Poradnik ABC 6-7/2016/1

2016 6

● Sterowanie

ogrzewaniem ● Klimatyzatory ● Zawory mieszające ● Oczyszczanie ścieków ● Grzejniki ● Rekuperacja ● Płyty k-g ● Szkolenia

Komfort w zasięgu ręki

Kompletne instalacje ogrzewania podłogowego z systemem sterowania

WYDAJNOŚĆ

precyzyjna regulacja temperatury w indywidualnych pomieszczeniach

SWOBODA

intuicyjne sterowanie, również przy pomocy aplikacji na smartfona

JAKOŚĆ

wyprodukowane w Europie, 10 lat gwarancji producenta

OSZCZĘDNOŚĆ

optymalne zużycie energii

COMAP POLSKA, ul. Annopol 4A, 03-236 Warszawa T: +48 (22) 679 00 25, F: +48 (22) 679 18 48, email: comap@comap.pl, www.comap.pl

COMAP BIOFLOOR reklama 150x210 v1.indd 1

2016.06.03 15:11:28

nr 6-72016

Spis treści Komfort pod kontrolą - 4 ZMK SAS - 7 Viessmann - 8 Bezpieczna instalacja - 9 Grzejnik bez korozji - 10 Wentylacja w kuchni - 12

Spis treści

Wydajna pompa ciepła - 15 Sekwencyjne oczyszczanie - 18 Objętość bufora - 20 Termostat i głowica - 22 Ciśnienie skraplania - 24 Gwint stalowy - 26 Połączenie stal-miedź - 28 Wymiana wskazana - 30 Gładka płyta - 32

ISSN 1505 - 8336

Szkolenia - 35

nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC sterowania instalacją grzewczą

Komfort pod kontrolą

Jan Siedlaczek ● Jakie

jest zadanie regulatorów pogodowych? ● Co wyróżnia je od innych regulatorów? ● Co to jest krzywa grzewcza? ● Czy warto stosować zdalne sterowanie?

System c.o. budynków mieszkalnych składa się ze źródła ciepła (np. kotła), instalacji ogrzewczej (przewodów hydraulicznych i grzejników) oraz zespołu regulacyjnego, który zwykle w najprostszej postaci znajduje się w samym źródle ciepła jako tzw. termostat kotła. W wielu przypadkach, gdy instalacje ogrzewcze są wielo- i różnoobiegowe, nie jest on wystarczającym regulatorem pracy instalacji i konieczne jest zastosowanie regulatorów o większych możliwościach. Do najbardziej wszechstronnych regulatorów należą regulatory pogodowe, które mogą sterować pracą kotła lub wielu kotłów (kaskadą) i wieloma różnymi obiegami grzewczymi (grzejnikowy, podłogowy, sta-

4

łotemperaturowy itp.), łącznie z obiegiem ciepłej wody użytkowej (zasobnikiem c.w.u.) i obiegiem cyrkulacji c.w.u. Przyjrzyjmy się więc bliżej tym urządzeniom.

Regulator pogodowy może sterować pracą kotła i innych źródeł ciepła, obiegów grzewczych centralnego ogrzewania oraz obiegów przygotowania ciepłej wody, łącznie z obiegiem cyrkulacji. Cechą szczególną regulatora pogodowego, w porównaniu do regulatorów niepogodowych, jest dodatkowe wyposażenie w czujnik temperatury zewnętrznej. Regulator na podstawie tej informacji i dodatkowych ustawień, które wprowadził do regulatora instalator i użytkownik, określa temperaturę wody, która ma płynąć z kotła w obiegi grzewcze dla zapewnienia żądanej temperatury w pomieszczeniu. W praktyce ma to zapewniać określoną, stabilną temperaturę wewnątrz, bez względu na zmiany temperatury na zewnętrz.

Związek pomiędzy temperaturą zewnętrzną i temperaturą wody grzewczej określony jest zależnością funkcyjną, tzw. krzywą grzewczą. Regulatory pogodowe wyposażone są zwykle w szereg tych zależności funkcyjnych, zaprogramowanych przez konstruktorów regulatora, a zadaniem instalatora jest wybranie tej jednej, najbardziej odpowiedniej dla danych warunków termoizolacyjnych budynku, warunków klimatycznych i życzeń użytkownika. Producent pokazuje w instrukcji instalacji i instrukcji użytkowania przebieg wybranych krzywych grzewczych w sposób graficzny, dzięki czemu można łatwo odczytywać zależność temperatury zasilania

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

czasu. W przypadku wyboru krzywej grzewczej dla obiegu podłogowego te trudności jeszcze się zwiększają. Do wyboru projektanci regulatora przewidzieli mniej krzywych grzewczych, co pozornie ułatwia zadanie, lecz obieg podłogowy wymaga precyzyjniejszego wyboru krzywej grzewczej, a to powoduje, że trudniej jest ją utrafić. Zwiększa się również, i to kilkakrotnie, bezwładność termiczna obiegu podłogowego w porównaniu do grzejnikowego. Czas oczekiwania na ustabilizowanie się temperatury w pomieszczeniu z podłogówką, po zmianie krzywej grzewczej, może trwać nawet kilkadziesiąt godzin. Maksymalna temperatura wody grzewczej na zasilaniu takiego obiegu nie może być wyższa niż 50°C ze względu na niebezpieczeństwo uszkodzenia podłogi (pęknięcia i wybrzuszenia betonowej wylewki podpodłogowej). W budynkach obecnie budowanych wybiera się krzywą grzewczą, która zapewnia temperaturę zasilania w zakresie 30-35°C przy temperaturze zewnętrznej ok. 0°C. Gdy temperatura zewnętrzna obniży się do -20°C, temperatura na zasilaniu obiegu wzrośnie automatycznie do ok. 38-43°C. W dotychczasowych rozważaniach pominięte zostały popularne dodatkowe elementy regulacyjne pracy obiegów grzejnikowych, jakimi są głowice termostatyczne, w które, zgodnie z obowiązującymi

5

ABC sterowania instalacją grzewczą

obiegów grzewczych od temperatury zewnętrznej. W samym regulatorze znajduje się ich zwykle o wiele więcej. Nie znajdziemy jednak w instrukcji sprecyzowanej zależności, w jakiej pozostaje temperatura w pomieszczeniu względem temperatury zasilania obiegu. Tę zależność określa, w sposób teoretyczny, projektant instalacji grzewczej, który bierze pod uwagę, najogólniej mówiąc, straty ciepła budynku czy mieszkania i na ich podstawie dobiera liczbę i wielkość grzejników. W praktyce instalator i użytkownik weryfikują założenia projektowe i wybierają krzywą grzewczą metodą „na chybił trafił”. Wybór tej jednej, najbardziej odpowiedniej, krzywej grzewczej nie jest więc prostym zadaniem dla instalatora, a tym bardziej dla użytkownika. Z pomocą przychodzą sami producenci regulatorów pogodowych, którzy wprowadzają do regulatorów tzw. ustawienia fabryczne, a więc takie, które są najczęściej stosowane w praktyce dla przeciętnych warunków eksploatacji budynków i wymagań użytkowników. Ustawienia te dotyczą jednak warunków w kraju producenta regulatorów i są zwykle przewidziane tylko do obiegów grzejnikowych. Nawet przy spełnieniu tych założeń nie gwarantują zaspokojenia wszystkich wymagań użytkownika ze względu na różne i bliżej nieokreślone warunki termoizolacyjne budynku i warunki zewnętrzne.

Prawidłowe ustawienie regulatora pogodowego, nawet tylko w przypadku jednego obiegu grzejnikowego, jest trudne.

Dodatkowym utrudnieniem jest jeszcze fakt, że po zmianie krzywej grzewczej trzeba odczekać kilka lub nawet kilkanaście godzin na wynik zmiany temperatury. Każdy budynek ma dużą bezwładność termiczną i ustabilizowanie ostatecznej temperatury wewnętrznej wymaga

ABC Magazynu Instalatora

ABC sterowania instalacją grzewczą

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

przepisami, muszą być wyposażone grzejniki centralnego ogrzewania. W pierwszym przybliżeniu może się wydawać, że te wszystkie trudności z utrzymaniem stałej i żądanej temperatury w pomieszczeniu da się załatwić głowicą termostatyczną, o ile mamy na zasilaniu odpowiednio wysoką temperaturą wody grzewczej.

Głowica termostatyczna umożliwia regulację ciepła poprzez zmianę przepływu wody grzewczej przez grzejnik, od całkowitego zamknięcia do maksimum, i to w sposób płynny. Jednak nie da się jej ustawić raz na zawsze, ponieważ kocioł sterowany krzywą grzewczą będzie dawał wodę do grzejników o różnej temperaturze, co przy stałym położeniu głowicy termostatycznej będzie powodowało różny wydatek ciepła (zanim zadziała termostat głowicy) i nie zawsze skorelowany z bieżącymi stratami. W efekcie w pomieszczeniu może być raz cieplej, raz zimniej.

Użytkownik może odczuwać dyskomfort i to z kilku powodów: konieczności zmian krzywej grzewczej, konieczności ciągłego manipulowania głowicami termostatycznymi, odczuwania różnych temperatur w pomieszczeniach, oczekiwania na poprawę klimatu domowego po kolejnych regulacjach i świadomości, że ta kosztowna, pogodowa automatyka systemu grzewczego jest mało przydatna, mówiąc najłagodniej. Automatyka powinna działać samoczynnie i nie wymagać dodatkowych, bliżej niesprecyzowanych i kłopotliwych zabiegów. Będzie taką, jeśli będzie kompletna. Częstym przypadkiem jest bowiem stosowanie „gołej” automatyki pogodowej: bez zdalnego sterowania, bez którego automatyka pogodowa zachowuje się podobnie jak kierowca w obcym mieście bez nawigacji samochodowej. Jest to główna przyczyna kłopotów z automatyką pogodową.

6

Zdalne sterowanie jest dodatkowym i nieodzownym urządzeniem, które instalowane jest w tzw. reprezentatywnym pomieszczeniu dla każdego obiegu grzewczego i które kontroluje temperaturę tego pomieszczenia. Jest połączone bezpośrednio z regulatorem pogodowym i wyposażone w czujnik temperatury. Umożliwia też ręczną zmianę parametrów pracy instalacji grzewczej w określonym zakresie.

Na rynku istnieją również regulatory pogodowe, które są fabrycznie wyposażone w czujnik temperatury wewnętrznej znajdujący się w samym regulatorze. Taki regulator przeznaczony jest do jednego obiegu grzewczego i powinien być instalowany w pomieszczeniu reprezentatywnym: nie w kotłowni, nie w kotle, jeśli ma funkcjonować według życzeń użytkowników i utrzymywać dokładnie wybraną temperaturę pomieszczenia.

Dzięki zdalnemu sterowaniu automatyka pogodowa ma informację o temperaturze pomieszczenia. Gdy istnieje rozbieżność temperatur: żądanej (ustawionej) z istniejącą (rzeczywistą), może skorygować pracę urządzenia grzewczego i doprowadzić do uzyskania zaprogramowanej temperatury w pomieszczeniu. Realizuje to poprzez odpowiednie przesunięcie krzywej grzewczej w kierunku dodatnim lub ujemnym, w zależności od potrzeb. Mamy wówczas tzw. pływającą krzywą grzewczą. Zamiast więc pojedynczej zależności funkcyjnej: tj. temperatury zasilania od temperatury zewnętrznej (obrazowanej jedną linią), mamy całe pole tych zależności. Znajduje się na nim niepomiernie więcej możliwych punktów pracy systemu grzewczego w porównaniu do automatyki pogodowej bez zdalnego sterowania. dr inż. Jan Siedlaczek Fot. z archiwum ZMK SAS.

www.instalator.pl

nr 6-72016

ABC Magazynu Instalatora

ZMK SAS wnętrznego i krzywej grzewczej pozwala na automatyczne przełączenie trybu pracy zima/lato. Dział konstrukcyjny SAS z myślą o użytkownikach budynków o niewielkim zapotrzebowaniu na ciepło opracował kotły: SMART oraz BIO SMART, które idealnie sprawdzą się w instalacjach wyposażonych w bufor ciepła. Wyposażenie źródła ciepła w dodatkowy moduł obsługi bufora umożliwia zarządzanie magazynowaniem ciepła i prawidłową eksploatację kotła w budynku energooszczędnym.

Kotły podajnikowe SAS wyposażone w standardzie w regulator MultiFun mogą kontrolować pracę instalacji z dwoma obiegami mieszającymi (grzejnikowy/podłogowy), a wbudowany moduł ETHERNET pozwala na jej zdalną kontrolę za pośrednictwem platformy e-multifun (konto: Standard/Premium).

Rozwiązanie to pozwala na sterowanie kotłem oraz całą instalacją z dowolnego miejsca na świecie oraz na stały nadzór nad kotłownią w sytuacjach alarmowych, a także na zdalną pomoc instalatora lub serwisu.

ekspert Michał Łukasik ZMK SAS www.sas.busko.pl

www.instalator.pl

Michał Łukasik

☎ 500 264 925 @ michal.lukasik@sas.busko.pl

7

ABC sterowania instalacją grzewczą

Projektując instalację grzewczą, należy podjąć ważną decyzję o wyborze źródła ciepła oraz układu sterującego całym systemem. Nowoczesne kotły z automatycznym podawaniem paliw stałych komfortem użytkowania i sterowaniem dorównują urządzeniom gazowym czy olejowym, a przy tym pozwalają obniżyć koszty ogrzewania. Firma SAS opracowała zaawansowane konstrukcyjnie kotły: SOLID, BIO SOLID, EFEKT oraz BIO EFEKT o wysokiej sprawności i niskiej emisji zanieczyszczeń, które spełniają wymagania klasy 5 w całym zakresie normy PNEN 303-5:2012. Największy na rynku typoszereg mocy 14 ÷ 48 kW pozwala optymalnie dobrać kocioł do potrzeb danej instalacji. Zastosowany układ sterowania umożliwia modulację mocy w zakresie 30-100%, co jest bardzo istotne w sytuacji zmiennego zapotrzebowania na ciepło. Regulator kotła steruje pracą jego podzespołów, a także całej instalacji grzewczej. Umożliwia on sterowanie pompami obiegowymi (c.o. 1, c.o.

2, c.w.u, cyrkulacyjną, przewałową), a dodatkowo regulacja na podstawie odczytów z czujników pomieszczenia, czujnika ze-

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC sterowania instalacją grzewczą

Viessmann Nowy kocioł kondensacyjny firmy Viessmann Vitodens 200-W (o znamionowej mocy cieplnej od 13 do 35 kW) jest idealnym gazowym wiszącym kotłem kondensacyjnym do mieszkania własnościowego albo domu jedno- lub wielorodzinnego. Vitodens 200-W został wyposażony w wymiennik ciepła Inox-Radial z wysokogatunkowej stali szlachetnej. Gwarantuje on niezawodność pracy i trwałą wysoką zdolność wykorzystywania zjawiska kondensacji. Dotyczy to także cylindrycznego palnika MatriX z siatki ze stali szlachetnej.

Zarówno 13 kW, jak i 35 kW mają taką samą - bardzo niską dolną moc startową 1,9 (1,8) kW. To doskonale wpisuje się w nowe energooszczędne budownictwo o niskim zapotrzebowaniu mocy na cele c.o. Jednocześnie, wybierając kocioł o większej mocy 35 kW (aby pokryć duże zapotrzebowanie na c.w.u.), nie traci się na wzroście dolnej mocy startowej kotła, bo ta w kotłach Vitodens 200-W pozostaje wciąż na bardzo niskim poziomie (1,8 kW).

Duży czytelny i kolorowy ekran dotykowy, przejrzyste menu regulatora, dodatkowe funkcje w porównaniu z poprzednim regu-

latorem HO1B sprawiają, że obsługa regulatora - zarówno przez użytkownika końcowego, jak i serwisanta uruchamiającego/konfigurującego urządzenie/instalację - jest bardzo prosta. Dla serwisanta dodana została funkcja „asystenta pierwszego uruchomienia”, gdzie w 5 krokach konfigurowany jest kocioł wraz ze wszystkimi przyłączonymi do niego rozszerzeniami.

Dla użytkownika zaś dodano funkcję „panel energetyczny”, która pokazuje aktualny status pracy urządzeń (kocioł, podgrzewacz, kolektory słoneczne) oraz dodatkowo histogramy zużytej energii elektrycznej, gazu oraz energii wyprodukowanej przez kolektory słoneczne.

Zintegrowany regulator spalania Lambda Pro Control Plus automatycznie dopasowuje pracę palnika do jakości rożnych rodzajów gazu, gwarantując stałą wysoką efektywność energetyczną.

Wszystkie komponenty są dostępne od przodu, odstęp serwisowy z boku nie jest konieczny. Wszystkie elementy instalacji są już fabrycznie zmontowane.

ekspert Dawid Pantera Viessmann Sp. z o. o. www.viessmann.pl

8

Dawid Pantera

☎ 71 36 07 100 @ PanD@viessmann.com

www.instalator.pl

nr 6-72016

ABC Magazynu Instalatora

Bezpieczna instalacja zawór mieszający automatycznie blokuje dopływ gorącej wody do baterii.

Instalacja cyrkulacji ciepłej wody powinna być wszędzie tam, gdzie czas oczekiwania na ciepłą wodę przekracza 20 s przy przepływie 0,2 l/s. Jest to istotne w obiektach publicznych (przedszkola, szkoły, szpitale), ale również w instalacjach domowych jedno- i wielorodzinnych, a także blokach mieszkalnych.

Częstym problemem pojawiającym się w instalacji c.w.u. jest korozja, a zwłaszcza jej szczególnie trudna do zwalczania forma - odcynkowanie. Dlatego zawory mieszające ESBE są wykonane ze specjalnego gatunku mosiądzu (DZR mosiądz odporny na odcynkowanie CW 602N). Utrudnia to przyleganie zanieczyszczeń i osadów, co oznacza mniejsze zużycie materiałów i czystszą wodę. Stop posiada także niższą zawartość ołowiu.

W zastosowaniach o dużych wymaganiach, dotyczących zabezpieczeń przed oparzeniami i szybkiej oraz dokładnej regulacji, zaleca się wybór serii VTA330 lub VTA360.

Podłączając termostatyczne zawory mieszające do umywalki, należy pamiętać, że dwa wloty zaworu mieszającego powinny być wyposażone w zawory zwrotne.

ekspert ESBE Hydronic Systems www.esbe.pl

www.instalator.pl

☎ 61 85 10 728 @ info.pl@esbe.eu

9

ABC c.o. i c.w.u. - radzi ESBE

Podstawowym wymogiem instalacji c.w.u. jest zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa użytkowania. Oznacza to, że woda płynąca z kranu powinna mieć odpowiednią temperaturę oraz spełniać normy sanitarne. Aby sprostać tym wymogom, wystarczy montaż termostatycznego zaworu mieszającego, który zabezpieczy domowników przed poparzeniem i bakteriami Legionella.

Wymogi stawiane instalacji wody pitnej zakładają zapobieganie skażeniom bakteriami Legionella i poparzeniom. Bakterie Legionella rozwijają się i namnażają w środowisku wodnym, w szczególności w zasobnikach c.w. Mogą one powodować różne choroby, w tym zapalenie płuc. Aby przeciwdziałać mnożeniu się bakterii Legionella, woda musi być okresowo podgrzewana do temperatury powyżej 60°C. Taka temperatura wody stwarza jednak ryzyko poparzenia.

Wyjściem z tej sytuacji jest montaż termostatycznego zaworu mieszającego ESBE z serii VTA na instalacji c.w.u., który przyczynia się do zwiększenia komfortu cieplnego oraz spełnia funkcję ochrony przed poparzeniem. W przypadku awarii przepływu zimnej wody

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC ogrzewania - radzi Zehnder

Grzejnik bez korozji Koniec z korozją grzejników, problemami z ich instalacją czy dopasowaniem do aranżacji wnętrza. Innowacja marki Zehnder to odpowiedź na potrzeby zarówno projektantów, jak i instalatorów czy użytkowników. Zehnder Zmart to produkt innowacyjny, który charakteryzują niekwestionowane zalety. Ten minimalistyczny grzejnik znajduje zastosowanie w każdej aranżacji i sytuacji montażowej. Jest estetyczny, trwały i przyjazny dla środowiska.

Zehnder Zmart o nowoczesnym płaskim froncie został w tym roku uhonorowany najbardziej prestiżowymi nagrodami If Design Award oraz Red Dot Award „best of the best”, a także Złotym Medalem Międzynarodowych Targów Poznańskich. ● Innowacje technologiczne Zalety „rodziny” produktów Zmart to: nowoczesna technologia gwarantująca wydajne ogrzewanie; nieskomplikowana konstrukcja pozwalająca na doskonałą integrację w każdej

10

aranżacji; innowacyjny wymiennik polimerowy, który dzięki odporności na korozję przyczynia się do długotrwałego, bezawaryjnego funkcjonowania instalacji grzewczej (polibutylen, z którego wykonany jest wymiennik grzejnika Zmart, to znany materiał, zastosowany w całkowicie innowacyjny sposób; produkcja odbywa się z zastosowaniem metody zgrzewania lustrzanego - prosty i pewny technologicznie proces zapewniający najwyższą trwałość i jakość), mi-

nimalne negatywne oddziaływanie na środowisko w całym cyklu funkcjonowania produktu (od powstania po zakończenie działania) według badań przeprowadzonych na zlecenie Zehnder Group w Szwajcarii - o 25% mniejsze niż w przypadku standardowych grzejników; nawet o jedną trzecią zmniejszony czas montażu i transportu, ponieważ Zmart jest aż o 63% lżejszy w porównaniu do standardowych grzejników; czysty, minimalistyczny wygląd dzięki przyłączom estetycznie ukrytym za grzejnikiem oraz płaskiemu frontowi; dostępność wersji o elastycznych przyłączach na bazie wysokociśnieniowych węży 360° ułatwiających projektowanie oraz instalację, a także pozwalających zmniejszyć ilość pozycji

www.instalator.pl

nr 6-72016

oba modele z komfortowym przyłączem 50 mm, które pozwala na zastosowanie zarówno w nowym budownictwie, gdzie bardzo ważna jest najwyższa estetyka instalacji, jak i w projektach modernizacyjnych. ● Maksymalna niezawodność Wymienniki z tworzywa sztucznego są odporne na korozję. Grzejnik Zehnder Zmart można stosować również w instalacjach grzewczych, w których woda jest niskiej ja-

kości. Produkt uzyskał doskonałe wyniki w laboratoryjnych symulacjach żywotności.

Dzięki niewielkiej wadze przyłącza i zawory są poddane mniejszym obciążeniom, co zmniejsza niebezpieczeństwo wycieków.

Ponadto odporne na korozję wymienniki z tworzywa sztucznego wydłużają żywotność systemów grzewczych. Ten innowacyjny grzejnik jest tak niezawodny, że producent daje na niego 15 lat gwarancji!

Firma Zehnder zawsze gwarantuje wybór innowacyjnego, zrównoważonego i dobrze zaprojektowanego rozwiązania. W dziedzinie grzejników kompetencje Zehnder potwierdzone są już od ponad 80 lat. W historii firmy ciepło i komfort nieustannie inspirowały do doskonalenia grzejników, które w przeszłości stawały się wzorem, a następnie standardem dla całej branży - tak jak grzejnik rurowy lub pierwszy grzejnik łazienkowy.

Tak jest do dziś, a efektem wieloletnich badań, poszukiwań rozwiązań kompletnych, niezawodnych, a przy tym pięknych, jest właśnie Zehnder Zmart.

ekspert Aleksandra Lewańczyk Zehnder Polska Sp. z o.o. www.zehnder.pl

www.instalator.pl

Aleksandra Lewańczyk specjalista ds. technicznych i wycen (Systemy Grzewcze Zehnder)

☎ 71 339 46 24 @ technika@zehnder.pl

11

ABC ogrzewania - radzi Zehnder

magazynowych; łatwa modernizacja i konserwacja, ponieważ grzejnik może być przechylany do przodu, bez konieczności odłączania od zasilania i spuszczania wody; znakomita trwałość ze względu na solidną konstrukcję obudowy i zastosowane podzespoły, z których wykonany jest wymiennik.

Seria Zehnder Zmart to cztery modele dopasowane do potrzeb klienta: Zmart Flex z adapterem typu S (przeznaczony do projektów renowacyjnych, gdzie ważne jest zachowanie rur w instalacji), Zmart Flex cValve ze zintegrowaną głowicą termostatyczną (odpowiedni do nowego budownictwa lub projektów zakładających całkowitą modernizację - również instalacji), Zmart i Zmart cValve (ze zintegrowaną głowicą termostatyczną) -

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

Wentylacja kuchni (2)

Dorota Węgrzyn ● Jak

ABC wentylacji

zaprojektować wentylację w pomieszczeniach o dużej wilgotności? ● Jak ustalić ilość powietrza usuwanego przez okapy? ● Jak obliczyć ilość powietrza nawiewanego?

Przy określaniu zysków ciepła i wilgoci w kuchni należy przyjmować współczynnik jednoczesności pracy wyposażenia równy 0,8. Zyski ciepła od wyposażenia (tabela) umieszczonego pod okapami należy przyjmować w wysokości 20% podanych wartości.

Do ustalenia ilości powietrza usuwanego przez okapy umieszczone nad trzonami i kotłami warzelnymi przyjmuje się 80% wartości z tabeli.

Temperatura i wilgotność powietrza pod okapami umieszczonymi nad: ● trzonami kuchennymi wynoszą t = 45°C, φ = 80%, ● kotłami warzelnymi wynoszą t = 85°C, φ= 80%.

12

Zyski ciepła i wilgoci określamy jako szkodliwe wtedy, gdy: ● zyski ciepła występują w takich ilościach, że znacznie przewyższają w danym pomieszczeniu wzrost temperatury wewnętrznej powyżej normatywnej, ● zyski wilgoci występują w takich ilościach, że powodują wzrost wilgotności powietrza w pomieszczeniu powyżej wartości dopuszczalnych.

Przy sporządzaniu bilansu cieplnego powietrza wentylacyjnego należy brać pod uwagę zyski ciepła jawnego, które powodują wzrost temperatury powietrza wewnętrznego. Natomiast zyski ciepła utajonego uwzględnia się w bilansie cieplnym powietrza klimatyzacyjnego oraz w bilansie wilgoci dla instalacji wentylacyjnej. Bilans cieplny kuchni powinien zawierać zyski ciepła od: ● silników i zainstalowanych urządzeń, ● oświetlenia elektrycznego, ● nasłonecznienia, ● rozgrzanych urządzeń ● ciepła technologicznego (spalanie gazu, stygnięcie potraw itp.), ● ludzi: - ciepło jawne - 80 [kcal/(h * osoba)], - ciepło utajone - 100 [kcal/(h * osoba)], - wilgoć - 0,16 [kG/(h * osoba)], oraz zyski wilgoci od otwartych pojemników, mokrych urządzeń i podłóg.

Podstawą do obliczeń ilości powietrza nawiewanego jest bilans ciepła jawnego oparty na zyskach ciepła pochodzących ze wszystkich źródeł, które znajdują się w danym pomieszczeniu. Nadmiar ciepła w pomieszczeniu Q (kcal/h) określa się wg wzoru:

www.instalator.pl

nr 6-72016

W przypadku, gdy występuje nadmiar wilgoci, gdy zadaniem wentylacji jest ograniczenie wzrostu wilgotności powietrza w pomieszczeniu, tj. w strefie pracy, jak i w górnej części pomieszczenia, to podstawą do obliczenia ilości powietrza wentylacyjnego jest bilans wilgoci oparty na łącznej ilości wilgoci wydzielanej ze wszystkich jej źródeł.

Ilość powietrza zapewniająca ciągłą, ogólną wymianę powietrza wyniesie: Gc = (W * 1000)/(xw - xn) [kG/h], Lc = Gc/gn [m3/h] gdzie: - W - całkowita ilość wydzielanej wilgoci [kG/h], - xw - zawartość wilgoci w powietrzu wywiewanym [G/kG], - xn - zawartość wilgoci w powietrzu nawiewanym [G/kG], - gn - ciężar właściwy powietrza nawiewanego [kG/m3].

Im większe xw tym mniejsza ilość powietrza wentylacyjnego.

Prawidłowe projektowanie wentylacji ogólnej dla pomieszczeń, w których wydzielają się duże ilości wilgoci, polega na: ● dążeniu do hermetyzacji źródeł wydzielania wilgoci, ● doprowadzeniu do strefy pracy i górnej strefy pomieszczenia dodatkowych ilości powietrza o wyższej temperaturze,

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

13

ABC wentylacji

Q = Q1 - Q2 [kcal/h], gdzie: Q1 - ciepło wydzielane w pomieszczeniu - zyski [kcal/h], Q2 - ciepło odprowadzane z pomieszczenia - straty [kcal/h].

Ilość powietrza wentylacyjnego: Gc = Q/[gn * cpx * (tu - tn)] [kG/h], gdzie: - tu - temperatura powietrza wywiewanego z pomieszczenia [°C], - tn - temperatura powietrza nawiewanego do pomieszczenia [°C], - cpx - ciepło właściwe powietrza, - gn - ciężar właściwy powietrza nawiewanego [kG/m3].

Jeżeli w pomieszczeniu występuje różnica temperatur między powietrzem w górnej części pomieszczenia a temperaturą w strefie pracy, to należy uwzględnić gradient temperatury dtg i wówczas temperatura powietrza usuwanego wyniesie: tu = dtg * (H - Ho) [°C], gdzie: - dtg - gradient temperatury w pionie dla pomieszczeń o wysokości: a) do 3 m - dtg = 0,2 [°C/m], b) dla pomieszczeń w zakładach gastronomicznych - dtg = 0,5 do 0,7 [°C/m], c) dla pomieszczeń o dużych zyskach ciepła - dtg = 1,0 do 1,5 [°C/m].

- H - wysokość środka otworu wywiewnego od poziomu podłogi [m], - Ho - wysokość strefy pracy dla czynności wykonywanych: a) w pozycji stojącej - 2 m, b) w pozycji siedzącej - 1,5 m.

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC wentylacji

ABC Magazynu Instalatora

●

dodatkowym, miejscowym dogrzaniu szczególnie górnej strefy.

Gdy następuje wzrost wilgotności powietrza o dx w górnej strefie w stosunku do wilgotności wymaganej w strefie pracy, to ilość powietrza wyniesie: Gc = (W * 1000)/[xw + dx * (H- Ho) - xn] [kG/h] Gdy w pomieszczeniu wydzielają się równocześnie duże ilości ciepła i wilgoci, to ilość powietrza wentylacyjnego oblicza się na podstawie bilansu cieplno-wilgotnościowego. Ilość powietrza wynosi: Gc = Qc/(iw - in) [kG/h], gdzie: - Qc - całkowite zyski ciepła jawnego i utajonego [kcal/h],

14

- iw - entalpia powietrza wywiewanego z pomieszczenia [kcal/kG], - in - entalpia powietrza nawiewanego do pomieszczenia [kcal/kG].

W praktyce dodatkowy nawiew powietrza do górnej strefy o podwyższonej temperaturze odbywa się na wysokości powyżej 4,0 m od podłogi, a temperatura powietrza nawiewanego td wynosi przy wysokości pomieszczenia: ● do 6,0 m - td = 35 do 40°C, ● powyżej 6,0 m - td = 50 do 70°C. Uwaga! Wszystkie powyżej rozpatrzone przypadki mogą występować w dowolnym rodzaju kuchni.

Dorota Węgrzyn

www.instalator.pl

nr 6-72016

ABC Magazynu Instalatora

Wydajna pompa ciepła

Przemysław Radzikiewicz

www.instalator.pl

15

ABC ogrzewania

Wydajność instalacji z pompą ciepła silnie zależy od temperatury zasilania systemu dystrybucji ciepła. Pompa ciepła może współpracować niemal z każdym systemem grzewczym.

Może działać na rzecz ogrzewania podłogowego, konwektorów wentylatorowych, a także grzejników. Nie chodzi jednak tylko o możliwości, ale również, i przed wszystkim, o to, żeby było tanio. A to można zagwarantować jedynie przy pomocy rozwiązań niskotemperaturowych, takich jak ogrzewanie podłogowe lub klimakonwektory wentylatorowe.

Idealne warunki pracy pompy ciepła w systemie centralnego ogrzewania zapewnia ogrzewanie podłogowe. Bez większych nakładów pracy można je dopasować do maksymalnej temperatury zasilania na poziomie 35°C, co zagwarantuje nam wysoką sprawność systemu, np. COP co najmniej 4,0 (w zależności od zastosowanej pompy ciepła), a w konsekwencji niskie koszty eksploatacji. Niską temperaturę zasilania uzyskujemy poprzez zwiększenie powierzchni przekazywania ciepła. W przypadku „podłogówki” odstępy pomiędzy poszczególnymi rurami grzewczymi nie powinny być zazwyczaj większe niż 10 cm. Oczywiście nie bez znaczenia jest wykonanie kompleksowego projektu, który zagwarantuje nam równomierny rozkład temperatur w całym

budynku, wymagane temperatury w poszczególnych pomieszczeniach i zrównoważenie hydrauliczne układu. O projekt ogrzewania podłogowego możemy zwrócić się do producenta systemu, który na podstawie projektu budowlanego i wymagań inwestora jest w stanie przygotować projekt wraz z rysunkiem ułożenia poszczególnych pętli „podłogówki”.

Oprócz niskiej temperatury zasilania ogrzewanie podłogowe posiada jeszcze jedną istotną zaletę z punktu widzenia współpracy z pompą ciepła, a mianowicie dużą bezwładność gromadzenia i oddawania ciepła, a także wysoki zład wody grzewczej. Dzięki temu przy współpracy z ogrzewaniem podłogowym cykle załączeń pompy ciepła są rzadkie, a czas pojedynczego cyklu pracy jest wydłużony. Ma to ogromny wpływ na żywotność sprężarki w pompie ciepła. Częste załączenia i krótkie cykle pracy, a także praca przy wysokiej temperaturze zasilania przyczyniają się do skrócenia jej żywotności, obniżenia wydajności i konieczności wymiany. Przy wysterowaniu pompy ciepła w trybie sterowania pogodowego duża bezwładność ogrzewania podłogowego może w niektórych przypadkach działać na jego niekorzyść. W pomieszczeniach o dużym przeszkleniu może dochodzić do przekroczenia zadanej temperatury pomieszczenia, np. w czasie dużego nasłonecznienia, kiedy taka sytuacja stanowi problem w użytkowaniu systemu, można rozważyć sterowanie pompą ciepła poprzez sterownik pomieszczenia referencyjnego.

Wówczas pompa ciepła pracuje wobec zapotrzebowania pomieszczenia, które zostanie wybrane jako pomieszczenie odniesienia dla całego obiektu. Taki rodzaj sterowania jest szczególnie zalecany przy obiektach o dużych

ABC ogrzewania

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

powierzchniach otwartych, z nieregulowanym ogrzewaniem podłogowym. O ile w układach z niesterowalną instalacją ogrzewania podłogowego możemy zrezygnować z montażu zbiornika buforowego, o tyle w systemach, w których mamy do czynienia z układem ogrzewania podłogowego, gdzie każde pomieszczenie jest sterowane według osobnego termostatu pokojowego lub przy instalacji z grzejnikami z głowicami termostatycznymi, bufor jako sprzęgło hydrauliczne jest nieodzowny. W przypadku braku bufora i w układzie sterowalnym, w razie wygrzania instalacji i odcięcia obiegów grzewczych, pompa ciepła może wchodzić w stan awarii związany z brakiem odbioru energii, przepływu, tzw. wysokie ciśnienie.

Kiedy klient nie decyduje się na system ogrzewania podłogowego w całym obiekcie lub z przyczyn technicznych jest ono niemożliwe do wykonania (np. termomodernizacja), warto rozważyć zastosowanie konwektorów wentylatorowych. Urządzenia te są wyposażone w wentylator oraz nagrzewnicę wodną. Dzięki wentylatorowi wydajność przekazywania ciepła do otoczenia jest znacznie wyższa w porównaniu z tradycyjnymi grzejnikami płytowymi, a wymagana temperatura zasilania jest niższa niż przy grzejnikach. Niektóre konwektory wentylatorowe mogą pracować efektywnie przy temperaturach zasilania ogrzewania podłogowego, czyli około 35°C, co niewątpliwie jest ważne w instalacji z pompą ciepła. W budynkach mieszkaniowych, gdzie na parterze instalowane jest ogrzewanie podłogowe, a na pierwszym piętrze klient z niego rezygnuje i decyduje się na grzejniki, zawsze warto rozpatrzyć niskotemperaturowe konwektory wentylatorowe. W przypadku zastosowania tradycyjnych grzejników ich gabaryty i wygląd mogą nie do końca komponować się z nowoczesnym wystrojem wnętrz, a wymagana temperatura zasilania będzie zdecydowanie wyższa. Wymagana temperatura zasilania nawet przewymiarowanych grzejników płytowych

16

będzie oscylować w granicach około 45°C (COP około 3.0). Należy pamiętać, iż zwiększenie temperatury zasilania o 1 K powoduje spadek wydajności systemu na poziomie 2,5%, więc zwiększenie temperatury zasilania przy konwencjonalnych grzejnikach do poziomu 45°C spowoduje spadek wydajności systemu w porównaniu z ogrzewaniem podłogowym o około 25%. Warto również nie zapominać o prawidłowym doborze pomp obiegowych, każda pompa obiegowa pobiera energię elektryczną, co jest oczywiście stratą energii w układzie i dodatkowym kosztem. Należy tak zaprojektować układ, aby pompy obiegowe były dopasowane do rzeczywistych oporów hydraulicznych w układzie, gwarantowały odpowiedni przepływ wody grzewczej przez pompę ciepła i zapewniały bezawaryjną pracę pompy ciepła w każdym stanie pracy systemu.

W standardowym układzie pompy ciepła w domu jednorodzinnym pompa obiegu grzewczego powinna pracować około 3500 h podczas sezonu grzewczego. Warto też wgłębić się w algorytm pracy pomp obiegowych, czy pracują one ciągle podczas sezonu grzewczego, czy może załączają się cyklicznie wg zapotrzebowania. Dla przykładu pompa 25-60 pobiera stosunkowo na 1/2/3 biegu następującą moc elektryczną 43/61/84 W. Jest to pompa, która przy poprawnie wykonanej konstrukcji hydraulicznej układu i w zależności od jej funkcji i oporów hydraulicznych może być zastosowana do pompy ciepła o mocy do około 16 kW. Jeżeli jesteśmy w stanie wykorzystać w układzie c.o. tylko jedną pompę obiegową, to wówczas koszt eksploatacji będzie następujący (zakładając 1 kWh = 55 gr): 83 zł/ 117 zł/ 161 zł w skali roku, tylko przy wykorzystaniu jednej pompy obiegowej. W przypadku, gdy posiadamy np. 3 obiegi grzewcze oraz pompę ładującą bufor, ten koszt może być nawet do czterech razy wyższy, oczywiście przy założeniu, że stosujemy pompy stałoobrotowe na poziomie 25-60. Warto również zachować umiar w sto-

www.instalator.pl

nr 6-72016

www.instalator.pl

gdy dolne źródło w postaci kolektora płaskiego jest wygrzane, solanka może osiągać temperatury nawet do 20°C (szczególnie przy systemach chłodzenia), wówczas moc grzewcza tej samej pompy ciepła będzie wynosić około 17 kW (wymagana wężownica 4,25 m²). Widzimy więc, że paradoksalnie im wyższa jest moc grzewcza pompy ciepła, tym niższe temperatury w zasobniku można uzyskać. Nie jest to problemem, jeżeli klient jest o tym poinformowany.

Jednakże jeżeli jest przyzwyczajony do wyższych temperatur c.w.u., należy tak zaprojektować instalację, aby o każdej porze roku był zapewniony wymagany komfort ciepłej wody użytkowej. Dla przykładu przy pompach ciepła typu powietrze/woda ten sam aspekt jest jeszcze bardziej wyrazisty, gdyż moc grzewcza pompy ciepła jest silnie uzależniona od temperatury zewnętrznej. Dla przykładu pompa 11 kW przy A7/W50 posiada moc grzewczą przy A-20/W50 około 5 kW, a przy A30W50 16 kW. Co do nastawy temperatury c.w.u., to zdecydowanie zalecam, aby pompa ciepła pracowała na możliwie najniższych parametrach.

W przypadku, gdy w obiekcie głównie wykorzystywane są prysznice, zalecam nastawę na poziomie 40-42°C, jeżeli mamy do czynienia z wanną, to zaleca się wyższą nastawę na poziomie 47°C. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, iż w zasobnikach wężownicowych przy naładowaniu zasobnika do zadanej temperatury wężownica w ciągu kolejnych minut oddaje w dalszym ciągu ciepło i, mimo iż pompa ciepła dogrzała wodę w podgrzewaczu do np. 40°C, w konsekwencji uzyskujemy 42°C. W standardowym domu jednorodzinnym rozkład zapotrzebowania c.o./c.w.u. wynosi zazwyczaj na poziomie 80%/20% w skali roku. Przy racjonalnym korzystaniu z c.w.u. pompa ciepła może pracować około 1 godziny dziennie na przygotowanie ciepłej wody, co daje w skali roku czas pracy pompy ciepła na c.w.u. na poziomie 360 h.

Przemysław Radzikiewicz

17

ABC ogrzewania

sowaniu wszelkiego rodzaju zaworów z siłownikami elektrycznymi, które również pobierają energię elektryczną Kolejnym i często nieodzownym elementem systemu jest przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Niemalże każda pompa ciepła powinna być ją w stanie przygotować na potrzeby domu jednorodzinnego, bez konieczności wspomagania ze strony drugiego źródła ciepła (kocioł lub grzałka). Standardowo przyjmuje się około 200 W na osobę mocy grzewczej pompy ciepła.

Jest to odpowiednik pojemności 100 l o temperaturze 45°C przygotowanej w czasie 24 h, np. w przypadku, gdy rodzina jest pięcioosobowa, dodatkowa moc pompy ciepła do przygotowania c.w.u. powinna wynosić 1 kW. Pompa ciepła, jako źródło niskotemperaturowe, często dysponuje temperaturą zasilania nie wyższą niż 60°C, jest to jednak temperatura w zupełności wystarczająca, aby przy zastosowaniu dedykowanego zasobnika oraz pompy obiegowej zapewniającej wymagany przypływ osiągnąć temperaturę wody użytkowej nawet do 50°C w zasobniku. Zasobnik wody użytkowej powinien zostać dobrany do zapotrzebowania na ciepłą wodę w konkretnym obiekcie, należy zwrócić uwagę, czy w budynku są tylko prysznice czy wanna. Kolejnym ważnym elementem jest moc grzewcza pompy ciepła. Wielkość wymiennika ciepła w podgrzewaczu musi zostać dobrana do konkretnej pompy ciepła. Przybliżona wartość inżynierska to 0,25 m² powierzchni wymiany wężownicy na 1 kW mocy grzewczej pompy ciepła. Czyli do pompy ciepła o mocy grzewczej np. 10 kW, wężownica powinna mieć minimalnie 2,5 m². Moc grzewcza, jaką tutaj przyjmujemy, powinna być odczytana z charakterystyki pompy ciepła nie przy parametrach B0W35, ale wartościach maksymalnych przy pracy z maksymalną temperaturą dolnego źródła. Tak więc dla przykładu pompa ciepła solanka/woda przy parametrach normatywnych B0W35 posiada moc grzewczą 11,3 kW (wymagana wężownica 2,8 m2), jednakże latem,

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 6-72016

ABC kanalizacji

Sekwencyjne oczyszczanie W artykule skupię się na doświadczeniach w przeglądach i serwisowaniu małych oczyszczalni pełnobiologicznych na przykładzie technologii SBR. Aspekt serwisu oczyszczalni typu SBR omówiony zostanie na podstawie oczyszczalni jednozbiornikowej wyposażonej w zintegrowaną przegrodę wewnętrzną, zestaw pomp mamutowych i dmuchawę. Dmuchawa i elektrozawory zainstalowane są w rurze wznoszącej zbiornika w specjalnej, szczelnej kapsule technicznej.

Osad czynny (biomasa zawieszona) to zespół mikroorganizmów (biocenoza) złożony z bakterii, grzybów mikroskopowych i pierwotniaków. Mikroflora osadu (bakterie i grzyby) rozkłada związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste, m.in.: dwutlenek węgla, wodę i amoniak, który zostaje utleniony do azotanów. Mikrofauna zaś, odżywiając się bakteriami i grzybami, reguluje ich ilość w biocenozie.

Technologia oznaczona jest skrótem „SBR” - Sequencing Batch Reactor, co wskazuje na fakt, iż ścieki są oczyszczane w sposób okresowy (Batch, Reactor), a utlenianie biologiczne i sedymentacja przebiegają bez przerwy w ściśle określonym przedziale czasu, który jest ciągle powtarzany (Sequencing).

Wspomniana tu oczyszczalnia SBR, pracująca na bazie dmuchawy, posiada wiele zalet w stosunku do innych technologii stosowanych w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Niektóre z nich to: ● trwała i niezawodna konstrukcja (brak pomp czystej i brudnej wody oraz skomplikowanych czujników w oczyszczalni), ● energooszczędność oraz wydajność (niskie zużycie prądu),

18

●

prosta instalacja oraz serwisowanie.

Oczywiście również wśród tego typu urządzeń istnieją rozwiązania bardziej i mniej efektywne. Urządzenie typu Solido posiada dość sporą zaletę: dmuchawa wraz z elektrozaworami znajduje się w zbiorniku, w szczelnej kapsule zamontowanej powyżej maksymalnego poziomu ścieków w zbiorniku.

Powietrze pobierane jest przez przewód wentylacyjny wyprowadzony z kapsuły poza zbiornik. Energia elektryczna dostarczana jest do dmuchawy przewodem elektrycznym wyprowadzonym ze sterownika zamontowanego wewnątrz pomieszczenia technicznego w budynku. Popularne na rynku oczyszczalnie SBR posiadają zamontowane w jednej szafce sterownik, dmuchawę i elektrozawory, a szafka ta instalowana jest w kotłowni lub garażu w budynku. A więc zalety urządzeń typu SBR z dmuchawą w zbiorniku to przede wszystkim: ● bezgłośna praca dmuchawy (brak urządzeń generujących hałas w budynku), ● mniejsze zużycie energii elektrycznej przez dmuchawę (nie ma konieczności prowadzenie węży powietrznych z budynku do zbiornika, co zawsze powoduje straty ciśnienia na przewodach i konieczność instalacji większej i bardziej energochłonnej dmuchawy) ● minimalna ilość miejsca w budynku potrzebna do montażu sterownika, ● szybki i nieskomplikowany montaż urządzenia.

Konstrukcja oczyszczalni bazuje na monolitycznym zbiorniku wykonanym z polietylenu, w ramach którego znajduje się osadnik wstępny i komora biologiczna oddzielona

www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...