Abcx17

2017

● Złączki ● Odkurzacze

centralne ● Zawory zwrotne ● Obejmy naprawcze ● Grupy pompowe ● Nawiew w wentylacji ● Kotły kondensacyjne ● Szkolenia

nr 102017

Spis treści Bez przecieku - 4 Viega - 8 Gebo - 10 Comap - 11 Kisan - 12 Herz - 13

Spis treści

IBP Instalfittings - 14 Purmo - 15 KAN-therm - 16 Prandelli - 17 SANHA - 18 Jakość w ogrzewaniu - 20 Grupa pompowa w akcji - 21 Nawiew i wywiew - 22 Strzeż się korozji - 25 Dobór odkurzacza centralnego - 28 Zawory zwrotne - 30

ISSN 1505 - 8336

Podłączenie bojlera - 32 / Szkolenia - 35 nakład: 11 015 egzemplarzy

Praktyczny dodatek „Magazynu Instalatora“

Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4.

Redaktor naczelny Sławomir Bibulski Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski kom. +48 501 67 49 70, (redakcja-mi@instalator.pl) Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41.

Ilustracje: Robert Bąk Materiałów niezamówionych nie zwracamy.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Bez przecieku!

Andrzej Świerszcz ● Jakiego

rodzaju złączki mogą się znajdować w systemie z rurami PE-X? ● Jakie mogą być przyczyny korozji materiałów składających się na instalację rurową? ● Do jakich temperatur powinno się stosować złączki i rury ocynkowane?

Każdy system instalacyjny musi posiadać złączki odpowiednie dla danego typu rur.

Złączki mogą być wykonane z różnych materiałów odpowiednio dobranych do transportowanego przez nie medium. W jednym systemie bazującym na rurze podstawowej, np. z polietylenu sieciowanego, możemy więc mieć złączki z tworzywa sztucznego (PPSU) lub PVDF, z mosiądzu, mosiądzu pokrytego warstwą niklu, z mosiądzu pokrytego warstwą cyny, mosiądzu odpornego na odcynkowanie, stali nierdzewnej lub brązu. To projektant, który jest odpowiedzialny za jakość użytych w projekcie materiałów, dobiera odpowiedni rodzaj złączek, tak aby zapewnić najwyższą

4

trwałość instalacji oraz nie dopuścić do zanieczyszczenia wtórnego w sieci. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, dział IV wyposażenie techniczne budynków, rozdział 1, instalacje zimnej i ciepłej wody § 113 p. 6: Wyroby zastosowane w instalacji wodociągowej powinny być dobrane z uwzględnieniem korozyjności wody, tak aby nie następowało pogarszanie jej jakości oraz trwałości instalacji, a także aby takich skutków nie wywoływało wzajemne oddziaływanie materiałów, z których wykonano te wyroby.

Poprawnie wykonana instalacja powinna być wykonana z materiału jednorodnego.

Nie należy stosować do budowy rurociągów zbyt wielu różnych materiałów (w tym różnych złączek wykonanych z różnych materiałów). Po kilkuletniej eksploatacji na pewno doprowadzi to do korozji rur oraz złączek w instalacji (fot.).

Bazowym materiałem w instalacjach jest rura. Coraz częściej (ze względu na odporność na korozję) instalacje wykonywane są z polietylenu sieciowanego lub z polipropylenu. Uzupełnieniem bardzo bogatej oferty rynkowej materiałów instalacyjnych są rury i złączki miedziane.

Do niedawna większość instalacji była wykonywana z rur stalowych ocynkowanych.

Stalowe rury instalacyjne wykonuje się jako lekkie, średnie lub ciężkie, różniące się grubością ścianek przy tej samej średnicy zewnętrznej, a tym samym mają różne dopuszczalne wartości ciśnień roboczych. Rury do budowy instalacji wodociągowych, w celu

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

zabezpieczenia ich przed korozją, powleka się na zewnątrz i wewnątrz ochronną warstwą z cynku. Do połączenia rur stalowych stosujemy połączenia gwintowane stałe i rozłączne.

Koniec rury nacina się gwintem rurowym stożkowym. Do łączenia stosowane są złączki wyposażone w gwint rurowy cylindryczny.

Aby uzyskać szczelne połączenie, pomiędzy oba gwinty należy nanieść materiał uszczelniający (włókna konopne lub lniane nawilżone pokostem) lub inne materiały, takie jak taśma teflonowa, kleje anaerobowe, pasty.

W miejscach, gdzie instalacja ma być rozłączna, należy stosować dwuzłączki (śrubunki, holendry). Rury i kształtki do instalacji produkowane są w zakresie średnic 10-100 mm.

Z przeprowadzonych badań dla rur ze stali ocynkowanej wynika, że w temperaturze do 50ºC cynk na powierzchni wewnętrznej przewodu tworzy warstwę, która przyczepiając się do metalu, ma działanie ochronne przed korozją. Powyżej temperatury wody wynoszącej 55ºC warstwa cynku odspaja się, staje się

www.instalator.pl

luźna i ziarnista, co powoduje pogorszenie ochrony stali przed korozją. W temperaturze 60-70ºC następuje zmiana biegunowości, która osłabia ochronną powłokę cynkową.

Stal węglowa pokryta warstwą cynku oraz łączniki ocynkowane nie gwarantują instalacjom odpowiedniej trwałości. Jej żywotność szacunkowo określa się na 15 lat. Podniesienie temperatury wody ciepłej w nowo budowanych instalacjach - zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury zawartym w Dzienniku Ustaw nr 75 z dnia 12 kwietnia 2002 roku w punkcie poboru do temperatury minimalnej 55ºC i maksymalnej 60ºC oraz krótkotrwale do 70ºC całkowicie eliminuje rury stalowe ocynkowane oraz złączki żeliwne ocynkowane w instalacjach ciepłej wody użytkowej. Stalowych rur ocynkowanych oraz łączników nie należy stosować w instalacjach ogrzewczych.

Projektanci i inwestorzy uwarunkowani środkami finansowymi powinni brać pod uwagę fakt, że koszty związane z kłopotami w trakcie eksploatacji z postępującą korozją instalacji

5

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Fot. 1. Mosiężny rozdzielacz na wodzie ciepłej zaślepiony korkiem z żeliwa ciągliwego ocynkowanego po dwuletniej eksploatacji. Widoczne ślady korozji w miejscu styku z rozdzielaczem. Przyczyną uszkodzenia jest wysoka temperatura i korozja elektrochemiczna.

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ogrzewczych i sanitarnych są o wiele większe niż wydatki związane z wykonywaniem instalacji o odpowiedniej jakości.

Jako przykład podam, że nie powinno się stosować złączek stalowych ocynkowanych za i wewnątrz instalacji wykonanej z miedzi, gdyż może to doprowadzić w bardzo krótkim czasie do korozji tych złączek, a tym samym do pogorszenia jakości przepływającej wody (fot.). Niedopuszczalne jest również stosowanie złączek stalowych ocynkowanych w instalacjach ogrzewczych pracujących w wysokich temperaturach. Ten błąd instalatorzy popełniają bardzo często. W tych instalacjach należy stosować złączki żeliwne czarne, a nie ocynkowane. Podczas wykonywania prac remontowych w instalacji wodociągowej wykonanej z rur stalowych ocynkowanych i podłączania się do niej przewodami z rur miedzianych należy bezwzględnie stosować złączki wykonane z brązu z zastosowaniem do uszczelnienia połączenia gwintowanego taśmy teflonowej (przekładka dieelektryczna).

Jeżeli w przewodach z polietylenu będzie rozprowadzana woda gazowana, w której znajdować się będzie rozpuszczony dwutlenek węgla, to do budowy instalacji projektant zastosuje złączki z tworzywa sztucznego, np. z PVDF, a nie wykonane z metalu. W przypadku instalacji technologicznych w zakładach produkcyjnych stosowane są złączki specjalistyczne. Takim ciekawym przykładem są złączki Clamp. Mogą być one wyposażone w trzy rodzaje uszczelek. Materiał, z którego są wykonane, to: Viton, EPDM lub silikon.

Złączki oraz cały system można sterylizować.

Są one aseptyczne. Złączki wykonane są ze stali szlachetnej, tytanu lub innego materiału.

Nowy opatentowany system z namagnesowanymi czołami złączki bardzo ułatwia montaż i demontaż za pomocą klamer spinających przegubowych. Dzięki magnesom kołnierze oraz o-ringi są szybko i precyzyjnie pozycjonowane, dzięki czemu w prosty sposób można

6

zamontować klamry spinające. Ciekawym rozwiązaniem w instalacjach technologicznych są złączki gwintowane za stali kwasoodpornej z naniesioną na gwint powłoką z PTFE. Takie rozwiązanie pozwala na wyeliminowanie zatarcia w miejscu połączenia. Olej, woda zimna i gorąca, a także chemikalia pracujące w zakresie temperatur od -50 do +150°C nie powodują zmian w powłoce z PTFE. Producenci systemów instalacyjnych z tworzyw sztucznych gwarantują wieloletnią wytrzymałość rur i złączek. Jednak większość informacji technicznych na temat odporności chemicznej dotyczy tylko rur, a nie złączek.

W każdym systemie instalacyjnym miejsce połączenia przewodów jest najsłabszym ogniwem. Producenci dokładają wielu starań, aby złączki dostarczane wraz z rurami były niezawodne i gwarantowały absolutną szczelność.

Najbardziej popularnym materiałem, z którego obecnie wykonuje się instalacje wewnętrzne, jest polietylen sieciowany z wkładką aluminiową. Najtańsze i najprostsze w montażu do tego typu materiału są złączki wykonane z mosiądzu pokrytego warstwą niklu z pierścieniem przeciętym. Są to tak zwane złączki skręcane za pomocą kluczy nastawnych. Składają się one z korpusu, przeciętego pierścienia sprężystego, nakrętki z gwintem i przekładki dieelektrycznej. Dla zapewnienia szczelności w korpusie złączki umieszczona jest jedna lub dwie uszczelki z EPDM. Uszczelnienie połączenia uzyskuje się poprzez zakręcenie nakrętki i zaciśnięcie pierścienia na korpusie złączki. Częstym błędem popełnianym przez instalatorów jest stosowanie złączek jednego producenta i rur innego producenta. Na „oko” wszystko wydaje się w porządku. Jednak diabeł tkwi w szczegółach. Proszę zwrócić uwagę na opisy naniesione na rurze. W grupie rur Ø 16 mm (najbardziej popularnej w instalacjach wewnętrznych średnicy rury PEX/Al/PE-X) można wyodrębnić kilka rodzajów grubości ścianek. Producenci robią to celowo,

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

aby obniżyć koszty samej rury (odpowiednia grubość ścianki do parametrów pracy instalacji) oraz aby „przywiązać” instalatora do konkretnego systemu. I tak w grupie rur Ø 16 mm można spotkać następujące grubości ścianek: 1,8; 2,0; 2,2 i 2,25 mm. Wizualnie są to różnice trudne do zobaczenia jednak nieprawidłowe dobranie „tańszych” złączek innego producenta może mieć fatalne skutki dla szczelności całej instalacji. Zawsze należy dobierać złączki odpowiednio do średnicy i grubości ścianki rury.

Najlepiej jeśli przewód i złączki są tego samego producenta. W przypadku awarii jakiejkolwiek części składowej systemu mamy możliwość starania się o odszkodowanie. Kiedyś miałem możliwość obejrzenia fragmentów niepoprawnie wykonanej instalacji (rura o cieńszych ściankach). Jako środek wspomagający uszczelnienie luźnego połączenia wykonanego przy użyciu złączek skręcanych z pierścieniem przeciętym zastosowano Poxilinę. Efekty takiego uszczelnienia były widoczne gołym okiem na podłodze i ścianach.

www.instalator.pl

W „Warunkach technicznych wykonania i odbioru rurociągów z tworzyw sztucznych” (dr inż. Lucjan Furtak, dr hab. inż. Stanisław Rabiej, mgr inż. Jakub Wild, wyd. przez PKTSGGiK, Warszawa 1996) podane są zasady prawidłowego podłączenia instalacji wykonanej z tworzywa sztucznego do źródła ciepła w instalacji ogrzewczej. Zgodnie z nimi nie należy łączyć przewodu z tworzywa sztucznego bezpośrednio z kotłem c.o. lub innym źródłem wytwarzającym ciepło, aby uniknąć bezpośredniego podgrzewania przewodu przez to urządzenie. Dlatego pomiędzy źródłem ciepła i przewodem z tworzywa sztucznego należy zamontować rurę metalową o długości co najmniej 0,5 m przy obliczeniowej temperaturze wody max. 60°C i o długości co najmniej 2,0 m przy wyższych temperaturach obliczeniowych. Wymagania te można pominąć, jeżeli producent kotła wyraża na to zgodę.

Andrzej Świerszcz

7

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Fot. 2. Korozja złączki ( trójnika) z żeliwa ciągliwego zamontowanego w instalacji ogrzewczej. Kumulacja różnych materiałów w instalacji (przewody i złączki miedziane, złączki żeliwne ocynkowane, stal nierdzewna, złączki mosiężne) w połączeniu z wysoką temperaturą doprowadziła do przedwczesnej korozji złączek żeliwnych.

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Viega Idealnym rozwiązaniem do rozprowadzania instalacji wody użytkowej i instalacji grzewczych na kondygnacji są elastyczne rury wielowarstwowe.

Układa się je szybko z rolki, a do instalacji nie potrzeba wielu złączek. Nowy system instalacyjny Viega Smartpress zapewnia jeszcze łatwiejszy montaż. Nowe złączki zaprasowywane ze stali nierdzewnej i brązu nie mają o-ringu. Nie trzeba już zatem kalibrować ani poszerzać końców rur. Poza szybkim montażem nowe złączki Viega Smartpress wyróżniają się minimalnymi stratami ciśnienia, niższymi nawet o 80% od standardowych złączek zaprasowywanych do rur z tworzywa sztucznego.

Dzięki temu instalacje wody użytkowej mogą mieć znacznie mniejszą średnicę.

Obniża to koszty inwestycji i eksploatacji oraz przyczynia się do zachowania jakości wody użytkowej.

Fot. 1. Złączki Viega Smartpress ze stali nierdzewnej lub brązu (tutaj na przekroju) mają w przeciwieństwie do standardowych złączek zaprasowywanych do rur wielowarstwowych optymalną geometrię przepływu i nie wymagają stosowania o-ringu.

8

Innowacyjne złączki Viega Smartpress stanowią duży skok w rozwoju dla rur wielowarstwowych: złączki zaprasowywane ze stali nierdzewnej i brązu nie mają o-ringów, lecz odporne na duże obciążenia korpusy oporowe z PPSU. Założona na nie rura zapewnia po zaprasowaniu uszczelnienie na całej powierzchni. Ułatwia to montaż, bowiem bezpośrednio po docięciu na rurę można założyć złączkę i ją zaprasować. Nie ma konieczności usuwania zadziorów, kalibrowania ani poszerzania rur wielowarstwowych.

Najważniejszą zaletą uszczelnienia powierzchniowego jest brak zmniejszania średnicy przez o-ring oraz korzystna dla przepływu geometria wszystkich punktów zmiany kierunku. W przypadku standardowych złączek zaprasowywanych do rur wielowarstwowych z mosiądzu lub tworzywa sztucznego istnieją prostokątne zmiany kierunku przepływu oraz mocne zwężenia przekroju z powodu o-ringów, które powodują duże straty ciśnienia.

Miejsca zmiany kierunku przepływu w korpusie podstawowym złączek Viega Smartpress ze stali nierdzewnej lub brązu mają kształt optymalny dla przepływu.

Złączki te mają bardzo niskie współczynniki oporu miejscowego, znacznie poniżej wartości złączek standardowych.

Dzięki niewielkim oporom hydraulicznym już na etapie projektowania instalacji sanitarnej można przyjąć mniejszą średnicę przewodów i złączek. Pozwala to na obniżenie kosztów materiałów. Dodatkowo dzięki mniejszej średnicy można zagwarantować krótki czas oczekiwania na ciepłą

www.instalator.pl

nr 102017

wodę po odkręceniu kurka oraz większe rezerwy przy szczytowym zużyciu.

Należąca do systemu Viega Smartpress rura wielowarstwowa jest dostępna w śred-

Fot. 3. Wykonane z brązu złączki Viega Smartpress o zoptymalizowanym przepływie charakteryzują się niższymi współczynnikami oporu miejscowego, dzięki czemu pozwalają na optymalne pod względem higieny parametry instalacji wody użytkowej, tutaj podwójne kolano naścienne.

nicach od 16 do 63 mm. Składa się z rury bazowej PE-Xc, powłoki aluminiowej i płaszcza PE-Xc. Taka konstrukcja zapewnia wysoką stabilność, niezawodną szczelność tlenową oraz wysoką odporność na obciążenia przy łatwym układaniu z rolki. Te wytrzymałe rury są produkowane w zakładzie Viega w bawarskim Niederwinkling. Zakład ten specjalizuje się w produkcji rur z tworzyw sztucznych.

Rury wielowarstwowe Viega Smartpress wolno stosować w instalacjach wody użytkowej i instalacjach grzewczych. W instalacjach wody użytkowej system instalacyjny Viega Smartpress o zoptymalizowanym przepływie zapewnia wysoki komfort użytkowania przy wysokich ilościach poboru wody. Z drugiej strony takie instalacje przyczyniają się do zachowania jakości wody użytkowej: mniejsza średnica systemu instalacyjnego wspiera regularną wymianę wody. Znacznie zmniejsza to niebezpieczeństwo stagnacji.

Dla instalacji grzewczych już w momencie wprowadzenia systemu Viega Smartpress na rynek dostępne są liczne praktyczne wersje podłączenia i elementy zapewniające łatwy i szybki montaż. Oferta obejmuje między innymi bardzo ekonomiczne bloki przyłączeniowe do grzejników oraz przewody w otulinie.

Do zaprasowywania innowacyjnych złączek Viega Smartpress stosuje się zaciskarki Viega w połączeniu z dostosowanymi do systemu szczękami zaciskowymi.

ekspert Łukasz Szypowski Viega Sp. z o.o. www.viega.pl

www.instalator.pl

Łukasz Szypowski

☎ 665 425 611 @ lukasz.szypowski@viega.pl

9

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Fot. 2. Przy użyciu odpowiednich pierścieni zaciskowych złączki Viega Smartpress można zaprasować również w trudno dostępnych miejscach lub bezpośrednio pod sufitem.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Gebo Miedź ze względu na swą trwałość to materiał często używany do budowy wszelkich instalacji sanitarnych.

Jednak nawet najstaranniej wykonana instalacja z miedzi - wodociągowa, grzewcza czy chłodnicza - po latach eksploatacji może wymagać naprawy lub modernizacji. Z tą myślą, wychodząc naprzeciw potrzebom rynku, firma Gebo wprowadziła do oferty linię Gebo Brass - mosiężne złączki zaciskowe (MO - z pierścieniem zaciskowym z obu stron oraz MAS - z gwintem zewnętrznym), a także dwudzielne obejmy (naprawcze - MD i remontowo-naprawcze - MB). Zastosowanie złączek i obejm Gebo Brass to technika, która eliminuje konieczność lutowania i używania kosztownego, specjalistycznego sprzętu do zaprasowywania lub też wymiany całego uszkodzonego odcinka. Instalator podczas naprawy uszkodzonego odcinka przy pomocy obejmy naprawczej Gebo Brass MD musi wykonać jedynie 4 krótkie czynności - oczyścić rurę wokół uszkodzenia, umieścić uszczelkę wokół rury, a następnie przyłożyć dolną i górną część obejmy, a na koniec przykręcić śruby.

Z kolei używając obejmy montażowo-naprawczej Gebo Bras MB, można zbudować dodatkowe odprowadzenie w instalacji dzięki odejściu bocznemu z gwintem wewnętrznym. W obu produktach uszczelnienie stanowi guma EPDM dopuszczona do stosowania w wodzie pitnej, co potwierdza Atest Higieniczny wydany przez PZH. Obejmy mogą być stosowane również do rur z innych materiałów, pod warunkiem że średnica zewnętrzna rur odpowiada wymiarom rur miedzianych. Cała linia Gebo Brass charakteryzuje się trwałością materiału, wytrzymałością mechaniczną oraz wysoką odpornością na uderzenia. Dostępne rozmiary: złączki MAS i MO - 15-54 mm; obejmy MB i MD: 15-54 mm (dla MD: rozmiary 64 i 70 mm na zamówienie).

Media: instalacje wodne i grzewcze. Ciśnienie robocze: sprężone powietrze 10 barów, woda 10 barów.

Temperatura: woda grzewcza do 80°C (łączniki MAS i MO) lub do 90°C (obejmy MB i MD); woda pitna: do 25°C.

ekspert Edyta Przyrowska Gebo Technika International Sp. z o.o. www.gebo.com.pl

10

Edyta Przyrowska

☎ 22 511 20 89 @

edyta.przyrowska@gebo.com.pl

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

Comap cyjnego działania czynnika grzewczego na materiał uszczelnienia. Ale gdybyśmy mieli do czynienia z instalacją c.w.u., to takiej zamiany nie można już zastosować, gdyż złączki solarne nie posiadają atestu higienicznego zezwalającego na stosowanie w instalacjach wody użytkowej.

Dodatkowym elementem pozwalającym na rozróżnienie przeznaczenia złączek jest kolor pierścienia Visu-Control znajdującego się na korpusie złączki. Pierścień ten dla złączek do wody ma kolor zielony, dla złączek solarnych biały, a dla gazowych - żółty. Pierścień VisuControl pełni istotną rolę w czasie wykonywania prac instalacyjnych, gdyż pozwala na zidentyfikowanie w łatwy sposób połączenia niezaprasowanego. Zdarzało się, że instalator, mając do wykonania wiele zaprasowań, mógł przeoczyć jakieś połączenie i pozostawić je niezaprasowane.

Przy wykonywaniu połączenia za pomocą złączki z pierścieniem Visu-Control w czasie zaprasowywania szczęka zaciskająca obejmuje także pierścień Visu-Control i miażdży go, na skutek czego pierścień po zwolnieniu szczęki zaciskającej odpada od złączki. W ten sposób instalator nie ma wątpliwości, które połączenie zostało zaprasowane, a które nie.

ekspert Artur Grabowski COMAP Polska www.comap.pl

www.instalator.pl

Artur Grabowski

☎ 22 744 22 09 @ artur.grabowski@comap.pl

11

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Comap posiada w swojej ofercie m.in. gamę złączek miedzianych zaprasowywanych przeznaczonych do z.w, c.o. i c.w., instalacji solarnych oraz instalacji gazowych. Parametry pracy instalacji (temperatura i ciśnienie) oraz rodzaj medium przesyłanego danym typem instalacji to podstawowe czynniki mające wpływ na wybór materiału o-ringu stosowanego w procesie produkcji złączek.

Konstrukcja złączki oparta jest w każdym z trzech wymienionych przypadków na tym samym korpusie, natomiast materiał uszczelnienia jest dla każdego rozwiązania inny i odpowiedni dla krańcowych parametrów pracy lub - w przypadku złączek gazowych - rodzaju czynnika. Każdy typ złączek posiada cechowanie na korpusie, które ułatwia „odczytanie” przeznaczenia złączki, a dodatkowym elementem ułatwiającym identyfikację określonego typu złączki jest kolor o-ringu.

W przypadku dwóch pierwszych typów złączek można rozważać możliwość zastosowania złączki solarnej zamiast złączki do instalacji c.o., bo część zakresu parametrów pracy instalacji solarnej pokrywa się z zakresem parametrów pracy instalacji grzewczej. Dodatkowo mamy do czynienia z tym samym medium, czyli nie mamy destruk-

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

KISAN Obecny rozwój w połączeniach rur z tworzyw sztucznych skupia się głównie na złączkach, gdzie montaż odbywa się za pomocą różnego rodzaju zaciskarek lub urządzeń podobnego typu. Owszem zapewniają one szybki i powtarzalny montaż, jednakże tylko pod warunkiem pełnej sprawności narzędzi. Są sytuacje, gdy łatwiejsze jest zastosowanie klasycznych skręcanych złączy zaciskowych. Pozwalają one na szybki montaż instalacji bez użycia drogich narzędzi, dodatkowo dając możliwość późniejszego rozłączenia i ponownego przyłączenia złączki. System złączek typu Vestol z oferty KISAN posiadał wszystkie wymienione wyżej cechy, co zapewniło mu ogromną popularność na wiele lat.

Obecnie do oferty KISAN dołączył system Złączy Zintegrowanych dla średnic rur 16, 20 i 25 mm, który jest następcą systemu Vestol. Jest to konstrukcja łącząca doświadczenie sprawdzonych złączy z nowymi rozwiązaniami podnoszącymi ich walory użytkowe. Nadal jest to system złączy dający możliwość montażu ruro-

ciągów w instalacjach za pomocą prostych narzędzi - jak klucze i kalibrator. Do podstawowych cech nadal można zaliczyć możliwość rozłączenia złączki na już zaciśniętej rurze. Nowy system złączy jest w pełni kompatybilny wstecz, czyli nowe złączki zintegrowane mogą być swobodnie łączone ze złączkami starego typu Vestol. Poszczególne złączki są obecnie oferowane jako produkty skompletowane i od razu gotowe do zastosowania.

Wszystkie złączki są wykonane z mosiądzu, złączki kształtowe są odkuwane, dzięki czemu znacznie poprawiona jest ich wytrzymałość. Wszystkie elementy mające kontakt z wodą są cynowane, natomiast pozostałe elementy są niklowane dla podniesienia zewnętrznej estetyki złączy. Dotychczasowa wieloletnia niezawodność produktów polskiej marki KISAN jest gwarantem dla instalacji wykonanej z użyciem tych złączek i stanowi bezpieczną alternatywę dla innych produktów tego samego typu.

ekspert Marcin Ciuchnowicz KISAN Sp. z o.o. www.kisan.pl

12

Marcin Ciuchnowicz

☎ 504 172 164 @ m.ciuchnowicz@kisan.pl

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

Herz wanie systemu Herz PipeFix. Elementy przyłączeniowe do rur z tworzywa sztucznego Herz wykonywane są również jako złącza rozłączne. Do łączenia z rurami stosuje się także adaptery i śrubunki Herz. Przyłącze do rur z tworzywa sztucznego stanowi niezawodne połączenie rury z korpusem zaworu. W razie potrzeby połączenie takie można w każdej chwili rozłączyć. Złączy rozłącznych (skręcanych) nie można umieszczać pod tynkiem. Warunkiem zachowania idealnej szczelności złącza jest prawidłowy montaż przeprowadzony zgodnie z instrukcją montażu Herz.

Rodzaje złączek: ● Złącza nierozłączne: - złączki zaprasowywane do instalacji grzewczych można umieszczać w ścianie (pod tynkiem) lub w podłodze, - złączki zaprasowywane do instalacji sanitarnych można umieszczać w ścianie (pod tynkiem) lub w podłodze, - złączek zaprasowywanych przeznaczonych do instalacji doprowadzających ciepło bezpośrednio z niskoparametrycznej ciepłowni lokalnej lub węzła osiedlowego nie można umieszczać w ścianie (pod tynkiem) ani w podłodze. ● Złącza rozłączne muszą być zawsze dostępne i widoczne, by można było zauważyć ewentualne nieszczelności.

Grzegorz Ojczyk

ekspert Grzegorz Ojczyk Herz Armatura i Systemy Grzewcze Sp. z o.o. www.herz.com.pl

www.instalator.pl

☎ 602 766 992

12 289 02 33

@ g.ojczyk@herz.com.pl

13

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Herz posiada w swojej ofercie system składający się z uniwersalnych rur wielowarstwowych, złączek zaciskowych i zaprasowywanych w bardzo szerokim zakresie średnic, dzięki czemu w ramach jednego systemu można realizować różne instalacje w dużym zakresie średnic od DN 10 do DN 75. O trwałości systemu rurowego decyduje jakość zastosowanych rur oraz rodzaj i pewność połączeń. Złączki zaprasowywane Herz można szybko i całkowicie bezpiecznie łączyć z rurami wielowarstwowymi Herz.

Firma Herz, bazując na wieloletnim doświadczeniu w produkcji złączy rurowych, produkuje według własnych, opatentowanych rozwiązań wysokiej jakości radialne złączki zaprasowywane z mosiądzu odpornego na wypłukiwanie cynku z tuleją ze stali szlachetnej. Złączki te są niemal we wszystkich kształtach i rozmiarach dopuszczone do łączenia rur z tworzywa sztucznego w prawie każdej instalacji w budynku, analogicznie jak rury.

Doświadczenie firmy Herz oraz 10-letnia gwarancja zapewniają bezpieczne użytko-

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

IBP Instalfittings IBP to światowy lider w produkcji łączników stosowanych w budownictwie mieszkaniowym, publicznym i przemysłowym do wewnętrznych instalacji: wodnych, sanitarnych, grzewczych, gazowych, klimatyzacyjnych i chłodniczych. Łączniki marki Conex Banninger do powyższych instalacji możemy podzielić na trzy grupy: ● Łączniki do połączeń lutowanych na miękko lub twardo - seria 5000, 4000, Medical Gas, ACR, K65. Materiał: miedź CuDHP, brąz B553; średnice złączek miedzianych metrycznych: 6-159 mm, calowych: ¼ - 4 1/8", brązowych od 8 mm x ¼" do 108 mm x 4"; maks. temp. rob. 110°C; maks. ciśn. rob. 16 barów (K65 do 120 barów). ● Łączniki do połączeń zaprasowywanych - seria B Press, B Press Gas, B Press Carbon, B Press Inox, B Flex. Materiał: miedź CuDHP, brąz B553, stal węglowa, stal nierdzewna 1.4404, Pert-Al-Pert. Wyposażone

są w unikalny o-ring z systemem kontroli szczelności wykonany z: EPDM - czarny, HNBR - żółty, FKM - zielony.

Kształtkami można łączyć wszystkie rodzaje rury miedzianej (12-108 mm) i stalowej (15-108 mm) przy pomocy szczęk o profilu „B” (lub V). Połączenie charakteryzuje się podwójnym sześciokątnym zaciskiem przed i za karbem. Do montażu instalacji z tworzyw (16-32 mm) należy używać szczęk o profilu „U”. Maks. temp. rob. 110°C, maks. ciśn. rob. 10 barów; gwarancja 10 lat. ● Łączniki do połączeń skręcanych - seria 3000, 8000, 8000M, Conex, Oyster. Materiał: brąz B553, mosiądz CW617, uszczelnienie: pierścień mosiężny, o-ring EPDM - czarny. Średnice złączek brązowych i mosiężnych od ¼ do 4", Oyster od 10 mm x 3/8" do 54 mm x 2". Maks. temp. rob. 110°C; maks. ciśn. rob. 10 barów.

Od 1909 roku IBP poszerza ofertę swoich wyrobów. Najnowszym produktem są kurki kulowe do wody PN25 i PN40.

Nasze marki Conex i Bänninger są znanymi na całym świecie synonimami jakości i innowacyjnej technologii. IBP stosuje system zarządzania jakością PN-EN ISO 9001:2008 oraz posiada Certyfikat Brytyjskiego Instytutu Standardów BSI. Aleksander Olearski

ekspert Aleksander Olearski IBP Instalfittings Sp. z o.o. www.ibpgroup.com.pl

14

☎ 601 092 963 @

Aleksander.Olearski@ibpgroup.com

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

Purmo Jest neutralny chemicznie i mikrobiologicznie, dzięki czemu nie wpływa na jakość wody pitnej, a ponadto jest także odporny na środki agresywne, np. cement lub tynk.

Złączki mosiężne posiadają funkcję LBP (Leak Before Press). Gdy przez przypadek instalator zapomni zaprasować złączki, już przy ciśnieniu wynoszącym 1 bar, ze złączki wycieknie woda.

Pozwoli to już podczas napełniania instalacji, przed właściwą próbą ciśnieniową, zlokalizować niezaprasowane połączenie i uniknąć przykrych konsekwencji zalania domu.

Do zaciskania złączek w systemie CLEVERFIT stosuje się szczęki o profilu TH lub U. Dzięki specjalnie zaprojektowanemu korpusowi złączki ułatwiającemu pozycjonowanie szczęki proces zaciśnięcia odbywa się maksymalnie precyzyjnie, co gwarantuje pewność działania przed długie lata. Pomimo tak mocnego i nierozerwalnego połączenia każdą złączkę można w prosty sposób obrócić. Ta cecha to duże ułatwienie przy zmianie przebiegu rur lub przy modyfikacjach instalacji.

ekspert Łukasz Wichowski Rettig Heating Sp. z o.o. www.purmo.pl

www.instalator.pl

Łukasz Wichowski

☎ 22 544 10 08 @

Lukasz.Wichowski@rettigicc.com

15

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Firma Purmo, wykorzystując swoje 25-letnie doświadczenie na rynku instalacyjnym, stworzyła doskonały system złączek zaprasowywanych CLEVERFIT. System, który jest przyjazny instalatorom, którego złączki są idealnie dopasowane do stosowanych rur i w którym wykonanie połączenia trwa zaledwie kilka sekund oraz nie wymaga stosowania skomplikowanych narzędzi. System przeznaczony jest do wewnętrznych instalacji ciepłej i zimnej wody, instalacji centralnego ogrzewania (także chłodzenia) oraz instalacji sprężonego powierza we wszystkich rodzajach budownictwa. W systemie CLEVERFIT występują dwa rodzaje złączek. Złączki wykonane z PPSU (polifenylosulfon) oraz złączki wykonane z mosiądzu w zakresie średnic 16-63 mm.

Zaprasowane złączki z tworzywa, dzięki zastosowaniu polifenylosulfonu, w procesie produkcyjnym charakteryzują się przede wszystkim bardzo atrakcyjną ceną przy wysokiej jakości produktu. PPSU jest odporny na działanie wysokich temperatur (180°C) oraz na korozję i inkrustację, czyli odkładanie osadów na powierzchni złączki.

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

KAN-therm Złączki systemu KAN-therm to różnorodność konstrukcji i technik montażu. „Push” to tworzywowe (PPSU) lub mosiężne złączki do rur polietylenowych PE-Xc, PE-RT (KAN-therm Push) oraz PE-Xc/Al/PE-HD Platinum (KAN-therm Push Platinum), wykorzystujące pewną i szybką technikę łączenia, polegającą na nasunięciu mosiężnego lub tworzywowego (PVDF) pierścienia na korpus złączki (tzw. zaciskanie osiowe). Dzięki wyjątkowej konstrukcji korpusu kształtki, pozbawionej jakichkolwiek dodatkowych uszczelek (o-ringów), złączki odporne są na błędy montażowe. „Press” to kolejny rodzaj złączek, które umożliwiają szybkie, trwałe oraz szczelne połączenie zarówno tworzywowych rur wielowarstwowych PERT/Al/PE-RT (KAN-therm Press), jak i cienkościennych stalowych rur ze stali węglowej (KAN-therm Steel) lub stali nie-

rdzewnej (KAN-therm Inox). W zależności od rodzaju łączonej rury mogą być wykonane z tworzywa PPSU, mosiądzu (rury tworzywowe) lub stali węglowej i nierdzewnej. Ogólnie mówiąc, złączki Press wykorzystują technikę zaprasowania kształtki na rurze (zaciskanie promieniowe). Złączki zgrzewane to elementy wykorzystywane do łączenia tworzywowych rur polipropylenowych (KANtherm PP). Ta technika montażu gwarantuje uzyskanie pomiędzy rurą a kształtką jednorodnego, szczelnego i wytrzymałego mechanicznie połączenia. Wszystkie przedstawione wyżej złączki bez problemu mogą być schowane w przegrodach budowlanych (zalane betonem). Stosowane są powszechnie w wewnętrznych instalacjach grzewczych i wody użytkowej, ale z powodzeniem można je także wykorzystać np. w instalacji sprężonego powietrza, instalacjach przemysłowych czy chociażby pożarowych instalacjach gaśniczych. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że we wszystkich wyżej wymienionych przypadkach złączki oferowane przez KAN nie posiadają wewnętrznych powłok niklowych, które bardzo niekorzystnie wpływają na jakość wody pitnej i zabronione jest ich powszechne stosowanie w instalacjach wody użytkowej.

Mariusz Choroszucha

ekspert Mariusz Choroszucha KAN Sp. z o.o. www.kan-therm.com

16

☎ 500 010 741 @

mchoroszucha@kan-therm.com

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

Prandelli wody. Gwinty korpusu i nakrętki są samohamowne, aby podczas pracy instalacji nie odkręcały się. Optymalna konstrukcja daje złączce największy na rynku przekrój wewnętrzny, co zapewnia mniejsze opory przepływu. Na korpusie i nakrętce mamy dużo miejsca na klucz płaski, umożliwiający wygodne skręcenie. Gwinty uszczelniamy szczeliwem, np. taśmą silikonową Prandelli. Taśma silikonowa łączy zalety włókna lnianego oraz taśmy teflonowej, tzn. zapewnia łatwy i szybki montaż/demontaż, oraz estetyczność i możliwość cofania podczas skręcania. Złączka CM chwalona jest za solidne wykonanie i wysoką estetykę.

Złączki typ PF i PFM (fot. 2) to złączki zaprasowywane do połączeń nierozłącznych stosowane w miejscach trudno dostępnych i w wylewce podłogowej lub bruzdach ściennych. Złączki PF są zaciskane szczękami typu H, a PFM bardzo uniwersalnie szczękami H, TH i U. Do dyspozycji instalatora są także gotowe, zmontowane komplety podejść pod baterię z listwą mocującą.

ekspert Marek Grabowski Prandelli Polska Sp. z o.o. www.prandelli.pl

www.instalator.pl

Marek Grabowski

☎ 604 292 550 @

marek.grabowski@prandelli.pl

17

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

Nieodzownymi elementami instalacji wewnętrznych, zarówno wodociągowych, jak i grzewczych, są połączenia rur oraz połączenia rur z elementami zewnętrznymi, takimi jak odbiorniki ciepła i wody, zawory, kotły, mieszacze itp.

Prandelli - producent systemów rur wielowarstwowych (PEX/Al/PEX; PERT/Al/PERT) i jednorodnych (PEX) posiada w swojej ofercie złączki rozłączne oraz nierozłączne.

Pierwsze z nich to złączki skręcane typ CM (fot. 1), które przeznaczone są do połączeń dostępnych i pozwalają w łatwy sposób rozłączyć i złączyć ze sobą elementy instalacji. Złączki te wyróżniają się na rynku wysoką pewnością szczelności dzięki solidnemu eurostożkowi z dobezpieczającym o-ringiem oraz przeciętemu pierścieniowi zaciskowemu. Pierścień wykonany jest z wierconego pręta mosiężnego, co nadaje mu stałą sprężystość. Po skręceniu złączki CM nacięcia na trzpieniu złączki i pierścieniu zaciskowym gwarantują mocne utrzymanie rury w złączce nawet przy dużych siłach osiowych, powstających podczas zmiany temperatury

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

SANHA Z względu na szeroki obszar zastosowań swoich systemów firma SANHA ma w ofercie bogaty wachlarz złączek instalacyjnych stosowanych w zależności od potrzeb i wymagań instalacji. Aby ułatwić dobór system złączek podzielono na kilka serii, w których wydzielić można: ● Złączki zaciskowe ze stali nierdzewnej 1.4404 wg PN-EN 10088 NiroSan®, DN 15-108 mm, seria 9000 przeznaczone głównie do instalacji o wysokich wymaganiach higienicznych, a więc wody pitnej i użytkowej, wód specjalnych, kondensatu, a także c.o. i wody lodowej. Łączone z rurami ze stali nierdzewnych dostępnych w ofercie Sanha.

O-ring stanowi tu EPDM. Uzupełnieniem podstawowej serii 9000 jest seria 18000 NiroSan® Industry do instalacji solarnych, sprężonego powietrza i transportu paliw i olejów z czerwonym oringiem z FPM. Seria 19000 NiroSan® SF jest dodatkowo wolna od silikonu i zabezpieczona przed zanieczyszczeniami. Spełnia ona wysokie wymagania środowisk silnie agresywnych.

Dla jednoznacznej identyfikacji systemu po zaciśnięciu każda złączka opisana jest na zewnątrz odpowiednim kolorem. ● Złączki zaciskowe ze stali nierdzewnej 1.4301 wg PN-EN 10088 NiroTherm ®, DN 15-108 mm, seria 91000 przeznaczone głównie do instalacji ogrzewania prowadzonych w warunkach o podwyższonym ryzyku występowania korozji. Rury i złączki systemu NiroTherm®

18

są odporne na korozje, zatem niestraszna jest im zawilgocona izolacja czy kontakt z wylewką. Nadają się także do transportu kondensatu i wody lodowej. Łączone z rurami ze stali nierdzewnej nr 1.4301 dostępnej w naszej ofercie. O-ring stanowi tu EPDM. Uzupełnieniem podstawowej serii 91000 jest seria 98000 NiroTherm® Industry do instalacji solarnych, sprężonego powietrza i transportu paliw i olejów z czerwonym o-ringiem z FPM. System NiroTherm® nie powinien być stosowany do instalacji wody pitnej, jeżeli zawartość chloru przekracza 200 mg/l. ● Złączki zaciskowe z miedzi oraz stopów miedzi serii 6000 i 8000 Sanha®-Press do rur miedzianych. Podobnie jak w systemach ze stali nierdzewnej można wydzielić tu jeszcze dwie specjalistyczne grupy: - Serie 12000 i 13000 Sanha®-Press Solar, do instalacji wysokotemperaturowych (np. solarnych) z odpornym na wysokie temperatury czerwonym o-ringiem z kauczuku fluorowego - FPM. Tu także każda złączka posiada zewnętrzne obustronne, zgodne z przeznaczeniem oznakowanie HT. - System złączek do instalacji gazowych Sanha ®-Press Gas, seria 10000 i 11000 z o- ringiem HNBR w kolorze żółtym. Szczególnie seria ta cieszy się ogromnym zainteresowaniem ze strony instalatorów w naszym kraju. Złączki posiadają Aprobatę Techniczną

www.instalator.pl

nr 102017

pod kątem wymagań dla instalacji wody pitnej i uwzględnia istotne dla bezpieczeństwa aspekty higieniczne i zdrowotne.

Dlatego też złączki te stanowią pewną inwestycję w przyszłość i nadają się idealnie do budowania zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju. Oznakowane są charakterystycznym, zielonym znakiem. ● System złączek zaciskowych i wtykowych do rur wielowarstwowych typu PE-RT/Al/PE-HD. Seria 23000 - 3fit Push oraz 25000 - 3fit Press nadają się też do łączenia z rurami z PE. Zastosowanie do systemów c.o., wody pitnej i chłodnictwa.

Kompletna oferta Sanha Polska sp. z o.o. obejmuje więc kilka niezależnych systemów, co jednak nie zawsze wyklucza ich współpracę. W zależności od potrzeb wiele serii może być łączonych ze sobą tak, aby w sposób optymalny wykorzystać ich własności. Jednak aby uniknąć błędów i nieporozumień szczegółowych informacji udzieli zawsze nasz dział doradztwa technicznego.

ekspert Jarosław Czapliński SANHA Polska Sp. z o.o. www.sanha.com

www.instalator.pl

Jarosław Czapliński

☎ 76 857 32 02 @

Jaroslaw.Czaplinski@sanha.com

19

ABC złączek w instalacjach rurowych wewnętrznych

INiG do stosowania w wewnętrznych instalacjach gazu ziemnego i na propanbutan stanowi znakomite usprawnienie pracy instalatora. ● Złączki zaciskowe i gwintowane SANHA®-Therm serii 24000 wykonane ze stali węglowej ocynkowanej. Są przeznaczone do łączenia rur ze stali węglowej ocynkowanej. W celu ochrony przed korozją poddane są galwanizacji. Cecha charakterystyczna tych złączek to dobrze widoczna czerwona kropka na powierzchni zewnętrznej - ostrzega przed zastosowaniem jej do instalacji wody pitnej wraz z rurą ze stali węglowej. ● Złączki zaciskowe i gwintowane SANHA®-Purafit i PURAPRESS z bezołowiowego brązu krzemowego do instalacji wody pitnej i instalacji grzewczych. Nadają się do szerokich zastosowań ze wszystkimi dostępnymi w handlu rurami miedzianymi. Stanowią również znakomitą alternatywę dla droższych złączy ze stali nierdzewnej. Nadają się do łączenia wszystkich typów rur ze stali nierdzewnej z naszej oferty. Szczególnie wartą uwagi jest ich kombinacja z rurą ze stali nierdzewnej NiroSan F lub NiroSan Eco. Nowy, unikatowy materiał wyróżnia się swoją wyjątkowo szczelną strukturą o doskonałych właściwościach technologicznych.

Materiał ten został opracowany specjalnie

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC kotłów gazowych kondensacyjnych - radzi Ferroli

Jakość w ogrzewaniu Ferroli Poland sp. z o.o., przedstawiciel czołowego włoskiego producenta urządzeń grzewczych oraz klimatyzacyjnych - Ferroli S.p.A., posiada ogromne doświadczenie w konstruowaniu i produkcji m.in. gazowych kotłów grzewczych dla zastosowań „domkowych”.

Propozycję dla ww. grupy użytkowników podzielić należy na dwie rodziny kotłów gazowych kondensacyjnych: ● DIVACONDENS F24/28 - dwufunkcyjne kotły grzewcze charakteryzujące się doskonałym stosunkiem ceny do możliwości. O oszczędną i wydajną produkcję ciepłej wody dba funkcja Eco/Comfort. ● BLUEHELIX - najnowocześniejsze urządzenia w ofercie Ferroli. Rodzina obejmuje różnorodne wersje kotłów wiszących i stojących.

Kładąc nacisk na doskonałą jakość i innowacyjność kotłów z rodziny BLUEHELIX, zwracamy szczególną uwagę na następujące wspólne cechy tych urządzeń: - innowacyjny wymiennik ciepła ze stali nierdzewnej; - sferyczny palnik ze stali nierdzewnej, ze wstępnym zmieszaniem; - długość przewodu spalinowego koncentrycznego Ø = 80/125 mm - aż do 28 m;

- made in Italy; Wśród kotłów BLUEHELIX oferujemy naszym klientom: - dwufunkcyjny PRO C (25 kW i 32 kW) - jedyne na rynku urządzenie z bitermicznym wymiennikiem na cele c.w.u.; - dwufunkcyjny TECH C (25 kW) z płytowym wymiennikiem c.w.u., który został zwycięzcą rankingu (styczeń 2017 r.) włoskiej federacji konsumentów „ALTROCONSUMO”; - jednofunkcyjny TECH A (18/25/35 kW) z zaworem przełączającym do podłączenia zasobników c.w.u.

- kotły z wbudowanym zasobnikiem c.w.u. 25K50 (25 kW, zasobnik 50 l ze stali nierdzewnej) o wydajności aż 820 l/h przy DT = 30°C - kotły stojące w wersji jednofunkcyjnej B35/45 (35/45 kW) lub z wbudowanym zasobnikiem c.w.u., tzw. „lodówka” BSK50/100 (32 kW, zasobnik 50 lub 100 l ze stali nierdzewnej).

Na kotły kondensacyjne z rodziny DIVACONDENS i BLUEHELIX udzielamy 5-letniej gwarancji.

Grzegorz Ciechanowicz Fot. BLUEHELIX PRO 25C

ekspert Grzegorz Ciechanowicz Ferroli Poland Sp. z o.o. www.ferroli.com.pl

20

☎ 694 422 780 @

grzegorz_ciechanowicz@ferroli.com.pl

www.instalator.pl

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

Grupa pompowa w akcji

Fot. Przykład zastosowania produktów ESBE we wzorcowej instalacji cieplnej.

py Flexi) do samodzielnego wyposażenia w pompę dowolnego producenta. Kocioł wyposażony jest we własną pompę obiegową, więc aby uniknąć kłopotów eksploatacyjnych, zastosowano rozdzielacz 2-obiegowy GMA221 ze zintegrowanym sprzęgłem hydraulicznym. Dzięki temu nastąpiło hydrauliczne rozdzielenie obiegów grzewczych i wyeliminowano negatywny wpływ pomp pracujących szeregowo.

Układ grzewczy wyposażony jest również w zasobnik ciepłej wody użytkowej pracujący na wysokim parametrze 70˚C. Z tego względu instalacja została wyposażona w zestaw cyrkulacyjny VTR522 odpowiadający za obniżenie temperatury zasilania c.w.u. i zabezpieczenie antypoparzeniowe instalacji. Dzięki fabrycznej obudowie izolacyjnej zapewnia najlepszą i najskuteczniejszą izolację zaworów mieszających i zespołu przyłączy. Zestaw odpowiedzialny jest za kontrolę temperatury zasilania ciepłej wody użytkowej zasilającej przybory sanitarne. Jednocześnie zestaw zaworów zwrotnych i czwórnik gwarantuje prawidłową pracę układu c.w.u. bez powstawania bardzo trudnych do usunięcia wstecznych przepływów i zakłóceń pracy instalacji na skutek działania pompy cyrkulacyjnej.

ekspert Jacek Wesołowski ESBE Hydronic Systems www.esbe.pl

www.instalator.pl

Jacek Wesołowski

☎ 61 85 44 930 @

jacek.wesolowski@esbe.eu

21

ABC ogrzewania - radzi ESBE

W instalacji zostały wykorzystane dwie grupy pompowe - bezpośrednia GDA112 do zasilania układu grzejnikowego i z zaworem mieszającym GRA112 do zasilania układu ogrzewania podłogowego. Pracą układu grzewczego steruje komputer kotła gazowego, ustalając temperaturę zasilania dla układu grzejnikowego oraz ustawiając pozycję zaworu mieszającego dla ogrzewania podłogowego. Dzięki zastosowaniu zaworu mieszającego sekcje ogrzewania podłogowego zasilane są odpowiednio niską temperaturą zmieniającą się w zależności od zapotrzebowania ciepła pomieszczeń.

Obie grupy pompowe wyposażone zostały w pompy obiegowe Grundfos. Dostępne są jednak wersje z pompą Wilo oraz grupy pompowe pozbawione pompy (gru-

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

Nawiew i wywiew

Dorota Węgrzyn

ABC wentylacji

● Dlaczego

przewody wentylacyjne muszą przechodzić pod kątem prostym przez przegrody? ● Od czego zależą wielkości przekrojów tych przewodów? ● Jakie wyróżniamy kierunki przepływu powietrza?

Przed przystąpieniem do projektowania sieci przewodów wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych należy dokładnie zapoznać się z planem budynku oraz jego konstrukcją.

Układ przewodów powinien być jak najprostszy i logiczny. Przewody nie mogą szpecić wnętrz, mają przechodzić przez przegrody budowlane pod kątem prostym (co ma znaczenie przy montowaniu zabezpieczeń ppoż.), mogą być ukryte. Urządzenia, tj. wentylatory, nagrzewnice, przepustnice, filtry itp., mają być tak usytuowane, aby był do nich łatwy dostęp w celu wymiany i konserwacji. Przekroje przewodów wentylacyjnych mają mieć taką wielkość, aby prędkość maksymalna przepływającego w

22

nich powietrza nie przekraczała wartości w [m/s] pokazanych w tabeli.

Bez prawidłowego rozdziału powietrza w pomieszczeniu nie można uzyskać dobrze działającego urządzenia wentylacyjnego.

Prawidłowy rozdział powietrza to: ● usytuowanie nawiewników i ich odpowiednia ilość, które to zapewnią równomierne rozprowadzenie obliczonej ilości powietrza w całym pomieszczeniu bez pozostawienia miejsc nieprzewietrzalnych, tzn. że ilość nawiewników i ich wydajność jest tak dobrana, aby wypływające z nich powietrze pokryło całe pomieszczenie, czyli cała strefa przebywania ludzi będzie stale omywana przez powietrze wentylacyjne, przy czym prędkości powietrza powinny być tak dobrane, by nie wywoływały uczucia przeciągów; ● utrzymanie odpowiedniego rozkładu temperatury w pomieszczeniu. Należy zwrócić uwagę na różnicę temperatur powietrza nawiewanego i powietrza w pomieszczeniu; ● utrzymanie dopuszczalnej prędkości powietrza nawiewanego w strefie przebywania ludzi; ● zapewnienie dokładnego wymieszania powietrza nawiewanego z powietrzem pomieszczenia tak, aby powietrze, które ma być usunięte z pomieszczenia wówczas, gdy stężenie substancji szkodliwych - względnie temperatura, wilgotność lub entalpia - dojdzie do wartości przyjętych w obliczeniu wymiany.

Należy również brać pod uwagę: ● źródła wydzielania lub pochłaniania ciepła znajdujące się w pomieszczeniu i ich rozmieszczenie;

www.instalator.pl

nr 102017 ●

●

Z góry do dołu: Należy je umieszczać możliwie wysoko z ominięciem występujących przeszkód, tj. wystających belek, ozdób, w odległości min. 300 mm od sufitu, aby uniknąć powstawania smug osiadającego pyłu. Kierowanie strumienia powietrza nawiewanego w dół może powodować przeciągi.

Niskie umieszczenie wylotów nie jest wskazane, chyba że strumień jest skierowany ku górze i nie wywoła nadmiernych ruchów w strefie przebywania ludzi. ● Z góry do góry: Często stosowane rozwiązanie pozwalające na szybkie usunięcie wilgoci i ciepła. Kanał nawiewny jest montowany na wywiewnym, zastosowane są kratki nawiewne boczne, wywiew odbywa się przez kratki montowane na dnie kanału wywiewnego.

Przy ustalaniu usytuowania wylotów powietrza mogą być pomocne następujące wskazówki: ● zwracamy uwagę na czas przebywania ludzi, rodzaj zajęcia i przeznaczenie pomieszczenia; ● jeżeli wysokość pomieszczenia jest większa niż 5,5 m, to mamy większą swobodę w usytuowaniu wylotów, doboru prędkości wypływu powietrza i różnicy temperatur między powietrzem nawiewanym a powietrzem w pomieszczeniu; ● przy wysokości pomieszczenia od 3,5 do 5,5 m jw., lecz jeśli nie ma belek, podciągów i innych przeszkód; ● w pomieszczeniach o wysokości od 2 do 3,5 m mogą wystąpić znaczne trudności, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt,

ekspert Krzysztof Nowak Uniwersal www.uniwersal.com.pl

www.instalator.pl

☎

32 203 87 20 wew. 102

@ krzysztof.nowak@ uniwersal.com.pl

23

ABC wentylacji

zagęszczenie pomieszczenia ludźmi; promieniowanie zimnych powierzchni w okresie zimowym; ● usytuowanie elementów konstrukcyjnych, tj. belek, słupów, ozdób itp., które mogą mieć wpływ na przebieg nawiewanych strumieni; ● czynne oświetlenie elektryczne umieszczone pod sufitem, tworzące warstwę ciepłego powietrza. Wyloty należy tak usytuować, aby jej nie naruszyć.

Przy obciążeniu powyżej 45 [W/m2] pomieszczenia należy w suficie projektować wywiew grawitacyjny lub mechaniczny w celu usunięcia cieplej warstwy spod sufitu, dla wyeliminowania jej wpływu na ewentualne zmiany parametrów powietrza nawiewanego. Rozróżnia się następujące, zasadnicze kierunki przepływu powietrza: z dołu do góry, z góry do dołu, z góry do góry.

Zasadniczy wpływ na wynik wentylacji ma usytuowanie wylotów nawiewnych.

Usytuowanie wylotów wywiewnych ma nieznaczny wpływ na ruch powietrza w pomieszczeniu. ● Z dołu do góry: Należy unikać wylotów podłogowych, jeżeli strumień powietrza nawiewanego może dosięgnąć osoby siedzące. Znajdują one zastosowanie przy ogrzewaniu powietrznym; Wyloty podokienne dobrze przeciwdziałają zimnym przeciągom dolnym w strefie przebywania ludzi. Strumień powietrza powinien być skierowany na pomieszczenie przez ustawienie łopatek nawiewnika pod kątem 15 do 20° od pionu. ●

ABC Magazynu Instalatora

ABC wentylacji

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

że strefa przebywania ludzi jest określona wysokością 2 m; ● w przypadkach trudności przy rozdziale powietrza lepsze wyniki można osiągnąć, stosując wyloty sufitowe niż wyloty ścienne; ● w pomieszczeniach o dużym skupieniu ludzi i braku zakazu palenia tytoniu wywiewy powietrza należy umieszczać na dwóch poziomach: u dołu i na 2/3 wysokości pomieszczenia.

Dodatkowe uwagi dotyczące pomieszczeń produkcyjnych: ● w pomieszczeniach, w których występują znaczne zyski ciepła, nawiew powietrza należy umieszczać w strefie przebywania ludzi, wywiew nad strefą; ● w pomieszczeniach, w których występuje znaczna ilość wilgoci, nawiew powietrza powinien odbywać się na dwóch poziomach: a) w strefie przebywania ludzi, b) w górnej części pomieszczenia o wyższej temperaturze dla zwalczenia skraplania się pary wodnej na stropie i występującej mgły, ● w warunkach trudnych stosujemy wyloty sufitowe w postaci anemostatów lub płyt perforowanych.

Dorota Węgrzyn

Twoje notatki

24

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

Strzeż się korozji!

Jarosław Czapliński

jest przyczyną korozji? ● Jak możemy zapobiegać korozji?

Słowo korozja pochodzi z łacińskiego corrosio i dosłownie oznacza „zżeranie”.

Nie trudno więc znaleźć jego definicję wystarczy napisać, że jest to proces powodujący niszczenie materiału.

Ogólną definicję korozji podaje norma PN-EN ISO 8044:2002, według której „korozja jest oddziaływaniem fizykochemicznym między metalem i środowiskiem, w wyniku którego powstają zmiany we właściwościach metalu, które mogą prowadzić do znacznego pogorszenia funkcji metalu, środowiska lub układu technicznego, którego są częściami”.

Głównie chodzi tu o metal, a raczej metale, gdyż korozji ulegają wszystkie znane metale i ich stopy. Różna jest tylko ich skala, rodzaj oraz intensywność. Zjawisko korozji jest zagadnieniem tak obszernym, iż nie sposób omówić go w całości w formie artykułu czy nawet cyklu. Jedno-

www.instalator.pl

25

ABC instalacji rurowych

● Co

cześnie to problem na tyle poważny, że nie należy go bagatelizować nawet w najmniejszym stopniu. Wystarczy dodać, że szacuje się, iż z powodu korozji każdego roku ulega zniszczeniu nawet jedna trzecia światowej produkcji stali!

W tym miejscu chciałbym się jednak skupić na „tej” korozji, która jest najbardziej dotkliwa w naszej instalatorskiej branży. Wbrew pozorom nie jest tego mało. W systemach instalacyjnych ryzyko wystąpienia korozji jest - mówiąc wprost - wszem obecne. Wpływ ma na to kilka istotnych czynników, jak np. rodzaj zastosowanych materiałów, sposób ich połączenia, rodzaj transportowanego medium i warunki otoczenia. Bez względu na zastosowany materiał musimy pamiętać, że ryzyko korozji istnieje zawsze.

Różny może być tylko jej przebieg i rodzaj. Sprawdźmy zatem, co nam grozi: stal węglowa - korozja chemiczna, elektrochemiczna i kontaktowa, stal ocynkowana - biała korozja cynku, brąz i mosiądz - selektywna korozja cynku, miedź - patyna i korozja wżerowa, stal nierdzewna - korozja szczelinowa, korozja międzykrystaliczna oraz korozja naprężeniowa i wysokotemperaturowa. Jak widać, jest to dość pokaźna lista, z którą należy się zmierzyć. W „naszych” instalacjach stosujemy bardzo różnorodne materiały - od tworzyw sztucznych, przez różne gatunki stali, żeliwo, do miedzi i jej stopów. Wielokrotnie łączymy je w jednej instalacji (kotły, rury, armatura, grzejniki), po czym transportujemy nią ciecze lub gazy o zróżnicowanych wła-

ABC instalacji rurowych

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ściwościach i wymaganiach. A wszystko to w różnych warunkach otoczenia, np. w niskiej lub wysokiej temperaturze, dużej wilgotności, pod wodą, w ziemi, w zaprawie, czy na dnie morza. Na każdym z tych etapów stwarzamy lepsze lub gorsze warunki do powstawania korozji. Musimy je zatem poznać, zweryfikować, tak aby później umieć im zapobiegać. ● Korozja chemiczna zachodzi pod wpływem substancji chemicznych, najczęściej czynników atmosferycznych. Przebiegającym reakcjom nie towarzyszy przepływ prądu. W przypadku stali węglowej (żelaza) pierwszym etapem niszczenia jest reakcja z wodą i tlenem. W kolejnych reakcjach powstaje mieszanina wodorotlenków, uwodnionych tlenków i węglanów tego metalu, czyli brunatnoczerwona rdza. ● Korozja elektrochemiczna zachodzi z udziałem ogniw galwanicznych utworzonych na powierzchni metalu. Reakcje są takie same, jak w przypadku korozji chemicznej. W odróżnieniu jednak od powolnej korozji chemicznej korozja elektrochemiczna przebiega szybciej. Mechanizm korozji elektrochemicznej wynika z cech dwóch kontaktujących się ośrodków. W przypadku wystąpienia różnicy między potencjałami fragmentów powierzchni metalu powstają ogniwa galwaniczne, nazywane ogniwami korozyjnymi, w których na fragmentach o niższym potencjale (anodach) zachodzą reakcje utleniania, a na fragmentach o wyższym potencjale (katodach) zachodzą reakcje redukcji. ● Korozja kontaktowa (stykowa) ma miejsce wówczas, gdy stykające się elementy instalacji, znajdującej się w wodzie, wilgotnym gruncie lub powietrzu, są wykonane z różnych metali. Powstaje wówczas ogniwo kontaktowe (stykowe). Zniszczeniu ulega metal mniej szlachetny, zwłasz-

26

cza w pobliżu styku. Charakterystycznymi makroogniwami korozyjnymi są miejsca połączeń elementów konstrukcji wykonanych z jednakowych materiałów, np. połączenia odcinków rurociągów. Spawy lub śruby, wykonane z materiału gorszego niż łączone elementy, mogą stać się anodami ogniwa. Ze względu na ich małą powierzchnię w stosunku do powierzchni katod natężenie prądu anodowego jest bardzo duże, co oznacza dużą szybkość rozpuszczania złącza. Jeżeli jest odwrotnie i są wykonane z metalu bardziej szlachetnego, stają się katodami ogniwa. Łączone rury są wówczas anodami o dużej powierzchni i dzięki temu szybkość rozpuszczania się metalu, odniesiona do jednostki powierzchni, jest niewielka. ● Rury ocynkowane Korozja cynku dotyczy elementów zabezpieczonych przed korozją warstwą cynku nanoszonego metodą galwaniczną lub ogniową. Należy wziąć pod uwagę fakt, iż cynk koroduje w każdych warunkach, a szybkość tej korozji uzależniona jest tylko od tego, czy mamy profil zamknięty, czy otwarty. Procesom korozji sprzyja również duże zawilgocenie powietrza. Jednak tzw. „biała rdza”, psując wygląd ocynkowanej stali, nie obniża jej odporności na rdzewienie.

Główny składnik „białej rdzy” - nierozpuszczalne w wodzie kryształki zasadowego wodorotlenku cynkowego Zn(OH)2 - osiadając bezpośrednio na powierzchni przedmiotu, tworzy powłokę hamującą dalszą reakcję cynku z tlenem zawartym w powietrzu, zabezpieczając częściowo cynk przed korozją. „Biała rdza” powstaje wówczas, gdy ocynkowana powierzchnia ma kontakt z wilgocią pod każdą postacią - mgła, szron, deszcz, śnieg. Brak wentylacji i możliwości wysuszenia wyrobu ocynkowanego może

www.instalator.pl

nr 102017

www.instalator.pl

szania środowiska, ułatwiając uszkodzenie pasywnej warstwy tlenków. Jeśli w takim obszarze wartość pH osiągnie wartość krytyczną, tzw. pH depasywacji, to rozpocznie się proces korozji. Korozji szczelinowej można zapobiegać przez właściwą konstrukcję elementów, tj. unikanie szczelin, oraz poprzez systematyczne usuwanie z powierzchni stałych osadów powstałych podczas eksploatacji. W instalacjach miejscem szczególnie narażonym na ten typ korozji są rury spawane doczołowo.

Korozja naprężeniowa spowodowana jest równoczesnym oddziaływaniem obciążeń mechanicznych i specyficznego środowiska korozyjnego. Proces ten prowadzi do inicjacji pęknięć, które nawet po bardzo długim czasie szybko rozprzestrzeniają się, powodując uszkodzenie elementów. Zjawisko to jest trudne do wykrycia przed etapem, w którym osiągnie stan zagrażający sprawności instalacji.

Można temu zapobiec m.in. poprzez niwelowanie naprężeń wewnętrznych przez wyżarzanie odprężające elementów przed wprowadzeniem ich do eksploatacji.

Korozja międzykrystaliczna występuje głównie podczas spawania, w obszarze, gdzie materiał został nagrzany do zakresu temperatury między 500 a 800°C. Proces korozji przebiega wzdłuż granic ziaren w materiale wystawionym na oddziaływanie środowiska korozyjnego. Istnieją liczne metody zapobiegania korozji międzykrystalicznej, w tym: dla stali austenitycznych wybór gatunku stali z niskim stężeniem węgla (C ≤ 0,03%) lub dodatkiem pierwiastków „stabilizujących”, takich jak tytan. Dla stali ferrytycznych (Fe-Cr lub Fe-Cr) konieczny jest wybór gatunku „stabilizowanego” tytanem lub niobem.

Jarosław Czapliński

27

ABC instalacji rurowych

skutkować tym, że nie będzie warstwy ochronnej i w końcu korozja wyżre cały cynk, odsłaniając powierzchnię stali. Dlatego ważne jest, aby ocynkowane elementy każdej instalacji były zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych. ● Rury z nierdzewki Zjawisko korozji nie omija również stali nierdzewnych. Wbrew pozorom ten materiał również narażony jest na jej niszczącą siłę. Można tu mówić o korozji równomiernej i korozji lokalnej. Ta pierwsza występuje wtedy, gdy warstwa pasywna jest niestabilna. W tym przypadku rozpuszczanie powierzchni przebiega równomiernie na całej powierzchni materiału, prowadząc do stałego zmniejszania grubości i ubytku masy. Dane dotyczące korozji równomiernej są zebrane w tablicach odporności na korozję, które opisują odporność stali nierdzewnych w różnych środowiskach kwasów. W korozji lokalnej wyróżnić można kilka typów, jak korozja wżerowa, szczelinowa, międzykrystaliczna i naprężeniowa.

W korozji wżerowej występuje lokalne uszkodzenie warstwy pasywnej i brak samoczynnego jej odbudowania się. Powstają wżery, które mogą doprowadzić do całkowitej perforacji metalu. Należy więc bezwzględnie unikać takiego zjawiska poprzez właściwy dobór gatunku stali do dominujących warunków eksploatacyjnych. Środowiskiem korozyjnym, które najbardziej sprzyja powstawaniu korozji wżerowej, jest woda morska.

Korozja szczelinowa występuje w szczelinach, które mogą występować w konstrukcjach elementów lub ujawniać się podczas eksploatacji. Wewnątrz szczeliny gromadzą się związki chemiczne, co w efekcie prowadzi do stopniowego zakwa-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

Dobór jednostki

ABC odkurzaczy centralnych

Daniel Wysocki Na naszym rynku dostępna jest spora liczba marek i modeli odkurzaczy centralnych, które różnią się właściwościami technicznymi, przeznaczeniem, wyglądem, a w najważniejszym aspekcie - jakością komponentów, z jakich są zbudowane.

Wybierając markę odkurzacza centralnego, musimy zdać sobie sprawę, co ów produkt proponuje: cenę, jakość czy innowacje, takie jak np. bezobsługowość.

Najtańsze jednostki zwykle wyposażone są w silniki przepływowe, które są miłe dla ucha, gdyż pracują cichutko, a niektóre z nich są nawet całkiem mocne, ale za to ich jakość i żywotność pozostawiają dużo do życzenia, są to silniki najbardziej awaryjne, gabarytowo dużo mniejsze od solidnych silników by-pass boczno-kanałowych i nie ma tu mowy o długoletnim bezproblemowym użytkowaniu.

Powietrze ze zbiornika na zanieczyszczenia zasysane jest przez filtr, po czym przechodzi przez silnik, chłodząc go, następnie z komory silnika wydalane jest na zewnątrz.

Kolejne to silniki tzw. pół bypass-owe, które są podobne do przepływowych. Zastosowano w nich wiatrakowe chłodzenie w miejscu, gdzie w tradycyjnych silnikach przepływowych przelatuje brudne powietrze, które chłodzi silnik. Powietrze zasysane

28

przez system filtracji wydalane jest przez otwory umieszczone dookoła turbiny. Te silniki również zaliczamy do cichych, a owe turbiny będą działać dłużej niż zwykłe silniki przepływowe.

No i w końcu dochodzimy do turbin typu tengencial by-pass z pompą powietrzno kanałową, które bez wątpienia są silnikami o najmniejszej awaryjności. Są to silniki bardzo solidne, z wiatrakowym chłodzeniem komutatora oraz z tubą boczną, która wyrzuca powietrze przechodzące przez filtr bezpośrednio na zewnątrz z wyeliminowaniem kabiny, w której znajduje się silnik.

Dodatkowo warto wspomnieć, iż wszystkie typy silników różnią się jeszcze ilością stopni turbiny, wiadomo - im więcej, tym lepiej, oraz dynamicznością poszczególnych modeli silników.

Pisząc o silnikach, warto również wspomnieć o płytkach sterujących oraz o systemach filtracji. Jeśli chodzi o płytki sterujące, to starajmy się wybrać elektronikę o klasycznej konstrukcji z możliwością wymiany poszczególnych elementów płytki. Odkurzacz na solidnych płytkach jest w mniejszym stopniu narażony na skoki napięcia i wyładowania atmosferyczne, a sama płytka jest możliwa do naprawy nawet przez elektryka.

Jeśli zaś chodzi o systemy filtracji, to również jest ich dużo - podstawowe to cyklon, worek odwrócony i droższy cyklon wodny. Najczęściej wybierane są odkurzacze cykloniczne standardowe, które oferują różne typy filtrów. Bardziej uciążliwe, zwykle najtrudniejsze do higienicznego czyszczenia są filtry, które bezpośrednio wchodzą do komory na zanieczyszczenia. Najtrudniej się je czyści i najszybciej zachodzą brudem

www.instalator.pl

nr 102017

www.instalator.pl

stępują w małych domach, najczęściej parterowych. Przy domach o powierzchni od 250 do 300 m2 powinno się zaproponować jednostkę o mocy 1800/1900 W, a najlepszym rozwiązaniem przy standardowych cyklonach byłaby nawet jednostka dwusilnikowa. Wszystko zależy od wymagań klienta, jeśli jest wymagający to nie powinno być najmniejszych przeciwwskazań do zastosowania u takiego inwestora właśnie jednostki dwusilnikowej. Inaczej ma się sprawa z cyklonami wodnymi, przy takim rozwiązaniu pamiętamy, iż komora na zanieczyszczenia jest zawsze czysta i pusta, a odkurzacz zawsze będzie miał moc jednostki jak nowo zakupionej i w tym przypadku możemy zaproponować silnik słabszej mocy, choć musimy pamiętać, że odkurzacz centralny nigdy nie będzie za mocny.

Dokonując wyboru wykonania instalacji typu Hide-a-Hose (bardzo wygodnej w późniejszym użytkowaniu) musimy pamiętać, że w tym przypadku dobór jednostki jest jeszcze bardziej restrykcyjny niż w przypadku standardowej instalacji, gdyż dla utrzymania węża w higienie oraz chcąc płynnie i bezproblemowo wciągać wąż do instalacji, potrzebna jest duża moc i naprawdę przyzwoite podciśnienie w instalacji, wytwarzane przez turbinę odkurzacza. W tym przypadku raczej w ogóle nie należy brać pod uwagę odkurzaczy o mocy mniejszej niż 1900/1800 W, a w przypadku węży od 12 mb należy zastanowić się nad zastosowaniem jednostki dwusilnikowej. Uwaga! Węży tego typu nigdy nie należy wciskać do standardowych instalacji, nawet po założeniu gniazdka od kompletu takiego systemu.

Daniel Wysocki Fot. z archiwum Ecomax.

29

ABC odkurzaczy centralnych

oraz blokują przepływ powietrza chłodzącego silnik. Najmniej fatygować będziemy się z cyklonicznym odkurzaczem wodnym, który w zasadzie po pierwszym uruchomieniu nie wymaga opróżniania ani czyszczenia, a jednostka jest zawsze czysta, pusta i gotowa do pracy jak nowa.

Uzbrojeni w te informacje wiemy już w zasadzie, co możemy zaproponować klientowi. Inwestor chcący mieć po prostu odkurzacz, nie bacząc na jakość, bez wątpienia wyda dużo mniej pieniędzy niż ten nastawiony na naprawdę solidną moc, bezawaryjność i minimalną fatygę ze swoją jednostką.

Dobór odpowiedniej jednostki przez inwestora to temat pozostawiający wiele do życzenia, gdyż często bywa, że nie wiemy, jaka jest instalacja położona w danym obiekcie, a inwestor, czasami nawet i monter, dobiera jednostkę centralną, sugerując się podaną powierzchnią użytkową budynku, która często nie zgadza się z faktyczną powierzchnią podłóg w budynku.

Najprecyzyjniej dobierzemy odkurzacz, przeliczając długość najdłuższej nitki w instalacji. Powinniśmy policzyć metry rur od odkurzacza do ostatniego punktu ssącego, zliczyć zastosowane kolanka (doliczając 2 metry na każdą zastosowaną kształtkę) i na samym końcu doliczamy długość węża.

Najlepiej posłużyć się przykładem. Weźmy prosty schemat wyliczenia krótkiej instalacji: długość rurek po zliczeniu 18 mb + 7 kolan (14 mb) + wąż 9 mb z teleskopem 1 mb. Daje to w sumie już 42 mb instalacji.

Często jednostki z najmniejszymi silnikami wpisane w kartę techniczną polecane są do 250, a nawet 300 m2 budynku, a w maksymalnej długości instalacji już tylko 25 mb!

Instalacje o maksymalnej długości 25 mb to bardzo krótkie instalacje, które zwykle wy-

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

Zawory zwrotne

Anna Stochaj

ABC kanalizacji

● Do

czego służy zawór zwrotny w kanalizacji? ● Czym się kierować dobierając zawór do instalacji? ● Jakie błędy można popełnić montując zawór zwrotny?

Wybór właściwego zaworu zwrotnego zależy od wielu czynników, wśród których warto wymienić cechy obiektu odwadnianego, usytuowanie kanału oraz obowiązujące normy i przepisy.

Według normy PN EN 12056-4, mimo przeprowadzenia doboru urządzenia zgodnie z obowiązującymi zasadami techniki oraz przy dołożeniu wszelkiej staranności w zasadach eksploatacji, może wystąpić przepływ zwrotny. Dzieje się tak, ponieważ ze względów ekonomicznych i technicznych kanały dostosowane są do średnich opadów. Podczas intensywnych, ponadprzeciętnych ulew oraz gwałtownych roztopów śnieżnych należy więc liczyć się ze spiętrzeniem w kanale oraz z przepływem zwrotnym w kanałach przyłączonych.

30

Napierająca woda, zamiast swobodnie spływać do kanału, cofa się i wdziera do piwnic oraz innych nisko usytuowanych pomieszczeń, powodując ich zalanie. Skutki są następujące: zniszczone lub niezdatne do użytku wykładziny podłogowe, meble i urządzenia elektryczne, ociekające wodą sprzęty domowe oraz stres i koszty, jakie muszą ponieść osoby mieszkające w budynku. Problem ten dotyczy inwestorów, właścicieli domów i firm remontowych, ponieważ to właśnie na nich spoczywa obowiązek zabezpieczenia budynku przed przepływem zwrotnym. Ścieki, które ze swobodnym spadkiem odpływają do kanału, muszą być zabezpieczone właściwym zaworem zwrotnym. Jeżeli oficjalny kanał leży wyżej niż miejsce odpływu, wówczas ścieki muszą być pompowane do góry za pomocą przepompowni.

Wybór właściwego zaworu zwrotnego zależy od wielu czynników, wśród których warto wymienić cechy obiektu odwadnianego, usytuowanie kanału oraz obowiązujące normy i przepisy. Najważniejsze w wyborze właściwego urządzenia przeciwzalewowego jest jednak rozróżnienie ścieków, które będą przez to urządzenie przepływać. W przypadku przewodów, które

www.instalator.pl

nr 102017

www.instalator.pl

ścieki. Te koszty zwracają się jednak szybko, jeśli pomyślimy o szkodach, jakie spowodować może przepływ zwrotny.

Najczęściej występującym błędem jest montaż zaworu zwrotnego na przewodzie odprowadzającym ścieki z całego budynku - także z wyższych pięter. W efekcie każde skorzystanie z przyborów sanitarnych znajdujących się na wyższych kondygnacjach może, w sytuacji przepływu zwrotnego, doprowadzić do samoistnego zalania niższych pomieszczeń. Dzieje się tak, ponieważ odpływ z budynku jest w tym czasie całkowicie odcięty.

Jedynym właściwym rozwiązaniem jest zainstalowanie urządzenia przeciwzalewowego na przewodzie, który odprowadza ścieki tylko z piwnicy. Odpływy z wyższych kondygnacji powinny być włączone w dalszej części instalacji. Poza odpowiednim doborem urządzenia oraz jego właściwym montażem ważnym elementem eksploatacji jest przeprowadzanie regularnych prac konserwacyjnych i inspekcji. Należy przy tym przestrzegać zasad podanych przez producenta. Tylko wtedy można zapewnić trwałość i niezawodność urządzenia.

Anna Stochaj Ilustracje z archiwum Kessel.

31

ABC kanalizacji

odprowadzają ścieki zawierające fekalia (z toalet, pisuarów), zaleca się stosowanie automatycznych zaworów zwrotnych. W tego typu urządzeniach w normalnym trybie klapy zwrotne są zawsze otwarte, dzięki czemu ścieki mogą swobodnie przepływać przez urządzenie. W momencie wystąpienia przepływu zwrotnego klapy zamykają się za pomocą siłownika sterowanego sondą umieszczoną w kanale.

Dzięki temu praktycznie nie ma możliwości przyblokowania klapki przez zanieczyszczenia znajdujące się w ściekach. Tylko tego typu urządzenia gwarantują 100% bezpieczeństwo i ochronę przed zalaniem.

Często zdarza się jednak, że ze względu na niską cenę na przewodach odprowadzających ścieki z toalet montuje się zwykłe mechaniczne zasuwy burzowe ze swobodnie zawieszonymi klapami. Jest to postępowanie ryzykowne, które nie gwarantuje skutecznej ochrony. Przez zasuwy burzowe powinna przepływać wyłącznie woda deszczowa i ścieki bez fekaliów (z pralek, umywalek, wanien itp.). Swobodnie zawieszona klapka stanowi przeszkodę dla ścieków fekalnych, a przyblokowana klapka w momencie cofki nie ochroni piwnic przed zalaniem. Montując zasuwę burzową na przewodach odprowadzających ścieki fekalne, należy liczyć się z obowiązkiem jej regularnego czyszczenia. Warto zdawać sobie sprawę, że koszty poniesione w wyniku ewentualnego zalania są dużo wyższe niż jednorazowy zakup automatycznego zaworu zwrotnego. Łatwiej jest oczywiście uwzględnić wymagania dotyczące zaworów zwrotnych podczas projektowania instalacji w nowych budynkach niż przy wykonywaniu remontów budynków starszych zagrożonych przepływem zwrotnym. W tym drugim przypadku często konieczne jest ponowne ułożenie przewodów odprowadzających

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

Podłączenie bojlera

Paweł Wilk

ABC ogrzewania

● Jaka

powinna być temperatura c.w.u. w mieszkaniach? ● Czy można zainstalować pompę c.w.u. przed samym boilerem?

Każde gospodarstwo domowe musi być wyposażone w ciepłą wodę użytkową.

Kwestie związane z porannym myciem, sprzątaniem, przygotowywaniem posiłków czy wreszcie z wieczorną kąpielą to główne czynniki stawiające ten aspekt na wysokim miejscu w życiu większości ludzi. Można przyjąć, że temperatura ciepłej wody w mieszkaniach plasuje się najczęściej na poziomie 60°C (umywalki, natryski i wanny około 35÷45°C, kuchnia zaś 60°C); dla przykładu temperatura ta dla pomieszczeń mieszkalnych została określona w Dz. U. 2002 r., nr. 75 poz.

690, gdzie mowa jest o 55÷60°C. W miejscach, gdzie świadczone są różnego rodzaju usługi, np. w przypadku pralni czy restauracji, ciepła woda osiąga najczęściej około 95°C. Inną kwestią są zakłady przemysłowe - fabryki, gdzie z racji

32

zróżnicowania procesów technologicznych niejednokrotnie niezbędna jest tam woda na poziomie 100°C. W niniejszym artykule skupię się jednak na pierwszym przypadku. Należy wspomnieć, że w zależności od punktu poboru „zimnej” wody, przeznaczonej później do ogrzania, wyróżniamy: ciecz z wodociągu, która posiada temperaturę na poziomie 5÷10°C i wodę pochodzącą ze studni. W jej przypadku ciepłota wynosi ok. 10°C [1]. Jest to o tyle ważne, ponieważ im zimniejsza ciecz, tym dłużej należy ją podgrzewać, aby osiągnąć wyznaczony próg. Doświadczalnie można sprawdzić, iż otrzymanie w przeciętnym domu temp. w bojlerze na poziomie 60°C (grzejąc od 10°C) jest możliwe w ciągu 25 do 60 minut. Czas ten zależy także od innych parametrów, takich jak: pojemność zbiornika, moc kotła, ewentualny stopień ocieplenia instalacji czy przyspieszenie cyrkulacji poprzez zastosowanie pompy. Ważne jest także, aby nie przekraczać w domowej instalacji c.w.u. temperatur 60÷65°C. Zbyt wysokie temperatury grożą oparzeniem, a także prowadzą do osadzania się kamienia w bojlerze i instalacji.

W części mieszkań ciepła woda jest wytwarzana dzięki podgrzewaczom elektrycznym, bojlerom (elektrycznym, gazowym), kolektorom słonecznym lub pompom ciepła. W zdecydowanej większości jest jednak efektem podgrzewania w bojlerze poprzez spalanie paliw stałych, płynnych czy gazowych w piecach centralnego ogrzewania.

Na rynku można spotkać bojlery o pojemności od 10 do kilkuset litrów; za-

www.instalator.pl

nr 102017

Zasilanie grawitacyjne jest związane ze zjawiskiem fizycznym, dotyczącym zmian ciężaru właściwego wody. Zatem ciepła (podgrzana) ciecz jest wypychana w górę, co daje możliwość przepływu w tym „krótkim obiegu” [2]. Istotne jest, aby przed bojlerem nie znajdowały się żadne dodatkowe odbiorniki, które mogłyby powodować utratę ciepła. Grawitacja pozwala na zaoszczędzenie pieniędzy związanych z zakupem pompy, a także ze zużyciem prądu elektrycznego. Dodatkowo daje duże możliwości w przypadku jego braku - ten układ pracuje cały czas (oczywiście tylko podczas palenia w piecu).

Obwody c.w.u. wyposażone w pompę są szybciej nagrzewane niż w przypadku zasilania grawitacyjnego.

Ciekawym przykładem nieprawidłowego podłączenia bojlera może być sytuacja, w której pompa do c.o. znajduje się przed rurą zasilającą bojler. Takie usytuowanie powoduje, iż podczas pracy tłoczy ciecz roboczą we wszystkie nitki instalacji, a tym samym również do zbiornika. Gdyby spalanie w piecu przebiegało 24 godziny, przez cały rok zachowując jednakową

Fot. Nieodpowiednie umiejscowienie rur zasilających ogrzewacz wody użytkowej względem położenia pompy. Strzałkami zaznaczono zasilanie bojlera w ciecz roboczą.

www.instalator.pl

33

ABC ogrzewania

zwyczaj w domach jednorodzinnych instalowane są zbiorniki o pojemności pomiędzy 100 a 200 litrów. Obecnie stosuje się głównie dwa rozwiązania konstrukcyjne, czyli takie, które posiadają budowę dwu- i jednopłaszczową. Te pierwsze zbudowane są, jak sama nazwa wskazuje, z dwóch płaszczy (dwóch zbiorników) jeden mniejszy, w którym znajduje się woda ogrzewana, drugi większy. Pomiędzy nimi tworzy się płaszcz wodny - jego zadaniem jest ogrzewanie wody wewnątrz.

W drugim przypadku część wewnętrzna zbiornika wyposażona jest w wężownicę (układ rur), przez którą przepływa ciecz robocza z kotła i nagrzewa wodę użytkową.

Oczywiście całość w obu rozwiązaniach jest pokryta grubą warstwą pianki, np. poliuretanowej, która zabezpiecza przed utratą ciepła.

Bez względu na typ ogrzewania wody istotną kwestią jest odpowiednia instalacja bojlera, ponieważ ma służyć z jednej strony jako podgrzewacz, a z drugiej jako zbiornik do jej przechowywania.

Bojlery są przeważnie zasilane grawitacyjnie lub za pomocą pomp obiegowych.

ABC Magazynu Instalatora

ABC Magazynu Instalatora

nr 102017

ABC ogrzewania

Rys. Proste podłączenie zasilania bojlera układ grawitacyjny; pompa obsługuje pozostałe elementy instalacji. temperaturę (woda cały czas jest nagrzewana), nie byłoby żadnego problemu, lecz tak nie jest. Wielu użytkowników stosuje system palenia, który polega na tym, że wieczorem dorzuca się ostatnią porcję opału do spalenia. W nocy kocioł samoczynnie wygasa z racji braku paliwa - ciecz w bojlerze jest nagrzana i rano można z niej korzystać. We wspomnianym przypadku wygaśnięcie w piecu jest równoznaczne z tym, że pompa będzie dalej tłoczyła wodę w instalację, co w konsekwencji spowoduje wychłodzenie ciepłej wody znajdującej się w bojlerze (istotna jest również temperatura wyłączenia pompy, która była ustawiona na 30°C).

Instalacja została wykonana wiele lat temu przez „fachowca” i niestety cały czas funkcjonowała wg powiedzenia: „Chcesz mieć ciepłą wodę? To sobie napal w piecu” albo „Dzieci, jest ciepły grzejnik - idźcie się kąpać, bo później nie będzie”. Śmieszne, ale prawdziwe.

Błąd, jeśli chodzi o usytuowanie zasilania do bojlera, odkryto przypadkowo, gdy przyjaciel rodziny nocował po Sylwestrze w tamtym budynku. Zaciekawiła go sytuacja, że po powrocie do mieszkania (około godz.

34

2 nad ranem) grzejniki były ciepłe. Rano zaś, około 9.00, gdy poszedł się umyć, zauważył, że woda w kranie jest letnia można nawet powiedzieć, że zimna. Przeprowadził dochodzenie - czy ktoś się rano kąpał, do której mniej więcej godziny paliło się w piecu itd., po czym komisyjnie udano się do kotłowni, aby zweryfikować, w jaki sposób bojler podłączony jest do instalacji.

Wszystko było jasne. Na fotografii przedstawiono omawiany przypadek. Mieszkańcy przyzwyczaili się do takiej sytuacji i nikt się nad tym nie zastanawiał.

Oczywiście istnieje pewne rozwiązanie, a mianowicie każdego dnia (późnym wieczorem, gdy już nie ma takiego odbioru) można zamknąć zawór zamykający dopływ wody do bojlera, ale nie o to chodzi (pomijam kwestię pomysłu i skrupulatnej obsługi). Z doświadczenia bowiem wiadomo, że im częściej używa się zaworów kulowych, tym szybciej stają się nieszczelne. Po to natomiast instaluje się sterownik, wentylator, pompę oraz inne urządzenia, aby palenie w piecu było bardziej komfortowe i proces spalania przebiegał sprawniej.

Po zlokalizowaniu błędu zmodernizowano tę część instalacji, podłączając bojler tak, aby był zasilany grawitacyjnie.

Omawiana sytuacja uświadamia, jak ważne jest odpowiednie przeszkolenie osób zajmujących się instalacją c.o., czego w tym przypadku zabrakło.

Właściwe (przykładowe) podłączenie bojlera zostało ukazane na uproszczonym schemacie instalacji (rys.).

Paweł Wilk Literatura: [1] T. Gasiński, „Ogrzewanie”, Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa, 1963 r.

[2] M. Grochal, Z. Szczypiński, „Obsługa kotłów centralnego ogrzewania”, Arkady, Warszawa 1974 r.

www.instalator.pl

nr 102017

ABC Magazynu Instalatora

Tematyka: kurs mistrzowski, kurs energetyczny w zakresie grupy I, II, III, kurs lutowania ręcznego, kurs pedagogiczny. Dodatkowo kurs przygotowawczy do egzaminu na uprawnienia budowlane w terminie 6-11.11.2017 r. Kontakt: 12 289 04 05, beata.kmiecik@csz.pl

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne Junkers prowadzone są w Centrach Szkoleniowych w Warszawie i Poznaniu oraz w Regionalnych Centrach Serwisowych Junkers w Krakowie, Opolu, Rzeszowie, Kielcach, Gdańsku, Olsztynie i Lublinie. Szkolenia autoryzacyjne są organizowane dla firm handlowych, instalacyjnych, serwisowych oraz projektowych. Szczegółowy terminarz: www.szkolenia-junkers.pl/szkolenia.htm

Akademia Wentylacji Komfortowej Zehnder - dwudniowe szkolenie z pełnego zakresu rekuperacji Zehnder Comfosystems.

Miejsce i terminy: Rzeszów 25 - 26 października; Gliwice: 28 - 29 listopada. Kontakt: 71 367 64 24, szkolenia@zehnder.pl

Szkolenia oraz warsztaty praktyczne prowadzone są w czterech Centrach Szkoleniowych Buderus w: Warszawie, Tarnowie Podgórnym, Czeladzi i Gdańsku. W każdej chwili można zapisać się na szkolenie u lokalnego doradcy techniczno-handlowego. Szczegóły na: www.buderus.pl/o-nas/szkolenia/ Szkolenia techniczne dla projektantów, instalatorów, dystrybutorów i serwisantów z zakresu pomp ciepłowniczych, zaopatrzenia w wodę, ściekowych i przemysłowych oraz systemów pompowych.

E-learning: Grundfos Professional/Grundfos Ecademy dla instalatorów i dystrybutorów - kilkanaście modułów szkoleniowych. Online: Aktualne szkolenia online na www.grundfos.pl w zakładce SZKOLENIA. Kontakt www.grundfos.pl, 61 650 13 61, info_gpl@grundfos.com

www.instalator.pl

35

Szkolenia

Tematyka: kurs mistrzowski, kurs energetyczny w zakresie grupy I, II, III, kurs lutowania ręcznego, kurs pedagogiczny.

Dodatkowo kurs przygotowawczy do egzaminu na uprawnienia budowlane w terminie 6-11.11.2017 r. Kontakt: 12 289 04 05, beata.kmiecik@csz.pl