Poradnik ABC 5/2014

2014

● Kotły

na biomasę ● Wodomierze ● Wentylatory ● Pompy ciepła ● Fotowoltaika ● Silnik Stirlinga ● Oczyszczalnie ścieków ● Hałas i wentylacja ● Szkolenia

MAKING MODERN LIVING POSSIBLE

Zawsze gotowy do uruchomienia i pełnej kontroli nad wydatkami

Szeroka gama zaworów obrotowych Danfoss to oszczędności i wygoda. Żeliwne HRE i HFE oraz mosiężny HRB zapewniają gwarancję trwałości produktu.

Oryginalny wskaźnik położenia ułatwia montaż i uruchomienie, natomiast jego wskazania są widoczne z góry i z boku, z zamontowanym siłownikiem oraz bez niego.

1,0%kvs najniższy przeciek

Dzięki nowoczesnej konstrukcji zawory obrotowe Danfoss charakteryzują się najmniejszym przeciekiem w klasie.

50%

oszczędności kosztów

Wynikających z zaoszczędzonego czasu potrzebnego na montaż i uruchomienie, dzięki widocznemu wskaźnikowi położenia.

www.heating.danfoss.pl

nr 52014

Spis treści Zrzutka na palnik - 4 Nibe-Biawar - 7 Viessmann - 8 Herz - 10 ZMK SAS - 12 Galmet - 13

Spis treści

Unical - 14 Defro - 15 System przedpłatowy - 16 Energia z PC - 18 Wentylator SVV - 20 Miedź w medycynie - 23 Grzejnik z dołu - 24 Fotowoltaiczne zasilanie - 26 Ścieki na sicie - 28 Silnik cieplny - 30 Tłumienie dźwięków - 32

ISSN 1505 - 8336

Szkolenia - 35

nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC urządzeń grzewczych na biomasę

Zrzutka na palnik

Marcin Foit Biomasa drzewna służąca jako paliwo kotłów grzewczych małej mocy pozyskiwana jest z różnych źródeł, z gospodarki leśnej czy gospodarki przemysłowej. Najczęściej reprezentowaną gospodarką przemysłową jest pozyskiwanie paliwa jako odpady poprodukcyjne z przemysłu meblowego i tartaków. Jeśli chodzi o paliwo drzewne, to zwykle jest ono w postaci większych kawałków drewna, trocin, zrębków oraz pyłów drzewnych, z których po ich osuszeniu i sprasowaniu powstają pelety i brykiety. Do takich paliw producenci przystosowują kotły grzewcze, aby ich spalanie było jak najbardziej efektywnym procesem ekologicznym oraz ekonomicznym. Często stosowanym ekologicznym paliwem, oprócz biomasy drzewnej, są także ziarna zbóż, głównie owies.

Na jakość spalanej biomasy ogromny wpływ ma jej wartość opałowa oraz gęstość (głównie w przypadku takich paliw jak słoma). Osuszenie paliwa, głównie poprzez składowanie paliwa przez określony czas w suchym miejscu, zwiększa nawet dwukrotnie jego kaloryczność. Wilgotność świeżo ściętego drzewa osiąga około 50%, czemu odpowiada wartość opałowa Qir = 7 MJ/kg. Zmniejszenie wilgotności w procesie suszenia do poziomu 15-20% powoduje

4

wzrost kaloryczności do Qir = 14 MJ/kg (w zależności od gatunku drzewa).

Spalanie biomasy w kotle jest także korzystne z powodu jego zwiększonej trwałości na skutek braku lub znikomej ilości związków siarki w paliwie, za wyjątkiem słomy żółtej (świeżej), której nie należy spalać.

Słoma żółta zawiera związki chloru i potasu, które działają korodująco na wymiennik kotła tak samo jak związki siarki. Bezpieczna eksploatacja kotła i zwiększona trwałość wymiennika są oczywiście uwarunkowane prawidłowo przeprowadzonym procesem spalania paliwa. W przypadku spalania słomy zaleca się odczekać do momentu jej zwiędnięcia. Warunki atmosferyczne sprzyjają słomie w wypłukiwaniu przez deszcze szkodliwych związków w niej zawartych, co umożliwia bezpieczne późniejsze jej spalenie.

Jeśli zaś chodzi o zastosowanie biomasy w kotłach grzewczych, to do znaczących paliw zaliczyć można pelety drzewne, pelety innego pochodzenia, np. ze słomy, oraz drewno kawałkowe, w tym szczapy drewna.

Do cieszącego się popytem paliwa pochodzenia roślinnego zaliczyć można również brykiet dowolnej granulacji. Mając na myśli produkcję peletu, czyli sprasowanego granulatu z trocin, zwykle o średnicy 6 mm i 8 mm, należy pamiętać, że źródłem trocin są wszelkiego rodzaju wycinki drzew, tartaki, przemysł meblarski oraz drewno pozyskiwane z plantacji roślin energetycznych.

Biorąc pod uwagę możliwości wykorzystania peletu, należy brać pod uwagę, że jest to paliwo o olbrzymim potencjale, który wynika ze stabilnej wartości opałowej i granulacji. Składa się to wszystko na coraz to

www.instalator.pl

nr 52014

j...

więce

www.instalator.pl

który wpływa negatywnie na ekonomię wykorzystania opału. Wynika to z częstego dozowania paliwa w celu utrzymania żaru. Palniki samozapłonowe to elementy kotłów całkowicie odizolowanych od zbiornika z paliwem lub wyposażone w przegrody zabezpieczające przed cofaniem się płonącego paliwa lub żaru.

Emitowanie substancji szkodliwych podczas spalania biomasy jest ściśle uwarunkowane samym sposobem spalania. Najlepsze wyniki po spaleniu drewna osiągamy w kotłach retortowych lub szufladkowych, w których temperatura spalania jest w miarę stabilna. Zwiększona emisja tlenków węgla, a także węglowodorów i sadzy wywołana głównie chłodzeniem rusztu, występować może w kotłach z załadunkiem ręcznym. Efektywność spalania biomasy związana jest z powierzchnią wymiany ciepła.

Zalecane jest spalanie biomasy w kotłach z załadunkiem ręcznym, współpracujących z buforami wodnymi. Wynika to głównie ze zbyt szybkiego prowadzenia procesu spalania biomasy w stosunku do węgla.

Spalanie biomasy w kotłach jest korzystne ze względów jego zwiększonej trwałości na skutek braku lub znikomej ilości związków siarki w paliwie, za wyjątkiem słomy żółtej (świeżej), której nie należy spalać.

Słoma żółta zawiera związki chloru i potasu, które działają korodująco na wymiennik kotła tak samo jak związki siarki. Bezpieczna eksploatacja kotła, zwiększona trwałość wymiennika, jest oczywiście uwarunkowania prawidłowym spalaniem paliwa.

W przypadku niektórych konstrukcji kotłów lub nawet samego paleniska spalanie biomasy może być bardzo niebezpiecznym procesem dla elementów wymiennika ciepła, szczególnie w pobliżu pasa palnika.

Główne przyczyny korozji kotłów to: ● stopień agresywności środowiska, określonego przez skład paliwa i warunki spalania;

5

ABC urządzeń grzewczych na biomasę

bardziej zaawansowane i wydajne konstrukcje kotłów grzewczych, których regulatory oraz palniki zapewniają spalanie niemal tak samo bezobsługowe jak kotły gazowe, przy zapewnieniu niższych kosztów ogrzewania oraz niezależności od istniejących sieci przesyłowych paliwa. Znikoma ilość produktów odpadowych po spaleniu peletu pozwala na komfortowe ogrzewanie domu bez konieczności stałego nadzoru nad kotłownią. Do równie częstych sposobów ogrzewania budynków paliwami z biomasy zaliczyć należy kominki z płaszczem wodnym lub kominki podgrzewające powietrze wdmuchiwane do wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych, opalane drewnem kawałkowym czy brykietem. Do grupy urządzeń przystosowanych do przetwarzania biomasy na ciepło wykorzystywane do ogrzewania budynków czy podgrzewu wody użytkowej zaliczyć można kotły peletowe, kotły na zrębki, kotły na drewno, w tym również wykorzystujące proces zgazowania oraz kotły spalające słomę. Oczywiste jest, iż drewno kawałkowe można również spalać w kotłach komorowych, które nie realizują procesu zgazowania, co jednak jest znacznie mniej korzystne pod względem ekonomicznym w stosunku do kotła przystosowanego do wstępnego zgazowania paliwa. Najczęściej stosowane w domostwach urządzenia grzewcze to kotły z palnikami peletowymi oraz zgazowujące drewno. Duży wybór różnego rodzaju konstrukcji palników peletowych wyklucza możliwość opisania tutaj w krótkiej formie ich budowy, konstrukcji i działania. Ogólnie, pod względem sposobu dostarczania paliwa do spalania, można sklasyfikować je jako palniki zrzutkowe (narzutowe), a także z wewnętrznym transportem paliwa wprost do paleniska. Biorąc pod uwagę pracę palników peletowych, można podzielić je na palniki z samozapłonem lub wykorzystujące proces podtrzymania żaru,

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

temperatura pracy materiału wymiennika i temperatura spalin, które zasadniczo wynikają z konstrukcji samego kotła, ● własności materiału wymiennika, tzn. składu chemicznego i przebiegu pracy elementu w trakcie trwania eksploatacji.

Stopień intensywności powstawania korozji zwiększa się w przypadku spalania podstechiometrycznego, głównie w kotłach wyposażonych w taki system spalania lub nawet złą regulację palnika i ilości powietrza nadmuchowego, co ma miejsce między innymi w kotłach grzewczych - korozja niskotlenowa. Podczas spalania biomasy zawierającej związki chloru może dojść to tak zwanej wysokotemperaturowej korozji chlorkowej, w której chlor jest szczególnie korozyjny względem stali w wysokiej temperaturze.

Korozja niskotemperaturowa grzewczych kotłów retortowych zwykle powstaje przy zbyt dużej różnicy temperatur spalin i wody kotłowej. W przypadku, gdy tem pe ra tu ra wo dy ko tło wej wpływającej do kotła ma temperaturę poniżej ok. 50°C (w zależności od ciśnienia składnikowego) spaliny, powstałe na palniku retortowym, są bardzo szybko chłodzone, co powoduje roszenie się ich na elementach komory paleniskowej. Roszenie spalin zawierających chlor powoduje, iż na wymienniku osadza się kwas chlorowy, który niszczy warstwę wymiennika. Warunkiem prawidłowej, nieszkodliwej eksploatacji tego rodzaju kotłów jest podniesienie temperatury wody wpływającej do kotła do opisanej wyżej temperatury, gdzie proces skraplania się substancji szkodliwych na wymienniku jest znacznie ograniczony. Sposobów „podbicia” temperatury powrotu kotła jest kilka. Do najbardziej popularnych metod należy stosowanie zaworu mieszającego czterodrogo●

ABC urządzeń grzewczych na biomasę

nr 52014

6

wego, umożliwiającego poprzez ręczną nastawę lub pracę mechaniczną siłownika zamontowanego na zaworze uzyskanie wymaganej przez producentów temperatury powrotu. Zwykle proces ten od by wa się w spo sób au to ma tycz ny montując na rurze powrotnej do kotła czujnik temperatury powrotu, który jest poziomem odniesienia dla regulatora kotłowego, na którym zadajemy wartość temperatury wody powrotnej. Temperatura ta jest okresowo mierzona po czym siłownik ustawia się w prawidłowym położeniu - stopień otwarcia zaworu - który zapewnia całkowite eliminowanie roszenia się spalin. Do innych metod zabezpieczenia kotła przez niskotemperaturową korozją paleniska należy montowanie pomp kotłowych lub wymienników ciepła. W przypadku pomp kotłowych należy również wyposażyć instalację w termostat z czujnikiem przylgowym, który za pomocą mierzonej temperatury włącza lub wyłącza pracę pompy.

Metody zapobiegania korozji koncentrują się na modyfikacji procesu spalania, prowadzących do zmniejszenia korozyjnych własności spalin i osadów kotłowych.

Podstawowe przedsięwzięcia dotyczące następujących obszarów: ● paliwa - optymalizacja jakości paliwa, zmniejszenie udziału szkodliwych związków takich jak siarka czy chlor np. przez odpowiednie mieszanie paliw przed wprowadzeniem do kotła; ● powietrza - wyrównywanie strumieni powietrza do palników, właściwy dobór stopnia zawirowania powietrza; ● spalin - prawidłowy dobór stosunku nadmiaru powietrza w palenisku, utrzymywanie właściwego stosunku O2/CO w pobliżu ścian (tak zwane powietrze zaporowe), Mar cin Fo it

www.instalator.pl

nr 52014

ABC Magazynu Instalatora

Nibe-Biawar i bardzo efektywną konstrukcją. Idealnym kotłem do bardzo sprawnego spalania wspomnianego paliwa jest kocioł peletowy serii PELMAX firmy Nibe-Biawar. Nowoczesna jednostka wyposażona jest w palnik zrzutkowy PBMAX 20 o modulowanej mocy 6-20 kW. Konstrukcja kotła oparta została o system kanałów spalinowych (płomieniówek), co w połączeniu z mechanizmem automatycznego czyszczenia wymiennika kotła i rusztu palnika, bardzo zaawansowaną automatyką sterującą oraz układem automatycznego inicjowania zapłonu sprawia, iż urządzenie to jest niemal bezobsługowe.

Kocioł PELMAX osiąga sprawność rzędu 92%, co oznacza, że właśnie taka część energii pochodzącej z procesu spalania przekazana zostaje do czynnika grzewczego (docelowo odbiorników ciepła). Uzyskanie takiej sprawności jest niezwykle trudne i wymaga stosowania nowoczesnych i zaawansowanych rozwiązań konstrukcyjnych, począwszy od konstrukcji wymiennika kotła, na układzie automatyki sterującej kończąc.

Ka rol Ła piń ski

ekspert Karol Łapiński NIBE-BIAWAR Sp. z o.o. www.biawar.com.pl

www.instalator.pl

☎ 85 662 84 86 @ klapinski@biawar.com.pl

7

ABC urządzeń na biomasę

Ceny węgla, gazu ziemnego, oleju opałowego oraz energii elektrycznej od lat szybują w górę i nic nie wskazuje na to, by coś mogło ten trend odwrócić. Nie dziwi nas to, że użytkownicy coraz częściej szukają tańszych, ale nieuciążliwych pod względem eksploatacji urządzeń. Dodatkowo rosnąca świadomość ekologiczna oraz coraz bardziej rygorystyczne w zakresie emisji CO2 prawo europejskie nakazuje szukać rozwiązań nieszkodliwych dla środowiska. Biomasa idealnie wpisuje się w te trendy, a hitem może stać się pelet drzewny.

Pelet drzewny to nic innego jak sprasowane pod wysokim ciśnieniem trociny. Dzięki sprasowaniu te niepozorne granulki osiągają bardzo wysoką kaloryczność i dodatkowo pozbawione są istotnej wady nieprzetworzonej biomasy - dużej objętości w stosunku do wartości opałowej, utrudniającej transport i magazynowanie oraz sprawiającej, że konieczne jest częste uzupełnianie jej w palenisku. Jednak aby w pełni wykorzystać możliwości peletu, potrzebny jest specjalny kocioł, który będzie się charakteryzował nie tylko zaawansowanym regulatorem, ale także nowoczesną

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC urządzeń grzewczych na biomasę

Viessmann Kotły firmy Viessmann to zaawansowana technologia czystego i efektywnego spalania niemal każdego rodzaju biomasy, ze sprawnością do 92%. To rozwiązanie opracowane i opatentowane na podstawie blisko 40 lat doświadczeń spółek należących do grupy przedsiębiorstw Viessmann: Köb i Mawera. ● Viessmann-Köb - Pyromat ECO jest kotłem z ręcznym załadunkiem paliwa, zgazowującym drewno w polanach o długości do 50 cm (od 40 do 95 kW) i polana do 100 cm (od 85 do 170 kW). Może być również uzupełniany drewnem odpadowym w kawałkach, zrębkami, korą, brykietem drewnianym oraz drewnem odpadowym z trocinami (np. odpady stolarskie). Nie jest wymagany minimalny ciąg kominowy, bo kocioł wyposażony jest w wentylator wyciągowy spalin, o cichej pracy i wysokiej trwałości. Niepotrzebne są dodatkowy regulator powietrza lub ogranicznik ciągu kominowego. Pyromat ECO standardowo wyposażony jest w układ podwyższania temperatury wody powracającej do kotła.

Sterowanie procesem spalania, również podczas rozpalania i wygaszania kotła, re-

8

alizowane jest przez sondę Lambda i regulowane klapy powietrza.

- Pyromat DYN jest urządzeniem o podobnej konstrukcji co Pyromat ECO. Może być ręcznie uzupełniany drewnem lub za pomocą podajnika, automatycznie zasilany wszystkimi paliwami drewnopochodnymi, suchymi i wilgotnymi: peletem, zrębkami z drewna odpadowego i leśnego, jak również brykietem drzewnym. W trybie automatycznego zasilania paliwem zapalanie odbywa się automatycznie elektryczną dmuchawą gorącego powietrza. Pionowe powierzchnie wymiany ciepła są automatycznie i regularnie czyszczone przez napędzane silnikiem sprężyny śrubowe. Dmuchawa spalin o regulowanych obrotach zaprojektowana została specjalnie do opalania drewnem. Wytworzone przez nią podciśnienie skutecznie zapobiega cofaniu się ognia. Zintegrowany system zarządzania ciepłem, sterowany temperaturą zasobnika, z podnoszeniem temperatury powrotu, umożliwia optymalną pracę instalacji grzewczej i maksymalne wykorzystanie energii paliwa, niezależenie od obciążenia kotła. Komfort obsługi podnosi również układ automatycznego usuwania popiołu z kotła.

- Pyrot to w pełni automatyczny kocioł grzewczy na drewno, o mocy: od 100 do 540 kW, z rotacyjną komorą spalania, służący do spalania peletu, trocin i zrębków drzewnych o maksymalnej wilgotności: do W35.

Kocioł Pyrot, ze spalaniem rotacyjnym jest szczytowym osiągnięciem techniki spalania drewna. Podajnik ślimakowy dostarcza paliwo na ruchomy ruszt w celu jego odgazowa-

www.instalator.pl

nr 52014

wera: w zakresie mocy od 110 do 13000 kW, o sprawności do 89-91%. Zasilane mogą być niemal każdym rodzajem paliwa - od suchego po świeże! Bardzo solidnie i grubo (trzykrotnie) izolowane i wyłożone szamotówką palenisko oraz opty mal nie usy tu owa ne sys te my na dmuchu powietrzem (podgrzanym) pozwalają na spalenie materiału o różnej wilgotności z wysoką sprawnością i redukcją zanieczyszczeń w spalinach od 25 do 90% poniżej dopuszczalnych norm UE. Opatentowana wielostrefowa regulacja rusztu pozwala na optymalne spalanie paliwa przy różnych stopniach obciążenia kotła, a automatyczne załączanie klapy przeciwogniowej oraz włączanie natrysku wodnego stawia całe urządzenie jako wysoko bezpieczne.

Kotły na drewno oferowane są także jako źródła wytwarzające, obok ciepła, energię elektryczną w sposób skojarzony. Kotły typu Mawera można bowiem wyposażyć w silnik Stirlinga lub turbinę ORC. Krzysz tof Gny ra

ekspert Krzysztof Gnyra Viessmann Sp. z o. o. www.viessmann.pl

www.instalator.pl

☎ 602 231 407 @ kgnyra@gmail.com

9

ABC urządzeń grzewczych na biomasę

nia (proces dopływu powietrza pierwotnego regulowany sondą Lambda). Unoszące się gazy palne, za pomocą dmuchawy rotacyjnej, są mieszane w dokładny sposób z przemieszczającym się obrotowo wtórnym powietrzem do spalania. Gwarantuje to perfekcyjne wymieszanie powietrza z gazami palnymi i czyste spalanie. Zaawansowana technika spalania zastosowana w kotle Pyrot, niezależnie od rodzaju drewna opałowego, utrzymuje emisję CO, NOx i pyłu na minimalnym poziomie, a połączenie nowoczesnej techniki spalania z cyfrową, modulowaną regulacją wydajności cieplnej pozwala na uzyskiwanie wysokiej sprawności pracy do 92%. Kotły Pyrot mogą być dostarczane w wersji kotłowni kontenerowej.

- Pyrotec jest najwyższej jakości konstrukcją dla trudnych warunków eksploatacji. Przeznaczony jest do spalania drewna opałowego o wilgotności do 50%. Kocioł Pyrotec zawiera rozwiązanie łączące w sobie ruszt podsuwowy, palenisko z rusztem wewnętrznym i ruszt zewnętrzny. Dzięki temu uzyskuje się korzyści z dolnego podawania paliwa do paleniska, jak również korzyści z zastosowania rusztu zewnętrznego z dopalaniem paliwa i odpopielaniem. Podajnik ślimakowy dostarcza na przykład zrębki do paleniska, gdzie są wstępnie suszone. Na ruszcie zewnętrznym zostają one całkowicie wysuszone i odgazowane. Gaz drzewny, w odpowiedniej proporcji z powietrzem pierwotnym, jest następnie spalany w komorze spalania. ● Viessmann-Mawera Drugą grupę kotłów na biomasę Viessmann stanowią urządzenia firmy Ma-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC kotłów na biomasę

Herz Firma Herz, wychodząc naprzeciw klientowi, oferuje kotły na biomasę (pelet, zrębki, brykiet i szczapy drewniane) od 5 do 2 MW oraz pompy ciepła. Od kilku lat nasza firma, stawiając tylko na odnawialne źródła energii, stara się poszerzać wiedzę naszych rodaków (organizując szkolenia, biorąc udział w targach tematycznych, pisząc w prasach branżowych, organizując praktyki studentom) oraz rozwija myśl technologiczną mającą na celu dobro klienta oraz dobro ekologiczne.

Do naszej bogatej oferty wprowadziliśmy nową linię kotłów FireMatic o mocach 80-300 kW. Do kotła został zamontowany ruszt schodkowy, który doskonale sprawdza się w spalaniu mokrej zrębki (do wilgotności nawet 45%) przy zachowaniu wysokiej sprawności (do 94%) i bardzo niskiej emisji szkodliwych substancji do powietrza. Do linii FireMatic wprowadziliśmy również system załadunku pneumatycznego peletu (dla kotłów do 200 kW). Duże odległości między kotłownią a magazynem paliwa nie są już problemem. Wysokowydajny system jest w stanie transportować paliwo na odległość 20 m w poziomie i 5 m na wysokość przy niskim zapotrzebowaniu miejsca dla kanałów. Dodatkowo nowy system 4-punktowego układu pneumatycznego pozwala na zbudowanie magazynu bez potrzeby budowania ześlizgów.

Kotły Pelletstar wyglądają natomiast bardziej nowocześnie poprzez zastosowanie

10

nowego designu, który cieszy się sporym powodzeniem u naszych klientów. Może być elementem w domu, którym właściciel może pochwalić się sąsiadom. Wysoka sprawność oraz ekologiczna praca są jak najbardziej naszymi priorytetami, jednak staramy się również zaspokoić wrażenia estetyczne naszych klientów.

Nowością jest również zastosowanie nowoczesnego sterownika T-Control do linii kotłów Pelletstar oraz Firematic. W dobie ekranów dotykowych wychodzimy klientowi naprzeciw, wprowadzając taki do naszej oferty. Dodatkowo jesteśmy w stanie kontrolować kocioł przy pomocy smartphone’a, komputera czy tabletu.

Wszystkie ważne informacje możemy mieć teraz zawsze przy sobie, dodatkowo sterując kotłem i znajdując się poza kotłownią czy też poza domem. Sterownik może nam również wysłać maila z informacją o błędzie pracy, braku paliwa itp. Au to ma ty ka T -Con trol, oprócz roz wi nię cia po wyż szych opcji, kontroluje i steruje cały proces spalania (dzięki zastosowaniu sondy lambda), obsługuje aż do 55 obiegów grzewczych (Biocontrol 3000 ma możliwości sterowania „tylko” sze ścio ma), do dat ko wo mo że współ pra co wać z: drugim kotłem, systemem solarnym, pompą ciepła, zasob ni ka mi bu fo ro wy mi czy

www.instalator.pl

nr 52014

Nowością i dużym udogodnieniem dla naszych klientów jest również modułowy system nagarniaczy piórowych do kotłów Firematic, Biomatic i Biofire. Czym się to charakteryzuje? Prostotą w montażu oraz łatwością w modernizacji. Wszystkie wydłużenia podajnika ślimakowego są teraz zakończone sprawdzonymi profilami PTO, natomiast kołnierze mocowane są na śrubach. Generalną zaletą takiego rozwiązania jest krótki czas montażu, łatwa wymiana odpowiednich wydłużeń oraz proste i łatwe dostosowanie całego układu na wymiar, który interesuje klienta.

Nasza firma ciągle rozwija myśl technologiczną. Staramy się, by nasi klienci nie tylko byli zadowoleni z ciepła, bezstresowej i łatwej obsługi, ale również, by wiedzieli, że nie wpływają negatywnie na otaczające nas środowisko naturalne oraz że dzięki wysokiej sprawności spalania koszty uzyskania tego ciepła były w pełni opłacalne.

ekspert Grzegorz Ojczyk Herz Armatura i Systemy Grzewcze Sp. z o.o. www.herz.com.pl

www.instalator.pl

Ma ciej Gwoź dziń ski

12 289 02 33

☎ 602 766 992

@ g.ojczyk@herz.com.pl

11

ABC kotłów na biomasę

też zasobnikami c.w.u. Wszystkie procesy są przeprowadzane automatycznie, a zastosowanie zapalarki w kotle pozwala na włączanie i wyłączanie kotła bez potrzeby pracy palacza, co sprawia, że kocioł pracuje całkowicie automatycznie zapala się i wygasza w zależności od zapotrzebowania ciepła. Nie istnieje dla naszych kotłów potrzeba podtrzymania płomienia, a co za tym idzie - mamy oszczędności w postaci paliwa, które pozostaje na dłużej.

Dla użytkowników sterownika Biocontrol 3000 też mamy rozwiązanie do prostej wizualizacji i zdalnego sterowania oferowanego przez T-Control. Jest to moduł ModControl, dzięki któremu możemy w łatwy i prosty sposób podłączyć sterownik Biocontrol 3000 i cieszyć się funkcjonalnością T-Control’a.

Oprócz kotłów Firematic i Pelletstar ciągle posiadamy w naszej ofercie kotły Firestar Lamb da i Fi re star Biocontrol (10-40 kW do zga zo wy wa nia szczap drewnianych), Bioma tic Bio con trol (220-500 kW do spalania zrębek drzewnych, peletu i brykietu), Biofire Biocontrol (500-1000 kW do spalania zrębek drzewnych, peletu i brykietu), zbiorniki do magazynowania ciepła PUB 500-5000 l (większe na zamówienie), zasobniki c.w.u. 300-1000 l, pompy ciepła (woda-woda, glikol-woda, powietrze-woda).

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC kotłów na biomasę

ZMK SAS Wzrost zainteresowania biomasą do celów grzewczych, peletów, zbóż czy pestek wynika z korzyści: ekonomicznych - w tym dofinansowanie wymiany kotła na peletowy, ekologicznych - jak ograniczenie emisji czy zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego - dostępność paliw lokalnie.

Wprowadzenie w kotle SAS AGRO-ECO systemu podawania paliwa z mechanizmem dwóch ślimaków z odpowiednio zestopniowaną prędkością podawania paliwa oraz kanałem przesypowym wyeliminowało niebezpieczeństwo cofnięcia płomienia do zasobnika opału w trakcie normalnej pracy, postoju podajnika lub braku zasilania.

To rozwiązanie zastosowano także w palniku na pelety SAS MULTI FLAME montowanym do kotłów SAS MULTI i SAS SLIM. Automatyczne, samooczyszczające się palenisko SAS AGRO-ECO spala dokładną porcję paliwa, która jest nie-

zbędna do uzyskania nastawionej na sterowniku temperatury. Regulator MultiFun z kolorowym wyświetlaczem i czytelnym menu pozwala na intuicyjną obsługę urządzenia. Kąt zabudowy sterownika poprawia widoczność nastaw na ekranie.

Warunki spalania biomasy poprawiają panele ceramiczne w palenisku. Na ruszcie komory paleniskowej następują procesy prowadzące do spalenia podawanego paliwa z udziałem powietrza dostarczanego wentylatorem nadmuchowym. Powietrze pierwotne doprowadzone jest pod ruszt, a powietrze wtórne tłoczone jest przez układ dysz w panelach ceramicznych.

Automatyczny zapłon i system podtrzymania ognia po osiągnięciu żądanej temperatury umożliwia pracę nawet przy niewielkim zapotrzebowaniu na moc cieplną (ciągła praca i współpraca z zasobnikiem c.w.u. w lecie). Ruszta ruchome pozwalają na spalanie paliw gorszej jakości. Standardowy system dostarczania paliwa można rozbudować o zewnętrzne podawanie z pomieszczenia pośredniego (np. zbiornik zewnętrzny) do właściwego zasobnika kotła. Sterowanie poziomem paliwa w koszu pozwala w pełni zautomatyzować transport paliwa bez ingerencji w ten proces przez cały okres grzewczy.

Mi chał Łu ka sik

ekspert Michał Łukasik Zakład Metalowo-Kotlarski „SAS“ www.sas.busko.pl

12

☎ 41 378 46 19 w. 20 @

michal.lukasik@sas.busko.pl

www.instalator.pl

nr 52014

ABC Magazynu Instalatora

Unical GASOGEN’ G3 - stalowy kocioł całkowicie gazyfikujący drewno o mocach 29, 47, 58, 76 lub 93 kW. To trzecia generacja urządzeń charakteryzujących się pracą z odwróconym płomieniem. Charakteryzuje się wysoką sprawnością (do 84%), optymalizacją i kontrolą spalania przez regulację dopływu powietrza z pierwszego i drugiego zasilania. Kocioł wyposażono w wentylator wspomagający gazyfikację drewna. Wbudowany wewnętrzny zawór termostatyczny kotła zapobiega efektowi szkodliwej kondensacji (opatentowany przez Unical). ● ALLBIOMIX - hybrydowy kocioł peletowo-gazyfikujący drewno wykonany ze stali nierdzewnej, kwasoodpornej. Przystosowany jest do spalania polan drewna z efektem pirolizy oraz wyposażony w palnik, który zasilany może być peletem, łupinami orzechów, pestkami itp. Zewnętrzny magazyn peletu może pomieścić 230 kg paliwa. W pełni zautomatyzowany panel sterowania wyposażony jest w szereg zabezpieczeń, gwarantując nienaganną oraz bezpieczną pracę jednostki. Dostępne moce kotła to 34 oraz 45 kW. ●

Bar tosz Świe tliń ski

ekspert Bartosz Świetliński UNICAL Polska Sp. z o.o. www.unical.pl

www.instalator.pl

☎ 32 327 52 89 @

b.swietlinski@unicalpolska.pl

13

ABC urządzeń grzewczych na biomasę

Unical posiada w swojej ofercie bogaty typoszereg urządzeń, których paliwem jest biomasa. ● PUNTO IT to trzy kominki peletowe z własnym nadmuchem wentylatorowym nagrzanego powietrza do pomieszczenia, które wymagają jedynie instalacji spalinowej. Dostępne są modele o mocach: 7, 8,5 i 10,1 kW. Autonomia ciągłej pracy w zależności od typu kominka wynosi 22 godziny przy jednokrotnym załadowaniu, a sprawność urządzeń dochodzi do 92,70%. ● STILE to dwa modele kotłów peletowych mających moc odpowiednio 15,5 oraz 27 kW. Atutem STILE 27 jest możliwość produkcji c.w.u. poprzez zamontowanie opcjonalnego układu wymiennikowego ze stali nierdzewnej. Pojemne zasobniki peletu gwarantują dużą niezależność pracy urządzeń w trybie c.o. - odpowiednio 19 i 36 godzin. ● PELLEXIA - dwa modele PELLEXIA 27 i 40 to trójciągowe stalowe kotły o mocy odpowiednio 27 i 39,7 kW z własnym palnikiem peletowym o sprawności dochodzącej do 90,4%! Magazyn paliwa o pojemności 150 l pozwala na wielogodzinny cykl pracy. Autonomia pracy Pellexi w zależności od zapotrzebowania na energię wynosi od 23 do 71 godzin.

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC kotłów na biomasę

Galmet Firma od ponad 30 lat jest wiodącym polskim producentem urządzeń grzewczych. Kotły Galmet to najwyższa jakość i najbardziej efektywna eksploatacja instalacji pod względem wydajności i kosztów.

Wyniki badań naukowych jednoznacznie wskazują, że paliwa stałe (węgiel, drewno, biomasa: brykiety, pelety - tzw. paliwa ekologiczne) jeszcze przez kilkadziesiąt lat będą podstawowym surowcem energetycznym w naszych domach. Ich spalanie jest tańsze - nawet o 40-50% - od spalania gazu czy oleju opałowego.

Nowoczesne technologie spalania peletów zastosowane w kotłach EKO-GT KPP sprawiają, że są one czyste ekologicznie. Atesty i certyfikaty m.in. Głównego Instytutu Górnictwa oraz In sty tu tu Che micznej Przeróbki Węgla po twier dza ją, że spraw ność przy ja znych środowisku kotłów z serii KPP sięga 92% i spełniają one najostrzejsze wymagania klasy 5 w zakresie emisji substancji gazowych i pyłowych, które określa norma PN/EN 303-5:2012. Certyfikaty mają również bardzo praktyczne znaczenie -

urządzenia nimi oznaczone podlegają dużemu dofinansowaniu, np. z BOŚ, Fundacji Poszanowania Energii, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, funduszy samorządowych i in. w ramach miejskich i gminnych programów ograniczania niskiej emisji (PONE). Kotły c.o. EKO-GT KPP wykonane są z atestowanych blach kotłowych P265GH o grubości 5-6 mm z ograniczoną do minimum ilością połączeń spawanych, które zostały wyeliminowane dzięki zastosowaniu w produkcji nowoczesnych sterowanych numerycznie precyzyjnych pras krawędziowych. Oferta obejmuje moce: 16, 20, 25, 35 kW. Kotły wyposażone są w zestaw sterujący z algorytmem PID, duży zasobnik paliwa (400 dm³) i automatyczną zapalarkę.

Zakup kotła to inwestycja na lata i warto zadbać, by urządzenie pochodziło od solidnego i sprawdzonego producenta, jakim jest Galmet. Firma dysponuje rozwiniętą siecią sprzedaży, własnym transportem oraz fabrycznym serwisem, prowadzi także bezpłatne doradztwo dla klientów.

Ja cek Krzysz toń

ekspert Jacek Krzysztoń „Galmet Sp. z o.o.” Sp. K. www.galmet.com.pl

14

☎ 77 403 45 89 @ j.krzyszton@galmet.com.pl

www.instalator.pl

nr 52014

ABC Magazynu Instalatora

DEFRO Nowością w ofercie PW DEFRO są kotły dużych mocy EKOPELL MAX zaprojektowane do spalania biomasy i spełniające wszystkie wymagania znowelizowanej normy PN-EN 303-5. Układ podawania paliwa składa się z dwóch ślimakowych podajników paliwa, pomiędzy którymi znajduje się podajnik celkowy z pośrednim zbiornikiem paliwa. Układ dodatkowo zabezpieczony jest przed cofaniem płomienia poprzez system gaszenia z zaworami BVTS podłączonymi do sieci wodociągowej.

Palnik do spalania biomasy posiada wbudowaną zapalarkę oraz wyposażony jest w układ na po wie trza nia po wie trzem pierwotnym i wtórnym, a dawka powietrza dostarczanego przez wentylatory jest regulowana elektronicznie.

Magdalena Najgeburska-Dziubeła

ekspert Zenon Rysiński PW Defro Robert Dziubeła www.defro.pl

www.instalator.pl

☎ 503 140 207 @ serwis@defro.pl

15

ABC kotłów na biomasę

Rosnąca popularność biomasy stałej jako źródła energii wymusiła opracowanie rozwiązań w zakresie urządzeń przystosowanych do jej spalania. W zależności od rodzaju paliwa kotły mają odpowiednią konstrukcję, a regulacja wydajności realizowana jest przez dostarczenie do paleniska kotła odpowiedniej ilości paliwa i powietrza do spalania. Paliwo w takich kotłach może być uzupełniane ręcznie lub automatycznie.

Przykładem kotła z ręcznym załadunkiem paliwa jest kocioł zgazowujący drewno DEFRO HG. Zamienia on drewno na gaz drzewny, który następnie jest spalany. Komora spalania wyłożona jest odpornym na wysoką temperaturę materiałem ceramicznym, a proces spalania jest regulowany elektronicznie. Kocioł wyposażony jest w wentylator odciągowy, który zapewnia stabilizację ciągu kominowego podczas całego cyklu pracy kotła niezależnie od warunków atmosferycznych. Dodatkowo wentylator odciągowy wytwarza podciśnienie w komorze zgazowania i spalania, dzięki czemu spaliny i gazy nie mają możliwości wydostania się z kotła do pomieszczenia. Kotły DEFRO HG charakteryzuje przyjazny dla środowiska naturalnego sposób pracy oraz emisja spalin spełniająca piątą, najwyższą klasę wg normy PN-EN 303-5:2012.

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC wodomierzy – radzi Apator Powogaz

System przedpłatowy Jak osiągnąć blisko 100% ściągalność należności za wodę? Należy za sto so wać sys tem przed pła to wy produkcji Apator Powogaz.

System przedpłatowy można zastosować wszędzie tam, gdzie występuje problem ze ściąganiem opłat za wodę, jak również w miejscach, gdzie często następuje zmiana odbiorcy wody. Szczególnie sprawdza się to w mieszkaniach na wynajem, mieszkaniach socjalnych czy domkach letniskowych. Ponadto system pozwala znacznie ograniczyć koszty i czas potrzebny na odczytywanie wodomierzy, wystawianie rachunków za wodę oraz zarządzanie poborem opłat za dostarczoną wodę. Eliminuje również nieuprawnioną ingerencję we wskazania wodomierza, w szczególności za pomocą silnego zewnętrznego pola magnetycznego. System

16

pozwala także odbiorcy na bieżący monitoring poboru wody, co przyczynia się do osiągnięcia znacznych oszczędności w zużyciu i opłatach. ● Opis działania systemu System przedpłatowy do wodomierzy przeznaczony jest do rozliczania zużycia wody na zasadzie płatności z góry za 6-cyfrowe kody, które pozwalają na zużycie określonej przez administratora objętości wody.

W pamięci centralki sterującej zapisanych jest w ściśle określonej kolejności 700 kodów, które użytkownik musi wprowadzić za pomocą klawiatury, aby móc wykorzystać określoną objętość wody. Po prawidłowym wprowadzeniu kodu centralka wysyła bezprzewodowo sygnał otwarcia zaworu do odbiornika umieszczonego w zestawie wodomierzowym, co powoduje otwarcie przepływu wody. Wartość pojedynczego kodu jest z góry definiowana przez administratora (może to być dowolna objętość wody w przedziale od 0,02 do 650 m3). Zużycie wody jest obliczane na podstawie wskazań wodomierza przekazywanych za pomocą nadajnika impulsów do modułu elektronicznego. Po wyczerpaniu zakupionego kredytu (zdefiniowanej ilości wody) zawór zamyka przepływ wody.

System jest uzupełniony o tzw. debet, który umożliwia dalsze korzystanie z wody w przypadku wyczerpania się podstawowego kredytu przy braku możliwości wykupienia kolejnego kodu (np. w święta). Wartość debetu jest z góry definiowana przez administratora i może to być dowolna objętość wody w przedziale od 0,2 do 10 m3. Aby uruchomić debet, użytkow-

www.instalator.pl

nr 52014

rza. W przypadku użycia silnego zewnętrznego pola magnetycznego, próby wyjęcia baterii lub przecięcia wewnętrznych przewodów zasilających zawór odcina przepływ wody; - eliminacja możliwości oszustwa poprzez wpisanie w ściśle określonej kolejności jednego z 700 kodów 6-cyfrowych zapisanych w pamięci centralki sterującej.

2. Dla użytkownika/odbiorcy wody: - pełna kontrola wydatków na wodę oraz wynikająca stąd oszczędność w zużyciu wody; - prostota obsługi i użytkowania; - wygoda dzięki możliwości zakupu kodów przez Internet lub za pomocą telefonu komórkowego; - gwarancja niezmienności ceny wody aż do całkowitego wykorzystania wykupionego kredytu; - możliwość zakupu dowolnej ilości wody w zależności od indywidualnych potrzeb.

Ma rek Wal czak

ekspert Marek Walczak Apator Powogaz S.A. www.apator.com

www.instalator.pl

☎ 61 84 18 142 @

marek.walczak@powogaz.com.pl

17

ABC wodomierzy – radzi Apator Powogaz

nik musi uruchomić funkcję debetu na centralce sterującej, co jednocześnie służy jako przypomnienie o wyczerpaniu się kredytu podstawowego. System jest uzupełniony o bezpłatny program służący do wydawania kodów, który może być zainstalowany na dowolnym komputerze z systemem Windows XP lub nowszym. Kolejne kody mogą być wydawane użytkownikom w formie wydruku, przesyłane za pomocą sms premium lub można pobierać je ze strony internetowej. ● Zalety systemu 1. Dla administratora/dostawcy wody: - koniec problemów z niezapłaconymi rachunkami za dostarczoną wodę; - wyeliminowanie wydatków na obsługę inkasencką, wydruk i wysyłanie rachunków, monitorowanie należności; - wyeliminowanie zjawiska kradzieży wody przez zakłócanie pracy wodomie-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

Energia z PC

Ar tur Karcz mar czyk

działa pompa ciepła? ● Jakie zasady obowiązują przy instalacji pompy ciepła? ● Co wpływa na koszty eksploatacyjne systemu z PC?

ABC OZE

● Jak

Właściciele nowo wznoszonych budynków oraz tych poddawanych modernizacji coraz częściej decydują się na nowoczesne i co ważne ekologiczne systemy oparte na pompie ciepła. Dlaczego urządzenia te są coraz bardziej popularne? W jaki sposób przekazują energię i pozwalają na oszczędności?

Pompa ciepła jest ekologicznym urządzeniem grzewczym, które transportuje energię zgromadzoną w środowisku naturalnym. Dostępne mamy trzy źródła naturalnej energii - powietrze, woda gruntowa i grunt. Jednak najczęściej stosowanym i najbardziej stabilnym jest ten ostatni.

Kiedy inwestor decyduje się na wykorzystanie gruntu jako źródła ciepła, to w zależności od zapotrzebowania na energię

18

wykonuje się np. pionowy gruntowy wymiennik ciepła składający się z sond o długościach od 30 do 200 m wprowadzonych w głąb ziemi lub na głębokości ok. 30 cm poniżej warstwy przymarzania układa się poziomy gruntowy wymiennik ciepła meandryczny lub spiralny. Przekazana do systemu ogrzewania lub ciepłej wody użytkowej energia w około 80% pozyskana jest z gruntu poprzez pionowy lub poziomy wymiennik ciepła, a pozostałe około 20% stanowi energię elektryczną dostarczoną do sprężarki. Dodatkowo, co ciekawe, wymiennik gruntowy można wykorzystać to chłodzenia budynku w systemie pasywnym (sprężarka nie pracuje) lub aktywnym (sprężarka pracuje) przy wykorzystaniu tej samej instalacji, która zimą służy do ogrzewania.

Instalacja pompy ciepła w nowo wybudowanym domu lub też modernizacja istniejącego systemu ogrzewania i przystosowanie go do współpracy z tego rodzaju urządzeniem wymaga zastosowania się do kilku zasad. Wszystko po to, aby po realizacji inwestycji system funkcjonował poprawnie i przynosił zyski w postaci zmniejszenia kosztów eksploatacyjnych. Przede wszystkim warto wykonać projekt instalacji wewnętrznej i centrali grzewczej. Zawarcie umowy w zakresie projektowania, wykonawstwa oraz nadzoru pozwoli uchronić inwestora przed ewentualnymi problemami, a także stanowić będzie podstawę do dochodzenia praw wynikających z zawartych umów. Należy podkreślić, że koszt projektu jest dużo niższy niż ewentualne poprawki i zmiany, które trzeba będzie wykonać w

www.instalator.pl

nr 52014

wanie wysokiej jakości elementów w konstrukcji budynku, gdzie nie będzie możliwa ich wymiana lub ewentualny demontaż będzie bardzo kosztowny. Chodzi tu przede wszystkim o rury ogrzewania powierzchniowego w wylewkach podłogowych i/lub ścianach; rury instalacji c.w.u., cyrkulacji wraz z izolacją, rury dolotowe instalacji zasilania i powrotu wraz z izolacją dla pomp ciepła powietrze/woda w wersji zewnętrznej.

Na pracę urządzeń grzewczych, w tym pomp ciepła, a co za tym idzie - na koszty eksploatacyjne, wpływ ma technologia budowy budynku. Jakość wykonania izolacji ścian zewnętrznych, stropów, dachu, jak również montaż szczelnych okien powoduje, że rachunki za ogrzewanie są niższe.

Znaczący wpływ na sumaryczne koszty eksploatacyjne ma także zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową. Przyjmuje się, że dzienne zużycie - zapotrzebowanie ilościowe - wynosi 50 litrów na osobę. Aby efektywnie wykorzystywać przygotowanie ciepłej wody, zalecane jest stosowanie temperatury dziennej 45°C i nocnej 40°C. Dzięki temu unikniemy ograniczeń postojowych strat zasobnika oraz strat na cyrkulacji. Warto również pamiętać, aby stosować normatywne temperatury w ogrzewanych pomieszczeniach, w ten sposób zoptymalizujemy rachunki za ogrzewanie. Dużą zaletą pompy ciepła jest możliwość zastosowania jej także do chłodzenia - pasywnego lub aktywnego.

Instalacja grzewcza z tego rodzaju urządzeniem to jedyny taki system, który przy wykorzystaniu tej samej wewnętrznej instalacji zimą zapewnia przyjemne ciepło, a latem chłodzenie budynku bez konieczności montażu dodatkowych urządzeń.

Ar tur Karcz mar czyk Fot. z arch. Stiebel Eltron.

www.instalator.pl

19

ABC OZE

przyszłości. Dobrym pomysłem jest także prowadzenie własnego dziennika inwestycji. Gromadzenie dokumentów, faktur czy świadectw odbioru pozwala inwestorowi na zgłoszenie usterek oraz wad instalacji. Warto zgłosić w zakładzie energetycznym fakt, że budynek będzie ogrzewany pompą ciepła zasilaną prądem trójfazowym 3 x 400 V lub jednofazowym 1 x 230 V. Co więcej, inwestor może uzgodnić ze swoim dostawcą prądu odpowiedni przydział mocy i tańszą taryfę energetyczną, jeżeli taka oferta jest dostępna. Niezwykle ważne jest to, aby stosować kompletne rozwiązania jednego producenta. Instalacja przypadkowych elementów prowadzi do nieoptymalnej, a w konsekwencji - nieprawidłowej pracy systemu grzewczego. W efekcie powoduje to konieczność sprawdzania parametrów technicznych, dodatkowych testów poprawności współdziałania, a w wielu przypadkach może doprowadzić do wycofania gwarancji producenta. Typowym problemem jest stosowanie zasobników c.w.u. o nieznanych, najczęściej za małych wielkościach wężownic. Równie ważne jest stoso-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC wentylacji - radzi Helios

Wentylator SVV 80 System wentylacji mieszkaniowej ELS firmy Helios Ventilatoren stał się standardem w budownictwie wielorodzinnym. Jego niepodważalne zalety przekonały wielu inwestorów w niemal całej Polsce. Te najważniejsze obrazują elastyczność i funkcjonalność systemu ELS: ● pozwala zaoszczędzić wiele powierzchni użytkowej w budynku, ● eliminuje źródło hałasu na dachu (wentylator dachowy), wymagające bardzo często stosowania kosztownych nasadowych tłumików hałasu lub dodatkowych konstrukcji ograniczających emisję hałasu, ● decentralizacja znacząco redukuje awaryjność działania wentylacji (uszkodzenie jednego wentylatora nie ma żadnego wpływu na funkcjonowanie pozostałych), ● gwarantuje utrzymanie założonej wydajności w granicach dopuszczalnej tolerancji niezależnie od stopnia obciążenia systemu oraz warunków atmosferycznych,

Fot. 2. Anemostat DLV.

Fot. 1. SVV 80.

20

pozwala użytkownikowi na indywidualne sterowanie wydajnością zasadniczą wentylatora w zależności od jego potrzeb, tzn. intensywność wentylacji zostaje okresowo zwiększona w momencie rzeczywistego na nią zapotrzebowania (system jest energooszczędny), ● ogranicza zużycie materiałów i komponentów (np. nie ma potrzeby stosowania tłumików ograniczających przegłos, którego efekt jest zmorą wentylacji centralnych), ● upraszcza montaż, co oznacza znaczną redukcję czasu pracy i kosztów robocizny, w dużym stopniu wyklucza błędy wykonawcze, nie ma potrzeby pracochłonnej regulacji, ● nie wymaga dodatkowych zabezpieczeń przeciwpożarowych (są zintegrowane z obudową wentylatora w wykonaniu przeciwpożarowym).

Możliwości urządzeń systemu ELS pozwalają na nieustanne rozszerzanie jego zakresu stosowania. Firma Helios wprowadziła ●

www.instalator.pl

nr 52014

dano wyniki pomiarów ciśnienia akustycznego na ssaniu i od obudowy. Dla przykładu poziom ciśnienia akustycznego na ssaniu w odległości 3 m wynosi 17/24/ 35 dB(A) odpowiednio dla wydajności 35/60/110 m3. Po podłączeniu anemostatów i wykonaniu zabudowy sufitem podwieszonym podane wartości hałasu ulegają znacznej redukcji.

SVV 80 posiada również wbudowaną szczelną klapę zwrotną umiejscowioną w króćcu wyrzutowym. Daje to możliwość podłączania wentylatorów SVV do wspólnego przewodu pionowego na różnych kondygnacjach, analogicznie jak w systemie ELS. Warunkiem poprawnego funkcjonowania takiego układu jest całkowite wyeliminowanie możliwości przedostawania się powietrza wywiewnego usuwanego z określonego pomieszczenia do innego, podłączonego do tego samego pionu wentylacyjnego. Konstrukcja klapy zwrotnej pozwala na swobodne usuwanie powietrza

21

ABC wentylacji - radzi Helios

Rys. 2. Położenie króćców.

Fot. 3. Przełącznik DSEL 3.

www.instalator.pl

Rys. 1. Wymiary SVV 80.

do oferty nowy model wentylatora SVV 80, którego konstrukcja bazuje na elementach urządzeń systemu ELS. Jest to mały wentylator centralny do montażu w przestrzeni międzysufitowej o wydajności do 125 m3/h (rys. 1). Jego obudowa posiada jeden króciec wyrzutowy ø80 oraz możliwość podłączenia do 3 króćców wywiewnych ø80 (rys. 2). Wydajność przypadająca na 1 króciec może wynosić od 35 do 110 m3/h w zależności od ilości podłączonych króćców wywiewnych oraz od ich położenia (dokładne wartości można odczytać z tabeli). Do każdego króćca można podłączyć za pomocą aluminiowego przewodu elastycznego dowolny element wywiewny, np. anemostat MTVA lub KTVA albo o nowoczesnym, kwadratowym kształcie DLV fot. 2), zamontowany w suficie podwieszonym. SVV posiada 3 biegi (patrz wykres z charakterystykami), które można zmieniać przy pomocy przełącznika DSEL 3 (fot. 3). Możliwa jest też praca ciągła na średnim lub niskim biegu, pozostałe mogą być przełączane manualnie przez użytkownika za pomocą przełącznika DSEL 2.

Nowy wentylator charakteryzuje się bardzo niskim poziomem hałasu, to wynik połączenia konstrukcji rodem z systemu ELS i sposobu zabudowy. W karcie katalogowej po-

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC Magazynu Instalatora

*

ABC wentylacji - radzi Helios

2)

wartości odnoszą się do 3 stopni wydajności. brak króćca

przez wentylator do przewodu głównego pionu wentylacyjnego, natomiast w okresie przerw w pracy wentylatora jest całkowicie i szczelnie zamknięta. Inne pracujące w tym samym czasie wentylatory nie mają żadnego niekorzystnego wpływu na działanie klapy zwrotnej, wręcz przeciwnie nadciśnienie panujące w przewodzie głównym poprawia jej warunki pracy.

W odróżnieniu od urządzeń ELS wentylator SVV nie posiada filtra, który zawsze wymaga okresowego czyszczenia lub wymiany.

To eliminuje pewną uciążliwość dla użytkownika, którą może być jego periodyczna kontrola. Nie oznacza to jednak, że o urządzeniu można zapomnieć. W miejscu jego montażu powinien być wykonany zamykany otwór rewizyjny w celu łatwego dostępu do wentylatora w sytuacjach awaryjnych.

Opisane urządzenie może być alternatywnym rozwiązaniem dla standardowego montażu wentylatorów ELS, w przypadku gdy jest możliwość wykonania w pomieszczeniu sufitu podwieszonego. Jest to rozwiązanie predestynowane do:

pomieszczeń, dla których wymagany jest niski poziom hałasu. Przykładem może być pokój mieszkalny połączony z aneksem kuchennym. Przepisy polskie dopuszczają w okresie nocnym poziom hałasu dla kuchni 40 dB(A), dla pokoju 25 dB(A), co nawet przy wymogu zachowania tego niższego poziomu hałasu dla tego typu pomieszczenia nie jest trudne do uzyskania przy stosowaniu wentylatora SVV, ● pomieszczeń sanitarnych znajdujących się blisko siebie, np. łazienka i WC, jeden wentylator może obsługiwać dwa pomieszczenia, ● pomieszczeń w obiektach publicznych, np. pokoje chorych w szpitalach, urządzenie gwarantuje niski poziom hałasu, a także, co jest nie mniej ważne w tym przypadku, brak konieczności serwisowania filtra. ●

Ce za ry Wła dy ka

ekspert Cezary Władyka www.istpol.pl www.el-team.com.pl

22

☎ 22 663 48 15 @ cezary.wladyka@istpol.pl

www.instalator.pl

nr 52014

ABC Magazynu Instalatora

Miedź w medycynie

www.instalator.pl

li, Klebsiella pneumoniae, Clostrydium difficile) oraz zdolność do ich eliminacji na powierzchniach miedzianych. Rury miedziane do gazów medycznych swoim składem chemicznym oraz wymiarami nie różnią się od rur instalacyjnych i klimatyzacyjnych. Charakteryzują się one czystą i suchą powierzchnią wewnętrzną, którą określają wymagania normy EN 13348. Zgodnie z tą normą końce rur miedzianych muszą być zaślepione, tak aby czystość powierzchni wewnętrznej podczas magazynowania i transportu została utrzymana. Rury miedziane do gazów medycznych produkowane są w stanie twardym (R290) w postaci prostych odcinków 5 m pakownych w kartonach lub w stanie miękkim (R220) w postaci kręgów, które są foliowane.

Podobne wymagania stawiane są złączce, która w odróżnieniu od złączki instalacyjnej jest dodatkowo czyszczona, suszona i jednostkowo pakowana w woreczki hermetyczne. Do łączenia rury i złączek stosuje się lutowanie twarde lutem srebrnym o zawartości srebra 45%. W razie pożaru połączenie takie wytrzymuje wyższe temperatury i umożliwia dłuższą ewakuację pacjentów i personelu placówek służby zdrowia. Rury miedziane do gazów medycznych mogą być stosowane jako rury instalacyjne i klimatyzacyjne, gdy ich końcówki pozostaną na placu budowy, jednak nigdy w przypadku odwrotnym.

Ka zi mierz Za krzew ski

23

ABC instalacji rurowych

Gazy medyczne stosowane do celów leczniczych w placówkach służby zdrowia zaliczane są do grupy leków, dlatego instalacjom do ich przesyłania stawia się szczególne wymagania określone w normach i przepisach europejskich.

Spełniają one wymagania normy EN 737-3 i EN 793, jako rury do instalacji gazów medycznych, oraz wymagania Dyrektywy WE 97/23/EC - w sprawie urządzeń ciśnieniowych, które obowiązują także w Polsce. Instalacje gazów medycznych służą do dystrybucji: ● tlenu, podtlenku azotu, azotu, helu, dwutlenku węgla oraz ksenonu, ● powietrza do oddychania, ● powietrza do napędu narzędzi chirurgicznych, ● gazów i par znieczulających, ● próżni.

Jedynym materiałem dopuszczonym do wykonywania tego typu instalacji jest miedź. Zalety miedzi wykorzystywane w tego typu instalacjach to: doskonałe własności mechaniczne, ognioodporność i niepalność, odporność na zmiany ciśnienia i temperatury, antydyfuzyjność i odporność na większość szkodliwych czynników zewnętrznych (np. nieprzenikalność dla promieni ultrafioletowych), długowieczność i odporność na pęknięcia spowodowane zmianami ciśnienia i temperatury lub starzeniem się instalacji.

Do dat ko wą ko rzy ścią za sto so wa nia miedzi w tego typu instalacjach jest jej zapobieganie rozwijaniu się patogenów chorobotwórczych przenoszonych poprzez kontakt dotykowy (MRSA, E. Co-

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

Grzejnik z dołu

Wło dzi mierz Gu zik

ABC ogrzewania

●W

jaki sposób można ułożyć przewody zasilające grzejniki? ● Czym się kierować, decydując się na jedną z opcji? ● Jak najlepiej podłączyć grzejnik umiejscowiony przed ścianą szklaną?

Projektując instalację sanitarną oraz grzewczą, poza zapewnieniem prawidłowej pracy, należy uwzględnić koszt i estetykę wykonania oraz przejrzystość ułożenia. Prawidłowy projekt to już połowa sukcesu, potem przychodzi czas na roboty montażowe. Cena instalacji zależy od typu i ilości zastosowanych urządzeń oraz od czasu potrzebnego na ich połączenie.

W przypadku grzejników przewody zasilające układane są na podłodze i najprościej wyprowadzić je z dołu w stronę zaworu. Na tak przygotowane podejście potrzeba najmniej rur. Instalacja ułożona na posadzce może być przykryta betonem albo ukryta w systemowych osło-

24

nach przypodłogowych. Tak projektuje się i wykonuje instalacje w obiektach nowo budowanych lub gruntownie remon to wa nych. Wy ko na nie po dejść z „podłogi” wymaga zebrania kilku informacji. Trzeba znać wymiary grzejnika oraz ko lej ność za si la nia i po wro tu względem krawędzi grzejnika. Wielkości, które trzeba znać, to grubość oraz długość całkowita. Z tych wymiarów wynika odległość osi otworów od płaszczyzny ściany oraz od krawędzi bocznej grzejnika. Z długości całkowitej wynika także położenie zaworu podłączeniowego względem lokalizacji grzejnika. Pozornie skomplikowane prace ułatwia posługiwanie się szablonem montażowym. Producenci grzejników proponują zwykle zakup takiego szablonu jako przyrządu wielokrotnego użytku. Stosowanie takiego narzędzia jest wygodne ze względu na odporność na zniszczenie w trakcie prac budowlanych. W dobrze utwierdzonym szablonie łatwo zamocować przewody, np. wychodzące ze ściany, a przewody pokryć zaprawą i pozostawić ją do związania. Wszystkie dostępne na rynku stalowe grzejniki płytowe mają taką samą kolejność podłączania. Od wewnętrznej strony znajduje się zasilanie, a przy krawędzi zewnętrznej powrót. Prawidłowość podłączeń jest istotna, bo gwarantuje odpowiednie nagrzewanie oraz zapewnia należytą pracę zaworu termostatycznego.

Znacznie łatwiejszy w instalowaniu jest grzejnik z zespołem podłączeniowym na środku. Moduł umiejscowiony jest

www.instalator.pl

nr 52014

www.instalator.pl

szczególnie starannie dobierając ich kolor do reszty urządzeń. Podobnie należy postąpić, montując grzejnik jako tzw. ściankę działową. Usytuowanie w przestrzeni pomieszczenia z dala od ściany jest wyzwaniem dla fachowca. Na ogół do syć du żych ga ba ry tów pro dukt trzeba pewnie i starannie zamocować, a przewody instalacyjne zamaskować lub zaakcentować. Uwidocznienie umożliwią np. chromowane końcówki z chromowanymi rozetami na podłodze.

Ma sko wa niu słu żyć bę dzie staranne wykończenie podłogi bez dodatkowych płaskich osłon, a prze wo dy najlepiej dopasować kształtem i kolorem do wyglądu podpór. Pomoc ne bę dą do dat ko we ma skow ni ce wykonane z podobnych profili jak grzejnik lub podpory. I tak nie uniknie się utrudnień w czasie sprzątania, chociażby z powodu stojaków grzejnikowych, więc raczej nikt nie będzie wypominał instalatorowi, że poszedł na łatwiznę, prowadząc rury z podłogi. Dbałość o estetykę zawsze się opłaci, bo eksploatacja grzejników jest wieloletnia i inwestor ma wiele czasu na zapoznanie się ze sta ran no ścią wy ko na nia. Ma rów nież wiele czasu na porównanie tego, co ma u siebie, z tym, co może zobaczy u kogoś.

Zadowolony klient to najlepsza rekomendacja i reklama na przyszłość.

Wło dzi mierz Gu zik

Czy jesteś już naszym fanem na Facebooku? www.facebook.com/MagazynInstalatora

25

ABC ogrzewania

zawsze symetrycznie względem pionowej linii podziału. Wyprowadzenia instalacji, wykonane w tym przypadku po środku otworu okiennego, pasują do każdego grzejnika o łącznej długości porównywalnej z wymiarem okna.

Ze względu na mniejsze skomplikowanie czynności instalatorzy powinni coraz częściej korzystać z ułatwień, jakie daje im centralnie zasilany grzejnik. Spodziewam się również, że symetria i optyczna poprawność spotka się z dobrym przyjęciem wśród inwestorów. Umysł ludzki jest wrażliwy na bodźce docierające ze zmysłu wzroku. Harmonia i łagodne kształty przyczyniają się do utrzymywania równowagi nastroju oraz sprzyjają skupieniu. Umysł intuicyjnie wyczuwa ład w otoczeniu, a na pewno dają go grzejniki podłączone z dołu na środku. Poza walorami estetycznymi i ekonomicznymi bardzo ważne są zalety praktyczne. Łatwiejszą aranżację wnętrza umożliwia wykonanie z instalacją w podłodze lub tuż nad nią. Nie trzeba zastanawiać się nad ukryciem pionów lub zamaskowaniem przewodów widocznych po bokach. Bardzo wygodne jest poprowadzenie przewodów pod grzejnikiem ze ściany. Znacznie łatwiej położyć parkiet, wykładzinę lub dywan, a przede wszystkim zebrać kurz lub umyć podłogę. Wyjątkowo nie da się tego wykonać, jeżeli za grzejnikiem nie ma ściany. Witryny szklane powinny być zabudowane niskimi grzejnikami. Stojące przed szybą można zasilić wyłącznie wprost z podłogi. W celu zamaskowania przewodów można wykorzystać systemowe podpory skrzynkowe, które we wnętrzu pomieszczą zawory i przewody. Jeśli nie ma takiej opcji, trze ba prze wo dy uło żyć,

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

Fotowoltaiczne zasilanie

ABC OZE

Ja ro sław Po mir ski Ogniwo słoneczne, fotowoltaiczne, fotoelektryczne, fotoogniwo to elementy półprzewodnikowy, w których następuje przemiana (konwersja) energii promieniowania słonecznego (światła) w energię elektryczną w wyniku zjawiska fotowoltaicznego, czyli poprzez wykorzystanie półprzewodnikowego złącza typu p-n, w którym, pod wpływem fotonów o energii większej niż szerokość przerwy energetycznej półprzewodnika, elektrony przemieszczają się do obszaru n, a dziury (zob. nośniki ładunku) do obszaru p.

Przemieszczenie ładunków elektrycznych powoduje pojawienie się różnicy potencjałów, czyli napięcia elektrycznego. Fotoogniwa słoneczne produkowane są z materiałów półprzewodnikowych, najczęściej z krzemu (Si), germanu (Ge), selenu (Se).

Zwykłe ogniwo słoneczne z krystalicznego krzemu ma nominalne napięcie ok. 0,5 volta, dlatego zazwyczaj łączy się je w większe zestawy tworzące tzw. baterie słoneczne lub też panele fotowoltaiczne. Sprawność ogniw fotowoltaicznych z krzemu monokrystalicznego kształtuje się obecnie na poziomie od 14 do 17%, a ogniw multikrystalicznych (polikrystalicznych) na poziomie od 13 do 16%. Na rynku występują

26

również w niewielkiej ilości specjalnej konstrukcji ogniwa monokrystaliczne o sprawności 20%. Niestety, ze względu na małą skalę ich produkcji oraz duże koszty wytwarzania, są one znacznie droższe od klasycznych ogniw monokrystalicznych o sprawności 14-17%. Najczęściej oferowane na rynku zestawy paneli fotowoltaicznych wykonane są na bazie krzemu polikrystalicznego i ich sprawność, wg danych producentów, kształtuje się na poziomie 13-14%, co oznacza, że w idealnych - laboratoryjnych - warunkach panel przetworzy na energię elektryczną do 14% energii słońca padającego na panel. Warto wspomnieć, że sprawność kolektorów słonecznych wykorzystywanych do podgrzewu c.w.u. dochodzi do 75% i jest jak na razie wielokrotnie większa od paneli fotowoltaicznych. Natężenie promieniowania słonecznego jest różne w poszczególnych regionach kraju i waha się ono od 900 kWh/m2 do 1200 kWh/m2. Najbardziej pod tym względem uprzywilejowanym rejonem Polski (natężenie powyżej 1048 kWh/m2 * rok) jest południowa część województwa lubelskiego, która obejmuje większe części dawnych województw: chełmskiego i zamojskiego.

Centralna część Polski, obejmująca ok.

50% powierzchni, uzyskuje natężenie promieniowania ok. 1022-1048 kWh/m2 * rok, zaś południowa, wschodnia i północna część Polski otrzymuje natężenie promieniowania ok. 1000 kWh/m2 * rok i mniej.

Najmniejszy w skali roku dopływ energii słonecznej obserwuje się w rejonie wysoko uprzemysłowionym (Śląsk) oraz w obszarze granicznym trzech państw: Czech,

www.instalator.pl

nr 52014

www.instalator.pl

latorów. Pozwalają one na ich wielokrotne ładowanie i rozładowywanie z wykorzystaniem prądu stałego produkowanego przez panele fotowoltaiczne. Do kontroli procesu ładowania akumulatorów wymagane są regulatory ładowania. Zapewniają one kontrolę prądu i stanu naładowania akumulatorów, co jest ważne ze względu na ich żywotność (zazwyczaj określaną na 3 do 5 lat). Większość urządzeń stosowanych w gospodarstwach domowych wymaga do zasilania prądu zmiennego o napięciu 240 V i częstotliwości zasilania 50 Hz. Dlatego też nie można zasilać ich bezpośrednio z akumulatorów i wymagane jest stosowanie inwertera (przetwornicy sinusoidalnej), czyli urządzenia przetwarzającego prąd stały o napięciu 12 V na prąd zmienny 240 V i częstotliwości 50 Hz. Sprawność przetwarzania energii przez inwerter wynosi zazwyczaj ok. 80-88%, reszta energii jest tracona w postaci ciepła. Reasumując, pełny system zasilania fotowoltaicznego składa się z następujących elementów: ● ogniw fotowoltaicznych, ● kontrolera - stabilizuje energię wychodzącą z ogniwa oraz stanowi jednocześnie system ładujący akumulatory, ● akumulatorów - przy systemie off-grid, ● inwertera - będącego przetwornicą napięcia stałego na napięcie zmienne sieciowe - 230 V. Należy pamiętać, że każdy z tych elementów wnosi do systemu straty, dlatego końcowa ilość energii dostępnej w „gniazdku” w stosunku do ilości dostępnej energii słonecznej będzie wielokrotnie mniejsza i stosunek ten wynosić będzie ok. 8-9%. Oznacza to, że z 1 m2 zain sta lo wa nych pa ne li sło necz nych otrzymamy maksymalnie 5-7 kWh energii elektrycznej rocznie.

Ja ro sław Po mir ski

27

ABC OZE

Niemiec i Polski, a ponadto w rejonie północnym Polski, obejmującym pas Wybrzeża, z wyjątkiem samego Wybrzeża Zachodniego. Różnice te nie są jednak aż tak znaczące i bez popełniania większego błędu można przy wstępnych szacunkach przyjmować średnią wartość dla całej Polski 990 kWh/m2 +/-10%. Wyraźne jest natomiast zróżnicowanie natężenia promieniowania w ciągu roku. W półroczu letnim otrzymujemy aż 77%, a w samym tylko sezonie letnim aż 43% całorocznego promieniowania słonecznego. Biorąc pod uwagę powyższe dane, maksymalna ilość energii elektrycznej, możliwej do uzyskania z 1 m2 powierzchni panelu słonecznego przy panujących w Polsce warunkach nasłonecznienia, nie będzie większa niż ok. 130 kWh/rok.

Oczywiście taką ilość energii uzyskalibyśmy w warunkach laboratoryjnych. W rzeczywistości ciężko zapewnić optymalne warunki pracy paneli, takie jak usytuowanie względem kierunku padania promieni słonecznych, czystość powierzchni paneli, utrata sprawności paneli w czasie, etc. Brak ciągłości promieniowania słonecznego wymaga stosowania systemów umożliwiających magazynowanie energii elektrycznej w okresie braku nasłonecznienia. O ile duże systemy fotowoltaiczne umożliwiają współpracę z siecią elektroenergetyczną i dwustronną wymianę energii elektrycznej, tzn. w momencie, gdy produkcja energii elektrycznej w systemie fotowoltaicznym jest większa niż zapotrzebowanie, energia jest przekazywana do sieci i odwrotnie, to w przypadku małych systemów koszty tego rozwiązania są zbyt wysokie (specjalne systemy przetwornic i falowników zamieniających prąd stały w prąd zmienny i zapewniających synchronizację systemu z siecią elektroenergetyczną). Z tego powodu do magazynowania energii elektrycznej w małych systemach stosuje się baterie akumu-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

ABC kanalizacji

Ścieki na sicie W artykule tym chciałabym opisać zazwyczaj pierwsze urządzenia w ciągu technologicznym na oczyszczalni ścieków - kraty i sita. Zadaniem kraty lub sit jest usuwanie ze ścieków zanieczyszczeń występujących w postaci substancji stałych o stosunkowo dużych rozmiarach z wykorzystaniem procesu cedzenia. Niewystarczające usunięcie zanieczyszczeń stałych na kratach lub sitach może powodować awarię mieszadeł, pomp i konieczność częstszego oczyszczania z osadów reaktorów biologicznych oraz przepompowni pośrednich. Różnorodność dostępnych na rynku urządzeń do mechanicznego oczyszczania ścieków powoduje, że ich dobór nie jest sprawą łatwą. Pod uwagę należy brać nie tylko parametry samego urządzenia, ale i charakter zlewni, z której ścieki dopływają do oczyszczalni. Oprócz przepustowości hydraulicznej podstawowym parametrem definiującym te urządzenia jest prześwit, czyli odległość pomiędzy sąsiednimi prętami kraty, lub średnice otworów albo wymiary szczelin w przypadku sit. Ze względu na wielkość prześwitu kraty dzielone są na rzadkie (prześwit 6 do 15 mm) i gęste (prześwit < 6 mm). Kolejny podział dotyczy sposobu czyszczenia, który może być mechaniczny lub ręczny. Pod względem konstrukcji rozróżniane są kraty ruchome i stałe. Następna możliwa klasyfikacja uwzględnia rodzaj mechanizmu usuwania skratek, sposób i miejsce zabudowy, itp.: ● kraty schodkowe, taśmowe, zgrzebłowe, bębnowe, ● sita obrotowe, płaskie, ● kraty i sita do montażu w kanale lub zbiorniku,

28

urządzenia zblokowane (kratopiaskowniki, sitopiaskowniki).

Czym kierować się przy wyborze konkretnego urządzenia? Ustalenie wspomnianej już przepustowości hydraulicznej urządzeń nie jest wbrew pozorom zadaniem banalnym. O ustalaniu natężenia napływu ścieków na podstawie pomiarów traktował cykl artykułów w „Ma ga zy nie In sta la to ra” z lat 2007-2009. Urządzenia do mechanicznego oczyszczania ścieków przyjmowane są nie dla przepływów średnich, lecz dla maksymalnego godzinowego natężenia przepływu Qh,max. Jeżeli część mechaniczna oczyszczalni poprzedzona jest przepompownią, jako Qh,max należy przyjąć maksymalną wydajność zestawu pompowego.

W przypadku dopływu grawitacyjnego można korzystać z danych o średnim napływie dobowym i współczynników nierównomierności uzależnionych m.in. od wielkości zlewni (liczba mieszkańców) przy uwzględnieniu rodzaju kanalizacji (rozdzielcza, ogólnospławna). Z racji obszerności tego tematu zostanie mu poświęcony osobny odcinek cyklu. Wybór optymalnego dla danej oczyszczalni urządzenia wymaga zapoznania się z charakterem samej zlewni. Przykładowo w zlewniach o charakterze górskim można spodziewać się większej ilości żwiru i kamieni. Mogą one powodować zapychanie się oczek sit lub przyczyniać się do blokowania i/lub wyłamywania pojedynczych „schodków” krat. Poprawę sytuacji może przynieść zastosowanie „łapacza żwiru”.

Jest to zagłębienie w dnie kanału doprowadzającego ścieki do kraty, które pełni funkcję pułapki dla wleczonych kamieni. Pewnym zabezpieczeniem będzie również zastosowanie niewielkiego progu przed kratą montowaną w

●

www.instalator.pl

nr 52014

www.instalator.pl

niżenie kosztów inwestycyjnych, można rozważyć zaplanowanie mechanicznego oczyszczania ścieków na zewnątrz, ewentualnie pod wiatą. W Polsce działają już dziesiątki instalacji z kratami, prasopłuczkami, przenośnikami i separatorami piasku umieszczonymi na zewnątrz budynku. Urządzenia te muszą być w takim przypadku wyposażone w izolację termiczną i elementy grzewcze (kable grzewcze, lampy halogenowe). Ponieważ nie wszyscy producenci równie dobrze poradzili sobie z tym zadaniem, zalecane jest sprawdzenie referencyjnych obiektów.

Do lamusa odchodzą (a przynajmniej powinny) kraty czyszczone ręcznie, przede wszystkim ze względu na nakład pracy konieczny do ich obsługi, skuteczność separacji i zagrożenie bakteriologiczne dla ludzi mających bezpośredni kontakt ze ściekami, a konkretnie fekaliami stanowiącymi znaczący udział skratek. W idealnym przypadku oczyszczalnia zaopatrzona jest w bliźniacze ciągi oczyszczania mechanicznego, tak że kraty lub sita w warunkach normalnego napływu ścieków pracują na przemian (zapewnienie równomiernego zużycia). Przy przepływach maksymalnych odpowiednio dobrane urządzenia, pracując równolegle, pozwalają na utrzymanie sprawności usuwania zanieczyszczeń stałych. Taka konfiguracja pozwala również na konserwację i ewentualne naprawy bez przerywania pracy oczyszczalni.

Gdy takie rozwiązanie nie jest możliwe, ze względu na brak miejsca lub koszty, zalecane jest przynajmniej zaplanowanie kanału awaryjnego, tzw. bypassu. Przy konserwacji kanału napływowego lub samej kraty oraz przy zwiększonych napływach do oczyszczalni (np. po deszczach nawalnych) dużym usprawnieniem jest brak konieczności stosowania dźwigu lub żurawika, gdy krata ma możliwość podnoszenia obrotowego. dr inż. Re na ta Woź niak -Vec chié

29

ABC kanalizacji

kanale, który zatrzyma część wleczonego materiału. W takich przypadkach należy przewidzieć sposób oczyszczania kanału z nagromadzonego materiału. Ścieki obfitujące w substancje włókniste, np. ścieki z niektórych rodzajów zakładów przemysłowych, powodują tworzenie się, szczególnie na mieszadłach i ich prowadnicach, warkoczy zanieczyszczeń, które mogą bezpośrednio przyczynić się do uszkodzenia tych urządzeń. Dobre efekty usuwania takich zanieczyszczeń osiągane są na gęstych kratach schodkowych, gdy dodatkową separację zanieczyszczeń spełnia „materac” skratek. Szczególnie wysokie obciążenie ścieków ładunkiem zanieczyszczeń stałych może być z kolei przesłanką do zastosowania kraty zgrzebłowej, która charakteryzuje się wysoką wydajnością usuwania zanieczyszczeń. Ponadto niektórzy producenci umożliwiają zainstalowanie dodatkowych zgrzebeł.

Gdy modernizacja istniejącej oczyszczalni wymaga posadowienia nowej części mechanicznej poniżej poziomu terenu, wiąże się z tym konieczność wynoszenia oddzielonych skratek w górę. W takim przypadku korzystnym rozwiązaniem może okazać się sito zintegrowane ze spiralą wynoszącą (coraz częściej bezwałową), a w przypadkach szczególnego ograniczenia ilości miejsca – sito pionowe.

Ze względu m.in. na wygodę obsługi i niebezpieczeństwo przemarzania zalecane jest instalowanie krat i sit wraz z towarzyszącymi im urządzeniami do mechanicznego oczyszczania ścieków w pomieszczeniach zamkniętych. Ze względów bezpieczeństwa budynek taki podlega zaostrzonym przepisom bhp i powinien mieć sprawną wentylację. Rozwiązaniem znacznie zmniejszającym uciążliwość zapachową w tego typu obiektach jest zastosowanie krat lub sit w hermetycznej obudowie z możliwością kontrolowanego odprowadzania powietrza i jego dezodoryzacji. W przypadkach budowy lub modernizacji oczyszczalni, gdy szczególny nacisk kładziony jest na ob-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

Silnik cieplny

ABC ogrzewania

Piotr Kub ski Silnik Stirlinga szczególne zastosowanie znajduje jako urządzenie do skojarzonej pracy cieplno-elektrycznej i dodatkowo przy zagospodarowaniu zasobów ciepła odpadowego lub zasobów energii odnawialnej. Urządzenie Stirlinga to silnik cieplny, który podobnie jak maszyna parowa (tłokowy silnik parowy) przetwarza ciepło w energię mechaniczną, jednak bez procesu wewnętrznego spalania paliwa, a jedynie na skutek dostarczania ciepła z zewnątrz.

Umożliwia to zasilanie go ciepłem z dowolnego źródła, np. źródła ciepła odpadowego lub z niekonwencjonalnych zasobów energii. W szczególności może to być również proces spalania dowolnego paliwa organicznego lub biomasy. Teoretyczny obieg Stirlinga, składa się naprzemiennie z dwóch przemian izochorycznych oraz dwóch przemian izotermicznych. Różnica w stosunku do obiegu Carnota polega więc na tym, że przemiany izentropowe (sprężania i rozprężania czynnika) z obiegu Carnota zastąpiono przemianami izochorycznymi. Podczas jednej z przemian izotermicznych do czynnika roboczego jest doprowadzane ciepło z górnego źródła, zaś podczas drugiej odprowadzane jest ciepło od czynnika roboczego do otoczenia. Na-

30

tomiast podczas przemian izochorycznych wzajemnie wymieniane jest ciepło tzw. regeneracji wewnętrznej. Praca (bezwzględna) górnej przemiany izotermicznej (doprowadzania ciepła) jest większa od pracy uzyskiwanej podczas odprowadzania ciepła. Różnica tych prac stanowi właśnie pracę obiegu Stirlinga. Łatwo więc wykazać, że obieg porównawczy Stirlinga, realizowany pomiędzy takimi samymi temperaturami zewnętrznych źródeł ciepła, charakteryzuje się sprawnością identyczną jak obieg Carnota. W przeciwieństwie do obiegu Carnota obieg Stirlinga może być realizowany przy pomocy dowolnego czynnika gazowego. A zatem realizacja techniczna tego obiegu wydaje się łatwiejsza.

Silnik Stirlinga Początkowo czynnikiem roboczym w tym silniku było wyłącznie powietrze. Jednak w spotykanych już, w XIX i następnie w XX w., rozwiązaniach technicznych używanych dotychczas do napędu stosunkowo niewielkich maszyn, o mocy nieprzekraczającej (aktualnie) ok.

350 kW (ok. 500 KM), stosowano również inne czynniki robocze (wodór, hel, neon), szczególnie, że czynnik roboczy pracuje w obiegu zamkniętym. Silniki Stirlinga ze względu na konstrukcję podzielone zostały na 3 typy, przy czym w silniku każdego typu mechanizm korbowodowy zamienia ruch posuwisto-zwrotny obu tłoków w cylindrach (pracujących z przesunięciem fazowym 90°) na obroty wału korbowego: ● typ alfa - najbardziej zaawansowany rozwojowo - obejmuje dwa zamknięte tłokami cylindry połączone przewodem, który służy do przekazywania między nimi czynni-

www.instalator.pl

nr 52014

www.instalator.pl

się wówczas praca mechaniczna. W XIX i XX wieku silnik Stirlinga używano do napędu niewielkich maszyn. Silnik emituje bardzo mało zanieczyszczeń i jest bardzo wydajny. Zbudowane dotychczas prototypy silnika osiągały moc do 350 kW (ok.

500 KM) i dobre współczynniki sprawności 35-40%. Silnik Stirlinga nie posiada rozrządu, nie korzysta ze spalania wybuchowego i nie ma wydechu, czyli nie ma źródeł hałasu - dzięki temu jest niemal bezgłośny. Wadą są natomiast na ogół niskie obroty kompensowane w dużym stopniu możliwością dokładnej kontroli procesu spalania paliwa (znacznie lepszej niż w przypadku klasycznego silnika tłokowego), co umożliwia utrzymanie niskiej toksyczności spalin. Szereg zalet, jakie charakteryzują pracę silników Stirlinga, niezawodność uruchamiania oraz wspomniane już uprzednio: wysoka sprawność energetyczna, niski poziom hałasu, bardzo niski poziom emisji szkodliwych składników spalin (ze względu na ciągłość procesu spalania), a także możliwość wykorzystania różnorodnych źródeł ciepła, stwarzają obiecujące perspektywy dla zastosowania tych silników w różnych gałęziach przemysłu. Ponadto odwracalność obiegu Stirlinga pozwala na pracę tych maszyn, praktycznie bez żadnych zmian konstrukcyjnych, jako pomp ciepła lub urządzeń chłodniczych (maszyna Philipsa). Wszystkie te elementy powodują, że w wielu ośrodkach badawczych całego świata na szeroką skalę prowadzone są prace badawcze, zmierzające do opracowania i komercyjnego zastosowania maszyn i silników Stirlinga, które w najbliższej przyszłości mogą stać się bardzo konkurencyjne dla tłokowych silników spalinowych oraz tradycyjnych urządzeń chłodniczych. dr inż. Piotr Kub ski

31

ABC ogrzewania

ka roboczego. Każdy z cylindrów współpracuje z odpowiednim źródłem ciepła. Cylindry są ustawione szeregowo w jednej płaszczyźnie i mają jednakową średnicę tłoka, lecz różnią się skokiem. Cylinder z tłokiem o krótszym skoku stanowi wymiennik do współpracy z dolnym źródłem ciepła, zaś ten z dłuższym skokiem jest wymiennikiem ciepła przewidzianym do współpracy z górnym źródłem ciepła; ● typ beta - obejmuje silniki o jednym cylindrze, w którym pracują współosiowo dwa tłoki o różnych średnicach i skokach.

Cylinder o mniejszej średnicy nie jest szczelnie dopasowany do wymiaru cylindra i przepuszcza czynnik roboczy do przestrzeni między obydwoma cylindrami.

Tłok o mniejszej średnicy jest bardziej oddalony od osi wału korbowego i zamyka tę część cylindra, która współpracuje z górnym źródłem ciepła obiegu. Tłok o większej średnicy współpracuje z tą częścią cylindra, która współpracuje z dolnym źródłem ciepła; ● typ gamma - najprostszy w konstrukcji (jego model możliwy jest do wykonania domowego). Ma właściwie tylko jeden cylinder, z którym współpracuje odpowiednio dobrany tłok. Ekscentrycznie dobudowany jest drugi cylinder o równoległej osi, który różni się znacznie średnicą i zamknięty jest dobranym szczelnie tłokiem.

Powierzchnia odkorbowa cylindra przewidziana jest do współpracy z górnym źródłem ciepła. Reszta powierzchni zewnętrznej cylindra oddaje ciepło do dolnego źródła. A zatem silnik wykorzystuje znane prawo Gay-Lussaca (1802 r.), wg którego wzrost temperatury nośnika powoduje przyrost jego objętości. Gdy czynnik roboczy przemieszcza się pomiędzy komorą o wysokiej temperaturze a komorą o niskiej temperaturze, to możliwe staje się działanie silnika, bowiem wywiązuje

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014

Tłumienie dźwięków

Do ro ta Wę grzyn

ABC wentylacji

● Co

to jest zdolność tłumienia dźwięku? ● Co wpływa na tłumienie hałasu? ● Jak obliczamy tłumienie dźwięków w instalacji wentylacyjnej?

Człowiek jest uczulony na hałasy występujące w jego otoczeniu. Długotrwały i intensywny hałas działa denerwująco, osłabia uwagę i utrudnia pracę, która wymaga skupienia.

Praca urządzeń wentylacyjnych powoduje powstawanie hałasu i drgań. Zasadą jest, aby wszelkiego rodzaju hałasy i drgania ograniczać w miejscu ich powstawania, co wymusza stosowanie cichobieżnych wentylatorów sprężarek i innych urządzeń. Głównym źródłem hałasu w wentylacji są wentylatory, których średni zakres częstotliwości drgań mieści się w granicach 200 do 500 Hz. Dźwięk jest wrażeniem słuchowym wywołanym drganiami akustycznymi, którego

32

źródłem mogą być drgania ciała stałego lub pulsacje ciśnienia występujące przy wypływie lub zawirowaniu strumienia powietrza.

Fizjologiczną względną miarą odczuwania dźwięku jest poziom głośności dźwięku wyrażany w fonach [fn] i służy on do oceny poziomu hałasu.

Zdolność tłumienia dźwięku przez element lub urządzenie instalacji wentylacyjnej jest to różnica poziomu natężenia dźwięku przed i za tym elementem lub urządzeniem i jest wyrażona różnicą poziomu natężenia dźwięku w decybelach [dB].

Z powyższego wynika, że przy obliczaniu tłumienia hałasu musimy brać pod uwagę: ● poziom hałasu w pomieszczeniu i poziom hałasu źródła wyrażony za pomocą poziomu głośności dźwięku w fonach [fn], ● zdolność tłumienia wyrażoną różnicą poziomów dźwięku w decybelach [dB].

Dopuszczalny poziom hałasu w pomieszczeniach wywołany pracą urządzeń wentylacyjnych i innych elementów instalacji wentylacyjnej ustala się z warunku, że poziom głośności dźwięków ze wszystkich źródeł, nie może przekroczyć wartości dopuszczalnej U [fn] dla danego pomieszczenia.

Ze względu na trudność w ustaleniu poziomu głośności z różnych źródeł, można przyjąć, że maksymalny poziom hałasu wywołanego wentylacją dla pomieszczeń wyniesie: ● o głośności U powyżej 40 fn: Umax. = U 6 fn, ● o głośności poniżej 40 fn: Umax. = U 10 fn.

www.instalator.pl

nr 52014

materiałowych, które zwalcza się przez: - odizolowanie przewodów od wentylatora i innych urządzeń, - izolowanie przewodów zewnątrz przy przejściach przez przegrody budowlane i przez pomieszczenia o dużym hałasie. ● powietrznych ulegających naturalnemu wytłumieniu lub tłumionych sztucznie przez tłumiki hałasu.

Producenci elementów instalacji wentylacyjnych w opracowanych katalogach na ogół podają charakterystyki, które umożliwiają ustalenie wielkości tłumienia hałasu przez dany element. Często jednak brakuje podania tłumienia w zależności od częstotliwości dźwięku w [Hz]. Musimy więc posłużyć się dostępnymi opracowaniami ●

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

33

ABC wentylacji

W urządzeniach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych hałasy wywoływane są przez wentylatory, pompy, sprężarki i powietrze przepływające przewodami.

Większość urządzeń jest montowana w maszynowni i obniżenie hałasu w tym pomieszczeniu polega na: ● izolacji tych urządzeń od budynku i przewodów wentylacyjnych przy pomocy różnego rodzaju amortyzatorów, ram i połączeń elastycznych, ● wykonaniu izolacji akustycznej pomiesz cze nia ma szy now ni, np.: przez wyłożenie ścian i stropów matami z niepalnych materiałów izolacyjnych.

Poziom hałasu wywołany pracą wentylatora odśrodkowego pracującego przy maksymalnej sprawności można ustalić z zależności: U = 30 + 30 lg Hc + 20 lg(10 * d) [fn], gdzie: Hc - ciśnienie całkowite wentylatora w [kG/m2], d - średnica otworu ssawnego wentylatora w [m].

Uwaga! 1 [kG/m2] = 9,8068 Pa (w Polsce obowiązuje układ SI).

Można go obniżyć, dążąc do: obniżenia ciśnienia całkowitego, zmian ułożyskowania i napędu, zmiany obrotów oraz zmiany średnicy wirnika. Te uwagi dotyczą szczególnie wentylatorów przemysłowych, które konstruuje się indywidualnie. Przy sprawnościach niższych od maksymalnego poziom hałasu jest wyższy.

Kanały, przez które przepływa powietrze, przenoszą hałas powstający podczas pracy wentylatorów, silników itp.

Ha łas prze no szo ny przez prze wo dy składa się z dźwięków:

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 52014 w łukach i kolanach - można pominąć lub przyjąć tłumienie T2 od 1 do 3 dB, ● w rozgałęzieniach: T3 = 10 * lg [(1 + n3)/(4 * n)] [dB], n3 = (F1 + F2)/F, n = F1/F, F - przekrój przewodu przed rozgałęzieniem w [m], F1 - przekrój przewodu za rozgałęzieniem w [m], F2 - przekrój przewodu rozgałęzienia w [m]. ● przy nagłej zmianie przekroju: T4 = 10 * lg [(1 + m)/(4 * m)]2 [dB], m = F1/F2, F1 - większa powierzchnia. ● przy wylocie powietrza do pomieszczenia: T5 = 10 * lg [V/(6, 1 * F)] - 10 * lg (t * k) [dB], gdzie: V - kubatura pomieszczenia w [m3], F - przekrój otworu nawiewnego w [m2], w przypadku kilku wylotów w jednym pomieszczeniu należy przyjmować sumę powierzchni wylotów, T - czas pogłosu w [s], k - współczynnik korygujący uwzględniający częstotliwość dźwięku.

O sytuacjach występujących przy wylotach powietrza do pomieszczeń oraz o sztucznym tłumieniu dźwięków napiszę w następnym opracowaniu.

ABC wentylacji

●

dotyczącymi współczynników pochłaniania dźwięków dla różnych materiałów przy różnej częstotliwości dźwięku. W tabeli 2 pokazano współczynniki pochłaniania dźwięku [a] dla niektórych materiałów przy częstotliwościach dźwięku 200 i 500 Hz. Tłumienie dźwięków w różnych elementach instalacji wentylacyjnej można obliczyć na podstawie wzorów: ● w prostych odcinkach przewodów nieizolowanych lub wyłożonych materiałem dźwiękochłonnym: T1 = 1,1 * a * l * O/F [dB] gdzie: a - współczynnik pochłaniania dźwięku dla danego materiału, O - obwód wewnętrzny przewodu w [m], F - przekrój poprzeczny przewodu w [m2], l - długość przewodu w [m].

Twoje notatki

Do ro ta Wę grzyn

nr 52014

ABC Magazynu Instalatora

Firma Grundfos zaprasza na szkolenia otwarte: 06.05 Prudnik, 07.05 Wejherowo, 08.05 Kraków (szkolenie połaczone z grillem), 13.05 Celestynów, 14.05 Elbląg, 23.05 Płock. Temat szkolenia obejmuje m.in.: Alpha2, Alpha2 L, UP 15-14 PM, Unilift CC i KP, Magna3, Sololift2, MQ, Grundfos MasterClub. Kontakt: info_gpl@grundfos.com Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w dwóch Centrach Szkoleniowych: w Warszawie i Poznaniu oraz w pięciu Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach i Gdyni. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

Akademia Viessmann prowadzi szkolenia dla projektantów, sprzedawców oraz wykonawców systemów grzewczych. Każde szkolenie montażowe lub montażowo-uruchomieniowe kończy się testem pisemnym, a po jego zaliczeniu uczestnik otrzymuje odpowiednie dokumenty autoryzacyjne oraz własne konto na portalu www.viessmann-serwis.pl. Rejestracja: www.viessmann-szkolenia.pl Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Centrach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Poznaniu, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno-handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Firma Pentair Thermal Management Polska Sp. z o.o. prowadzi bezpłatne szkolenia dla autoryzowanych instalatorów Raychem z zakresu ogrzewania podłogowego oraz instalacji grzewczych do ochrony dachów i rynien w warunkach zimowych. Zdobycie „Certyfikatu PRO Raychem” upoważnia do udzielania przedłużonej gwarancji producenta. Kontakt: 800 800 114, www.ciepla-podloga.pl

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: systemy ogrzewania podłogowego, regulacja hydrauliczna i podpionowa, ogrzewanie ścienne, termostatyka, projektowanie instalacji w budynkach wysokościowych, kotłownie na biomasę.

Kontakt: centrala@herz.com.pl, tel. 12 289 02 20. Prosimy o potwierdzenie uczestnictwa.