wiedzy o wszystkich naszych grzejnikach w zasięgu kliknięcia. Kolejną zaletą jest możliwość podglądu galerii zdjęć wybranego produktu i przejście do doboru modelu.

Pomarańczowe oko „Inspiracje” zaprowadzi nas do galerii zdjęć grzejników Purmo w zaaranżowanych wnętrzach oraz do naszych inspirujących filmów.

Przycisk „Szukaj dystrybutora” pomoże nam znaleźć na mapie Google najbliższy salon sprzedaży produktów Purmo, a także wytyczy najkrótszą drogę dojazdu. „Kalkulator” ułatwi wstępne dobranie grzejnika i określenie

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC instalacji rurowych

Montaż w zacisku Ideą połączenia zaprasowywanego jest złącze, które składa się z prostego odcinka rury oraz szeregu kształtek, takich jak łączniki proste, trójniki, kolana zaciśnięte przy użyciu odpowiedniego urządzenia. Złączka zaprasowywana powinna posiadać pierścień uszczelniający typu o-ring z EPDM (praca w zakresie temp.

-20 do +70°C) dla instalacji zimnej i ciepłej wody oraz z HNBR (praca w zakresie temp. -30 do +150°C) dla instalacji paliw gazowych i płynnych. Techno lo gia za pra so wy wa nia to ogrom na oszczędność czasu - montaż instalacji zajmuje ok. 30% mniej czasu w porównaniu z lutowaniem. Stosując zaciskanie, unikamy zagrożeń wynikających z operowaniem otwartym ogniem. Złączka zaciskowa stosowana do instalacji gazowych charakteryzuje się dodatkowo wysoką odpornością na wysokie temperatury i nie rozszczelnia się w temperaturze 650°C przez okres 30 min. Czas ten pozwala na bezpieczną ewakuację ludzi z miejsca pożaru. Złączka zaciskowa do instalacji gazowych różni się od standardowej złączki zaciskowej z EPDM tym, że kolor o-ringu nie jest czarny, lecz żółty, a powierzchnia zewnętrzna złączki ma charakterystyczny żółty pasek lub kropkę. Podstawową zasadą, której należy przestrzegać podczas montażu złączek zaprasowywanych, jest przestrzeganie wskazówek dostarczanych przez producenta złączek i rur miedzianych.

Wskazówki montażowe: ● Należy prawidłowo określić sposób prowadzenia przewodów instalacji.

10

Złączki i rury miedziane powinny być utrzymane w należytej czystości. ● Cięcie rur miedzianych należy wykonać tylko i wyłącznie specjalistycznymi narzędziami. ● Gratowanie rur jest niezbędne w celu uniknięcia uszkodzenia elementu uszczelniającego. ● Osadzenie złączek na rurze powinno się wykonywać w osi rury. Minimalizuje to prawdopodobieństwo uszkodzenia lub podwinięcia elementu uszczelniającego. ● Po osadzeniu kształtki zaleca się oznaczenie głębokości wsunięcia - ułatwia to wizualną kontrolę poprawności osadzenia kształtki w momencie zaprasowywania połączenia. ● Stosowne jest wykonywanie połączeń urządzeniami zalecanymi przez producenta kształtki. ● W przypadku prowadzenia przewodów na długim prostym odcinku przez kilka pomieszczeń o różnych temperaturach zaleca się sprawdzenie konieczności wykonania kompensacji. ● Zaleca się, aby odcinki instalacji, poddawane oddzielnej próbie szczelności, były łączone kształtkami jednego producenta. ● Ze względów konstrukcyjnych kształtki do instalacji gazowej i wodnej są bardzo podobne. Mimo wyraźnych oznaczeń identyfikacyjnych zaleca się przechowywanie łączników w osobnych opakowaniach, aby uniknąć ewentualnej pomyłki. ● W przypadku wykonania wadliwego połączenia raz zaciśnięta kształtka nie może być ponownie wykorzystana w instalacji. ●

Kazimierz Zakrzewski

www.instalator.pl

nr 22015

ABC Magazynu Instalatora

Dobór pompy

www.instalator.pl

ograniczenie maksymalnego przepływu wody do poniżej 0,5 m/s.

Praktyczne projektowanie „instalatorskie” pompy cyrkulacyjnej opiera się na ilości wymian wody w rurociągach c.w.u. domu lub mieszkania. Poleca się wymianę, tj. przepompowanie wody pompą cyrkulacyjną w rurach, przy zamkniętych punktach poboru, 3-5 razy na godzinę.

Istotne parametry, które trzeba wziąć pod uwagę to: ● Wydajność pompy jest uzależniona od wielkości zładu (ilości wody w instalacji c.w.u.), Q = 3 (do 5) * V/1000 [m3/h] Q - potrzebna wydajność pompy, V - ilość wody w instalacji c.w.u. ● Wysokość podnoszenia: - od 0,5 do 1,0 mH2O w przypadku instalacji typowego domu jednorodzinnego, - od 1,0 do 2,0 mH2O w przypadku instalacji rozległych (np. doprowadzenie do wolnostojącego garażu) oraz w przypadku instalacji o małych średnicach rur.

Wpływ na wysokość podnoszenia mają tylko straty na przepływie.

Przykład: Objętość wody w instalacji typowego domu jednorodzinnego wynosi ok. 5 litrów.

Wydajność: Q = 3 (do 5) * V/1000 [m3/h] Q = 3 * 5/1000 = 0,015 [m3/h].

Wysokość podnoszenia: od 0,5 do 1,0 mH2O; w przypadku instalacji typowego domu jednorodzinnego - 0,75 [m]. dr inż. Michał Andrzejewski

11

ABC instalacji c.w.u.

Dobór pompy cyrkulacyjnej, jej wydajności i wysokości podnoszenia jest sposobem zapobieżenia hałasom w układzie i erozji przepływu. Liczba punktów poboru nie jest najważniejsza, bowiem cyrkulacja musi gwarantować w szczególności obieg wody w instalacji, gdy ten jest zamknięty, to znaczy, gdy wszystkie punkty poboru są zamknięte. Kalkulacja wysokości podnoszenia pompy cyrkulacyjnej H przebiega następująco: H = R * L * ZF [m], gdzie: R - wartość spadku ciśnienia na 1 mb rury, L - długość rur dostarczających ciepłą wodę, ZF - współczynnik zwiększający związany z kształtkami i zaworami rurociągu.

Wartości przepływu pompy cyrkulacyjnej Q w izolowanych rurach (co jest konieczne ze względu na straty ciepła przesyłu i utrzymanie temperatury dostarczanej wody na poziomie 55ºC bezpiecznej ze względu na bakterie Legionella) odpowiadają formule: Q = L * V’, gdzie: V’ - przy dopuszczalnej stracie ciepła (tabelarycznej) wielkość przepływu na 1 mb rurociągu [m3/(h * m)].

Za duże wielkości przepływu cyrkulacji to wyższe koszty energii potrzebnej do zasilania pompy. To również, szczególnie w starych układach obiegu, niebezpieczeństwo pękania i korozji rur oraz złączek. Z tego względu zaleca się

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

Bez przecieku!

ABC instalacji wodociągowych

Andrzej Świerszcz ● Jak

szybko naprawić skorodowany odcinek rury wodociągowej?

Przewody wodociągowe wykonane z rur stalowych ocynkowanych są bardzo podatne na korozję i wrażliwe na skład chemiczny wody. Najbardziej destrukcyjne oddziaływanie na rury powoduje zasolenie i zwapnienie transportowanej wody. Na szybkość korozji wpływa również temperatura transportowanej wody. Powyżej temperatury 55°C procesy korozyjne w rurociągu ulegają znacznemu przyspieszeniu.

Co zrobić, gdy dojdzie do korozji przewodu i w jaki sposób naprawić uszkodzony odcinek rury? Przewody wewnętrzne i zewnętrzne wykonane z miedzi, nieusytuowane w gruncie, w zasadzie nie wymagają żadnej ochrony. W rzadkich przypadkach, kiedy przewody z miedzi ułożone są w szczególnie agresywnej atmosferze, np. w pomieszczeniach galwanizerii lub akumulatorni, a także w pomieszczeniach z dużą zawartością amoniaku, siarczków i azotynów (wiejskie obory, zakłady utyli-

12

zacji zwierząt itp.) należy je osłonić płaszczem z tworzywa sztucznego. Rury miedziane mogą być układane pod tynkiem, gdzie mają kontakt z wapnem i gipsem z zapraw budowlanych, bez stosowania ochrony przeciwkorozyjnej. Wyjątek stanowi przypadek, kiedy zaprawa pozostająca w kontakcie z rurą ma w składzie domieszki amonowe, np. dodatki opóźniające wiązanie lub dodatki przeciw zamarzaniu. Ochrony przed korozją wymagają także rurociągi z miedzi, które są narażone na stałe oddziaływanie wilgoci, np. przy podłodze krytych basenów lub w pomieszczeniach saun. Ochronę przed korozją mogą stanowić nałożone na rurę otuliny termokurczliwe lub fabrycznie nałożone otuliny z tworzyw sztucznych.

Na rynku dostępne są specjalne tuleje kompensacyjne oraz pierścienie zaciskowe do naprawy uszkodzonych odcinków rur stalowych, polietylenowych i miedzianych. Typ tulei dobiera się indywidualnie do rodzaju przewodów oraz do typu połączenia (rura z gładką powierzchnią lub z końcówką gwintowaną gwintem calowym rurowym).

Produkowane są następujące rodzaje tulei naprawczych: ● Tuleje kompensacyjne do rur stalowych z kurkami kulowymi zakończone końcówkami: - gwint wewnętrzny/końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury, - gwint zewnętrzny/końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury, - końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury/końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury.

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

Naprawy uszkodzonej instalacji z rur stalowych (uszczelnianie otworów, pęknięć i miejsc porowatych) można też dokonać wykorzystując do tego celu obejmy uszczelniające z żeliwa sferoidalnego.

Dwuczęściowe obejmy do instalacji wewnętrznych produkowane są w zakresie od 1/2 do 4''. Medium przepływające w rurze może być woda wodociągowa o maksymalnej temperaturze +90°C. Sposób montażu takiej obejmy na uszkodzonym rurociągu jest następujący: ● Rurę należy oczyścić wokół miejsca uszkodzenia. ● Założyć uszczelkę gumową na rurę. ● Miejsce styku krawędzi uszczelki ustawić po przeciwnej stronie rury względem uszkodzenia. ● Założyć na powierzchnię uszczelki dolną część obejmy. ● Założyć na uszczelkę górną cześć obejmy. ● Wkręcić śruby z łbem o gnieździe sześciokątnym.

Podczas nakładania obejmy na rurę należy zwrócić uwagę na to, aby łby śrub ściągających znalazły się w położeniu umożliwiającym swobodne obracanie klucza nimbusowego. Skręcając obejmę w miejscach trudnodostępnych, np. w szachtach instalacyjnych, zalecam podłożenie np. kawałka szmaty bezpośrednio pod miejsce montażu. W przypadku wysunięcia się śruby z gniazda podczas skręcania nie dojdzie wówczas do jej zagubienia.

Do naprawy większych średnic rur zalecane są obejmy ze stali nierdzewnej.

Są one przeznaczone do rur o średnicach od 80 do 500 mm. Obejmy produkowane są w wersji jedno-, dwu- i trzy częściowej. Doboru opaski dokonuje się na podstawie średnicy zewnętrznej rury oraz tabeli danego producenta.

Andrzej Świerszcz

13

ABC instalacji wodociągowych

● Tuleje kompensacyjne bez zaworów zakończone końcówkami: - gwint zewnętrzny/końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury, - gwint wewnętrzny/końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury, - końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury/końcówka zaciskowa do gładkiej powierzchni rury.

Podobne rozwiązania konstrukcyjne zastosowano do budowy tulei kompensacyjnych do rur miedzianych i polietylenowych. W przypadku tulei kompensacyjnych do rur z tworzywa sztucznego jeden koniec lub dwa końce złączki mogą być zakończone końcówką zaciskową do rury polietylenowej. Innym rozwiązaniem są zakończenia złączek z jednej strony z gwintem calowym wewnętrznym lub zewnętrznym a z drugiej końcówką zaciskową do rur PE. Ciekawą konstrukcją jest złączka wyposażona z jednej strony w końcówkę zaciskową do rur PE, natomiast z drugiej strony w zacisk do rur sta lo wych gład kich bez gwintu. Identyczne rozwiązania konstrukcyjne posiadają tuleje naprawcze do rur miedzianych (z kurkiem kulowym lub bez).

Kolejność wykonania czynności (dla rury miedzianej): ● Uszkodzony odcinek rury należy wyciąć (uwzględniając długość mufy naprawczej w stanie ściśniętym), ● założyć na końcówki rury nakrętki zaciskowe wraz z pierścieniami i uszczelkami, ● Zacisnąć nakrętkę zaciskową na jednym końcu rury, a następnie rozsunąć tuleję kompensacyjną w kierunku drugiego końca przewodu. ● Zacisnąć drugą nakrętkę zaciskową na powierzchni przewodu.

Całość wykonania czynności nie powinna zająć instalatorowi więcej niż 5 minut.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Definicje urządzeń Wiele aktów prawnych posługuje się pojęciem kotła, w szczególności warunki techniczne, przepisy Urzędu Dozoru Technicznego, normy dotyczące zabudowy kotłów oraz normy przedmiotowe dotyczące samych kotłów. Brak jest jednak spójnej definicji tego urządzenia.

Instalacje grzewcze w budynkach zasilane są przez źródła ciepła w systemach scentralizowanych lub rozproszonych.

Systemy scentralizowane oparte są na centralnym, systemowym źródle ciepła, takim jak ciepłownia lub elektrociepłownia, gdzie czynnik grzewczy rozprowadzany jest sieciami ciepłowniczymi do zasilanych budynków.

W szczególnych przypadkach mamy do czynienia także z obiektami zasilanymi jednocześnie przez indywidualne i centralne źródła ciepła. Dotyczy to głównie budynków opieki zdrowotnej, takich jak szpitale czy sanatoria, zgodnie z warunkami technicznymi [1], § 26, punkt 4. Źródłami ciepła, zgodnie z warunkami technicznymi [1], § 133, punkt 1, mogą być kotłownie, węzeł, ciepłowniczy indywidualny lub grupowy, kolektory słoneczne lub pompy ciepła.

W systemach rozproszonych źródłami ciepła są najczęściej kotły. Znaczną część z nich stanowią kotły na paliwo stałe, zasilane paliwami kopalnymi lub biopaliwami. W ostatnich dwóch dekadach nastąpił gwałtowny rozwój w tym obszarze techniki, czego przejawem są częste nowelizacje, zmiany oraz nowe normy przedmiotowe dotyczących kotłów opalanych paliwami stałymi. Zmiany i nowelizacje w

14

przypadku polskich norm to także efekt dostosowywania polskiego prawa do prawa europejskiego. Wiele aktów prawnych posługuje się pojęciem kotła, w szczególności warunki techniczne [1], przepisy Urzędu Dozoru Technicznego [2], normy dotyczące zabudowy kotłów [3] oraz normy przedmiotowe dotyczące samych kotłów [4]. Brak jest jednak spójnej definicji kotła. Najpełniejsza definicja kotła wraz z czytelnym podziałem na rodzaje kotłów znajduje się w wycofanej normie PN-70/H-83136 „Kotły grzewcze”.

Obecnie obowiązującą normą opisującą kotły stałopalne jest norma PN-EN 303-5: 2012 „Kotły grzewcze. Część 5.

Kotły grzewcze na paliwa stałe z ręcznym i automatycznym zasypem paliwa o mocy nominalnej do 500 kW - Terminologia, wymagania, badania, i oznakowanie” [4].

Powyższa norma dotyczy kotłów grzewczych o mocy nominalnej do 500 kW, przewidzianych do opalania wyłącznie paliwami stałymi. Kotły mogą pracować przy ciągu grawitacyjnym lub wymuszonym. Załadunek paliwa może następować ręcznie lub automatycznie. Kotły grzewcze są według tej normy przeznaczone do systemów centralnego ogrzewania, w których nośnikiem ciepła jest woda o tem pe ra tu rze mak sy mal nej do 110°C. Mogą pracować przy maksymalnym dopuszczalnym ciśnieniu do 6 barów. W oparciu o powyższą normę wykonywane są badania kotłów wielopaliwowych opalanych paliwami stałymi.

Nazwy i określenia zawarte w PN-70/H-83136 „Kotły grzewcze” [5]:

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

stwę zmagazynowanego paliwa, a jedynie przez jej część biorącą bezpośredni udział w procesie spalania. ● (2.17) Kocioł z górnym spalaniem - kocioł na paliwo stałe, w którym spaliny opuszczają komorę paleniskową w jej górnej części, przechodząc przez całą warstwę zmagazynowanego w nim paliwa. ● (2.18) Kocioł z obsługą ręczną - kocioł, w którym zapewnienie ciągłego ruchu wymaga stałej obsługi, przy czym podstawowe czynności związane z utrzymaniem ruchu kotła, a więc regulacja wydajności, doprowadzenie paliwa oraz odpopielanie, wykonywane są ręcznie. ● (2.19) Kocioł zmechanizowany - kocioł, w którym zapewnienie ciągłego ruchu wymaga stałej obsługi, przy czym podstawowe czynności związane z utrzymaniem ruchu kotła, a więc regulacja wydajności, doprowadzenie paliwa oraz odpopielanie, wykonywane są przez urządzenia mechaniczne. ● (2.20) Kocioł częściowo zmechanizowany - kocioł, w którym zapewnienie ciągłego ruchu wymaga stałej obsługi, przy czym część podstawowych czynności związanych z utrzymaniem ruchu kotła, a więc regulacja wydajności lub doprowadzenie paliwa albo odpopielanie wykonywane jest przez urządzenia mechaniczne. ● (2.20) Kocioł zautomatyzowany - kocioł, w którym wszystkie czynności związane z utrzymaniem ruchu kotła, jego regulacja i zabezpieczenie, odbywają się za pomocą urządzeń pomocniczych sterowanych przez parametry regulacyjne. Czynności obsługującego ograniczają się do uruchomienia i zatrzymania kotła.

Cytowana literatura została podana w in ter ne to wym wy da niu ar ty ku łu na www.instalator.pl.

Grzegorz Ojczyk

15

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

(2.1) Kocioł grzewczy - urządzenie z paleniskiem przeznaczone do wytwarzania pary lub podgrzania wody ciepłem, wywiązującym się w procesie spalania paliwa, którego moc nie przekracza 1 MW, przy czym w kotłach wodnych temperatura wody na wylocie nie przekracza 388 K (115°C), a w kotłach parowych ciśnienie pary nie przekracza 70 kPa (ok. 0,7 at). Wszystkie elementy wyposażenia kotła związane z nim na stałe i dostarczane w formie agregatu stanowią części składowe kotła. ● (2.2) Kocioł wodny - kocioł, w którym następuje podgrzanie wody jako czynnika grzewczego. ● (2.3) Kocioł wodny niskotemperaturowy - kocioł, w którym najwyższa temperatura wody nie przekracza 373 K. Przywołana norma [5] rozróżnia ponadto kotły ze względu na materiał powierzchni ogrzewanej i konstrukcję, tj.: ● (2.7) Kocioł żeliwny - kocioł, w którym powierzchnia ogrzewalna jest wykonana z żeliwa. ● (2.8) Kocioł stalowy - kocioł, w którym powierzchnia ogrzewalna jest wykonana ze stali. ● (2.9) Kocioł członowy - kocioł, w którym powierzchnia ogrzewalna jest zbudowana z wymiennych elementów (członów lub półczłonów). Przez zmianę liczby elementów uzyskuje się zmianę wielkości powierzchni ogrzewalnej.

W normie [5] uporządkowano także zagadnienia związane z procesem spalania i zdefiniowano: ● (2.14) Kocioł jednopaliwowy - kocioł zbudowany tylko na jedno paliwo stałe, ciekłe i gazowe. ● (2.16) Kocioł z dolnym spalaniem - kocioł na paliwo stałe, w którym spaliny opuszczają komorę paleniskową w jej dolnej części, nie przechodząc przez całą war●

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

Nawiew w tepidarium

Dorota Węgrzyn

ABC wentylacji

● Ile

powietrza powinno dopływać do łazienki? ● Jaki nawiew należy zastosować w pomieszczeniach o temp. powyżej 30°C?

Standardem w budownictwie mieszkaniowym przedwojennym i wczesnym powojennym było sytuowanie łazienek i wc przy ścianach zewnętrznych, co umożliwiało ich wentylowanie przez okna lub świetliki.

Można było je tak sytuować, ponieważ metraże mieszkań były duże i możliwość zajęcia powierzchni dla łazienki przy ścianie zewnętrznej budynku nie była problemem.

Późniejsze okresy w naszym budownictwie zmuszały projektantów do minimalizacji powierzchni mieszkalnej i sytuowania łazienek najczęściej wewnątrz budynku. Stwarzało to problemy z występowaniem wilgoci i pleśni w przypadku, kiedy nie działała zaprojektowana prawidłowo wentylacja grawitacyjna oraz nie było dopływu powietrza do pomieszczeń łazienkowych. Wolne od przeciągów doprowadzenie powietrza z po-

16

mieszczeń sąsiadujących z łazienką przez otwory w dolnej części drzwi lub ściany wewnętrznej uwolni pomieszczenie od zawilgocenia i wystąpienia pleśni (daje się wyczuwać zapach stęchlizny).

Przy projektowaniu wentylacji łazienek przy pomocy okien należy zwrócić uwagę na to, aby okna (mogą być uchylne skrzydła, łatwo otwieralne) sięgały do samego sufitu.

Jeśli w starych budynkach brakuje miejsca na wywiewny kanał wentylacyjny z łazienek lub innych pomieszczeń, to projektant z wyobraźnią nie będzie miał problemu z usytuowaniem takiego kanału.

W budynkach wysokich oprócz wentylacji grawitacyjnej można zastosować wywiewną wentylację jednoprzewodową (średnica przewodu zbiorczego od piwnicy nad dach powinna mieć stałą średnicę w zależności od ilości kondygnacji). Może ona działać z wentylatorami wywiewnymi działającymi bez przerwy lub z wyłącznikami ruchu, lub wyłącznikami czasowymi, lub innymi rozwiązaniami włączeń.

W budynkach użyteczności publicznej należy przestrzegać następujących zasad: ● łazienka o kubaturze mniejszej niż 6,5 m3 powinna być wyposażona w wentylację mechaniczną, ● kabina natryskowa zamknięta, wydzielona ściankami na całej wysokości pomieszczenia o powierzchni F = < 1,5 m2 i szerokości S = < 0,9 m, musi mieć wentylację mechaniczną, ● kabina jw., lecz dla osób niepełnosprawnych korzystających z wózków inwalidzkich, musi mieć F = < 2,5 m2, S = < 1,5 m oraz wentylację mechaniczną.

www.instalator.pl

nr 22015

Przy okazji omawiania wentylacji łazienek (dotyczy to również w.c. w budynkach wysokich i wysokościowych) muszę poruszyć następujące kwestie: ● Czyszczenie przewodów wentylacyjnych.

Ostatnio wpadł mi w ręce projekt wentylacji jednorurowej wykonany z kanałów kwadratowych o zmiennym przekroju (od 200 x 200 do 150 x 150 mm). Ideą instalacji jednorurowych jest utrzymanie stałego przekroju poprzecznego przewodu zbiorczego na całej długości instalacji zbiorczej, tj. od stropu piwnicy nad dach, co umożliwi czyszczenie kanału zbiorczego urządzeniem czyszczącym o jednej średnicy. ● Usytuowanie szachtów instalacyjnych.

Inną sprawą jest projektowanie szachtów instalacyjnych dostępnych tylko od strony użytkownika mieszkania. Szacht instalacyjny powinien być dostępny od strony komunikacji: oddzielny dla wentylacji jednorurowej i oddzielny dla pozostałych instalacji sanitarnych. Umożliwi to właścicielowi budynku przeprowadzenie remontu bez naruszenia ścian wewnętrznych lokatorów oraz umożliwi kontrole wszystkich elementów instalacji, szczególnie wentylacyjnej wywiewnej, na której zamontowane są stropowe klapy p.poż.

W przypadku wystąpienia pożaru, po jego ugaszeniu, istnieje łatwa wymiana bimetalu w klapie p.poż. bez udziału lokatora.

Reasumując, projektując nawet najmniejszą instalację wentylacyjną, trzeba mieć na uwadze przede wszystkim wygodę i komfort użytkownika.

Dorota Węgrzyn

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

17

ABC wentylacji

W budynkach specjalnych, tj. szpitale, domy uzdrowiskowe, pływalnie, łaźnie różnego rodzaju, czyli w obiektach, gdzie jed no cze śnie prze by wa wie le osób, w łazienkach zawsze musi być utrzymywane podciśnienie i powietrze powinno napływać z sąsiadujących z nimi pomieszczeń. I tak: w łazienkach z wannami krotność wymiany powietrza winna wynosić 2 do 5 w/h.

Na terenie zakładów kąpielowych różnego rodzaju, gdzie występują łaźnie powietrzne, ciepłe (tepidarium), gorące (sudatorium) i umywalnie z natryskami (lavecrum) powinny być objęte wentylacją: ● w pływalniach połączonych bezpośrednio z pomieszczeniami natrysków należy zapewnić 2-5 wymian na godzinę, ● w przypadku, gdy pomieszczenia natrysków są oddzielone od pływalni, wystarczy od 2 do 5 wymian na godzinę, ● w pomieszczeniach przeznaczonych tylko do kąpieli natryskowych konieczna jest 15-krotna wymiana powietrza, ● w kabinach wannowych - 5 w/h.

W pomieszczeniach i obiektach, w których temperatura używanej wody waha się od 3040°C lub jest wyższa, należy przewidzieć nawiew powietrza na dwóch poziomach: ● jeden do strefy przebywania ludzi (temperaturę powietrza nawiewanego należy ustalić po wykonaniu bilansu), ● drugi, powyżej strefy (> 2 m) o podwyższonej temperaturze (~45°C, lecz również po dokonaniu obliczeń zysków i strat oraz biorąc pod uwagę konstrukcję pomieszczenia), aby uniemożliwić osadzanie się wilgoci na przegrodach budowlanych.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

Skrzydełko czy śruba?

Florian Grzegorz Piechurski

ABC wodomierzy

● Jakie

wyróżniamy rodzaje wodomierzy? ● Jakie są rodzaje przepływomierzy? ● Czym rózni się wodomierz od przepływomierza?

Wodomierz stosowany jest do pomiarów objętości wody. Układ z przetwornikiem pozwala na rejestrację i przekaz na odległość zmierzonej objętości lub strumienia objętości wody. Wodomierze można podzielić na skrzydełkowe i śrubowe.

Pierwsza grupa nie ma zastosowania przy monitoringu sieci wodociągowej ze względu na pomiar małej objętości wody.

Wodomierze śrubowe wyposażone są w łopatki w kształcie śruby, zasilanie odbywa się jednym zwartym strumieniem wody. Przy tego typu wodomierzach mówimy o dwóch rozwiązaniach: z poziomą i pionową osią wirnika. Wodomierze z poziomą osią wirnika mogą być w obudowie zamkniętej lub z wyjmowaną wstawką pomiarową, natomiast wodomierze z pio-

18

nową osią wirnika mogą być przeznaczone do wbudowania w przewody poziome lub do zainstalowania w studni jako kolanowe wodomierze śrubowe. Wielkość wodomierza dobieramy na średnicę nominalną DN oraz maksymalny strumień objętości qmax [m3/h]. Wszystkie wodomierze podlegają kontroli metrologicznej i okres legalizacji powinien wynosić 5 lat.

Pomimo iż możliwości pomiarowe wodomierzy są dużo niższe od przepływomierzy, jak również należy je wyposażać w dodatkowy osprzęt do rejestracji natężenia przepływu, wybiera się je ze względu na konieczność rejestracji objętości wody dostarczanej do poszczególnych stref zaopatrzenia w wodę, co jest bardzo istotne przy zakupie wody i sporządzaniu bilansu objętości wody wtłoczonej do sieci i jej zużycia na różne cele. Wskazania wodomierzy to podstawa rozliczenia za wodę na linii dostawca-odbiorca. Wodomierz typu WPD nadaje się do wody zimnej o ciśnieniu roboczym do 1,6 MPa, zakres średnic to DN 40-DN 400. Ma zastosowanie do pomiaru objętości wody przy stałych i dużych strumieniach wody. Istnieje możliwość podłączenia do trzech nadajników impulsów (1 x Opto OD, 2 x Reed RD) oraz podłączenia czujnika ciśnienia poprzez gniazdo G1/4. Podczas instalacji wodomierza należy zachować odcinek prosty przed wodomierzem o długości 3 x DN bez konieczności zachowania odcinka prostego bezpośrednio za wodomierzem. Przykładowe zamontowanie tego wodomierza w studni pomiarowej przedstawiono na fotografii.

www.instalator.pl

nr 22015

puje odkształcenie membrany, które jest przenoszone na celę pomiarową, wywołując zmianę pojemności elektrycznej między okładkami. Wszystkie dostępne na rynku przetworniki ciśnienia charakteryzują się podobnym zakresem pomiaru ciśnienia, dokładnością pomiaru, warunkami pracy i jakością wykonania. Ze względu na ten fakt niewielkie różnice między różnymi typami urządzenia są mało istotne z punktu widzenia monitorowania sieci wodociągowej.

W sieci wodociągowej można w bardzo prosty sposób wydzielić tzw. strefy strat to znaczy takie strefy, w których monitoruje się pobór wody nawet wtedy, gdy wszystkie zawory odbiorców są zamknięte. Zazwyczaj podłącza się rejestrator do strefowego przepływomierza lub wodomierza podczas minimalnego poboru nocnego, a następnie zamyka kolejne zawory, zaczynając od najdalszego. Gdy przy zamykaniu kolejnego zaworu odcina się wyciek, nastąpi skokowa zmiana przepływu wody. Ustalenie tego zaworu pozwala dokładnie określić rejon wycieku. dr inż. Florian Grzegorz Piechurski

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora www.instalator.pl

19

ABC wodomierzy

Przepływomierze są urządzeniami służącymi do pomiaru natężenia przepływu.

Wyróżnia się dwa typy tego urządzenia: elektromagnetyczny i ultradźwiękowy. W przypadku przepływomierzy elektromagnetycznych zasada pomiaru opiera się na prawie Faradaya, które opisuje zjawisko indukcji magnetycznej, natomiast dla ultradźwiękowych wykorzystywany jest czas przebiegu długości fali dźwiękowej. Pomiar za pomocą przepływomierzy elektromagnetycznych nie jest uzależniony od temperatury, ciśnienia oraz lepkości wody.

Przy przepływomierzach ultradźwiękowych istnieją dwa sposoby montażu czujników: na przewodzie bez kontaktu z przepływającym medium (czujniki suche) oraz czujniki trwale związane z przewodem, mające kontakt z przepływającym medium (czujniki mokre).

W przypadku czujników mokrych nie występują problemy związane z przenikaniem fali ultradźwiękowej przez ścianki przewodu, przez co można dokładniej ustalić wewnętrzną średnicę przewodu niż w przypadku czujników suchych.

Czujniki suche nie są wskazane przy nieznajomości rzeczywistych średnic wewnętrznych przewodów, co może spowodować niedokładność pomiarów lub nawet uniemożliwić określenie przepływu.

Przetworniki ciśnienia są urządzeniami do pomiaru ciśnienia. Elementem pomiarowym jest bezolejowa, pojemnościowa cela ceramiczna lub metalowa z membraną ceramiczną albo metalową. Pomiar następuje poprzez zmiany ciśnienia przepływającej wody, w wyniku czego nastę-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC ogrzewania

Pompy w grupie Układ kaskadowy pomp ciepła ma podobne zalety eksploatacyjne jak kaskada kotłów. Kaskada pomp tworzy wielostopniowe źródło ciepła i może być elastycznie wykorzystywana w zależności od potrzeb grzewczych.

Wraz z rosnącą popularnością tych urządzeń stawia są przed nimi coraz większe wymagania. Dotyczy to ogrzewania dużych budynków, których nie jest w stanie (ze względów technicznych) ogrzać jedno, nawet największe, urządzenie tego typu. Rozwiązaniem dla takich potrzeb jest kaskada pomp ciepła.

Obecne kaskady osiągają moc ponad pół megawata i mogą ogrzewać budynki o powierzchni kilku tysięcy metrów kwadratowych. Budowa systemów grzewczych, opartych na kaskadach pomp ciepła, wymaga nowych rozwiązań projektowych, wykonawczych i eksploatacyjnych.

Największe pojedyncze pompy ciepła osiągają moc kilkudziesięciu kilowatów.

Ograniczeniem budowy większych pomp jest tzw. efekt skali, który wraz ze wzrostem wielkości urządzenia piętrzy problemy projektowe, konstrukcyjne, a zwłaszcza technologiczne pomp.

Duży problem eksploatacyjny stwarza sama sprężarka, która pobiera około 1/4 energii elektrycznej w porównaniu do wydajności grzewczej pompy ciepła (przy współczynniku COP wynoszącym ok. 4).

Pompa o mocy 80 kW pobiera w takim wypadku ok. 20 kW mocy elektrycznej.

Częste uruchamianie urządzenia o takiej mocy, mimo stosowanych ograniczników prądu rozruchowego, może powodować

20

niepożądane zakłócenia dla innych, np. elektronicznych, odbiorników prądu elektrycznego.

Duże pompy charakteryzują się też głośną pracą i pod tym względem powinny spełniać określone normatywne warunki. Tak więc wraz z wielkością pomp ciepła zwiększają się również problemy eksploatacyjne. Lepszym rozwiązaniem jest stosowanie kaskad zbudowanych z pomp o mniejszych mocach. Takie rozwiązania mają jeszcze wiele innych zalet.

Na polskim rynku jest kilka firm, które oferują pompy ciepła do pracy w kaskadach. Liczba pomp w kaskadzie uzależniona jest od możliwości zastosowanych urządzeń sterujących. Kaskady mogą być budowane z pomp tego samego typu, m.in.: solanka-woda, woda-woda i powietrze-woda. W takich rozwiązaniach kaskady pompa podłączona jest do jednego, odpowiednio dużego, dolnego źródła. Zasadą jest budowa kaskady z jednego typu pomp i tej samej mocy. W praktyce spotyka się jednak kaskady, w skład których wchodzą pompy różnych typów, które wykorzystują różne dolne źródła ciepła.

Pompy do pracy w kaskadzie muszą być przystosowane pod względem możliwości ich wspólnego sterowania.

Znacznie bardziej złożonym zagadnieniem jest dobór dolnego źródła oraz rozwiązanie instalacji hydraulicznej górnego źródła, tj. instalacji centralnego ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Te zadania wykraczają poza standardowe zasady projektowania systemów grzewczych opartych na pompach ciepła.

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

trybie „master” jako nadrzędna i steruje pozostałymi pompami ustawionymi w tryb „slave” (podrzędne). Czujniki temperatury kontrolujące pracę systemu podłączone są do nadrzędnej pompy ciepła. Komunikacja pomiędzy wszystkimi urządzeniami w kaskadzie pomp odbywa się najczęściej poprzez magistralę cyfrową. Głównym elementem sterowania kaskadą pomp ciepła jest regulator. Od jego możliwości sterowania zależy liczba możliwych pomp ciepła w kaskadzie. Obecnie na rynku dostępne są regulatory dopasowane przez producentów do własnych pomp ciepła, które umożliwiają sterowanie kaskadą składającą się nawet z dziewięciu pomp.

W momencie uruchomienia się nadrzędnej pompy ciepła w jej układzie sterującym włącza się zegar, który odlicza czas do włączenia drugiej pompy ciepła, w przypadku gdy nie zostaną osiągnięte odpowiednie parametry grzewcze, np. kiedy w określonym czasie nie nastąpi przewidywany wzrost temperatury wody w buforze. Czas ten ma konkretną wartość i jest z góry ustawiony przez producenta pomp. Może on być korygowany przez obsługę serwisową. Na podobnej zasadzie odbywa się włączanie kolejnych pomp ciepła.

Układ kaskadowy pomp ciepła ma podobne zalety eksploatacyjne jak kaskada kotłów. Kaskada pomp tworzy wielostopniowe źródło ciepła i może być elastycznie wykorzystywana w zależności od potrzeb grzewczych. W przypadku awarii lub wyłączenia na określony czas, np. serwisowania, jednej z pomp, pozostałe mogą pracować. Takie rozwiązanie zapewnia ciągłość pracy systemu w czasie całego sezonu grzewczego. dr inż. Jan Siedlaczek

21

ABC ogrzewania

Nie ma jeszcze odpowiednio opracowanych i rozpowszechnionych przykładowych materiałów projektowych. Projektant takich instalacji jest skazany na własną inwencję i doświadczenie. Może też liczyć, często z pozytywnym skutkiem, na pomoc techniczną ze strony producenta lub dystrybutora pomp ciepła.

Podstawą działania kaskady pomp ciepła jest dolne źródło. Od niego wymaga się, by było odpowiednio wydajne i niezawodne w eksploatacji. Obowiązują tu standardowe zasady doboru dolnych źródeł, lecz ze względu na większe zapotrzebowanie ciepła często wykorzystuje się jednocześnie kilka różnych źródeł, np. grunt, wodę i powietrze, które są przyłączone indywidualnie do poszczególnych pomp w kaskadzie.

Najprostszym i bardzo skutecznym źródłem ciepła jest powietrze zewnętrzne lub tym bardziej wentylacyjne. Obecnie konstruowane pompy osiągają zadawalające sprawności energetyczne nawet przy powietrzu o temperaturze do -20°C. Ten typ dolnego źródła nie wymaga żadnych prac ziemnych. Jednak należy się liczyć z wyższymi kosztami zakupu tych pomp w porównaniu do pomp przeznaczonych do innych dolnych źródeł ciepła.

Pompy powietrze-woda występują na rynku w kilku wariantach: jako pompy jednoczęściowe wewnętrzne lub zewnętrzne lub jako pompy dwuczęściowe, które składają się z jednostki zewnętrznej (dolne źródło) i jednostki wewnętrznej (pompy ciepła). Pewnym ograniczeniem stosowania powietrznych pomp ciepła może być hałas, jaki jest wytwarzany przez wentylator w dolnym źródle zarówno pomp wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

Sterowanie kaskadą pomp odbywa się według ściśle określonych zasad. Pierwsza pompa ciepła w kaskadzie pracuje w

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

Dobór kotła Bilans cieplny budynku sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami to podstawa doboru kotła do ogrzewania. Bardzo często popełnianym błędem jest przewymiarowanie mocy kotła na paliwo stałe oraz dobór urządzenia w oparciu o pojemność komory paleniskowej. Wszystkie kotły produkowane przez renomowanych producentów skonstruowane są tak, aby osiągnąć deklarowaną moc grzewczą. Dobierając kocioł, sugerujemy kierować się wymaganą mocą urządzenia, a nie powierzchnią grzewczą wymiennika. Dokonując szybkiego doboru kotła, można z dużym przybliżeniem posłużyć się wskaźnikami powierzchniowymi (dobrze zaizolowane budynki 70-80 W/m2, niezaizolowane 100-120 W/m2) lub wskaźnikiem kubaturowym [wysokie pomieszczenia 30-35 W/m3, hale produkcyjne (bez ciepła na wentylację) 20-25 W/m3].

Kolejnym etapem jest dobór średnicy oraz wysokości przewodu spalinowego. Nowoczesne konstrukcje kotłów, wyposażone w rozbudowany wymiennik, wymagają ciągu spalin w zakresie 30÷60 Pa (w zależności od typu i mocy urządzenia).

Wyregulowanie ciągu spalin dla warunków, w jakich pracuje kocioł, umożliwia ręczna przepustnica usytuowana na czopuchu. Czasami uwarunkowania miejscowe (sąsiednie budynki, drzewa, kształt dachu, usytuowanie budynku w dolinie) mogą powodować zaburzenie ciągu kominowego. W celu uniknięcia ciągu wstecznego w przewodzie kominowym należy wyprowadzić go ponad najwyższą kalenicę dachu, nie mniej niż 0,6 m. Pomieszczenie kotłowni na paliwo stałe powinno spełniać określone wymagania dot. bezpieczeństwa

22

ppoż., wentylacji (nawiewnej, wywiewnej), niezbędnej powierzchni do montażu oraz obsługi urządzenia. Warunkiem prawidłowego procesu spalania jest dopływ świeżego powietrza z zewnątrz. Brak wentylacji nawiewnej lub jej niedrożność może powodować takie zjawiska jak: dymienie, niemożliwość uzyskania wymaganej temperatury. Nad bezpieczeństwem osób przebywających w kotłowni czuwa wentylacja wywiewna w postaci kanału wyprowadzonego ponad dach, z otworem wylotowym pod stropem pomieszczenia. Jej celem jest odprowadzenie z pomieszczenia szkodliwych gazów. Obowiązkowo należy dokonywać okresowego czyszczenia komina, sprawdzanie ciągu kominowego i poprawności działania wentylacji.

Stosowane paliwa podstawowego dedykowanego dla danego typu kotła zapewnia uzyskanie deklarowanej mocy, sprawności urządzenia i utrzymanie okresu stałopalności.

Podstawowe parametry, na które należy zwrócić uwagę przy wyborze paliwa, to: wartość opałowa, spiekalność, zawartość popiołu, siarki, wilgotność paliwa. Konsekwencją połączenia wilgotnego środowiska, wysokiej temperatury, obecności siarki zawartej w paliwie jest proces korozji powierzchniowej oraz wżerowej zachodzącej w kotle.

W przypadku palenia drewnem opałowym należy stosować jako paliwo drewno liściaste, sezonowane przynajmniej dwa lata.

Konsekwencją przewymiarowania kotła, nieodpowiedniego przewodu kominowego, palenia wilgotnym drewnem może być szybkie zabrudzenie wymiennika, wykraplanie wilgoci na ściankach kotła (a w konsekwencji korozja), obniżenie sprawności,

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

powinna odbywać się bardzo powoli (w celu usunięcia powietrza), zalecany jest montaż odpowietrzników automatycznych na pionach, a w przypadku układów otwartych należy zadbać o właściwe usytuowanie naczynia wzbiorczego, prowadzenie instalacji tak, aby ułatwić samoodpowietrzanie układu. Konsekwencją obecności powietrza w instalacji może być m.in. stukanie na rusztach wodnych, nieprawidłowa praca pomp obiegowych, niedogrzanie pomieszczeń. Podczas uruchomienia urządzenia zalecane jest tzw. wygrzanie kotła oraz przewodu kominowego. Utrzymanie temperatury ok. 80°C na kotle przez kilka godzin pomaga w usunięciu powietrza z instalacji grzewczej oraz wilgoci powstającej na ściankach wymiennika (temperatura poniżej punktu rosy) na skutek kontaktu z wodą powracającą z instalacji.

Warunkiem prawidłowej i bezpiecznej pracy jest tak zaprojektowana i wykonana instalacja, że nie przekracza maksymalnej dopuszczalnej temperatury pracy 85°C oraz dopuszczalnego ciśnienia roboczego 1,5 bara.

W celu ochrony kotła przed zbyt niską temperaturą wody grzewczej zalecamy montaż zabezpieczenia w postaci zaworu trój- lub czterodrogowego. Rozwiązanie to jest szczególnie zalecane w przypadku budynków dobrze zaizolowanych. Utrzymywanie niskich temperatur wody w kotle powoduje emisję spalin mokrych (wykraplanie wilgoci - wymiennik, przewód kominowy) wpływających na przyspieszenie korozji, spadek sprawności urządzenia. Zalecane w dokumentacji technicznej kotłów temperatury wody grzewczej w zakresie 60÷80°C zapewniają, prawidłową eksploatację urządzenia. Sterowanie instalacją za pomocą zaworu mieszającego poprawia komfort cieplny w pomieszczeniach, minimalizuje ich przegrzewanie oraz wpływa na ograniczenie zużycia opału.

Michał Łukasik

23

ABC instalacji z kotłami na paliwa stałe

dymienie, zwiększone zużycie opału, niemożliwość osiągnięcia deklarowanej mocy.

Kotły na paliwa stałe mogą pracować w wodnych instalacjach centralnego ogrzewania systemu otwartego z grawitacyjnych lub wymuszonym obiegiem wody. Naczynie wzbiorcze systemu otwartego powinno być umieszczone na takiej wysokości (najwyższy punkt układu), aby podczas pracy instalacji w żadnym punkcie obiegu wodnego nie nastąpiła przerwa w przepływie wody oraz istniała możliwość odpowietrzania instalacji. Należy zabezpieczyć je przed zamarznięciem poprzez odpowiednią izolację termiczną i zastosowanie rury cyrkulacyjnej. Konsekwencją za małej pojemności użytkowej naczynia, jego niewłaściwego usytuowania lub zbyt małych średnic rur (wzbiorczej, bezpieczeństwa, przelewowej, odpowietrzających) może być zapowietrzanie instalacji, nieprawidłowe działania układu zabezpieczenia przed wzrostem ciśnienia (a w konsekwencji spalenie lub rozerwanie kotła). Szczegółowe informacje dotyczące zabezpieczenia instalacji dostępne są w PN-91/B-02413 „Ogrzewnictwo i ciepłownictwo - Zabezpieczenia instalacji ogrzewań wodnych systemu otwartego. Nowelizacja przepisów” (Dz. U. 2009 nr 56 poz.461). Dały one podstawę prawną do montażu kotłów w układzie zamkniętym. W porównaniu do instalacji typu otwartego wymagany jest szereg zabezpieczeń, jednak o obowiązku ich stosowania nie wszyscy wiedzą! Zgodnie z obowiązującymi przepisami zabezpieczenie w układzie zamkniętym wymaga montażu naczynia przeponowego dobranego do pojemności wodnej instalacji, zaworu bezpieczeństwa oraz dodatkowo jednego z urządzeń do odprowadzania nadmiaru ciepła (wężownica schładzająca, zawór zabezpieczenia termicznego schładzający, bufor ciepła). Podłączając kocioł do instalacji grzewczej, należy również pamiętać o prawidłowym odpowietrzeniu całego układu. Czynność napełniania instalacji wodą

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC instalacji rurowych

Zaciskanie o-ringu Instalacja zaprasowywana, czy to wykonana z miedzi, czy z tworzywa, czy też stali nierdzewnej, każdorazowo składa się z rur, łączników instalacyjnych oraz uszczelnień typu o-ring. I tak, w zależności od przeznaczenia takiej instalacji, stosuje się różne materiały na uszczelnienia. Mylne jest przekonanie, że najlepszym uszczelnieniem jest to dopuszczone do stosowania w instalacjach gazowych. Podstawą takiego błędnego twierdzenia jest fakt, iż badania złączy zaprasowywanych do instalacji gazowych przechodzą próbę w podwyższonej temperaturze 65°C. Należy jednak pamiętać, że jest to próba prowadzona w warunkach laboratoryjnych, a nie odporność uszczelnienia na pracę w warunkach wysokich temperatur. Na wykresie przedstawiono zakres temperatur pracy uszczelnień.

Stosowany w złączach zaprasowywanych o-ring, przeznaczony do gazu, wykonany jest z materiału typu HNBR (z ang. Hydrogenated Nitrile Butadiene Rubber), czyli mieszanki powstałej na bazie uwodornionego kauczuku akrylonitrylowego. Jest on kopolimerem akrylonitrylu oraz butadienu z całkowitym lub częściowym uwodornieniem podwójnego wiązania komponentu butadienowego.

Jego odporność termiczna mieści się w zakresie od -30 do +150°C. Wulkanizaty na bazie HNBR charakteryzują się dużą wytrzymałością mechaniczną oraz większą odpornością na ścieranie niż „tradycyjne” uszczelnienia produkowane na bazie NBR. Mają one znacznie większą wytrzymałość na wysoką temperaturę i starzenie niż kauczuk nitrylowy.

W systemach instalacyjnych stosowane są także trzy inne rodzaje elastomerów.

Każdy typ elastomeru ma swoje indywidu-

24

alne właściwości i to determinuje obszar jego zastosowania. NBR stosowany jest tylko do zimnej wody, na przykład w instalacjach chłodniczych i w układanych w ziemi przyłączach domowych.

Elementy uszczelniające z EPDM doskonale nadają się do wszelkich zastosowań w instalacjach wodnych i grzewczych, również do temperatur powyżej 70°C. W przypadku wysokich temperatur często stosowane są właśnie metalowe systemy instalacyjne, również przy remontach i rozbudowie instalacji przemysłowych. EPDM (kauczuk etylenowo-propylenowy) to wytwarzany syntetycznie i wulkanizowany nadtlenkowo kauczuk uniwersalny. Jest odporny na starzenie, działanie ozonu, światła słonecznego, czynników atmosferycznych i środowiskowych, roztworów alkalicznych i innych chemikaliów. Z tego względu użytkownik może liczyć na długotrwałą niezawodność połączenia przy zachowaniu odpowiednich warunków eksploatacji.

Elementy uszczelniające z FKM spełniają najwyższe wymagania odnośnie temperatur roboczych. FKM to polimer monomerów zawierających fluor, głównie fluorku winilidenu i sześciofluoropropylenu lub fluorku winilidenu i trójchloroetylenu. Zawartość fluoru zapewnia niepalność. Wulkanizaty kauczuku fluorowego odznaczają się szczególną odpornością cieplną i chemiczną (stosuje się je na przykład w instalacjach podłączeniowych kolektorów słonecznych). Odporne są na ozon, promieniowanie ultrafioletowe, agresywne związki chemiczne, oleje i paliwa. Elastomery fluorowe wykazują niewielką przepuszczalność gazów i minimalny spadek wagi w warunkach pracy w próżni.

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

Odporność: - węglowodory alifatyczne, tj. propan, butan, benzyna, oleje mineralne (olej smarowy, oleje hydrauliczne z grup H, H-L, H-LP), - oleje mineralne i smary, - niepalne ciecze hydrauliczne typu: HSA, HSB (emulsje olejowo-wodne) i HSC (mieszanki poliglikolu z wodą), - oleje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, - lekkie oleje opałowe i paliwa do silników wysokoprężnych, - woda do 60°C (specjalne gatunki do 100°C), - rozcieńczone kwasy i zasady w niezbyt wysokich temperaturach.

Brak odporności: - węglowodory aromatyczne i chlorowane np. benzen, tri, tetra, - estry i rozpuszczalniki polarne, - oleje i smary silikonowe, - ciecze hydrauliczne typu HSD (oparte na poliestrach i węglowodorach chlorowanych), - płyny hamulcowe na bazie glikoli, - ozon - mieszanina NBR i PVC podwyższa tę odporność. ● EPDM Odporność: - gorąca woda, - para wodna, roztwory mydła i środki piorące,

- środowisko utleniające, - kwasy, - zasady, - ketony, - trudnopalne ciecze hydrauliczne typu HSC, HSD, - płyny hamulcowe na bazie glikoli.

Brak odporności: - mineralne oleje i smary, - benzyna, - węglowodory alifatyczne, aromatyczne i chlorowane. ● FKM Odporność: - oleje i smary mineralne również z dodatkami uszlachetniającymi, - węglowodory aromatyczne i alifatyczne, - trudnopalne ciecze hydrauliczne na bazie fosforoestrów i węglowodorów chlorowanych (HSC), - oleje syntetyczne do silników lotniczych.

Brak odporności: - stężone roztwory ługu sodowego i kwasów, - ketony, - estry, - etery małocząsteczkowe, np. octan, - kwasy organiczne, np. octowy i mrówkowy, - gorąca woda, - para wodna. dr inż. Wioletta Zając-Wstawska W publikacji wykorzystano materiały techniczne firm: Viega, Passerotti.

25

ABC instalacji rurowych

Poniżej przedstawiona zostanie odporność (i nieodporność) chemiczna materiałów na uszczelnienia do instalacji zaprasowywanych. ● NBR Odporność: - węglowodory alifatyczne, tj. propan, butan, benzyna, oleje mineralne (olej smarowy, oleje hydrauliczne z grup H, H-L, H-LP), - oleje mineralne i smary, - niepalne ciecze hydrauliczne typu: HSA, HSB (emulsje olejowo-wodne) i HSC (mieszanki poliglikolu z wodą), - oleje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, lekkie oleje opałowe i paliwa do silników wysokoprężnych, - woda do 60°C (specjalne gatunki do 100°C), - rozcieńczone kwasy i zasady w niezbyt wysokich temperaturach.

Brak odporności: - węglowodory aromatyczne i chlorowane, np. benzen, tri, tetra, - estry i rozpuszczalniki polarne, - oleje i smary silikonowe, ciecze hydrauliczne typu HSD (oparte na poliestrach i węglowodorach chlorowanych), - płyny hamulcowe na bazie glikoli, - ozon - mieszanina NBR i PVC podwyższa tę odporność. ● HNBR

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

Sterowanie pod kontrolą

Jacek Zawistowski

ABC ogrzewania

● Czym

różnią się sterowniki do kotłów na paliwa stałe?

Tak jak zapowiedziano w artykule pt. „Układ wodny” (ABC styczeń 2015 przyp. red.) dziś omówię różnice wśród znanych sterowników spalania.

Różnice między sterownikami stosowanymi dla kotłów na paliwa stałe sprowadzają się właściwie tylko do dwóch spraw: ● ustalenia proporcji paliwa i powietrza podawanego do paleniska, ● określenia zakresu wahań chwilowych wartości temperatury wody wylotowej.

Tylko dwie różnice - a ileż różnych rozwiązań sterowników. Proporcje paliwa i powietrza do spalania mogą być ustalane wyłącznie ręcznie lub całkowicie automatycznie albo sposobem mieszanym (trochę ręcznie, trochę automatycznie).

Przykładem wyłącznie ręcznego sposobu ustalania proporcji paliwa i powietrza mogą być np. typowe, stosowane od lat, sterowniki dwustanowe. Tam użytkownik musi sam ustawić czas podawania paliwa (czyli porcję

26

podanego paliwa), czas przerwy między kolejnymi podaniami oraz ilość podawanego powietrza (wydajność dmuchawy). Sam także musi dokonywać stosownych korekt tych parametrów - w razie potrzeby, np. zmiany jakości paliwa. Czy można powiedzieć, że taki sterownik ma wpływ na zużycie paliwa (sprawność kotła)? Absolutnie nie. Nie ma żadnego wpływu. Przy zastosowaniu takiego sterownika wpływ na zużycie paliwa mają tylko i wyłącznie umiejętności i wprawa użytkownika kotła. Sterownik zrobi tylko to, co mu nastawi użytkownik. Nic więcej i nic innego „od siebie” sterownik nie zrobi.

Są też na rynku sterowniki, które realizują automatyczny sposób ustalania proporcji paliwa i powietrza. Tam użytkownik nie tylko nie musi, ale wręcz nie może własnoręcznie ustalać proporcji paliwa i powietrza.

To może robić tylko sterownik. Czy można powiedzieć, że taki sterownik ma wpływ na zużycie paliwa (sprawność kotła)? Absolutnie tak. Ma ogromny wpływ. Przy zastosowaniu takiego sterownika wpływ na zużycie paliwa ma tylko i wyłącznie sterownik.

Umiejętności i wprawa użytkownika kotła nic tu nie znaczą, bo sterownik nie daje mu możliwości ich wykorzystania.

Te dwa typy sterowników różnią się jeszcze jedną istotną cechą. Sterownik z wyłącznie ręcznym sposobem ustalania proporcji paliwa i powietrza może pracować tylko dwustanowo (włącz/wyłącz). Włącz sterownik uruchamia podawanie paliwa i powietrza z nastawami ustalonymi przez użytkownika (temperatura wody wylotowej rośnie). Wyłącz - sterownik wstrzymuje podawanie paliwa i powietrza (temperatura

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

W materiałach reklamowych, instrukcjach obsługi, a nawet w wielu publikatorach producenci zaczęli podawać informacje o tym, jak wielkie są te oszczędności ciepła (paliwa). Największa z podawanych oszczędności, jaką zapamiętałem z tych publikacji, to 30%. Nigdzie jednak nie znalazłem żadnych dowodów (wyników stosownych badań), które potwierdzałyby te informacje. Niektórzy producenci podają już tylko oszczędności „kilka do kilkunastu procent”, a inni podają jedynie enigmatycznie, że zaletą takiej pracy jest oszczędność paliwa, nie podając żadnych danych liczbowych. Nikt nie podał także, jakie to mnóstwo ciepła (paliwa) - ile watów, dżuli, czy choćby kilogramów węgla - traci się np. na 1°C takich przeregulowań temperatury wody. Nie znalazłem nigdzie żadnych wyników.

Nikt nie podał również, o ile wzrasta żywotność kotłów w wyniku pracy kotłów z modulacją temperatury wody w bardzo wąskim zakresie. W jakim zakresie i o ile?

Niektórzy twórcy tych sterowników twierdzą, że oszczędności są większe, kiedy mniejszy jest zakres wahań chwilowej temperatury wody wylotowej z kotła wokół wartości zadanej tej temperatury. Mówią tak, ale nie mierzą żadnych innych parametrów oprócz temperatury wody. W związku z tym - o zmianach innych parametrów nie mają żadnego pojęcia.

A co z wahaniami współczynnika nadmiaru powietrza (wahaniami zawartości tlenu w spalinach)? Czy któryś z producentów to mierzył? Czy na wielkość strat ciepła (paliwa) wpływ ma tylko temperatura wody (w domyśle: temperatura spalin, bo aby wzrosła temperatura wody, musi wzrosnąć temperatura spalin, czyli większa będzie strata kominowa)? dr inż. Jacek Zawistowski

27

ABC ogrzewania

wody wylotowej maleje). Trudno sobie wyobrazić, żeby sterownik z wyłącznie ręcznym sposobem ustalania proporcji paliwa i powietrza mógł pracować z modulacją mocy.

Natomiast sterownik z całkowicie automatycznym sposobem ustalania proporcji paliwa i powietrza moduluje moc kotła (poza przypadkami ekstremalnymi), starając się nadążnie dopasować ją do zapotrzebowania (strat) na ciepło przez ogrzewane obiekty.

Sterowniki z mieszanym sposobem ustalania proporcji paliwa i powietrza także powstawały z myślą o zrealizowaniu w praktyce idei płynnej modulacji mocy kotła w celu nadążnego dopasowania jej do zapotrzebowania (strat) na ciepło przez ogrzewane obiekty. Trzeba stwierdzić, że generalnie wszystkie z nich też osiągają ten cel (choć są bardzo różnorodne pod względem sposobu działania). Modulują moc efektywnie, tzn. nie stawiają kotła w stan postoju (poza przypadkami ekstremalnymi).

Ponieważ nie da się na bieżąco mierzyć chwilowej straty ciepła z pomieszczeń, to nie ma możliwości porównywania tych strat z jakimkolwiek parametrem (parametrami) pracy kotła. Efektywność działania sterownika można więc oceniać tylko pośrednio poprzez analizę wymiernych efektów jego działania.

Gdzieś kiedyś ktoś pierwszy powiedział, że praca kotła z modulacją mocy daje oszczędności paliwa w porównaniu do pracy kotła w systemie dwustanowym włącz/wyłącz. Gdzieś ktoś kiedyś pierwszy powiedział, że praca kotła z modulacją temperatury wody wylotowej w bardzo wąskim zakresie daje mnóstwo oszczędności ciepła w porównaniu do pracy z kilkustopniowymi przeregulowaniami tej temperatury. Gdzieś kiedyś ktoś pierwszy powiedział, że praca kotła z modulacją mocy zwiększa żywotność kotłów w porównaniu do pracy kotła w systemie dwustanowym włącz/wyłącz…

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC montażu instalacji w łazienkach

Obudowa wanny Aby zainstalować wannę lub brodzik na nośniku, należy najpierw wyrównać podłoże, na którym ma on stanąć, a następnie wykonać prawidłowo podejście kanalizacyjne. Można to zrobić przy użyciu zaprawy wyrównującej lub kleju do glazury.

Podejście musi być skierowane w kierunku otworu wylotowego z przyboru sanitarnego usytuowanego w nośniku. W tym celu należy najpierw ustawić nośnik w miejscu, w którym ma być zainstalowany, a następnie wstawić do jego wnętrza przybór sanitarny dociskając jego krawędzie boczne do ściany. Na powierzchni podłogi należy odrysować obrys zewnętrzny nośnika oraz rzut otworu wylotowego z wanny lub brodzika.

Do zaznaczenia otworu wylotowego potrzebny będzie długi pisak lub ołówek.

Można też do tego celu użyć zaostrzonego grubego drutu, który włożony do otworu wylotowego wanny odznaczy na powierzchni betonowej posadzki współrzędne dla syfonu. W przypadku, gdy podłoga pod wanną jest wyłożona glazurą, do naniesienia współrzędnych używamy tylko pisaka lub ołówka.

Wykonanie tej czynności jest bardzo ważne.

Jeśli nie zaznaczymy obrysu zewnętrznego nośnika na podłodze i przykleimy go do podłoża pianką poliuretanową, dosuwając go do ściany (nie uwzględniając obrysu naniesionego na posadzce z włożoną wanną), to może się okazać, że nie włożymy do wnętrza styropianu wanny. Nośnik musi znajdować się w pewnej odległości od ścian, tak aby wywinięta krawędź wanny przy powierzchni ścian mogła się zmieścić. Wanna lub brodzik musi leżeć na całym obwodzie nośnika. Położona na wszystkich czterech

28

krawędziach sanitariatu poziomica powinna wskazywać idealny poziom. W przypadku nierównego podłoża można nieco podciąć sam nośnik. Kiedyś do tego celu użyłem struga elektrycznego do drewna. Efekt był znakomity, dużo gorzej było ze sprzątaniem. Bardzo ważne też jest zmierzenie wysokości otworu wylotowego z sanitariatu.

Mając współrzędne otworu i jego wysokość nad posadzką, możemy podłączyć podejście kanalizacyjne z syfonem. Uszczelka syfonu powinna znajdować się na wysokości dolnej krawędzi sanitariatu. Dobrze jest też podłożyć pod syfon kawałek styropianu w celu jego ustabilizowania. Podejście kanalizacyjne po złożeniu wraz z syfonem i dopasowaniu do otworów w wannie należy rozebrać (najlepiej na kolanku kanalizacyjnym). Przed rozłożeniem dobrze jest zaznaczyć położenie kształtek (na ich łączeniu) niezmywalnym pisakiem. Powtórne złożenie zestawu należy przeprowadzić po przyklejeniu nośnika do podłoża. Podczas składania mamy wówczas pewność, że wszystkie części składowe podejścia wraz z syfonem będą znajdować się w pozycji ustalonej poprzednio (z włożoną wanną). Złożenie całego zestawu przelewowo-spustowego przez otwory wylotowe w wannie jest możliwe (mnie się to udało) pod warunkiem zastosowania „syfonu” zaopatrzonego w sztywną rurkę przelewową oraz uszczelkę uszczelniającą jego wlot, którą można założyć „zatrzaskowo” na krawędzi wlotowej syfonu. Uszczelka ta wywinięta przez otwór w dnie wanny zapewnia również szczelność sitka wlotowego.

Niestety, nie ma tu możliwości skontrolowania szczelności całego zestawu odpływo-

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

rzystać kawałek cienkiej zagiętej blaszki, aby docisnąć przelew do otworu przez szczelinę między ścianą a wanną podczas nakręcania nakrętki. Przy dociąganiu sitka do syfonu dobrze jest użyć kawałek cienkiego drutu zakończonego haczykiem. Haczyk pomoże unieść syfon ku górze i ułatwi skręcenie całej konstrukcji. Następnie wannę należy uszczelnić na całym obwodzie między ścianą a krawędzią silikonem sanitarnym odpornym na grzyby i pleśnie.

Proszę pamiętać, że silikon po odparowaniu rozpuszczalnika nieco się zapadnie i na obrzeżu wanny powstanie rynienka, w której gromadzić się będzie woda. Przyśpieszy to proces powstawania pleśni w miejscu zasilikonowania.

Silikonowanie należy powtórzyć następnego dnia do momentu uzyskania powierzchni, na której nie będzie gromadzić się woda. Następną czynnością jest pokrycie nośnika cienką warstwą kleju do glazury oraz siatką z włókna szklanego. Siatkę taką można bez problemu nabyć w sklepach chemicznych. Teraz do dzieła może przystąpić glazurnik.

Uwaga! Jeśli ktoś z Państwa chciałby rozbudować nośnik o kolejne elementy, np. półki, kliny, boki, to można to zrobić przy wykorzystaniu dodatkowych płyt z utwardzonego styropianu. Przyklejać należy je tylko na klej polimerowy. Ma on konsystencję gęstej śmietany i jest przeźroczysty. Bardzo długo szukałem tej informacji kilkanaście lat temu. Nikt nie wiedział, czym klei się styropian do styropianu. W końcu są to dwa podłoża niechłonne. Odradzam stosowanie nośników płytowych robionych na zamówienie do nietypowych konstrukcji wannowych, są one bardzo niestabilne. W szczególności gdy grubość blachy wanny wynosi 3,25 mm.

(AS)

29

ABC montażu instalacji w łazienkach

wego. Bardzo ważne jest, aby dokładnie przyciąć na długości rurkę przelewową.

Wlot do przelewu powinien pasować do otworu w wannie. Innym sposobem jest złożenie syfonu przez wycięty otwór w krawędzi bocznej nośnika. W tym wypadku otwór może nie pasować do powierzchni kafelka.

Niektórzy producenci nośników wyposażają swoje konstrukcje w specjalne suwane drzwiczki rewizyjne ze styropianu.

Otwór rewizyjny można też wyciąć w nośniku po wyłożeniu go glazurą, ale jeszcze przed zafugowaniem. Wycięty fragment styropianu z kafelkiem można wkleić (zafugować) na silikon sanitarny w kolorze fugi. Po dopasowaniu zestawu przelewowo-spustowego, naniesieniu współrzędnych nośnika na posadzkę, wyciskamy na podłogę piankę poliuretanową do przymocowania nośnika do podłogi. Następnie ustawiamy nośnik na podłodze, dociskając go do pianki. Nie należy nanosić zbyt dużo pianki. Zbyt szybko tężeje i jakiekolwiek manewry z przesunięciem konstrukcji po kilku minutach są niemożliwe do wykonania.

Większość nośników posiada otwory umożliwiające łatwe wyprowadzenie podejścia wraz z syfonem. W przypadku problemów z przeprowadzeniem rur, należy nośnik podciąć. Najlepiej wykonać to przy pomocy piły do drewna, tzw. lisicy (bardzo wąskiej).

Do wnętrza nośnika wyciskamy niewielkie ilości pianki (punktowo w kilkunastu miejscach). Ma to na celu stabilizację wanny we wnętrzu styropianu. Jego kształt może nieznacznie odbiegać od kształtu sanitariatu.

Wnętrze nośnika wyścielamy cienką folią, która zabezpiecza przed sklejeniem się sanitariatu ze styropianem. Folia musi mieć wycięty otwór na syfon i przelew. Wkładamy do wnętrza nośnika wannę i dociskamy.

Następnie skręcamy zestaw przelewowo-spustowy przez otwory wylotowe wanny.

Przy skręcaniu przelewu dobrze jest wyko-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

ABC wentylacji

Odzysk bez błędów Sztuka wentylacji wymaga jednak od instalatora pewnego poziomu wiedzy oraz staranności podczas jej wykonywania. Wentylacja wpływa na zdrowie i samopoczucie człowieka, bezpośrednio oddziałując na jego układ oddechowy, dlatego tak ważne jest, by wentylacji nie wykonywały osoby przypadkowe, bez doświadczenia. Odporność układu oddechowego jest znaczenie mniejsza aniżeli układu pokarmowego.

Układ oddechowy jest bardziej wrażliwy na środowisko zewnętrzne, a więc powietrze, którym oddychamy, w związku z czym teoretycznie powinniśmy bardziej troszczyć się o dobrą jakość powietrza, aniżeli posiłków, które spożywamy. W przypadku systemów powietrznych nie widzimy „zastawy”, tj. instalacji kanałowej, przez którą „zostaje podany posiłek”, w tym przypadku powietrze. Instalacja po zakończeniu prac zostaje w całości zabudowana i trudno wówczas ocenić jej standard oraz czystość.

Najczęściej na decyzję o wyborze firmy instalacyjnej na etapie oferty ma wpływa cena i nierzadko to ona stanowi ostateczny argument. Niestety, ze względu na ilość dostępnych obecnie rozwiązań, bez szczegółowej analizy oferty, biorąc za kryterium wyboru tylko najniższe koszty inwestycji, można się łatwo pomylić, ponosząc w późniejszym etapie dodatkowe nakłady finansowe związane z poprawkami i eksploatacją instalacji (zużycie prądu przez system, mała sprawność cieplna odzysku ciepła, niska klasa filtracji).

W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy oferta była sporządzona w oparciu o dobre założenia projektowe i obli-

30

czenia. Podstawą rozpoczęcia prac na doborem układu wentylacji powinien być bilans powietrza oraz uwzględnienie możliwości montażowych, co pozwoli wstępnie oszacować spręż instalacji. Zapewnienie odpowiedniej wydajności instalacji oraz krotności wymian powietrza, zgodnie z polskimi przepisami oraz normami to podstawa przystąpienia do realizacji.

Kolejna kwestia, to dobór odpowiedniej jakości materiałów i tutaj zwykle występują największe problemy, ponieważ obserwujemy obecnie ogromny „wykwit” rozmaitych rozwiązań. Niestety nie wszystkie oferowane systemy są stosowane w sposób zgodny ze sztuką. Podstawowym i najczęściej popełnianym błędem jest używanie w nadmiarze przewodów elastycznych typu „flex”, często bez izolacji i perforacji paroszczelnej.

Przewody tego typu powinny być stosowane w ograniczonej ilości i powinny stanowić maksymalnie: 15-20% długości całej instalacji. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, aby były to przewody odpowiedniej jakości, produkowanego przez sprawdzonego producenta. Obecnie na rynku pojawiło się dużo tańszych zamienników, niestety ich jakość znacznie odbiega od oryginalnych tego typu przewodów.

Grubość izolacji, to bardzo ważny aspekt w systemach z odzyskiem ciepła.

Zbyt mała izolacja może spowodować znaczne straty do otoczenia, którego nie chcemy ogrzewać i w ten sposób zaprzepaścimy cały efekt odzysku ciepła. Absolutne minimum to 20 mm, przy czym taka grubość powinna być stosowana tylko w

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

Osobną kwestią jest estetyka instalacji, która nawet laikowi pozwala ocenić umiejętności instalatora. Częstym widocznym błędem, który jest następstwem niedbalstwa jest brak zabezpieczenia instalacji przed zabrudzeniem. Zabrudzona tynkiem instalacja jest bardzo trudna do wyczyszczenia.

Kolejna sprawa to czystość instalacji, która jest warunkiem zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza. Należy ją zabezpieczyć nie tylko na etapie montażu, ale też na etapie wyboru dostawcy materiałów. Rzadko dba się o zabezpieczenie instalacji przed zabrudzeniem na etapie montażu, a jeszcze rzadziej w trakcie magazynowania lub transportu elementów.

Wszystkie elementy powinny zostać sprawdzone pod kątem czystości przed realizacją, a przed montażem zalecam je profilaktycznie oczyścić.

Dodatkowym elementem zabezpieczenia instalacji przed zabrudzeniem wtórnym jest minimum dwustopniowa filtracja powietrza (na czerpni powietrza - filtracja wstępna, w centrali filtracja wtórna).

Montaż instalacji powinien zostać zakończony regulacją końcową. Jej brak to błąd, który wynika często z braku projektu i obliczeń wydajności układu wentylacji, a więc podstaw do wykonania pomiarów kontrolnych i realizacji.

Innym powodem braku regulacji jest zwyczajnie brak odpowiedniego sprzętu pomiarowego, który powinien być standardowym wyposażeniem każdego instalatora wentylacji.

Ostat ni ele men tem pra wi dło we go działania systemu jest regularny okresowy serwis instalacji. Sposób serwisowania i częstotliwość powinny zostać określone przez wykonawcę instalacji.

Sławomir Mencel

31

ABC wentylacji

przestrzeni izolowanej. Częstym błędem jest stosowanie jej na wszystkich odcinkach instalacji lub jej brak. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, czy wykonawca stosuje izolację zwiniętą w rolkach czy skompresowaną w małych kartonach - „pościskana” zwinięta w kłębek izolacja zawsze ma gorsze właściwości, aczkolwiek z punktu widzenia wykonawcy jest szybka i łatwiejsza w montażu.

Kolejna sprawa to możliwości regulacyjne instalacji - brak odpowiedniej regulacji końcowej nie tylko wpłynie na hałas oraz nierównomierny rozkład ciśnienia, ale też może spowodować nieodpowiednią wymianę powietrza w kubaturze i poszczególnych pomieszczeniach.

Przepustnice regulacyjne powinny być odpowiednio ustawione i zaplombowane na etapie rozkładania instalacji. Zaleca się pozostawić do nich dostęp serwisowy, niestety zwykle nie ma takiej możliwości, więc należy to uwzględnić już przy projektowaniu i wykonywaniu instalacji.

Najczęściej pojawiającym się błędem jest pomieszanie ciągów wentylacyjnych nawiewu z wywiewem. Wynika to nie tylko z braku wiedzy, ale często ze zwykłego zmęczenia „materiału”. Ekipy monterskie obniżające koszty montażu działają „ilościowo”, chcąc wykonać jak największą ich ilość w możliwe krótkim czasie, tak by szybko rozliczyć pracę. Niestety, działając w ten sposób, najłatwiej jest popełnić prosty błąd, jakim jest niewątpliwie pomieszanie ciągów wentylacyjnych. Z tym zjawiskiem spotykam się bardzo często, podczas wizji i konsultacji na budowach.

Bardziej szczegółowo należy też się przyjrzeć technice docinania przewodów w wykonaniu instalacji z blachy ocynkowanej, tj. np. rur sztywnych spiro - czy podczas montażu nie zostaje uszkodzona warstwa ocynku elementu?

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

Solar w szpitalu (1)

ABC podgrzewu wody

Paweł Kowalski

● Na

co zwrócić uwagę projektując dużą instalację solarną? ● Dlaczego warto zastosować zasobnik buforowy w takiej instalacji?

Instalacje solarne coraz częściej widujemy na dachach domów jednorodzinnych, spotykamy też kolektory słoneczne obok basenów oraz duże instalacje solarne wspomagające podgrzew ciepłej wody w obiektach użyteczności publicznej. Gdzie jeszcze i w jaki sposób można wykorzystać zasoby energii cieplnej drzemiące w promieniach słonecznych?

Na początek musimy wyjaśnić, że inaczej dobiera się wielkość małej instalacji solarnej na potrzeby domowe, a inaczej projektujemy duże instalacje wykorzystywane do podgrzewu wody użytkowej na potrzeby np. szpitala. Podstawową różnicą jest stopień pokrycia zapotrzebowania na ciepłą wodę przez taką instalację. Na wy-

32

kresie pokazano najczęściej dobierany stopień pokrycia zapotrzebowania w małych instalacjach solarnych (punkt A) i w dużych instalacjach solarnych (punkt B). Jak widać z wykresu, w przypadku małych instalacji stopień pokrycia zapotrzebowania szacuje się na ok. 50-60% całkowitego zużycia ciepłej wody, natomiast w dużych instalacjach z solarów pokrywamy do 30-40% zapotrzebowania. Łatwo zauważyć, że im mniejszy stopień pokrycia zapotrzebowania, tym większe uzyski energii solarnej z każdego m2 instalacji. Duże instalacje projektowane są więc na maksymalizację uzysków solarnych, a więc na najefektywniejsze wykorzystanie montowanych (kupionych) kolektorów słonecznych. Mniejsze pokrycie zapotrzebowania eliminuje również trudne do uniknięcia, przy wysokim stopniu pokrycia zapotrzebowania, letnie przegrzewy solarów.

Stopień pokrycia zapotrzebowania to jedyna różnica pomiędzy dużymi i małymi instalacjami solarnymi. Można stwierdzić, że duża instalacja solarna to zupełnie inna filozofia pracy i budowy systemu. Małe przydomowe instalacje składają się tylko z jednego zbiornika wody użytkowej, który jest jednocześnie bezpośrednim odbiornikiem ciepła z solarów i zbiornikiem, z którego czerwienimy ciepłą wodę użytkową.

Natomiast w dużej instalacji solarnej przede wszystkim wyróżniamy: obieg ładowania i obieg rozładowania energii solarnej (rys. 1). ● Obieg ładowania (elementy A, B na rys. 1) Energia słoneczna, przekształcona w ciepło w instalacji kolektorów słonecz-

www.instalator.pl

nr 22015

www.instalator.pl

towy wymiennik ciepła. Dobre pod względem energetycznym wykorzystanie pojemności zasobnika buforowego wody grzejnej i wysoka sprawność instalacji kolektorów słonecznych warunkowane są możliwie małymi różnicami temperatur pomiędzy: ● zasobnikiem podgrzewania wstępnego a zasobnikiem buforowym wody grzejnej, ● zasobnikiem buforowym wody grzejnej a kolektorem słonecznym.

Dlaczego zaleca się stosowanie takiego układu do dużych instalacji solarnych? Myślę, że najpierw musimy zastanowić się, jakiej pojemności musiałby być zbiornik cie płej wo dy, gdy by chcieć go dobrać do dużej instalacji solarnej (np. 100 m 2 po wierzch ni czyn nej kolektorów słonecznych), czyli zastosować typowy schemat jak na rys. 2.

Wytyczne projektowe sugerują, aby zalecana powierzchnia wężownicy na 1 m2 powierzchni kolektora wynosiła ok. 0,20 m2 po-

33

ABC podgrzewu wody

nych, zostaje oddana poprzez płytowy wymiennik ciepła zasobnikowi buforowemu wody grzejnej (ewentualnie kilku zasobnikowm połączonym szeregowo, z możliwością ładowania warstwowego).

Także systemy posiadające tylko jeden zasobnik buforowy wody grzejnej pozwalają na ładowanie warstwowe z różnymi strefami temperatur. Regulacja przez regulator solarny odbywa sie według zmierzonej różnicy temperatur. ● Obieg ma ga zy no wa nia (zbiornik buforowy C na rys. 1) Zasobnik buforowy magazynujący ciepło z instalacji solarnej. ● Obieg rozładowania (elementy D, E i F na rys. 1) Przed pojemnościowym podgrzewaczem c.w.u. zainstalowany jest zasobnik podgrzewania wstępnego, do którego doprowadzona jest woda zimna. Następny układ pomiaru różnicy temperatur steruje nagrzewaniem wody w tym zasobniku przez pły-

ABC Magazynu Instalatora

ABC podgrzewu wody

ABC Magazynu Instalatora

nr 22015

wierzchni grzewczej. Jeśli więc nasza instalacja solarna ma 100 m2, to wężownice powinny mieć powierzchnie ok. 20 m2. Typowy biwalentny zbiornik o pojemności 300 litrów posiada wężownice o łącznej powierzchni ok. 2,4 m2. Potrzebowalibyśmy więc przynajmniej 8 zbiorników o łącznej pojemności 2400 litrów, tymczasem wytyczne sugerują, aby przy 100 m2 solarów zastosować zbiornik buforowy o pojemności ok. 5000-5500 litrów (ok. 50-55 litrów/1 m2 kolektora). Wymiary i wielkość zasobnika buforowego wody grzejnej należy, oczywiście, zaprojektować tak, aby zmieściły się w przewidzianych na nie pomieszczeniach. Zasobniki należy zaprojektować jako stojące. Przy rozplanowaniu ustawienia trzeba uwzględniać, by zasobnik podgrzewania wstępnego, przejmujący energię z zasobnika buforowego wody grzejnej, znalazł się blisko tego zasobnika, najlepiej tuż przy nim. Obieg rozładowania zasobnika buforowego wody grzejnej jest jednym z najbardziej wrażliwych punktów instalacji solarnej. Długości przewodów tego obiegu powinny być możliwie krótkie. Ponieważ zasobnik buforowy wody grzejnej nie styka się z wodą pitną, wobec materiału zasobni-

34

ka nie są stawiane wysokie wymagania, co obniża koszty całej instalacji. Zasobnik buforowy wody grzejnej wyrównuje różnice czasowe pomiędzy podażą energii słonecznej a zapotrzebowaniem odbiorników. Zasobnik buforowy wody grzejnej należy zaprojektować tak, aby temperatura czynnika w zasobniku wynosiła maksymalnie 70°C, gdyż przy wyższych temperaturach sprawność kolektorów uległaby obniżeniu. Jeśli łączy się w jeden system kilka zasobników buforowych wody grzejnej, to należy je połączyć szeregowo. Poprzez zawory należy ładować poszczególne zasobniki osobno.

Ponieważ opory przepływu w zasobnikach, przy stosunkowo niewielkich natężeniach przepływu w obiegach ładowania i rozładowania, są bardzo małe, nie należy projektować nieregulowanych układów połączeń równoległych. Również przy stosowaniu połączeń w układzie Tichelmanna proces ładowania i rozładowania nie byłby możliwy do opanowania.

W kolejnym artykule kontynuować będę tematykę związaną z zasobnikami podgrzewu c.w.

Paweł Kowalski

www.instalator.pl

nr 22015

ABC Magazynu Instalatora

Akademia Viessmann prowadzi szkolenia dla projektantów, sprzedawców oraz wykonawców systemów grzewczych. Każde szkolenie montażowe lub montażowo-uruchomieniowe kończy się testem pisemnym, a po jego zaliczeniu uczestnik otrzymuje odpowiednie dokumenty autoryzacyjne oraz własne konto na portalu www.viessmann-serwis.pl. Rejestracja: www.viessmann-szkolenia.pl Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w Centrach Szkoleniowych w Warszawie i Poznaniu oraz w Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach, Gdańsku, Olsztynie i Lublinie. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

CSZ zaprasza do udziału w ogólnopolskim kompleksowym szkoleniu dla monterów: sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych. Tematyka: kurs mistrzowski, kurs energetyczny w zakresie grup G1, G2, G3, kurs lutowacza ręcznego miedzi metoda kapilarną, kurs montażu klimatyzatorów. Terminy: 28.03-14.06.2015 r. Kontakt: 509 420 440.

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Centrach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno-handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Firma Pentair Thermal Management Polska Sp. z o.o. prowadzi bezpłatne szkolenia dla autoryzowanych instalatorów Raychem z zakresu ogrzewania podłogowego oraz instalacji grzewczych do ochrony dachów i rynien w warunkach zimowych. Zdobycie „Certyfikatu PRO Raychem” upoważnia do udzielania przedłużonej gwarancji producenta. Kontakt: 800 800 114, www.ciepla-podloga.pl

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: systemy ogrzewania podłogowego, regulacja hydrauliczna i podpionowa, ogrzewanie ścienne, termostatyka, projektowanie instalacji w budynkach wysokościowych, kotłownie na biomasę.

Kontakt: centrala@herz.com.pl, tel. 12 289 02 20. Prosimy o potwierdzenie uczestnictwa.

'-)4ฤ 3 ;)28=0%'.% ฦ ='-) '-)4ฤ 3 ;)28=0%'.% ฦ ='-) Schiedel Schiedel jjest es t liderem liderem w produkcji produkcji systemรณw systemรณw kominowych kominow ych i oferuje ofer uje kompletne kompletne VVS^[Mฦ ^ERME [ ^EOVIWMI SKV^I[ERME M [IRX]PEGNM IJIOX][RSฦ GM IRIVKIX]G^RIN S^ [Mฦ ^ERME [ ^EO VIWMI SKV ^I[ERME M [IRX ]PEGNM IJIO X ] [RSฦ GM IRIV KIX ]G ^RIN F FI^TMIG^Iฦ WX[E XV[Eฤ Sฦ GM M OSQJSVXY ฦ ]GME I^TMIG ^I ฦ W X [E XV [E ฤ Sฦ GM M OSQJSV XY ฦ ]GME REKOMENDACJA NARODOWEJ AGENCJI POSZANOWANIA ENERGII S.A. NAPE DLA HYBR BRY YDOWEGO SYSTEMU WENTYLACYJNEGO SCHIEDEL FLOW DO BUD BUDY YNKร W JEDNOR EDNOROD ODZINNYCH

'IVEQMG^RI ' I V E Q M G ^ R I 77]WXIQ] /SQMRS[I ]W XI Q] /SQMRS[I

7]WXIQ] 7] W X I Q ] ;IRX]PEG]NRI ;I RX ] PEG ] NRI

% %OGIWSVME O GI W S V M E /SQMRS[I /S Q M R S[ I

77]WXIQ ;IRX]PEGNM ]W XI Q ;I RX ] PEGNM Hybrydowej Hy br ydowej Schiedel S chiedel FFlow l ow

S chiedel S p. z o.o. 'I RXV EPE YP ;WGLSHRME 3 TSPI T F (^ME ฤ spr zeda ฦ y : T T T (^ME ฤ technic zny : T Q S chiedel S p. z o.o., B iur o Pรณ ฤ RSG YP 1E ฤ KSV ^ EXS[S G 0YFMG ^ (SPR] (^ME ฤ technic zny : T

www www.schiedel.pl .schiedel.pl

Part Par t of the BRAAS MONIER BUILDING GR GROUP OUP