Magazyn Instalatora 2/2017 (M) by Magazyn Instalatora

nakład 11 015

01 2. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 2 (222), luty 2017

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”:

wentylacja i klimatyzacja

l Mieszanie w grupie l Regulacja pogodowa l Kominek w kamienicy l Ciepła ściana l Trasowanie sieci

viega.pl/O-nas

NOWOCZESNA ARCHITEKTURA NA 90 NAJWAŻNIEJSZYCH MINUT TYGODNIA. I system instalacyjny, który codziennie gra w ekstraklasie. W monachijskiej świątyni piłki nożnej woda użytkowa rozprowadzana jest po całym obiekcie 8 tysiącami metrów rur Sanpress. Zastosowany tu system instalacyjny ze stali nierdzewnej zapewnia optymalne warunki przepływu i higieny wody, wyróżniając się na dodatek ekstremalną trwałością i ekonomicznym montażem. Viega. Connected in quality.

Allianz Arena, Monachium, Niemcy

170130DU_Image_Allianz_Arena_PL_207x293_Magazyn_Instalatora_F39.indd 1

30.01.17 15:18

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy Systemy wentylacji i klimatyzacji mają zdecydowany wpływ na kształtowanie komfortowych parametrów powietrza w budynkach. Głównym zadaniem układu wentylacji jest odprowadzanie zużytego, wilgotnego powietrza o obniżonej jakości i zastępowanie go świeżym oraz przefiltrowanym. Klimatyzacja zaś wspomaga utrzymanie pożądanej temperatury. O tym, jakie są różnice w oferowanych rozwiązaniach i systemach tego typu, przeczytacie Państwo w tzw. ringowych artykułach lutowego wydania „Magazynu Instalatora”. Jeden z autorów podnosi istotną kwestię, jaką jest szczelność: „Szczelność jest kluczowym czynnikiem w instalacjach wykorzystujących urządzenia grzejące lub chłodzące, bowiem nieszczelności są miejscami, w których występują straty ciepła, które później muszą być kompensowane zwiększonym poborem prądu. Szacuje się, że różnice w poborze energii pomiędzy klasami A i D w układach, które korzystają z rekuperacji i klimatyzacji, dochodzą nawet do 30%”. Inny zaś podkreśla walory odzysku ciepła: „Posiadają one dwie technologie odzysku ciepła, rekuperację pasywną i aktywną. Rekuperacja pasywna odbywa się poprzez wymianę ciepła w wymienniku przeciwprądowym, który potrafi odzyskać 85% do 95% energii z wyciąganego powietrza. Rekuperacja aktywna odbywa się poprzez zastosowanie w jednostce pompy ciepła. Współczynnik COP > 4 eliminuje potrzebę stosowania dodatkowych nagrzewnic (...)”. Kolejny autor zwraca uwagę na aspekt sterowania systemem: „Jedną z najbardziej imponujących cech (...) jest sterowanie (...), które wspomaga system klimatyzacji w bardzo dokładnej ocenie warunków klimatycznych. W przeciwieństwie do konwencjonalnych klimatyzatorów, które rejestrują tylko temperaturę, (...) mierzy wartości temperatury i wilgotności dla warunków wewnętrznych i zewnętrznych”. Która z zamieszczonych publikacji znalazła uznanie w Państwa oczach? Prosimy o oddanie głosu na ten artykuł w sondzie na naszym portalu: www.instalator.pl. W artykule pt. „Ciepła ściana” (s. 50-51) autor, przedstawiając różne systemy ściennego, „suchego” ogrzewania/chłodzenia płaszczyznowego, postara się odpowiedzieć na pytanie, czy ścienne grzejniki płaszczyznowe mogą być porównywalne pod względem wydajności cieplnej w stosunku do innych typów ogrzewania płaszczyznowego, w tym podłogowego? Zapraszam do lektury naszego działu „Co tam panie w polityce?”. Oprócz ciekawych informacji z naszego rynku zamieszczamy w tym numerze, tak jak zapowiedzieliśmy w grudniowym wydaniu „Magazynu Instalatora”, listę nagrodzonych osób, które wzięły udział w świątecznych konkursach. Może jest tam i Pani/Pana nazwisko? Sławomir Bibulski

Na okładce: © auremar/123RF.com

Grupy pompowe s. 38

l Regulatory pogodowe s. 32 l Projekt w promocji s. 34 l Mieszanie w grupie (Regulacja parametrów pracy instalacji) s. 38 l Parametry układu podawania paliwa (Kotły na pelet) s. 40 l Koszty eksploatacji kotłów peletowych s. 42 l Pełnomocnictwa w branży s. 44 l Odpowiadam, bo wypada... s. 46 l Techniczne warunki zabudowy (Utrzymanie obiektu) s. 48 l Ścienne grzejniki płaszczyznowe o suchej konstrukcji s. 50 l Biogaz źródło ciepła i energii s. 52 l Na kłopoty z kondensatem (strona sponsorowana firmy SFA) s. 55

Odprowadzanie wody z pomieszczeń s. 60

l Inwestycja w „deszczówkę” (Ekonomiczna analiza opłacalności) s. 56 l Rura w gruncie (Posadowienie rurociągów) s. 58 l Odwodnienie w zabudowie (Przepompownie ścieków) s. 60 l Bateria na kolumnie (Kwiatki instalacyjne...) s. 62 l Jakość na budowie (Chemia budowlana) s. 64 l Bateria odporna na bakterie s. 66 l Bezpieczne instalacje (strona sponsorowana firmy Herz) s. 67 l Trasowanie sieci (Strefy ochronne sieci wodociągowych i kanalizacyjnych) s. 68

Ring „MI”: wentylacja i klimatyzacja s. 6-20

ISSN 1505 - 8336

l Odpowiadam... s. 21 l Komin w kamienicy s. 22 l Co tam Panie w „polityce”? s. 24 l Budowa a wentylacja s. 26 l Rozbiór kominka s. 28 l Wirus w kanale s. 30

2 . 2

01 7

www.instalator.pl

Nakład: 11 015 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4. Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70. Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41. Kontakt skype: redakcja_magazynu_instalatora Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5. Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W marcu na ringu: instalacje rurowe w budynku, czyli systemy dystrybucji z.w., c.w., c.o., gazu.

Ring „MI”: wentylacja i klimatyzacja w budynku wentylacja, centrala, rekuperacja, rozdzielacz

Fränkische System profi-air Fränkische umożliwia prawidłowe rozwiązanie każdej trudnej sytuacji montażowej w przypadku instalacji wentylacyjnej. Elastyczne okrągłe rury classic z tworzywa sztucznego wchodzące w skład systemu profi-air firmy Fränkische produkowane są w trzech średnicach 63, 75 i 90 mm. W ofercie znajduje się także przewód płaski tunnel o wymiarach 132 x 52 mm i przepływie równym rurze okrągłej 90 mm. Rury są bardzo elastyczne i wytrzymałe na obciążenia. Gładka warstwa wewnętrzna zawiera dodatki antystatyczne i antybakteryjne. Antybakteryjność rury potwierdza certyfikat higieniczny Instytutu Zagłębia Ruhry oraz atest higieniczny PZH. Rury okrągłe classic występują w trzech średnicach: 63, 75 i 90 mm. Można je układać w warstwie izolacji na stropie lub zalewać w betonie stropu konstrukcyjnego, po przymocowaniu ich uprzednio do prętów zbrojeniowych. Rury płaskie tunnel

o wymiarach 132 x 52 mm układa się na betonie konstrukcyjnym w warstwie izolacji pod wylewką podłogi na parterze lub piętrze. Można też oczywiście prowadzić rury w bruzdach w ścianach murowanych lub w grubości ścianek z płyt gipsowo-kartonowych.

Podejścia pod anemostaty i kratki Wszystkie skrzynki rozprężne wykonane są z tworzywa sztucznego i pojedynczo szczelnie zapakowane w folię. Ze względów higienicznych są wykonane tak, by po podłączeniu rur instalacja pozostała całkowicie szczelna aż do zakończenia wszystkich prac wykończeniowych. Zabezpiecza to cały system przed zabrudzeniem podczas prac budowlanych.

Rozdzielacze stalowe Rozdzielacze stalowe classic mogą być stosowane jako proste lub kątowe, ponieważ mają otwory podłączeniowe na dwóch prostopadłych ściankach. Instalator bardzo łatwo otwiera właściwe otwory dopiero podczas montażu. Do jednego rozdzielacza można podłączać rury okrągłe wszystkich Pytanie do... Jakie korzyści dla instalatora niesie zastosowanie systemu profi-air? średnic, stosując odpowiednie adaptery. Można także, poprzez przejściówkę prostą lub kolankową, podłączyć do rozdzielaczy classic instalację wykonaną częściowo lub całkowicie z rur płaskich tunnel. Fränkische to jedyny dostawca, który oferuje systemowe przepustnice stałego przepływu powietrza. Montuje się je na każdej rurze we wnętrzu rozdzielaczy classic, ustawiając obli-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

czoną dla każdego pomieszczenia ilość powietrza. Możliwe nastawy od 15 do 50 m3/h można ustawiać z dokładnością do 5 m3/h. System profi-air zawiera także proste regulatory ilości przepływu zarówno okrągłe, jak i trapezowe dla systemu tunnel.

Rozdzielacz płaski i kanały oval Rozdzielacz płaski z tworzywa sztucznego i system kanałów oval idealnie nadają się do ukrycia w przestrzeni podwieszonych sufitów lub w ścianach pod płytami suchej zabudowy. Dzięki wymiarom zaledwie 550 x 235 x 74 mm ogranicza do minimum stratę wielkości pomieszczenia. Do rozdzielacza można podłączyć jeden lub dwa zbiorcze kanały oval o przekroju 163 x 68 mm, które są w stanie transportować powietrze z/do aż pięciu rur płaskich tunnel. Kanały oval pozwalają poprowadzić powietrze trasami, które ze względu na brak miejsca nie byłyby możliwe przy zastosowaniu rur okrągłych. Wszystkie otwory podłączeniowe rozdzielacza (2 dla kanałów zbiorczych oval i 5 dla rur rozprowadzających tunnel) są fabrycznie zamknięte. Dopiero podczas wykonywania instalacji instalator otwiera rozdzielacz w miejscach potrzebnych do podłączenia przewodów. Rozdzielacz ma szerokie, wygodne otwarcie rewizyjne, które w razie potrzeby umożliwia użytkownikom dostęp do całego systemu. Rozdzielacze płaskie to alternatywa korzystna cenowo w porównaniu z większymi metalowymi rozdzielaczami classic plus. System sztywnych zbiorczych kanałów oval zawiera wszystkie potrzebne kształtki,

przejściówki i akcesoria. Kolana poziome 90° można przeciąć na dwa kolana 45°. Łączniki służą jednocześnie za elementy mocujące. Przejściówka pojedyncza pozwala na połączenie kanału oval z rurą okrągłą 125 mm, a podwójna łączy dwa kanały oval z rurą okrągłą 160 mm. Najciekawsze jest to, że dwoma kanałami oval podłączonymi do podwójnej przejściówki można połączyć dwa rozdzielacze znajdujące się w dużej odległości, np. na dwóch różnych kondygnacjach.

Odzysk ciepła Fränkische oferuje trzy rodzaje central rekuperacyjnych: l profi-air 250 i 400 touch z ekranem dotykowym i możliwością sterowania z użyciem tabletu, smartfonu lub laptopa poprzez sieć WLAN z wykorzystaniem gotowej aplikacji; l profi-air 180 i 300 sensor z wbudownym czujnikiem wilgotności powietrza wywiewanego, który centralnie steruje całkowitą wymianą powietrza w domu; l profi-air flat - płaska centrala o grubości niespełna 30 cm, niezastąpiona

w przypadku braku miejsca - do montażu pod stropem lub pionowo na ścianie, z możliwością prostego przestawiania z prawej na lewą wersję podłączenia, z dwoma opcjonalnie wbudowanymi czujnikami: wilgotności lub VOC; jednostka mierzy i ustawia ilość potrzebnego dla domu powietrza, sprawność odzysku ciepła do 95%.

Kratki dekoracyjne System profi-air wyróżnia się niepowtarzalną kolekcją kratek dekoracyjnych ze szkła lub metalu, zaprojektowanych przez siger design, które mocuje się na magnesy w okrągłych (125 mm), jak i prostokątnych ramkach stalowych montowanych w skrzynkach rozprężnych. Ramki przystosowane są do montażu filtrów zwykłych i tłuszczu oraz regulatorów przepływu. Każdego roku oferta systemu profi-air poszerza się. Instalacja staje się coraz bardziej przyjazna i korzystna cenowo dla instalatorów i projektantów. Danuta Szutkowska

3 .

Mamy początek 2017 roku... Tych z Państwa, którzy jeszcze tego nie zrobili, prosimy o odnowienie „Prenumeraty - Gwarantowanej dostawy Magazynu Instalatora na 2017 rok”. 5-

ISS

d 11

nakła

833

d 11

150

015

c 201

rze

kła

1),

3 (21

miesię

cznik

inform

acyjno

11. 2015

-techn

iczny

czn

hni

tec

nr 11

no-

cyj

rma

(207),

listopa

d 2015

info

czn

się

mie

ISSN

1505

- 8336

Szczegóły na www.instalator.pl w zakładce „Prenumerata”.

: iekó MI” śc g „ zanie Rin ad ka iki nn ła auli e mie ciep hydr zow a nie Wy sk G odzy ytko za g ad aże ch p c cz ow cja Ko łą y G Przy ójcz ówn tala ie r s b G Za ne in raw G Cen dź w w p G Mie ny G Zmia

G prow d o

www.instalator.pl

G Ri

ng „M I”: og płaszc rzewa zyzno nie we lka z za

G Wa

ustaw

dym a G Fo to „antysmog ieniem G Aw woltaika owa” G Po arie wo G Łą wietrze domierz y G Ko czenie rui rury G Po miny pr r mpa

zy uszc belce zeln iona

Bądź pewien, że co miesiąc listonosz dostarczy „Magazyn Instalatora”! 7

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Ring „MI”: wentylacja w budynku

centrala wentylacyjna, dom pasywny, rekuperacja

Helios Kompaktowe urządzenie naścienne KWL EC 200 do 500 W oraz typy KWL EC 220, 340 D wyposażone są seryjnie w system Helios EasyControls. Dzięki zintegrowanemu serwerowi sieciowemu i przyłączu LAN centrale wentylacyjne mogą być włączone w sieć komputerową i wygodnie sterowane z poziomu przeglądarki internetowej za pomocą laptopa lub smartfona. Nowa seria KWL EC „S” obejmuje urządzenia o wydajności od 800 do 2600 m3/h. Urządzenia KWL posiadają certyfikaty zgodnie ze standardami domów pasywnych. W komplecie z regulacją, zapewniającą stałą wydajność lub stałe ciśnienie, opcją jest zintegrowana w urządzeniu nagrzewnica wodna. l Odzyskiwanie ciepła i wilgoci w celu zapewnienia optymalnego klimatu mieszkania Systemy KWL®, posiadające entalpiczne wymienniki służące do odzysku

energii i wilgoci, zapewniają komfortową wilgotność pomieszczeń - bez nawilżacza, inwestycyjnie drogiego i zwykle energochłonnego. Odpowiednia wilgotność jest istotna dla dobrego samopoczucia. Wilgotność względna w pomieszczeniu winna wynosić 3060%. W przypadku zbyt niskiej wilgotności wysychają śluzówki, zwiększa się intensywność ładunków elektrostatycznych oraz zapylenia. Efekty te zauważalne są w zimnych porach roku, gdy powietrze zewnętrzne jest w wysokim stopniu nasycone, co powoduje spadek wilgotności względnej po ogrzaniu pomieszczenia.

Systemy wentylacyjne posiadające entalpiczne wymienniki ciepła oprócz ciepła odzyskują do 65% wilgoci z powietrza. Wilgotność ta wzbogaca powietrze z zewnątrz, które po ogrzaniu zapewnia komfort w pomieszczeniu. Systemy Helios KWL® posiadające wymienniki entalpiczne w optymalny sposób łączą odzyskiwanie ciepła ze zdrowym nawilżaniem pomieszczeń. Energia zawarta w parze wodnej poprawia bilans energetyczny procesu odzyskiwania energii w porównaniu z systemami niewykorzystującymi zjawiska entalpii. Wymienniki entalpiczne firmy Helios osiągają w ten sposób poziom 100% sprawności odzysku energii. Systemy wentylacyjne posiadające entalpiczne wymienniki firmy Helios osiągają parametry sprawności odzysku ciepła, które badane przez TÜV według DIBt wynoszą do 116%. Systemy te dostępne są w wielkościach KWL EC 200 do 500 W. Entalpiczny wymiennik ciepła działa w następujący sposób: cząsteczki wody osadzają się na aktywnych powierzchniach wymiennika. Następnie przenikają przez membranę, podobnie jak odbywa się transport wody w roślinach. Na powierzchni membrany od strony dopływu powietrza cząsteczki wody zabierane są przez strumień powietrza zewnętrznego. Warstwa soli krystalicznej na membranie wymiennika zapewnia higienę Pytanie do... Jakie inne systemy wentylacyjne posiada w swej ofercie Helios?

i ułatwia proces wymiany wilgoci. Dzięki niej woda pobierana przez strumień powietrza ma postać molekularną, a nie postać kropel. Strumienie powietrza dopływającego i wywiewanego są od siebie hermetycznie oddzielone, przechodzenie cząsteczek organicznych i materiałów aromatycznych jest niemożliwe. l Koncepcja sterowania urządzeń KWL® firmy Helios o nazwie easyControls. Helios easyControls to prosty i wygodny sposób sterowania centralami Helios, a sterownik posiadający zintegrowaną przeglądarkę internetową oraz przyłącze LAN to prawdziwa rewolucja w sterowaniu urządzeniami KWL®. Centrale wyposażone w sterownik easyControls mogą być szybko i prosto włączone w system komputerowy oraz obsługiwane z poziomu każdej prze-

glądarki internetowej za pomocą PC, laptopa, tabletu lub smartfona. Za pomocą portalu easyControls użytkownicy, technicy serwisowi czy zarządcy mieszkań mogą sterować lub sczytywać parametry pracy urządzenia. Przez szeregowy interfejs Modbus (TCP/IP) lub opcjonalnie dostępny moduł KNX systemy KWL mogą być w prosty sposób włączone w system sterowania budynku. W przypadku braku sieci komputerowej lub preferencji obsługi ręcznej easyControls może być sterowany za pomocą panelu z wyświetlaczem lub przełącznika wielopozycyjnego. Krzysztof Drab www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Dziś na ringu „MI”: wentylacja i klimatyzacja w budynkach centrala wentylacyjna, kompaktowa, efektywność

Grupa Rosenberg Oferowane przez Grupę Rosenberg energooszczędne centrale kompaktowe nie bez powodu noszą nazwę SupraBox Comfort. Decyzja o ich wyborze to gwarancja pełnej satysfakcji. Jednostki wyróżniają się przede wszystkich wysoką efektywnością energetyczną. Komfort to równowaga pomiędzy środowiskiem otaczającym a wrażeniami psychofizycznymi. Warto o tym pamiętać przy budowie domu, hotelu czy biura. Nawet najpiękniejsze wizualnie otoczenie (wyposażenie, kolorystyka, oświetlenie) może stracić cały swój blask, jeśli nie zostanie zapewniony odpowiedni komfort cieplny i akustyczny. Priorytetem musi być również odpowiednia jakość powietrza w pomieszczeniach, przy zastosowaniu w pełni kontrolowanej wentylacji mechanicznej (w dobie coraz bardziej szczelnych budynków na efektywną wentylację grawitacyjną nie ma już szans). Tylko takie rozwiązanie daje możliwość uniknięcia strat energii cieplnej, pozwalając jednocześnie na skuteczne odprowadzenie zużytego powietrza z pomieszczeń oraz oczyszczanie coraz mocniej zanieczyszczonego powietrza zewnętrznego. Wysoka jakość powietrza, równowaga termiczna ciała, brak lokalnego dyskomfortu (np. odczuwalny strumień powietrza) oraz hałasu to podstawa prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Mimo dużych zdolności aklimatyzacyjnych człowieka długotrwały brak komfortu niekorzystnie wpływa na nasze zdrowie, jakość życia Pytanie do... Jakie elementy wpływają na wysoką efektywność energetyczną naszych central kompaktowych? www.instalator.pl

i efektywność wykonywanych zadań. Nie można również zapomnieć o komforcie psychicznym, na który z pewnością wpływa wysokość płaconych rachunków za ogrzewanie i zużycie energii elektrycznej. Dlatego przy wyborze rozwiązania warto zwrócić uwagę na energochłonność rekuperatora i wentylatorów. Urządzenia energooszczędne są wyższej jakości, a tym samym niższej awaryjności, co dodatkowo zapewnia komfort użytkowania, eliminując naprawy w okresie eksploatacyj-

nym. Nieco wyższy koszt inwestycyjny z pewnością jest tego wart! Oferowane przez Grupę Rosenberg energooszczędne centrale kompaktowe nie bez powodu noszą nazwę SupraBox Comfort. Decyzja o ich wyborze to gwarancja pełnej satysfakcji. Jednostki wyróżniają się przede wszystkich wysoką efektywnością energetyczną. Zastosowane przeciwprądowe wymienniki ciepła pozwalają na osiągnięcie ponad 90% sprawności odzysku ciepła oraz zapewniają szczelne odseparowanie strumienia powietrza świeżego od zużytego, uniemożliwiając przedostawanie się zapachów. Izolacja płyt wymiennika zapobiega kondensacji pary wodnej przy dużej różnicy

temperatur przepływających strumieni powietrza. Skuteczne ich oczyszczanie realizowane jest za pomocą łatwo wymiennych (mechanizm zatrzaskowy) filtrów klasy F7/M5. Wysokowydajne wentylatory napędzane są nowoczesnymi silnikami EC (komutowanymi elektronicznie), które zapewniają cichą i energooszczędną pracę zarówno przy pełnym, jak i częściowym obciążeniu. Tak wysoki poziom efektywności energetycznej zapewnia niskie koszty eksploatacji przy jednoczesnej ochronie środowiska naturalnego poprzez zmniejszenie emisji CO2. Centrale SupraBox Comfort spełniają wszystkie aktualne higieniczne wymagania normalizacyjne. Powierzchnie ścianek urządzenia są całkowicie gładkie (wewnątrz i na zewnątrz lakierowane proszkowo na kolor RAL 7035) i łatwe do czyszczenia. Obudowa urządzenia jest bezramowa. Ścianki boczne wykonane są z podwójnych paneli z ocynkowanej blachy stalowej (gr. 1 mm). Przestrzeń pomiędzy panelami wypełnia warstwa izolacyjna z wełny mineralnej, o gęstości 33 kg/m3. Wełna jest niepalna i odpowiada klasie ochrony przeciwpożarowej A1 według DIN 4102. Grubość izolacji wynosi 40 mm dla jednostek podwieszanych (modele D) i 60 mm dla stojących (modele H i V). Własności mechaniczne i termiczne obudowy są zgodne z normą PN-EN 1886 (L1; D1/D2; 60 mm: T2/TB2; 40 mm: T3/TB3). Gotowa do podłączenia inteligentna automatyka zapewnia wygodną i łatwą obsługę urządzenia (z opcją sterowania przez internet). Dike Błocka

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Dziś na ringu „MI”: klimatyzacja i wentylacja w budynku klimatyzacja, chłodzenie, ogrzewanie, VRF, efektywność

LG LG prezentuje zupełnie nowe rozwiązanie systemu VRF - MULTI V 5. Jest to nowy system wyposażony w technologię Dual Sensing Control i sprężarkę Ultimate Inverter Compressor, który zapewnia najwyższą wydajność, niezawodność i efektywność energetyczną. 1 grudnia 2016 roku w Warszawie odbyła się polska premiera nowego rozwiązania systemu ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego (VRF) MULTI V 5. Najnowsze urządzenie z serii LG MULTI V przesuwa granice w jeszcze bardziej usprawnioną funkcjonalność, optymalizując efektywność energetyczną i maksymalnie zwiększając komfort użytkownika. MULTI V 5 jest wyposażony w innowacyjną technologię Dual Sensing Control, która monitoruje poziom temperatury i wilgotności, aby efektywnie zarządzać chłodzeniem i ogrzewaniem. Dzięki sprężarce inwerterowej LG Ultimate Inverter oraz wysokowydajnym jednostkom zewnętrznym system MULTI V 5 stanowi doskonałe i niezawodne rozwiązanie do kontroli warunków otoczenia. Firma LG jest niezwykle dumna z MULTI V 5, nowego flagowego rozwiązania dla systemów klimatyzacji. Piąta generacja systemu VRF realizuje szereg innowacyjnych technologii, które oferują klientom niezrównaną efektywność energetyczną i komfort. To wiodące w branży rozwiązanie znacznie przybliża naszym klientom zaawansowaną technologię kontroli klimatu oraz zapewnia znaczne oszczędności podczas eksploatacji, a także jeszcze większy komfort.

Kontrola Dual Sensing Jedną z najbardziej imponujących cech LG MULTI V 5 jest sterowanie Dual Sensing, które wspomaga system klimatyzacji w bardzo dokładnej oce-

nie warunków klimatycznych. W przeciwieństwie do konwencjonalnych klimatyzatorów, które rejestrują tylko temperaturę, MULTI V 5 mierzy wartości temperatury i wilgotności dla warunków wewnętrznych i zewnętrznych. Taka wszechstronna analiza wielu czynników klimatycznych pomaga w precyzyjnym ustaleniu parametrów pracy, co pozwala osiągnąć optymalną

prowadzanego z jednostek zewnętrznych, zwiększając efektywność energetyczną o 15 do 31% w zależności od wilgotności otoczenia. W przypadku niskich zysków ciepła standardowe systemy VRF pracują w sposób nieciągły, włączając się i wyłączając, co prowadzi do dyskomfortu użytkowników ze względu na wahania temperatury w pomieszczeniu. Urządzenia MULTI V 5 wyposażono w funkcję komfortowego chłodzenia wspomaganą kontrolą Dual Sensing, która w przypadku niskich zysków ciepła w pomieszczeniach nie przerywa pracy klimatyzatora, lecz podnosi temperaturę powietrza nawiewanego przez wzrost temperatury odparowania czynnika chłodniczego, utrzymując w sposób ciągły komfort użytkowników. Jednocześnie podniesienie temperatury odparowania czynnika chłodniczego drastycznie zwiększa efektywność energetyczną jednostki zewnętrznej.

Sprężarka inwerterowa

efektywność energetyczną oraz maksymalny poziom komfortu w pomieszczeniu. Wydajne systemy, jak inteligentne sterowanie obciążeniem Smart Load Control, umożliwiają sterowanie temperaturą czynnika chłodniczego rozPytanie do... Na czym polegają wyjątkowe cechy sterowania zastosowanego w LG MULTI V 5?

Nowa sprężarka inwerterowa LG Ultimate Inverter Compressor systemu MULTI V 5 oferuje niezrównaną wydajność, niezawodność i trwałość. Obecny system posiada ulepszony zakres pracy od 10 do 165 Hz w porównaniu do zakresu 15-150 Hz swojego poprzednika. Tak poszerzony zakres zwiększa efektywność przy obciążeniu częściowym i umożliwia MULTI V 5 szybkie osiągnięcie żądanej temperatury pomieszczenia. System MULTI V 5 charakteryzuje się udoskonalonym układem łożysk wykonanym z polimeru PEEK (polieteroeteroketonu) - jednego z najtwardszych znanych materiałów o właściwościach samosmarujących, na co dzień stosowanego w silnikach lotniczych. Ta wydajna konstrukcja pozwala MULTI V 5 na pracę przez pewien czas zupełnie bez oleju. Ponadto czujniki inteligentnego zarządzania olejem www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

swoją wydajność nawiewu przy zachowaniu niskiego poziomu hałasu.

Wymiennik ciepła Ocean Black Fin Opracowane przez LG technologie Ocean Black Fin oraz Dual Protection - czyli dwuwarstwowa, antykorozyjna i hydrofilowa, powłoka wymiennika ciepła - zabezpieczają urządzenia MULTI V 5 przed substancjami korozyjnymi, solą, piaskiem, zanieczyszczeniami przemysłowymi, dzięki czemu można je stosować w strefach przybrzeżnych i przemysłowych. Czarna powłoka wymiennika ciepła Ocean Black Fin zapobiega gromasystemu MULTI V 5 w czasie rze- dzeniu się wody, minimalizując osaczywistym sprawdzają poziom oleju w dzanie się wilgoci. Taki wzrost trwasprężarce, minimalizując w ten sposób łości wydłuża żywotność systemu i obzbędne operacje odzyskiwania oleju. niża koszty konserwacji, umożliwiając wyjątkowo długotrwałe działanie.

Wysokowydajna jednostka zewnętrzna

Innowacyjny, oparty na technologii biomimetycznej wentylator, 4-stronny wymiennik ciepła oraz zwiększona wydajność sprężarki pozwoliły na stworzenie pojedynczej jednostki zewnętrznej o wydajności 26 HP (72,8 kW). Wykorzystując badania prowadzone na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Kosmicznej Państwowego Uniwersytetu w Seulu, inżynierowie pracujący nad MULTI V 5 podczas projektowania wentylatora inspirowali się unikalnym kształtem płetw wieloryba (humbaka). Dzięki temu wentylator z zaawansowanymi rozwiązaniami biomimetycznymi znacznie zwiększył

Ciągłe grzanie Funkcję ciągłego grzania opartą dotychczas na technologii częściowego odszraniania wymiennika rozwinięto o technologię opóźnienia odszraniania, która do oceny warunków wilgotnościowych powietrza zewnętrznego wykorzystuje dane pomiarowe z systemu Dual Sensing. Technologie pozwalają na utrzymanie komfortowych warunków w pomieszczeniu w sposób ciągły przy skrajnie niskich temperaturach powietrza zewnętrznego oraz redukcję poboru energii elektrycznej. W przy-

padku standardowego systemu VRF energia cieplna w pomieszczeniach jest tracona poprzez zaprzestanie ich ogrzewania podczas procesu defrostu agregatu, a po zakończeniu tego procesu układ pracuje intensywniej, zużywając więcej energii elektrycznej, w celu ponownego wygrzania pomieszczenia. Innowacyjne rozwiązania stosowane w systemie MULTI V 5 zapewniają 11% wzrost dziennego czasu ogrzewania oraz 7% redukcję poboru energii elektrycznej. Nowe flagowe rozwiązanie systemu klimatyzacji MULTI V 5 dostępne jest w Polsce od pierwszego kwartału 2017 roku.

Skuteczna reakcja na wymagania Rozwiązania takie jak MULTI V 5 wykazują, że najwyższy komfort użytkownika może być osiągnięty bez poświęcania wydajności energetycznej, dzięki wykorzystaniu zaawansowanych czujników i programowaniu adaptacyjnemu. Poprzez podwojenie zdolności systemu do interpretowania czynników środowiskowych, LG stworzyło rozwiązanie, które jest w stanie skutecznie reagować na wymagania użytkownika przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia energii. Ten znaczący wzrost efektywności uczynił MULTI V 5 liderem na rynku, pokazując jak najbardziej przyszłościowe technologie mogą zostać użyte do tworzenia rozwiązań, które przynoszą korzyści użytkownikom, ich portfelom oraz całej planecie. Damian Tomkiewicz

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Dziś na ringu „MI”: wentylacja i klimatyzacja w budynku system wentylacyjny, kanał okrągły, uszczelnienie

Lindab Na polskim rynku standardem jest wciąż wykorzystanie bezuszczelkowych systemów wentylacyjnych, w których uszczelnienie wykonywane jest ręcznie podczas montażu. Takie rozwiązania pozwalają wprawdzie ograniczyć koszt kształtek i osprzętu o około 25% w stosunku do elementów z fabrycznie montowanymi uszczelkami, jednak nieszczelne połączenia będą mieć negatywny wpływ na wiele parametrów użytkowych budynku oraz koszty eksploatacji związane ze zużyciem energii. Klasyfikację szczelności dla okrągłych przewodów i kształtek wentylacyjnych zawarto w normie PN-EN12237 „Wentylacja budynków - Sieć przewodów - Wytrzymałość i szczelność przewodów z blachy o przekroju kołowym”. Odpowiednikiem powyższej normy dla kanałów prostokątnych jest: PN-EN-1507 „Wentylacja budynków - Przewody wentylacyjne z blachy o przekroju prostokątnym Wymagania dotyczące wytrzymałości i szczelności”. Normy nie podają jednoznacznie, do jakich typów instalacji należy stosować każdą z powyższych klas. Zalecają jedynie, aby przeciek powietrza nie przekraczał 2% całkowitego przepływu powietrza przez działający system, co odpowiada klasie B. Wybór optymalnej klasy szczelności dla danego projektu należy więc do projektanta układu wentylacyjnego. Istnieje wiele wymiernych korzyści wynikających z zastosowania syste-

mów o podwyższonej klasie szczelności, nawet w przypadku instalacji, w których nie jest to konieczne z prawnego punktu widzenia. Najważniejszym z nich jest bezpośredni wpływ na efektywność energetyczną budynku. Bar-

Tłoczone kolano Lindab z fabrycznie montowaną uszczelką z gumy EPDM. dziej szczelne systemy mogą pracować przy niższym ciśnieniu, a co za tym idzie - przy mniejszym poborze energii przez wentylatory. Ponadto pozwalają na pełne wykorzystanie korzyści z

takich obszarów jak rekuperacja i wykluczają możliwość mieszania się powietrza nawiewanego z wywiewanym. Szczelność jest kluczowym czynnikiem w instalacjach wykorzystujących urządzenia grzejące lub chłodzące, boPytanie do... Jaka jest przewaga systemów wentylacyjnych z fabrycznie montowanymi uszczelkami nad innymi dostępnymi na rynku? wiem nieszczelności są miejscami, w których występują straty ciepła, które później muszą być kompensowane zwiększonym poborem prądu. Szacuje się, że różnice w poborze energii pomiędzy klasami A i D w układach, które korzystają z rekuperacji i klimatyzacji, dochodzą nawet do 30%. Kolejnym czynnikiem jest czystość transportowanego powietrza. Nieszczelności mogą być drogą, którą kurz i zanieczyszczenia dostają się do systemu wentylacyjnego w miejscach nieprzewidzianych przez projektanta. Nieszczelne układy są bardzo trudne w zbalansowaniu i generują dodatkowy hałas. Wszystkie te czynniki negatywnie wpływają na jakość klimatu w wentylowanych pomieszczeniach, a także znacznie utrudniają obsługę i konserwację systemu. Musimy również pamiętać, że to, jakiej klasy przewody wentylacyjne wybierzemy, będzie miało istotny wpływ na spełnianie nowych wymagań dla systemów wentylacyjnych obowiązujących od 1 stycznia 2016 r. zgodnie z kolejnym etapem wdrażania postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. Dyrektywa ErP określa ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. W świetle dużej wagi przywiązywanej do ochrony środowiska inwestycja w system o podniesionej klasie szczelności zapewni zgodność z normami nawet w przypadku ewentualnych zaostrzeń przepisów w przyszłości. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Fakty

Bezkonkurencyjna szczelność

Krótszy czas montażu

Procedura wykonywania pomiarów szczelności jest skomplikowana i wymaga specjalistycznego sprzętu. Dodatkowym utrudnieniem przy porównaniu wyników pomiędzy różnymi typami prawdziwych układów jest wysoka złożoność zjawiska, liczba czynników, które mogą mieć wpływ na wyniki i fakt, że nieszczelności nie skaluje się pomiędzy instalacjami o różnych rozmiarach. Na zlecenie Lindab ośrodek badawczy TÜV przeprowadził więc eksperyment porównujący charakterystykę 5 najbardziej popularnych rozwiązań, opartych na identycznym układzie, zbudowanych przy wykorzystaniu różnych technik montażowych. Ośrodek badawczy TÜV Rheinland specjalizuje się w badaniach technicznych dla produktów przeznaczonych dla przemysłu i branży B2B. W eksperymencie wykorzystano uszczelkowe i bezuczczelkowe systemy kanałów okrągłych i prostokątnych, różne sposoby łączenia elementów.

Wyniki pomiarów szczelności jednoznacznie wykazują, że systemy uszczelkowe jako jedyne są w stanie osiągnąć klasę szczelności D (tab. 1). Nieszczelność w badanej instalacji dla systemów uszczelkowych Lindab nie przekroczyła wartości 0,8 l/s przy ciśnieniu 400 Pa. W systemach uszczelnianych ręcznie podczas montażu nieszczelność była prawie 10 razy większa zarówno przy ciśnieniu dodatnim, jak i ujemnym. Różnice są jeszcze bardziej widoczne w teście przy ciśnieniu podniesionym do 1000Pa+. Systemy uszczelkowe Lindab osiągnęły wyniki o ponad połowę lepsze od wartości granicznych podanych w normie (tab. 2). W przypadku testów przy podciśnieniu 750 Pa wyniki systemów uszczelkowych Lindab były ponad trzykrotnie lepsze od wartości krańcowych podanych w normach. Jednoznacznie dowodzi to, że systemy Lindab gwarantują najwyższą szczelność znacznie przekraczającą wymagania regulacji prawnych (tab. 3).

Wyniki testów wskazują na jeszcze jedną istotną przewagę systemów uszczelkowych nad tradycyjnymi rozwiązaniami. Dwóch instalatorów spędziło jedynie 4 godziny i 25 minut, montując system uszczelkowy Lindab. Dla kanałów okrągłych łączonych śrubami i uszczelnianych taśmą okres ten wydłużył się o 38%, a w przypad-

Tab. 1. Wyniki pomiarów szczelności przy ciśnieniu 400Pa+ i 400Pa-.

Tab. 2. Wyniki pomiarów szczelności przy ciśnieniu 1000Pa+.

ku kanałów prostokątnych praca zajęła aż dwukrotnie więcej czasu. Krótszy czas montażu oznacza mniejsze koszty inwestycji (tab. 4). Należy również zwrócić uwagę na to, że systemy, na których wykonywane były pomiary, zostały zamontowane przez ekipę ekspertów. Można przypuszczać, że w rzeczywistych warunkach systemy uszczelkowe wypadłyby jeszcze lepiej. Dokładność połączeń w systemach uszczelkowych jest bardziej powtarzalna, mniej uzależniona od jakości pracy instalatora i mniej podatna na błędy, niż ma to miejsce w przypadku systemów montowanych na placu budowy. Nie występuje też ryzyko nałożenia zbyt małej ilości substancji uszczelniającej lub uszkodzenia taśmy. Co ważne, gumowe uszczelki są dużo bardziej trwałe i gwarantują utrzymanie swoich właściwości przez wiele lat.

Wnioski Tab. 3. Wyniki pomiarów szczelności przy ciśnieniu 750Pa-.

Tab. 4. Wyniki pomiarów czasu montażu systemów.

Wykorzystując w projekcie systemy Lindab z fabrycznie montowanymi uszczelkami, uzyskujemy najlepszy możliwy system wentylacyjny, który zagwarantuje najwyższą dostępną na rynku szczelność i jakość, a także zgodność z normami na wiele lat. Przełoży się to na wzrost efektywności energetycznej, niższe koszty utrzymania, zwiększenie komfortu klimatu wewnętrznego i zmniejszenie negatywnego wpływu budynku na środowisko. Wojciech Dworakowski

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Ring „MI”: wentylacja i klimatyzacja w budynku centrala wentylacyjna, pompa ciepła, rekuperacja

Nilan Nilan od lat rozwija i produkuje najwyższej jakości, energooszczędne systemy wentylacyjne oparte o technologię pomp ciepła. Rozwiązania, które są niebywale oszczędne, tworzą zdrowy klimat wewnątrz budynków, a przy tym są przyjazne dla środowiska naturalnego. Firma Nilan powstała w Danii w 1974 roku i od tego czasu nieustannie powiększa obszar działania o kolejne rynki. Już obecnie unikalna jakość oraz funkcjonalność urządzeń rozpoznawalna jest w wielu krajach. Urządzenia Nilan wykorzystujące pompy ciepła zapewniają komfort, a przy tym są trwałe i energooszczędne, co niewątpliwie pozytywnie wpływa na koszty użytkowania.

Dlaczego odpowiednia wentylacja pomieszczeń jest tak ważna? Układ wentylacji mechanicznej gwarantuje właściwy klimat w budynkach. Wentylacja mechaniczna usuwa wilgoć z pomieszczenia i sprawia, że powietrze wewnątrz budynku jest zawsze świeże i wolne od zanieczyszczeń. Głównym zadaniem układu wentylacji jest odprowadzanie zużytego, wilgotnego powietrza o obniżonej jakości i zastępowanie go świeżym oraz przefiltrowanym. Musimy zdać sobie sprawę, że powietrze w budynkach jest regularnie zanieczyszczane przez wiele źródeł. Wiele cząstek uwalnianych jest z ubrań, nowych mebli, dywanów czy farb, jakimi pokryte są ściany. Wpływ na obniżenie jego ja-

kości mają codziennie takie czynności jak sprzątanie, gotowanie czy pranie, oraz urządzenia elektryczne używane w domu, np. telewizory czy komputery. Poza emisją cząstek największe zagrożenie dla zdrowia mieszkańców stanowi wilgoć. W ciągu dnia jedna osoba wydziela do atmosfery około 2,5 litrów wilgoci, którą trzeba odprowadzić z pomieszczeń. Wyobraźmy sobie biura, gdzie przebywa naraz kilkadziesiąt osób. Poziom wilgotności względnej wewnątrz budynków zmienia się w zależności od pory roku, ponieważ współczynnik ten uzależniony jest ściśle od temperatury zewnętrznej. W chłodnych miesiącach zimowych zaleca się, aby poziom wilgotności utrzymywał się w przedziale do 40 do 45%. Ważne jest również, aby nie był on niższy niż 20%, ponieważ zbyt mała wilgotność wywołuje wysuszanie błon śluzowych, uczucie przesuszonej skóry oraz podrażnienia oczu. W okresie zimowym wilgotność powietrza należy utrzymywać na poziomie poniżej 45%. Światowe Stowarzyszenia ds. Astmy i Alergii zaleca, by przez cały rok wietrzyć pomieszczenia 3 razy dziennie po 5-10 minut w sposób wywołujący cyrkulację powietrza. Ma to zapobiegać nadmiernemu zawilgoceniu oraz umożliwia odprowadzenie szkodliwych cząstek i pyłków. Zastosowanie wentylacji mechanicznej nie tylko eliminuje konieczPytanie do... Na czym polega pasywny odzysk energii i aktywny odzysk ciepła stosowany w rozwiązaniach Nilan?

ność wietrzenia, ale także pozwala kontrolować proces, a przy okazji oszczędzić na kosztach ogrzewania, ponieważ zimą ciepłe powietrze nie jest wywiewane przez otwarte okna. Układ wentylacji mechanicznej nabiera szczególnego znaczenia w nowoczesnych budynkach, które wykazują się wysokim stopniem termoizolacji i tym samym zatrzymują wilgoć w środku. Wysoka wilgotność pomieszczeń sprzyja namnażaniu się roztoczy oraz zarodników grzybów, co - w najgorszym przypadku - może skutkować rozwojem pleśni. Uzupełnieniem systemu kontroli klimatu w pomieszczeniach jest czujnik zawartości dwutlenku wegla (CO2). Dzięki czujnikowi CO2 można sterować wentylacją pomieszczeń w zależności od stę-

żenia dwutlenku węgla. Czujnik szczególnie zalecany jest w układach, gdzie stężenie CO2 ulega wahaniom.

Pasywa i aktywa W urządzeniach Nilan występują dwa rodzaje odzysku ciepła: l Pasywny odzysk energii. W urządzeniach Nilan odbywa się on za pomocą przeciwprądowego wymiennika krzyżowego lub wymiennika typu „rurka ciepła”. Sprawność temperaturowa wymienników w zależności od ich rodzaju i przepływu osiągać może nawet 95%. Wymiana ciepła między strumieniami powietrza następuje samoistnie bez konieczności doprowadzenia energii. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny l

Aktywny odzysk ciepła. Odzysk za pomocą pompy ciepła wbudowanej w strumienie powietrza wywiewanego i nawiewanego w jednostce wentylacyjnej. W tym wypadku, doprowadzając niewielką porcję energii do pompy ciepła, odzyskujemy jej wielokrotność. l Ogrzewanie powietrza. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że w urządzeniach Nilan połączyliśmy oba rodzaje odzysku ciepła, czyli przed parownikiem i skraplaczem pompy ciepła znajduje się pasywny wymiennik ciepła, który wstępnie podgrzewa powietrze, sprawność pompy ciepła w tym wypadku może

2 (222), luty 2017

kierowany jest następnie do skraplacza (4), gdzie w procesie kondensacji oddaje ono energię cieplną do powietrza nawiewanego do pomieszczeń. Proces oddawania energii cieplnej sprawia, że para z powrotem przyjmuje stan ciekły i pod ciśnieniem przepływa przez zawór rozprężny (5) do parownika (6), gdzie proces zaczyna się od początku. W przypadku chłodzenia następuje odwrócenie obiegu chłodniczego i parownik oraz skraplacz zamieniają się rolami (rys. 2), poza tym przebieg procesu następuje w ten sam sposób jak w przypadku ogrzewania powietrza. Aktywny odzysk energii to rozwiązanie

minuje potrzebę stosowania dodatkowych nagrzewnic, co pozwala, aby urządzenie Combi 302 Polar podgrzewało powietrze zasilające nawet o 30°C. Jednostki Combi 302 Polar dostarczane są w standardzie z nagrzewnicą wstępną POLAR do ochrony przeciwzamrożeniowej wymiennika przy niskich temperaturach zewnętrznych.

Do zastosowań komercyjnych osiągać wartości COP powyżej 5. Wydajność ogrzewania powietrza pozwala na zachowanie komfortu zimą. l Chłodzenie powietrza. Dodatkowo zastosowanie pompy ciepła, która posiada odwracalny obieg pozwala latem schładzać powietrze, jednocześnie je osuszając. W przypadku urządzeń Nilan nie ma konieczności stosowania zewnętrznych agregatów, ponieważ wszystkie elementy, takie jak skraplacz i parownik, znajdują się w centrali wentylacyjnej.

Jak to działa? Zakładając temperaturę zewnętrzną na poziomie 0°C stopni oraz temperaturę powietrza wyciąganego z pomieszczeń 22°C (rys. 1), wstępna wymiana powietrza odbywa się na wymienniku krzyżowym (1). Zakładając sprawność temperaturową na poziomie powyżej 80%, za wymiennikiem osiągamy odpowiednio temperatury: 5°C stopni na wywiewie i 20°C na nawiewie. Powietrze wywiewane o temperaturze 5°C przechodzi przez parownik, w którym ciekły czynnik chłodzący obiegu pompy ciepła odparowuje i odbiera energię cieplną z powietrza wywiewanego (6). Czynnik chłodniczy w postaci pary trafia do sprężarki (2), gdzie jej ciśnienie rośnie, przez co zwiększa się również energia wewnętrzna. W tym procesie temperatura czynnika wzrasta tu od -5°C do około 100°C. Rozgrzane chłodziwo poprzez zawór czterodrogowy (3) www.instalator.pl

optymalne w kilku aspektach, pompę ciepła można użyć do podgrzewania oraz dzięki zastosowaniu odwracalnego obiegu, do chłodzenia powietrza, ale również do ogrzewania wody użytkowej, np. w urządzeniach COMPACT P. Efektywność urządzenia z systemem aktywnego odzysku energii oceniana jest przy pomocy współczynnika sprawności cieplnej (COP), który wskazuje, ile kilowatów energii cieplnej urządzenie zdolne jest wytworzyć z jednego kilowata energii elektrycznej.

Do wykorzystania domowego Nilan od lat specjalizuje się w implementowaniu zaawansowanych technologii znanych z większych urządzeń komercyjnych do urządzeń stosowanych w instalacjach domowych i mieszkaniowych. Doskonałym przykładem są jednostki Combi 302 Polar i Combi 302 Polar TOP o wydatkach powietrza 350 i 430 m3/h. Posiadają one dwie technologie odzysku ciepła, rekuperację pasywną i aktywną. Rekuperacja pasywna odbywa się poprzez wymianę ciepła w wymienniku przeciwprądowym, który potrafi odzyskać 85% do 95% energii z wyciąganego powietrza. Rekuperacja aktywna odbywa się poprzez zastosowanie w jednostce pompy ciepła. Współczynnik COP > 4 eli-

Centrale wentylacyjne z pompą ciepła VPM 120-560 i VPM 600-3200 to urządzenia o wydatku od 1200 do 32000 m3/h, w których zastosowano pasywny i aktywny odzysku ciepła. Wyposażone w pompę ciepła zapewniającą chłodzenie i ogrzewanie bez konieczności stosowania agregatów zewnętrznych. Urządzenia standardowo wyposażone w pompę ciepła oraz wymiennik typu rurka ciepła. W większości przypadków zastosowanie central VPM eliminuje konieczność stosowania dodatkowych nagrzewnic i chłodnic, szczególnie przy zastosowaniu sprężarek inwerterowych oraz automatyki CTS 6000, która pozwala na sterowania płynne mocą urządzenia, jak i niezwykle oszczędne działania. Centrale VPM produkowane są na ramie z blachy aluminiowo-cynkowej i zabezpieczane są poprzez malowanie proszkowe. Trwałość powierzchni tak zabezpieczanej przewidywana jest na ponad 20 lat.

Duńska innowacyjność i trwałość Nilan rozwija technologie pomp ciepła w układach wentylacji już od 1976 roku. Stawiając na tę technologię, Nilan uczestniczył aktywnie w ewolucji od czasów, kiedy komfort, ale także ekologia i energooszczędność były modą do czasów, kiedy są one koniecznością. Jacek Kamiński

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Ring „MI”: wentylacja i klimatyzacja w budynku komfort, wymiennik, rekuperacja, odzysk ciepła

Pro-Vent Zastosowanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacji) pozwoli nam nie tylko na oszczędność, ale zapewni nawiew filtrowanego powietrza do pomieszczeń. Firma Pro-Vent, produkując centrale wentylacyjne, wciąż udoskonala istniejące modele i tworzy nowe. Staramy się dostarczać produkty, które są łatwe w montażu, proste w obsłudze i ponadto charakteryzują się wysokimi parametrami energooszczędności wynikającymi z nowoczesnych rozwiązań i przemyślanego, rozbudowanego systemu sterowania. Wszystkie centrale wytwarzane są w oparciu o opatentowaną konstrukcję obudowy, a także wymienników ciepła.

Dbamy o komfort Wybór możliwych central jest spory. Firma Pro-Vent od lat proponuje klientom sprawdzone i różnorodne rozwiązania. W swojej ofercie posiadamy centrale o wydajnościach od 200 do 6000 m3/h. Oferujemy rekuperatory z wymiennikiem krzyżowym o nazwie MISTRAL i z wymiennikiem przeciwprądowym MISTRAL PRO, MISTRAL SMART, MISTRAL SLIM. Dla małych basenów i gabinetów odnowy polecamy centrale w wykonaniu basenowym. Centrale te posiadają wbudowaną przepustnicę recyrkulacyjną umożliwiającą kontrolowane doprowadzenie powietrza świeżego. Ponadto sprawnie odprowadzają duże ilości wody powstającej w wyniku kondensacji podczas pracy centrali z odzyskiem ciepła. Posiadają wysoki realny odzysk, w recyrkulacji do 96%. Natomiast seria central MISTRAL PRO to nowoczesne, energooszczędne rozwiązanie problemu wentylacji. W rekuperatorach tych tak przemyśleliśmy wymiennik, aby zredukować do minimum negatywne skutki szronienia wymiennika zimą oraz zapewnić

wysoki realny odzysk ciepła w każdych warunkach wilgotnościowych. Trzeba sobie zdawać sprawę, że spadek sprawności odzysku ciepła (nawet do 50% z katalogowej 90%!) w warunkach wykraplania się wilgoci w wymiennikach ciepła stanowi problem większości tzw. „wysoko sprawnych” rekuperatorów. My zoptymalizowaliśmy pracę oraz konstrukcję rekuperatora tak, by zapewnić: l niezawodną wymianę ciepła z maksymalnym odzyskiem, nawet w temperaturach powietrza zewnętrznego do około -25°C, zapewniając przy tym wysoką odporność na zamarzanie;

l bezproblemowe odprowadzanie kondensującej się wody zawsze do strefy dodatnich temperatur. Wymiennik ulega zamarzaniu znacznie wolniej od typowych konstrukcji, ponieważ w wymienniku zachodzi tylko „szronienie” niewielkiej części kondensatu, reszta w postaci ciekłej jest na bieżąco usuwana z centrali. Umożliwia to utrzymanie wysokiego odzysku ciepła oraz znaczne ograniczenie działania nagrzewnicy wstępnej.

Pytanie do... Jak praca nagrzewnicy wstępnej wpływa na energochłonność całego systemu wentylacji?

Wbudowana nagrzewnica w centralach MISTRAL PRO załącza się z modulowaną mocą w zależności od warunków na krótkie okresy 10-20-minutowe co około 80-100 minut. Cichobieżne wentylatory EC zapewniają wyjątkowo niski poziom hałasu emitowanego do instalacji. Ponadto mały pobór energii elektrycznej pozwala na osiągnięcie wskaźnika SFP < 0,22 [W/(m3 * h)]. Centrala MISTRAL PRO wyposażona jest w szczelny, wbudowany 100% by-pass, który pozwala na nawiewanie powietrza bez odzysku, dlatego też centrale te znakomicie sprawdzają się we współpracy z gruntowym wymiennikiem ciepła PROVENT-GEO. Ponadto rekuperatory MISTRAL PRO posiadają certyfikat Instytutu Technologii Eksploatacji Państwowego Instytutu Badawczego potwierdzający spełnienie wymagań w standardzie NF15 i NF40, a także potwierdzenie parametrów centrali dla układu wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła. W zakresie central podwieszanych do cenionych za lekkość i kompaktowe wymiary płaskich MISTRAL P dołączyły nowe rekuperatory MISTRAL SLIM z wymiennikiem przeciwprądowym i 100%-by-passem. Parametry ich pozwalają spełnić wymagania EKOPROJEKTU już na rok 2018. Lekkość, kompaktowość oraz wspomniana wcześniej odporność na skutki wykraplania w wymiennikach wody sprawiają, że urządzenia te mogą być wiodące w swojej klasie.

Wszystko pod kontrolą Dobra centrala potrzebuje też przemyślanego sposobu zarządzania jej pracą. Chcąc sprostać temu wyzwaniu, poświęciliśmy sporo czasu i uwagi, by stworzyć produkt o rozbudowanych możliwościach sterowania i kontroli. Zastosowanie w centralach MISTRAL specjalnie przygotowanych www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

układów automatyki projektowanych w firmie Pro-Vent pozwala optymalnie dostosować ich funkcjonalność do celów wentylacji oraz aktualnych potrzeb rynku we współpracy z systemami „inteligentnego budynku”. Centrale mogą być obsługiwane przez protokół Modbus. Oferujemy również sterowanie - moduł komunikacji z centralą z poziomu sieci domowej LAN, Wi-Fi - a przy odpowiedniej konfiguracji także ze zdalnym dostępem z Internetu. WebManipulator umożliwia wygodne sterowanie centralą MISTRAL, niezależnie od tego, czy decydujemy się na obsługę przez specjalnie stworzoną na system Android aplikację, czy też wybieramy sterowanie przez „www”. Co istotne - nie ma też znaczenia, jaki system operacyjny posiadamy - Windows, Linux (komputery PC), WindowsPhone, iOS (iPhone), Android (smartfony). Jedyne, co jest niezbędne, aby móc korzystać z oferowanych przez Pro-Vent udogodnień, to zainstalowana w urządzeniu graficzna przeglądarka stron internetowych. Produkcja i programowanie układów na miejscu, w siedzibie Pro-Vent zapewnia również najszybszy możliwy serwis oraz gwarancję fachowej pomocy technicznej dla instalatora oraz użytkownika.

Urządzenia multifunkcyjne Centrale z pompą ciepła MISTRAL MAX to urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjne przeznaczone do wentylacji z odzyskiem ciepła oraz ogrzewania i chłodzenia nadmuchowego za pomocą wbudowanej powietrznej pompy ciepła. Centrale opracowane zostały z myślą o budynkach niskoenergetycznych i pasywnych, a zastosowane w nich rozwiązania zapewniają bardzo wysoką efektywność zarówno energetyczną, jak i funkcjonalną. Urządzenie umożliwia utrzymanie najwyższego komfortu klimatycznego w budynku latem, ale i w ciągu całego roku. www.instalator.pl

2 (222), luty 2017

MISTRAL MAX, dostarczając „tanią” energię z pompy ciepła, może pełnić funkcje wydajnego wspomagania innych układów grzewczych, najlepiej w połączeniu z gruntowym wymiennikiem ciepła PRO-VENT GEO. Centrale nie są duże i ciężkie, nie posiadają zewnętrznych skraplaczy-parowników, dzięki czemu są wygodne w montażu. Elementy zastosowane w centralach, które decydują o ich wysokiej sprawności: l wysoko sprawny, przeciwprądowy wymiennik ciepła o zmniejszonych stratach ciśnienia zapewnia odzysk ciepła do 92%, l nowoczesne wentylatory EC (elektronicznie komutowane) przy niewielkich oporach własnych centrali zapewniają niskie zużycie energii elektrycznej - SFP = 0,22 [W/(m3 * h)], l sprężarkowa pompa ciepła, pobierając energię z powietrza wyrzutowego, dostarcza tanią energię grzewczą zimą i chłodne powietrze latem, l nowatorska automatyka stałoprzepływowa, nieprzerwanie utrzymująca zadane przepływy powietrza bez względu na zmienne opory instalacji wentylacyjnej.

Ponad 1000 instalacji! Firma PRO-VENT może pochwalić się również najwydajniejszym energetycznie gruntowym wymiennikiem ciepła PRO-VENT GEO, który został opatentowany jako rozwiązanie zupełnie nowatorskie. Wyjątkowe cechy tego wymiennika zostały potwierdzone jego zastosowaniem w ponad 1000 instalacjach. W okresie zimowym wydajny GWC PRO-VENT GEO jest w stanie podnieść temperaturę powietrza zewnętrznego do wartości dodatnich temperatur nawet podczas surowych mrozów, zabezpieczając tym samym rekuperator przed szronieniem i dostarczając już wstępnie ogrzane powietrze. Dodatkowo GWC bezprzeponowy pły-

towy PRO-VENT GEO może dowilżyć suche powietrze zewnętrzne, podnosząc komfort wewnątrz budynku. Stopień dowilżenia jest zależny m.in. od rodzaju gruntu czy wysokości występowania wód gruntowych. W okresie letnim wydajny bezprzeponowy GWC schładza i osusza powietrze zewnętrzne. Do budynku dostarczane jest (poprzez załączony bypass) powietrze o znacznie lepszych parametrach (temperatury i wilgotności) niż na zewnątrz. Chłodzenie budynku za pośrednictwem płytowego GWC PRO-VENT GEO (tzw. chłodzenie bierne) jest darmowe, zdrowe i skuteczne. Oczywiście należy pamiętać o skutecznej ochronie przeszkleń przed bezpośrednim nasłonecznieniem. Dodatkowo GWC PRO-VENT GEO, charakteryzujący się bezprzeponowym przepływem powietrza, znacząco redukuje ilość grzybów i bakterii w powietrzu nawiewanym do budynku. Działanie antybakteryjne jest wynikiem bezpośredniego kontaktu powietrza wentylacyjnego z odpowiednio przygotowanym podłożem (gruntem). Skuteczny GWC PROVENT GEO może obniżyć ilość bakterii i grzybów nawet o ponad 80%. GWC PRO-VENT GEO posiada rekomendację ITB. W oparciu o gruntowy wymiennik ciepła PRO-VENT GEO i centrale z pompą ciepła opracowane i wdrożone zostało kompleksowe rozwiązanie wentylacyjno-grzewczo-klimatyzacyjne GEO-KLIMAT, które jednym systemem zapewnia wszystkie parametry kształtujące mikroklimat wewnętrzny na najwyższym poziomie komfortu (kategoria 1 normy EN-15251) z najwyższą wśród innych systemów efektywnością energetyczną: SCOP 4,0-4,7; sprawność rekuperacji 90-96%; SFP < 0,25. Praktycznie wszystkie obiekty aktualnie projektowane z układami GEOKLIMAT spełniają surowe wymagania odnośnie do maksymalnego zużycia energii pierwotnej i uzyskują EP < 65 kWh (dla ogrzewania, wentylacji, c.w.u. i energii pomocniczej). Rozwiązanie GEO-KLIMAT zostało zweryfikowane przez ITB i nagrodzone wydaniem pozytywnej „opinii specjalistycznej”. Krzysztof Ćwik

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Dziś na ringu „MI”: wentylacja i klimatyzacja w budynku centrala wentylacyjna, rekuperacja, wymiennik, pompa ciepła

Wolf Na lutowym ringu firma Wolf Technika Grzewcza sp. z o.o. prezentuje wentylację mechaniczną nowej generacji - centralę rekuperacyjną CWL-400 Excellent.

Zaprojektowanie wydajnej, a zarazem ekonomicznej wentylacji wydaje się być zadaniem niewykonalnym. Tymczasem okazuje się, że prostym sposobem na spełnienie obu tych wymagań jest system wentylacji mechanicznej wyposażony w wysokiej klasy rekuperator. Doskonałym przykładem takiego urządzenia jest centrala rekuperacyjna CWL-400 Excellent, dostępna w ofercie firmy Wolf Technika Grzewcza sp. z o.o. Dzięki niej z powodzeniem można odzyskać ciepło, które w tradycyjnych budynkach (wentylacja grawitacyjna) pozostaje niewykorzystane i wyrzucone kominem wentylacji grawitacyjnej na zewnątrz.

Oszczędności z rekuperacji Skuteczna wentylacja to konieczność w każdym budynku mieszkalnym. Zapewnia ona odpowiednią wymianę powietrza w pomieszczeniach, usuwa nadmiar dwutlenku węgla i nieprzyjemne zapachy, a także pomaga utrzymać odpowiedni poziom wilgotności. Co więcej, nowoczesne systemy wentylacji mechanicznej firPytanie do... Jakie są zalety systemów wentylacyjnych opartych na rekuperatorach CWL-400 Excellent marki Wolf?

ne ograniczenie strat ciepła właśnie poprzez wentylację. Wykorzystanie rekuperacji przekłada się zatem na zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynku, możliwość zastosowania w instalacji źródła ciepła o niższej mocy, obniżenie rachunków za ogrzewanie, a także utrzymanie w domu przyjemnego mikroklimatu. Ważną informacją dla alergików jest natomiast fakt, że nawiewane do pomieszczeń powietrze jest filtrowane, dzięki czemu jest zawsze świeże i pozbawione alergenów.

Nowe standardy rekuperacji

my Wolf GmbH nie tylko gwarantują optymalny dopływ świeżego powietrza do wnętrza domu, ale również stanowią skuteczny sposób na poprawę komfortu termicznego w budynku oraz zmniejszenie rachunków za ogrzewanie w zimie i klimatyzację w lecie. Jak to możliwe? Wszystko za sprawą zjawiska rekuperacji. Pod pojęciem tym kryje się proces odzyskiwania ciepła z powietrza usuwanego z domu i ponownego wykorzystywania go do ogrzewania powietrza świeżego, nawiewanego do wnętrza pomieszczenia. Instalacje wyposażone w dobrej klasy rekuperator, czyli wymiennik ciepła, z jednej strony pozwalają na oszczędzenie około 2-3 kW ciepła potrzebnego na ogrzanie powietrza wentylacyjnego, z drugiej - umożliwiają znacz-

Trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że wentylacja mechaniczna wykorzystująca rekuperację to sposób na zapewnienie pomieszczeniom komfortu termicznego, stałego dopływu świeżego powietrza oraz właściwego poziomu wilgotności. Centrala rekuperacyjna CWL-400 Excellent pomaga osiągnąć takie efekty w sposób skuteczny i ekonomiczny. Zakłada się, że optymalna temperatura w pomieszczeniach mieszkalnych powinna wynosić około +21°C, bez względu na aurę panującą na dworze. Oznacza to, że za-

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

pewnienie domownikom odpowiedniego komfortu termicznego w mroźne dni wymaga podgrzania powietrza z zewnątrz nawet o kilkadziesiąt stopni. W przypadku zastosowania centrali rekuperacyjnej CWL-400 Excellent firmy Wolf GmbH sprawa przestawia się znacznie bardziej optymistycznie. Ciepło odzyskane z powietrza wywiewanego np. z kuchni czy łazienki, podgrzewa świeże powietrze zewnętrzne, które następnie jest nawiewane do pokojów. Ma ono temperaturę około +15°C, zatem podgrzać je trzeba jedynie o 6 stopni! Taka różnica realnie przekłada się na oszczędność energii, a co za tym idzie - znaczne zmniejszenie rachunków. Co więcej, dostępna w ofercie firmy Wolf Technika Grzewcza Sp.z o.o. centrala rekuperacyjna CWL-400 Excellent posiada w standardzie inteligentny system ogrzewania wstępnego, który chroni wysokosprawny przeciwprądowy wymiennik ciepła przed zaszronieniem. Posiada także obejście tego wymiennika tzw. by-pass, który w letnie chłodniejsze noce omija wymiennik ciepła co pozwala na schłodzenie pomieszczenia z ominięciem podgrzania na wymienniku. Warto dodać, że centrala rekuperacyjna CLW-400 Excellent firmy Wolf GmbH, wyposażona została również w specjalny sterownik z programatorem tygodniowym, który umożliwia ustalenie harmonogramu pracy urządzenia i dopasowania go do indywidualnych potrzeb. Takie rozwiązanie, dzięki precyzyjnej regulacji wydajności wentylacji, pozwala na znaczne zmniejszenie kosztów energii. Ważną zaletą produktu oferowanego przez firmę Wolf Technika

2 (222), luty 2017

Grzewcza Sp.z o.o. jest również wyjątkowo cicha i ekonomiczna praca. Osiągnięto ją dzięki zredukowaniu oporu wewnętrznego w urządzeniu.

Logiczne uzupełnienie duetu Integracja systemu grzewczego z kolektorem słonecznym i rekuperatorem ciepła to rozwiązanie, które coraz częściej wybierają osoby poszukujące komfortowego i oszczędnego sposobu na ogrzanie pomieszczeń i podgrzanie wody użytkowej. Choć łączenie wielu systemów wiąże się z koniecznością odpowiedniego przystosowania instalacji oraz dodatkowymi kosztami wynikającymi z zakupu kolejnych urządzeń, to ma ono także liczne zalety. Kolektory słoneczne to na dzień dzisiejszy rozwiązanie dostępne już dla każdego, dlatego warto rozważyć ich zakup w przypadku, gdy będą w stanie w znacznym stopniu zastąpić urządzenia drogie w eksploatacji, np. elektryczne podgrzewacze wody. Instalacja kolektorowa wykonana w sposób poprawny i odpowiednio wyeksponowana na światło słoneczne pozwoli na podgrzanie wody bez konieczności uruchamiania urządzeń grzewczych i tym samym bez ponoszenia kosztów jej ogrzewania. Istotnym wsparciem dla pompy ciepła, a także sposobem na zaoszczędzenie na rachunkach za ogrzewanie, będzie właśnie instalacja centrali wentylacyjnej z odzyskiem ciepła (rekuperacja). Dzięki temu, znaczna część ciepła dostarczona przez pompę ciepła do budynku nie jest tracona. Instalacja rekuperacji podgrzeje zimne, czyste powietrze dostarczane do pomieszczeń, zmniejszając tym samym do minimum straty ciepła przez wentylację. Podsumowując współpraca rekuperatora z pompą ciepła i z kolektorem słonecznym zawsze daje duże korzyści dla użytkownika. Dzięki takiemu połączeniu koszty ogrzewania mogą spaść do 2025%. Wykonanie instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła wcale nie musi być drogie, jeśli w bilansiw ekonomicznym uwzględni się koszty budowy instalacji wentylacji grawitacyjnej (kominy wentylacyjne), co często pokrywa znaczne koszty zakupu rekuperatora. Przemysław Adamczyk

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Ring „MI”: wentylacja w budynkach

kanały chemoodporne, wentylacja, tworzywa sztuczne

Alnor Tworzywa sztuczne na bazie polimerów znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu. Branża sanitarna od wielu lat korzysta z rozwiązań opartych na tzw. plastikach. Szeroko rozpowszechnione są rury wodociągowe PP (polipropylen) czy rury kanalizacyjne z PVC, czyli polichlorku winylu. Zalety tworzyw sztucznych to trwałość i odporność na czynniki atmosferyczne i chemiczne, żywotność dochodząca nawet do 100 lat, dobre właściwości izolacyjne i akustyczne, niższe koszty produkcyjne czy późniejsza możliwość recyklingu. Materiały wykonane z polimerów są lekkie, mają gładkie powierzchnie, nie nasiąkają wodą i dają się łatwo łączyć poprzez klejenie, zgrzewanie lub spawanie. Ponadto dzięki dodaniu do polimerów odpowiednich plastyfikatorów, pigmentów, środków zmniejszających palność czy innych wypełniaczy spektrum zastosowań staje się ogromne.

Fot. 1. Kolana z PPs. Również w branży HVAC, gdzie odporność na korozję i czynniki chemiczne ma często decydujące znaczenie, tworzywa sztuczne wypierają stal wysokogatunkową. Najczęściej spotykane i montowane są przewody wentylacyjne z PVC. PVC to najbardziej powszechny i ekonomiczny wybór - charakteryzuje się wysoką odpornością chemiczną, ponadto mogą być łączone poprzez klejenie. Rury i kształtki z PP, czyli polipropylenu, mają wyższą odporność na temperaturę od PVC, dodatkowo występują w

wersji trudnopalnej PPs oraz przewodzącej elektryczność PPs-el-s. Elementy z PE nadają się do montażu na zewnątrz ze względu na tolerancję temperaturową do 50°C i odporność na promieniowanie UV. Gamę typowych materiałów zamyka PVDF, który charakteryzuje się wysoką odpornością na działanie fluorowców i innych środków utleniających, odpornością na temperatury do +120°C, promieniowanie UV. Poza tym jest trudno zapalny. Tworzywa sztuczne łączy się głównie poprzez spawanie, jedynie w przypadku PVC możliwe jest klejenie przy użyciu specjalnych klejów, które rozpuszczają spajane powierzchnie. Stosuje się kilka technik łączenia, np. spawanie gazowe przesuwne z użyciem drutu spawalniczego. Jest to idealne rozwiązanie dla instalatorów ze względu na przystępną cenę i niską wagę takich urządzeń. Bardziej zaawansowanym i wydajnym sposobem jest spawanie ekstruzyjne. Dzięki tej zaawansowanej metodzie możliwe jest wykonanie spoin o dużej grubości podczas pojedynczego przebiegu - możliwe jest spawanie materiału o grubości do 40 mm. Spawarki ekstruzyjne wytłaczają spoiwo, które poprzez but spawalniczy nakładane jest na uplastycznione gorącym gazem łączone powierzchnie. Ponadto stosuje się łączenie króćców elementem grzejnym doczołoPytanie do... Jakie są zalety kanałów wentylacyjnych wykonanych z PVC i PPs?

wym lub tuleją grzewczą mufową, aczkolwiek metody te są mniej popularne przy dużych średnicach rur, jakie występują w wentylacji. Klasyczne obszary, gdzie wykorzystuje się tworzywa sztuczne, to: laboratoria, przemysł chemiczny, farmaceutyka, przemysł galwanizacyjny, szpitale, pomieszczenia o wysokiej klasie czystości, pomieszczenia z obróbką chloru (np. maszynownie basenowe). Zalety instalacji wentylacyjnych z tworzyw sztucznych: odporność chemiczna, odporność na korozję, niska masa instalacji, wysoka żywotność materiału = rentowność inwestycji, szczelność instalacji ze względu na metodę łączenia (spwanie), niższa częstotliwość konserwacji - gładkość powierzchni, ograniczenie odkładanie się osadów (złogów).

Fot. 2. Spawarka ekstruzyjna Wegener. W ofercie Alnor znajdują się kanały i kształtki z PVC i PPs, ale na specjalne zamówienie dostarczymy również elementy z PP, PPs-el, PE i PVDF. Dostępna jest szeroka gama kształtek, takich jak: kolana od 90° do 15°, trójniki 90°, trójniki 45°, trójniki z redukcją, redukcje symetryczne i asymetryczne, przepustnice, wyrzutnie dachowe, kratki, a nawet tłumiki. Mnogość rozwiązań pozwala zbudować kompletną instalację wentylacyjną. Artur Kołacz www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Zapytano mnie - mogą zapytać i Ciebie. Można skorzystać!

Odpowiadam, bo wypada... Szanowna Redakcjo! W kamienicy znajduje się instalacja centralnego ogrzewania wykonana z rur stalowych. Zainstalowany jest tam kocioł olejowy, który ustawiony jest tak, że ok. godziny 23:30 wyłącza się i temperatura czynnika grzejnego obniża się - grzejniki robią się zimne. Kocioł włącza się ok. godziny 5:00. Czy ciągłe zmiany temperatury mają ujemny wpływ na trwałość instalacji? Czy jest jakakolwiek oszczędność paliwa (olej opałowy) w porównaniu do sytuacji, gdyby kocioł nie był wyłączany? Roman Burzyński Szanowny Panie! Dobrze zaprojektowana instalacja centralnego ogrzewania z założenia powinna zabezpieczyć nam komfortowe temperatury - w dzień i w nocy - we wszystkich pomieszczeniach ogrzewanych. Podstawowym elementem tej instalacji, który będzie nadzorował utrzymywanie komfortu cieplnego, jest automatyka układu grzewczego. Odpowiednie ustawienie jej, w stosunku do potrzeb użytkownika i nadzorowanej instalacji grzewczej, zabezpieczy ten właśnie komfort cieplny. Informacja o wyłączeniu kotła w okresie nocnym i ponownym jego uruchomieniu nad ranem pozwala jedynie stwierdzić, ze takowa przerwa w pracy kotła wystąpiła, ale nie mówi, czy powodowała ona dyskomfort cieplny w obiekcie ogrzewanym czy nie. Jeżeli nie, to należy przypuszczać, że praca automatyki jest poprawna, ale jest to automatyka bardzo prosta, bo dopuszcza do całkowitego wystudzenia instalacji. Automatyka z tzw. wyższej półki stara się utrzymywać temperaturę wody kotłowej na poziomie, który gwarantuje utrzymanie komfortu cieplnego, a więc i w nocy instalacja nie powinna wystudzać się całkowicie, bo i w nocy potrzebujemy ciepła, ale na poziomie znacznie niższym. Natomiast instalacja wykonana w kamienicy z rur stalowych pewnie też nie jest najnowsza i takie zmiany temperatury pewnie jej zbytnio www.instalator.pl

już nie zaszkodzą. Sam kocioł grzewczy i jego ciągłe włączanie i wyłączanie nie jest dobre ani dla kotła, ani dla instalacji. Powoduje to oczywiście zwiększone zużycie samego kotła, jak i paliwa, które spala. W tym konkretnym przypadku optymalizacją ustawienia automatyki sterującej powinien zająć się autoryzowany serwisant specjalizujący się w danym typie kotła i automatyki. Mariusz Frączek Szanowna Redakcjo! Proszę o wyjaśnienie czy fragment instalacji c.w.u. pokazany na fotografii, a znajdujący się w mieszkaniu, wykonany został zgodnie z przepisami. Instalacja została poprowadzona w remontowanym budynku i właściciela zaniepokoił stalowy trójnik znajdujący się na miedzianej instalacji ciepłej wody użytkowej. Imię i nazwisko do wiadomości redakcji Szanowna Pani/Sznowny Panie Zaprezentowana na fotografii instalacja to szkolny przykład, jak nie należy prowadzić instalacji c.w.u. Dlaczego? Otóż: l Po pierwsze: trójnik ze stali narażony jest na korozję elektrolityczną wynikającą ze znacznej różnicy potencjałów między stalą a miedzią; l Po drugie: nie jest tu spełniona reguła przepływu, która mówi, że w obrębie jednej instalacji elementy z miedzi, patrząc w kierunku przepływu, powinny być zawsze montowane za przewodami ze stali, tak aby jony miedzi niesione przez wodę nie osadzały się na powierzchni stali, powodując ich niszczenie;

Po trzecie: powierzchnia kontaktu wody z miedzią (tu: materiałem bardziej agresywnym) w porównaniu do powierzchni jednej złączki ze stali ocynkowanej (tu: materiału słabszego) jest nieporównywalnie większa; spowoduje to gromadzenie się jonów miedzianych na powierzchni łącznika stalowego w dużej gęstości, co znacznie przyspieszy proces korozji; l Po czwarte: woda w instalacji c.w.u jest zwykle mocno natleniona; to także są warunki sprzyjające korozji stali. Ponadto jeżeli warstwa cynku jest zbyt słaba, zbyt cienka, to istnieje ryzyko odrywania się płatków cynku pod wpływem działania wody o temperaturze powyżej 50°C; l Po piąte: warto sprawdzić, czy producent złączek stalowych posiada atest higieniczny PZH. Jeżeli tak, to czy dokonano badań migracji dla powłoki cynkowej. Jarosław Czapliński Szanowna Redakcjo! We wspólnocie mieszkaniowej najemca mieszkania wywiercił dziurę ze swojego mieszkania do szafy gazowej.Otwór biegnie na całej grubości ściany i wyszedł blisko rury gazowej. Kogo mamy poinformować oprócz właściciela mieszkania? Do kogo należy szafa z instalacją gazowniczą? Imię i nazwisko do wiadomości redakcji Szanowna Pani! Zgodnie z RMI cale wyposażenie techniczne budynku, w tym wszystkie instalacje, należą do właściciela/zarządcy budynku. Zatem o wszystkich zmianach oraz ingerencji w stan techniczny budynku należy poinformować zarządcę. W przypadku instalacji gazowej cześć instalacyjna (własność zarządcy) znajduje się za głównym kurkiem gazowym, idąc w kierunku budynku. Przyłącze i sieć to własność zakładu gazowniczego. Jarosław Czapliński

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Nowy kominek w mieszkaniu w starej kamienicy

Komin do naprawy „A może byśmy się w końcu zdecydowali na kominek w naszym mieszkaniu?” - zapytała kiedyś pewna pani swojego męża... Marzenia warto mieć, warto je także spełniać... Inwestor w sytuacji, gdy jest mieszkańcem wielorodzinnego domu, którego poszczególne mieszkania nie były nigdy wyposażone w kominki, nie jest z góry skazany na porażkę przy realizacji swojego (lub pani domu) marzenia. Najpierw jednak spójrzmy, co na ten temat mówią przepisy.

Przepisy Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki ich usytuowanie, czyli popularne „WT” (warunki techniczne), stawiają nam m.in. wymagania dotyczące kubatury pomieszczenia z kominkiem oraz wymagania odnośnie do wyposażenia budynku w odpowiednie kominy. Kominki opalane drewnem możemy zastosować w budynkach wielorodzinnych niskich (czyli o wysokości maksymalnie 4 kondygnacji nadziemnych), w pomieszczeniach o kubaturze co najmniej 30 m3. Większa kubatura jest wymagana w zależności od mocy grzewczej paleniska kominkowego (przelicznik: 4 x moc grzewcza podana w kW, czyli przykładowo kominek o mocy 9 kW może stanowić wyposażenie pomieszczenia, którego kubatura to co najmniej 4 x 9 = 36 m3). Dodatkowo pomieszczenie takie musi być wyposażone w przewód kominowy oraz przewód lub kanał wentylacyjny (koniecznie grawitacyjny; warto o tym przypomnieć, gdyż coraz częściej mamy mieszkania wyposażone w instalacje wentylacyjne mechaniczne). Musi być również zapewniony dopływ powietrza do pomieszczenia w celu umożliwienia poprawnego spalania drewna w kominku. Wymagany jest dopływ powietrza w ilości co naj-

mniej 10 m3/h na 1 kW mocy paleniska (dla przykładowego kominka o mocy 9 kW będzie to więc 90 m3/h). Wracając na chwilę do komina, przypomnę, że wymagany przez przepisy komin dymowy powinien mieć przekrój co najmniej 14 x 14 cm, a w przypadku kominów o przekroju okrągłym średnica komina to co najmniej 15 cm. Warto mieć na uwadze, że są to wartości, poniżej których zejść nie wolno, natomiast komin musi mieć przekrój odpowiedni do potrzeb konkretnego modelu kominka, a więc nie rzadko wymiary komina muszą przekraczać te absolutne minima dopuszczone przez przepisy.

Poszukiwania komina Warto na wstępie sprawdzić, czy w budynku znajduje się jakiś nieczynny/nieużywany komin mogący stanowić kanał do odprowadzenia dymu z kominka oraz nieużywany komin mogący stanowić kanał wentylacyjny pomieszczenia. Oczywiste jest, że kominy te powinny przebiegać przez pomieszczenie, w którym zamarzyliśmy sobie ustawić nasz kominek. Mogą ewentualnie przebiegać tuż za ścianą naszego pomieszczenia, wówczas po wykonaniu odpowiednich otworów w ścianie dostaniemy się z pomieszczenia „kominkowego” do tych kominów. Jeżeli kominy takie - ku naszej radości - odkryliśmy, należy powstrzymać się z radością i upewnić się, na drodze inspekcji wykonanej przez mistrza kominiarskiego, czy kominy te nadają się do użytkowania w charakterze opisanym wyżej.

Ocena stanu komina Niestety najczęściej w starych kamienicach okazuje się, że te kominy,

które są nieużywane, od dawna są w tak złym stanie technicznym, że nie nadają się do bezpiecznego użytkowania, ale opinia taka powinna być wydana przez mistrza kominiarskiego. Przy okazji mamy szansę dowiedzieć się od kominiarza, jakich przedsięwzięć powinniśmy się podjąć, aby przy następnej wizycie kominiarza móc uzyskać jego akceptację względem tych kominów. Szczęściem w nieszczęściu jest fakt, że stare budownictwo opierało się na materiałach budowlanych (czytaj: cegłach) o bardzo dobrej jakości i czasami ząb czasu nie naruszył samej struktury materiałowej cegieł, a jedynie spowodował destrukcję zaprawy służącej do ich łączenia. W kominie takim zobaczymy liczne szpary, wykruszenia znajdujące się w miejscu styku między sąsiednimi cegłami. Jeżeli coś takiego zakomunikuje nam kominiarz, to możemy mówić o dobrej informacji, ponieważ nasze marzenia mogą nabierać realnego kształtu.

Metoda na komin Pozostaje nam wybór metody doprowadzającej kominy do stanu technicznego pozwalającego na wydanie przez kominiarza akceptacji zaadaptowania kominów dla naszych celów. A metody te są oczywiście różne, zależne od stopnia zniszczenia komina oraz jego geometrii (wymiarów przekroju). Właściwie to od tej geometrii należałoby zacząć. Komin o wymiarze 14 x 14 cm lub z niewielkim zapasem 15 x 15 cm (najczęściej spotykany przypadek) będzie odpowiedni tylko dla najmniejszych wkładów lub piecyków kominkowych i w praktyce, jeżeli doszło do destrukcji tylko w obszarze spoin (zaprawy łączącej cegły), konieczne będzie poprawienie jego stanu technicznego przez nałożenie masy uszczelniającej na wewnętrzną powierzchnię ścian www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

kominowych. Nie będzie tu jednak możliwe zastosowanie wkładu kominowego ze stali. Z przyczyn geometrycznych do komina 14(15) x 14(15) cm nie da rady włożyć komina stalowego o średnicy 15 cm. Wkład kominowy 15 cm wymaga przestrzeni uwzględniającej grubość materiału stalowego oraz nierówności w kominie ceglanym - w praktyce szacht kominowy powinien mieć wymiar o boku co najmniej 16 cm. Jeżeli stan takiego komina zostanie jednak przez kominiarza oceniony jako bardzo zły (destrukcja nie tylko spoin, ale również materiału konstrukcji komina - cegieł), to mamy poważniejszy problem. Kominiarz może orzec, że komin ceglany należy wyposażyć w stalowy wkład kominowy i tylko w nim prowadzić produkty spalania z kominka. Może również powiedzieć, że powleczenie komina masami uszczelniającymi nie będzie wystarczające. Przy kominie o tak małym przekroju pozostaje wówczas opcja wykonania tzw. frezowania komina, czyli poszerzenia jego przekroju wewnętrznego przy pomocy urządzeń mechanicznych. Prace takie są jednak kosztowne oraz ryzykowne dla stabilności konstrukcji komina. W przypadku bardzo słabego materiału konstrukcyjnego i niewielkiego doświadczenia firmy prowadzącej frezowanie może dojść do „rozwalenia” komina. Wspomniałem o tym, by w pełni opisać zagadnienie, wydaje się jednak, że to dość czarny scenariusz. Nie spotkałem się dotąd z przypadkiem katastrofy budowlanej związanej z niewprawnym wykonaniem frezowania komina o bardzo niestabilnej konstrukcji. Być może wynika to z faktu, iż firmy usługowe prowadzące takie prace przyjmują tego typu zlecenia tylko w przypadku kominów ocenionych jako „nie aż takie złe”. Jeżeli mamy do dyspozycji kanał kominowy ceglany o większym rozmiarze, np. 20 x 20 cm, to z góry możemy mieć niemal stuprocentową pewność, że frezowanie komina nie będzie potrzebne. Jeżeli mistrz kominiarski określi, że komin wymaga remontu - doprowadzenia do stanu pozwalającego na użytkowanie jako www.instalator.pl

2 (222), luty 2017

komin dymowy dla potrzeb kominka - to mamy do dyspozycji powłokę z masy uszczelniającej lub zainstalowanie wkładu stalowego o średnicy 15, 16 lub 18 cm, a ta ostatnia średnica pozwala na całkiem spory wybór małych i średnich kominków dostępnych na naszym rynku. Wprawdzie nadal poza naszym zasięgiem pozostają duże kominki wymagające do odprowadzenia spalin kominów o średnicach 20 cm lub jeszcze większych, jednak praktyka wskazuje, że w starych kamienicach nie oczekujemy „smoków” dla celów grzewczych, lecz raczej marzy nam się kominek o funkcji dekoracyjnej. Tym bardziej, że wielki kominek przypomnijmy - wymaga także zorganizowania większych dolotów powietrza (dla kominka o mocy 18 kW jest to aż 180 m3/h nawiewu powietrza do zorganizowania!).

Tryb suchy W przypadku renowacji komina bez instalowania wkładu stalowego należy pamiętać o zachowaniu suchego trybu pracy komina. Spalać powinniśmy w kominku suche drewno liściaste, wysezonowane. Masy uszczelniające dostępne na naszym rynku są produktami służącymi do renowacji kominów zniszczonych na skutek upływu lat i starzenia się materiału (wypłukaniu zaprawy ze spoin między cegłami pod wpływem kwasów; poodpadaniu popękanych fragmentów cegieł), jednak nie zapewniają szczelności w sensie przenikania wilgoci. Nie powinny być więc stosowane tam, gdzie kominy przemakają, a spalane miałoby być drewno o wilgotności powodującej wytrącanie substancji wilgotnych ze spalin podczas ich przebiegu z kominka do atmosfery, na całej wysokości komina. Masy te nie są też tak skuteczne, a raczej trwałe w czasie, jak zabezpieczenie kanału kominowego nowym materiałem (wkładem kominowym) pod warunkiem zastosowania wkładu kominowego o odpowiedniej charakterystyce materiałowej. Należy bowiem pamiętać, że wkłady stalowe (a także ceramiczne, choć stosowane w remontach znacznie rzadziej) są produkowane z materiałów o różnych gatunkach i klasyfikacjach.

Podsumowanie Zastosowanie mas uszczelniających jest czasami jedyną możliwością przywrócenia starego komina do stanu pozwalającego na użytkowanie. Jest tak np. w przypadku, gdy komin ceglany ma przekrój, który nie pozwala na umieszczenie w nim stalowego wkładu kominowego o jeszcze mniejszym przekroju, który to byłby już zbyt mały jeśli chodzi o wymagania kominka. W przypadku, gdy istnieje techniczna możliwość (mimo zmniejszenia przekroju) zastosowania we wnętrzu komina nowego wkładu kominowego z materiału odpowiedniego (stal lub ceramika) dla poprawnej i długotrwałej współpracy z urządzeniem grzewczym, to takie rozwiązanie powinno być skuteczniejsze, a być może nawet bardziej ekonomiczne niż kosztowne nakładanie masy na powierzchnię wewnętrzną komina, przy użyciu specjalistycznego sprzętu. Jeżeli przekrój komina jest zbyt mały i niezbędne jest poszerzenie przekroju komina, należy mieć na uwadze, że frezowanie jest jednak operacją kosztowną, która powiększa co prawda wymiar wewnętrzny przewodu kominowego, lecz ze względu na konieczność użycia maszyn frezujących o dużej mocy może odbywać się jedynie na kominach o bardzo dobrej stabilności konstrukcyjnej. W przeciwnym wypadku frezowanie może grozić powiększeniem uszkodzeń całego komina. Z tego powodu takie prace należy zlecać jedynie sprawdzonym i doświadczonym firmom wykonawczym. Jeżeli komin po frezowaniu do większego rozmiaru nie miałby być wyposażony w dodatkowy wkład stalowy lub ze współczesnej ceramiki technicznej, to i tak wymagane jest jego dodatkowe powleczenie wspomnianymi wyżej masami uszczelniającymi (frezowanie plus uszczelnianie). Mariusz Kiedos

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Świeże, świeższe i najświeższe (a także prosto z... konserwy) informacje z instalacyjnego rynku

Co tam Panie w „polityce”? Nagrody przyznane Zgodnie z zapowiedzią publikujemy w tym wydaniu listy zwycięzców konkursów zorganizowanych wspólnie z fundatorami nagród w grudniowym „Magazynie Instalatora”. Wszystkim uczestnikom serdecznie dziękujemy za odpowiedzi nadesłane w formie listów, kartek i e-maili! Jak zwykle było ich niemało! Rozwiązaniem krzyżówki jest hasło: „Bądź wierny wiernemu tobie”. l T-shirty z logo Calido ufundowane przez firmę Arka otrzymują: - Mirosław Zieliński, Rzeszów; - Zbigniew Krasnodębski, Instalatorstwo Sanitarne i Ogrzewania, Sokołów Podlaski; - Krzysztof Czerwiński Koszalińska, Spółdzielnia Mieszkaniowa Przylesie, Koszalin; - Adam Kumański, EDF Polska S.A., Rybnik; - Krzysztof Klęk, System Technics, Kielce; - Marzena Borowiak F.H.U. Instal Serwis, Leszno; - Bożena Różycka, Sangazbud-Bis, Kępno; - Wiesław Pałągiewicz Invest-Eko Serwis Lubsko; - Anna Buchta-Wasyluk Rowibud Sp. z o.o. o/Żory, Żory; - Andrzej Ślusarczyk San-InstalSerwis, Jaromirowice. l Euroster Q7 ufundowany przez firmę Euroster otrzymuje: Andrzej Siudziński PHU AS, Tomaszów-Mazowiecki. l nagrody ufundowane przez firmę Fränkische otrzymują: - remgurt - niemiecki pas grzejący: Waldemar Janiszek, Hydro-Heiz Technika Grzewcza i Sanitarna, Szczytna; - nożyk wielofunkcyjny: Artur Czechowicz, firma MeR, Lubin; - zestaw trzech piłek do golfa: Michał Żukowski, Biuro Projektowe Mezus, Tczew;

nagrody ufundowane przez firmę Grundfos otrzymują: - ALPHA Reader moduł komunikacyjny do Systemu ALPHA3: Artur Maziarz Senotech, Wrocław; - upominek firmowy: Mieczysław Dróżdż, Zakład Instalacji c.o., Wod.Kan. i Gaz, Częstochowa; - upominek firmowy: Piotr Sierżęga, Majster Instalacje Sanitarno-Grzewcze Wod.-Kan., Rzeszów; l odpływ ścienny Scada ufundowany przez firmę Kessel otrzymuje: - Regina Piaskowska, Resanit Projekty i Nadzór, Starogard Gdański; l plecak z niespodzianką ufundowany przez firmę SFA otrzymuje: - Mariusz Krasnodębski, FHU Sanbud, Sokołów Podlaski; l nagrody ufundowane przez firmę Termet otrzymują - polar: Mirosław Kobiałka Mitech, Otwock; - torba narzędziowa: Jerzy Skowronek FHU Insolar, Alwernia; - poziomica: Cezary Kurdej PHU MC, Słupsk; - koszulka polo: Andrzej Bonikowski, Wod.-Kan. Gaz c.o., Bydgoszcz; - latarka: Zbigniew Ślusarczyk, EkoInst Gubin; l torby sportowe ufundowane przez firmę Viessmann otrzymują: - Marek Suwiński, ZUH ARA, Przasnysz; - Barbara Hołubicka, Sanit Art. Hydrauliczno-Sanitarne, Gdańsk; l zestawy gadżetów ufundowane przez firmę ZMK SAS otrzymują: - Paweł Skowroński, F.H.U. Hydraulik, Zarszyn; - Tamara Rejman, Pro-Ogrzewanie Sp. z o.o., Szczecin; - Tadeusz Wojtala, Hydro Skład, Warka. Poprawne rozwiązanie konkursu zamieszczonego na s. 35 grudniowego wydania „Magazynu Instalatora” brzmi: „Bezpłatna opieka serwisu Wilo w domu klienta po zainstalowaniu pom-

porozdrabniacza Wilo-HiSewlift wynosi 2 lata”. Nagrody ufundowane przez firmę Wilo trafiają do: - Janusz Karpowicz, Białystok; - Krzysztof Kaczorek, Chełmża; - Maxbud Oddział Ryki, Ryki; - Arkadiusz Szczygłowski, AMI instalacje-serwis, Wrzosowa; - Zbigniew Zieliński, Termosystem s.c., Kędzierzyn-Koźle; - Justyna Jaracz, ADL-Instal Polska, Osiek Jasielski

Wiadomości z Grupy Bosch l

Wzrosty obrotów W roku 2016 grupa Bosch ponownie odnotowała wzrost obrotów. Według wstępnych danych obroty w minionym roku wzrosły nominalnie o ok. 3,5%, do 73,1 mld EUR. Z pominięciem efektu różnic kursów wymiany walut wzrost obrotów wyniósł ok. 5,4%. Bosch znajduje się w trakcie największego w swojej historii procesu transformacji. Obroty sektora Energy and Building Technology wzrosły w 2016 roku 0,8%, do 5,2 mld EUR (z pominięciem efektu różnic kursów wymiany walut o 3,2%). Działy branżowe Thermotechnology, Security Systems oraz Service Solutions osiągają coraz wyższe obroty ze sprzedaży rozwiązań zintegrowanych, takich jak inteligentne systemy grzewcze, technologie wizyjne i usługi, np. system wzywania pomocy eCall czy usługi typu Concierge. W sektorze Industrial Technology obroty obniżyły się według wstępnych danych o 5,1% w porównaniu do roku poprzedniego i wynosiły 6,3 mld EUR (z pominięciem efektu różnic kursów wymiany walut: minus 4,5%). l Buderus ogrzewa wodę w hotelu Hotel Puro Poznań to eklektyczne połączenie wysmakowanego wzornictwa i sztuki. Za dostarczenie c.w.u. odpowiada pięć urządzeń marki Buderus. Zasobniki Logalux SF 1000/380 ładowane są poprzez wymiennik www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

ciepła, a każdy wyposażony jest dodatkowo w grzałki elektryczne, które zwiększają bezpieczeństwo systemu. W hotelu system Buderus o łącznej pojemności 5000 l zapewnia pełen komfort dostaw odpowiedniej ilości c.w. na potrzeby wszystkich użytkowników obiektu. l Super Marka dla marki Buderus Organizatorzy programu Super Marka 2017 - Jakość, Zaufanie, Renoma, prowadzonego pod patronatem Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, po raz ósmy przeprowadzili badania rynkowe mające na celu określenie wartości, aktywności i rozpoznawalności poszczególnych brandów. Tytułem Super Marka 2017 - Jakość, Zaufanie, Renoma - została wyróżniona marka Buderus. Badania dowiodły, że Buderus jest postrzegany przez klientów i branżę w Polsce jako marka o silnej pozycji, która stawia na innowacje i rozwój oraz najwyższy poziom obsługi klienta. l Więcej na www.instalator.pl

Geberit On Tour 2016 Truck Geberit On Tour już po raz piąty przemierzył Polskę wzdłuż i wszerz. Pojawił się w 36 miejscowościach w kraju i stał się fachowym wsparciem dla ponad 500 instalatorów. Ta mobilna ekspozycja i sala szkoleniowa w jednym sprawiły, że profesjonaliści mogli bezpośrednio zasięgnąć najpotrzebniejszych informacji, są na bieżąco z nowościami produktowymi oraz poznali najnowsze trendy w projektowaniu. Na pokładzie trucka Geberit On Tour znajdują się przykładowe instalacje, nowości oraz flagowe produkty i rozwiązania Geberit, które można obejrzeć i przetestować. Finał akcji odbył się w Kielcach. W czasie ostatniego wydarzenia nie mogło zabraknąć ducha męskiej rywalizacji. Najbardziej aktywni instalatorzy z całej Polski mieli okazję przeżyć motoryzacyjną przygodę życia, czyli szkolenie z zakresu doskonalenia technik jazdy oraz indywidualna jazdę na torze wyścigowym. l Więcej na www.instalator.pl

6 Targi SBS 6 Targi Grupy SBS odbędą się w dniach 25-26.04.2017 r. w Strykowie k. Łodzi. W roku 2017 znacznie zwiękwww.instalator.pl

2 (222), luty 2017

szono targową przestrzeń, która wynosi obecnie 2500 m2. Dzięki temu na najbliższych Targach Grupy SBS będzie można spotkać aż 100 wystawców przedstawicieli wszystkich największych branżowych marek. Instalatorzy i projektanci z branży mają możliwość skorzystania z darmowego dojazdu autobusem na Targi Grupy SBS. Wystarczy, że zgłoszą się do najbliższej Hurtowni Grupy SBS i wyrażą chęć uczestnictwa w Akcji Autokarowej Grupy SBS. l Więcej na www.instalator.pl

GROHE nagrodzone Marka GROHE zdobyła nagrodę CSR Award of the German Federal Government 2017 w kategorii spółek zatrudniających ponad 1000 pracowników! Troska o zrównoważony rozwój jest na stałe wpisana w DNA GROHE, a rozważne korzystanie z zasobów wdrażane jest na każdej płaszczyźnie działania firmy. Wszystkie aktywności na rzecz zrównoważonego rozwoju stawiają GROHE na pozycji lidera będącego wzorem dla konkurencji.

Premiera w LG 1 grudnia 2016 r. odbyła się polska premiera najnowszego systemu klimatyzacji LG Multi V 5. W nowoczesnych wnętrzach ATM Studio w Warszawie dla ponad 200 Partnerów Biznesowych oraz Pracowników firmy LG Electronics odbył się niesamowity pokaz nowego rozwiązania systemu ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego (VRF). Najnowsze urządzenie z serii LG MULTI V przesuwa granice w jeszcze bardziej usprawnioną funkcjonalność, optymalizując efektywność energetyczną i maksymalnie zwiększając komfort użytkownika. Premierę tego wyjątkowego produktu zapowiedziała Omena Mensah, zna-

na prezenterka telewizyjna, a uświetnił ją spektakularny pokaz laserowy oraz zapierający dech w piersiach pokaz systemu Multi V 5 w zaawansowanej technologii mappingu, który był wyświetlany łącznie na ponad 320 m2 powierzchni. Na licznie przybyłych gości czekały także inne niespodzianki, jak degustacja potraw kuchni molekularnej, koncert Patrycji Markowskiej czy rozmowa live z Jakubem Błaszczykowskim - ambasadorem klimatyzatorów marki LG. Uroczysta gala stała się także wyśmienitą okazją do wręczenia specjalnych wyróżnień dla najlepszych firm współpracujących z LG już od wielu lat. l Więcej na www.instalator.pl

Konkurs Kotły TOPTEN 2017 Rusza szósta edycja konkursu dla producentów kotłów. Jego celem jest promowanie w Polsce, a także poza jej granicami, najbardziej efektywnych energetycznie i jednocześnie najmniej obciążających środowisko urządzeń wytwarzających ciepło użytkowe z paliw stałych (kotłów grzewczych małej mocy). Konkurs organizowany jest przez Polską Izbę Ekologii oraz Fundację na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii. l Więcej na www.instalator.pl

Forum DSC W dniach od 28 lutego do 2 marca br. w hotelu Grand Royal w Poznaniu (dawniej „Twardowski”) odbędzie się Konferencja Techniczna „IV Forum Diagnostów Ciepłowniczych Sieci Preizolowanych (IV Forum DCSP, Poznań 2017). Idea przewodnia konferencji to dyskusja panelowa połączona z wystawą sprzętu i nowych rozwiązań technologicznych. Jest to reprezentatywne w skali kraju forum wymiany doświadczeń profesjonalistów, na co dzień zajmujących się diagnostyką uszkodzeń ciepłowniczych sieci preizolowanych. Jest to także doskonała okazja do wyrażenia swojej opinii o dotychczas stosowanych w Polsce technologiach preizolacji ciepłociągów z perspektywy służb eksploatacji tych sieci. l Więcej na www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Proces budowlany a wentylacja

Sztuka wyboru W wentylacji, podobnie jak w życiu, najważniejszy jest odpowiedni wybór, który nie tylko decyduje o dalszym „życiu” instalacji, ale pośrednio wpływa na jej użytkowników. Często mam wrażenie, iż zapomina się o tym, że inwestor, zgodnie z Prawem Budowlanym, jest uczestnikiem procesu budowlanego, w związku z czym ma też odpowiednie do pełnionej „funkcji” obowiązki. Najważniejszym obowiązkiem jest zapewnienie dokumentacji budowlanej stosowanej do planowanego zamierzenia budowlanego. Inwestor musi więc już na samym początku dokonać wyboru projektanta oraz sposobu realizacji budowy.

Budowlany czy wykonawczy? Warunkiem rozpoczęcia budowy jest uzyskanie pozwolenia na budowę, a tego nie otrzymamy bez wykonania projektu budowlanego. Ostatnio trwała dyskusja, czy projekt budowlany będzie wymagany dla instalacji sanitarnych, w tym też wentylacyjnych. Póki co nadal jest wymagany dla niemal wszystkich obiektów budowlanych przewidzianych dla ludzi, oprócz budynków mieszkalnych oraz tych, które zgodnie z Prawem Budowlanym pozwolenia nie wymagają. W przypadku budynków mieszkalnych należy jedynie pamiętać o tym, że jeśli projekt przewidywał zastosowanie wentylacji grawitacyjnej, to należy ten fakt uwzględnić w dzienniku budowy. O ile projekt budowlany jest niezbędny, o tyle projekt wykonawczy

często jest niestety pomijany ze względów ekonomicznych. Zdarza się często, że jest to pozorna oszczędność, ponieważ wykonanie i posiadanie projektów wykonawczych często pozwala uniknąć wielu kosztownych błędów podczas realizacji inwestycji, inwestorzy jednak zdają sobie z tego sprawę na końcu, gdy jest już za późno. W przypadku instalacji sanitarnych projekt budowlany często odbiega od dokumentacji wykonawczej, niemniej w przypadku wentylacji powinien zachować najważniejsze założenia: l rodzaju zastosowanego systemu, l wydajności aerodynamicznej. Przy zgłaszaniu budynku do użytkowania niezbędny jest protokół pomiaru wydajności, który powinien potwierdzić założone wydatki oraz oświadczenie kierownika robót o możliwości użytkowania obiektu zgodnie z przeznaczeniem. Zgodnie z przepisami zapewnienie kierownika robót, w tym przypadku robót instalacyjnych, należy do obowiązków inwestora. W przypadku instalacji sanitarnych - wentylacyjnych - oświadczenie może wydać osoba posiadająca uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej oraz przynależna do okręgowej izby inżynierów budownictwa. Natomiast zgodnie z ustawą Prawo budowlane kontrolę, czyli też pomiary aerodynamiczne przewodów kominowych, mogą przeprowadzać:

osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim - w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych, l osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności - w odniesieniu do przewodów kominowych, o których mowa w pkt. 1, oraz kominów przemysłowych, kominów wolnostojących oraz kominów lub przewodów kominowych, w których ciąg jest wymuszony pracą urządzeń mechanicznych.

Sztuka odbioru Jednym z najważniejszych punktów w procesie budowlanym jest odbiór prac: l częściowy, l końcowy. Niestety, specyfika niektórych budów powoduje, że wykonawca wentylacji kończy realizację, a budowa jeszcze trwa... często w nieskończoność (wykończanie wnętrz, malowanie itd.). W związku z tym wielu wykonawców instalacji ma problem z dokonaniem odbioru końcowego i rozliczeniem prac, gdyż inwestor często przeciąga ten moment aż do samego końca. Natomiast zgodnie z Kodeksem Cywilnym art. 647 - jeśli wykonawca zgłosi zakończenie robót, to inwestor jest zobowiązany do odbioru. W protokole należy wówczas dokonać zapisów dotyczących jakości wykonanych prac oraz określić rodzaj przekazanej podczas odbioru dokumentacji powykonawczej, np. instrukcję obsługi, karty gwarancyjne, schematy powykonawcze, protokoły z pomiarów, sprawdzeń itp. Odmowa podpisana protokołu jest możliwa tylko wtedy, gdy prace zostały wykonane niezgodnie z dokumentacją lub zasadami wiedzy technicznej lub popełnione zostały rażące błędy wykonawcze. www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

lowanych częściach budynku, mają duże straty ciepła w porównaniu do analogicznych instalacji w całości izolowanych wełną z paraizolacją. Problem dotyczy zwłaszcza coraz bardziej popularnych instalacji z tworzywa sztucznego, stosowanych głównie w domowych systemach wentylacji (fot. 1).

Serwisować czy nie serwisować?

Ponadto protokół odbioru zgodnie z ustawą Prawo budowlane - zarówno częściowy, jak i końcowy - stanowi część dokumentacji budowy. Jednocześnie trzeba pamiętać, że dokonanie odbioru prac stanowi podstawę do zgłaszania żądania usunięcia ewentualnych wad lub usterek wynikających z gwarancji oraz rękojmi, jaką daję wykonawca w ramach usługi.

Wentylacja czy ogrzewanie? Kolejnym aspektem, który mnie ostatnio frapuje, oprócz zagadnień formalno-prawnych związanych z procesem budowlanym, jest tym razem aspekt techniczny. Wybór, przed jakim staje zazwyczaj projektant, to rodzaj i grubość izolacji, jakie należy przewidzieć w ramach realizacji instalacji wentylacji mechanicznej. Często w tym miejscu pojawia się tabelka wklejona bezpośrednio z aktualnych przepisów (tabela 1).

Zapomina się, że układ wentylacji może, ale nie musi, być ogrzewaniem powietrznym. Kolejnym punktem, jaki jest często pomijany, zwłaszcza w przypadku instalacji rekuperacji w budynkach mieszkalnych, jest zapis dotyczący konieczności stosowania izolacji na przewodach. Paragraf 153 (Przewody wentylacyjne - wymogi) pkt 7 Warunków Technicznych mówi, że: „Przewody instalacji klimatyzacji, przewody stosowane do recyrkulacji powietrza oraz prowadzące do urządzeń do odzyskiwania ciepła, a także przewody prowadzące powietrze zewnętrzne przez ogrzewane pomieszczenia, powinny mieć izolację cieplną i przeciwwilgociową”. Na etapie realizacji często podejmowana jest decyzja o rezygnacji z izolacji, gdyż wydaje się to technicznie nieuzasadnione. Niestety taka decyzja powinna zostać dobrze przemyślana. Z mojego doświadczenia wynika, że instalacje, mimo iż prowadzone są w izo-

To jest pytanie, na które odpowiedź wydaje się jednoznaczna, niestety z moich kilkuletnich obserwacji wynika, że wcale taka być nie musi. Prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie instalacji wentylacyjnych to tylko jeden z warunków ich prawidłowego działania. Kolejnym, równie ważnym, jest ich regularne serwisowanie, które gwarantuje zachowanie założonych parametrów technicznych. Brak wykonywania regularnych przeglądów nie tyko wpłynie na pogorszenie parametrów urządzeń, ale może też doprowadzić do uszkodzenia urządzeń wentylacyjnych. Oszczędność na tej czynności jest pozorna. Należy pamiętać, że większość central wentylacyjnych jest dziś wyposażonych w system utrzymania zadanego wydatku powietrza. Zabrudzenie filtrów (fot. 2) powoduje więc wzrost oporów i tym samym prędkości obrotowej wentylatorów. Za tym idzie wzrost zużycia energii elektrycznej zużywanej do ich pracy. Ponadto w takim przypadku następuje wzrost temperatury generowanej przez pracę urządzenia, co nie tylko może przyspieszyć zużycie elementów ruchomych, ale też latem wpłynie na zwiększenie zapotrzebowania mocy urządzeń chłodniczych. W przypadku niektórych urządzeń, zwłaszcza klimatyzacyjnych, regularny serwis stanowi podstawę roszczeń gwarancyjnych. Decyzja o podjęciu działań serwisowych należy jednak zazwyczaj do właściciela lub zarządcy. Instalatorzy i serwisanci mogą się jedynie przypominać, powołując się na odpowiednie przepisy i wytyczne branżowe, które podano w tabeli 2 zamieszczonej w internetowym wydaniu artykułu na www.instalator.pl. Sławomir Mencel Zdjęcia z arch. Klimatsystem.

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Oszczędzanie przez... akumulowanie (2)

Rozbiór kominka Mam nadzieję, że poprzednim artykułem („Zysk przy kominku”, „Magazyn Instalatora” 12/2016 - przyp. red.) udało mi się przekonać wszystkich lub prawie wszystkich posiadaczy kominków, że oszczędzanie przez akumulowanie ciepła jest możliwe i warto zostać „kominkowym sknerą”. Przy ogrzewaniu kominkowym (w tym również z akumulacją) ważne jest, by udało się nam połączyć przyjemne z pożytecznym, czyli korzystać z dobroczynnego wpływu ognia płonącego w kominku z eksploatacją bez szkody dla środowiska i nadmiernego obciążania portfela. Dobrze zaprojektowany i wykonany kominek z przemyślanym wykorzystaniem wytworzonego ciepła może być nie tylko dekoracyjnym elementem we wnętrzu, ale również swoistą polisą ubezpieczeniową. Jeżeli jest właściwie użytkowany, może być również potężną rezerwą energetyczną - nie zawsze docenianą. Warto przypomnieć o tym, o czym wszyscy wiedzą - ale czy na pewno?

Jak działa kominek? Mówiąc „kominek”, najczęściej nie precyzujemy jaki on jest; wyobrażamy sobie płonące szczapy

Rys. 1. Kominek portalowy.

drewna, słyszymy strzelające iskry, czujemy ciepło, nie zastanawiamy się, z czego jest zrobiony ani jak działa. Po prostu... kominek. Obecnie kominek, a właściwie jego bryła, to nic innego jak puszka z wkładem stalowym, żeliwnym, ceramicznym czy kamiennym podłączonym do komina, nagrzewająca się od tego, co tam w środku spalamy, i oddająca ciepło. Jest to mocno uproszczony opis nieuwzględniający rodzaju materiału ani estetyki, czy też jej braku, ani też miejsca, w jakim się taka bryła znajduje. O tym, jak powstaje ciepło w kominku, co trzeba zrobić, by widok ognia był jak najładniejszy, a ciepła jak najwięcej, starałem się wyjaśnić już w poprzednich odcinkach. Teraz kolej na samą bryłę kominka. Na rysunku 1 przedstawiony jest kominek z wkładem kominkowym Varia Sh. Elementem ozdobnym jest kamienny portal, a tak zwana szafa, czyli nasza puszka, wykonana jest z materiału izolacyjnego o konstrukcji na tyle mocnej, by można zawiesić na ścianie frontowej ozdobne lustro bez obawy, że na skutek ciepła ulegnie uszkodzeniu lub, co gorsze, spadnie na podłogę, uszkadzając portal, podłogę i... w dodatku zapewniając pecha przez następne 7 lat. Kratki umieszczone w ściankach bocznych zapewniają prawidłowy przepływ nagrzanego powietrza. Sprawdźmy, co kryje się w środku i rozłóżmy bryłę kominka na części. Zaczynamy od komory grzewczej [1], czasem zwanej szafą czyli od naszej puszki na ciepło.

Może być zbudowana tak naprawdę z każdego materiału, również palnego, pod warunkiem że jej konstrukcja została dokładnie przemyślana i wykonana w sposób zapewniający bezpieczeństwo, uwzględniający rodzaj zagospodarowania ciepła i wagę samej bryły. Poniższe uwagi mogą się przydać przy projektowaniu obudowy kominkowej: l W dużym uproszczeniu: im większa „szafa” i powierzchnia kratek, tym temperatura powietrza odprowadzanego z kratek jest niższa; poprawia to komfort i bezpieczeństwo użytkowania. Oczywiście ilość ciepła dostarczonego do pomieszczenia będzie taka sama. l Im materiał użyty do obudowy będzie miał większą zdolność akumulacji, tym większa ilość ciepła będzie gromadzona i oddawana przez dłuższy okres czasu po zakończeniu palenia. Można również zamontować mniejsze lub żaluzjowe kratki. Szczególnym przypadkiem jest konstrukcja typu „hypokaustum”, w której kratki nie występują, gdyż całe ciepło pochłaniane jest przez materiał akumulacyjny. Dobrze jednak przewidzieć rodzaj zamykanego otworu rewizyjnego. Wykonanie tego typu obudowy wymaga znacznie większej wiedzy i doświadczenia, ponieważ nie każde palenisko nadaje się do takiej konstrukcji, mówimy tu o zupełnie innej wadze elementów. Dla przykładu przedstawiony na rysunku nr 1 kominek będzie ważył około 700 kg, w tym palenisko, rury dymowe, wymienniki ciepła, izolacja tylnej ściany i portal kamienny to ok. 600 kg, a pozostałe 100 kg będzie ważyła konstrukcja szafy wykonana z płyt krzemianowych. Gdyby użyto innych materiałów, to przy obudowie z płyt konstrukcyjnych Promafour waga wzrosłaby o 200 kg. Obudowa z płyt akumuwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

lacyjnych ważyłaby więcej o ok. 500 kg, a przy zastosowaniu cegły szamotowej lub bloczków Magnetherm masa zwiększyłaby się nawet o przeszło tonę. Przejdźmy teraz do innych elementów umieszczonych w naszej puszce. Ciepło powstające w czasie spalania drewna lub brykietów we wkładzie kominkowym wydostaje się razem z dymem do komina, dlatego na rurze dymowej zamontowałem Thermobox [7], czyli element nasadowy wypełniony granulatem Magnetherm S pozwalający na magazynowanie ciepła do 7 godzin. Oczywiście akumulacyjny element nasadowy może mieć inną konstrukcję, może być z innego materiału, byle spełniał swoją rolę, czyli odbierał ciepło ze spalin i je magazynował. Po nagrzaniu korpusu wkładu ciepło przechodzi także do naszej puszki. Czasem na bocznych i tylnych ściankach wkładu kominkowego zawieszane są płyty z materiału akumulacyjnego [8], aby także zmagazynować część ciepła i oddawać ją dłużej, ale

2 (222), luty 2017

w sposób bardziej łagodny. Czasem na wkład kominkowy nakładany jest dystrybutor, czyli dodatkowa stalowa puszka zwiększająca efektywność rozprowadzania ciepła do innych oddalonych pomieszczeń. Aby z puszki wypływało ciepło, konieczne są kratki kominkowe. Numerem [2] oznaczona została kratka, przez którą do wnętrza dostaje się powietrze z pomieszczenia, a [3] to kratka, przez którą ciepło wydostaje się do pomieszczenia. Jeżeli nad kratką wylotową komora grzewcza jest zamknięta tzw. deką, to konieczna jest wentylacja tej zamkniętej przestrzeni przez umieszczenie dwóch kratek dekompresyjnych. Wielkość kratek powinna być zgodna z zaleceniami producenta zawartymi w instrukcji montażu wkładu kominkowego, oczywiście z uwzględnieniem rodzaju materiału, z jakiego naszą puszkę na ciepło wykonaliśmy. Izolacja tylnej ściany komory grzewczej [9] zapewnia, że nie grzejemy tych elementów, których ogrzewać nie chcemy, lub wręcz nie możemy i tutaj też grubość izolacji i rodzaj materiału, z jakiego jest wykonana, nie mogą być przypadkowe. Kominek może stać się niemal maszyną do ogrzewania - zależy to między innymi od konstrukcji szafy termicznej, czyli puszki na ciepło; nazewnictwo jest tu sprawą umowną.

Ciepło, coraz cieplej, gorąco...

Rys. 2. Kominek w przekroju: [1] komora grzewcza wykonana z dowolnego materiału, [2] kratki doprowadzające powietrze z pomieszczenia, [3] kratki wylotowe odprowadzające ogrzane powietrze, [4] kratki dekompresyjne, [5] komin, [6] wkład kominkowy, [7] element akumulujący ciepło ze spalin np. thermobox, [8] nakładki akumulujące ciepło ze ścianek paleniska, [9] izolacja tylnej ściany, [10] element dekoracyjny, np. portal kamienny. www.instalator.pl

Konstrukcja współcześnie budowanych domów powinna pozwalać na zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło, oszczędza się w ten sposób energię, a zarazem pieniądze i środowisko. Aby przyjemnie się w takim domu mieszkało, nie powinno być w nim ani za zimno, ani za ciepło, określamy taki stan jako komfort cieplny. Rosnące koszty ogrzewania wcześniej lub później będą wpływały na chęć oszczędzania, dlatego tak istotna jest współpraca kominka z innymi systemami grzewczymi. O ile ogrzewanie gazowe i elektryczne oraz wydajność pompy ciepła są dokładnie wyliczane na podstawie zapotrzebowania na moc, audytów energetycznych czy szczegółowych konsultacji internetowych, to ciepło, jakie uzyskamy w

czasie palenia w kominku często jest pomijane. Kominek może być dużą rezerwą energetyczną, warto korzystać z jego ciepła nie tylko, gdy się w nim pali - wtedy z promieniującego przez szybę ognia do pomieszczenia przechodzi do 40% ciepła, ale także zmagazynować ciepło, odpowiednio budując bryłę kominka. Gdy już ogień wygaśnie, nadal będzie wypromieniowywane, podtrzymując w ten sposób panującą już w pomieszczeniu temperaturę. Przy wkładach kominkowych z tzw. płaszczem wodnym najlepiej magazynować ciepło w zbiorniku wodnym o odpowiednio dobranej pojemności. Szczególnie ważny jest moim zdaniem odzysk ciepła ze spalin.

Ciepło potrzebne od zaraz Zupełnie innymi prawami rządzi się dom letniskowy, użytkowany od czasu do czasu - tutaj ciepło potrzebne jest jak najszybciej. Umiejętne rozpalenie ognia pozwoli na szybkie uzyskanie ciepła z promieniowania, konstrukcja bryły kominka powinna pozwalać na jak najszybsze wydostanie się ciepła z obudowy kominkowej do pomieszczeń. Oczywiście i tutaj warto dodatkowo stosować elementy akumulacyjne, do których ciepło będzie kierowane po wstępnym nagrzaniu domu. Na pewno nie można pozwolić, by wytworzone ciepło, za które przecież zapłaciliśmy, uchodziło z dymem.

By „koza” dawała więcej ciepła Zarówno w domu całorocznym, jak i letniskowym zamiast kominka można zamontować piec wolnostojący zwany popularnie kozą. Jak wybrać i jak sprawić, by „koza” dawała więcej ciepła, a także o kominkowym materiałoznawstwie (czyli więcej o tym z czego można, a z czego najlepiej wykonać elementy kominka), napiszę w następnym artykule. Marek Zajączkowski

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Na chorobę - dobra wentylacja...

Wirus w kanale Okres jesienno-zimowy to czas masowych przeziębień i związanych z tym zwolnień lekarskich. Jednak ilu instalatorów wie, w jak poważnym stopniu może pomóc swoim klientom uniknąć takiej nieprzyjemnej sytuacji i choroby? To pytanie pozostawimy na tym etapie otwarte... Zastanawiasz się zapewne, szanowny Czytelniku, jaki może być związek między techniką instalacyjną a przeziębieniem? Co tak postawione pytanie robi w „Magazynie Instalatora”? Pozwól, że podpowiem. W tekście, który zaraz przeczytasz, znajduje się coś więcej niż tylko odpowiedź. Odnajdziesz tam pomysł i inspirację na coś, o czym powinieneś porozmawiać ze swoim klientem. Sugestię, jak możesz go nauczyć lepiej dbać o siebie, ale również o jego bliskich. I to wszystko z wykorzystaniem techniki instalacyjnej, którą mu dostarczysz. Przekażesz mu szczyptę wiedzy i dobrej praktyki, za którą będzie Ci dozgonnie wdzięczny. Pogłówkujmy zatem, by poszukać odpowiedzi na to arcyciekawe pytanie. Jak sprawić, aby dzięki technice instalacyjnej, wiedzy i szczypcie prewencji nasz klient stał się żywą reklamą, sławiącą pana instalatora wśród znajomych i przyjaciół?

Profilaktyka Jak wiadomo, gram zapobiegania jest wart więcej niż kilogram leczenia. Ludzki układ odpornościowy to nic innego jak jeden wielki „zapobiegacz”, który przeciwdziała wystąpieniu zachorowania, przykładowo na skutek infekcji. W dużym uproszczeniu, żeby działał wydajnie, musi być zachowana właściwa proporcja broniących nas białych krwinek do atakujących wirusów. Jedynym celem niezwykle małych i prostych w swej budowie wirusów jest to, aby roz-

mnożyć się w naszym ciele i udać się dalej. Właśnie ten proces namnażania się wirusów związany jest z tak niekorzystnymi objawami przeziębienia jak kaszel, cieknący nos i ogólne złe samopoczucie. Jeżeli już dojdzie do infekcji wirusem i rozwoju choroby, którą nazywamy przeziębieniem, nie pozostaje nic innego, jak zadziałanie w najrozsądniejszy sposób, czyli wizyta u lekarza i stosowanie się do jego zaleceń. Podstawową zasadą zachowania zdrowia jest jednak profilaktyka. Stąd pytanie, w jaki sposób zapobiegać zachorowaniu, również przy pomocy instalacji, w które wyposażony jest nasz dom czy biuro? Odpowiedź znana jest od dawna i tak prosta, że aż dziwna, a mianowicie należy unikać kontaktu z wirusem oraz czynników wyraźnie obniżających naszą odporność. Są nimi przemęczenie, stres psychiczny, a nawet przegrzanie organizmu czy zbyt mała ilość snu. Każda z tych sytuacji jest odczytywana przez nasz organizm jako bezpośrednie zagrożenie i pochłonie jego rezerwy energii, aby nie dopuścić do rozwoju choroby. W dowolnym z tych przypadków dochodzi do zwiększonego ryzyka infekcji, związanego z osłabieniem obrony organizmu. Aby jednak doszło do infekcji, musi być obecny w pobliżu nas wirus. W ten sposób docieramy do sedna sprawy, a mianowicie - jak ustrzec się infekcji dzięki rozsądnym zachowaniom i… technice instalacyjnej. Zwykliśmy uważać, że skoro do przeziębienia dochodzi jesienią albo

zimą, to jest ono nierozerwalnie z nimi związane. Mówi się też nie od dzisiaj, że Skandynawowie nie są tak podatni na tego rodzaju chorobę, bo jako ludzie północy, mają zimno przez większa część roku i w związku z tym są zahartowani. Nie jest to jednak do końca prawdą. Ich odporność jest podobna do naszej, tylko w zimnym klimacie wirus znacznie krócej może przebywać poza organizmem nosiciela, gdzie znajduje się w bezpiecznym dla niego zakresie temperatur. Jeżeli jednak Norweg albo Fin zmarznie na kość, to jego organizm zareaguje tak samo jak Polaka czy Francuza - obniżeniem produkcji białych krwinek. Jeśli jednak w pobliżu nie będzie gotowego do ataku wirusa, to nie będzie też choroby, a więc przeziębienia. Ot i cała tajemnica ich odporności. Ponieważ wirus przeziębienia najlepiej rozmnaża się w około 33°C, to najkorzystniejszą lokalizację znajduje on właśnie w naszym nosie. Co więcej podrażniając go, zmusza nas do kichania, co daje mu możliwość wydostania się z niego i w ten sposób znajduje łatwą drogę do następnego nosiciela. Jeżeli do tego dołożyć duże zagęszczenie osób, na przykład w miejskim autobusie, szkole albo kinie, to na pewno któraś będzie właśnie zakatarzona, a wirus - w związku z tym - obecny. Nie bez powodu podstawowe zasady higieny wymagają, aby zakrywać usta przy kichaniu. Jednak samo to nie wystarczy. Jak zatem ograniczyć ryzyko wystąpienia zachorowania w okresie, kiedy wszyscy naokoło kichają? Odpowiedź jest tak samo dobrze znana, jak często ignorowana przez zainteresowanych.

Silna wentylacja Nie przebywać w jednym pomieszczeniu z osobami przeziębiowww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

nymi. Tak prosto to brzmi, jak trudne jest do wykonania. Tutaj właśnie z pomocą przychodzi technika instalacyjna, a dokładniej wentylacja. Otóż w okresie licznych zachorowań, kiedy wirus szaleje, mając na uwadze jego zdolność do przenoszenia się drogą kropelkową, należy intensywnie wentylować mieszkania, czy biura. Szczególnie jeżeli któryś z członków rodziny ma już objawy choroby, to intensywna wentylacja zredukuje poważne ryzyko infekcji u pozostałych. Silna wentylacja w okresie niskich temperatur zewnętrznych, to coś czego odruchowo staramy się uniknąć, ale to właśnie ona może zastąpić skażone wirusem powietrze czystym. Stąd tak istotne jest, aby działała ona przez cały czas, z dającą się regulować wydajnością. Niekorzystnym czynnikiem przy zwiększaniu intensywności wentylacji zimą, jest fakt wprowadzania przemrożonego, a więc bardzo suchego powietrza do wnętrza budynku, co prowadzi w efekcie do niskiej wilgotności względnej w tych pomieszczeniach. Zapobiec temu może zastosowanie w rekuperatorze wymienników wykonanych z materiałów przewodzących, oprócz ciepła, również wilgoć. To tak zwane wymienniki entalpiczne. Należy zdać sobie sprawę z tego, że usuwane z budynku powietrze pochodzące z wilgotnych pomieszczeń, takich jak

2 (222), luty 2017

łazienki, gdzie właśnie ktoś brał prysznic, stanowi zasób wilgoci, z którego można skorzystać, zamiast wyrzucić go po prostu na zewnątrz budynku. Ważnym elementem prewencji jest utrzymanie odporności na wysokim poziomie. Skoro już wiemy, że elementami zwiększającymi ryzyko zachorowania jest przechłodzenie, stres czy niedostateczna ilość snu, to należy ubrać się odpowiednio, wyspać należycie i możliwie nie denerwować. Kiedy jest nam zbyt zimno, to gorący prysznic albo sauna będą jak najbardziej na miejscu. Później - ciepłe ubranie i przebywanie w ogrzewanych i dobrze wentylowanych pomieszczeniach. Co nie znaczy wcale, że w gorących. Rozsądek ponad wszystko. Jeżeli jest chłodna pora roku, to należy ubrać sweter, zamiast podkręcać ogrzewanie na 25°C w sypialni albo salonie. To zupełnie nie pomoże, a wręcz zaszkodzi, bo ciepło ma być nam, a nie budynkowi. Temperatury w pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych powinny być na komfortowym poziomie 20-21,5°C. Podobnie jak brak snu albo stres - są to rzeczy, nad którymi tylko zainteresowani mają kontrolę, ale i tutaj zdrowy rozsądek często przegrywa z pośpiechem. Zwykle coś musimy zrobić na teraz, nie dośpimy, a do tego jest nerwowo w pracy. Tak więc stres i zmęczenie gotowe.

Myj ręce! Najprostsza zasada higieny mówi, aby często myć ręce. Ta stara, ale jakże istotna zasada pozwoliła w prosty sposób ograniczyć śmiertelność liczoną w milionach osób na całym świecie. Wystarczy wspomnieć, że oczekiwana długość życia w Anglii w 1725 roku wynosiła dla przykładu 32 lata i oscylowała w tej okolicy przez niemalże całą historię naszego gatunku. Dopiero bieżąca woda i powszechne stosowanie mydła na początku XX wieku, jak również bardziej dostępna żywność wysokiej jakości wraz z dalszymi zdobyczami nauki, techniki i medycyny doprowadziły do przeszło dwukrotnego wydłużenia życia. Stąd też, ilekroć tylko uściśniemy dłoń kogoś zakatarzonego, dobrym zwyczajem jest umycie rąk ciepłą wodą z mydłem. W tym czasie nie zaszkodzi myć rąk często. Nie są do tego potrzebne żadne mydła przeciwbakteryjne. Wystarczy rozwaga, bieżąca, ciepła woda i mydło. Wymienione wyżej czynniki pokazują, w jaki sposób technika instalacyjna pomaga w zachowaniu zdrowia i nieuleganiu przeziębieniom. Wentylacja mieszkań, właściwa temperatura pomieszczeń oraz mydło i ciepła woda w kranie. No i oczywiście zdrowy rozsądek, aby o tych prostych zasadach pamiętać i stosować je w praktyce. Marcin Piekarski

miesięcznik informacyjno-techniczny

2 (222), luty 2017

Sterowanie c.o. (4)

Regulatory pogodowe Regulatory pogodowe instalacji c.o. stosowane są najczęściej do sterowania wieloobiegowymi instalacjami, zasilanymi z jednego lub więcej źródeł ciepła. Sterują również przygotowaniem c.w.u. W ostatnim okresie obserwuje się znaczny rozwój technologiczny regulatorów pogodowych. Jednak ich podstawowa zasada działania i współpraca, np. z głowicami termostatycznymi przy grzejnikach, budzą wiele wątpliwości u użytkowników i nie zawsze są wystarczająco wyjaśniane przez fachowców. Charakterystyczną cechą regulatorów pogodowych, w porównaniu do termostatów i regulatorów pokojowych c.o., jest ich wyposażenie w czujnik temperatury zewnętrznej. Pomiar temperatury zewnętrznej jest ważnym parametrem, na podstawie którego regulator ustala warunki pracy kotła, tj. temperaturę zasilania czynnika grzewczego. Wybór temperatury zasilania następuje automatycznie w oparciu o fabrycznie zaprogramowane zależności funkcyjne, wiążące temperaturę zewnętrzną i temperaturę zasilania. Tworzą one linie ciągłe, zwane potocznie krzywymi grzewczymi (rys. 1). Na wartość temperatury zasilania ma również wpływ użytkownik, który ręcznie wybiera daną krzywą grzewczą. W wyniku tego dla tej samej temperatury zewnętrznej mogą być różne temperatury zasilania. Tu położenie krzywych grzewczych odpowiada żądanej temperaturze pomieszczenia wynoszącej +20°C. Zauważmy, że początek krzywych grzewczych (rys. 1) zaczyna się w punkcie 20-20-20, tzn. temperatura zewnętrzna +20°C, temperatura zasilania +20°C i temperatura pokojowa +20°C. Na potrzeby tego artykułu nazwijmy ten punkt „pozycją wyjściową”. W wielu regulatorach pogodowych ten punkt nie jest punktem stałym i może być przesuwany w regulatorze do góry lub w dół, wzdłuż osi temperatury zasilania, nawet o kilkadziesiąt stopni Celsjusza. Tym samym początek krzywych grzewczych znajdzie się też w innym punkcie - na osi

leżnie od temperatury zewnętrznej. Tak więc, jeśli temperatura zewnętrzna obniży się, co spowoduje większe straty ciepła z budynku, temperatura na zasilaniu automatycznie wzrośnie dla uzupełnienia temperatury zewnętrznej oraz na osi strat i utrzymania temperatury potemperatury pokojowej. Zmiana położe- mieszczeń na stałym poziomie. Podobnie, nia pozycji wyjściowej krzywych grzew- lecz odwrotnie, zareaguje układ steroczych jest jedną z podstawowych możli- wania przy wzroście temperatury zewości regulacji pracą kotła c.o. wnętrznej. W tym przypadku obniży odKrzywe grzewcze ponumerowane są tu powiednio temperaturę zasilania. od 0,20 do 3,40 i każda z nich obejmuje Teoretycznie działanie regulatora poinny zakres temperatury zasilania, zarówno godowego jest proste i powinno być zaw pozycji wyjściowej (rys. 1), jak i w po- dowalająco skuteczne w praktyce. Jednak zycji po podniesieniu lub obniżeniu po- już na samym początku użytkownik, jak czątku krzywych grzewczych. Zakres ten i instalator czy serwisant c.o. mają pewzwiększa się dla kolejnych krzywych o ne trudności, szczególnie w przypadku inwyższych numerach. Dla krzywej o nu- stalacji c.o. z grzejnikami. Wiążą się one merze 1,6 i wyższych osiąga maksymalną z wyborem krzywej grzewczej. Nie ma jatemperaturę 90°C. Krzywe grzewcze o nu- snych i jednoznacznych kryteriów wyboru. merach od 1,6 do 3,4 nie powodują zmia- Nie pomaga tu też nawet duże dony temperatury na zasilaniu już od tem- świadczenie fachowców. Każdy budynek ma odmienny kształt peratury zewnętrznej ok. +4°C, dla warunków podanych wyżej (temp. pokojo- i konstrukcję, stoi w innym miejscu (zawa +20°C). Ich przydatność dla regula- budowa zwarta lub pustkowie, dolina cji temperatury zasilania jest wątpliwa, lub wzgórze itp.), inaczej jest usytuzwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę owany względem stron świata, w zimie obecnie stosowaną maksymalną, projek- występuje duża rozpiętość temperatur tową temperaturę zasilania wynoszącą zewnętrznych, każdy użytkownik ma też 70°C. Dlatego błędem jest wybieranie inne wymagania dotyczące ogrzewania krzywych grzewczych o wysokich nu- - te zmienne parametry znacznie utrudmerach dla ogrzewania grzejnikowego. niają ustawienie na starcie odpowiedniej Ten błąd jest często spotykany w praktyce. krzywej grzewczej. Producenci regulatorów pogodowych Celem sterowania kotła regulatorem pogodowym jest zapewnienie określonej, najczęściej ograniczają się do wskazówek, stałej temperatury pomieszczeń, nieza- jaką ustawić krzywą grzewczą dla grzejników żeliwnych, dla grzejników płytowych i dla ogrzewania podłogowego. To za mało do wyboru optymalnej krzywej grzewczej, która ma spełnić wszystkie warunki w sezonie grzewczym. Dodatkową wskazówką producentów jest informacja, że ustawienie możliwie jak najbardziej płaskiej krzywej grzewczej zwiększa oszczędności na kosztach paliwa. Ta uwaga ma większe znaczenie dla obiegów podłogowych, w których stosuje się niższe temperatury zasilania. Rys. 1. Wykres temperatury zasilania W tym celu istnieje możliwość przejako funkcja temperatury zewnętrznej. Krzywe grzewcze (z arch. Viessmann). suwania początku krzywych grzewwww.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...